3 Factoren die het watergehalte van organismen 40 bepalen. 3.1 Bepalende factoren voor watergehalte Belang van water voor levende wezens 41

Transcriptie

1 3 1 Functionele morfologie van de cel 1 De cel gezien door de lichtmicroscoop 06 2 De cel gezien door de elektronenmicroscoop Bouw en functie van het eenheidsmembraan Overzicht van de celorganellen Functioneel verband tussen celorganellen 14 3 Verband cel - weefsel - orgaan - stelsel - organisme 16 4 Stofuitwisselingen tussen cellen en hun milieu 16 3 Factoren die het watergehalte van organismen 40 bepalen 3.1 Bepalende factoren voor watergehalte Belang van water voor levende wezens 41 SYNTHESE 42 3 in cellen: voeding 1 Voeding en spijsvertering bij de mens Passief transport Actief transport 18 5 Prokaryoten - eukaryoten De delen van het spijsverteringsstelsel Enzymen Het verloop van de vertering De absorptie van voedingsstoffen Biosociale problematiek 56 6 Ontstaan van de celtheorie 21 7 De microscopische wereld bekeken 22 8 Osmoregulatie bij waterorganismen 23 9 Wateropname door plantenwortels 24 SYNTHESE 25 2 Fotosynthese Omstandigheden van de zetmeelsynthese Functionele bouw van een chloroplast Noodzakelijke factoren voor de opbouw van 65 sachariden 2.4 Fotosynthesereacties Beïnvloedende factoren van de fotosynthese Biosociale problematiek 71 2 Chemische samenstelling van cellen 3 Te veel zonlicht kan de gezondheid schaden 73 4 Bouw en werking van een huidmondje 73 SYNTHESE 75 1 Koolstofverbindingen Chemische samenstelling van organismen Betekenis en chemische structuur van 32 koolstofverbindingen 2 Chemische analyse van organisch materiaal Bepaling van het watergehalte Bepaling van het gehalte koolstofverbindingen Elementen in de asp 39

2 4 4 5 in cellen: energiewinning Moleculaire bouw en vermenigvuldiging van erfelijk materiaal 1 Structuur van de longen 80 1 Moleculaire bouw van het erfelijk materiaal 94 2 Uitwendige ademhaling en gaswisseling 80 3 Celademhaling Herkomst van de koolstof in het uitgeademde koolstofdioxide Oxidatie van de verschillende 81 voedselbestanddelen 3.3 Verademing van glucose ATP-productie in de mitochondriën van de cel Energie uit glucose 85 4 Biosociale problematiek Roken en je gezondheid Schildersziekte of OPS Koolstofcyclus onder druk Chromatine Structuur van het DNA DNA-replicatie Chromosomen 97 2 Celcyclus Interfase Mitose Meiose Ontdekking en verder onderzoek van de 105 moleculaire structuur van het DNA SYNTHESE De vergisting van glucose Alcoholische gisting Melkzuurgisting Toepassingen en andere gistingen 90 SYNTHESE 91

3 5 1 De cel gezien door de lichtmicroscoop 06 5 Prokaryoten - eukaryoten 19 2 De cel gezien door de elektronenmicroscoop Bouw en functie van het eenheidsmembraan Overzicht van de celorganellen Functioneel verband tussen celorganellen 14 3 Verband cel - weefsel - orgaan - stelsel - organisme 16 4 Stofuitwisselingen tussen cellen en hun milieu 16 6 Ontstaan van de celtheorie 21 7 De microscopische wereld bekeken 22 8 Osmoregulatie bij waterorganismen 23 9 Wateropname door plantenwortels 24 SYNTHESE Passief transport Actief transport 18 1 Functionele morfologie van de cel Alle levende wezens, van de primitiefste tot de verst geëvolueerde, zijn uit cellen opgebouwd. De cel is de basiseenheid van alle levende organismen. In dit thema leren we hoe cellen zijn opgebouwd en wat de functie is van de celstructuren. We zullen inzien dat activiteiten zoals voeding, ademhaling, uitscheiding... uitgevoerd door levende wezens, in hun totaliteit terug te brengen zijn tot activiteiten van individuele cellen waaruit een organisme is opgebouwd.

4 31 1 Koolstofverbindingen Chemische samenstelling van organismen Betekenis en chemische structuur van 32 koolstofverbindingen 2 Chemische analyse van organisch materiaal 38 3 Factoren die het watergehalte van organismen 40 bepalen 3.1 Bepalende factoren voor watergehalte Belang van water voor levende wezens 41 SYNTHESE Bepaling van het watergehalte Bepaling van het gehalte koolstofverbindingen Elementen in de as 39 Chemische 2 samenstelling van cellen De chemische stoffen die bij biologische processen in de levende cel en dus in levende organismen een essentiële rol spelen, zijn: water, eiwitten (proteïnen), vetten (lipiden), suikers (sachariden), kernzuren (nucleïnezuren) en mineralen (anorganische ionen). Proteïnen, lipiden, sachariden en nucleïnezuren behoren tot de koolstofverbindingen (organische verbindingen). Ze worden ook biologische macromoleculen genoemd. Water en anorganische ionen zijn anorganische verbindingen.

5 45 1 Voeding en spijsvertering bij de mens De delen van het spijsverteringsstelsel Enzymen Het verloop van de vertering De absorptie van voedingsstoffen Biosociale problematiek 56 2 Fotosynthese Omstandigheden van de zetmeelsynthese Functionele bouw van een chloroplast 64 1 Prokaryoten 2.3 Noodzakelijke - eukaryoten factoren voor de opbouw van sachariden 2.4 Fotosynthesereacties Beïnvloedende factoren van de fotosynthese Biosociale problematiek 71 3 Te veel zonlicht kan de gezondheid schaden 73 4 Bouw en werking van een huidmondje 73 SYNTHESE 75 1 Ontstaan van de celtheorie 00 2 De microscopische wereld bekeken 00 3 Osmoregulatie bij waterorganismen 00 4 Wateropname door plantenwortels 00 3 in cellen: voeding 1 De cel Bij de mens worden de koolstofverbindingen van de voeding in het spijsverteringskanaal enzymatisch afgebroken tot op hun bouwstenen, de voedingsstoffen. Na de Alle vertering levende komen wezens, de voedingsstoffen van de primitiefste via transport tot de verst in geëvolueerde, alle cellen terecht zijn waar uit cellen ze opgebouwd. worden gebruikt De cel als is bouwstof de basiseenheid of voor van energieproductie. alle levende organismen. Planten maken In dit door thema fotosynthese hoe hun cellen eigen zijn koolstofverbindingen opgebouwd en wat de aan. functie is van de celstructuren. Je zult inzien leer je dat In dit activiteiten thema gaan zoals we voeding, dieper in ademhaling, op bouw, uitscheiding functie en werking...,uitgevoerd van enzymen door levende die wezens, belangrijk in zijn hun bij totaliteit de stofwisselingsprocessen. terug te brengen zijn tot activiteiten van individuele cellen waaruit zo n organisme is opgebouwd.

6 79 1 Structuur van de longen 80 5 De vergisting van glucose 89 2 Uitwendige ademhaling en gaswisseling 80 3 Celademhaling Herkomst van de koolstof in het uitgeademde koolstofdioxide Oxidatie van de verschillende 81 voedselbestanddelen 3.3 Verademing van glucose ATP-productie in de mitochondriën van de cel Energie uit glucose 85 1 Prokaryoten - eukaryoten 00 4 Biosociale problematiek Alcoholische gisting Melkzuurgisting 89 1 Ontstaan 5.3 Toepassingen van de celtheorie en andere gistingen 0090 SYNTHESE 91 2 De microscopische wereld bekeken 00 3 Osmoregulatie bij waterorganismen 00 4 Wateropname door plantenwortels Roken en je gezondheid Schildersziekte of OPS Koolstofcyclus onder druk 87 1 De in cellen: Alle levende wezens, van de primitiefste tot de verst geëvolueerde, zijn uit cellen opgebouwd. De cel is de basiseenheid van alle levende organismen. In dit thema leer je Levende hoe cellen wezens zijn hebben opgebouwd energie wat nodig de voor functie hun is levensactiviteiten. van de celstructuren. Die energie Je zult inzien halen dat ze uit activiteiten de afbraak zoals van voeding, voedingsstoffen. ademhaling, De afbraak uitscheiding gebeurt...,uitgevoerd enzymatisch door in alle levende cellen. wezens, We leren in in hun dit thema totaliteit dat terug de afbraak te brengen van de zijn voedingsstoffen tot activiteiten in van aërobe individuele en cellen waaruit anaërobe zo n omstandigheden organisme is opgebouwd. kan gebeuren. Grotere organismen hebben structuren ontwikkeld om de uitwisseling van gassen, die bij de energieproductie betrokken zijn, optimaal te laten verlopen. We besteden ook aandacht aan onze ademlucht. 4 energiewinning

7 93 1 Moleculaire bouw van het erfelijk materiaal Chromatine Structuur van het DNA DNA-replicatie Chromosomen 97 3 Ontdekking en verder onderzoek van de moleculaire structuur van het DNA 105 SYNTHESE Celcyclus Interfase Mitose Meiose 102 Moleculaire bouw en 5vermenigvuldiging van erfelijk materiaal In thema 1 hebben we de bouw en functie van de verschillende celorganellen besproken. De werking van de cel wordt gestuurd vanuit het erfelijk materiaal in de kern van de cel. In dit thema bespreken we de moleculaire bouw van het erfelijk materiaal en het mechanisme dat de informatie ervan overdraagt van de moedercel naar de dochtercellen.