Synthese 35 Kruiswoordraadsel 36 Ken je de leerstof? 37. Hoofdstuk 2 Hoe zijn bloemplanten opgebouwd? 38 1 Wat zijn bloemplanten?

Transcriptie

1 INHOUD NATURALIS 1 DEEL 1 ORGANISMEN EN HUN BIOTOOP 15 Hoofdstuk 1 Biotoopstudie van het bos 16 1 Wat is een biotoop? 17 2 Energie is alomtegenwoordig 18 3 Observeren is leren Leren correct meten Leren determineren Determineren van dieren tijdens de excursie 24 Zoekkaart ongewervelden 25 Zoekkaart bloemplanten kruiden 26 Zoekkaart bloemplanten bomen en struiken 27 Overzicht bladverscheidenheid Determineren van planten tijdens de excursie Leren door te vergelijken Natuurlijke biotoop invloed van de mens Naaldbos loofbos gemengd bos Bos grasland Bomen struiken kruiden Leren via experimenten 33 4 Gegevens verwerken 34 Synthese 35 Kruiswoordraadsel 36 Ken je de leerstof? 37 Hoofdstuk 2 Hoe zijn bloemplanten opgebouwd? 38 1 Wat zijn bloemplanten? Welke algemene delen hebben bloemplanten? 39 2 Welke functies hebben de delen van een bloemplant? Hoe is de wortel aangepast aan zijn functie? Kenmerken en bouw van wortels Aanpassingen van de wortels aan hun omgeving Hoe is de stengel aangepast aan zijn functie? Kenmerken en bouw van stengels Aanpassingen van de stengels aan hun omgeving Hoe is een blad aangepast aan zijn functie? Kenmerken en bouw van bladeren Aanpassingen van de bladeren aan hun omgeving 52 NATU1LW.indb :21

2 3 Weet wat je eet Synthese 54 Kruiswoordraadsel 55 Ken je de leerstof? 56 Hoofdstuk 3 Hoe zijn gewervelde dieren opgebouwd? 57 1 Welke algemene kenmerken hebben gewervelde dieren? Kenmerken en bouw van gewervelde dieren Gewervelde dieren groeperen zich in vijf klassen 58 2 Welke algemene kenmerken hebben zoogdieren? 60 3 Hoe zijn gewervelde dieren aangepast aan hun omgeving? Aanpassingen aan een leven in het water Aanpassingen aan een leven in het water én op het land Aanpassingen aan een leven op het land Aanpassingen van de zintuigen Overzicht aanpassingen van elke klasse aan haar omgeving Gezonde houding 69 Synthese 70 4 Hoe zijn gewervelde dieren inwendig opgebouwd? Dissectie van een konijn Inwendige bouw van de mens Aanpassing aan de voedingswijze 77 Synthese 80 Kruiswoordraadsel 81 Ken je de leerstof? 82 NATU1LW.indb :21

3 DEEL 2 BOUWSTENEN VAN ORGANISMEN EN MATERIE 83 Hoofdstuk 1 Waaruit zijn organismen opgebouwd? 84 1 Hoe is de samenhang binnen een organisme? 84 2 Hoe zijn organismen microscopisch opgebouwd? Bouw en werking van een microscoop Microscopische studie van de cel Microscopie ajuinvliesje Microscopie mondslijmvlies Vergelijking van een plantencel en een dierlijke cel Cellen groeperen zich tot weefsels Weefsels groeperen zich tot organen 90 Synthese 92 Kruiswoordraadsel 93 Ken je de leerstof? 94 Hoofdstuk 2 Waaruit is materie opgebouwd? 95 1 Wat is materie? Wat is massa en hoe drukken we het uit? Wat is volume en hoe drukken we het uit? Practicum: massa en volume van materie Experimenteel de massa van materie bepalen Experimenteel het volume van materie bepalen Materie bestaat uit deeltjes Hoe klein zijn de deeltjes? Deeltjes in beweging Samenhang tussen deeltjes Practicum: mengsels en zuivere stoffen Structuurveranderingen van materie Wanneer veranderen moleculen NIET van samenstelling? Aggregatietoestanden (van water) Eigenschappen van aggregatietoestanden Faseovergangen: stoffen kunnen veranderen van aggregatietoestand Wanneer veranderen moleculen WEL van samenstelling? Stofomzettingen in de natuur Stofomzettingen in de voeding Stofomzettingen in de cellen 116 Synthese 118 Kruiswoordraadsel 119 Ken je de leerstof? 120 NATU1LW.indb :21

4 DEEL 3 FUNCTIONEREN VAN ORGANISMEN 121 Hoofdstuk 1 Spijsverteringsstelsel De noodzaak van voeding en variatie in voedingsmiddelen Samenstelling van het voedsel Opsporen van voedingsstoffen in voedingsmiddelen Voedingsmiddelentabel Practicum: voedingsmiddelen onderzoeken De noodzaak van verkleiningsprocessen van het voedsel Dialyseproef Mechanische verkleining Gebit Tong Slokdarm darmen Maag Chemische verkleining Speeksel Maagsap Galsap Alvleessap Darmsap Opname in het bloed Aanpassingen voor absorptie Spijsvertering van voeding in het lichaam: stapsgewijs overzicht Spijsvertering en gezondheid Eetstoornissen Bereken je BMI Miss en Mister Perfect 145 Synthese 147 Kruiswoordraadsel 149 Ken je de leerstof? 150 Hoofdstuk 2 Ademhalingsstelsel Adembewegingen Borst- of ribademhaling Buik- of middenrifademhaling Werking van longvlies en borstvlies Ademfrequentie en ademvolume Ademfrequentie Ademvolume meten met een spirometer Samenstelling van de lucht 158 NATU1LW.indb :21

5 4 Ademweg Mond- versus neusademhaling Keelholte Luchtpijp en longen Celademhaling Ademhaling en gezondheid Long(on)vriendelijk? Rokerskwestie EHBO: wat te doen bij ademstop? 174 Synthese 176 Kruiswoordraadsel 177 Ken je de leerstof? 178 Hoofdstuk 3 Transportstelsel Functie van het transportstelsel Samenstelling en functie van bloed Gestold en ongestold bloed Samenstelling en functie van het plasma in bloed Samenstelling en functie van de vaste bestanddelen in bloed Rode bloedlichaampjes (of erytrocyten) Witte bloedcellen (of leukocyten) Bloedplaatjes (of trombocyten) Transport van bloed in ons lichaam Hoe wordt het bloed door ons lichaam vervoerd? Het hart als centrale motor Bouw van het hart Werking van het hart Bloedsomlopen Transport als noodzaak voor celademhaling Transport en gezondheid Hartinfarct - hartstilstand Bloedtransfusie Bloeddruk 193 Synthese 195 Kruiswoordraadsel 196 Ken je de leerstof? 197 NATU1LW.indb :21

6 Hoofdstuk 4 Uitscheidingsstelsel Functie van het uitscheidingsstelsel Uitscheidingsorganen De nieren Urine als excretieproduct Bouw en werking van de nieren Macroscopisch Microscopisch 204 Synthese 206 Kruiswoordraadsel 207 Hoofdstuk 5 Samenhang stelsels 208 Ken je de leerstof? 209 Begrippenlijst 210 NATU1LW.indb :21

7 NATU1LW.indb :21