Samenvatting Biologie Hoofdstuk 9 en 10

Transcriptie

1 Samenvatting Biologie Hoofdstuk 9 en 10 Samenvatting door een scholier 96 woorden 2 juni ,7 9 keer beoordeeld Vak Methode Biologie Nectar Paragraaf 9.1 Gist: Eencellige schimmelsoort die in gedroogde toestand zeer lang in leven kan blijven. In water, met zetmeel of suiker als voedsel, produceert gist alcohol en het gas Koolstofdioxide. Melkzuurbacteriën: Het zuur van melkzuurbacteriën gaat voedselbederf tegen. Gistcellen Gistcellen gebruiken glucose als grondstof. Zij vormen in hun cellen CO2 en alcohol uit glucose. Daarbij komt energie vrij, waarvan gistcellen leven. Genetische modificatie: In het DNA liggen: Genen (erfelijke eigenschappen) die van het ene DNA naar het andere wordt verplaatst. Paragraaf 9.2 Ongeslachtelijke voortplanting: Uien zijn opgebouwd uit schillen. Binnenin de bol vind je klisters, kleine bolknoppen die de ui tijdens zijn groei gevormd heeft. De klisters kunnen uitgroeien tot nieuwe bollen. Dit is ongeslachtelijke voortplanting en de nakomelingen hiervan zijn klonen. Ongeslachtige voortplanting door: Bollen, knollen, stekken en weefselkweek. Kunstmatige vermeerdering: Stekken of weefselkweek Bij stekken gebruiken mensen delen van een plant (organen zoals takken) of kleine, maar complete planten die rond de ouderplant op een natuurlijke wijze groeien (bijvoorbeeld aardbeiplanten en Pagina 1 van 5

2 bananenbomen). Het is vaak een kwestie van breken, knippen of scheuren en de delen in de aarde of op water zetten. Bij weefselkweek gebruiken mensen een klein stukje van de plant die alleen met extra stimulerende stoffen kunnen uitgroeien tot complete planten. Vaak is daar een steriele omgeving voor nodig. Door genetische modificatie is het mogelijk gewassen te kweken die minder gevoelig zijn voor bestrijdingsmiddelen en voor belagers. Plagen blijven echter bestaan. Paragraaf 9.3 Door een eenzijdig dieet kunnen ziektes ontstaan. Beschermende stoffen: Vitaminen en mineralen. Deze zijn nodig voor stofwisselingsprocessen. Bouwstoffen: Heb je nodig om te groeien en oude en beschadigde cellen te vervangen. Voorbeelden hiervan zijn eiwitten of calcium. Ureum: Van stikstofgroepen maakt je lever dit. Je plast dit uit met urine. Het grootste deel van je voedsel gebruik je voor de energievoorziening van je lichaam. De verbranding van glucose en vetten levert de meeste energie. Levercellen bevatten enzymen die glucose kunnen omzetten in vet of glycogeen (= voortgezette assimilatie) Een teveel hiervan sla je op als reservestoffen. Planten gebruiken nitraat en glucose om aminozuren te maken als grondstof voor hun eiwitten. De hoeveelheid eiwitten in planten is meestal niet groot Glucose + zuurstof --> koolstofdioxide + water + energie Paragraaf 9.4 Iedere plant heeft koolstofdioxide nodig als bouwstof. Het gas stroomt naar binnen dmv diffusie. Bij de opname en transport van stoffen door planten spelen verdamping, osmose, actief transport en stroming een belangrijke rol. Voor fotosynthese heeft een plant bladgroenkorrels, water, koolstofdioxide en licht nodig. Daarnaast zijn een goede omgevingstemperatuur en luchtvochtigheid belangrijk. Al deze factoren bepalen de groei en Pagina 2 van 5

3 ontwikkeling van de plant. Koolstofdioxide + water + energie --> Glucose + zuurstof Paragraaf 9.5 Dissimilatie: Afbraak van organische stoffen in voedsel. Voortgezette assimilatie: Organische stoffen maken uit de opgenomen voedingsstoffen. In alle cellen van elk organisme vindt voortgezette assimilatie en dissimilatie plaats. Via voortgezette assimilatie maken organismen organische stoffen. De energie die daarvoor nodig is, komt vrij bij bijvoorbeeld dissimilatie van glucose. De organische stof die bij fotosynthese ontstaan vormen samen de bruto productie. Wat er netto overblijft, hangt af van de hoeveelheid organische stoffen die een plant via dissimilatie gebruikt. Vorming van eiwitten, opname van zouten uit de bodem en groei van het organisme kost energie. Bouw en opname gebeurd door enzymen die energie nodig hebben. Groei gebeurd door het volpompen van vacuoles met water. Ook dat kost energie. Alleen diffusie (het opnemen van koolstofdioxide door diffusie) kost geen energie. Wat is de hoeveelheid reservevoedsel die een plant maakt? Bruto productie, min dissimilatie, min wat er voor de bouwstoffen is gebruikt. Paragraaf 10.1 Populatie Alle individuen van één soort in een gebied vormen samen een populatie. Dmv tellen, steekproeven nemen, sporen zoeken en merken kun je de populatiegrootte bepalen. Een populatie is een groep organismen van dezelfde soort in een bepaald gebied. Een soort vormt een plaag als de populatiegrootte zo toeneemt dat het leven van andere soorten verstoord wordt. Populatiegrootte: De populatiegrootte is afhankelijk van het geboortecijfer (G), het sterfte cijfer (S), de immigratie en de emigratie. De dichtheid van een soort is het aantal individuen per volume- of oppervlakte eenheid. De populatie van bijvoorbeeld muggen, wespen en muizen is sterk seizoensgebonden. Pagina 3 van 5

4 Wanneer het sterfte cijfer van de monarchievlinder hoog is, en de populatie sterft niet uit, zal daar waarschijnlijk een hoog geboortecijfer of een hoog immigratiecijfer tegenover staan. Redactiefactor (R) --> G/S R --> G + immigratie/ S + emigratie Paragraaf 10.2 Elk soort heeft voor abiotische factoren een eigen tolerantiegebied. Een optimumkromme geeft dat weer. De abiotische factoren beïnvloeden enzymen die op celniveau werken. Voorbeelden van abiotische factoren: - Wind; - Bodemgesteldheid - Luchtvochtigheid - Temperatuur - Zuurgraad - Fosfaatgehalte - Zoutconcentratie Aanpassingen in de bouw en stofwisseling van planten bepalen de grootte van het verspreidingsgebied. Modificaties zijn aanpassingen veroorzaakt door omgevingsfactoren. Paragraaf 10.3 Een beginnende vegetatie (plantengemeenschap) kan zich ontwikkelen van enkele pioniersoorten tot een soortenrijk ecosysteem. Het eindstadium van een successie heet climaxstadium. Pionierplanten beïnvloeden abiotische factoren waardoor er gelegenheid komt voor andere soorten. Wanneer het strand breder wordt, ontstaan er vanzelf nieuwe duinen. Hoe dragen planten hieraan bij? Planten houden waaiend zand en slib vast, waardoor de hoogte van het land stijgt. Het verspreidingsgebied van een soort is afhankelijk van de tolerantie voor abiotische factoren. Biotische factoren kunnen ook een rol spelen. Paragraaf 10.4 (BELANGRIJK!!) Symbiose: Betrekking tussen 2 organismen (letterlijk: samenleven). Mutualisme: Vorm van symbiose waarbij beide soorten voordeel van hebben (+/+). Commensalisme: Pagina 4 van 5

5 Vorm van symbiose waarbij een soort voordeel heeft, maar de andere soort geen nadeel (+/0). Parasitisme: Vorm van symbiose waarbij het ene soort voordeel heeft, en het andere nadeel (+/-). Bij de relatie tussen een prooidier en een predator (roofdier) is het een kwestie van eten en gegeten worden. In het ideale geval houden predator en prooi elkaar in toom en is er sprake van dynamisch evenwicht. Biotische factoren hebben invloed op de levensduur van een organisme en op de populatiegrootte. Er is concurrentie tussen dieren van dezelfde soort; intraspecifieke competitie (intra = binnen, species = soort) om voedsel. Interspecifieke competitie: Competitie tussen verschillende soorten. Competitie komt zowel binnen soorten (intraspecifiek) als tussen soorten (interspecifiek) voor. De betrekking tussen soorten kunnen ook indirect verlopen. Paragraaf 10.5 Als de draagkracht van een ecosysteem wordt overschreden kan een plaag ontstaan. Die plaag kan blijvende verandering veroorzaken. Ecosystemen komen in allerlei groottes voor. De grens tussen twee ecosystemen is niet altijd goed aan te geven. Pagina 5 van 5