Bijlage Cursusbeschrijvingen. Bacheloropleiding Chemie Voltijd

Maat: px
Weergave met pagina beginnen:

Download "Bijlage Cursusbeschrijvingen. Bacheloropleiding Chemie Voltijd"

Transcriptie

1 Bijlage Cursusbeschrijvingen Bacheloropleiding Chemie Voltijd

2 Titel Opleidingsvariant VC2-AC-Chemie (AC+AB) Voltijd Collegejaar Organisatorische gegevens 1.1 Cursuscode TCHY-ACAB2V Cursusnaam Chemie 1.3 Cursusnaam in Engels Chemistry 1.4 Aantal EC's 5 European Credits 1.5 Studiefase/niveau D (propedeuse) Werkvormen zijn er in Voltijd 1.6 Opleiding (varianten) Toetsen zijn er in Voltijd Cursus toegankelijk voor 1.7 studenten van andere faculteiten? Ja 1.8 Excellentiemogelijkheden? 1.9 Contactpersoon G Adelerhof (tel ) (gerard.adelerhof@hu.nl) 1.10 Voertaal Nederlands 1.11 Werkvormen: Werkvorm Aanwezigheid verplicht? Frequentie In welke blokken wordt de werkvorm aangeboden? Inzage TENT AC+Chemisch rekenen Inzage TENT Atoombouw (AB) niet verplicht 1 maal per blok niet verplicht 1 maal per blok blok 4 blok 4 IZT Analytische chemie+chemisch 2 maal per niet verplicht rekenen week IZT Atoombouw (AB) niet verplicht 1 maal per week Inzage TENT AC+Chemisch rekenen Inzage TENT Atoombouw (AB) niet verplicht 1 maal per blok niet verplicht 1 maal per blok 1.12 Toetsen:

3 Toetsvorm TENT Analytische chemie+chemisch rekenen TENT Atoombouw (AB) Resultaatschaal Minimum cijfer Weging (afgerond op hele procenten) Aantal keren dat een toets wordt aangeboden in een collegejaar Numeriek - 1 decimaal mogelijk 5, Numeriek - 1 decimaal mogelijk 5, In welke blokken wordt de toets aangeboden?.... blok blok 4

4 2 Inhoudelijke gegevens 2.1 Cursus doel Doel Analytische Chemie en Chemisch Rekenen In de gehele analytische chemie is het van belang om te weten welke en hoeveel er van een stof aanwezig is in monsters. Deze monsters kunnen processtromen in fabrieken, milieu monsters, lichaamsvloeistoffen, (ruwe) syntheseproducten etc. zijn. In deze cursus worden de beginselen van enkele analysetechnieken en het verwerken van de benodigde en verkregen analysegegevens behandeld. Doel Atoombouw Om nieuwe moleculen en materialen te maken moeten we weten hoe stoffen opgebouwd zijn, wat zijn stoffen? Anorganisch of organische stoffen? Bestaan ze uit elementen, atomen, ionen of verbindingen? Hiervoor is het nodig om de opbouw van atomen te bestuderen en kennis te nemen van de modellen die deze atomen beschrijven. 2.2 Cursus inhoud Learning outcomes Analytische chemie en chemisch rekenen Aan het eind van deze cursus: Kent de student het principe van gaschromatografie en hogedruk vloeistofchromatografie en kan hij/zij de onderdelen van GC en HPLC (injectoren, kolommen, mobiele fase, detectoren) benoemen Kent de student de betekenis van en rekenen aan de volgende parameters: retentietijd netto retentietijd, retentiefactor, selectiviteit en resolutie. De student kan van elektrochemische (galvanische) cellen: de Shorthand notatie opschrijven, geschikte elektroden voor beide halfcellen kiezen, de Nernstvergelijking toepassen en het principe van de ph gevoelige elektrode verklaren en van de gemeten potentialen m.b.v. de Nernstvergelijking omrekenen naar de ph. De student begrijpt de werking van buffers. De student kan bij een ph m.b.v. de Henderson Hasselbalch vergelijking een geschikt zuur/base paar selecteren. De student kent het principe van UV-spectrometrie en van de belangrijkste onderdelen van UV/VIS spectrometer en de AAS. De student kan rekenen met extinctiecoëfficiënten, regressievergelijkingen en de standaardadditiemethode. de student kan met titrimetrische en met indirecte technieken het gehalte van een stof bepalen. Kennisbasis analytische chemie en chemisch rekenen GC, HPLC, retentietijd, retentiefactor, selectiviteit, schotelgetal, resolutie, injectietechnieken GC, RP-HPLC, Interne Standaard Methode (IS), SPE, mobiele fase, stationaire fase, FID, NPD, TCD, UV/VIS, MS, RI, redoxreacties, celnotaties, short hand notation, standaard reductiepotentiaal, ph, indicator elektrode, referentie-elektrode, celpotentiaal, wet van Lambert-Beer, lineaire regressie, AAS, AES, titrimetrische technieken, indirecte technieken, Standaard Additie Methode (SAM) Learning outcomes Atoombouw Aan het eind van de cursus Kan de student de elektronenconfiguratie geven van atomen, ionen en overgangsmetalen Kan de student de atoomstraal van atomen, ionen en overgangsmetalen afschatten Kan de student de energie winst berekenen van de vorming van zouten uit de elementen Kan de student de reactiviteit van enkele groepen in het periodiek systeem afschatten Kan de student de chemie van Chroom, IJzer en Koper toelichten Kan de student coördinatiecomplexen benoemen, tekenen en het coördinatiegetal aangeven.

5 Kan de student aangeven of een coördinatiecomplex chiral is en kan hij/zij verschillende isomeren tekenen. Kennisbasis Atoombouw elektromagnetische straling, deeltjes- en golfverschijnsel, s-, p-, d- en f-orbitalen, kwantumgetallen, Pauli-principe, Aufbau principe, regel van Hund, effectieve kernlading, de relatieve atoomstraal, de elektronenconfiguratie, ionstraal, Born-Haber cyclus, reactiviteit, octetregel, overgangsmetalen, isomeren, chiraliteit, metaalcomplexen 2.3 Ingangseisen Geen ingangseisen in Osiris geregistreerd 2.4 Kosten en studiematerialen Geen kosten in Osiris geregistreerd Dictaat (verplicht): Cursusboek Chemie ( Analytische Chemie en chemisch rekenen + Atoombouw) TCHY-ACAB2V-15 Boek (verplicht): McMurry, Chemistry met accescode, 7 (ISBN ) Boek (verplicht): Dean et al, Practical Skills in Chemistry, 2 (ISBN ) 2.5 Workload De totale studielast van deze cursus is gelijk aan 140 uren. Het totaal aantal uren is berekend als het aantal EC's (5) maal 28 uur. 2.6 Opmerkingen Geen opmerking in Osiris geregistreerd 2.7 URL cursussite

6 Titel Opleidingsvariant VC1-A-Algemene chemie Voltijd Collegejaar Organisatorische gegevens 1.1 Cursuscode TCHY-ALCH1V Cursusnaam VC1-A-Algemene chemie 1.3 Cursusnaam in Engels General Chemistry 1.4 Aantal EC's 5 European Credits 1.5 Studiefase/niveau D (propedeuse) Werkvormen zijn er in Voltijd 1.6 Opleiding (varianten) Toetsen zijn er in Voltijd Cursus toegankelijk voor 1.7 studenten van andere faculteiten? Ja 1.8 Excellentiemogelijkheden? 1.9 Contactpersoon ADA Pouwels (tel ) (aloys.pouwels@hu.nl) 1.10 Voertaal Nederlands 1.11 Werkvormen: Werkvorm Aanwezigheid verplicht? Frequentie In welke blokken wordt de werkvorm aangeboden? Inzage TENT Inleiding Analytische chemie niet verplicht 1 maal per blok Inzage TENT Inleiding Analytische chemie niet verplicht 1 maal per blok Inzage TENT Inleiding Biomoleculen (BM) niet verplicht 1 maal per blok Inzage TENT Inleiding Biomoleculen (BM) niet verplicht 1 maal per blok IZT Inleiding Analytische chemie (IAC) niet verplicht 2 maal per week IZT Inleiding Biomoleculen (BM) niet verplicht 1 maal per week 1.12 Toetsen: Toetsvorm Resultaatschaal Minimum cijfer Weging (afgerond op hele procenten) Aantal keren dat een toets wordt aangeboden in een collegejaar In welke blokken wordt de toets aangeboden? TENT Inleiding Analytische chemie Numeriek - 1 decimaal mogelijk 5, TENT Inleiding Biomoleculen Numeriek - 1 decimaal mogelijk 5,

7 2 Inhoudelijke gegevens 2.1 Cursus doel Inleiding Analytische chemie Kennis van het elektromagnetisch spectrum, golflengte en frequentie van AMS, energie van EMS berekenen, kleurencirkel en complementaire kleuren, lichtabsorptie en reflectie, aanslaan van elektronen, elektronenschillen, absorptie en emissie van straling, absorptieen emissiespectra, spectrofotometer, wet van Lambert-Beer, AAS en AES, kalibratielijnmethode, DLC en andere chromatografische technieken. Elektronegativiteit en polariteit, covalente, polair covalente en ionbindingen, H-bruggen, alkalimetalen, aardalkalimetalen, halogenen en edelgassen, chemisch evenwicht, evenwichtsconstante K, wet van Le Chatelier van t Hoff, beïnvloeding van evenwichtsligging, Bronsted-Lowry zuren en basen, Ka en Kb, waterevenwicht en Kw, ph, poh, pka en pkb, zwakke en sterke zuren en basen, buffers, ph van buffers, Henderson- Hasselbalch-vergelijking, redoxreacties, halfreacties, oxidatiegetallen, oxidatie- en reductiepotentialen. Vaardigheid verwerven in het chemisch rekenen met concentraties, verdunningen, enz. en toepassen van de oplosbaarheidsregels. Inleiding Biomoleculen Kennis van het verschil tussen pro- en eukaryote cellen. De organellen van plantaardige en dierlijke cellen kunnen benoemen. Structuur van biologische membranen en de celwand. Kennis van de belangrijkste groepen biomoleculen (aminozuren en eiwitten, suikers en polysachariden, nucleotiden en DNA/RNA, vetten en lipiden). Basiskennis van het metabolisme van de cel (glycolyse, citroenzuurcyclus en oxidatieve fosforylering). Opbouw van chromosomen, het principe van DNA-replicatie en basiskennis van transcriptie en translatie (mrna, trna, ribosomen, enz). Basaal inzicht in regulatie van genexpressie (lacoperon van E. coli). 2.2 Cursus inhoud Learning outcomes Inleiding Analytische chemie Na afronding van deze deelcursus kan de student/heeft de student: Indeling van het elektromagnetisch spectrum, golflengte en frequentie van AMS, energie van EMS berekenen. Kennis van de kleurencirkel en complementaire kleuren, lichtabsorptie en reflectie. Begrip van het aanslaan van elektronen, opbouw atoommodel met elektronenschillen, absorptie en emissie van straling, absorptie- en emissiespectra. Kennis van en toepassingen van de wet van Lambert-Beer in kwantitatieve analyse. Basisprincipes van AAS en AES. Toepassen van de kalibratielijnmethode. Basiskennis van DLC en andere chromatografische technieken. Kennis van zwakke interacties tussen atomen, kennis van begrip elektronegativiteit en polariteit, covalente, polair covalente en ionbindingen, en H-bruggen. Kennis van elementen uit de groepen alkalimetalen, aardalkalimetalen, halogenen en edelgassen. Basisbegrip van het chemisch evenwicht en de evenwichtsconstante K. Kennis van de wet van Le Chatelier van t Hoff en beïnvloeding van de evenwichtsligging. Definitie van Bronsted-Lowry zuren en basen en de bijbehorende Ka en Kb, waterevenwicht en Kw. Basiskennis en begrip van ph, poh, Ka, Kb, pka en pkb en eventuele onderlinge relatie. Basisbegrip van buffers, ph van buffers, Henderson-Hasselbalch-vergelijking. Basiskennis van redoxreacties, halfreacties, oxidatiegetallen, oxidatie- en reductiepotentiaal. Toepassen van oplosbaarheidsregels bij precipitatiereacties. Learning outcomes Inleiding Biomoleculen Na afronding van deze deelcursus kan de student/heeft de student: Het verschil tussen pro- en eukaryote cellen uit te leggen.

8 De verschillende celorganellen van eukaryote organismen op te noemen en de bouw en functie ervan weer te geven. De bouw en functie van biologische membranen en celwanden te omschrijven. De structuur en klassificatie van aminozuren geven. De invloed van de ph op de lading van een aminozuur/eiwit kunnen inschatten. De structuur en klassificatie van monosacchariden geven. De verschillende bindingstypen in polysacchariden aangeven. De eigenschappen van lipiden kennen. De structuur van eiwitten (primair t/m quartenair) te beschrijven en te herkennen. De structuur en basesamenstelling van DNA en RNA kennen. De basisreacties van het metabolisme in de cel kunnen benoemen (glycolyse, citroenzuurcyclus en oxidatieve fosforylering) en aangeven in welk celorganel deze reacties plaatsvinden. Uitleggen wat chromosomen zijn en waaruit deze zijn opgebouwd. Het principe is van DNA-replicatie en hoe dit proces globaal in zijn werk gaat. Wat houdt het proces transcriptie in en wat gebeurt er daarbij gebruikmakend van de termen chromosomen, nucleotiden, genen, DNA, mrna, trna, ribosomen, start- en stopcodon Uitleggen wat het principe is van de translatie (eiwitsynthese). Basaal inzicht hebben in de regulatie van genexpressie aan de hand van het lactose operon van E. coli. 2.3 Ingangseisen Geen ingangseisen in Osiris geregistreerd 2.4 Kosten en studiematerialen Geen kosten in Osiris geregistreerd Materiaal: Boek (verplicht): Chemistry, 7th edition, McMurry, Fay, Robinson, Pearson, (ISBN ) Dictaat (verplicht): Cursusboek VC1-A Algemene chemie Boek (verplicht): Biology, 10th edition Campbell, Pearson 2014 (ISBN ) 2.5 Workload De totale studielast van deze cursus is gelijk aan 140 uren. Het totaal aantal uren is berekend als het aantal EC's (5) maal 28 uur. 2.6 Opmerkingen Geen opmerking in Osiris geregistreerd 2.7 URL cursussite

9 Titel VC8-ABCD- Afstudeeropdracht: experimente Opleidingsvariant Voltijd Collegejaar Organisatorische gegevens 1.1 Cursuscode TCHY-AOEX8V Cursusnaam VC8-ABCD-Afstudeeropdracht: experimenter 1.3 Cursusnaam in Engels Graduation Internship: Experimentation 1.4 Aantal EC's 15 European Credits 1.5 Studiefase/niveau B (bachelor hoofdfase) Werkvormen zijn er in Voltijd 1.6 Opleiding (varianten) Toetsen zijn er in Voltijd Cursus toegankelijk voor 1.7 studenten van andere faculteiten? Ja 1.8 Excellentiemogelijkheden? 1.9 Contactpersoon EJM Willems (tel ) (els.willems@hu.nl) 1.10 Voertaal Nederlands 1.11 Werkvormen: Werkvorm Aanwezigheid verplicht? Frequentie In welke blokken wordt de werkvorm aangeboden? Uitvoering afstudeeropdracht (extern) verplicht 0 maal per blok bij aanvangsblok CONTINUE: blok CONTINUE 1.12 Toetsen: Toetsvorm Resultaatschaal Minimum cijfer Weging (afgerond op hele procenten) Aantal keren dat een toets wordt aangeboden in een collegejaar In welke blokken wordt de toets aangeboden? OPDR AO Experimenteren (niveau III) Numeriek - tienpuntsschaal 5, bij aanvangsblok CONTINUE: 1. blok CONTINUE 2. blok CONTINUE

10 2 Inhoudelijke gegevens 2.1 Cursus doel Tijdens de uitvoering van de afstudeeropdracht laat de student zien dat hij over de juiste competenties beschikt die nodig zijn voor het uitoefenen van een toekomstige functie in het beroepenveld op Bachelor niveau. Tijdens de afstudeeropdracht laat de student zien dat hij de competenties onderzoeken en experimenteren op niveau III en zelfsturing op niveau II beheerst. De afstudeeropdracht bestaat uit twee cursussen van elk 15 EC, deze cursussen (TCHY-AOON8V-15 en TCHY-AOEX8V-16) zijn gekoppeld aan elkaar en kunnen niet onafhankelijk van elkaar gevolgd worden. 2.2 Cursus inhoud Aard en inhoud van de afstudeeropdracht zijn afhankelijk van de door de student gekozen specialisatierichting en van de aard van het bedrijf, instelling of laboratorium waar de afstudeeropdracht wordt uitgevoerd, maar hangt daarnaast ook af van de persoonlijke interesse van de student. De afstudeeropdracht vindt plaats in het vierde studiejaar. De student maakt in deze periode kennis met een nieuw bedrijf, instelling of laboratorium, oriënteert zich verder op het latere beroep, verbreedt en verdiept zijn kennis, vaardigheden en sociale en communicatieve vaardigheden. De cursus TCHY-AOEX8V-16 richt zich op de experimentele vaardigheden die de student tijdens de uitvoering van de afstudeeropdracht laat zien. De student wordt beoordeeld op basis van het landelijk vastgestelde competentieprofiel voor experimenteren (niveau III). Leidend in deze beoordeling zijn de handelingsindicatoren van de competentie experimenteren (niveau III) en de daar van afgeleide doelstellingen. De competentie zelfsturing wordt ook in deze cursus beoordeeld (niveau II). Het functioneren van de student tijdens met name de uitvoering van het experimentele werk van de afstudeeropdracht vormt de basis voor de beoordeling. Toelatingseisen om te mogen starten met de afstudeeropdracht zijn opgenomen in de Studiegids Bacheloropleiding Chemie voltijd (paragraaf 2.5.6), inhoudelijke informatie over de afstudeeropdracht en de wijze van beoordeling is te vinden in de handleiding Afstudeeropdracht , Institute for Life Sciences & Chemistry (ILC), opleiding Biologie en medisch laboratoriumonderzoek (Life Sciences) en opleiding Chemie. Genoemde documenten en verdere bijlagen zijn te vinden via MijnHU o.a. op de desbetreffende Sharepoint cursussite. 2.3 Ingangseisen Geen ingangseisen in Osiris geregistreerd 2.4 Kosten en studiematerialen Geen kosten in Osiris geregistreerd Materiaal: Dictaat (verplicht): Handleiding Afstudeeropdracht , Institute for Life Sciences & Chemistry (ILC), opleiding Biologie en medisch laboratoriumonderzoek (Life Sciences) en opleiding Chemie. Reader (verplicht): Studiegids Bacheloropleiding Chemie voltijd (paragraaf 2.5.6) 2.5 Workload De totale studielast van deze cursus is gelijk aan 420 uren. Het totaal aantal uren is berekend als het aantal EC's (15) maal 28 uur. 2.6 Opmerkingen Geen opmerking in Osiris geregistreerd 2.7 URL cursussite

11 Titel VC8-ABCD- Afstudeeropdracht: onderzoeken Opleidingsvariant Voltijd Collegejaar Organisatorische gegevens 1.1 Cursuscode TCHY-AOON8V Cursusnaam VC8C-ABCD-Afstudeeropdracht: onderzoeken 1.3 Cursusnaam in Engels Graduation Internship: Research 1.4 Aantal EC's 15 European Credits 1.5 Studiefase/niveau B (bachelor hoofdfase) Werkvormen zijn er in Voltijd 1.6 Opleiding (varianten) Toetsen zijn er in Voltijd Cursus toegankelijk voor 1.7 studenten van andere faculteiten? Ja 1.8 Excellentiemogelijkheden? 1.9 Contactpersoon EJM Willems (tel ) (els.willems@hu.nl) 1.10 Voertaal Nederlands 1.11 Werkvormen: Werkvorm Aanwezigheid verplicht? Frequentie In welke blokken wordt de werkvorm aangeboden? Informatiebijeenkomst start AO verplicht 1 maal per blok Presentatie en verdediging AO verplicht 1 maal per blok Terugkommoment AO verplicht 1 maal per blok bij aanvangsblok CONTINUE: blok CONTINUE bij aanvangsblok CONTINUE: blok CONTINUE bij aanvangsblok CONTINUE: blok CONTINUE 1.12 Toetsen: Toetsvorm Resultaatschaal Minimum cijfer Weging (afgerond op hele procenten) Aantal keren dat een toets wordt aangeboden in een collegejaar In welke blokken wordt de toets aangeboden? Beoordeling: Onderzoeken (niveau III) Numeriek - tienpuntsschaal 5, bij aanvangsblok CONTINUE:. blok CONTINUE Plan van aanpak AO Alleen NVD of VD 5,5 2 bij aanvangsblok CONTINUE:. blok CONTINUE

12 2 Inhoudelijke gegevens 2.1 Cursus doel Tijdens de uitvoering van de afstudeeropdracht laat de student zien dat hij over de juiste competenties beschikt die nodig zijn voor het uitoefenen van een toekomstige functie in het beroepenveld op Bachelor niveau. Tijdens de afstudeeropdracht laat de student zien dat hij de competenties onderzoeken en experimenteren op niveau III en zelfsturing op niveau II beheerst. De afstudeeropdracht bestaat uit twee cursussen van elk 15 EC, deze cursussen (TCHY-AOON8V-15 en TCHY-AOEX8V-16) zijn gekoppeld aan elkaar en kunnen niet onafhankelijk van elkaar gevolgd worden. 2.2 Cursus inhoud Aard en inhoud van de afstudeeropdracht zijn afhankelijk van de door de student gekozen specialisatierichting en van de aard van het bedrijf, instelling of laboratorium waar de afstudeeropdracht wordt uitgevoerd, maar hangt daarnaast ook af van de persoonlijke interesse van de student. De afstudeeropdracht vindt plaats in het vierde studiejaar. De student maakt in deze periode kennis met een nieuw bedrijf, instelling of laboratorium, oriënteert zich verder op het latere beroep, verbreedt en verdiept zijn kennis, vaardigheden en sociale en communicatieve vaardigheden. De cursus TCHY-AOON8V-15 richt zich op de onderzoeksvaardigheden die de student tijdens de uitvoering van de afstudeeropdracht laat zien. De student wordt beoordeeld op basis van het landelijk vastgestelde competentieprofiel voor onderzoeken (niveau III). Leidend in deze beoordeling zijn de handelingsindicatoren van de competentie onderzoeken (niveau III) en de daar van afgeleide doelstellingen. Naast het functioneren van de student tijdens de uitvoering van de afstudeeropdracht vormen het schrijven van een plan van aanpak, de uitvoering daarvan en het afstudeerrapport en de mondelinge presentatie en verdediging van de afstudeeropdracht een basis voor de beoordeling. Toelatingseisen om te mogen starten met de afstudeeropdracht zijn opgenomen in de Studiegids Bacheloropleiding Chemie voltijd (paragraaf 2.5.6), inhoudelijke informatie over de afstudeeropdracht en de beoordeling is te vinden in de handleiding Afstudeeropdracht , Institute for Life Sciences & Chemistry (ILC), opleiding Biologie en medisch laboratoriumonderzoek (Life Sciences) en opleiding Chemie. Genoemde documenten en verdere bijlagen zijn te vinden via MijnHU o.a. op de desbetreffende Sharepoint cursussite. 2.3 Ingangseisen Geen ingangseisen in Osiris geregistreerd 2.4 Kosten en studiematerialen Geen kosten in Osiris geregistreerd Materiaal: Dictaat (verplicht): Handleiding Afstudeeropdracht , Institute for Life Sciences & Chemistry (ILC), opleiding Biologie en medisch laboratoriumonderzoek (Life Sciences) en opleiding Chemie. Reader (verplicht): Studiegids Bacheloropleiding Chemie voltijd (paragraaf 2.5.6) 2.5 Workload De totale studielast van deze cursus is gelijk aan 420 uren. Het totaal aantal uren is berekend als het aantal EC's (15) maal 28 uur. 2.6 Opmerkingen Geen opmerking in Osiris geregistreerd 2.7 URL cursussite

13 Titel Opleidingsvariant Voltijd Collegejaar VC1-B-Bio-organische chemie 1 Organisatorische gegevens 1.1 Cursuscode TCHY-BIOC1V Cursusnaam VC1-B-Bio-organische chemie 1.3 Cursusnaam in Engels Bio Organic Chemistry 1.4 Aantal EC's 5 European Credits 1.5 Studiefase/niveau D (propedeuse) Werkvormen zijn er in Voltijd 1.6 Opleiding (varianten) Toetsen zijn er in Voltijd Cursus toegankelijk voor 1.7 studenten van andere faculteiten? Ja 1.8 Excellentiemogelijkheden? 1.9 Contactpersoon MT Boesveld (tel ) (marinke.boesveld@hu.nl) 1.10 Voertaal Nederlands 1.11 Werkvormen: Werkvorm Aanwezigheid verplicht? Frequentie In welke blokken wordt de werkvorm aangeboden? Inzage TENT Biochemie (BC) niet verplicht 1 maal per blok Inzage TENT Biochemie (BC) niet verplicht 1 maal per blok Inzage TENT Inleiding Organische chemie niet verplicht 1 maal per blok Inzage TENT Inleiding Organische chemie niet verplicht 1 maal per blok IZT Biochemie (BC) niet verplicht 1 maal per week IZT Inleiding Organische chemie (IOC) niet verplicht 1 maal per week 1.12 Toetsen: Toetsvorm Resultaatschaal Minimum cijfer Weging (afgerond op hele procenten) Aantal keren dat een toets wordt aangeboden in een collegejaar In welke blokken wordt de toets aangeboden? TENT Biochemie (BC) Numeriek - 1 decimaal mogelijk 5, TENT Inleiding Organische chemie (IOC) Numeriek - 1 decimaal mogelijk 5,

14 2 Inhoudelijke gegevens 2.1 Cursus doel Inleiding Organische chemie In de cursus Inleiding Organische Chemie wordt de scheikunde bestudeerd van organisch stoffen, verbindingen met koolstof. De basale functionele groepen (aldehyde, keton, carbonzuur, amine, amide, ether en ester) en de beginselen van de organische nomenclatuur worden besproken. De verschillende bindingen (covalent, polair en ionogeen) komen ter sprake, evenals bindingshoeken, Lewisstructuren en het VSEPR-model. Daarnaast passeren de verschillende vormen van isomerie (cis-trans en stereo-isomerie) de revue. Als laatste worden enkele groepen biomoleculen besproken (aminozuren en eiwitten, mono-, di- en polysacchariden, lipiden). Biochemie In de cursus Biochemie worden verschillende thema s behandeld die betrekking hebben op de bouw en het functioneren van cellen. In het 1 e thema komt de algemene bouw van prokaryote en eukaryote cellen aan bod. In het 2 e thema leert de student hoe celmembranen opgebouwd zijn en hoe grond-, bouw- en afvalstoffen via passief, actief, of bulktransport over membranen vervoerd kunnen worden. In het 3 e thema wordt behandeld volgens welke thermodynamische principes chemische reacties (= metabolisme) in een cel plaatsvinden. Enzymen spelen hierbij een belangrijke rol. De afbraak van glucose (celademhaling) wordt als voorbeeld van een metabole route behandeld. Tot slot leert de student wat een biotechnologisch proces is. 2.2 Cursus inhoud Learning outcomes Inleiding Organische chemie Na het volgen van deze cursus kan de student: Het principe te beschrijven van extractie, DLC, (her)kristallisatie en destillatie en hier berekeningen aan uit te voeren; Het begrip elektronegativiteit toe te passen en onderscheid te maken tussen een covalente binding, een polair covalente binding en een ion binding; Lewis-structuren te tekenen van organische moleculen en eenvoudige nietorganische moleculen, inclusief de formele lading van de atomen aan te kunnen geven;eenvoudige resonantie structuren te tekenen; De ruimtelijke structuur van eenvoudige organische moleculen te beschrijven aan de hand van het VSEPR model; De IUPAC naamgeving voor koolwaterstoffen en functionele groepen te kunnen herkennen, benoemen en tekenen; Structuur-isomerie en stereo-isomerie (cis-trans isomerie en optische isomerie) en de bijbehorende naamgeving te herkennen en te beschrijven; Effect van functionele groepen op fysische eigenschappen als smeltpunt, kookpunt en oplosbaarheid in te schatten; Substitutie- en additie-reacties te herkennen en weten welke producten er gevormd worden; Te voorspellen of een organisch molecuul aromatisch is; Triglyceriden, Suikers, aminozuren en de bouw(stenen) van DNA en RNA te herkennen en benoemen; Aan de hand van de Stoichiometrie van een chemische reactie, de selectiviteit, conversie, opbrengst en overmaat te kunnen berekenen. Kennisbasis Inleiding Organische chemie Functionele groepen, Extractie, DLC, (her)kristallisatie, destillatie, elektronegativiteit, covalente binding, polaircovalente binding, ion binding, Lewis-structuren, formele lading, resonantie, VSEPR model, naamgeving, isomerie, Substitutie- en additie-reacties, aromaticiteit, triglyceriden, Suikers, aminozuren, Stoichiometrie van een chemische reactie, de selectiviteit, conversie, opbrengst en overmaat. Learning outcomes Biochemie

15 Na het volgen van deze cursus kan de student: Beschrijven van de bouw van prokaryote en eukaryote cellen; Beschrijven van de opbouw van celmembranen;verschillen kunnen aangeven tussen passief transport, vergemakkelijkt transport en actief transport in cellen; Onderscheid kunnen maken tussen endergonische, exergonische, endotherme en exotherme reacties; De invloed van enzymen op het verloop van een cellulaire reactie beschrijven; De enzymatische afbraak van glucose kunnen beschrijven; De voor- en nadelen kunnen benoemen van biotechnologische processen Kennisbasis Biochemie Bouw van prokaryote en eukaryote cellen. Organellen, intracellulaire en extracellulaire componenten van een eukaryote cel. Passief, actief en bulktransport van moleculen over de membraan. 1 e en 2 e wet van thermodynamica, Gibbs energie, enthalpie, entropie. Exergone, endergone, exotherme en endotherme reacties. Fermentatie en celademhaling. Biotechnologie. 2.3 Ingangseisen Geen ingangseisen in Osiris geregistreerd 2.4 Kosten en studiematerialen Geen kosten in Osiris geregistreerd Materiaal: Boek (verplicht): McMurry, J.E., et al., Chemistry, 7e druk, Pearson, 2015 (ISBN ) Dictaat (verplicht): Cursusboek Bio-organische chemie (TCHY-BIOC1V-16) Boek (verplicht): Campbell, N.A., et al. Biology, 10e druk, Pearson, 2014 (ISBN ) 2.5 Workload De totale studielast van deze cursus is gelijk aan 140 uren. Het totaal aantal uren is berekend als het aantal EC's (5) maal 28 uur. 2.6 Opmerkingen Geen opmerking in Osiris geregistreerd 2.7 URL cursussite

16 Titel Opleidingsvariant Voltijd Collegejaar VC4-AC-Biomoleculen en Thermodynamica 1 Organisatorische gegevens 1.1 Cursuscode TCHY-BMTH4V Cursusnaam Biomoleculen en Thermodynamica 1.3 Cursusnaam in Engels Biomolecules and Thermodynamics 1.4 Aantal EC's 5 European Credits 1.5 Studiefase/niveau B (bachelor hoofdfase) Werkvormen zijn er in Voltijd 1.6 Opleiding (varianten) Toetsen zijn er in Voltijd Cursus toegankelijk voor 1.7 studenten van andere faculteiten? Ja 1.8 Excellentiemogelijkheden? 1.9 Contactpersoon 1.10 Voertaal Nederlands AJ Kuijpers (tel ) (alma.kuijpers@hu.nl) 1.11 Werkvormen: Werkvorm Aanwezigheid verplicht? Frequentie In welke blokken wordt de werkvorm aangeboden? Inzage TENT Biomoleculen (BM) niet verplicht 1 maal per blok Inzage TENT Thermodynamica (THE) niet verplicht 1 maal per blok IZT Biomoleculen (BM) niet verplicht 2 maal per week IZT Thermodynamica (THE) niet verplicht 1 maal per week Inzage TENT Thermodynamica (THE) niet verplicht 1 maal per blok Inzage TENT Biomoleculen (BM) niet verplicht 1 maal per blok blok 4 blok Toetsen:

17 Toetsvorm Resultaatschaal Minimum cijfer Weging (afgerond op hele procenten) Aantal keren dat een toets wordt aangeboden in een collegejaar In welke blokken wordt de toets aangeboden? TENT Biomoleculen (BM) Numeriek - 1 decimaal mogelijk 5, blok 4 TENT Thermodynamica (THE) Numeriek - 1 decimaal mogelijk 5, blok 4

18 2 Inhoudelijke gegevens 2.1 Cursus doel Biomoleculen Biomoleculen spelen een belangrijke rol in het leven. Kennis van biomoleculen is ook binnen vele branches van de chemie/chemische technologie van belang, zoals bijvoorbeeld binnen de farmaceutische en de voedingsmiddelenindustrie. Biomoleculen zijn, met uitzondering van de lipiden, macromoleculen, moleculen die opgebouwd zijn uit grote aantalen identieke of variabele bouwstenen, de monomere eenheden. Biomoleculen zijn dus biopolymeren. De vier hoofdgroepen worden behandeld: eiwitten, koolhydraten, lipiden en kernzuren. Uitgaande van de chemische structuur (bouw en samenstelling) van de biomoleculen zal gekeken worden hoe de structuur leidt tot de vele verschillende functies die de biomoleculen kunnen vervullen. Speciale aandacht zal er zijn voor enzymen, die behoren tot de hoofdgroep van de eiwitten. Er wordt ingegaan op enzymkinetiek en regulering van enzymactiviteit. Voor het begrijpen van heel veel biologische processen is inzicht in de werking van enzymen van fundamenteel belang. In een chemisch kader is dit inzicht vooral van belang voor chemische reacties, aangezien enzymen een steeds grotere rol gaan spelen bij de synthese van allerlei verbindingen. Enzymen zijn, in tegenstelling tot conventionele katalysatoren, in staat reacties efficiënter, specifieker, met hogere opbrengst en duurzaam te laten verlopen. Vandaar dat een goed begrip van eiwitten en in het bijzonder van enzymen van groot belang is. Thermodynamica Thermodynamica is van belang bij chemische evenwichten en bij het voorspellen van parameters bij chemische reacties. In deze cursus leert de student de warmte effecten van een chemische reactie te berekenen. Ook leert een student te berekenen of een reactie of proces spontaan zal verlopen en wat de evenwichtstoestand is. Hiervoor is begrip nodig van de thermodynamische hoofdwetten die relaties beschrijven tussen energie, enthalpie, arbeid en entropie. Aan het eind van de cursus kan de student bijvoorbeeld van een chemische synthese de maximaal theoretische opbrengst berekenen. 2.2 Cursus inhoud Leerdoelen Biomoleculen Aan het eind van deze cursus kan een student: De structuur en chemische eigenschappen uiteggen van de biomoleculen (eiwitten, lipiden, nucleinezuren, koolhydraten) en hun monomeren. Aangeven wat prokaryote en eukaryote cellen zijn, waar ze globaal uit opgebouwd zijn en kan voorbeelden noemen van organismen die prokaryoten of eukaryoten zijn. Benoemen welke niet-covalente interacties een rol spelen bij specifieke intramoleculaire en intermoleculaire interacties van biomoleculen, zoals stabilisatie van biomoleculen of enzym-substraat interactie. De betekenis van pka opschrijven en kan de pka toepassen in de Henderson- Hasselbalch vergelijking om de lading van aminozuren en eiwitten te berekenen. De 20 aminozuren herkennen, kan ze classificeren naar chemische structuur, en kan de structuur van een peptidebinding tekenen. De 4 niveaus binnen een eiwitstructuur noemen, kan deze niveaus herkennen en benoemen in eiwitten en kan aangeven hoe deze gestabiliseerd of gedenatureerd worden en de ralatie tussen structuur en eigenschappen uitleggen. Technieken voor isolatie, zuivering en sequencing van eiwitten noemen. De zes hoofdgroepen van de enzymclassificatie benoemen en kan naar aanleiding van de reactie die een enzym katalyseert afleiden tot welke hoofdgroep dit enzym behoort. De eigenschappen van enzymen benoemen en het mechanisme van enzymen uitleggen (enzymatische en chemische manieren van katalyse, allostere modulatoren, werking serine proteases). Berekeningen uitvoeren die betrekking hebben op de kinetiek van enzymgekatalyseerde reacties (michaelis-menten kinetiek) en hierbij aangeven wat het effect is van verschillende soorten enzymremmers. De onderverdeling binnen de cofactoren aangeven, kan uitleggen wat de rol van vitamines als cofactor is, kan coenzymen classificeren alsmede enkele belangrijke coenzymen noemen.

19 De naamgeving, structuur en eigenschappen van koolhydraten benoemen (monosachariden en hun derivaten, disachariden, homo- en heteroglycanen en glycoconjugaten). Eigenschappen en functies van lipiden en de indeling naar soort weergeven. Uitleggen hoe en waaruit biologische membranen zijn opgebouwd, en kan verschillende manieren van membraantransport uitleggen. De monomere eenheid van de nucleïnezuren DNA en RNA benoemen, kan de opbouw en structuur daarvan weergeven, en kan een aantal soorten RNA benoemen. De werking van (restrictie)nucleases uitleggen en kan toepassingen geven. Kennisbasis Biomoleculen Hoofdgroepen: eiwitten, polysacchariden (glycanen), lipiden, kernzuren. Prokaryote en eukaryote cellen. Zwakke niet covalente interacties. Henderson-Hasselbalch vergelijking. Eiwitten: Aminozuren en peptideband. Lading. Eiwitzuiveringstechnieken. Sequencing aminozuren. Configuratie en conformatie. Primaire, secundaire, tertiaire en quaternaire eiwitstructuur. N- en C-terminale einde. α-helix,β-sheets/vouwblad, motief, domein, subunits. Natieve conformatie. Denaturatie en renaturatie. Collageen (fibreus eiwit) en hemoglobine (globulair eiwit). Enzymclassificering. Michaelis-menten vergelijking, KM, vmax, kcat (turnover getal). Linewaever-Burk-plot. Reversibele en irreversibele enzymremming (inhibitie). Competitieve-, niet-competitieve, on-competitieve remming. Allostere modulatoren. Nucleofiele substitutie, splitsingsreacties en oxidatie-reductiereacties. Transitionstate. Polaire aminozuren in actieve centra, zuur-base katalyse, covalente katalyse, ph effecten. Diffusie-gecontroleerde reacties. Proximity effect, zwakke binding, induced fit en transitionstate stabilisatie. Serineproteases. Cofactoren: essentiële ionen en coenzymen. Vitamines. ATP, NAD + /NADP +, coenzym A, vitamine C en lipidvitamines. Glycanen: Aldoses, ketoses. Cyclisatie. Anomeer, epimeer. Suikerfosfaten, deoxysuikers, aminosuikers, suikeralcoholen, suikerzuren. Disacchariden, reducerende en nietreducerende suikers, nucleosiden, glycosiden. O- en N-glycosidische binding. Polysachariden: zetmeel, glycogeen, cellulose, chitine. Glycoconjugaten: proteoglycanen, peptidoglycanen, glycoproteines. Lipiden: vetzuren, triacylglycerolen, glycerofosfolipiden, sfyngolipiden, steroïden, isoprenoiden, terpenoiden, wassen, eicosanoiden, prostaglandines. Biologische membranen, lipide bilagen, perifere en integrale eiwitten, lipide ankers. Poriën en transportkanalen, passief en actief transport. Nucleïnezuren: ribose, deoxyribose, purines, pyrimidines, nucleosides, nucleotiden. Dubbelstrengs DNA, antiparallel, 3 - en 5 -einde. Supercoiling. rrna, trna, mrna. Nucleases, restrictienucleases. Restrictiemap, DNA fingerprint, recombinant DNA Leerdoelen Thermodynamica Aan het eind van deze cursus: Kan de student de begrippen toestandfunctie, adiabatisch, isotherm en isobaar uitleggen. Kan de student de reactie enthalpie en reactie entropie berekenen. Kan de student de begrippen arbeid, warmte, energie en entropie uitleggen in relatie tot de thermodynamische hoofdwetten. Kan de student het verschil tussen warmte capaciteit bij constante druk en bij constant volume uitleggen en kan gebruikmakend van de warmte capaciteit, de reactie enthalpie en reactie entropie bij verschillende temperaturen berekenen. Kan de student uitleggen wat de Gibbs functie is en van een chemische reactie of fysisch proces de Gibbs vrije energie berekenen bij verschillende temperaturen. Kan de student van een proces de evenwichtsconstante K en dampdruk als functie van de temperatuur berekenen met behulp van de Gibbs vrije energie. Kan de student het principe van le Châtelier toepassen om te voorspellen wat de invloed van reactieomstandigheden op de evenwichtsligging is. Kennisbasis Thermodynamica Eerste hoofdwet: reversibele en irreversibele processen. Reactie-enthalpie, reactie-entropie, vormingsenthalpie, standaardtoestand. Adiabatische processen, adiabatische vlamtemperatuur. Tweede hoofdwet: entropie, thermisch rendement. Gibbs vrije energie, Spontane processen; de algemene evenwichtsvoorwaarde. Chemische potentiaal, fugaciteit, activiteit, molaliteit. Evenwicht: G 0 = - RT lnk. Principe van le Châtelier. 2.3 Ingangseisen

20 Geen ingangseisen in Osiris geregistreerd 2.4 Kosten en studiematerialen Geen kosten in Osiris geregistreerd Materiaal: Boek (verplicht): Moran et al., Priciples of Biochemistry (ISBN ) Dictaat (verplicht): Cursusboek Biomoleculen en Thermodynamica (TCHY-BMTH4V- 14) Boek (verplicht): Atkins, Elements of Physical Chemistry (ISBN ) 2.5 Workload De totale studielast van deze cursus is gelijk aan 140 uren. Het totaal aantal uren is berekend als het aantal EC's (5) maal 28 uur. 2.6 Opmerkingen Geen opmerking in Osiris geregistreerd 2.7 URL cursussite

21 Titel Opleidingsvariant Voltijd Collegejaar VC4-AC-Bioprocestechn. & Optimalisatie 1 Organisatorische gegevens 1.1 Cursuscode TCHY-BPTO4V Cursusnaam Bioprocestechnologie en Optimalisatie 1.3 Cursusnaam in Engels Bioprocestechnology and Optimisation 1.4 Aantal EC's 5 European Credits 1.5 Studiefase/niveau B (bachelor hoofdfase) Werkvormen zijn er in Voltijd 1.6 Opleiding (varianten) Toetsen zijn er in Voltijd Cursus toegankelijk voor 1.7 studenten van andere faculteiten? Ja 1.8 Excellentiemogelijkheden? 1.9 Contactpersoon 1.10 Voertaal Nederlands MA Noordermeer (tel ) (minke.noordermeer@hu.nl) 1.11 Werkvormen: Werkvorm Aanwezigheid verplicht? Frequentie In welke blokken wordt de werkvorm aangeboden? Inzage TENT Bioprocestechnologie (BPT) niet verplicht 1 maal per blok blok 4 Inzage TENT Bioprocestechnologie (BPT) niet verplicht 1 maal per blok Inzage TENT Optimalisatie (OPT) niet verplicht 1 maal per blok Inzage TENT Optimalisatie (OPT) niet verplicht 1 maal per blok blok 4 IZT Bioprocestechnologie (BPT) niet verplicht 2 maal per week IZT Optimalisatie (OPT) niet verplicht 1 maal per week 1.12 Toetsen:

22 Toetsvorm Resultaatschaal Minimum cijfer Weging (afgerond op hele procenten) Aantal keren dat een toets wordt aangeboden in een collegejaar In welke blokken wordt de toets aangeboden? TENT BPT+OPT Numeriek - 1 decimaal mogelijk 5, blok 4

23 2 Inhoudelijke gegevens 2.1 Cursus doel Bioprocestechnologie Bioprocestechnologie is het gebruik maken van biologische systemen, hele cellen of enzymen, om commercieel interessante verbindingen te maken. Dit type processen is bezig aan een sterke opmars in de industrie en kennis over deze processen is daarom van belang bij de ontwikkeling en optimalisatie hiervan. Na het volgen van deze cursus heeft de student begrip van de opbouw van een biotechnologisch proces en kent hij/zij de theoretische achtergrond van de verschillende unitoperations. Optimalisatie Bij het opzetten van een proces, experiment of analysemethode moet de apparatuur (bijvoorbeeld een GC) juist ingesteld worden om een zo goed mogelijk meetresultaat te behalen. Hiervoor moeten de instellingen van de meetmethode geoptimaliseerd worden. Dankzij de computer is het optimaliseren van dergelijke omstandigheden en de analyse hiervan sterk in ontwikkeling. Je kunt met optimalisatie-technieken namelijk uitmaken of een methode geschikt is voor jouw doel en experimenten ontwerpen om relevante informatie over de meetomstandigheden te verkrijgen. Tijdens deze cursus wordt er gekeken naar het opzetten en ontwerpen van experimenten. Hierbij wordt het optimaliseren van experimentele condities door middel van univariate en multivariate methoden besproken. Daarnaast wordt behandeld hoe experimenten van tevoren opgezet kunnen worden om met een beperkt aantal experimenten toch maximale informatie over de te onderzoeken factoren te krijgen. 2.2 Cursus inhoud Learning outcomes Bioprocestechnologie Aan het eind van deze cursus: Kan de student van biotechnologische processen of producten uitleggen of ze behoren tot de klassieke of moderne biotechnologie en tot welke marktsector ze behoren. Kan de student de basisbeginselen van de recombinant DNA technologie beschrijven en kan hij/zij enige overwegingen noemen die een rol spelen bij de keuze van een gastheer en uitleggen waarom deze een rol spelen. Kan de student aangeven wat er nodig is voor een upstream proces; hij/zij weet wat er nodig is voor groei en productie, hij/zij kan de groeifasen onderscheiden, hij/zij kan primaire en secundaire metaboliet onderscheiden. Kan de student uitleggen welke verschillende typen bioreactoren gebruikt worden en wat hun voor- en nadelen zijn en kan de student een massabalans over een batchreactor of continureactor opstellen voor biomassa, substraat en product en kan hij/zij hier mee rekenen. Kan de student verschillende manieren van immobilisatie van biokatalysatoren beschrijven, kan hij/zij beschrijven hoe deze uitgevoerd worden en voor- en nadelen noemen van de gebruikte techniek. Kan de student de opbouw van een downstream proces beschrijven; kan hij/zij de methodes beschrijven die toegepast worden voor celdisruptie, klaren, concentreren, zuiveren en zeer zuiveren en kan hij/zij hier basis procesberekeningen aan uitvoeren. Is de student bekend met het begrip schakelen van processtappen en kan hij/zij de (on)mogelijkheden hiervan benoemen. Kennisbasis Bioprocestechnologie Recombinant DNA technologie, batch-, continu- en fed-batchreactoren, immobilisatie van biokatalysatoren, celdisruptie, klaren, concentreren, zuiveren, preparatieve chromatografie te weten IEX, HIC, affiniteitschromatografie en GPC Learning outcomes Optimalisatie Aan het eind van deze cursus: De student kan beschrijven wat een unimodaal en een multimodaal oppervlak is bij een optimalisatie.

24 De student kan het verschil tussen de binaire en de Fibonacci zoekmethode beschrijven en kan van beide methoden minimaal twee voordelen en een nadeel opsommen. De student kan het verschil tussen de Simplex, Gemodificeerde Simplex en Steepest-Ascent optimalisatie beschrijven en kan van alle drie methoden minimaal drie voordelen en drie nadelen opsommen. De student kan voor de optimalisatie van een analysemethode toelichten welke van de binaire, Fibonacci, Simplex, Gemodificeerde Simplex en Steepest-Ascent methoden het meest geschikt is. De student kan een startsimplex construeren voor de optimalisatie van maximaal negen variabelen, volgens de berekeningen van Long en van Spendley. De student kan een experiment optimaliseren door middel van de binaire, Fibonacci, Simplex, Gemodificeerde Simplex en Steepest-Ascent methode totdat een vooraf vastgestelde nauwkeurigheid verkregen wordt. De student kan uitleggen welke van de volgende experimental designs het meest geschikt is in een gegeven optimalisatie: Full Factorial, Fractional, Plackett-Burman en Central-Composite Design. De student kan een Full Factorial design, Fractional design en een Plackett-Burman design op twee niveaus ontwerpen en hiermee berekenen welke van vooraf gekozen hoofdeffecten en bijbehorende interactie-effecten significant zijn. De student kan door middel van multipele lineaire regressie een regressiemodel opstellen en hiermee berekenen wat de waarden van de bijbehorende regressieparameters zijn. Kennisbasis Optimalisatie Univariate optimalisatie, multivariate optimalisatie, binaire zoekmethode, Fibonacci zoekmethode, simplex optimalisatie, Steepest-Ascent optimalisatie, Design of Experiments, Full Factorial design, Fractional design, Central-Composite design, Plackett-Burman design, multipele lineaire regressie. 2.3 Ingangseisen Geen ingangseisen in Osiris geregistreerd 2.4 Kosten en studiematerialen Geen kosten in Osiris geregistreerd Materiaal: Boek (verplicht): J.A. Wesselingh, J. Krijgsman, Downstream processing in biotechnology (ISBN ) Dictaat (verplicht): Cursusboek Bioprocestechnologie en Optimalisatie (TCHY- BPTO4V-14) Boek (verplicht): J.P.M. Andries, Chemometrie (ISBN ) 2.5 Workload De totale studielast van deze cursus is gelijk aan 140 uren. Het totaal aantal uren is berekend als het aantal EC's (5) maal 28 uur. 2.6 Opmerkingen Geen opmerking in Osiris geregistreerd 2.7 URL cursussite

25 Titel Opleidingsvariant Voltijd Collegejaar VC3C-BD-Chromatografie & Chemometrie 1 Organisatorische gegevens 1.1 Cursuscode TCHY-CHCM3V Cursusnaam Chromatografie en Chemometrie 1.3 Cursusnaam in Engels Chromatografy and Chemometrics 1.4 Aantal EC's 5 European Credits 1.5 Studiefase/niveau B (bachelor hoofdfase) Werkvormen zijn er in Voltijd 1.6 Opleiding (varianten) Toetsen zijn er in Voltijd Cursus toegankelijk voor 1.7 studenten van andere faculteiten? Ja 1.8 Excellentiemogelijkheden? 1.9 Contactpersoon 1.10 Voertaal Nederlands HJJ Willems (tel ) (huub.willems@hu.nl) 1.11 Werkvormen: Werkvorm Aanwezigheid verplicht? Frequentie In welke blokken wordt de werkvorm aangeboden? IZT Chemometrie (CM) niet verplicht 1 maal per week IZT Chromatografie (CHR) niet verplicht 2 maal per week Inzage TENT Chemometrie (CM) niet verplicht 1 maal per blok Inzage TENT Chemometrie (CM) niet verplicht 1 maal per blok Inzage TENT Chromatografie (CHR) niet verplicht 1 maal per blok Inzage TENT Chromatografie (CHR) niet verplicht 1 maal per blok blok 4 blok 4 blok 5 blok 5 blok 5 blok Toetsen:

26 Toetsvorm Resultaatschaal Minimum cijfer Weging (afgerond op hele procenten) Aantal keren dat een toets wordt aangeboden in een collegejaar In welke blokken wordt de toets aangeboden? TENT CHR + CM Numeriek - 1 decimaal mogelijk 5, blok 4. blok 5

27 2 Inhoudelijke gegevens 2.1 Cursus doel Chromatografie Chromatografie is een veel gebruikte scheidingstechniek die zowel kwalitatief als kwantitatief wordt toegepast. Tijdens deze cursus komen gas- en vloeistofchromatografie aan bod. Na het volgen van deze cursus kun je werken veel gebruikte parameters, een bewuste keuze maken voor een techniek met de daarbij behorende injectoren, kolommen, detectoren en mobiele fasen Chemometrie I Chemometrie is een richting in de scheikunde die gebruik maakt van wiskundige en statistische methoden. Dankzij de computer is deze tak sterk in ontwikkeling. Je kunt met deze technieken uitmaken of een bepalingsmethode optimaal is voor jouw doel en experimenten ontwerpen. Ook kun je met chemometrie de maximale informatie uit je analyses halen. Tijdens deze cursus wordt gekeken naar de opzet van een kalibratiemethode (regressie en de analyse hiervan), de validatie van een meetmethode en de interpolatie van monstermetingen met bijbehorende betrouwbaarheidsintervallen. 2.2 Cursus inhoud Learning outcomes Chromatografie Aan het eind van de cursus: Kent de student veel gebruikte chromatografische parameters en kan hiermee rekenen Kan de student kwalitative analyses beschrijven en kwantitatieve berekeningen met de interne standaard en de 100% methode uitvoeren Kan de student enkele injectie en detectietechnieken beschrijven (zowel GC als HPLC) met hun toepassingsgebied, beperkingen en belangrijke parameters Kan de student gemotiveerd kiezen uit de verschillende stationaire en mobiele fasen om analyses te optimaliseren Kan de student gemotiveerd kiezen voor alternatieve methodes zoals Gel Permeatie Chromatografie en Ionenwisselings Chromatografie Kennisbasis Chromatografie Learning outcomes Chemometrie I Aan het eind van deze cursus: Kent de student de verschillen tussen de regressieparameters. Kan de student regressieparameters bepalen van een kalibratiefunctie met bijbehorende betrouwbaarheidsintervallen. Kan de student aan de hand van regressieparameters aantonen of het gebruik van een kwadratische term (in een regressiemodel) een significante verbetering oplevert ten opzichte van een lineaire functie. Kan de student bepalen wat de juistheid van een gebruikte methode is. Kan de student bepalen wat de detectiegrens en beslissingsgrens van een methode is. Kan de student bepalen wat de herhaalbaarheid en reproduceerbaarheid van een methode is. Kan de student een methode validatie opzetten en uitvoeren. Kennisbasis Chemometrie I Kalibratiefunctie, regressieparameters, betrouwbaarheidsinterval, kwadratensom van de residuen (SSRes), Goodness of Fit (GoF), Lack of Fit (LoF), juistheid van een methode, detectiegrens, beslissingsgrens, Analysis of Variance (ANOVA), herhaalbaarheid, reproduceerbaarheid, methodevalidatie. 2.3 Ingangseisen Geen ingangseisen in Osiris geregistreerd 2.4 Kosten en studiematerialen

28 Geen kosten in Osiris geregistreerd Materiaal: Boek (verplicht): Skoog et al., Principles of Instrumental Analysis (ISBN ) Dictaat (verplicht): Cursusboek Chromatografie en Chemometrie 1 (TCHY-CHCM3V- 14) Boek (verplicht): Andries, Chemometrie (ISBN ) 2.5 Workload De totale studielast van deze cursus is gelijk aan 140 uren. Het totaal aantal uren is berekend als het aantal EC's (5) maal 28 uur. 2.6 Opmerkingen Geen opmerking in Osiris geregistreerd 2.7 URL cursussite

Bijlage cursusomschrijvingen. Chemie (voltijd)

Bijlage cursusomschrijvingen. Chemie (voltijd) Bijlage cursusomschrijvingen Chemie (voltijd) 2014-2015 Titel Opleidingsvariant Voltijd Collegejaar 2014-2015 VC8-ABCD-Afstudeeropdracht 1 Organisatorische gegevens 1.1 Cursuscode TCHY-AFOP8V-14 1.2 Cursusnaam

Nadere informatie

VC4-AC-Biomoleculen en Thermodynamica

VC4-AC-Biomoleculen en Thermodynamica Titel Opleidingsvariant Voltijd Collegejaar 2015-2016 VC4-AC-Biomoleculen en Thermodynamica 1 Organisatorische gegevens 1.1 Cursuscode TCHY-BMTH4V-14 1.2 Cursusnaam Biomoleculen en Thermodynamica 1.3 Cursusnaam

Nadere informatie

DC6-CD-Biomoleculen en Thermodynamica

DC6-CD-Biomoleculen en Thermodynamica Titel Opleidingsvariant Deeltijd Collegejaar 2015-2016 DC6-CD-Biomoleculen en Thermodynamica 1 Organisatorische gegevens 1.1 Cursuscode TCHY-BMTH6D-14 1.2 Cursusnaam Biomoleculen en Thermodynamica 1.3

Nadere informatie

VC4-AC-Biomoleculen en Thermodynamica

VC4-AC-Biomoleculen en Thermodynamica Titel Opleidingsvariant Voltijd Collegejaar 2015-2016 VC4-AC-Biomoleculen en Thermodynamica 1 Organisatorische gegevens 1.1 Cursuscode TCHY-BMTH4V-14 1.2 Cursusnaam Biomoleculen en Thermodynamica 1.3 Cursusnaam

Nadere informatie

Bijlage cursusomschrijvingen. Chemie (deeltijd)

Bijlage cursusomschrijvingen. Chemie (deeltijd) Bijlage cursusomschrijvingen Chemie (deeltijd) 2014-2015 Titel Opleidingsvariant Deeltijd Collegejaar 2014-2015 DC8-ABCD-Afstudeeropdracht 1 Organisatorische gegevens 1.1 Cursuscode TCHY-AFOP8D-14 1.2

Nadere informatie

Bijlage Cursusbeschrijvingen. Culturele en Maatschappelijke Vorming Inclusief afstudeerrichting Social Management.

Bijlage Cursusbeschrijvingen. Culturele en Maatschappelijke Vorming Inclusief afstudeerrichting Social Management. Bijlage Cursusbeschrijvingen Culturele en Maatschappelijke Vorming Inclusief afstudeerrichting Social Management Bachelor deeltijd 2014-2015 Titel Opleidingsvariant Deeltijd Collegejaar 2014-2015 1 Organisatorische

Nadere informatie

Bijlage cursusomschrijvingen. [Civiele Techniek] [Duaal/hoofdfase]

Bijlage cursusomschrijvingen. [Civiele Techniek] [Duaal/hoofdfase] Bijlage cursusomschrijvingen [Civiele Techniek] [Duaal/hoofdfase] 2016-2017 Titel Opleidingsvariant Duaal Collegejaar 2016-2017 Werkveld: Constructie & Infrastructuur 1 Organisatorische gegevens 1.1 Cursuscode

Nadere informatie

Afstudeeropdracht, onderzoeken

Afstudeeropdracht, onderzoeken Titel Opleidingsvariant Deeltijd Collegejaar 2015-2016 Afstudeeropdracht, onderzoeken 1 Organisatorische gegevens 1.1 Cursuscode TLSC-AOOND8D-15 1.2 Cursusnaam Afstudeeropdracht, onderzoeken 1.3 Cursusnaam

Nadere informatie

1 Organisatorische gegevens

1 Organisatorische gegevens Titel Opleidingsvariant Dummy cursus voor inleverbieb (dt) Deeltijd Collegejaar 2015-2016 1 Organisatorische gegevens 1.1 Cursuscode TICT-INLEVERD-15 1.2 Cursusnaam Dummy cursus voor inleverbieb (deeltijd)

Nadere informatie

Erratum Studiegids. Bacheloropleiding voltijd. Elektrotechniek 2014-2015

Erratum Studiegids. Bacheloropleiding voltijd. Elektrotechniek 2014-2015 Erratum Studiegids Bacheloropleiding voltijd Elektrotechniek 2014-2015 2.5.1 Toelating hoofdfase In de studiegids Elektrotechniek voltijd 2014-2015 staat vermeld dat studenten kunnen worden toegelaten

Nadere informatie

ANORGANISCHE STOFKLASSEN

ANORGANISCHE STOFKLASSEN ANORGANISCHE STOFKLASSEN 1. ATOMEN... 3 1.1. STRUCTUUR VAN HET ATOOM...3 1.2. DE ELEKTRONCONFIGURATIE...4 2. STOFFEN EN MENGSELS...5 2.1. ZUIVERE STOFFEN... 5 2.1.1. Soorten zuiveren stoffen...5 2.1.2.

Nadere informatie

Basiskennis en Basisvaardigheden IV (404)

Basiskennis en Basisvaardigheden IV (404) ASISKENNIS EN ASISVAARDIGHEDEN IV 404 asiskennis en asisvaardigheden IV (404) SCHEIKUNDE 404.01 De kandidaat kan het scheiden van mengsels in verschillende zuivere stoffen 404.02 De kandidaat kan de opbouw

Nadere informatie

Erratum Studiegids. Bacheloropleiding voltijd. Technische Bedrijfskunde 2014-2015

Erratum Studiegids. Bacheloropleiding voltijd. Technische Bedrijfskunde 2014-2015 Erratum Studiegids Bacheloropleiding voltijd Technische Bedrijfskunde 2014-2015 2.5.1 Toelating hoofdfase In de studiegids Technische Bedrijfskunde voltijd 2014-2015 staat vermeld dat studenten kunnen

Nadere informatie

Bijlage cursusomschrijvingen. Biologie en Medisch Laboratoriumonderzoek (deeltijd)

Bijlage cursusomschrijvingen. Biologie en Medisch Laboratoriumonderzoek (deeltijd) Bijlage cursusomschrijvingen Biologie en Medisch Laboratoriumonderzoek (deeltijd) 2014-2015 Titel Opleidingsvariant Afstudeeropdracht Deeltijd Collegejaar 2014-2015 1 Organisatorische gegevens 1.1 Cursuscode

Nadere informatie

1 Organisatorische gegevens

1 Organisatorische gegevens Titel Opleidingsvariant Afstudeeropdracht Voltijd Collegejaar 2015-2016 1 Organisatorische gegevens 1.1 Cursuscode TICT-AFSTUD-12 1.2 Cursusnaam Afstudeeropdracht 1.3 Cursusnaam in Engels Afstudeeropdracht

Nadere informatie

1 Organisatorische gegevens

1 Organisatorische gegevens Titel Opleidingsvariant Cellulaire Biochemie Voltijd Collegejaar 2014-2015 1 Organisatorische gegevens 1.1 Cursuscode TLSC-CB2V-13 1.2 Cursusnaam Cellulaire Biochemie 1.3 Cursusnaam in Engels Cellular

Nadere informatie

Erratum studiegids 2014-2015 Bachelor opleiding Werktuigbouwkunde

Erratum studiegids 2014-2015 Bachelor opleiding Werktuigbouwkunde Erratum studiegids 2014-2015 Bachelor opleiding Werktuigbouwkunde In de studiegids 2014-2015 van de bachelor opleiding Werktuigbouwkunde zijn ondanks zorgvuldige voorbereiding een paar onjuistheden geslopen.

Nadere informatie

BOUWSTENEN VAN HET LEVEN

BOUWSTENEN VAN HET LEVEN BOUWSTENEN VAN HET LEVEN Pearson Basisboek Biologie 10voorBiologie VWO Hoofdstuk 1 L. Grotenbreg (MSc.) Bouwstenen van het leven Organische moleculen, groot of klein, bevatten chemische energie en zijn

Nadere informatie

Erratum Studiegids. Bijlage Cursusbeschrijvingen Bacheloropleiding Maatschappelijk Werk en Dienstverlening (locatie Amersfoort) Deeltijd

Erratum Studiegids. Bijlage Cursusbeschrijvingen Bacheloropleiding Maatschappelijk Werk en Dienstverlening (locatie Amersfoort) Deeltijd Erratum Studiegids Bijlage Cursusbeschrijvingen Bacheloropleiding Maatschappelijk Werk en Dienstverlening (locatie Amersfoort) Deeltijd 2015-2016 Inhoudsopgave 1 Algemeen 3 2 Errata 4 2.1 Vervanging cursusbeschrijving

Nadere informatie

Bijlage cursusomschrijvingen. Management in Zorg deeltijd

Bijlage cursusomschrijvingen. Management in Zorg deeltijd Bijlage cursusomschrijvingen Management in Zorg deeltijd 2016-2017 Titel Startopdracht 1 Opleidingsvariant Deeltijd Collegejaar 2016-2017 1 Organisatorische gegevens 1.1 Cursuscode GZO-1.D-STRT1-14 1.2

Nadere informatie

Inleiding 15. Inleidende oefeningen Basisbegrippen fysica en wiskunde 17

Inleiding 15. Inleidende oefeningen Basisbegrippen fysica en wiskunde 17 Inhoud Inleiding 15 Inleidende oefeningen Basisbegrippen fysica en wiskunde 17 Reeks I.1: wiskunde 17 Reeks I.2: fysica 19 Reeks I.3: gemengd 19 Antwoorden 21 Hoofdstuk 1 De samenstelling van de materie

Nadere informatie

Bijlage cursusomschrijvingen. Geodesie/Geo-informatica Voltijd Hoofdfase

Bijlage cursusomschrijvingen. Geodesie/Geo-informatica Voltijd Hoofdfase Bijlage cursusomschrijvingen Geodesie/Geo-informatica Voltijd Hoofdfase 2016-2017 Titel Opleidingsvariant Afstuderen Voltijd Collegejaar 2016-2017 1 Organisatorische gegevens 1.1 Cursuscode TGEO-V15AFO-14

Nadere informatie

Examenprogramma scheikunde vwo

Examenprogramma scheikunde vwo Examenprogramma scheikunde vwo Het eindexamen Het eindexamen bestaat uit het centraal examen en het schoolexamen. Het examenprogramma bestaat uit de volgende domeinen: Domein A Vaardigheden Domein B Stoffen,

Nadere informatie

Bijlage cursusomschrijvingen. Chemie Bachelor Voltijd

Bijlage cursusomschrijvingen. Chemie Bachelor Voltijd Bijlage cursusomschrijvingen Chemie Bachelor Voltijd 2017-2018 Titel VC2-AC-Chemie (AC+Ab) Cursusnaam Werkvormen: Werkvorm Atoombouw (AB) AC+Chemisch rekenen Atoombouw (AB) AC+Chemisch rekenen IZ90T Atoombouw

Nadere informatie

Examenprogramma scheikunde vwo

Examenprogramma scheikunde vwo Examenprogramma scheikunde vwo Het eindexamen Het eindexamen bestaat uit het centraal examen en het schoolexamen. Het examenprogramma bestaat uit de volgende domeinen: Domein A Vaardigheden Domein B Stoffen,

Nadere informatie

Bijlage cursusomschrijvingen. Biologie en Medisch Laboratoriumonderzoek (voltijd) (Life Sciences)

Bijlage cursusomschrijvingen. Biologie en Medisch Laboratoriumonderzoek (voltijd) (Life Sciences) Bijlage cursusomschrijvingen Biologie en Medisch Laboratoriumonderzoek (voltijd) (Life Sciences) 2014-2015 Titel Opleidingsvariant VL8 Afstudeeropdracht Voltijd Collegejaar 2014-2015 1 Organisatorische

Nadere informatie

Afstudeeropdracht, onderzoeken

Afstudeeropdracht, onderzoeken Titel Opleidingsvariant Voltijd Collegejaar 2015-2016 Afstudeeropdracht, onderzoeken 1 Organisatorische gegevens 1.1 Cursuscode TLSC-AOOND8V-15 1.2 Cursusnaam Afstudeeropdracht, onderzoeken 1.3 Cursusnaam

Nadere informatie

- 1 - Microbiologie en Biochemie (MIB-10306) Biochemie deel Vrijdag 29 februari 2008, uur

- 1 - Microbiologie en Biochemie (MIB-10306) Biochemie deel Vrijdag 29 februari 2008, uur Microbiologie en Biochemie (MIB-10306) Biochemie deel Vrijdag 29 februari 2008, 9.00-12.00 uur - Begin met het invullen van je naam en registratienummer. - Alle antwoorden moeten op het vragenformulier

Nadere informatie

Bijlage cursusomschrijvingen. [Bouwtechnische Bedrijfskunde] [Voltijd/hoofdfase]

Bijlage cursusomschrijvingen. [Bouwtechnische Bedrijfskunde] [Voltijd/hoofdfase] Bijlage cursusomschrijvingen [Bouwtechnische Bedrijfskunde] [Voltijd/hoofdfase] 2016-2017 Titel Opleidingsvariant Bedrijfs stage Voltijd Collegejaar 2016-2017 1 Organisatorische gegevens 1.1 Cursuscode

Nadere informatie

Bijlage Cursusbeschrijvingen. Bacheloropleiding Chemie Deeltijd

Bijlage Cursusbeschrijvingen. Bacheloropleiding Chemie Deeltijd Bijlage Cursusbeschrijvingen Bacheloropleiding Chemie Deeltijd 2016-2017 Titel Opleidingsvariant DC1-A-Analytische Chemie Deeltijd Collegejaar 2016-2017 1 Organisatorische gegevens 1.1 Cursuscode TCHY-ANCH1D-15

Nadere informatie

Voorwoord. Hoofdstuk 1 Het ontstaan van materie 1. Massagetal A 7 Atoomnummer Z 7 Chemische symbolen 9 Isotopen 11 Ionen 12 Vragen 18

Voorwoord. Hoofdstuk 1 Het ontstaan van materie 1. Massagetal A 7 Atoomnummer Z 7 Chemische symbolen 9 Isotopen 11 Ionen 12 Vragen 18 Voorwoord XI Hoofdstuk 1 Het ontstaan van materie 1 Massagetal A 7 Atoomnummer Z 7 Chemische symbolen 9 Isotopen 11 Ionen 12 Vragen 18 Hoofdstuk 2 Atoommodellen 79 Atoomtheorie van Democritus (ca. 400

Nadere informatie

KERNCONCEPTEN. Het micro-macroconcept

KERNCONCEPTEN. Het micro-macroconcept KERNCONCEPTEN Het molecuulconcept Atomen als bouwstenen van moleculen Verschillende typen bindingen Structuur en flexibiliteit van moleculen Maken en breken van bindingen Ontwerpen van moleculen Het micro-macroconcept

Nadere informatie

Examenprogramma scheikunde havo

Examenprogramma scheikunde havo Examenprogramma scheikunde havo Het eindexamen Het eindexamen bestaat uit het centraal examen en het schoolexamen. Het examenprogramma bestaat uit de volgende domeinen: Domein A1 Vaardigheden Domein A2

Nadere informatie

1 Organisatorische gegevens

1 Organisatorische gegevens Titel Opleidingsvariant Campagnes Voltijd Collegejaar 2015-2016 1 Organisatorische gegevens 1.1 Cursuscode JCM-CAMP.1V-13 1.2 Cursusnaam Campagnes 1.3 Cursusnaam in Engels Campaigns 1.4 Aantal EC's 5 European

Nadere informatie

Scheikunde Chemie Overal Hoofdstuk 5 Hoofdstuk 15 Hoofdstuk 18

Scheikunde Chemie Overal Hoofdstuk 5 Hoofdstuk 15 Hoofdstuk 18 Scheikunde Chemie Overal Hoofdstuk 5 Hoofdstuk 15 Hoofdstuk 18 Reactietypen Substitutiereactie Een atoom(groep) wordt vervangen door een andere atoomgroep. Bij halogenen gebeurt dat alleen onder straling.

Nadere informatie

5.2.5 - atomen uit de hoofdgroepen, het aantal elektronen op de buitenste schil afleiden uit hun plaats in het periodiek systeem;

5.2.5 - atomen uit de hoofdgroepen, het aantal elektronen op de buitenste schil afleiden uit hun plaats in het periodiek systeem; Leergebied: groep Leerplannen LP Chemie 2e gr KSO GO 3.5.3 - op het periodiek systeem aanwijzen dat elementen waarvan de enkelvoudige stoffen overeenkomstige chemische eigenschappen hebben, onder elkaar

Nadere informatie

Bijlage cursusomschrijvingen. Life Sciences Deeltijd

Bijlage cursusomschrijvingen. Life Sciences Deeltijd Bijlage cursusomschrijvingen Life Sciences Deeltijd 2016-2017 Titel Opleidingsvariant Deeltijd Collegejaar 2016-2017 Afstudeeropdracht, onderzoeken 1 Organisatorische gegevens 1.1 Cursuscode TLSC-AOOND8D-15

Nadere informatie

de reactievergelijking schrijven van de oxidatie van metalen en de naam van de gevormde oxiden geven als de formules gekend zijn;

de reactievergelijking schrijven van de oxidatie van metalen en de naam van de gevormde oxiden geven als de formules gekend zijn; Leergebied: oxidatie Leerplannen LP Chemie 2e gr KSO GO 4.2.4 - een reactie met zuurstofgas als een oxidatie beschrijven; 4.6.1 - het roesten van metalen beschrijven als trage oxidatie; 4.6.2 - de reactievergelijking

Nadere informatie

3 Factoren die het watergehalte van organismen 40 bepalen. 3.1 Bepalende factoren voor watergehalte 40 3.2 Belang van water voor levende wezens 41

3 Factoren die het watergehalte van organismen 40 bepalen. 3.1 Bepalende factoren voor watergehalte 40 3.2 Belang van water voor levende wezens 41 3 1 Functionele morfologie van de cel 1 De cel gezien door de lichtmicroscoop 06 2 De cel gezien door de elektronenmicroscoop 09 2.1 Bouw en functie van het eenheidsmembraan 10 2.2 Overzicht van de celorganellen

Nadere informatie

1 Organisatorische gegevens

1 Organisatorische gegevens Titel Opleidingsvariant Voltijd Collegejaar 2015-2016 Afstudeeropdracht Eventmanagement 1 Organisatorische gegevens 1.1 Cursuscode JEM-AFSTOP-08 1.2 Cursusnaam Afstudeeropdracht Eventmanagement 1.3 Cursusnaam

Nadere informatie

ENZYMEN. Hoofdstuk 6

ENZYMEN. Hoofdstuk 6 ENZYMEN Hoofdstuk 6 H6 ENZYMEN opbouw en werking mechanisme Invloeden op de enzymactiviteit Temperatuur ph Enzym-substraatconcentratie Remstoffen Naamgeving Toepassing mogelijkheden enzymen Spijsverteringsenzymen

Nadere informatie

Vragen bij deoefen- en zelftoets-module behorende bij hoofdstuk 2, 3, 4 en 5 van Unit 1 van Biology, Campbell,10 e druk Versie

Vragen bij deoefen- en zelftoets-module behorende bij hoofdstuk 2, 3, 4 en 5 van Unit 1 van Biology, Campbell,10 e druk Versie Chemie van het leven Vragen bij deoefen- en zelftoets-module behorende bij hoofdstuk 2, 3, 4 en 5 van Unit 1 van Biology, Campbell,10 e druk Versie 2014-2015 Chemische achtergrond van leven 1. Atoomnummer

Nadere informatie

1 Organisatorische gegevens

1 Organisatorische gegevens Titel Opleidingsvariant Campagnes Voltijd Collegejaar 2015-2016 1 Organisatorische gegevens 1.1 Cursuscode JCM-CAMP.1V-13 1.2 Cursusnaam Campagnes 1.3 Cursusnaam in Engels Campaigns 1.4 Aantal EC's 5 European

Nadere informatie

1 Organisatorische gegevens

1 Organisatorische gegevens Titel Opleidingsvariant Begeleiden van collega's Deeltijd Collegejaar 2015-2016 1 Organisatorische gegevens 1.1 Cursuscode OSOAL-BEG-12 1.2 Cursusnaam Begeleiden van collega's 1.3 Cursusnaam in Engels

Nadere informatie

1 Organisatorische gegevens

1 Organisatorische gegevens Titel Opleidingsvariant Afstuderen BE Deeltijd Collegejaar 2015-2016 1 Organisatorische gegevens 1.1 Cursuscode MDPM-DAFSTBE-07 1.2 Cursusnaam Afstuderen BE 1.3 Cursusnaam in Engels Graduation Business

Nadere informatie

1 De bouw van stoffen

1 De bouw van stoffen Inhoud 1 De bouw van stoffen 1 eigenschappen van stoffen 13 Mengsels en zuivere stoffen 13 D Oplossingen 15 Zuivere stoffen herkennen 15 Scheiding van mengsels 17 2 de opbouw van de materie 19 Moleculen

Nadere informatie

Toets02 Algemene en Anorganische Chemie. 30 oktober 2015 13:00-15:30 uur Holiday Inn Hotel, Leiden

Toets02 Algemene en Anorganische Chemie. 30 oktober 2015 13:00-15:30 uur Holiday Inn Hotel, Leiden Toets02 Algemene en Anorganische Chemie 30 oktober 2015 13:00-15:30 uur Holiday Inn Hotel, Leiden Naam: Studentnummer Universiteit Leiden: Dit is de enige originele versie van jouw tentamen. Het bevat

Nadere informatie

Bijlage cursusomschrijvingen. Communicatie Deeltijd

Bijlage cursusomschrijvingen. Communicatie Deeltijd Bijlage cursusomschrijvingen Communicatie Deeltijd 2014-2015 Titel Opleidingsvariant Adviseren Deeltijd Collegejaar 2014-2015 1 Organisatorische gegevens 1.1 Cursuscode JCD-AADVIS.2V-12 1.2 Cursusnaam

Nadere informatie

De twee snelheidsconstanten hangen op niet identieke wijze af van de temperatuur.

De twee snelheidsconstanten hangen op niet identieke wijze af van de temperatuur. In tegenstelling tot een verandering van druk of concentratie zal een verandering in temperatuur wel degelijk de evenwichtsconstante wijzigen, want C k / k L De twee snelheidsconstanten hangen op niet

Nadere informatie

Advies Operations Management

Advies Operations Management Titel Opleidingsvariant Voltijd Collegejaar 2015-2016 Advies Operations Management 1 Organisatorische gegevens 1.1 Cursuscode MCSB-OPM-14 1.2 Cursusnaam Advies Operations Management 1.3 Cursusnaam in Engels

Nadere informatie

CHEMIE OVERAL. Nieuw in 6e editie 2011 Chemie Overal 3h en 3v

CHEMIE OVERAL. Nieuw in 6e editie 2011 Chemie Overal 3h en 3v Nieuw in 6e editie 2011 Chemie Overal 3h en 3v Opbouw leerboek Elk hoofdstuk begint met een hoofdstukschema. Daarin vindt u een overzicht van de paragrafen, experimenten en de leerling-ict van dat hoofdstuk.

Nadere informatie

Studiehandleiding Biochemie I

Studiehandleiding Biochemie I Studiehandleiding Biochemie I 2006-2007 1 Proeftentamen Biochemie I 1. Vul de juiste term uit de lijst op de open plaatsen in onderstaande tekst in. Elke term mag maar éénmaal worden gebruikt maar niet

Nadere informatie

Naam : Examinator 100% = 10 = 63 punten

Naam : Examinator 100% = 10 = 63 punten Celbiologie 2 (MIB 10306) Biochemie deel Maandag 18 december 2006, 9.00-12.00 uur - Begin met het invullen van je naam en registratienummer. - Alle antwoorden moeten op het vragenformulier worden ingevuld.

Nadere informatie

Overzicht van reactievergelijkingen Scheikunde

Overzicht van reactievergelijkingen Scheikunde verzicht van reactievergelijkingen Scheikunde Algemeen Verbranding Een verbranding is een reactie met zuurstof. ierbij ontstaan de oxiden van de elementen. Volledige verbranding Bij volledige verbranding

Nadere informatie

Bijlage Cursusbeschrijvingen. Bacheloropleiding. Bouwkunde Duaal

Bijlage Cursusbeschrijvingen. Bacheloropleiding. Bouwkunde Duaal Bijlage Cursusbeschrijvingen Bacheloropleiding Bouwkunde Duaal 2014-2015 1 Cursusbeschrijvingen N.B. Bij het samenstellen van de studiegids waren nog niet alle (actuele) prijzen bekend. Voor een actueel

Nadere informatie

Rondleiding door de cel

Rondleiding door de cel Rondleiding door de cel Interactieve opgaven bij de hoofdstukken 5 t/m 8 van Biology, Campbell Deze module behandelt de volgende delen van hoofdstukken van Campbell s Biology : Hoofdstuk 5.4, pagina 77-86:

Nadere informatie

1 Organisatorische gegevens

1 Organisatorische gegevens Titel Opleidingsvariant Afstudeeropdracht Voltijd Collegejaar 2015-2016 1 Organisatorische gegevens 1.1 Cursuscode TICT-AFSTUD-12 1.2 Cursusnaam Afstudeeropdracht 1.3 Cursusnaam in Engels Afstudeeropdracht

Nadere informatie

Bijlage Cursusbeschrijvingen. Bacheloropleiding. Bouwkunde Voltijd

Bijlage Cursusbeschrijvingen. Bacheloropleiding. Bouwkunde Voltijd Bijlage Cursusbeschrijvingen Bacheloropleiding Bouwkunde Voltijd 2014-2015 1 Cursusbeschrijvingen N.B. Bij het samenstellen van de studiegids waren nog niet alle (actuele) prijzen bekend. Voor een actueel

Nadere informatie

Basiskennis en Basisvaardigheden II (245)

Basiskennis en Basisvaardigheden II (245) ASISKENNIS EN ASISVAARDIGHEDEN II 245 asiskennis en asisvaardigheden II (245) SCHEIKUNDE 245.01 De kandidaat kan de belangrijkste scheikundige en natuurkundige verschijnselen onderscheiden. 245.02 De kan

Nadere informatie

Om een zo duidelijk mogelijk verslag te maken, hebben we de vragen onderverdeeld in 4 categorieën.

Om een zo duidelijk mogelijk verslag te maken, hebben we de vragen onderverdeeld in 4 categorieën. Beste leerling, Dit document bevat het examenverslag voor leerlingen van het scheikunde havo, tweede tijdvak (2017). In dit examenverslag proberen we een zo goed mogelijk antwoord te geven op de volgende

Nadere informatie

Nee. Aanwezigheid. Intervisie over externe orientatie verplicht 2 maal per blok 360 minuten. Tutorial - B&C verplicht 2 maal per week 2160 minuten

Nee. Aanwezigheid. Intervisie over externe orientatie verplicht 2 maal per blok 360 minuten. Tutorial - B&C verplicht 2 maal per week 2160 minuten Titel Thema 1.1 Opleidingsvariant Voltijd Collegejaar 2015-2016 1 Organisatorische gegevens 1.1 Cursuscode GMO-1.TH.1.1-14 1.2 Cursusnaam Thema 1.1 Het handelen van de mondhygienst bij screening 1.3 Cursusnaam

Nadere informatie

Lesnr. Werkvorm Lesverloop Leerplandoelen Eindtermen Pagina LWB 1 Inleiding p Hoofdstuk 1 1 Denk er eens over na p. 10

Lesnr. Werkvorm Lesverloop Leerplandoelen Eindtermen Pagina LWB 1 Inleiding p Hoofdstuk 1 1 Denk er eens over na p. 10 OWMC 3A Lessenreeks Voor 3 graaduren in de 3de graad voorziet het leerplan 75 uren les, inbegrepen 9 uur labo (exclusief toetsen en examens) Voor het vijfde jaar (2 lesuren per week) voorzien wij dan 50

Nadere informatie

Tentamen Biochemie,, onderdeel Abrahams, 2e jaar MST, Antwoorden

Tentamen Biochemie,, onderdeel Abrahams, 2e jaar MST, Antwoorden Tentamen Biochemie,, onderdeel Abrahams, 2e jaar MST, 26-09-2014 Antwoorden 1. Hieronder is de structuur weergegeven van octadecyl rhodamine B chloride. Let op de alifatische (CH 2 ) 17 keten die is veresterd

Nadere informatie

BIJLAGE 10.2. Cursusbeschrijvingen. Studiegids. Masteropleiding LERAAR SCHEIKUNDE 2014-2015

BIJLAGE 10.2. Cursusbeschrijvingen. Studiegids. Masteropleiding LERAAR SCHEIKUNDE 2014-2015 BIJLAGE 10.2 Cursusbeschrijvingen Studiegids Masteropleiding LERAAR SCHEIKUNDE 2014-2015 Inhoudsopgave Cursusbeschrijvingen master Scheikunde jaar 1... 3 Cursusbeschrijvingen master Scheikunde jaar 2...

Nadere informatie

Gelijkwaardig verklaarde eindtermen natuurwetenschappen Voor de tweede graad ASO

Gelijkwaardig verklaarde eindtermen natuurwetenschappen Voor de tweede graad ASO Gelijkwaardig verklaarde eindtermen natuurwetenschappen Voor de tweede graad ASO Federatie Steinerscholen Vlaanderen v.z.w. Gitschotellei 188 2140 Borgerhout Februari 2013 Gelijkwaardig verklaarde eindtermen

Nadere informatie

1 Organisatorische gegevens

1 Organisatorische gegevens Titel Opleidingsvariant Afstudeeropdracht Architectuur Duaal Collegejaar 2015-2016 1 Organisatorische gegevens 1.1 Cursuscode TBWK-LSAFA6-07 1.2 Cursusnaam Afstudeeropdracht Architectuur 1.3 Cursusnaam

Nadere informatie

Beste leerling, Om een zo duidelijk mogelijk verslag te maken, hebben we de examenvragen onderverdeeld in 4 categorieën.

Beste leerling, Om een zo duidelijk mogelijk verslag te maken, hebben we de examenvragen onderverdeeld in 4 categorieën. Beste leerling, Dit document bevat het examenverslag van het vak Scheikunde vwo, eerste tijdvak (2016). In dit examenverslag proberen we zo goed mogelijk antwoord te geven op de volgende vraag: In hoeverre

Nadere informatie

PTA scheikunde Belgisch park cohort 14 15-16

PTA scheikunde Belgisch park cohort 14 15-16 Het examenprogramma scheikunde is vernieuwd. In 2013 is in 4 HAVO met dat nieuwe examenprogramma scheikunde gestart. De methode Chemie Overal 4 e editie is geschreven voor dit nieuwe examenprogramma. Toegestaan

Nadere informatie

1 Organisatorische gegevens

1 Organisatorische gegevens Titel Opleidingsvariant Basisvaardigheden blok A com/ict Deeltijd Collegejaar 2015-2016 1 Organisatorische gegevens 1.1 Cursuscode GFA-1.COMICTA-14 1.2 Cursusnaam Basisvaardigheden blok A com/ict 1.3 Cursusnaam

Nadere informatie

Biochemie van Leven college 6 uit de serie Het Levend Heelal

Biochemie van Leven college 6 uit de serie Het Levend Heelal Biochemie van Leven college 6 uit de serie Het Levend Heelal Nora Goosen Moleculaire Genetica Leids Instituut voor Chemie Universiteit Leiden 1. Introductie Elke vorm van leven op aarde is opgebouwd uit

Nadere informatie

7.4.3 - de ph-schaal van 0 tot 14 in verband brengen met zure, neutrale en basische oplossingen en met de concentratie van H+-ionen en OH--ionen;

7.4.3 - de ph-schaal van 0 tot 14 in verband brengen met zure, neutrale en basische oplossingen en met de concentratie van H+-ionen en OH--ionen; Leergebied: concentratie Leerplannen LP Chemie 2e gr KSO GO 5.5.2 - de massaconcentratie van een oplossing definiëren als het aantal gram opgeloste stof per 100 ml oplossing; de oplosbaarheid van een stof

Nadere informatie

Master SEN: Auditief Gehandicapten. er is voor gekozen om de volledige cursusbeschrijving te publiceren.

Master SEN: Auditief Gehandicapten. er is voor gekozen om de volledige cursusbeschrijving te publiceren. ERRATUM Master SEN: Auditief Gehandicapten Gewijzigde cursusbeschrijvingen 2014-2015: er is voor gekozen om de volledige cursusbeschrijving te publiceren. Waar een wijziging/aanvulling heeft plaatsgevonden

Nadere informatie

Bijlage Cursusbeschrijvingen. Bachelor Accountancy duaal

Bijlage Cursusbeschrijvingen. Bachelor Accountancy duaal Bijlage Cursusbeschrijvingen Bachelor Accountancy duaal 2014-2015 Titel Opleidingsvariant Algemene economie Voltijd Collegejaar 2014-2015 1 Organisatorische gegevens 1.1 Cursuscode MEAC-AE-13 1.2 Cursusnaam

Nadere informatie

TENTAMEN CHEMISCHE THERMODYNAMICA. Dinsdag 25 oktober 2011 13.15 15.15

TENTAMEN CHEMISCHE THERMODYNAMICA. Dinsdag 25 oktober 2011 13.15 15.15 TENTAMEN CHEMISCHE THERMODYNAMICA Dinsdag 25 oktober 2011 13.15 15.15 Bij het tentamen mag gebruik worden gemaakt van BINAS en een (grafische) rekenmachine. Let op eenheden en significante cijfers. 1.

Nadere informatie

Bijlage Cursusbeschrijvingen. Bacheloropleiding. Milieukunde Duaal

Bijlage Cursusbeschrijvingen. Bacheloropleiding. Milieukunde Duaal Bijlage Cursusbeschrijvingen Bacheloropleiding Milieukunde Duaal 2014-2015 1 Cursusbeschrijvingen N.B. Bij het samenstellen van de studiegids waren nog niet alle (actuele) prijzen bekend. Voor een actueel

Nadere informatie

1 Organisatorische gegevens

1 Organisatorische gegevens Titel Opleidingsvariant Afstudeeropdracht Voltijd Collegejaar 2015-2016 1 Organisatorische gegevens 1.1 Cursuscode TICT-AFSTUD-12 1.2 Cursusnaam Afstudeeropdracht 1.3 Cursusnaam in Engels Afstudeeropdracht

Nadere informatie

Het kunnen onderscheiden van verschillende isomeren is nodig voor het begrijpen van de unieke eigenschappen die isomeren bezitten.

Het kunnen onderscheiden van verschillende isomeren is nodig voor het begrijpen van de unieke eigenschappen die isomeren bezitten. Eindtoets Bio-organische Chemie (8RB19) Mandag, 7 april, 2014, 9:00 12:00 (3 uur) Bij het begin van elke opgave staat het aantal punten dat te verdienen is en de geadviseerde tijdsbesteding. Er zijn in

Nadere informatie

PTA scheikunde VWO Belgisch park cohort

PTA scheikunde VWO Belgisch park cohort De methode Chemie Overal 4 e editie is geschreven voor het huidige examenprogramma. Toegestaan is het gebruik van de nieuwe BINAS (6 e editie) of ScienceData. Niet toegestaan is het gebruik van een Grafische

Nadere informatie

4. deleted. 1. ATP kan een reactie aandrijven omdat

4. deleted. 1. ATP kan een reactie aandrijven omdat 1. ATP kan een reactie aandrijven omdat a. bij de hydrolyse van ATP warmte vrijkomt b. de hydrolyse van ATP de entropie doet toenemen c. ATP sterk bindt aan het substraat van enzymen d. ATP thermodynamisch

Nadere informatie

Secundair onderwijs - Tweede graad ASO - Natuurwetenschappen - Vakgebonden eindtermen

Secundair onderwijs - Tweede graad ASO - Natuurwetenschappen - Vakgebonden eindtermen Secundair onderwijs - Tweede graad ASO - Natuurwetenschappen - Vakgebonden eindtermen I. Gemeenschappelijke eindtermen voor wetenschappen Gemeenschappelijke eindtermen gelden voor het geheel van de wetenschappen.

Nadere informatie

Bijlage Cursusbeschrijvingen. Bacheloropleiding. Ruimtelijke Ordening en Planologie Voltijd

Bijlage Cursusbeschrijvingen. Bacheloropleiding. Ruimtelijke Ordening en Planologie Voltijd Bijlage Cursusbeschrijvingen Bacheloropleiding Ruimtelijke Ordening en Planologie 2014-2015 1 Cursusbeschrijvingen N.B. Bij het samenstellen van de studiegids waren nog niet alle (actuele) prijzen bekend.

Nadere informatie

Bij het mengen van welke van volgende waterige zoutoplossingen ontstaat zeker GEEN neerslag?

Bij het mengen van welke van volgende waterige zoutoplossingen ontstaat zeker GEEN neerslag? Chemie Vraag 1 Bij het mengen van welke van volgende waterige zoutoplossingen ontstaat zeker GEEN neerslag? NaNO3-oplossing, AgNO3-oplossing en BaCl2-oplossing K2SO4-oplossing, (CH3COO)2Pb-oplossing

Nadere informatie

Bij het mengen van welke van volgende waterige zoutoplossingen ontstaat zeker GEEN neerslag?

Bij het mengen van welke van volgende waterige zoutoplossingen ontstaat zeker GEEN neerslag? Chemie Vraag 1 Bij het mengen van welke van volgende waterige zoutoplossingen ontstaat zeker GEEN neerslag? NH4Cl-oplossing, KOH oplossing en CuSO4-oplossing NH4NO3-oplossing, Na3PO4-oplossing

Nadere informatie

Kritische reflectie. 1 Organisatorische gegevens. Collegejaar

Kritische reflectie. 1 Organisatorische gegevens. Collegejaar Titel Kritische reflectie Opleidingsvariant Deeltijd Collegejaar 2015-2016 1 Organisatorische gegevens 1.1 Cursuscode OSOAL-DPF-13 1.2 Cursusnaam Kritische reflectie 1.3 Cursusnaam in Engels Critical Reflection

Nadere informatie

Samenvatting Biologie stofwisseling. Begrippen 5,8. Samenvatting door S woorden 2 jaar geleden. 4 keer beoordeeld.

Samenvatting Biologie stofwisseling. Begrippen 5,8. Samenvatting door S woorden 2 jaar geleden. 4 keer beoordeeld. Samenvatting Biologie stofwisseling Samenvatting door S. 1156 woorden 2 jaar geleden 5,8 4 keer beoordeeld Vak Methode Biologie Biologie voor jou Bio stofwisseling[1] Begrippen Absorptie is het fysisch

Nadere informatie

Titel Praktijk 3: 2) t/m 5)

Titel Praktijk 3: 2) t/m 5) Titel Praktijk 3: 2) t/m 5) Opleidingsvariant Voltijd Collegejaar 2015-2016 1 Organisatorische gegevens 1.1 Cursuscode OTA-B-ALPRK43-10 1.2 Cursusnaam Praktijk 3: 2) t/m 5) 1.3 Cursusnaam in Engels Internship

Nadere informatie

Samenvatting Scheikunde Hoofdstuk 1

Samenvatting Scheikunde Hoofdstuk 1 Samenvatting Scheikunde Hoofdstuk 1 Samenvatting door W. 1173 woorden 23 juni 2016 6,9 16 keer beoordeeld Vak Methode Scheikunde Nova Scheikunde Samenvatting H1 1 t/m 7 1 Atoombouw: Atoom: Opgebouwd uit

Nadere informatie

Examenprogramma scheikunde vwo

Examenprogramma scheikunde vwo Examenprogramma scheikunde vwo Het eindexamen Het eindexamen bestaat uit het centraal examen en het schoolexamen. Het examenprogramma bestaat uit de volgende domeinen: Domein A Vaardigheden Domein B Stoffen

Nadere informatie

BIOLOGIE Energie & Stofwisseling HAVO Henry N. Hassankhan Scholengemeenschap Lelydorp [HHS-SGL]

BIOLOGIE Energie & Stofwisseling HAVO Henry N. Hassankhan Scholengemeenschap Lelydorp [HHS-SGL] BIOLOGIE Energie & Stofwisseling HAVO Henry N. Hassankhan Scholengemeenschap Lelydorp [HHS-SGL] Docent: A. Sewsahai De student moet de bouw en werking van enzymen kunnen beschrijven moet het proces van

Nadere informatie

1. Elementaire chemie en chemisch rekenen

1. Elementaire chemie en chemisch rekenen In onderstaande zelftest zijn de vragen gebundeld die als voorbeeldvragen zijn opgenomen in het bijhorend overzicht van de verwachte voorkennis chemie. 1. Elementaire chemie en chemisch rekenen 1.1 Grootheden

Nadere informatie

Bijlage Cursusbeschrijvingen. Integrale Veiligheidskunde deeltijd

Bijlage Cursusbeschrijvingen. Integrale Veiligheidskunde deeltijd Bijlage Cursusbeschrijvingen Integrale Veiligheidskunde deeltijd 2014-2015 Titel Opleidingsvariant Afstudeerproject Deeltijd Collegejaar 2014-2015 1 Organisatorische gegevens 1.1 Cursuscode AIV-D4AFST-14

Nadere informatie

UITWERKING CCVS-TENTAMEN 21 juli 2017

UITWERKING CCVS-TENTAMEN 21 juli 2017 UITWERKING CCVS-TENTAMEN 21 juli 2017 Frank Povel NB. Deze uitwerking is door mij gemaakt en is niet de uitwerking die de CCVS hanteert. Er kunnen dan ook op geen enkele wijze rechten aan deze uitwerking

Nadere informatie

Nederlandse Samenvatting

Nederlandse Samenvatting Chromatografische analyse van kleine metabolieten in biologische matrixen Metabolieten zijn kleine moleculen (doorgaans < 1 kda) die het moleculair fundament van het leven vormen en het resultaat zijn

Nadere informatie

TENTAMEN BIOCHEMIE (8S135) Prof. Dr. Ir. L. Brunsveld :00 17:00 (totaal 100 punten) 6 opgaven in totaal (aangegeven tijd is indicatie)

TENTAMEN BIOCHEMIE (8S135) Prof. Dr. Ir. L. Brunsveld :00 17:00 (totaal 100 punten) 6 opgaven in totaal (aangegeven tijd is indicatie) TENTAMEN BIOCHEMIE (8S135) Prof. Dr. Ir. L. Brunsveld 25-01-2010 14:00 17:00 (totaal 100 punten) 6 opgaven in totaal (aangegeven tijd is indicatie) 1 (~30 minuten; 20 punten) Onderstaand is een stukje

Nadere informatie

DNA & eiwitsynthese Vragen bij COO-programma bij hoofdstuk 11 en 12 Life

DNA & eiwitsynthese Vragen bij COO-programma bij hoofdstuk 11 en 12 Life DNA & eiwitsynthese Vragen bij COO-programma bij hoofdstuk 11 en 12 Life De vragen die voorkomen in het COO-programma DNA & eiwitsynthese zijn op dit formulier weergegeven. Het is de bedoeling dat je,

Nadere informatie

Bijlage Cursusbeschrijvingen. Bacheloropleiding. Civiele Techniek Voltijd

Bijlage Cursusbeschrijvingen. Bacheloropleiding. Civiele Techniek Voltijd Bijlage Cursusbeschrijvingen Bacheloropleiding Civiele Techniek Voltijd 2014-2015 1 Cursusbeschrijvingen N.B. Bij het samenstellen van de studiegids waren nog niet alle (actuele) prijzen bekend. Voor een

Nadere informatie

1. Elementaire chemie en chemisch rekenen

1. Elementaire chemie en chemisch rekenen In onderstaande zelftest zijn de vragen gebundeld die als voorbeeldvragen zijn opgenomen in het bijhorend overzicht van de verwachte voorkennis chemie 1. Elementaire chemie en chemisch rekenen 1.1 Grootheden

Nadere informatie

Chemie 1e jaar regulier CHM1/CHM2 Propedeutisch jaar Studiejaar 2012-2013, cohort 2012 Legenda Bij de kolom 'Toets' kiezen uit:

Chemie 1e jaar regulier CHM1/CHM2 Propedeutisch jaar Studiejaar 2012-2013, cohort 2012 Legenda Bij de kolom 'Toets' kiezen uit: Chemie 1e jaar regulier CHM1/CHM2 Propedeutisch jaar Studiejaar 2012-2013, cohort 2012 SG Studieloopbaancoaching 1e jaar CHMSLC11 2 O;V;AS Keuzeonderwijs SG Keuzeonderwijs/bijspijkeronderwijs 2 KG Algemene

Nadere informatie

Figuur 1. Representatie van de dubbele helix en de structuren van de verschillende basen.

Figuur 1. Representatie van de dubbele helix en de structuren van de verschillende basen. Het DNA molecuul is verantwoordelijk voor het opslaan van de genetische informatie die gebruikt wordt voor de ontwikkeling en het functioneren van levende organismen. Aangezien het de instructies voor

Nadere informatie

Basisscheikunde voor het hbo ISBN e druk Uitgeverij Syntax media

Basisscheikunde voor het hbo ISBN e druk Uitgeverij Syntax media Hoofdstuk 11 Biomoleculen bladzijde 1 Opgave 1 Geef de reactie van de verbranding van glucose (C 6H 12O 6) tot CO 2 en water. C 6H 12O 6 + 6 O 2 6 CO 2 + 6 H 2O Opgave 2 Hoe luidt de reactie (bruto formules)

Nadere informatie