Digitaal schoolbord in lessen moderne vreemde talen Workshop digitaal schoolbord in lessen moderne vreemde talen

Transcriptie

1 Naam auteur Ellen Fleurke Vakgebied Spaans Titel Digitaal schoolbord in lessen moderne vreemde talen Onderwerp Workshop digitaal schoolbord in lessen moderne vreemde talen Profiel Ontwikkelaar Opleiding Interfacultaire Lerarenopleiding, Universiteit van Amsterdam Doelgroep Docenten moderne vreemde talen van het Dr. Nassaucollege te Assen Sleuteltermen Digitale schoolborden, moderne vreemde talen, workshop Bibliografische referentie Fleurke, P.J. (2016). Het digitale schoolbord in de lessen moderne vreemde talen; een workshop voor docenten. Amsterdam: Interfacultaire Lerarenopleiding UvA. Studentnummer Begeleider(s) UvA-beoordelaar Opdrachtgever De heer W. Schenke, Universiteit van Amsterdam Niet bekend Mevr. S. Leegstra, m.v.t.-coördinator Dr. Nassaucollege Assen Datum

2 Profielproduct 2 Abstract en verantwoording Naam: P.J. Fleurke Studentnummer: Vak: Spaans School: Dr. Nassaucollege te Assen

3 Abstract Inleiding Het Dr. Nassaucollege te Assen, de school waar ik stage loop, is vanaf dit schooljaar gevestigd in een prachtig nieuw gebouw, met in elk lokaal een digitaal schoolbord (SMART board, interactieve whiteboard, touchscreen). Alle docenten hebben een laptop gekregen die ze aan kunnen sluiten op het digitale schoolbord en ze weten dus hoe het technisch functioneert. Echter, de meest gebruikte functie in de klas is de projectie van een schoolbord, waarop 'geschreven' kan worden. Er is nog niets uitgelegd over alle toepassingen van de digitale schoolborden en docenten zijn niet op de hoogte van alle didactische en technische mogelijkheden die er bestaan om hun lessen hiermee te verbeteren en te verrijken. Onderzoek van o.a. López (2010) heeft aangetoond dat de prestaties van leerlingen omhoog gaan zodra zij les krijgen met digitale schoolborden, mits deze goed worden ingezet. Het product Ten eerste heb ik een workshop gegeven voor de moderne vreemde talen (verder: m.v.t.) docenten van mijn school, waarin ik op praktische wijze heb uitgelegd hoe de digitale schoolborden ingezet kunnen worden tijdens de lessen. Ten tweede heb ik de schoolleiding op de hoogte gesteld van de resultaten van mijn onderzoek zodat zij dit eventueel ook bij andere vakgroepen kunnen gebruiken. Kennisvraag Ik wilde weten wat een goede methode is om docenten te trainen in het gebruik van verschillende technieken die digitale schoolborden bieden voor hun schoolvak. Als ik dit in de literatuur had gevonden wilde ik dit gebruiken voor mijn workshop, zodat ik deze informatie direct in de praktijk kon inzetten. Ik was specifiek geïnteresseerd in de functies van het digitale schoolbord, hoe deze toepasbaar zijn bij de moderne vreemde talen en welke programma s en sites hiervoor gebruik konden worden. Tot slot wilde ik weten welke informatie hiervan relevant was zodat ik de schoolleiding op de hoogte kon stellen van mijn bevindingen. Onderzoek suggereert dan wel dat digitale schoolborden een positief effect hebben op het leren van de leerlingen, volgens Türel & Johnson (2012) blijft het belangrijk om te onderzoeken hoe de docenten de digitale schoolborden gebruiken binnen de muren van het klaslokaal. En wat is dan de meest effectieve methode om dit aan docenten uit te leggen? Juist, precies zoals we onze stof aan leerlingen willen brengen; op een interactieve en digitale manier. Met het gebruik van het digitale schoolbord trekken we de aandacht van de leerling (Türel, 2010), is er verbeterde sociale interactie (Türel & Demirli, 2010), wordt het leren vergemakkelijkt en kunnen leerlingen beter onthouden door het gebruik van visuele media (Türel, 2010) en tot slot verbeteren de computervaardigheden (Türel & Johnson, 2012). Ik had de volgende doelstellingen: - Inzicht krijgen in de effectieve inzet van het digitale schoolbord tijdens de lessen, in het bijzonder in het moderne vreemde talen onderwijs, onderbouwd met literatuur; - Inzicht krijgen in de praktische toepassingen van het digitale schoolbord door middel van al bestaande programma's die digitaal te vinden zijn, zoals socrative, prezi, youtube en edueto. - Deze inzichten vertalen naar een workshop om er zo voor te zorgen dat docenten op didactisch effectieve manier inzetten en verschillende strategieën en technieken kunnen toepassen om ICT in hun lessen te verwerken. Nadat ik een empirische onderbouwing had en een praktische invulling van deze onderbouwing, kon ik bij de schoolleiding aanbevelingen doen om ervoor te zorgen dat de invoering van de digitale

4 schoolborden ook bij de andere vakken zo goed en efficiënt mogelijk verloopt. De aanbevelingen heb ik omgezet in een product, namelijk een hand-out van 1 pagina waarin deze staan opgenomen. De centrale vraagstelling was: Wat is een goede methode om docenten te trainen in het gebruik van verschillende technieken die digitale schoolborden bieden voor hun schoolvak, één van de moderne vreemde talen? En de deelvragen: Deelvraag 1.1: Van welke functies van het digitale schoolbord is in de literatuur bekend dat zij effectief zijn met het oog op onderwijsverbetering? Deelvraag 1.2: Welke van die functies zijn toepasbaar in m.v.t. vakonderdelen? Zijn er nog andere functies te gebruiken voor die vakken waarvan de effectiviteit nog niet bekend is? Deelvraag 2.1: Welke digitale programma s of sites bestaan er die de in 1.1 genoemde effectieve manier onderbouwen? Deelvraag 2.2: Welke digitale programma s of sites zijn speciaal interessant voor het m.v.t.-onderwijs? Deelvraag 3.1: Hoe kan ik deze informatie omzetten naar een workshop zodat m.v.t. docenten hiermee direct in de praktijk aan de slag kunnen? Deelvraag 3.2: Welke informatie is relevant zodat ik de schoolleiding hiervan op de hoogte kan stellen? Implementatie De workshop die ik heb gegeven was tijdens een bijeenkomst van alle docenten moderne vreemde talen van mijn stageschool. Ik heb wat uitleg gegeven over socrative, kahoot, prezi, edueto, youtube en flipping the classroom. Daarnaast heb ik wat achtergrondinformatie gegeven over het gebruik van het digitale schoolbord, gebaseerd op het empirische onderzoek dat ik hierover gedaan had. Gedurende de gehele presentatie heb ik het digitale schoolbord en diverse toepassingen ingezet om de docenten zo te laten leren. Tijdens de workshop heb ik de docenten opdracht gegeven om een les te ontwerpen in een programma naar keuze en dat hebben zij gedaan. De docenten moderne vreemde talen waren zeer enthousiast over de workshop. We hebben begin januari een nieuwe bijeenkomst gehad en we hebben afgesproken dat elke docent tenminste één les één van deze programma s had ingezet voordat deze bijeenkomst was. Elke docent moest een programma gebruiken waarmee ze nog niet bekend waren en op deze volgende bijeenkomst hebben we het gebruik van ICT tijdens de lessen geanalyseerd; hoe ging het, wat waren de reacties van de leerlingen en ga je het vaker gebruiken? De reacties tijdens deze bijeenkomst waren overwegend positief; sommige docenten die er tijdens de eerste bijeenkomst nog wat huiverig tegenover stonden zetten ICT nu vaak in tijdens de lessen, tenminste 1 keer per week.

5 Verantwoording 1. Inleiding De centrale vraagstelling van mijn onderzoek was: Wat is een goede methode om docenten te trainen in het gebruik van verschillende technieken die digitale schoolborden bieden voor hun schoolvak, één van de moderne vreemde talen? En de deelvragen: Deelvraag 1.1: Van welke functies van het digitale schoolbord is in de literatuur bekend dat zij effectief zijn met het oog op onderwijsverbetering? Deelvraag 1.2: Welke van die functies zijn toepasbaar in m.v.t. vakonderdelen? Zijn er nog andere functies te gebruiken voor die vakken waarvan de effectiviteit nog niet bekend is? Deelvraag 2.1: Welke digitale programma s of sites bestaan er die de in 1.1 genoemde effectieve manier onderbouwen? Deelvraag 2.2: Welke digitale programma s of sites zijn speciaal interessant voor het m.v.t.-onderwijs? Deelvraag 3.1: Hoe kan ik deze informatie omzetten naar een workshop zodat m.v.t. docenten hiermee direct in de praktijk aan de slag kunnen? Deelvraag 3.2: Welke informatie is relevant zodat ik de schoolleiding hiervan op de hoogte kan stellen? 2. Beschrijving van de onderzoeksmethode Ik heb het antwoord op deze vraag gezocht in de literatuur die hierover beschikbaar is. Daarnaast heb ik gesprekken gehad met docenten die aanwezig waren tijdens de bijeenkomst. a. keuze van onderzoeksinstrumenten in relatie tot de doel- en vraagstelling van het onderzoek; Om de antwoorden op deelvragen 1.1 en 1.2 te geven moest ik grondige literatuurstudie doen. Tijdens een aantal colleges van de ILO zijn we al goed geinformeerd over de verschillende sites die kunnen worden ingezet tijdens lessen. Ook hebben we literatuur hierover aangeboden gekregen en die heb ik nagelezen. Als aanvulling hierop heb ik op het internet gezocht naar andere educatieve sites en zo heb ik edueto ontdekt. Dat was een gouden vondst want de leraren die wel al bekend waren met socrative en kahoot kenden edueto nog niet. Ik heb gezocht naar programma s door te googlen op ict in het onderwijs, educatieve programma s internet en kahoot, socrative, prezi in de hoop zo teksten tegen te komen over dit onderwerp. Dit is gelukt. Verder heb ik veel youtubefilmpjes gekeken over het gebruik van deze programma s tijdens lessen, aangezien ik wel boven de stof wilde staan. De workshop zelf was een praktische uitwerking van bovenstaande deelvragen. De aanbeveling voor de schoolleiding heb ik geschreven op basis van de antwoorden op de deelvragen 1.1, 1.2, 2.1 en 2.2 en is een samenvatting van deze antwoorden. b. onderzoeksgroep: beschrijf bij wie welk onderzoeksinstrument is ingezet (geef ook aan hoe je je respondenten gekozen hebt, met hoeveel respondenten je gesproken hebt, hoeveel vragenlijsten je ontvangen hebt, etc.); In mijn geval was er niet echt sprake van een onderzoeksgroep; mijn onderzoek bestond uit literatuuronderzoek en de uitvoering van het product was het geven van de workshop.

6 c. data-analyse: Hoe heb je de data vastgelegd? Hoe heb ze geanalyseerd en met welke hulpmiddelen? Naar aanleiding van het literatuuronderzoek heb ik antwoord kunnen geven op mijn deelvragen. Deze data heb ik hieronder, in deze tekst, vastgelegd. d. resultaten: welke resultaten leverde je onderzoek op? Onderzoek van o.a. López (2010) heeft aangetoond dat de prestaties van leerlingen omhoog gaan zodra zij les krijgen met digitale schoolborden, mits deze goed worden ingezet. Leerlingen geven zelf aan in Trouw, in het artikel 'Tien tips voor de saaie leraar' aan dat ze het prima vinden dat een docent ICT en innovatieve werkvormen gebruikt, maar hun grootste ergernis is dat veel docenten geen idee hebben waar ze mee bezig zijn, aangezien zij niet weten hoe zij ICT of apparaten moeten inzetten. Of ze vergeten digitale info te updaten. Het Landelijk Aktie Komitee Scholieren (Laks) concludeert dit nadat zij in een reeks provinciedebatten driehonderd leerlingen uitgebreid naar hun ervaringen vroeg. Deze leerlingen hebben liever les met ouderwetse lesmiddelen dan dat de leraar digitaal aanmoddert. Daarom is het van belang dat het digitale schoolbord effectief wordt ingezet en dat de docenten een inleiding krijgen om zo alle mogelijkheden van het digitale schoolbord te verkennen, te leren toepassen en eigen te maken. Het Dr. Nassaucollege is een school die actief bezig is met innovaties en het toepassen van de 21 st century skills. In het SLO rapport Digitale geletterdheid en 21e-eeuwse vaardigheden in het funderend onderwijs: een conceptueel kader wordt digitale geletterdheid omschreven als één van de 21e eeuwse vaardigheden. Leerlingen en docenten moeten effectief, efficiënt en verantwoord gebruikmaken van ICT, waarbij basis kennis van ICT, mediawijsheid en het hebben van goede informatievaardigheden belangrijk is (SLO, 2014: 21). Het belangrijkste probleem is dat de manier van lesgeven na het invoeren van het gebruik van digitale schoolborden niet echt is veranderd. Het digitale schoolbord wordt nu vaak gebruikt als aantekenbord of om een keer een filmpje te laten zien. Effectief ict-gebruik in de les zorgt vaak voor levendige leermomenten, meer variatie, grotere oplettendheid, meer tempo, harder werken en beter leren. Voor docenten is ICT een verrijking van hun didactische gereedschapskoffer. ICT kan gebruikt worden bij informatie verstrekken, bij uitleggen, in opdrachten en toetsen, bij het laten maken van oefeningen et cetera (Merkx et al., 2013). Higgins, Beaucamp en Miller (2007) benadrukken dat het voor het verbeteren van de lessen essentieel is dat docenten worden opgeleid in het gebruik van het digitale schoolbord. Torff & Tirotta (2009: 383) sluiten hierbij aan: Zodra leraren in het gebruik van het digitale schoolbord goed zijn opgeleid en er vervolgens goed vertrouwd mee zijn geraakt, worden betere leerresultaten bereikt en wordt er een verhoogde motivatie waargenomen door zowel leerling als leraar. Ook López (2010) toont met zijn studie dat leerlingen die zonder digitaal schoolbord leren minder leren en minder goed presteren dan leerlingen die les krijgen met een digitaal schoolbord, mits deze goed wordt ingezet. Een constante in de diverse studies over het gebruik van het digitale schoolbord is dus het op de effectieve manier benutten van dit schoolbord. Hoewel onderzoek suggereert dat bij het juiste gebruik van de digitale schoolborden een positief effect op leren en instructie kan worden waargenomen, is het belangrijk om te blijven onderzoeken hoe leraren in het klaslokaal digitale schoolborden gebruiken. Het is belangrijk om rekening te houden met tijd, instructiestrategieën en technieken. Afhankelijk van de frequentie en duur van het

7 gebruik van digitale schoolborden zullen leraren hun vaardigheden vergroten (Hodge & Anderson, 2007). Hoe dan ook moet het ook niet te veel ingezet worden als instructiemiddel, aangezien het dan de motivatie, aandacht en als consequentie de effectiviteit van de instructie zal verminderen (Hall & Higgins, 2005). Voordelen van de techniek van digitale schoolborden zijn: - Verbeterde sociale interactie (Türel & Demirli, 2010) - Nieuwe leeromgevingen; leraren kunnen de leerlingbetrokkenheid, interactie en - samenwerking vergemakkelijken (Smith et al., 2005) - De aandacht van de leerling trekken (Türel, 2010) - Leren vergemakkelijken en beter kunnen onthouden door het gebruik van visuele media (Türel, 2010) - Verbeterde computervaardigheden (Türel, 2012) - Interactie kan worden opgenomen en bewaard, door middel van een Acrobat (PDF) document, powerpoint presentatie, of een hele les als een film (Türel, 2012) - Het gebruik van stemsystemen, camera's en electronische microscopen (Bell, 2002). e. conclusies: tot welke conclusies ben je gekomen? Om nader in te gaan op mijn conclusies, herhaal ik hieronder mijn deelvragen en geef ik antwoord per vraag. Deelvraag 1.1 Van welke functies van het digitale schoolbord is in de literatuur bekend dat zij effectief zijn met het oog op onderwijsverbetering? Leraren kunnen verschillende strategieën en technieken toepassen in het gebruik van het digitale schoolbord, waarbij ze rekening houden met de eigenschappen van de leeromgeving, zoals de behoeften en interesses van de leerlingen en de technische faciliteiten (Türel, 2010). Verschillende digitale schoolbord toepassingen hebben een positief effect op het leren van de leerlingen, namelijk; - Belangrijke inhoud kan worden gemarkeerd of gekleurd (Türel & Demirli, 2010) - Vooruit en teruggaan naar inhoud die eerder is behandeld of later behandeld gaat worden kan technieken ontwikkelen waarbij de inhoud beter kan worden begrepen (Levi 2002; Smith et al, 2005) - Foto's inzetten voor discussie en brainstormen, bij gezamenlijk schrijven, groepsgewijs lezen, onderwijs waarbij in tweetallen wordt gewerkt en gezamenlijke probleemoplossingen (BECTA, 2006) - Verstoppen en tonen van informatie, slepen en plaatsen, en het aan elkaar koppelen van items in een activiteit (Türel, 2010) - Verschillende media bekijken essentieel voor visueel ingestelde leerlingen (Bell, 2002) - Het is mogelijk om kinderen met speciale behoeften te helpen; bijvoorbeeld een zoomfunctie voor slechtziende leerlingen (Smith, 2008) - Ideeën en visies over de inhoud van de cursus kunnen worden gepresenteerd (Türel & Johnson, 2012) - Een verborgen gedeelte van een foto kan worden getoond met het verlichten van een plaatje of juist door het contrast te vergroten (Beauchamp & Parkinson, 2005). - Er kan een screenshot worden gemaakt van een website en deze kunnen naast elkaar getoond worden (Türel 2010)

8 - Fouten in het materiaal kunnen verbeterd worden (Beauchamp & Parkinson, 2005) - Spelletjes spelen (Smith et al., 2005) Het succesvol inzetten van het digitale schoolbord is bijvoorbeeld het geven van instructies op strategische wijze inzetten (Brown, 2003; Glover et al., 2007). Een voorbeeld hiervan is 'flipping the classroom'. Leraren moeten digitale competenties en vaardigheden ontwikkelen, maar ze moeten zich ook bewust zijn van de pedagogische implicaties om zo effectieve instructie aan de leerlingen te kunnen geven (Türel, 2010). Onderzoek suggereert dan wel dat digitale schoolborden een positief effect hebben op het leren van de leerlingen, volgens Türel & Johnson (2012) blijft het belangrijk om te onderzoeken hoe de docenten de digitale schoolborden gebruiken binnen de muren van het klaslokaal. Deelvraag 1.2 Welke van die functies zijn toepasbaar in m.v.t. vakonderdelen? Zijn er nog andere functies te gebruiken voor die vakken waarvan de effectiviteit nog niet bekend is? Alle bovengenoemde functies zijn inzetbaar in m.v.t. vakonderdelen. Nu is vooral het laatste punt, spelletjes spelen, interessant met betrekking tot mijn workshop. Immers, edueto, kahoot en socrative zijn allemaal een manier van spelletjes spelen waarbij de stof die tijdens die les is behandeld wordt verwerkt. Ik heb wel in de literatuur kunnen vinden dat dit wordt gezien als een effectieve manier van het verwerken van de stof (Türel & Johnson, 2012), maar helaas heb ik geen gedetailleerde informatie gevonden over de exacte werking van deze spelletjes en welke spelletjes wel en niet effectief zijn. Ik vermoed dat de inzet van ICT tijdens de lessen hiervoor nog te nieuw is en dat dit onderzoek zeker zal komen. Resumerend; de functies zijn toepasbaar in m.v.t. vakonderdelen, maar waarom en welke functies specifiek (bijvoorbeeld; welk programma is effectiever; kahoot of socrative?) is in de vakliteratuur nog niet te vinden. Deelvraag 2.1 Welke digitale programma s of sites bestaan er die de in 1.1 genoemde effectieve manier onderbouwen? Zoals gezegd heb ik gebruik gemaakt van edueto, socrative, kahoot, youtube en prezi. Deelvraag 2.2 Welke digitale programma s of sites zijn speciaal interessant voor het m.v.t.-onderwijs? Alle bovenstaande programma s zijn interessant voor het m.v.t.-onderwijs. Deelvraag 3.1 Hoe kan ik deze informatie omzetten naar een workshop zodat m.v.t. docenten hiermee direct in de praktijk aan de slag kunnen? Ik heb geprobeerd om de workshop zo praktisch en toepasbaar mogelijk te maken; ik heb wel uitleg gegeven vooraf en verteld op welke theorieën ik mij gebaseerd heb, maar ik heb vooral de docenten zelf aan het werk gezet, daar leer je immers het meeste van. Docenten moesten allemaal een device bij zich hebben en hebben tijdens de workshop een les ontwikkeld die ze direct konden gebruiken, om zo de drempel zo laag mogelijk te houden. Daarnaast hebben we in de groep de afspraak gemaakt dat elke docent nog een les zou geven waarin ICT een centrale rol speelt. Deelvraag 3.2 Welke informatie is relevant zodat ik de schoolleiding hiervan op de hoogte kan stellen?

9 Het is relevant om de schoolleiding te laten weten dat het inzetten van het digitale schoolbord een positief effect kan hebben op het leren van de leerlingen, mits deze goed wordt ingezet. Het is van essentieel belang om daarom docenten te laten weten wat effectief gebruik van het digitale schoolbord is en hoe zij deze het beste kunnen inzetten. Daarnaast wil ik de schoolleiding laten weten dat ik graag bereid ben om ook workshops te verzorgen voor docenten van andere vakgroepen. f. afwijkingen van het plan van aanpak: geef aan in hoeverre je bent afgeweken van je plan van aanpak en waarom. Geef ook aan hoe deze afwijkingen de kwaliteit van je product hebben beïnvloed. Ik had er geen rekening mee gehouden dat de m.v.t.-coördinator van de vakgroep aangaf om gevolg te geven aan deze bijeenkomst door er tijdens de volgende m.v.t.-bijeenkomst op terug te komen. Zij maakte ook de afspraak met de andere docenten om in ieder geval tijdens 1 les het digitale schoolbord in te zetten op de manier die we tijdens deze workshop hadden geleerd. Dit vond ik zelf een zeer positieve bijdrage, aangezien zo n workshop anders erg vrijblijvend is en ieder ermee kan doen wat hij of zij wil. Bovendien gaf het mij de mogelijkheid om te horen of de docenten ook werkelijk iets met de informatie die ze hadden geleerd hadden gedaan; immers, het uiteindelijke doel van deze workshop was dat docenten de kennis die ik ze geprobeerd had over te dragen werkelijk gingen toepassen in de praktijk en dat zo het digitale schoolbord op effectieve wijze kon worden ingezet, zodat het leren van de leerlingen erop vooruit gaat. Fijn om te horen dat docenten aangaven dat ze na deze workshop wel degelijk vaker gebruik maakten van ICT en gemakkelijker een keer een quiz van kahoot of socrative gebruikten om de les mee af te sluiten. Daarnaast gaven ze aan dat ze kritischer nadenken over de manier waarop ze het digitale schoolbord gebruiken. 3. Implementatie Laat zien hoe je hebt bijgedragen aan de implementatie van je werk. Het programma van de workshop was als volgt: Waarom en hoe ICT in de les aan de hand van digitale middelen Voorkennis activeren en uitleg van Kahoot, Socrative, Edueto, Prezi en YouTube Zelf aan de slag Afronding. De doelen van de workshop waren deze: Na deze workshop weet je: Waarom het digitale schoolbord in de m.v.t. lessen ingezet zou moeten worden; Hoe het digitale schoolbord in de m.v.t. lessen ingezet kan worden; Waarom socrative, kahoot, prezi, edueto en youtube je lessen vocabulaire of cultuur kunnen verrijken. Na deze workshop kun je:

10 Het digitale schoolbord gebruiken tijdens een vocabulaire- of cultuurles; Met socrative, kahoot, prezi, edueto en youtube je lessen vocabulaire of cultuur verrijken. Een heel ander type les geven, waarbij ICT niet alleen maar eerdere lesvormen vervangt (Flipping the Classroom). Er was een groep van ongeveer 20 docenten aanwezig waarvan een aantal die wel al gebruik maken van prezi, youtube, kahoot, socrative en/of edueto tijdens de lessen m.v.t. en een aantal die hier echt helemaal geen kaas van gegeten hadden. Van alle programma s had ik een korte presentatie en uitleg gegeven en daarna konden de docenten zelf aan de slag met het programma dat zij zouden willen gebruiken tijdens hun volgende les. De docenten die al vaker met socrative of kahoot hadden gewerkt konden nu edueto gebruiken. Ik was erg blij dat ik dit programma er ook bij had, anders was de workshop vermoedelijk wel wat slaapverwekkend geweest voor de collega s die regelmatig kahoot of socrative inzetten. Positief om te horen waren de reacties die ik tot op de dag van vandaag terug krijg. Het leukste vond ik het om te horen dat een collega van Spaans mij vertelde dat zij nu vaak even een kahoot- of socrative quiz inzet tijdens haar lessen terwijl ze eerder niet zo goed wist hoe ze dit zou kunnen gebruiken tijdens haar lessen. Ze vertelde dat haar lessen echt interactiever zijn geworden. 4. Reflectie Kijk terug op het werken aan het product en geef aan wat goed en minder goed ging. Ga daarbij na wat je eigen aandeel daarin was. Ik was blij verrast om te merken dat docenten zo enthousiast waren over de inzet van het digitale schoolbord tijdens hun lessen. Ze stonden erg open voor mijn suggesties en gingen hiermee direct aan de slag. Ook de feedback die ik achteraf kreeg was positief; veel docenten gaven aan dat ze de kennis die ze hadden opgedaan hadden toegepast tijdens hun lessen en dat ze dankzij deze workshop over een drempel heen waren; ze wilden wel al een tijdje meer doen met het digitale schoolbord maar wisten niet zo goed waar te beginnen en deze workshop had ervoor gezorgd dat ze gemakkelijk even een kahootje aan het einde van de les gingen doen. Ze waren het digitale schoolbord echt op een andere manier gaan gebruiken, niet alleen door edueto, kahoot of socrative in te zetten, maar ook doordat ik had verteld hoe het digitale schoolbord effectief ingezet kan worden tijdens de lessen. Flipping the classroom vonden de docenten wel interessant, maar net een stap te ver. Wat minder goed ging was dat ik in het begin toch een beetje gespannen was, tegen mijn eigen verwachting in. Ik wilde zo graag dat het goed ging en dat alle docenten er wat aan zouden hebben, dus zowel de docenten die veel met ICT doen als docenten die er nog helemaal niets van weten. Ik moest er dus even inkomen en dat had ik van tevoren niet verwacht, normaal gaan dit soort dingen mij gemakkelijk af. Gelukkig kwam ik er na een tijdje wel in en voelde het op het einde wel erg goed.

11 5. Bijlagen Literatuurlijst BECTA (2006). Teaching interactively with electronic whiteboards in the primary phase. Gelezen op 29 september 2015 op Beauchamp, G., & Prakinson, J. (2005). Beyond the wow factor: Developing interactivity with the interactive whiteboard. School Science Review, 86(3), Bell, M. A. (2002). Teacher feature: Why use an interactive whiteboard? A baker s dozen reasons! Teachers.net Gazette, 3 (1). Gelezen op 29 september 2015 op Bezemer, Maaike (2015). Tien tips voor de saaie leraar. Gelezen op 1 oktober 2015 op Brown, S. (2003). Interactive whiteboards in education. Joint Information Systems Committee Technology Centre. Gelezen op 29 september 2015, op Digregorio, P., & Sobel-Lojeski, K. (2009). The effects of interactive whiteboards (IWBs) on student performance and learning: A literature review.journal of Educational Technology Systems, 38(3), Gillen, J., Staarman, J. K., Littleton, K., Mercer, N., & Twiner 2, A. (2007). A learning revolution? Investigating pedagogic practice around interactive whiteboards in British primary classrooms 1. Learning, Media and Technology,32(3), Glover, D., Miller, D., Averis, D. & Door, V. (2007). The evolution of an effective pedagogy for teachers using the interactive whiteboards and modern languages. An empirical analysis from the secondary sector. Learning, Media & Technology 32, Higgins, S., Beaucamp, G. & Miller, D. (2007). Reviewing the literature on interactive whiteboards. IN: Learning, media and technology, 32, Kennisnet, S. (2009). Vier in balans monitor Ict in het onderwijs: de stand van zaken. Zoetermeer: Stichting Kennisnet. KNAW (2012): Digitale geletterdheid in het voortgezet onderwijs. Vaardigheden en attitudes voor de 21ste eeuw. Amsterdam: KNAW. Levy, P. (2002). Interactive Whiteboards in Learning and Teaching in Two Sheffield Schools: a developmental study.

12 López, O.S. (2010). The Digital Learning Classroom: Improving English Language Learners' academic success in mathematics and reading using interactive whiteboard technology. In: Computers & Education, 54, p Merkx, T., Wijnen, W., & Zuylen J. (2013). Digitale didactiek. Onderwijsvernieuwing, 33., juni 2013, SLO (2014). Digitale geletterdheid en 21e-eeuwse vaardigheden in het funderend onderwijs: een conceptueel kader. Enschede: SLO Smith, H. J., Higgins, S., Wall, K., & Miller, J. (2005). Interactive whiteboards: boon or bandwagon? A critical review of the literature. Journal of Computer Assisted Learning, 21(2), Smith, A., & Pecore, J. (2008, December). Students experience SMART Board through constructivist values. In Studies in Teaching 2008 Research Digest Research: Research projects presented at annual research forum (pp ). Türel, Y. K. (2010). Developing teachers utilization of interactive white boards. In D. Gibson & B. Dodge (Eds.), Proceedings of Society for Information Technology & Teacher Education International Conference 2010, Chesapeake, VA: AACE. (pp ). Türel, Y. K., & Johnson, T. E. (2012). Teachers' Belief and Use of Interactive Whiteboards for Teaching and Learning. Educational Technology & Society 15 (1), Türel, Y. K., & Demirli (2010). Instructional interactive whiteboard materials: Designers perspectives, World Conference on Learning. Teaching and Educational Leadership, 9 (2010), pp Van Laer, S., Beauchamp, G., & Colpaert, J. (2014). Teacher use of the interactive whiteboards in Flemish secondary education mapping against a transition framework. Education and Information Technologies, 19(2),

13 Powerpoint workshop

14

15

16

17

18

19

20

21

22

23

24

25