Interfacultaire Lerarenopleidingen, Universiteit van Amsterdam. Differentiatie, globalisering, docentvaardigheid, hogere denkvaardigheden
|
|
- Stefan de Coninck
- 6 jaren geleden
- Aantal bezoeken:
Transcriptie
1 V-memo Naam auteur(s) Vakgebied Titel Onderwerp Opleiding Doelgroep Sleuteltermen Links Bibliografische referentie Betty Bonn Aardrijkskunde Oefening in differentiatie Differentiatie Interfacultaire Lerarenopleidingen, Universiteit van Amsterdam 4 VWO Differentiatie, globalisering, docentvaardigheid, hogere denkvaardigheden Bron van inspiratie en materialen: Bonn, B. (2013). Oefening in differentiatie. Amsterdam: Interfacultaire Lerarenopleidingen UvA. Studentnummer Begeleider Beoordelaar dhr. drs. J.B. (Joost) Penninx dhr. drs. J.B. (Joost) Penninx Datum 15 december
2 INHOUD 1. Beschrijving Aanleiding Overweging Aansluiting bij eindtermen Analyse Verkenning van oplossingen Verantwoording Impressie van de V-demo Ontvangen feedback... 7 Referenties... 8 Bijlage 1 Contract... 9 Bijlage 2 MDA s lessen 1, 2, 4 en Bijlage 3 Rubrics
3 1. Beschrijving 1.1. Aanleiding Twee jaar geleden ben ik, na 23 jaar ander werk te hebben gedaan, weer als docent aardrijkskunde aan de slag gegaan. Misschien heb ik mezelf overschat, of de veranderingen onderschat die het onderwijs en leerlingen in die periode doorgemaakt hebben. Hoe dan ook heb ik het moeilijk gevonden om de schoolboeken, de school en de leerlingen te leren kennen en me tegelijkertijd staande te houden in drukke klassen met mondige leerlingen. Intussen was differentiatie een populair begrip geworden, ook vanwege de op handen zijnde invoering van passend onderwijs, maar ik kreeg niet de indruk dat er in de praktijk veel gedifferentieerd werd. Ikzelf had nèt overzicht over wat de klas als geheel moest doen, maar tot differentiatie achtte ik mezelf nog niet in staat. Als je me gevraagd had waar ik goed ik was zou ik gezegd hebben: ik probeer leerlingen te laten denken. Als docent is dat altijd mijn doel geweest: leerlingen zelf te laten nadenken over waarom-vragen. Hogere denkvaardigheden zijn op het Mendelcollege geborgd sinds de invoering van de (inmiddels weer verlaten) RTTI methode; in alle toetsten, op elk niveau en ik elk leerjaar zitten inzichtvragen en vragen die leerlingen hun kennis laten toepassen in nieuwe situaties, met andere woorden de hogere denkvaardigheden (Ebbens en Ettekoven, 2005) Overweging L&I4 diende zich aan. Hogere denkvaardigheden stimuleren probeer ik eigenlijk altijd al en op het Mendelcollege zijn deze in alle toetsen geïmplementeerd. Wat mij erg moeilijk leek was differentiëren. Ik kende overigens maar een manier van differentiëren en dat was naar niveau. De workshop van Marc Kropman (ILO/UvA, 2013) was een eye-opener: differentiatie is veel meer dan dezelfde stof aanbieden in verschillende moeilijkheidsgraden! Ik heb deze gelegenheid benut om een oefening in differentiatie uit te werken: verschillende vormen van differentiatie in een lessenserie over twee paragrafen uit het lesboek Globalisering van De Geo (3e editie). Differentiatie kan ik goed inzetten bij paragraaf 3.1: Cultuur en mensen in de bewoonde wereld. De vraag die in deze paragraaf beantwoord wordt is: Welke culturele en demografische indicatoren zijn bruikbaar om landen te vergelijken en de wereld in te delen? Ook kan ik differentiatie inzetten bij paragraaf 3.3: Welvaart, modernisering en ongelijkheid in Duitsland, Tsjechië en Egypte. De vraag die in deze paragraaf beantwoord wordt is: Welke economische, politieke en sociale indicatoren zijn bruikbaar om landen te vergelijken en de wereld in te delen? In paragraaf 3.1 wordt de wereld ingedeeld op basis van talen, godsdiensten en cultuurgebieden. In paragraaf 3.3 worden Duitsland, Tsjechië en Egypte vergeleken met betrekking tot welvaart, modernisering en ongelijkheid. 3
4 1.3. Aansluiting bij eindtermen De onderwerpen, en de manier van behandelen, sluiten aan bij: 1. VWO Domein A: VAARDIGHEDEN Subdomein A1: Geografische benadering i. De kandidaat kan geografische informatie selecteren, verwerken en weergeven. ii. De kandidaat kan voorspellende geografische vragen herkennen en formuleren. 2. VWO Domein B: WERELD Subdomein B2: Mondiaal verdelingsvraagstuk i. De kandidaat kan een verband leggen tussen economische globalisering en de beschikbaarheid van voedsel op het nationale schaalniveau. ii. De kandidaat kan een verband leggen tussen een aantal technologische ontwikkelingen en het voedselvraagstuk. iii. De kandidaat kan de bevolkingsgroei van een gebied voorspellen en een verband leggen met de voedselzekerheid. (Stichting leerplanontwikkeling (SLO), 2007) 2. Analyse In 4VWO, 27 leerlingen, geef ik sinds de start van het schooljaar tot eind januari 2014 les in Globalisering uit een verouderde (3e) editie van De Geo. Ik vind dat de methode er veel zaken bij haalt die niet direct aansluiten bij de eindtermen (SLO, 2007), waardoor leerlingen moeite hebben om hoofd- en bijzaken te scheiden. Los daarvan is dit boek sterk verouderd, hetgeen onder meer blijkt uit het feit dat het China als perifeer land classificeert en de EU 25 lidstaten toekent (De Geo, 2007). Daarnaast vind ik sommige bronnen in het boek onduidelijk. De opdrachten zijn gebaseerd op kaarten uit de 52e editie van de Grote Bosatlas en wij gebruiken de 54e. Ik zoek naar andere manieren om de stof te behandelen terwijl ik wel de verbinding met het boek houd: daaruit moeten ze over anderhalf jaar hun Centraal Examen voorbereiden. Ik laat film(fragmenten) zien, ik laat leerlingen in tweetallen de paragrafen samenvatten, ik bespreek kort de hoofdzaken uit elke paragraaf en ik laat leerlingen zelf inzichtvragen over de lesstof bedenken. Voor L&I4 heb ik een lessenserie ontworpen met vier verschillende vormen van differentiatie. Dit is misschien wel veel van het goede, maar ik beschouw het als een oefening in differentiatie. Daarnaast wil ik graag onderzoeken welke vormen van differentiatie beter aanslaan dan andere bij deze 4VWO klas. De workshop van Marc Kropman (ILO/UvA, 2013) en zijn verwijzing naar de website van het Student Learning Facilitator (SLF) Program (Nevada s Northwesten Regional Professional Development Program (NNRPDP), n.d.) vormen de belangrijkste inspiratie en bronnen van mijn gedifferentieerde lessenserie. 4
5 Ik vind het belangrijk dat leerlingen actief leren, waarbij de verantwoordelijkheid voor (het niveau van) wat ze leren bij henzelf ligt (Hoogeveen & Winkels, 2004). Ik wil proberen hun verschillende taken voor te leggen, zodat er altijd wel een taak bij is die hun aanspreekt waardoor ze hopelijk intrinsiek gemotiveerd raken. Hoewel in onderzoek het l-woord waarschijnlijk gemeden moet worden, is het toch fijn als leerlingen leren als leuk ervaren. Een recent werkvormenexperiment in het aardrijkskundeonderwijs wijst uit dat leerlingen bepaalde nieuwe werkvormen leuk en motiverend vinden, terwijl de docent van mening is dat het ten koste gaat van het niveau (Heemskerk & Van Eck, 2013). 3. Verkenning van oplossingen Bij het zoeken naar verschillende differentiatiemogelijkheden heb ik eerst gekeken naar bepaalde paragrafen van het boek die geschikt zijn. Daar ben ik vormen van differentiatie bij gaan zoeken. Omdat ik deze opdracht heb opgevat als een oefening in differentiatie heb ik veel mogelijke vormen van differentiatie opgenomen. Differentiatie is op veel manieren mogelijk. De meest bekende is misschien differentiatie naar (1) niveau: leerlingen die meer of moeilijkere lesstof aankunnen bied je meer of moeilijkere lesstof over het zelfde onderwerp als de andere leerlingen. Daarnaast kun je ook nog denken aan (2) instapniveau: leerlingen leren uiteindelijk hetzelfde, maar ze hebben verschillende voorkennis. Bij differentiatie naar (3) inhoud leren leerlingen verschillende dingen en bij differentiatie naar (4) proces leren leerlingen hetzelfde met behulp van verschillende werkvormen. Dit laatste is ook het geval bij differentiatie naar (5) leerstijl, waarbij leerlingen, al naar gelang hun Kolb-profiel, een opdracht op verschillende manieren uitwerken (Kropman, 2013). Een voorbeeld hiervan is dat je dromers een gedicht laat schrijven, waar je doeners een spreekbeurt laat geven (Hoogeveen & Winkels, 2004). Ook een inductieve versus deductieve benadering van de lesstof kan gerekend worden tot verschillende leerstijlen. Tenslotte noem ik nog differentiatie naar (6) product, waarbij de docent het onderwerp bepaalt, maar de leerling het product (Kropman, 2013). In mijn lessenserie over twee paragrafen komen drie onderwerpen aan bod: cultuur (met aspecten taal en godsdienst), bevolkingsopbouw en welvaart, modernisering en ongelijkheid in een kernland, een semi-perifeer land en een perifeer land. Ik geef leerlingen een contract met negen taken: drie ronde, drie achthoekige en drie vierkante taken, zie figuur 1. Zij moeten van elke vorm een taak kiezen om uit te voeren. In totaal voert elke leerling dus drie taken uit: een ronde, een achthoekige en een vierkante, zie bijlage 1. De cirkeltaken differentiëren naar inhoud: Leerlingen kiezen een taal, een godsdienst / levensbeschouwing of cultuurgebied. Zij schrijven daar een stukje van woorden over. De denkvaardigheden die daar voor nodig zijn zijn begrijpen en schrijven. Omdat de Centrale Examens veel bronnen gebruiken laat ik leerlingen minimaal een bron maken, namelijk een kaartje met waar de door hen gekozen taal, godsdienst/levensbeschouwing of cultuurgebied voorkomt. 5
6 taal extrapoleren Duitsland product godsdienst of levensbeschouwing verklaren Egypte product cultuurgebied voorspellen Tsjechië of anders product Figuur 1 Negen taken De achthoekige taken differentiëren naar leeractiviteit: leerlingen kiezen een manier waarop ze met demografische gegevens willen werken. De denkvaardigheden die leerlingen hiervoor inzetten zijn begrijpen (afleiden/extrapoleren of beredeneren en verklaren) of integreren (voorspellen). Tenslotte differentiëren de vierkante taken naar inhoud, interesse en product. Leerlingen mogen een land kiezen, en al naar gelang hun interesse, voor een product. Ik vraag leerlingen een niet-beschrijvende representatie te maken. Hiermee wordt de denkvaardigheid creëren aangesproken (Ebbens & Ettekoven, 2005). Ik heb gekozen voor een niet-beschrijvende representatie omdat de lesstof vrij eenduidig is; bij het lezen van de titel van de paragraaf ( Welvaart, modernisering en ongelijkheid in Duitsland, Tsjechië en Egypte ) weet je eigenlijk al waar het over gaat. Verbeelding is volgens Marzano en Miedema (2005) de meest krachtige aanpak om iets te onthouden. Verbeelding wil ik inzetten om (een deel van) de lesstof van paragraaf 3.3 te laten leren. Volgens Marzano en collega s (2008) bevorderen non-verbale representaties van de werkelijkheid de verwerking van kennis. Een fotocollage is een voorbeeld van non-verbale representatie. Omdat ik de producten waarvoor leerlingen kunnen kiezen bij hun eigen belangstelling wil laten aansluiten mogen ze wel woorden gebruiken, bijvoorbeeld in een liedje of een stripverhaal, maar het mag geen beschrijving zijn, die staat immers al in het boek. Dit zal hopelijk leiden tot een grote diversiteit van producten. De totale lessenserie bestaat uit zeven lessen: 1. uitleg over de lessen, maken van contract en start cirkeltaken 2. inleveren cirkeltaken en start achthoektaken 3. inleveren achthoektaken en traditioneel behandelen van paragraaf tijdens de les werken aan de vierkanttaken 5. presentatie vierkanttaken 6. presentatie vierkanttaken, summatieve evaluatie van presentaties 7. bezemles : behandelen van hoofdzaken van de paragrafen 3.1 en 3.3. Hierbij is ruimte voor inbreng van leerlingen en de producten die zij gemaakt hebben. 6
7 Alleen van de lessen 1, 2, 4 en 5 heb ik een MDA bijgevoegd, zie bijlage 2. Lessen 3 en 7 zijn in chronologische zin deel van deze lessenserie, maar qua docentvaardigheden niet. Les 6 is in opzet gelijk aan les 5. De leerlingen maken zelf hun contract waarop zij aangeven voor welke taken zij kiezen. Hun werk wordt beoordeeld volgens de rubrics, opgenomen in bijlage 3. Deze worden van tevoren aan de leerlingen gegeven. Door middel van de rubrics worden leerlingen aangespoord om er iets extra s bij te maken. 4. Verantwoording 4.1. Impressie van de V-demo Hieronder volgt de belangrijkste informatie uit mijn V-demo, met hier en daar uitleg. De doelen van mijn L&I4 opdracht zijn: hogere docentvaardigheid differentiatie oefenen hogere denkvaardigheden stimuleren bij leerlingen uitvoerbaar in de praktijk geschikt voor 4V sluit aan bij lesboek en examenprogramma aardrijkskunde vwo 2016 Uitwerking: Computers, atlassen en ander bronnenmateriaal is aanwezig in de klas Docent ondersteunt op individuele basis Beoordelingscriteria zijn uitgewerkt en worden van tevoren gegeven Beoordelingscriteria gaan tot de 8; hoger moet verdiend worden met extra s Formatieve evaluaties tijdens de les op individuele basis Summatieve evaluatie na presentaties Cijfer wordt berekend als gemiddelde van de drie taken en telt als proefwerk 4.2. Ontvangen feedback Na het geven van de V-demo ontving ik zeer bruikbare feedback. De belangrijkste feedback, op basis waarvan ik mijn lessenserie en MDA s van deze V-memo aangepast heb, zijn: Als je leerlingen een taal laat kiezen, en de leerling kiest bijvoorbeeld Koreaans, dan mist deze leerling de hele rest van de paragraaf over andere talen, godsdiensten/levensbeschouwingen en cultuurgebieden. Voor examenstof is dat een probleem. Tip: neem een bezemles op, aan het eind van je lessenserie, waarin je de twee paragrafen beknopt nog een keer helemaal doorneemt. Je hoeft de leerlingen niet de drie taken in een keer aan te bieden, je kunt het ook in stukjes knippen. Je ontwerp valt of staat met goede rubrics; leerlingen hebben richtlijnen nodig van wat goed en minder goed is. Zorg voor duidelijke en eenduidige rubrics. 7
8 Referenties De Geo (2007). Wereld Globalisering. Amersfoort: ThiemeMeulenhoff. Ebbens, S. O., & Ettekoven, S. (2005). Effectief leren: basisboek. Groningen: Wolters- Noordhoff. Heemskerk, I., & van Eck, E. (2013) Meer differentiatie in de onderwijsaanpak: Gunstig voor jongens? En voor meisjes? Casestudies in het vo. Amsterdam: Kohnstamm Instituut. Hoogeveen, P., & Winkels, J. (2004). Het didactische werkvormenboek: variatie en differentiatie in de praktijk. Assen: Van Gorcum. Kropman, M. (2013). Workshop differentiatie, gehouden op 15 oktober Amsterdam: Interfacultaire Lerarenopleidingen UvA. Marzano, R. & Miedema, W. (2005). Leren in 5 dimensies. Assen: Van Gorcum. Marzano, R. J., Pickering, D., Pollock, J. E., Mijs, D., Cuppers, F., & Willemstein, H. (2008). Wat werkt in de klas: research in actie. Rotterdam: Bazalt. Nevada s Northwesten Regional Professional Development Program (n.d.). Student Learning Facilitator. Geraadpleegd op 19 november 2013 op: Stichting leerplanontwikkeling (2007). Handreiking schoolexamen aardrijkskunde havo/vwo. Enschede: Stichting leerplanontwikkeling. 8
9 Bijlage 1 Contract CONTRACT Aardrijkskunde 4V Globalisering H3 Naam:... Op de volgende bladzijden staan negen taken: drie cirkels, drie achthoeken en drie vierkanten. Jij kiest van elke vorm één taak. Die knip je uit en plak je hieronder. Je hebt 4 lessen om er aan te werken. Als je meer tijd nodig hebt moet je dat in je eigen tijd doen. Je krijgt voor elke taak een cijfer. Het gemiddelde daarvan telt als een proefwerk. De lesstof sluit aan bij de paragrafen 3.1 en 3.3 van het boek. Welke algemene conclusie kun je trekken uit de door jou uitgevoerde taken? Cijfer: Cirkeltaak:... Achthoektaak:... Vierkanttaak:... + Som:... Gemiddelde: :3... 9
10 Werk individueel. Op bladzijde 107 van het boek staat een kaartje met verschillende cultuurgebieden. Kies een cultuurgebied en schrijf daar minimaal 200 en maximaal 500 woorden over. Gebruik ook illustratie(s). Werk individueel of in tweetallen. Lees in het boek blz 111 t/m 114 over demografie. Maak een poster van het demografisch transitiemodel. Kies een land, beschrijf de 5 fasen en laat zien hoe je denkt dat het model er voor dat land over 20 jaar uit zal zien zie: Werk in tweetallen of alleen. Maak een niet-beschrijvende representatie (tekening, schilderij, fotocollage, stripverhaal, poster, liedje, filmpje,...) van welvaart, modernisering en ongelijkheid in Duitsland, zie 3.3 van het boek. Presenteer aan de klas, max 5 minuten. Werk individueel. Er zijn in de wereld vele bekende en onbekende godsdiensten. Kies een godsdienst en schrijf daar minimaal 200 en maximaal 500 woorden over. Waar komt die godsdienst voor? Gebruik ook illustratie(s). Bekijk blz 109 van het boek. Werk individueel. Lees in het boek blz 111 t/m 114 over demografie. Maak de opdrachten 16, 17, 18 en 19 op blz 116 van het boek en de proeftoets. Werk in tweetallen of alleen. Maak een niet-beschrijvende representatie (tekening, schilderij, fotocollage, stripverhaal, poster, liedje, filmpje,...) van welvaart, modernisering en ongelijkheid in Egypte, zie 3.3 van het boek. Presenteer aan de klas, max 5 minuten. Werk individueel. Er worden op de wereld veel verschillende talen gesproken. Kies een taal en schrijf daar minimaal 200 en maximaal 500 woorden over. Waar wordt die taak gesproken? Gebruik ook illustratie(s). Werk individueel of in tweetallen. Lees in het boek blz 111 t/m 114 over demografie. Zoek van een kernland of van een perifeer land de bevolkingspiramide van nu en van over 50 jaar. Kun je verklaren wat je ziet? Motiveer je antwoord. zie: Werk in tweetallen of alleen. Maak een niet-beschrijvende representatie (tekening, schilderij fotocollage, liedje, poster, stripverhaal, filmpje,...) van welvaart, modernisering en ongelijkheid in een semi-perifeer land, zie 3.3 van het boek. Je mag Tsjechië kiezen, maar ook een ander land. Presenteer aan de klas, max 5 minuten. 10
11 Bijlage 2 MDA s lessen 1, 2, 4 en 5 Les 1 Docent: Betty Bonn Datum: ntb Tijd: ntb Klas: 4VWO Aantal lln: 27 Lesonderwerp Beginsituatie Leskern Docentdoelen De wereld indelen op basis van taal, godsdienst en cultuurgebied Leerlingen hebben kennis van hoofdstuk 1 en 2 van het boek. Leerlingen hebben, als huiswerk blz gelezen Leerlingen leren over een taal, een godsdienst/levensbeschouwing of een cultuurgebied en, indien van toepassing, de relatie met het wereldsysteem Leerlingen werken gemotiveerd aan een door henzelf uitgekozen onderwerp Boek (+ blz.) De Geo (3e editie), Globalisering, paragraaf 3.1 blz Media, spullen, hulp Laptops (6), Mediatheek, contracten bijlage 1, rubric bijlage 3, De Geo Tijd Lesdoel Wat ik doe en zeg Wat lln doen Leeractiviteit 0-5 ik sta bij de deur en heet de leerlingen welkom 5-15 lln maken het contract lln leren zelfstandig over een taal, godsdienst of cultuurgebied Ik laat lln het contract en de rubrics uitdelen. We gaan beginnen met hoofdstuk 3. Van dit hoofdstuk gaan we paragraaf 3.1 en 3.3 op een andere manier behandelen. Samen lezen we het contract en bekijken de rubrics. Vandaag beginnen we met de eerste taak. Volgende les werken we aan de tweede taak, over bevolkingsopbouw. Daarna behandelen we paragraaf 3.2 op de gewone manier. Na die les gaan we door met taak 4. Je krijgt een les om te werken aan taak 4. Dan volgen er nog twee lessen waarin jullie taak 4 aan de klas presenteren. Jullie krijgen nu een paar minuten om je te oriënteren op de taken. Je kunt gebruik maken van de laptops in de klas en van de Mediatheek. Je wordt beoordeeld volgens de rubric. Hou die er dus steeds bij. Ik beantwoord vragen. Ik laat de contracten ophalen. Ik loop rond, beantwoord vragen, stel ook vragen, stuur bij als nodig (formatieve evaluatie op individuele basis) Het is tijd om te stoppen. Je mag het nu inleveren, je mag het ook thuis afmaken. Voor de volgende les wil ik het ingeleverd hebben. HW: lezen blz Kijk nog even naar de kaarten op blz 107, 109 en 110. Waarom zou je de wereld zo willen indelen? Onderwijsleergesprek. Neem volgende les de rubrics mee! lln gaan zitten en pakken hun boeken Sommigen delen contract uit. Luisteren. Lln lezen het contract en de rubrics Luisteren Lln lezen het contract en stellen vragen. Daarna vullen ze het contract in. lln verdiepen zich in een taak, schrijven stukje, maken of vinden kaartje, doen iets extra s. lln haasten zich om de taak af te maken. Leveren in of mailen naar henzelf. Lln luisteren, denken, leggen verband tussen hun taak en de vraag, geven antwoord. informatie verzamelen, samenvatten, beschrijven, uitleggen. analyseren, patronen zien 11
12 Les 2 Docent: Betty Bonn Datum: ntb Tijd: ntb Klas: 4VWO Aantal lln: 27 Lesonderwerp Beginsituatie Leskern Docentdoelen De wereld indelen op basis van bevolkingsopbouw Leerlingen hebben kennis van het eerste deel van paragraaf 3.1. Leerlingen hebben, als huiswerk blz gelezen Lln leren over bevolkingsopbouw en de relatie met welvaart/armoede en de positie in het wereldsysteem Leerlingen werken gemotiveerd aan een door henzelf uitgekozen taak Boek (+ blz.) De Geo (3e editie), Globalisering, paragraaf 3.1 blz Media, spullen, hulp Laptops (6), Mediatheek, contracten (bijlage 1), (rubric bijlage 3), De Geo, papier, stiften, lijm, rekenmachine, beamer voor projecteren urls. Tijd Lesdoel Wat ik doe en zeg Wat lln doen Leeractiviteit 0-5 ik sta bij de deur en heet de leerlingen welkom 5-10 Lln bepalen of ze individueel of in tweetallen werken. Evt herzien ze hun contract lln leren zelfstandig over de rol van demografie of over de bevolkingsopbouw van een land We gaan beginnen met taak 2. Samen lezen we het contract en bekijken de rubrics. Vandaag beginnen we met de tweede taak, over bevolkingsopbouw. Jullie krijgen nu een paar minuten om je te oriënteren op je taak. Weet je hoe je moet starten? Werk je samen of alleen? Als je de bevolkingsopbouw van NL wil bestuderen kun je gebruik maken van NL/menu/themas/bevolking/cijfers/extra /piramide-fx.htm. Voor andere landen, zie: (beamer!). Je kunt gebruik maken van de laptops in de klas en van de Mediatheek. Je wordt beoordeeld volgens de rubric. Hou die er dus steeds bij. Ik beantwoord vragen. Ik loop rond, beantwoord vragen, stel ook vragen, stuur bij als nodig (formatieve evaluatie op individuele basis) Het is tijd om te stoppen. Je mag het nu inleveren, je mag het ook thuis afmaken. Voor de volgende les wil ik het ingeleverd hebben Waarom zou je de wereld zo willen indelen op basis van bevolkingsopbouw? Wat zegt de bevolkingsopbouw over de welvaart van een land? Onderwijsleergesprek. Neem volgende les de rubrics mee! lln gaan zitten en pakken hun boeken Luisteren. Lln lezen het contract en de rubrics Luisteren Lln overleggen en stellen vragen lln verdiepen zich in een taak, maken opdrachten, poster of een berekening, doen iets extra s. lln haasten zich om de taak af te maken. Leveren in of mailen naar henzelf. Lln luisteren, denken, leggen verband tussen hun taak en de vraag, geven antwoord. informatie verzamelen, samenvatten, beschrijven, uitleggen, berekenen/ voorspellen/ speculeren. analyseren, patronen zien 12
13 Les 4 Docent: Betty Bonn Datum: ntb Tijd: ntb Klas: 4VWO Aantal lln: 27 Welvaart, modernisering en ongelijkheid in Duitsland, Egypte en Tsjechië of Lesonderwerp een ander semi-perifeer land Beginsituatie Leskern Docentdoelen Leerlingen hebben als HW de paragraaf gelezen Lln leren over welvaart in relatie met modernisering en ongelijkheid in een kernland of een (semi-)perifeer land Leerlingen werken gemotiveerd aan een door henzelf uitgekozen taak Boek (+ blz.) De Geo (3e editie), Globalisering, paragraaf 3.3 blz Media, spullen, hulp Laptops (6), Mediatheek, contracten (bijlage 1), (rubric bijlage 3), De Geo, andere (specifieke) spullen Tijd Lesdoel Wat ik doe en zeg Wat lln doen Leeractiviteit 0-5 ik sta bij de deur en heet de leerlingen welkom 5-10 Lln bepalen of ze individueel of in tweetallen werken. Evt herzien ze hun contract lln maken zelfstandig een product over een land naar keuze We gaan beginnen met taak 3. Samen lezen we het contract en bekijken de rubrics. Vandaag beginnen we met de derde taak, over welvaart in relatie met modernisering en ongelijkheid in een kernlanden of een (semi-)perifeer land. Jullie krijgen nu een paar minuten om je te oriënteren op je taak. Weet je al wat je gaat maken? Werk je samen of alleen? Je kunt gebruik maken van de laptops in de klas en van de Mediatheek. Je wordt beoordeeld volgens de rubric. Hou die er dus steeds bij. Je hebt de tijd tot de bel gaat. Volgende les laat ik de helft van de klas presenteren. Zorg dus dat het dan af is. Wat in deze les niet af komt moet je thuis verder afmaken. Ik beantwoord vragen. Ik loop rond, beantwoord vragen, stel ook vragen, stuur bij als nodig (formatieve evaluatie op individuele basis). lln gaan zitten en pakken hun boeken Luisteren. Lln lezen het contract en de rubrics Luisteren Lln overleggen en stellen vragen lln verdiepen zich in een taak, maken een product, doen iets extra s. informatie verzamelen, creëren 13
14 Les 5 (en 6 en evt een deel van 7) Docent: Betty Bonn Datum: ntb Tijd: ntb Klas: 4VWO Aantal lln: 27 Presentatie producten over welvaart in relatie met modernisering en Lesonderwerp ongelijkheid in een kernlanden of een (semi-)perifeer land Beginsituatie Leskern Docentdoelen Leerlingen hebben hun product af Lln leren over welvaart, modernisering en ongelijkheid in andere landen dan die zij zelf kozen en de relatie met het wereldsysteem Leerlingen luisteren naar elkaar Boek (+ blz.) De Geo (3e editie), Globalisering, paragraaf 3.3 blz Media, spullen, hulp Beamer, computer, de gemaakte producten Tijd Lesdoel Wat ik doe en zeg Wat lln doen Leeractiviteit 0-5 ik sta bij de deur en heet de leerlingen lln gaan zitten welkom 5-7 Organisatie Vandaag presenteren we over welvaart in relatie met modernisering en ongelijkheid in een kernlanden of een (semi-)perifeer land. Wie wil er als eerste presenteren? 7-45 Lln leren over welvaart in relatie met modernisering en ongelijkheid in andere landen dan die zij zelf kozen organiseren dat ca 6-7 presentaties goed verlopen. luisteren, beoordelen aan de hand van de rubric dankjulliewel. ik zal de cijfers na alle gehouden persentaties geven en met de klas bespreken. hebben jullie het idee dat jullie veel geleerd hebben? onderwijsleergesprek. Luisteren. Luisteren Lln overleggen Presenteren en naar elkaar luisteren deelnemen aan onderwijsleergesprek kritisch luisteren, patronen zien, relateren evalueren 14
15 Bijlage 3 Rubrics Taal &of&10 stuk&van&200@500& zie&6,&plus:&waarom& zie&7,&plus:&wat&is&de& woorden&waarin&de& wordt&die&taal&daar& relatie&van&'jouw'&taal& taal&beschreven& gesproken?&geef& met&het& wordt,&waar&deze& voorbeelden&uit&die& wereldsysteem?&of&is& voorkomt&(kaartje),& taal.&waarom&heb&je& er&een&andere&relatie& en&welke&oorsprong& die&taal&gekozen? van&de&taal&met& de&taal&heeft. globalisering? te&weinig&informatie,& te&veel&formeel& taalgebruik&(niet&je& eigen&woorden) zie&8,&plus&iets&extra's& waaraan&ik&kan&zien& dat&je&er&erg&je&best& voor&hebt&gedaan&of& er&veel&tijd&in&hebt& gestoken. Godsdienst / levensbeschouwing &of&10 stuk&van&200@500& zie&6,&plus:&waarom&is& zie&7,&plus:&wat&is&de& woorden&waarin&de& die&godsdienst&of& relatie&van&'jouw'& godsdienst&of& levensbeschouwing& godsdienst&of& levensbeschouwing& daar?&waarom&heb&je& levensbeschouwing& beschreven&wordt,& deze&godsdienst&of& met&het& waar&deze&voorkomt& levensbeschouwing& wereldsysteem?&of&is& (kaartje),&en&welke& gekozen?&wat&zijn&de& er&een&andere&relatie& oorsprong&die&heeft. belangrijkste& van&de&godsdienst&of& waarden&van&die& levensbeschouwing& godsdienst&of& met&globalisering? levensbeschouwing? te&weinig&informatie,& te&veel&formeel& taalgebruik&(niet&je& eigen&woorden) zie&8,&plus&iets&extra's& waaraan&ik&kan&zien& dat&je&er&erg&je&best& voor&hebt&gedaan&of& er&veel&tijd&in&hebt& gestoken. Demografisch transitiemodel &of&10 nette&poster&van&het& zie&6,&plus:&een&goede& zie&7,&plus:&wat&is&de& demografisch& motivatie,&gebaseerd& relatie&van&deze& transitiemodel&van& op&herleidbare& bevolkingsopbouw& een&land.&vijf&fasen& bronnen,&van&de& met&het& prognose. wereldsysteem?& te&weinig&of&onjuiste& informatie,&te&veel& formeel&taalgebruik& (niet&je&eigen& woorden) beschreven.&prognose& ziet&er&redelijk&uit. zie&8,&plus&iets&extra's& waaraan&ik&kan&zien& dat&je&er&erg&je&best& voor&hebt&gedaan&of& er&veel&tijd&in&hebt& gestoken. Opdrachten uit het boek en de proeftoets &of&10 summiere,&niet&goed& geformuleerde& antwoorden,&maakt& afgeraffelde&indruk,& veel&fouten net&word&document& met&antwoorden&op& de&vragen.&weinig& fouten&en&goed& geformuleerd&in&hele& zinnen. zie&6,&plus:&heel&mooi& vorm&gegeven zie&7,&plus&iets&extra's& waaraan&ik&kan&zien& dat&je&er&erg&je&best& voor&hebt&gedaan&of& er&veel&tijd&in&hebt& gestoken. 15
16 Bevolkingspiramide &of&10 nette& zie&6,&plus:&waarom& zie&7,&plus:&motivering& bevolkingspiramide.& heb&je&dit&land& waarom&je&bepaalde& prognose&over&50&jaar& gekozen?&welke& factoren&precies&zo& is&aannemelijk.&goede& maatschappelijke& hebt&verwerkt.&hoe& vormgeving&(mannen& factoren&verwacht&je& zijn&ze&zichtbaar&in& geen&verzorgde& afwerking,&maakt& afgeraffelde&indruk,& ziet&er& onwaarschijnlijk&uit blauw,&vrouwen&rood,& juiste&tijdschaal&en& leeftijdscategorieen). in&dit&land&(op& hoofdlijnen)& waardoor&jouw& piramide&zo&is& geworden? jouw&piramide?&welke& relatie&zie&je&van&jouw& piramide&met&het& wereldsysteem? zie&8,&plus&iets&extra's& waaraan&ik&kan&zien& dat&je&er&erg&je&best& voor&hebt&gedaan&of& er&veel&tijd&in&hebt& gestoken. Vrij product &of&10 duidelijk&om&welk& land&het&gaat&en&wat& het&niveau&is&van& welvaart,& modernisering&en& ongelijkheid. niet&duidelijk&om&welk& land&het&gaat.&niet& duidelijk&welk&punt&je& wilt&maken.&sluit&te& weinig&aan&bij&de& lesstof. zie&6,&plus:&waarom& heb&je&dit&land& gekozen?&wat& betekent&het&niveau& van&van&welvaart,& modernisering&en& ongelijkheid&voor&de& indeling&binnen&het& wereldsysteem?& zie&7,&plus:&wat& verwacht&je&van&de& ontwikkeling&in&de& komende&10e20&jaar?& heeft&dat&gevolgen& voor&de&positie& binnen&het& wereldsysteem? zie&8,&plus&iets&extra's& waaraan&ik&kan&zien& dat&je&er&erg&je&best& voor&hebt&gedaan&of& er&veel&tijd&in&hebt& gestoken&(filmpje,& liedje,&stripverhaal,& mooie&tekening,&...). 16
Ontwerponderzoek paper 2 Geografische informatievaardigheden in 5 VWO
Ontwerponderzoek paper 2 Geografische informatievaardigheden in 5 VWO Student: Vincent van der Maaden, MSc Studentnummer: 5783070 Opleiding: Interfacultaire lerarenopleiding, UvA Vakgebied: Aardrijkskunde
Nadere informatieInterfacultaire Lerarenopleidingen, Universiteit van Amsterdam
Ontwerponderzoek Naam auteur Mariëlle Kruithof Vakgebied Wiskunde Titel Onderwerp Opleiding Het toewijzingsprobleem, een kijkje in de wiskunde buiten de middelbare school. Het behandelen van de Hongaarse
Nadere informatieDemografie en het dagelijks leven. Een vergelijking van, Ethiopië, Botswana, Qatar en Nederland.
Demografie en het dagelijks leven. Een vergelijking van, Ethiopië, Botswana, Qatar en Nederland. Anita van Leeuwen-Kobus Titel Onderwerp Opleiding Student Demografie en het dagelijks leven. Een vergelijking
Nadere informatieTijd: 8:30. Klas: 3HVc 9:10. Beginsituatie Leerlingen hebben week hiervoor toets seksualiteit gehad (zie paper 1)
Lesplan les 1 Seksualiteit: Grenzen en Wensen Tijd: 8:30 Klas: 3HVc Aantal lln: 15 Introductie van de lessenserie: grenzen en wensen Beginsituatie Leerlingen hebben week hiervoor toets seksualiteit gehad
Nadere informatieGrafieken, samenwerkend leren, hardop denken, stappenplan
PAPER 3 ONTWERPRAPPORT Naam auteur(s) Vakgebied Titel Onderwerp Opleiding Doelgroep Sleuteltermen Bibliografische referentie Marlinda van Rooijen Steltenpool, drs Economie Grafieken en betekenis Marktvraag
Nadere informatiePaper 3 Onderzoeksinstrumenten. Ontwerprapport Naam auteur(s) Karin Groen
Paper 3 Onderzoeksinstrumenten Ontwerprapport Naam auteur(s) Karin Groen Vakgebied Nederlands Titel Historische letterkunde? Kapot saai! Onderwerp Motivatie bij historische letterkunde Opleiding Interfacultaire
Nadere informatieTitel In drie fasen de inkomstenbelastingen berekenen: P2. Loon- en inkomstenbelasting. Interfacultaire Lerarenopleidingen, Universiteit van Amsterdam
Auteur: Hofstee, Rémon (R.H.) Vakgebied Algemene Economie Titel In drie fasen de inkomstenbelastingen berekenen: P2. Onderwerp Opleiding Loon- en inkomstenbelasting Doelgroep VMBO- GTL, leerjaar 4 Sleuteltermen
Nadere informatiePaper 4: Uitvoeringsfase. Management & Organisatie
Paper 4: Uitvoeringsfase Naam auteur L. A. Molijn MSc. Vakgebied Management & Organisatie Titel Geld & Rente Onderwerp Enkelvoudige & Samengestelde interest Opleiding Interfacultaire Lerarenopleidingen,
Nadere informatieDocent: Eva Lems Datum: Tijd: 8.30 Klas: H3C Aantal lln: 26
plan 1 i Docent: Eva Lems Datum: Tijd: 8.30 Klas: H3C Aantal lln: 26 onderwerp Beginsituatie kern Leerdoelen Docentdoelen ADHD Leerlingen hebben een hoofdstuk over gedrag gehad, maar vinden de relatie
Nadere informatieProbleembeschrijving
Naam auteur(s) Ir. N.C.Veerman Vakgebied Wiskunde Titel Motivatieproblemen in het volwassenonderwijs Onderwerp Het verhogen van de motivatie van leerlingen door eigen materiaal in te zetten. Opleiding
Nadere informatieContextgericht leren: leren met behulp van je eigen onderneming
Contextgericht leren: leren met behulp van je eigen onderneming PAPER 2 - ONTWERP Naam: Luuk Schoenmakers Vakgebied: Management & Organisatie Titel: Contextgericht leren: leren met behulp van je eigen
Nadere informatieInterfacultaire Lerarenopleidingen, Universiteit van Amsterdam
Naam auteur(s) Nijenhuis, N Vakgebied Natuurkunde Titel Wiskunde bij Natuurkunde: de afgeleide Onderwerp Wiskunde natuurkunde transfer Opleiding Interfacultaire Lerarenopleidingen, Universiteit van Amsterdam
Nadere informatieOpdracht Feedback Feed up Feed forward
Opdracht Feedback Feed up Feed forward In deze workshop ga je aan de slag met het inbouwen van verschillende feedbackmomenten in je les. In deze workshop leer je het verschil tussen: - feedback, feed up
Nadere informatieLaan, van der E.J.C. (2012), Nominaal en reëel? Dat is al snel teveel., Amsterdam: Interfacultaire Lerarenopleidingen, Universiteit van Amsterdam
Naam auteur E.J.C. van der Laan Vakgebied Algemene Economie Titel Nominaal en reëel? Dat is al snel teveel. Meer grip op abstracte economische begrippen met behulp van taalgericht vakonderwijs. Ontwerpen
Nadere informatieInterfacultaire Lerarenopleidingen, Universiteit van Amsterdam
Paper 3: Onderzoeksinstrumenten Aantal woorden (exclusief bijlage, literatuur en samenvatting): 581 Jeffrey de Jonker Naam auteur(s) Vakgebied Titel Onderwerp Opleiding Jeffrey de Jonker Biologie Differentiëren
Nadere informatieDocentenhandleiding, Leren Modelleren. Amsterdam, 27 maart Inleiding
Docentenhandleiding, Leren Modelleren Amsterdam, 27 maart 2014 Inleiding Deze docentenhandleidng behoort bij mijn ontwerpopdracht Leren Modelleren die ik eind 2013, begin 2014 scheef in het kader van mijn
Nadere informatieMotivatie verhogen door activerende leertaken en het vergroten van de leerlingbetrokkenheid
Motivatie verhogen door activerende leertaken en het vergroten van de leerlingbetrokkenheid Sleuteltermen: Motivatie, activerend, betrokkenheid, Ontwerponderzoek Paper 1+2+3 24 maart 2015 Vakgebied Natuurkunde
Nadere informatieBIJLAGE 1.1 Lesplan les 1
BIJLAGE 1.1 Lesplan les 1 Datum: 12-05- 2014 Tijd: 11.40-12.40 Klas: 3hvD Aantal aanwezigen: 24 Lesonderwerp Talen in Spaanstalige landen; reizen in Latijns-Amerika Beginsituatie (De lln voelt, vindt,
Nadere informatiePROFIELPRODUCT - VERANTWOORDING
PROFIELPRODUCT - VERANTWOORDING Naam auteur(s) Hofstee, R.H. MSc of Economics Vakgebied Algemene Economie Titel Vakgroepwerkplan Open Schoolgemeenschap Bijlmer Economie (3 H/V) Onderwerp Leerplan Profiel
Nadere informatieStartbijeenkomst ptaak jaar 2. Ontwerpen en innoveren
Startbijeenkomst ptaak jaar 2 Ontwerpen en innoveren Wat is het doel? Hoe gaan we dat doel bereiken? Met extra aandacht voor Ontwerponderzoek Dataverzamelingsmethoden Interviewen Toetsen van leereffect
Nadere informatieOpbrengstgericht werken bij andere vakken. Martine Amsing, Marijke Bertu, Marleen de Haan
Opbrengstgericht werken bij andere vakken Martine Amsing, Marijke Bertu, Marleen de Haan Doel Leerkrachten kunnen een les tekenen of geschiedenis ontwerpen volgens de uitgangspunten van OGW die ze direct
Nadere informatieOntwerp Onderzoek: Paper 3: Onderzoeksinstrumenten. Leraren Opleiding. Management & Organisatie
Ontwerp Onderzoek: Paper 3: Onderzoeksinstrumenten Leraren Opleiding Management & Organisatie Naam auteur(s) Vakgebied Bart Deelen M&O Student nr 10761799 Titel Onderwerp Opleiding Doelgroep Procent rekenen
Nadere informatieHieronder staat het MDA schema van de gegeven les op het ILO bij de medestudenten en de leerlingopdrachten.
L&I4 V Memo C. Klaver & M. Steltenpool Gegeven les: Hieronder staat het MDA schema van de gegeven les op het ILO bij de medestudenten en de leerlingopdrachten. Docent: Marlinda Steltenpool en Kees Klaver
Nadere informatieOmschrijven, formules, natuurkunde, stappenplan, begripspracticum
ONTWERP ONDERZOEK FORMULES OMSCHRIJVEN BIJ NATUURKUNDE IN 3 VWO Naam auteur Margriet van der Laan, Msc Vakgebied Natuurkunde Titel & onderwerp Formules omschrijven bij natuurkunde Opleiding Interfacultaire
Nadere informatieaardrijkskunde vwo vakinformatie staatsexamen 2017 AARDRIJKSKUNDE VWO VAKINFORMATIE STAATSEXAMEN 2017 V pagina 1 van 12
AARDRIJKSKUNDE VWO VAKINFORMATIE STAATSEAMEN 2017 V16.8.1 pagina 1 van 12 De vakinformatie in dit document is vastgesteld door het College voor Toetsen en Examens (CvTE). Het CvTE is verantwoordelijk voor
Nadere informatieCulturele hoofdstad van Europa
Expertisecentrum Kunsttheorie www.expertisecentrum-kunsttheorie.nl. Het initiatief Het Europese Parlement roept jaarlijks 1 of 2 Europese steden uit tot culturele hoofdstad. Het is bedoeld om zowel de
Nadere informatieAARDRIJKSKUNDE VWO VAKINFORMATIE STAATSEXAMEN 2018 V
AARDRIJKSKUNDE VWO VAKINFORMATIE STAATSEAMEN 2018 V17.03.2 De vakinformatie in dit document is vastgesteld door het College voor Toetsen en Examens (CvTE). Het CvTE is verantwoordelijk voor de afname van
Nadere informatieONTWERP JE EIGEN FORMATIEVE WERKVORM
ONTWERP JE EIGEN FORMATIEVE WERKVORM BESCHRIJVING OPDRACHT In deze opdracht ga je aan de slag met het ontwikkelen van en die je meteen de volgende dag in kunt zetten. Aan de hand van concrete voorbeelden
Nadere informatieExamenprogramma aardrijkskunde havo
Examenprogramma aardrijkskunde havo Het eindexamen Het eindexamen bestaat uit het centraal examen en het schoolexamen. Het examenprogramma bestaat uit de volgende domeinen: Domein A Vaardigheden Domein
Nadere informatieOntwerponderzoek Paper 4: Uitvoering
Ontwerponderzoek Paper 4: Uitvoering Naam auteur: Eveline Schaaf Vakgebied: Wiskunde Titel: Differentiëren om vwo niveau te behouden Onderwerp Een tweefasen vwo klas met havisten Opleiding Interfacultaire
Nadere informatieLeerwerktaak Hoor je wat ik zeg?!
Leerwerktaak Hoor je wat ik zeg?! Titel Hoor je wat ik zeg?! Onderwijstype Niveau Competenties(s) Beroepstaak VO MBO Alle 1 propedeusefase 2 hoofdfase 3 eindfase (lio) 1 interpersoonlijk 2 pedagogisch
Nadere informatieZo verstuurt u een WhatsApp! Opdracht: Analyseren, evalueren
Zo verstuurt u een WhatsApp! Opdracht: Analyseren, evalueren 1. Inleiding Een mobiele telefoon; niet meer weg te denken uit de broekzak van elke scholier. In deze opdracht kijken de leerlingen naar een
Nadere informatieOntwerp onderzoek. Probleem beschrijving. Probleemanalyse. Karen Werter, Lesonderwerp: Sparen en lenen
Ontwerp onderzoek Lesonderwerp: Sparen en lenen Probleem beschrijving In de eerste economie les die de leerlingen in de derde klas hadden heb ik het woord economie op het bord geschreven en door middel
Nadere informatieOpbrengstgericht omgaan met verschillen. Bijeenkomst 4 Onderwijsbehoeften en differentiatievormen: differentiatie bij verwerking
Opbrengstgericht omgaan met verschillen Bijeenkomst 4 Onderwijsbehoeften en differentiatievormen: differentiatie bij verwerking Programma Doelen en programma toelichten Terugblik op huiswerkopdracht Een
Nadere informatieWorkshop Differentiatie. Oké, is het duidelijk zo? Iedereen beklimt dus deze boom.
Workshop Differentiatie Oké, is het duidelijk zo? Iedereen beklimt dus deze boom. Voorstelrondje Wat kom je halen? Wat versta je onder differentiëren? Wat is het programma Doel: aantal voorbeelden van
Nadere informatieBOL OPLEIDINGEN MAATSCHAPPELIJKE ZORG AVENTUS APELDOORN / DEVENTER STUDIEWIJZER
BOL OPLEIDINGEN MAATSCHAPPELIJKE ZORG AVENTUS APELDOORN / DEVENTER STUDIEWIJZER BOL PBGZ 12 / PBSD 9 Coördinatie, kwaliteit en voorlichting, profielfase Cohort 2016 2019 kwartiel 11 INSTROOMVEREISTEN:
Nadere informatieHandleiding voor de leerling
Handleiding voor de leerling Inhoudopgave Inleiding blz. 3 Hoe pak je het aan? blz. 4 Taken blz. 5 t/m 9 Invulblad taak 1 blz. 10 Invulblad hoofd- en deelvragen blz. 11 Plan van aanpak blz. 12 Logboek
Nadere informatieSECTORWERKSTUK 2013-2014
SECTORWERKSTUK 2013-2014 1 HET SECTORWERKSTUK Het sectorwerkstuk is een verplicht onderdeel voor alle leerlingen uit het Mavo. Het maken van een sectorwerkstuk is een manier waarop je, als eindexamenkandidaat,
Nadere informatieContextgericht leren: leren met behulp van je eigen onderneming
Contextgericht leren: leren met behulp van je eigen onderneming PAPER 5 Evaluatie Naam: Luuk Schoenmakers Vakgebied: Management & Organisatie Titel: Contextgericht leren: leren met behulp van je eigen
Nadere informatiePaper 2: Ontwerp. Samenvatting paper 1: Ontwerphypothese:
Paper 2: Ontwerp Samenvatting paper 1: Ontwerphypothese: Als ik bij het onderwerp radioactiviteit de leerlingen van klas 3A3 praktische opdrachten geef zodat ze actief met de leerstof bezig zijn, dan gaat
Nadere informatieHet verbeteren van zelfwerkzaamheid van 2 havo/vwo leerlingen.
Bonaventuracollege Leiden Het verbeteren van zelfwerkzaamheid van 2 havo/vwo leerlingen. Advies voor docenten Sanne Macleane 2015 Inhoudsopgave Inleiding... 3 De opbouwende leerlijn van het zelfstandig
Nadere informatieChina Pagina 1. - Wie nodig jij uit voor een Chinese maaltijd? -
China Pagina 1 Colofon Uitnodiging voor maaltijd in Chinees Les voor groep 6-8 150-180 minuten Handvaardigheid Let op! In deze les opzet werken leerlingen in tweetallen, en maken samen 1 werkstuk, maar
Nadere informatieVan Doelstelling, naar leeractiviteit naar werkvorm
wwwexpertisecentrum-kunsttheorienl Van Doelstelling, naar leeractiviteit naar werkvorm Dit collegevoorbeeld/lesvoorbeeld laat twee verschillende werkvormen zien, een werkvorm die gericht is op lagere orde
Nadere informatieOntwerponderzoek: Paper 3
Ontwerponderzoek: Paper 3 Naam auteur(s) Karoline Heidrich Vakgebied Duits Titel Duits + Film = plezier? Onderwerp Verhoging van motivatie voor het leren van Duits door middel van leeractiviteiten rondom
Nadere informatieCriteria. Doel. Leerlingen leren kiezen en nemen steeds meer de regie in handen, hetgeen het eigenaarschap en de motivatie bij leerlingen vergroot.
Criteria Sector vmbo basis vmbo kader / theoretisch havo / vwo mbo niveau 1-2 mbo niveau 3-4 Fase van de opleiding begin van de opleiding tijdens de opleiding einde van de opleiding Loopbaancompetentie
Nadere informatieRichtlijn Het Activerende Directe Instructie Model
Richtlijn Het Activerende Directe Instructie Model Omschrijving Verwijzing naar Doelgroep Opsteller Intern document die uitleg geeft over het activerende directe instructiemodel. Vaardigheidsmeter Betrokken
Nadere informatieTentoonstelling Beeldende Kunst Middeleeuwen
Tentoonstelling Beeldende Kunst Middeleeuwen De Middeleeuwen kennen verschillende stijlen en uitingsvormen van religieuze thema s Om de leerlingen hier een goed inzicht in te geven en zelf mee aan te slag
Nadere informatie21ste-eeuwse vaardigheden:
INLEIDING 21ste-eeuwse vaardigheden Het helpen ontwikkelen van 21ste-eeuwse vaardigheden bij studenten vraagt het nodige van docenten. Zowel qua werkvormen als begeleiding. In hoeverre neem je een voorbeeldrol
Nadere informatieLANDSEXAMEN HAVO
LANDSEXAMEN HAVO 2018-2019 Examenprogramma AARDRIJKSKUNDE H.A.V.O 1 Het eindexamen Het eindexamen van het vak Aardrijkskunde bestaat uit het centraal examen en het commissie-examen. Het centraal examen
Nadere informatieDocentenhandleiding Anke Veenstra Algemene economie & Bedrijfseconomie Kennisbasis BE 03-04-2013
Docentenhandleiding Anke Veenstra Algemene economie & Bedrijfseconomie Kennisbasis BE 03-04-2013 Inhoudsopgave Inleiding... 3 Les 1... 4 Les 2... 7 Les 3... 10 Les 4... 13 Les 5... 15 Beoordeling... 17
Nadere informatieModule 9 Kennis delen en coachen
OPDRACHTEN Verzorgende IG Maatschappelijke Zorg Module 9 Kennis delen en coachen Inhoudsopgave Leeropdrachten 3 Leren 5 A Hoe leer ik? 5 B Bevorderende en belemmerende factoren 7 C Plan van aanpak bij
Nadere informatieHandleiding Perspectief 3 e editie: Introductie
Handleiding Perspectief 3 e editie: Introductie Bekijk het leven Ter introductie van het nieuwe vak is er een korte terugblik op eerder ervaringen met het vak godsdienst/levensbeschouwing. De leerlingen
Nadere informatieLeerwerktaak Schatrijk aan woorden
Leerwerktaak Schatrijk aan woorden Titel Schatrijk aan woorden Niveau Hoofdfase WPL2A Competenties 3 vakinhoudelijk/vakdidactisch 4 organisatorisch 7 reflectie en ontwikkeling Beroepstaak 1 lesgeven 2
Nadere informatieInterfacultaire Lerarenopleidingen, Universiteit van Amsterdam. Natuurkunde, formules, omschrijven, stappenplan, grootheden
ONTWERPONDERZOEK 1 PAPER 2 Naam auteur(s) Roy Lagerburg, MSc Vakgebied Titel Onderwerp Opleiding Doelgroep Sleuteltermen Bibliografische referentie Natuurkunde Geen trucs maar dieper inzicht Natuurkundige
Nadere informatieDOEN! - Praktische opdracht beschrijvende statistiek in 4HAVO. Interfacultaire Lerarenopleidingen, Universiteit van Amsterdam
Naam auteur(s) Vakgebied Titel Onderwerp Opleiding Doelgroep Sleuteltermen M.J.D. van den Bosch- Knip, Ir RBA Wiskunde DOEN! - Praktische opdracht beschrijvende statistiek in 4HAVO beschrijvende statistiek
Nadere informatie3. Wat betekent dat voor de manier waarop lesgegeven zou moeten worden in de - voor jou - moeilijke vakken?
Werkblad: 1. Wat is je leerstijl? Om uit te vinden welke van de vier leerstijlen het meest lijkt op jouw leerstijl, kun je dit simpele testje doen. Stel je eens voor dat je zojuist een nieuwe apparaat
Nadere informatieVerwondering over de overeenkomsten tussen het gedrag van mensen en andere zoogdieren. Interfacultaire Lerarenopleidingen, Universiteit van Amsterdam
ONTWERPRAPPORT Naam auteur(s) Vakgebied Titel Onderwerp Opleiding Doelgroep Sleuteltermen B.M. Deben Biologie Apenkoppen Verwondering over de overeenkomsten tussen het gedrag van mensen en andere zoogdieren
Nadere informatieOfficiële uitgave van het Koninkrijk der Nederlanden sinds 1814.
STAATSCOURANT Officiële uitgave van het Koninkrijk der Nederlanden sinds 1814. Nr. 10683 20 april 2015 Regeling van de Staatssecretaris van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap van 9 april 2015, nr. VO/741555,
Nadere informatieOpdracht. Voorkennis Basale kennis van het proces van formatief evalueren.
Opdracht In deze workshop ga je aan de slag met het inbouwen van verschillende feedbackmomenten in je lessen. In deze workshop leer je het verschil tussen docentgestuurde feedback, peer-feedback en self-assessment.
Nadere informatieLeef je in/uit! Leef je in/uit! KIJKEN, MAKEN Kerndoel 54 en 55 van kunstzinnige oriëntatie. KIJKEN VOELEN NADENKEN SAMENWERKEN MAKEN
Een opdracht voor groep 5/6, gericht op goed kijken, inleven en creëren. Leerlingen kijken aandachtig naar wat er allemaal te zien is op het schilderij. Leerlingen plakken tekstballonnetjes met een zelfbedacht
Nadere informatieSpanningsveld: theorie en praktijk
Universiteit van Amsterdam Interfacultaire lerarenopleiding MA Leraar VHO in Kunstgeschiedenis en Culturele en Kunstzinnige Vorming/Kunst Algemeen Ontwerponderzoek Bijlagen paper 2, 3 en 5 Spanningsveld:
Nadere informatieHet geven van effectieve feedback bij formatief evalueren WORKSHOP WERKCONFERENTIE SCHOOLINFO RIANNE NEERING
Het geven van effectieve feedback bij formatief evalueren WORKSHOP WERKCONFERENTIE SCHOOLINFO 15-03-2018 RIANNE NEERING Opzet van de workshop Leerdoelen en verwachtingen wat wil je van deze workshop mee
Nadere informatieLANDSEXAMEN HAVO
LANDSEXAMEN HAVO 2018-2019 Examenprogramma AARDRIJKSKUNDE H.A.V.O 1 Het eindexamen Het eindexamen van het vak Aardrijkskunde bestaat uit het centraal examen en het commissie-examen. Het centraal examen
Nadere informatieLesplanformulier. Les wordt gegeven in een open ruimte met ronde tafels en een computergedeelte. Een les duurt 50 minuten
Lesplanformulier naam student : Aukelien Stalman opleiding : docent GZW jaar : 3 naam school : Gomarus College Assen coach : klas : 1 datum van de les: mei 2017 Lesonderwerp: Biologie stevigheid en beweging
Nadere informatieD.1 Motiveren en inspireren van leerlingen
DIDACTISCHE BEKWAAMHEID D.1 Motiveren en inspireren van leerlingen Resultaat De leraar motiveert leerlingen om actief aan de slag te gaan. De leraar maakt doel en verwachting van de les duidelijk zorgt
Nadere informatieFAQ DE GEO BOVENBOUW HAVO/VWO 5 E
FAQ DE GEO BOVENBOUW HAVO/VWO 5 E EDITIE De onderwerpen die in deze FAQ aan bod komen: Arrangement Planning PTA Inhoudelijk ARRANGEMENT Wat is het verschil tussen een combipakket en een abonnement? Abonnement
Nadere informatieSECTORPROJECT 4 VMBO - T
SECTORPROJECT 4 VMBO - T 2016-2017 handleiding leerlingen inhoud: inleiding stappenplan logboek beoordelingsformulier tijdpad 1 INLEIDING SECTORPROJECT VOOR 4 VMBO-T Alle leerlingen van het vmbo theoretische
Nadere informatieIn je kracht. Werkboek voor deelnemers
In je kracht Werkboek voor deelnemers Uitleg Mijn toekomst! Benodigdheden: Werkblad Mijn toekomst! (je kunt het Werkblad meegeven om thuis na te lezen, maar dit is niet noodzakelijk) Voor iedere deelnemers
Nadere informatieHet Socratisch Gesprek als methode voor kritisch denken
Ontwerponderzoek Paper 2 Naam auteur(s) Vakgebied Titel Onderwerp Opleiding Doelgroep Sleuteltermen Links Bibliografische referentie I.F. Hazewindus, drs. Filosofie Het Socratisch Gesprek als methode voor
Nadere informatieInterfacultaire Lerarenopleidingen, Universiteit van Amsterdam
Naam auteur(s) Nijenhuis, N Vakgebied Natuurkunde Titel Wiskunde bij Natuurkunde: de afgeleide Onderwerp Wiskunde natuurkunde transfer Opleiding Interfacultaire Lerarenopleidingen, Universiteit van Amsterdam
Nadere informatieJ L. Nordwin College Competentiemeter MBO - 21st Century & Green Skills. Vaardigheden Gedragsindicatoren. 21st Century Skill - -
Nordwin College Competentiemeter MBO - 21st Century & Green Skills 21st Century Skill Jouw talent Vaardigheden Gedragsindicatoren J L Ik weet wat ik wil Ik weet wat ik kan Ik ga na waarom iets mij interesseert
Nadere informatieKwartet Hofcultuur. Willemien Cuijpers en Marie Thérèse van de Kamp, Interfacultaire Lerarenopleiding, UvA
Expertisecentrum Kunsttheorie www.expertisecentrum-kunsttheorie.nl. Kwartet Hofcultuur Middels deze opdracht vatten de leerlingen eerst voor henzelf een aantal belangrijke aspecten omtrent de kunst en
Nadere informatieFlipping the classroom: een oplossing? Nov. 2013
Flipping the classroom: een oplossing? Nov. 213 OPZET WORKSHOP 1. Wat is Flipping the classroom? 2. Wat kan dit betekenen voor slimme kinderen in het PO? 3. Voorbeeld voor kleuters bekijken en beoordelen
Nadere informatieInterfacultaire Lerarenopleidingen, Universiteit van Amsterdam. natuurkundeonderwijs, motivatie, differentiatie, flipping the classroom
ONTWERPONDERZOEK; PAPER 3 Naam auteur(s) Vakgebied Titel Onderwerp Opleiding Drs. R.K.A.M. Mallant natuurkunde Flipping my Classroom Differentiatie ter bevordering van motivatie Interfacultaire Lerarenopleidingen,
Nadere informatieIntroduceren thema Broeikaseffect. Startopdracht. gekeken. http://bit.ly/1vqs19u. Thema: Broeikaseffect. laten stoppen? centraal:
Natuur & Techniek het broeikaseffect Omschrijving van de opdracht: Introductie Thema: Broeikaseffect In deze les staan de volgende hogere- orde denkvragen centraal: 1. Hoe zou je het broeikaseffect kunnen
Nadere informatieWat wil jij worden? Docentenhandleiding. Juni 2018 Spirit4you.
Wat wil jij worden? Docentenhandleiding Juni 2018 Spirit4you www.bekijkjetoekomstnu.nl Inhoudsopgave Deel 1 Algemene informatie Waarom deze opdrachtkaarten? Voor wie? Algemene lesdoelen Opbouw Taalniveau
Nadere informatieHOUT EN BOUW. Activerende werkvormen? De leraar doet er toe.
HOUT EN BOUW Activerende werkvormen? Uit wetenschappelijk onderzoek blijkt dat we na 14 dagen gemiddeld slechts 10 % hebben onthouden van datgene wat we gelezen hebben en 20 % van wat we hebben gehoord.
Nadere informatieLerarenopleiding Gezondheidszorg en Welzijn Stageopdracht Effectief leren
Lerarenopleiding Gezondheidszorg en Welzijn 2015-2016 Stageopdracht Effectief leren 1 Inhoudsopgave Inleiding... 3 Werken aan competenties... 3 Praktijkopdracht Effectief leren... 3 Bijlage 1: Beoordelingsformulier...
Nadere informatieInterfacultaire Lerarenopleidingen, Universiteit van Amsterdam
PAPER 1 Naam auteur(s) Vakgebied Titel Onderwerp Opleiding Ontwerprapport Daniëlle Griep Algemene Economie Werken zal je! Context-concept Interfacultaire Lerarenopleidingen, Universiteit van Amsterdam
Nadere informatieBeoordelingseenheid A Proeve van Bekwaamheid. Leg het fundament. Crebonummer Opleiding Sociaal Cultureel Werker Kwalificatieniveau 4 BOL/BBL
Beoordelingseenheid A Proeve van Bekwaamheid Leg het fundament Crebonummer 91370 Opleiding Sociaal Cultureel Werker Kwalificatieniveau 4 BOL/BBL EXAMENBANK PROVE2MOVE 1 e herziene druk: november 2013 ISBN:
Nadere informatieKPB Observeren en differentiëren
2014-2015 Cursuscode: Cohort 2012: LGWKOD40P2 Cohort 2013: LGWKOD40P2 Cohort 2014: LGWKOD40P2 1 Inhoudsopgave Inleiding 3 Werken aan competenties 3 Praktijkopdracht observeren en differentiëren 3 Bijlage
Nadere informatieHandleiding bij het maken van een profielwerkstuk. april 2012
Handleiding bij het maken van een profielwerkstuk april 2012 Inhoudsopgave 1. Inleiding 2. De tijdlijn 3. De verschillende fasen 4. Onderwerp zoeken 5. Informatie zoeken 6. Nog 10 tips 7. De beoordeling
Nadere informatieBe Sports Minded. Workshop 11 april 2014 Thomas van Aquinodag Eindhoven. Dennis Witsiers
Be Sports- Minded Be Sports Minded Workshop 11 april 2014 Thomas van Aquinodag Eindhoven Dennis Witsiers Vraag? Waarom volg je deze workshop? 2 minuten Doel?! Antwoorden geven op jullie vragen! Waarom
Nadere informatieDOEN! - Praktische opdracht beschrijvende statistiek in 4HAVO. Interfacultaire Lerarenopleidingen, Universiteit van Amsterdam
Naam auteur(s) Vakgebied Titel Onderwerp Opleiding Doelgroep Sleuteltermen M.J.D. van den Bosch- Knip, Ir RBA Wiskunde DOEN! - Praktische opdracht beschrijvende statistiek in 4HAVO beschrijvende statistiek
Nadere informatieInterfacultaire Lerarenopleidingen, Universiteit van Amsterdam. Onderzoeksvragen; onderzoeksvaardigheden; geografische vragen.
ONTWERPRAPPORT Naam auteur(s) Vakgebied Bart Laan Aardrijkskunde Titel Onderzoeksvragen formuleren, paper 2 Onderwerp Opleiding Doelgroep Sleuteltermen Het formuleren van onderzoeksvragen Interfacultaire
Nadere informatieLeerlingbegeleiding ADD: wat helpt volgens de leerlingen zelf?
PROFIELPRODUCT 2 - ABSTRACT Naam auteur(s) Vakgebied Titel Onderwerp Profiel Opleiding Doelgroep Sleuteltermen Links Bibliografische referentie Studentnummer Begeleider(s) Beoordelaar(s) indien bekend
Nadere informatieWelke ruimte en skills hebben leerlingen nodig om bevlogen en gemotiveerd te werken. Astrid van den Hurk 22 januari 2015
Welke ruimte en skills hebben leerlingen nodig om bevlogen en gemotiveerd te werken Astrid van den Hurk 22 januari 2015 Doelen Zicht op basisbehoeftes van leerlingen om gemotiveerd te kunnen werken; Zelfdeterminatietheorie
Nadere informatieRubrics vaardigheden
Rubrics vaardigheden Rubrics vaardigheden In het leerlab 2020 hebben 7 vernieuwingsscholen vier rubrics ontwikkeld om de persoonlijke groei van leerlingen in kaart te brengen. Deze rubrics zijn vaardigheden
Nadere informatieHandleiding voor: * spreekbeurt * nieuwskring * leeskring * werkstuk
Handleiding voor: * spreekbeurt * nieuwskring * leeskring * werkstuk Antoniusschool Groep 5/6 Let op: deze heb je het hele schooljaar nodig! Hoe maak je een spreekbeurt? Mijn voorbereiding: 1. Je kiest
Nadere informatieEducatief arrangeren rond LOB
Educatief arrangeren rond LOB Vorige week Contact met de docent deze week NAW-gegevens via CF Afspraken met begeleider Maken van het Werkplan Voorbereiden van het interview Vragen naar aanleiding van vorig
Nadere informatieRandvoorwaarden In les 2 hebben leerlingen individueel een computer met internet nodig. Alternatief: leerling voert les 2 thuis uit.
Brief over Annie M.G. Schmidt Schrijf een overtuigende brief aan een basisschool Korte lesomschrijving De lessen Advies over Annie M.G. Schmidt gaan over Nederlands bekendste kinderboekenschrijfster. Leerlingen
Nadere informatieDatum: Les in reeks (nr1): Beginsituatie: wat is de aanpak van de kandidaten bij het beantwoorden van examenvragen
LESPLANNEN MAATSCHAPPIJWETENSCHAPPEN EXAMENTRAINING2 HAVO/VWO Leerdoelen les 1: Kandidaten reflecteren op: o welke strategie ze gebruiken om een examenvraag te kunnen beantwoorden o hoe ze met bronnen
Nadere informatieRubrics vaardigheden
Rubrics vaardigheden Rubrics vaardigheden In het leerlab 2020 hebben 7 vernieuwingsscholen vier rubrics ontwikkeld om de persoonlijke groei van leerlingen in kaart te brengen. Deze rubrics zijn vaardigheden
Nadere informatieLANDSEXAMEN VWO Het examenprogramma Het examenprogramma voor het commissie-examen Aardrijkskunde bestaat uit de volgende (sub)domeinen:
Examenprogramma AARDRIJKSKUNDE V.W.O. LANDSEXAMEN VWO 2017-2018 1 Het eindexamen Het vak Aardrijkskunde kent slechts het commissie-examen. Er is voor Aardrijkskunde dus geen centraal examen. Vanaf het
Nadere informatieDe DOELSTELLING van de kunstbv-opdrachten & De BEOORDELING:
beeldende vorming De DOELSTELLING van de -opdrachten & De BEOORDELING: Doelstellingen van de opdrachten. Leren: Thematisch + procesmatig te werken Bestuderen van het thema: met een open houding Verzamelen
Nadere informatieONDERZOEK DOEN HOE DOE IK DAT? WORKSHOP PLUSWEEK KLAS 1, 2, 3
ONDERZOEK DOEN HOE DOE IK DAT? WORKSHOP PLUSWEEK KLAS 1, 2, 3 WAAROM ONDERZOEK? Onderzoek doen is een belangrijke wetenschappelijke vaardigheid. Tijdens de plusweek ga je leren hoe je dat moet doen. Je
Nadere informatieBeroepsproduct Project Wetenschap en technologie op de basisschool
Beroepsproduct Project Wetenschap en technologie op de basisschool In dit beroepsproduct ontwerp je onderwijs op het gebied van Wetenschap en technologie voor de basisschool. Uitgangspunt bij je onderwijsontwerp
Nadere informatie