Kantorenmonitor Limburg 2016
|
|
- Simon de Veer
- 6 jaren geleden
- Aantal bezoeken:
Transcriptie
1 Kantorenmonitor Limburg 2016 De Limburgse kantorenmarkt in beeld
2
3 Colofon Provincie Limburg Postbus MA Maastricht Tel.: +31 (0) Fax.: +31 (0) Internet: Limburglaan GA Maastricht drs. R.J.P.J.B. Creemers Provincie Limburg, afd. Economische Zaken Etil BV Postbus BA Maastricht Tel.: +31 (0) Fax.: +31 (0) Internet: Wilhelminasingel 68C 6221 BK Maastricht Roger Vaessens Etil, Ruimtelijke Economie & Vastgoed (RE&V) Bronverantwoording: CVR Limburg / Kantorenregister Limburg 2016: - BAG (Basisregistratie Adressen en Gebouwen) - WOZ-monitor Limburg (monitor Waarde Onroerend Zaken) - VRL (Vestigingenregister Limburg) - BOG-monitor Limburg (monitor Bedrijfsonroerendgoed) Publicatiedatum: 27 juli 2017
4
5 VOORWOORD De Provincie Limburg heeft in het kader van haar ruimtelijk-economische regiefunctie de taak om de programmering en planning van kantoren en kantoorlocaties te sturen. De benodigde beleidslijnen wil de provincie uitvoeren in samenspraak met de vijf belangrijkste Limburgse kantoorsteden, te weten: Venlo, Roermond, Sittard-Geleen, Heerlen en Maastricht. Daartoe is inzicht nodig in de kantorenvoorraad in Limburg en welke ontwikkelingen in die voorraad optreden. Naast inzicht in de kantorenvoorraad en de ontwikkeling daarvan is het voor een totaalbeeld van het functioneren van de kantorenmarkt ook noodzakelijk dit met de marktdynamiek aan de aanbod- en vraagzijde te completeren. Dit is in deze monitor gedaan aan de hand van informatie uit de BOG-monitor Limburg, waarin gegevens over het aanbod en opname van kantoorruimten is opgenomen en informatie uit het Vestigingenregister Limburg (VRL) betreffende de gevestigde bedrijven en werkgelegenheid. De basisgegevens voor het monitoren van de kantorenvoorraad in Limburg zijn samengebracht in de 'Kantorenmonitor Limburg'. De voorliggende monitorrapportage '' gaat in op de provinciale ontwikkelingen in 2016 en de stand van zaken per 31 december Naast deze jaarlijkse rapportage, wordt ook ieder jaar een kantorendatabase samengesteld; het 'Kantorenregister Limburg'. Dit voorraadregister betreft een compleet bestand van het kantoorvastgoed op adresniveau in Limburg. Naast informatie over de omvang van de kantorenvoorraad, is ook informatie over de voorraadontwikkeling, leegstand, vraag /aanbod, planvoorraad, gevestigde bedrijven en bijbehorende werkgelegenheid in de monitor opgenomen. De rapportage wordt daarbij beeldend ondersteund met grafieken en tabellen. Op basis van deze monitorrapportage is een jaarlijkse herijking van het Limburgse kantorenbeleid mogelijk. Op te merken is dat niet alleen specifieke kantoorobjecten, maar ook praktijkruimten en kantoren van uitzendbureaus in de kantorenvoorraad zijn opgenomen. In de kantorenmonitor wordt namelijk uitgegaan van de functie van het vastgoedobject en niet zo zeer de economische activiteit van het gevestigde bedrijf. Kantoorruimten in woningen en in overige bedrijfsobjecten (zoals fabrieken en logistieke centra) worden overigens niet als kantoorobjecten gezien. Ook dit jaar heeft weer een initiële controle plaatsgevonden van de onderliggende kantooradressen. Het kantorenregister is in opdracht van de Provincie Limburg door Etil samengesteld op basis van het door haar ontwikkelde "Centraal Vastgoedregister Limburg" (CVR Limburg). In dit centrale register zijn alle adresobjecten in Limburg geregistreerd. Op basis hiervan zijn in het kantorenregister bijna kantoorobjecten afgebakend. Uniek van deze werkwijze is dat niet alleen inzicht gegeven kan worden in de grootschalige kantorenmarkt, maar ook in de kleinschalige kantorenmarkt (midden- en kleinbedrijf). Om inzicht te krijgen in de verschillende vestigingsmilieus wordt ook gebruik gemaakt van de provinciale monitor 'REBIS' (bedrijventerreinen en kantoorlocaties) en de Etil-monitor 'CiK' (Centrumgebieden in Kaart betreffende de winkel- en stationsgebieden), zodat een geïntegreerd en compleet beeld van de provinciale kantorenmarkt geschetst kan worden. De rapportage 'Kantorenmonitor Limburg' is op een korte en bondige wijze vorm gegeven, waarbij wordt ingegaan op de kantorenmarkt in Limburg en in de vijf Limburgse kantoorsteden, en de te onderscheiden kantorenlocaties in het bijzonder. A.M.G. Beurskens Gedeputeerde Economie en Kennisinfrastructuur Provincie Limburg 1
6 2
7 INHOUD VOORWOORD 1 INHOUDSOPGAVE 3 SAMENVATTING 5 INLEIDING 9 Rapportage Kantorenvastgoed Limburg 9 Kantorenregister Limburg 9 1 KANTORENVOORRAAD 11 Provinciale kantorenvoorraad 12 Kantoorsteden 14 Kantoorlocaties 15 Indicatieve leegstand 16 2 VOORRAADONTWIKKELING 19 Nieuwbouw en functieverandering 20 Sloop en functieverandering 21 3 AANBOD VAN KANTOORRUIMTE 23 Aanbodontwikkeling 24 Samenstelling 25 Kantoorsteden 26 Kantoorlocaties 27 Vraagprijzen 28 4 VRAAG NAAR KANTOORRUIMTE 29 Vraagontwikkeling 30 Samenstelling 31 Kantoorsteden 32 Kantoorlocaties 33 5 KANTOREN; BEDRIJVEN EN WERKGELEGENHEID 35 Kantoorvestigingen 36 Werkgelegenheid in kantoren 37 6 PLANNEN 39 Provinciale planomvang 40 Kantoorsteden 41 Kantoorlocaties 42 BIJLAGEN 43 Bijlage 1: Kantorenvoorraad regio's en gemeenten 44 Bijlage 2: Kantoorsteden en kantoorlocaties 45 Bijlage 3: Kantoorparken 46 Bijlage 4: Plannen 47 Bijlage 5: Bronregisters 48 Bijlage 6: Onderzoeksverantwoording 49 3
8 4
9 SAMENVATTING De Limburgse kantorenmarkt; 'de rode draad' Hoewel in Limburg een aantal grotere landelijke en zelfs internationaal opererende kantoor - gebruikers (zoals CBS, APG en Vodafone) zijn gevestigd, is de Limburgse kantorenmarkt vooral regionaal van aard. De kantorenmarkt is grotendeels geconcentreerd in de vijf "kantoorsteden": Maastricht, Heerlen, Sittard-Geleen, Venlo en Roermond. Van de in totaal 3 mln. vierkante meter kantoorruimte in Limburg is 2 mln. vierkante meter hier te vinden. De kantorenmarkt in de rest van Limburg is voor het overgrote deel lokaal van aard. Dit uit zich in het feit dat een groot deel van de kantorenvoorraad kleinschalig van aard is; 73% van de kantoorobjecten heeft een omvang van minder dan 500 m² vvo. De Limburgse kantorenmarkt wordt dan ook grotendeels bepaald door het midden- en kleinbedrijf. Dit is ook in de vraag naar kantoorruimte te zien; zo betrof 70% van de vraag vorig jaar transacties onder 500 m². De laatste jaren is sprake geweest van een vastgoedcrisis, welke zich ook op de kantorenmarkt uitte. Alhoewel de kantorenmarkt landelijk gezien met name in de Randstad is geconcentreerd, had de vastgoedcrisis ook invloed op de Limburgse kantorenmarkt. In de jaren negentig en in het eerste decennium van de 21ste eeuw werden gemiddeld jaarlijks bijna 60 kantoorobjecten, oftewel m² vvo aan de kantorenvoorraad toegevoegd. In deze periode was in Limburg, zoals ook landelijk, sprake van een snel groeiende kantorenmarkt. Ter vergelijking in de periode werden jaarlijks gemiddeld circa 40 kantoorobjecten ( m² vvo) aan de markt toegevoegd. In de afgelopen jaren is de nieuwbouw echter nagenoeg tot stilstand gekomen. Zo werd in de periode jaarlijks m² vvo aan de kantorenvoorraad toegevoegd en in 2015 zelfs 'slechts' m². In 2016 lag de toevoeging met bijna m² vvo aanzienlijk hoger en lijkt de vastgoedcrisis voorbij. Er is in ieder geval sprake van een stabilisatie in leegstand. Na jaren van toename is de kantorenleegstand in Limburg in 2016 (voor het tweede jaar op rij sinds het begin van de meting in 2005) zelfs iets afgenomen; met m² (van 13,2% naar 12,8%). Ook landelijk laat de kantorenmarkt sinds 2015 een licht herstel zien; bedrijven huurden meer kantoorruimte en voor het eerst sinds jaren nam ook landelijk de leegstand iets af. Niettemin staat eind 2016 in Limburg nog bijna m² vvo leeg, hetgeen gelijk is aan bijna 13% van de totale kantorenvoorraad. De kwaliteit van de voorraad baart zorgen. Ten eerste is de voorraad aan kantoren vrij oud: 30% van de voorraad stamt uit de periode , een periode met weinig historisch beduidende panden. Ten tweede is veel leegstand incourant. Zo wordt ruim de helft (52%) van de op de Limburgse kantorenmarkt aangeboden kantoorruimte al langer dan twee jaar aangeboden. In 2008 was dit nog maar eenderde deel. De verwachting is dan ook dat dit percentage de komende jaren nog verder kan toenemen en zodoende ook de incourantheid van een deel van de aangeboden kantoorruimte. Voor dit deel van de kantorenmarkt lijkt een transformatieopgave nagenoeg onvermijdelijk. De conclusie lijkt gerechtvaardigd dat in 2015 een voorzichtig en beginnend herstel is ingezet en dat in 2016 is voortgezet. Het is wel de vraag of de trendbreuk ten aanzien van de leegstand de komende jaren doorzet en of de afname van de kantoorwerkgelegenheid tot staan kan worden gebracht. Vooralsnog is sprake van een hoog leegstandsniveau (13%) in combinatie met een afnemende kantoorwerkgelegenheid (ruim kantoorbanen in Limburg in de afgelopen drie jaar). De Limburgse kantorenmarkt is nog lang niet 'gezond'. Frictieleegstandspercentages van 5 tot 6% zijn nog lang niet in zicht. Programmatische sturing van de kantorenmarkt blijft noodzakelijk. De Provincie Limburg en de kantoorsteden nemen gezamenlijk verantwoordelijkheid om meer richting te geven aan de Limburgse kantorenmarkt. De kantorenmonitor biedt een basis voor het vormgeven en eventueel bijstellen van het provinciale en regionale kantorenbeleid. De belangrijkste conclusies over de Limburgse kantorenmarkt zijn in deze rapportage beknopt weergegeven, waarbij wordt ingegaan op de stand van zaken per en de ontwikkelingen in
10 Kantorenvoorraad Limburg telde eind vorig jaar bijna kantoorobjecten met een omvang van ruim 3 miljoen vierkante meter verhuurbare vloeroppervlakte (vvo). Het betreft vastgoedobjecten die als hoofdfunctie een kantoorfunctie hebben. Kantoorruimte in andersoortig vastgoed is buiten beschouwing gelaten. Het grootste deel van de kantoorobjecten (73%), bestaat uit kleinere kantoren tot 500 m² vvo. Het grootste deel van de verhuurbare vloeropppervlakte betreft daarentegen kantoren vanaf 500 m² (80%). Een groot deel van het Limburgse kantoorvastgoed, ruim 2 miljoen m² vvo, is te vinden in de vijf Limburgse kantoorsteden die de Limburgse kantorenmarkt domineren (Maastricht, Heerlen, Sittard-Geleen, Venlo en Roermond). Van de kantorenmeters in Limburg is hier 66% geconcentreerd. Maastricht en Heerlen steken boven de overige gemeenten uit, hier is respectievelijk 20% en 17% van de Limburgse kantorenvoorraad te vinden. Deze gemeenten worden op afstand gevolg door Sittard-Geleen, Venlo en Roermond met ieder 9-11% van het kantooroppervlak in Limburg binnen hun gemeentegrenzen. In Limburg worden verschillende soorten kantoorlocaties onderscheiden, te weten; stadscentra, stationsgebieden en kantoorparken. Circa 19% van het aantal kantoorobjecten en 38% van het Limburgse kantorenmetrage bevindt zich op een van deze formele kantoorlocaties. De grootschalige voorraad is grotendeels hier te vinden. Bijna een kwart van de provinciale kantorenvoorraad, m² vvo, is te vinden op de kantoorparken. Qua aantal kantoorobjecten bevindt zich echter 81% buiten een van de formele kantoorlocaties. Het betreft veelal de kleinere kantoorobjecten. Verder opvallend is het grote aandeel kantoorobjecten en -meters op bedrijventerreinen. Om de leegstand 'indicatief' in beeld te kunnen brengen, wordt uitgegaan van vastgoedobjecten die in het kader van de 'Kantorenmonitor Limburg' als kantoorobjecten zijn gedefinieerd en die op de markt voor verhuur/verkoop worden aangeboden. Deze indicatieve leegstand bedroeg eind ,8%. Dat wil zeggen dat van de kantorenvoorraad bijna m² vvo werd aangeboden. Dat is een afname van 0,8%, oftewel circa m² ten opzichte van een jaar eerder. Na een continue toename van de leegstand sinds begin van de meting in 2005, is in 2015 en in 2016 nu sprake van een lichte afname. Indien wordt gekeken naar de vijf Limburgse kantoorsteden, staat relatief veel kantoorvastgoed leeg in de gemeente Roermond (18%). Opmerkelijk is het hoge leegstandspercentage in Kerkrade (24%). Dit is grotendeels te verklaren doordat op de Rodaboulevard in het verleden grootschalig kantoorvastgoed is gerealiseerd, dat sinds de oplevering leeg staat. Ook in de stedelijke gemeente Weert is de leegstand met 21% relatief hoog. Nieuwbouw en sloop In 2016 is bijna m² vvo aan nieuwbouw opgeleverd. Dat is meer dan in de jaren ervoor. Het betrof een aantal grotere gerealiseerde nieuwbouwprojecten (Venlo - Stadskantoor, Zorgplein Brunssum en Heerlen Maankwartier). Daarnaast was er in 2016 één grotere functiewijziging die tot toevoeging aan de kantoorvoorraad leidde: Avenue C éramique in Maastricht. Daarentegen is maar m² vvo aan kantoren gesloopt. Wel is ruim m² onttrokken aan de voorraad als gevolg van functieverandering van kantoor naar een andere bestemming. De grotere functieveranderingen, die tot onttrekkingen van kantoorvastgoed leidden, waren met name in Venlo te vinden: Spoorstraat 1-7 (The Bank, citylofts), LEBE City Campus (studentenhuisvesting) en Monseigneur Nolensplein 31 (appartementen). 6
11 Per saldo is de kantorenvoorraad is de kantorenvoorraad in Limburg in 2016, als gevolg van nieuwbouw, sloop en functiewijzigingen, met bijna m² vvo toegenomen, hetgeen gelijk is aan een groei van 0,3%. Daarmee was de toename van de kantoorvoorraad in 2016 iets hoger dan de toename van de voorraad in Aanbod kantoorruimte Eind 2016 werden bijna 770 objecten met ruim m² aan verhuurbare kantoorvloeroppervlakte (vvo) aangeboden. Het grootste deel betrof kantoorruimten in kantoorobjecten (82%). Het overig deel was aanbod in andersoortig vastgoed (woningen, logistieke bedrijfsobjecten, fabrieken). Het aanbod is vorig jaar met m² toegenomen (+2,5%). Het grootste deel van de aangeboden kantoorruimten is te vinden bij vastgoedobjecten tussen 100 en 500 m² vvo. Iets meer dan de helft van het aanbod valt in deze grootteklasse. Een groot deel van de aangeboden kantoorruimten staat al langer te huur /koop; zo wordt circa 52% van het aanbod al langer dan twee jaar aangeboden. Het is de vraag of deze vastgoedobjecten nog aansluiten bij de behoefte van de kantoorgebruiker. De gemiddelde vraagprijs op 31 december 2016 voor kantoorruimte bedroeg 101. Daarmee is de vraagprijs ten opzichte van een jaar geleden met 2,9% afgenomen (in 2015 bedroeg de gemiddelde vraagprijs overigens nog 104). De vraagprijs in Maastricht ligt met 117 beduidend hoger dan in de overige kantoorsteden waar de prijs tussen 90 en 111 ligt. Vraag naar kantoorruimte In 2016 werden bijna 360 kantoorruimten met bijna m² aan verhuurbare vloeroppervlakte (vvo) door de markt opgenomen. Dit is gelijk aan 5% van de kantorenvoorraad. De opname in 2016 is bijna m² hoger dan in 2015 (+ 45,2%). Het grootste deel van de opname betrof kantoorruimten tussen 100 en 500 m² vvo (52%). Dit komt omgeveer overeen met de samenstelling van de voorraad en aanbod. Het spreekt voor zich dat het grootste deel van de opname plaats vond in de vijf kantoorsteden. Zo werd vorig jaar in Maastricht m² kantoorruimte opgenomen. Op de tweede plaats staat de gemeente Venlo, met ruim m² vvo. In de andere drie kantoorsteden ligt de opname tussen de en m² vvo. Verder blijft opmerkelijk dat het aantal opnames in niet-formele kantoorlocaties een continue toename laat zien. 7
12 Kantoren; bedrijven en werkgelegenheid In 2016 waren in Limburg circa bedrijven in de kantoorobjecten gevestigd. Dit is een toename van 2,3% ten opzichte van het jaar er voor. In totaal is 8% van de bedrijfsvestigingen in Limburg gevestigd in een kantoorobject. Bij bedrijven die zijn gevestigd in een kantoorobject zijn in 2016 bijna personen werkzaam. Daarmee betreft 21% van de totale werkgelegenheid in Limburg zogenaamde "kantoorwerkgelegenheid". De werkgelegenheid in de Limburgse kantoren is met arbeidsplaatsen afgenomen, hetgeen gelijk is aan een afname van 1,0%. Vooral in Zuid-Limburg en in Midden-Limburg is het aantal kantoorbanen afgenomen. Binnen Zuid-Limburg is er in Parkstad Limburg en Westelijke Mijnstreek een afname te zien en in Maastricht & Mergelland een toename. Plannen De Limburgse planomvang (geplande netto toevoeging; resultante van geplande nieuwbouw, sloop en functiewijzigingen) aan kantoorruimte bedraagt eind m² bvo. De planvoorraad bestaat uit bijna m² bvo toevoegingen en bijna m² bvo onttrekkingen. Het grootste deel van de planvoorraad is bestemmingsplantechnisch onherroepelijk (80,8%), maar nog niet in aanbouw. De helft, m² bvo (50%), is te vinden in drie van de vijf Limburgse kantoorsteden. Op te merken is dat van de vijf kantoorsteden momenteel alleen in Sittard-Geleen en Venlo geen kantoorplannen bestaan. In Heerlen zijn de sloopplannen in bvo groter dan de nieuwbouw, waarmee het saldo voor Heerlen, als enige gemeente, leidt tot een afname van het kantoorvolume. Het plan met de grootste omvang is Kantorencomplex Stationspark in Roermond waar circa m2 bvo is gepland. Bijna een kwart van de planomvang bevindt zich op een van de formele kantoorlocaties. Zo is eind 2016 ruim m² bvo (29%) aan toevoegingen gepland op een kantoorpark en bijna m² bvo (22%) aan toevoegingen gepland in een stationsgebied in Limburg. Alle onttrekkingen ( m² bvo) zijn gepland in een stadscentrum. De totale planvoorraad betreft naast plannen voor de markt overigens ook plannen voor eigenbouw. De oplevering van het stadskantoor in de gemeente Venlo betrof eigenbouw. Voor de komende jaren zijn geen plannen voor eigenbouw voorzien. De verwachting is dat de planrealisaties de komende jaren beperkter zullen zijn dan in de afgelopen jaren. In de laatste jaren zijn een aantal grotere projecten opgeleverd, zoals een aantal stadskantoren. Ook worden nauwelijks nieuwe grootschalige plannen ontwikkeld en lopen een aantal bestaande plannen vertraging op. Ook zijn een aantal kantoorplannen in omvang aangepast danwel teruggetrokken (zoals het plan Schinkelkwadrant-Zuid in Heerlen). De verwachting is dat ook in de nabije toekomst geen grootschalige plannen voor kantoorcomplexen zullen worden ontwikkeld. 8
13 Inleiding Rapportage Kantorenmonitor Limburg De 'Kantorenmonitor Limburg' is de jaarlijkse monitorrapportage die ingaat op de ontwikkelingen op de Limburgse kantorenmarkt. De voorliggende rapportage '' gaat in op de stand van zaken per en de ontwikkelingen in De monitor is in 2012 voor het eerst uitgevoerd. De voorliggende monitor betreft zodoende de vijfde publicatie in deze reeks. In de rapportage zijn de cijfers zo veel mogelijk uitgesplitst voor de vijf kantoorsteden, te weten : Maastricht, Heerlen, Sittard-Geleen, Roermond en Venlo. Dit zijn gemeenten in Limburg met een (boven-)regionale kantoorfunctie. Het Kantorenregister Limburg De basis van de monitor en de rapportage wordt gevormd door het "Centraal Vastgoedregister Limburg" (CVR Limburg). Dit basisregister van adresobjecten is door Etil ontwikkeld en opgebouwd op basis van een viertal seperate registraties, te weten: de WOZ -monitor Limburg (Wet Onroerende Zaken), de BAG (Basisregistratie Adressen en Gebouwen), de BOG-monitor Limburg (BedrijfsOnroerenGoed) en het VRL (Vestigingenregister Limburg). In het kader van de BOG-monitor wordt ieder kwartaal het actuele aanbod en de opname in het afgelopen kwartaal geïnventariseerd. Op basis van deze registraties is de kantorenmarkt afgebakend in het 'Kantorenregister Limburg' waar adresobjecten zijn opgenomen op basis waarvan vervolgens kantoorobjecten zijn afgebakend. In het register is het totale kantorenvastgoed in Limburg op adresniveau opgenomen, waarbij de inhoudelijke gegevens uit de vier seperate registers in het kantorenregister zijn opgenomen. Zo zijn voor ieder kantoorobject gegevens over het bouwjaar, de leegstand, de bruto en verhuurbare vloeroppervlakte (bvo en vvo in m²), de locatie, het gebruik (bedrijfsvestigingen), de werkgelegenheid en het aanbod bekend. Het kantorenregister is daarmee dé informatiebron voor het Limburgse kantorenvastgoed. In het register is ook de locatie van de kantoorobjecten nader afgebakend. Daarbij is gebruik gemaakt van geografische afbakeningen zoals deze worden gehanteerd in tweetal andere monitors : REBIS en Centrumgebieden in Kaart (CiK). REBIS is de provinciale monitor betreffende de werklocaties in Limburg. Daarbij gaat het om bedrijventerreinen en stedelijke dienstenterreinen (grootschalige retail- en kantoorparken). In deze monitor worden alle terreinen op kavelniveau op kaart geregistreerd en gemonitord. Naast de ligging op bedrijventerreinen en kantoorparken is ook de ligging in stadscentra en stationsgebieden relevant. Hiervoor is gebruik gemaakt van het door Etil ontwikkelde geografisch informatiesysteem 'Centrumgebieden in Kaart' (CiK). Hierin zijn de stadscentra (en overige winkelgebieden) en stationsgebieden afgebakend. De stadscentra betreffen de centra van de zeven stedelijke gemeenten in Limburg (Maastricht, Heerlen, Sittard, Venlo, Roermond, Weert en Venray). Bij de stationsgebieden wordt uitgegaan van de gebieden rondom stations met een intercity aansluiting (Maastricht, Heerlen, Sittard, Roermond, Venlo en Weert). 9
14 10
15 Kantorenmonitor Limburg kantorenvoorraad 1 Omvang kantorenvoorraad in Limburg Limburg telde eind vorig jaar bijna kantoorobjecten met een omvang van ruim 3 miljoen vierkante meter verhuurbare vloeroppervlakte (vvo). Een groot deel van het Limburgse kantoorvastgoed, ruim 2 miljoen m² vvo, is te vinden in de vijf Limburgse kantoorsteden die de Limburgse kantorenmarkt domineren (Maastricht, Heerlen, Sittard-Geleen, Venlo en Roermond). Ongeveer tweederde van het kantoorvastgoed in Limburg is er geconcentreerd. In Limburg worden verschillende formele kantoorlocaties onderscheiden, te weten; stadscentra, stationsgebieden en kantoorparken. Circa 38% van het Limburgse kantorenmetrage bevindt zich op een van deze formele kantoorlocaties. Daarvan is m² vvo te vinden op de kantoorparken (de grootschalige voorraad is grotendeels hier te vinden). Qua aantal kantoorobjecten bevindt zich echter 81% buiten een van de formele kantoorlocaties. Het betreft veelal de kleinere kantoorobjecten. Verder opvallend is het grote aandeel kantoorobjecten op bedrijventerreinen. Indicatieve leegstand Om de leegstand 'indicatief' in beeld te kunnen brengen, wordt uitgegaan van vastgoedobjecten die in het kader van de 'Kantorenmonitor Limburg' als kantoorobjecten zijn gedefinieerd en die op de markt voor verhuur/verkoop worden aangeboden. Op te merken is dat dit het overgrote deel (82%) van het totale aanbod aan kantoorruimte betreft. Circa eenvijfde van de aangeboden kantoorruimten (18%) wordt namelijk aangeboden in andersoortig vastgoed, bijvoorbeeld kantoorruimte in logistiek vastgoed en/of fabriekspanden. Daarnaast staat niet alle aangeboden kantoorruimte daadwerkelijk leeg, maar komt pas op afzienbare termijn vrij. Ook wordt niet alle leegstaand kantoorvastgoed op de markt aangeboden (verborgen leegstand). Zeker bij grotere bedrijven kan het voorkomen dat een deel van het vastgoed leeg staat. Zo is bij de kantoren van het APG in Heerlen en van DSM in Sittard een deel van het kantoorvastgoed niet in gebruik en wordt ook niet op de markt aangeboden. Per saldo is de schatting dat de leegstand eerder wordt onderschat dan overschat. Het betreft zodoende een indicatieve leegstand. Eind 2016 bedroeg deze indicatieve leegstand 12,8%. Dat wil zeggen dat van de kantoorvoorraad bijna m² vvo werd aangeboden. Dat is een afname van 0,8%, oftewel ruim m² ten opzichte van een jaar eerder. Dit betekent dat in 2016 de ontwikkeling van een voorzichtige daling van de indicatieve leegstand van het jaar ervoor is doorgezet. Deze afname is overigens met name het gevolg van een toename van de vraag. Indien wordt gekeken naar de vijf Limburgse kantoorsteden, staat relatief veel kantoorvastgoed leeg in de gemeente Roermond (17,5%). Dit komt door een tweetal grote kantoorpanden (Kapellerpoort 1 en Westhoven 5-7) die sinds het najaar 2016 worden aangeboden op de markt. Opmerkelijk is het hoge leegstandspercentage in Kerkrade (23,6%) en Roerdalen (24,0%). Dit is grotendeels te verklaren doordat op de Rodaboulevard in het verleden grootschalig kantoorvastgoed is gerealiseerd, dat sinds de oplevering leeg staat. In Roerdalen zijn er drie panden in het aanbod erbij gekomen, die niet bijzonder groot zijn, maar wel een groot effect hebben op het totaal gezien de beperkte kantorenvoorraad in deze gemeente. Ook in de stedelijke gemeenten Venray en Weert is de leegstand met respectievelijk 17% en 21% relatief hoog. 11
16 Kantorenvoorraad provinciale kantorenvoorraad Kantorenvoorraad naar regio, aantal objecten Kantorenvoorraad naar regio, vvo in m² Aantal In % VVO In % Noord-Limburg % Midden-Limburg % Zuid-Limburg % waarvan: Westelijke Mijnstreek % Parkstad Limburg % Maastricht en Mergelland % Anders % Noord-Limburg % Midden-Limburg % Zuid-Limburg % waarvan: Westelijke Mijnstreek % Parkstad Limburg % Maastricht en Mergelland % Anders % Totaal % Totaal % vvo = verhuurbare vloeroppervlakte Kantorenvoorraad naar grootteklasse vvo, aantal objecten verhuurbare vloeroppervlakte (vvo) in m² Aantal In % VVO In % Klein < 50 m² 188 4% % m² % % m² % % m² % % Subtotaal % % Middel m² % % m² 354 8% % Subtotaal % % Groot m² 179 4% % m² 57 1% % m² e.m. 34 1% % Subtotaal 270 6% % Totaal % % Kantorenvoorraad naar grootteklasse vvo, aantal objecten Kantorenvoorraad naar grootteklasse vvo, vvo in m² < 500 m² 73,5% m² 20,5% m² e.m. 6,0% Totaal: 100,0% < 500 m² 20,1% m² 30,1% m² e.m. 49,8% Totaal: 100,0% 12
17 Kantorenvoorraad provinciale kantorenvoorraad Kantorenvoorraad naar bouwjaar, aantal objecten Kantorenvoorraad naar bouwjaar, vvo in m² Aantal In % VVO In % < % % % % % % % 2010 en jonger 129 3% Onbekend 25 1% Totaal % < % % % % % % % 2010 en jonger % Onbekend % Totaal % vvo = verhuurbare vloeroppervlakte Kantorenvoorraad naar bouwjaar, aantal objecten Kantorenvoorraad naar bouwjaar, vvo in m² < ,4% ,2% ,6% ,8% ,5% ,7% ,5% 2010 en jonger 2,9% Onbekend 0,6% Totaal: 100,0% < ,5% ,7% ,8% ,6% ,7% ,3% ,7% 2010 en jonger 5,3% Onbekend 0,4% Totaal: 100,0% Top 15 gemeenten kantorenvoorraad * Gemeente Regio Aantal VVO Maastricht Maastricht & Mergelland Heerlen Parkstad Limburg Venlo Noord-Limburg Sittard-Geleen Westelijke Mijnstreek Roermond Midden-Limburg Weert Midden-Limburg Venray Noord-Limburg Kerkrade Parkstad Limburg Beek Westelijke Mijnstreek Landgraaf Parkstad Limburg Horst aan de Maas Noord-Limburg Echt-Susteren Midden-Limburg Peel en Maas Noord-Limburg Leudal Midden-Limburg Brunssum Parkstad Limburg * zie bijlage 1 voor de voorraad van alle gemeenten 13
18 Kantorenvoorraad kantoorsteden Kantoorsteden en overige gemeenten Kantoorsteden en overige gemeenten Aantal In % VVO in m² In % Maastricht % Maastricht % Heerlen % Heerlen % Sittard-Geleen % Sittard-Geleen % Venlo % Venlo % Roermond 352 8% Roermond % Totaal kantoorsteden % Totaal kantoorsteden % Overige gemeenten % Overige gemeenten % Totaal Totaal kantoorsteden % 46% Totaal Totaal kantoorsteden % 34% vvo = verhuurbare vloeroppervlakte Kantoorsteden, vvo in m² Kantoorsteden versus overige gemeenten Maastricht Heerlen 34% Venlo 66% Sittard-Geleen Roermond Kantoorsteden Overige gemeenten Kantoorsteden en overige gemeenten naar grootteklasse vvo, aandeel objecten in % Klein: Middel: Groot: < 500 m² m² m² e.m. Maastricht 74% 17% 9% Heerlen 68% 22% 10% Sittard-Geleen 75% 19% 6% Venlo 67% 26% 6% Roermond 70% 23% 8% Overige gemeenten 76% 20% 4% Totaal 73% 21% 6% Aandeel Kantoorsteden in de regionale kantorenvoorraad. Venlo Noord-Limburg.. Roermond Midden-Limburg... Sittard-Geleen Westelijke Mijnstreek... Heerlen Parkstad Limburg... Maastricht Maastricht & Mergelland 0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% 90% 100% 14
19 Kantorenvoorraad kantoorlocaties Kantoorlocaties en overige locaties Kantoorlocaties en overige locaties Aantal In % VVO in m² In % Stadscentra % Stationsgebieden 202 5% Kantoorparken 183 4% Bedrijventerreinen 401 9% Overige locaties % Totaal % Stadscentra % Stationsgebieden % Kantorenparken % Bedrijventerreinen % Overige locaties % Totaal % Stadscentra; het betreft de stadscentra van de zeven stedelijke gemeenten in Limburg: Maastricht, Heerlen, Sittard-Geleen, Roermond, Venlo, Weert en Venray. Stationsgebieden: het betreft locaties bij stations met een Intercity aansluiting, te weten: Heerlen, Maastricht, Sittard, Roermond, Venlo en Weert. Kantoorlocaties in de kantoorsteden, aandeel vvo in % 4% 44% 30% 14% 8% Maastricht 8% 43% 33% 12% 4% Heerlen 22% 25% 47% 3% 3% Sittard-Geleen 28% 8% 42% 15% 6% Venlo 23% 18% 37% 8% 15% Roermond 0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% 90% 100% Bedrijventerreinen Kantoorparken Overige locaties Stadscentra Stationsgebieden Kantoorlocaties in kantoorsteden, vvo in m² Maastricht Heerlen Sittard-Geleen Venlo Roermond Stadscentrum Stationsgebied Kantoorparken Bedrijventerreinen Overige locaties Totaal Top 10 kantoorparken, vvo in m² Randwyck (SD) Ceramique (SD) Zeswegen (SD) ABP Heerlen (SD) Kantorenpark Sittard (SD) Kantorenzone Luchthaven (SD) Kantorenboulevard Heerlen (SD) Centrum Noord (SD) Onderwijsboulevard Heerlen (SD) Geusselt (SD)
20 Kantorenvoorraad Indicatieve leegstand Indicatieve leegstand naar regio 2014 VVO in m² In % VVO in m² In % VVO in m² In % Noord-Limburg ,3% ,0% ,0% Midden-Limburg ,2% ,1% ,4% Zuid-Limburg ,3% ,0% ,3% waarvan: Westelijke Mijnstreek ,0% ,2% ,5% Parkstad Limburg ,2% ,5% ,3% Maastricht en Mergelland ,0% ,1% ,5% J3 J2 J1 Totaal ,9% ,2% ,8% Indicatieve leegstand: betreft het aanbod op de kantorenmarkt van kantoorvastgoed (per 31 december), zijnde vastgoedobjecten die in het kader van de voorliggende kantorenmonitor als kantoorvastgoed zijn gedefinieerd. Leegstandspercentage: op basis van verhuurbare vloeroppervlakte. Indicatief leegstandspercentage kantoorsteden 24,0 Indicatief leegstandspercentage kantoorlocaties Maastricht 20,0 Heerlen 16,0 Sittard-Geleen 12,0 Venlo 8,0 Roermond 4,0 0,0 2,0 4,0 6,0 8,0 10,0 12,0 14,0 16,0 18,0 Overige gemeenten 0,0 Stadscentra Kantoorparken Overige locaties Stationsgebieden Bedrijventerreinen Indicatieve leegstand naar grootteklasse vvo, aantal objecten verhuurbare vloeroppervlakte (vvo) in m² Aantal In % VVO In % Klein < 50 m² 73 12% % m² 37 6% % m² % % m² % % Subtotaal % % Middel m² % % m² 84 13% % Subtotaal % % Groot m² 40 6% % % % m² e.m. 5 1% % Subtotaal 53 8% % Totaal % % 16
21 Kantorenvoorraad Indicatieve leegstand Indicatieve leegstand naar bouwjaar, aantal objecten Indicatieve leegstand naar bouwjaar, vvo in m² Aantal In % VVO In % < % % % % % % % 2010 en jonger 25 4% Onbekend 14 2% Totaal % < % % % % % % % 2010 en jonger % Onbekend % Totaal % vvo = verhuurbare vloeroppervlakte Indicatieve leegstand naar bouwjaar, aantal objecten Indicatieve leegstand naar bouwjaar, vvo in m² < ,5% ,9% ,4% ,3% ,4% ,2% ,2% 2010 en jonger 4,0% Onbekend 2,2% Totaal: 100,0% < ,5% ,0% ,3% ,2% ,8% ,5% ,1% 2010 en jonger 3,6% Onbekend 1,9% Totaal: 100,0% Top 15 gemeenten; indicatieve leegstand, m² vvo en leegstandspercentage, per * Gemeente Regio VVO Leegstandspercentage Maastricht Maastricht & Mergelland ,8% Heerlen Parkstad Limburg ,8% Roermond Midden-Limburg ,5% Venlo Noord-Limburg ,8% Sittard-Geleen Westelijke Mijnstreek ,8% Weert Midden-Limburg ,2% Kerkrade Parkstad Limburg ,6% Venray Noord-Limburg ,4% Beek Westelijke Mijnstreek ,5% Leudal Midden-Limburg ,3% Echt-Susteren Midden-Limburg ,8% Landgraaf Parkstad Limburg ,5% Stein Westelijke Mijnstreek ,9% Roerdalen Midden-Limburg ,0% Peel en Maas Noord-Limburg ,9% * zie bijlage 1 voor de leegstand van alle gemeenten 17
22 18
23 Kantorenmonitor Limburg voorraadontwikkeling 2 In 2016 is bijna m² vvo aan de voorraad toegevoegd. Daarvan bestaat bijna m² vvo uit nieuwbouw van kantoorvastgoed. Dit is een flinke toename ten opzichte van Toen lag het niveau op m². Het betrof voor een groot deel drie grote nieuwbouwprojecten; - Venlo - Stadskantoor ( m²) - Zorgplein Brunssum (7.370 m²) - Heerlen Maankwartier (4.970 m²) De grootste functieverandering vond plaats in Maastricht; Avenue Ceramique (ruim m² vvo). Hier werd een voormalig deel van het museum omgebouwd tot kantoor. Daarentegen is ruim m² vvo aan de voorraad onttrokken. Bijna m² vvo is gesloopt. De overige onttrekkingen betreffen functieveranderingen. De sloop betrof met name het adres Maastrichterlaan 80 in Landgraaf (-840 m² vvo). De drie grootste kantoorobjecten die werden onttrokken aan de voorraad vanwege functieverandering waren; - Venlo - Spoorstraat 1-7 (4.440 m²) - LEBE City Campus (3.980 m²) - Venlo - Mgr Nolensplein 31 (2.820 m²) Per saldo is de kantorenvoorraad in Limburg in 2016, als gevolg van nieuwbouw, sloop en functiewijzigingen, met bijna m² vvo toegenomen, hetgeen gelijk is aan een groei van 0,3%. Daarmee was de toename van de kantoorvoorraad in 2016 iets hoger dan de toename van de voorraad in De komende jaren zal de kantorenvoorraad naar verwachting overigens afnemen; met name als gevolg van de verwachte grootschalige sloop van het Schinkelkwadrant -Zuid en Schinkelkwadrant-Noord in Heerlen. Er zijn weinig concrete grootschalige plannen voor nieuwe kantoorgebouwen die op korte termijn gerealiseerd zullen worden. Verder is het de vraag of er veel functiewijzigingen (transformatie van kantoor naar een andere bestemming) de komende jaren zullen plaatsvinden. 19
24 Toevoegingen & onttrekkingen nieuwbouw en functieverandering De toevoegingen betreffen nieuwbouw en grootschalige (1.000 m² e.m.) functieveranderingen (wijziging van niet-kantoorvastgoed in kantoorvastgoed). Toevoegingen kantoorvastgoed in 2016, naar regio Aantal VVO in m² Aandeel in % in % voorraad Aantal VVO Aantal VVO Noord-Limburg % 42% 0,2% 2,2% Midden-Limburg % 1% 0,1% 0,1% Zuid-Limburg % 57% 0,3% 0,9% waarvan: Westelijke Mijnstreek % 9% 0,1% 0,4% Parkstad Limburg % 72% 0,4% 1,6% Maastricht & Mergelland % 19% 0,2% 0,5% Totaal % 100% 0,2% 1,0% vvo = verhuurbare vloeroppervlakte Toevoegingen kantoorvastgoed in 2016, gemeenten (VVO in m²) Toevoegingen kantoorvastgoed in 2016, nieuwbouw versus functieverandering (VVO in m²) Venlo ,3% Brunssum ,1% Heerlen ,6% Maastricht ,8% Sittard-Geleen ,2% Overige gemeenten 940 2,9% Totaal: ,0% Functieverandering ,1% Nieuwbouw ,9% Totaal: ,0% Toevoegingen kantoorvastgoed in 2016, naar locatie Aantal VVO in m² Aandeel in % in % voorraad Aantal VVO Aantal VVO Stadscentra % 58% 0,4% 4,3% Kantoorparken % 7% 0,5% 0,3% Bedrijventerreinen % 5% 0,5% 0,3% Overige locaties % 30% 0,1% 0,6% Totaal % 100% 0,2% 1,0% Toevoegingen kantoorvastgoed in 2016, top 5 (VVO in m²) Venlo - Stadskantoor Zorgplein Brunssum Heerlen Maankwartier Maastricht Avenue Ceramique Geleen - Cegeka Datacenter
25 Toevoegingen & onttrekkingen sloop en functieverandering De onttrekkingen betreffen sloop en grootschalige (1.000 m² e.m.) functieveranderingen (wijziging van kantoorvastgoed in niet-kantoorvastgoed). Onttrekkingen kantoorvastgoed in 2016, naar regio Aantal VVO in m² Aandeel in % in % voorraad Aantal VVO Aantal VVO Noord-Limburg % 62% 0,5% 1,2% Midden-Limburg % 17% 0,3% 0,7% Zuid-Limburg % 21% 0,0% 0,2% waarvan: Westelijke Mijnstreek 0 0 0% 0% 0,0% 0,0% Parkstad Limburg % 24% 0,0% 0,0% Maastricht & Mergelland % 76% 0,1% 0,5% Totaal % 100% 0,2% 0,5% vvo = verhuurbare vloeroppervlakte Onttrekkingen kantoorvastgoed in 2016, gemeenten (VVO in m²) Onttrekkingen kantoorvastgoed in 2016, sloop versus functieverandering (VVO in m²) Venlo ,1% Roermond ,3% Maastricht ,7% Landgraaf ,0% Totaal: ,0% Functieverandering ,0% Sloop ,0% Totaal: ,0% Onttrekkingen kantoorvastgoed in 2016, naar locatie Aantal VVO in m² Aandeel in % in % voorraad Aantal VVO Aantal VVO Stadscentra % 27% 0,6% 1,7% Stationsgebieden % 30% 0,9% 4,5% Kantoorparken 0 0 0% 0% 0,0% 0,0% Bedrijventerreinen 0 0 0% 0% 0,0% 0,0% Overige locaties % 44% 0,1% 0,2% Totaal % 100% 0,2% 0,5% Onttrekkingen kantoorvastgoed in 2016, top 5 (VVO in m²) Venlo - Spoorstraat 1-7 (The Bank) LEBE City Campus Venlo Monseigneur Nolensplein Maastricht - Polvertorenstraat Venlo Witherenstraat
26 22
27 Kantorenmonitor Limburg aanbod van kantoorruimte 3 Dit hoofdstuk besteedt aandacht aan het aanbod van kantoorruimte in Limburg; dat wil zeggen het te koop c.q. te huur staand deel van de kantorenvoorraad. De gegevens zijn afkomstig uit de BOG-monitor Limburg. In deze monitor wordt het aanbod en opname van bedrijfsvastgoed ieder kwartaal gevolgd. Op te merken is dat het aanbod het totaal aan aangeboden kantoorruimte op de vastgoedmarkt betreft, inclusief het aanbod van kantoorruimten in niet -kantoorvastgoed. Het grootste deel betrof kantoorruimten in kantoorobjecten (82%). Het overig deel was aanbod in andersoortig vastgoed (woningen, logistieke bedrijfsobjecten, fabrieken). Het aanbod is in termen van aantallen met bijna 11% afgenomen, terwijl het aantal m² vvo is toegenomen met 2,5%. Dat is te verklaren doordat het aanbod op de markt in vergelijking met voorgaande jaren uit grotere objecten bestaat. Dat is ook terug te zien in het (afgenomen) aanbod van kantoorpanden tot 500 m² vvo, terwijl het aanbod groter dan 500 m² vvo is toegenomen. Het grootste deel van de aangeboden kantoorruimten blijft echter te vinden bij vastgoedobjecten tussen 100 en 500 m² vvo. Iets meer dan de helft (54%) van het aanbod valt in deze grootteklasse. Dit komt overigens overeen met het aandeel in de voorraad als geheel. Opvallend is de toename van het aanbod in Heerlen en Roermond en de afname van het aanbod in Venlo. De toename in Heerlen is te verklaren door de Smart Services Campus die medio 2016 in de verhuur is gekomen. In Roermond is een aantal grote kantoorpanden leeg komen te staan (Kapellerpoort 1 en Westhoven 5-7). De afname in Venlo komt met name door de opening van het nieuwe stadskantoor. De gemiddelde vraagprijs voor kantoorruimte bedraagt in Daarmee is de vraagprijs ten opzichte van een jaar geleden met 2,9% afgenomen (in 2015 bedroeg de gemiddelde vraagprijs nog 104). De vraagprijs in Maastricht en Roermond ligt met respectievelijk 117 en 111 beduidend hoger dan in de overige kantoorsteden waar de prijs tussen 90 en 102 ligt. Ook in stationsgebieden ligt de gemiddelde prijs met 123 hoog. Terwijl deze op bedrijventerreinen met 85 vrij laag ligt. 23
28 Aanbod van kantoorruimte aanbodontwikkeling Aanbod kantoorruimte, aantal objecten (per 31 dec.) Aanbodontwikkeling kantoorruimte, aantal objecten (per 31 dec.) Aantal Verandering Abs. In % 67 12,9% 53 9,0% 28 4,4% 87 13,0% 59 7,8% 61 7,5% 45 5,1% -62-6,7% ,7% Aanbod kantoorruimte, VVO in m² (per 31 dec.) Aantal Verandering Abs. In % ,8% ,0% ,2% ,9% ,0% ,1% ,4% ,1% ,5% Aanbodontwikkeling kantoorruimte, VVO in m² (per 31 dec.) Aanbod- versus opname-ontwikkeling kantoorruimte in de afgelopen 10 jaar, VVO in m² Aanbod Opname 24
29 Aanbod van kantoorruimte samenstelling Aanbod kantoorruimte naar grootteklasse per 31 dec 2016 Klasse in m² Abs. Aantal objecten VVO-totaal in m² In % Abs. In % < % % % % % % % % % % % % > % % Onbekend 7 1% 0 0% Totaal % % Aanbod kantoorruimte naar regio per 31 dec 2016 Aantal objecten VVO in m² Abs. In % Abs. In % Noord-Limburg % % Midden-Limburg % % Zuid-Limburg % % waarvan: Westelijke Mijnstreek % % Parkstad Limburg % % Maastricht & Mergelland % % Anders % % Totaal % % Top 15 aanbod gemeenten per 31 dec 2016 VVO in m² Aanbod kantoorruimte: VVO in m² naar startjaar aanbod per 31 dec 2016 Heerlen Maastricht Roermond Venlo Sittard-Geleen Kerkrade Weert Venray Beek Echt-Susteren Leudal Landgraaf Schinnen Roerdalen Horst aan de Maas ,9% ,5% ,0% ,0% ,1% ,2% ,9% ,7% ,0% ,9% ,3% ,4% ,2% Totaal: ,0% 25
30 Aanbod van kantoorruimte kantoorsteden Aanbod kantoorsteden, per 31 dec 2016 Aantal objecten VVO in m² Abs. In % Abs. In % Maastricht % % Heerlen 78 10% % Sittard-Geleen 86 11% % Venlo 98 13% % Roermond 70 9% % Overige gemeenten % % Totaal % % Aanbodontwikkeling kantoorsteden, vanaf januari Heerlen Maastricht Overige gemeenten Roermond Sittard-Geleen Venlo 26
31 Aanbod van kantoorruimte kantoorlocaties Aanbod kantoorlocaties, per 31 dec 2016 Aantal objecten VVO in m² Abs. In % Abs. In % Stadscentra 75 10% % Stationsgebieden 38 5% % Kantoorparken 88 11% % Bedrijventerreinen % % Overige locaties % % Totaal % % Stadscentra; het betreft de stadscentra van de zeven stedelijke gemeenten in Limburg: Maastricht, Heerlen, Sittard -Geleen, Roermond, Venlo, Weert en Venray). Stationsgebieden: het betreft locaties bij stations met een Intercity aansluiting, te weten: Heerlen, Maastricht, Sittard, Roermond, Venlo en Weert. Aanbodontwikkeling kantoorlocaties, vanaf januari Bedrijventerreinen Kantoorparken Overige locaties Stadscentra Stationsgebieden 27
32 Aanbod van kantoorruimte vraagprijzen De gemiddelde prijs (=vraagprijs) per m² verhuurbaar vloeroppervlak is exclusief BTW, servicekosten, goodwill en overnamekosten. Uitgegaan wordt van het totale verhuurbare oppervlak. Bij de berekening van de gemiddelde prijs worden objecten waarvan de oppervlakte en/of prijs niet bekend is, niet meegenomen. Het gemiddelde wordt vastgesteld op basis van het huidige aanbod en de transacties die gedurende één jaar voorafgaand aan de peildatum hebben plaatsgevonden. Op te merken is dat het prijsniveau niet alleen afhankelijk is van marktomstandigheden, maar ook van de kwaliteit en locatie van het aanbod. Indien de prijs wordt berekend op basis van een beperkt aantal objecten, kunnen daardoor grote schommelingen ontstaan en is de representativiteit beperkt. Gemiddelde huurprijs per m² in Gemiddelde huurprijs per m² in 31 dec dec 2016 Limburg 104 Limburg 101 De gemiddelde huurprijs in Limburg is berekend op basis van 710 objecten. De gemiddelde huurprijs in Limburg is berekend op basis van 734 objecten. Gemiddelde huurprijs per m² in, 31 dec 2016, regio's 101 Noord-Limburg 103 Midden-Limburg 95 Westelijke Mijnstreek 90 Parkstad Limburg 116 Maastricht & Mergelland Gemiddelde huurprijs per m² in, 31 dec 2016, kantoorsteden 117 Maastricht 99 Heerlen 90 Sittard-Geleen 102 Venlo 111 Roermond 93 Overige gemeenten Gemiddelde huurprijs per m² in, 31 dec 2016, kantoorlocaties 114 Stadscentra 123 Stationsgebieden 114 Kantoorparken 85 Bedrijventerreinen 96 Overige locaties
33 Kantorenmonitor Limburg vraag naar kantoorruimte 4 In dit hoofdstuk wordt ingegaan op de vraagzijde van de kantorenmarkt ofwel de opname van kantoorruimten in Limburg door bedrijven en instellingen. Evenals de aanbodgegevens zijn de opnamegegevens afkomstig uit de BOG-monitor Limburg. In 2016 werden bijna 360 kantoorruimten met bijna m² aan verhuurbare vloeroppervlakte (vvo) door de markt opgenomen. Dit is ruim 5% van de kantoorvoorraad. De opname in 2016 is daarmee ruim m² hoger dan in 2015 (+45,2%). Het aantal verhuurde/verkochte kantoorruimten is toegenomen met 32,3%. Het grootste deel van de opname betrof kantoorruimten tussen 100 en 500 m² vvo (52%). Dit komt overeen met de samenstelling van de voorraad en aanbod. Het spreekt voor zich dat het grootste deel van de opname plaats vond in de vijf kantoorsteden. Zo werd vorig jaar in Maastricht m² vvo kantoorruimte opgenomen. De opname in Maastricht ligt daarmee op een hoger niveau dan voorgaande jaren. Op de tweede plaats staat de gemeenten Venlo, met bijna m² vvo. In de andere drie kantoorsteden ligt de opname tussen de en m² vvo. Opmerkelijk is overigens dat het aantal opnames in niet-formele kantoorlocaties een continue toename laat zien. 29
34 Vraag naar kantoorruimte vraagontwikkeling Opname-ontwikkeling kantoorruimte, aantal objecten Aantal Verandering Abs. In % Opname-ontwikkeling kantoorruimte, aantal objecten ,5% -12,1% -10,0% 24,0% -12,0% 17,4% 0,0% -13,2% 32,3% Opname-ontwikkeling kantoorruimte, VVO in m² VVO in m² Verandering Abs. In % Opname-ontwikkeling kantoorruimte, VVO in m² ,7% -15,4% 0,2% 22,1% -10,8% -2,2% 17,4% -12,9% 45,2% Opname van kantoorruimte versus nieuwbouw per kwartaal, VVO in m² e kw e kw 2016 nieuwbouw bestaand vastgoed 30
35 Vraag naar kantoorruimte samenstelling Opname kantoorruimte naar grootteklasse in 2016 Klasse in m² Aantal objecten VVO-totaal in m² Abs. In % Abs. In % < % 650 0% % % % % % % % % % % > % % Onbekend 4 1% 0 0% Totaal % % Opname kantoorruimte in 2016 naar regio Abs. Aantal objecten VVO in m² In % Abs. In % Noord-Limburg 68 19% % Midden-Limburg 94 26% % Zuid-Limburg % % waarvan: Westelijke Mijnstreek 60 17% % Parkstad Limburg 43 12% % Maastricht & Mergelland 91 26% % Anders % % Totaal % % Top 15 gemeenten, opname in 2016 VVO in m² Opname kantoorruimte in 2016 VVO in m² naar startjaar aanbod Maastricht Venlo Sittard-Geleen Heerlen Roermond Weert Brunssum Venray Beek Stein Echt-Susteren Gennep Horst aan de Maas Valkenburg Kerkrade ,8% ,7% ,6% ,2% ,8% ,8% ,1% ,3% ,8% ,4% ,3% ,0% ,1% Totaal: ,0% 31
Kantorenmonitor Limburg. De Limburgse kantorenmarkt in beeld
Kantorenmonitor Limburg De Limburgse kantorenmarkt in beeld 215 Colofon Provincie Limburg Postbus 57 622 MA Maastricht Tel.: +31 ()43 389 99 99 Fax.: +31 ()43 361 8 99 E-mail: postbus@prvlimburg.nl Internet:
Nadere informatieKantorenmonitor Limburg 2012
Kantorenmonitor Limburg 2012 De Limburgse kantorenmarkt in beeld Colofon Provincie Limburg Postbus 5700 6202 MA Maastricht Tel.: +31 (0)43 389 99 99 Fax.: +31 (0)43 361 80 99 E-mail: postbus@prvlimburg.nl
Nadere informatieWinkelmonitor Limburg 2012
Winkelmonitor Limburg 2012 De Limburgse winkelmarkt in beeld Colofon Provincie Limburg Postbus 5700 6202 MA Maastricht Tel.: +31 (0)43 389 99 99 Fax.: +31 (0)43 361 80 99 E-mail: postbus@prvlimburg.nl
Nadere informatieWinkelmonitor Limburg 2013
Winkelmonitor Limburg 2013 De Limburgse winkelmarkt in beeld Colofon Provincie Limburg Postbus 5700 6202 MA Maastricht Tel.: +31 (0)43 389 99 99 Fax.: +31 (0)43 361 80 99 E-mail: postbus@prvlimburg.nl
Nadere informatieWinkelmonitor Limburg 2015
Winkelmonitor Limburg 2015 De Limburgse winkelmarkt in beeld Colofon Provincie Limburg Postbus 5700 6202 MA Maastricht Tel.: +31 (0)43 389 99 99 Fax.: +31 (0)43 361 80 99 E-mail: postbus@prvlimburg.nl
Nadere informatieWinkelmonitor Limburg 2016
Winkelmonitor Limburg 2016 De Limburgse winkelmarkt in beeld Colofon Provincie Limburg Postbus 5700 6202 MA Maastricht Tel.: +31 (0)43 389 99 99 Fax.: +31 (0)43 361 80 99 E-mail: postbus@prvlimburg.nl
Nadere informatieWoonmonitor Limburg Kaartenboek
Woonmonitor Limburg 2016 Kaartenboek Heerlen, september 2017 1 Colofon Provincie Limburg Limburglaan 10 6229 GA Maastricht Postbus 5700 6202 MA Maastricht Tel.: +31 (0)43 389 99 99 Fax.: +31 (0)43 361
Nadere informatieWOZ-monitor Limburg 2009
WOZ-monitor Limburg 2009 Maastricht, 23 november 2009 Colofon Provincie Limburg Postbus 5700 6202 MA Maastricht Tel.: +31 (0)43 389 99 99 Fax.: +31 (0)43 361 80 99 E-mail: postbus@prvlimburg.nl Internet:
Nadere informatieVoortgangsrapportage Werklocaties
Voortgangsrapportage Werklocaties Inleiding Het Programma Werklocaties Limburg 2020 legt de herstructureringsopgave en de planningsopgave voor bedrijventerreinen vast tot en met 2020. Na een voorbereiding
Nadere informatieWoonmonitor Limburg Kaartenboek
Woonmonitor Limburg 2015 Kaartenboek Maastricht, augustus 2016 1 Colofon Provincie Limburg Postbus 5700 6202 MA Maastricht Tel.: +31 (0)43 389 99 99 Fax.: +31 (0)43 361 80 99 E-mail: postbus@prvlimburg.nl
Nadere informatieMONITOR LEEGSTAND PARKSTAD LIMBURG 2010
MONITOR LEEGSTAND PARKSTAD LIMBURG 2010 Monitor Leegstand Parkstad Limburg 2010 Maastricht / Heerlen, 26 augustus 2011 Colofon Parkstad Limburg Postbus 200 6400 AE Heerlen Tel.: +31 (0)45 570 01 23 E-mail:
Nadere informatieNeimed Krimpbericht. Ontgroening in Limburg. Maart 2014
Maart 2014 Neimed Krimpbericht Ontgroening in Limburg Het aantal kinderen dat geboren wordt, is de afgelopen 50 jaar aanzienlijk gedaald, in Limburg in veel sterkere mate dan landelijk. Dat komt omdat
Nadere informatieInleiding. Kantorenvoorraad in Holland Rijnland. Belangrijkste ontwikkelingen. Colofon
Feitenblad 218 Inleiding Sinds een aantal jaren verschijnt de Kantorenmonitor Holland Rijnland. In dit feitenblad 218 laten we de ontwikkeling zien in de afgelopen jaren. Door kleine correcties zijn er
Nadere informatieInleiding. Belangrijkste ontwikkelingen. Colofon. Kantorenvoorraad in Holland Rijnland. Kantorenmonitor Holland Rijnland Feitenblad 2019
Inleiding Sinds een aantal jaren verschijnt de. In dit feitenblad 219 laten we de ontwikkeling zien in de afgelopen jaren. Door kleine correcties zijn er soms verschillen met vorige publicaties. Alle gegevens
Nadere informatieInleiding. Kantorenvoorraad in Holland Rijnland. Belangrijkste ontwikkelingen. Colofon
Feitenblad 217 Inleiding Sinds een aantal jaar verschijnt de Kantorenmonitor Holland Rijnland. In dit feitenblad 217 laten we de ontwikkeling zien in de afgelopen jaren. Door kleine correcties zijn er
Nadere informatieLimburg aan het werk 2010
Limburg aan het werk 2010 Limburg aan het Werk 2010 Vestigingen & Werkgelegenheid Limburg aan het Werk 2010 Vestigingen & Werkgelegenheid Maastricht, 26 januari 2011 Colofon Provincie Limburg Postbus
Nadere informatieKantorenmarkt Zuid-Nederland (9M 2018)
De regio Zuid-Nederland telt circa 4.3.5 inwoners en heeft 1.953.88 arbeidsplaatsen, verdeeld over 349.85 vestigingen (Bronnen: CBS en Lisa). De regio bestaat uit de provincies Limburg, Noord- Brabant
Nadere informatieDetailhandelsmonitor Limburg
Detailhandelsmonitor Limburg 2010 Detailhandelsmonitor Limburg 2010 Detailhandelsmonitor Limburg 2010 Maastricht, februari 2011 Colofon Provincie Limburg Postbus 5700 6202 MA Maastricht Tel.: +31 (0)43
Nadere informatieWerklocaties Limburg. 'Natte Terreinen' (werklocaties met ontsluiting via het water) Resultaten REBIS 2015
Werklocaties Limburg 'Natte Terreinen' (werklocaties met ontsluiting via het water) Resultaten REBIS 2015 monitor Limburgse bedrijventerreinen en dienstenlocaties per 31-12-2015 INHOUD VEROUDERING & REVITALISERING
Nadere informatieBedrijfsruimtemarkt zuid-nederland Limburg en Noord-Brabant
Landelijke marktontwikkelingen Na een korte opleving in 2011 viel de opname van bedrijfsruimte in 2012 opnieuw terug. Tegen de verwachting in bleef het aanbod echter redelijk stabiel. Wel wordt een steeds
Nadere informatieWerklocaties Limburg Resultaten monitor Limburgse bedrijventerreinen en dienstenlocaties in 2018
Werklocaties Limburg 2018 Resultaten monitor Limburgse bedrijventerreinen en dienstenlocaties in 2018 Werklocaties Limburg 2018 Resultaten monitor Limburgse bedrijventerreinen en dienstenlocaties in 2018
Nadere informatieLeegstand van bedrijfsvastgoed in de Dordtse Binnenstad
Leegstand van bedrijfsvastgoed in de Dordtse Binnenstad In Nederland staat veel kantoor-, bedrijfs- en winkelruimte leeg. Leegstand van bedrijfsvastgoed lijkt structureel te worden en de verwachting is
Nadere informatieLeegstand van kantoren,
Indicator 23 september 2016 U bekijkt op dit moment een archiefversie van deze indicator. De actuele indicatorversie met recentere gegevens kunt u via deze link [1] bekijken. In Nederland is een overaanbod
Nadere informatieDe opkomst van structurele bevolkingsdaling
Dit is het laatste Neimed Krimpbericht van de hand van Wim Derks. Na twee jaar komt er een einde aan de boeiende serie van deze auteur. De serie verscheen maandelijks op de website van Neimed. De hele
Nadere informatieWerklocaties Limburg 2016
Werklocaties Limburg 2016 Resultaten monitor Limburgse bedrijventerreinen en dienstenlocaties in 2016 Colofon Provincie Limburg Postbus 5700 6202 MA Maastricht Tel.: +31 (0)43 389 99 99 Fax.: +31 (0)43
Nadere informatieKantorenmonitor Holland Rijnland Feitenblad. Kantorenvoorraad in Holland Rijnland. Inleiding
Kantorenmonitor Holland Rijnland 2016 - Inleiding Sinds een aantal jaar verschijnt de Kantorenmonitor Holland Rijnland. In dit feitenblad 2016 laten we de ontwikkeling zien in de afgelopen jaren. Door
Nadere informatieLimburg aan het Werk 2011. Vestigingen & Werkgelegenheid
Limburg aan het Werk 2011 Vestigingen & Werkgelegenheid Limburg aan het Werk 2011 Vestigingen & Werkgelegenheid Maastricht, 17 januari 2012 Colofon Provincie Limburg Postbus 5700 6202 MA Maastricht Tel.:
Nadere informatiekantorenmonitor Metropoolregio Amsterdam 2018 Verdere daling van de leegstand door record onttrekking van kantoorruimte Lelystad
Lelystad Muiden Weesp Naarden Huizen Bussum Gooi Gooi- en Vechtstreek en Laren Vechtstreek Wijdemeren kantorenmonitor Metropoolregio 218 Verdere daling van de leegstand door record onttrekking van kantoorruimte
Nadere informatieWerklocaties Limburg Resultaten monitor Limburgse bedrijventerreinen en dienstenlocaties in 2017
Werklocaties Limburg 2017 Resultaten monitor Limburgse bedrijventerreinen en dienstenlocaties in 2017 Werklocaties Limburg 2017 Resultaten monitor Limburgse bedrijventerreinen en dienstenlocaties in 2017
Nadere informatieNeimed Krimpbericht. Veel Westerse en weinig niet-westerse allochtonen in Limburg SEPTEMBER 2015
SEPTEMBER 2015 Neimed Krimpbericht Veel Westerse en weinig niet-westerse allochtonen in Limburg In Limburg wonen relatief veel Westerse allochtonen en weinig niet-westerse allochtonen. Evenals landelijk
Nadere informatieLeegstand van kantoren, 1991-2013
Leegstand van kantoren, 1991-2013 Conclusie In Nederland is een overaanbod van kantoorvloeroppervlakte. Gemiddeld 16% van het kantoorvloeroppervlakte staat leeg in 2013. Dit percentage neemt nog steeds
Nadere informatieBevolkingsontwikkeling in 2014: krimp en groei in Limburg
Maart 2015 Neimed Krimpbericht Bevolkingsontwikkeling in 2014: krimp en groei in Landelijk is de groei van het aantal in 2014 wat toegenomen. Een gelijksoortige ontwikkeling, maar dan in de vorm van een
Nadere informatieNieuwsflits Arbeidsmarkt. Limburg, april 2015
Nieuwsflits Arbeidsmarkt Limburg, april 2015 Daling WW grootst onder kortdurend werkzoekenden Afgelopen daalde het aantal WW-uitkeringen. Het herstel van de economie en arbeidsmarkt zet door. Het aantal
Nadere informatieLeegstand van kantoren,
Indicator 30 November 2017 U bekijkt op dit moment een archiefversie van deze indicator. De actuele indicatorversie met recentere gegevens kunt u via deze link [1] bekijken. In Nederland is een overaanbod
Nadere informatieMuiden. Weesp Naarden. Gooi Gooi- en Vechtstreek. Wijdemeren
Lelystad Muiden Weesp Naarden kantorenmonitor Metropoolregio 219 Huizen Gooi Gooi- en Vechtstreek en Laren Vechtstreek Wijdemeren Bussum Gezondmaking kantorenmarkt: verdere daling van de leegstand door
Nadere informatieUtrecht Centrum. Maliebaan e.o. Noord-West. Oost. Papendorp. West. Zuid. Bunnik. De Bilt / Bilthoven. Aanbodvolume m2.
Utrecht 1 Centrum 2 Maliebaan e.o. 3 Noord-West 4 Oost 5 Papendorp 6 West 7 Zuid 8 Bunnik 9 De Bilt / Bilthoven 11 9 3 13 6 2 1 5 15 4 7 8 14 12 10 10 Houten 11 Maarssen 12 Nieuwegein 13 Leidsche Rijn
Nadere informatieEenheid Limburg. Reactietijden politie spoedmeldingen
Eenheid Limburg Reactietijden politie Eenheid Limburg Beek Beesel Bergen (L) Brunssum Echt-Susteren Eijsden-Margraten Gennep Gulpen-Wittem Heerlen Horst aan de Maas Kerkrade Landgraaf Leudal Maasgouw Maastricht
Nadere informatiekantorenmarkt zuid-nederland Noord-Brabant en Limburg
Landelijke marktontwikkelingen Mede dankzij enkele grote transacties in diverse steden bereikte de opname van kantoorruimte de eerste maanden van 2012 een (onverwacht) hoog niveau. Deze goede start zette
Nadere informatieKantorenvoorraad in Holland Rijnland
Feitenblad Kantoren 5 Holland Rijnland Inleiding Sinds vijf jaar verschijnt de Kantorenmonitor Holland Rijnland. In dit feitenblad 215 laten we de ontwikkeling zien in de afgelopen jaren. Door kleine correcties
Nadere informatieKantoren in cijfers 2017
Kantoren in cijfers 2017 BELEIDSONDERZOEK 071-516 5123 I info@leidenincijfers.nl I www.leidenincijfers.nl Inleiding Sinds 2010 houdt samenwerkingsverband Holland Rijnland gegevens bij over kantoren in
Nadere informatieZuid-Nederland REGIONALE MARKTONTWIKKELINGEN KANTORENMARKT. Marktstructuur. Vraag. Aanbod
REGIONALE MARKTONTWIKKELINGEN KANTORENMARKT Zuid-Nederland Marktstructuur Voorraad kantoorruimte in Zuid-Nederland (*1. m²) 42.2 2.15 5.518 Overig Nederland Het totale oppervlak aan kantoormeters in en
Nadere informatieWerklocaties Limburg Resultaten monitor Limburgse bedrijventerreinen en dienstenlocaties in 2012
Werklocaties Limburg 2012 Resultaten monitor Limburgse bedrijventerreinen en dienstenlocaties in 2012 Werklocaties Limburg 2012 Resultaten monitor Limburgse bedrijventerreinen en dienstenlocaties in 2012
Nadere informatieKANTOREN NOORD-NEDERLAND Drenthe, Friesland en Groningen
Landelijke marktontwikkelingen Mede dankzij enkele grote transacties in diverse steden bereikte de opname van kantoorruimte de eerste maanden van 2012 een (onverwacht) hoog niveau. Deze goede start zette
Nadere informatieWoonmonitor Limburg 2006
Factsheetboek Limburg Venlo e.o.26 Venlo e.o. Colofon Uitgave: Provincie Limburg Postbus 57 622 MA Maastricht Tel: +31 ()43 389 99 99 Fax: +31 ()43 389 8 99 E-mail: postbus@prvlimburg.nl Internet: www.limburg.nl
Nadere informatieMonitor Bedrijvenaanbod Amerstreek 2013. Aanbod bedrijfs-, kantooren winkelruimte
Monitor Bedrijvenaanbod Amerstreek Aanbod bedrijfs-, kantooren winkelruimte Monitor Bedrijvenaanbod Amerstreek Aanbod bedrijfs-, kantoor- en winkelruimte Mede door de prima ligging en gunstige regionale
Nadere informatievraaggericht woningmarkt onderzoek Maastricht
vraaggericht woningmarkt onderzoek Maastricht Stec Groep aan Gemeente Maastricht Desiree Uitzetter 18 november 2014 U vroeg ons: Actuele inzichten voor herijking stedelijke programmering Nieuwe regionale
Nadere informatieKantorenmonitor Holland Rijnland
Kantorenmonitor Holland Rijnland Inhoud Voorwoord 4 Inleiding 4 Kantorenvoorraad in Holland Rijnland 7 Bestaande kantorenvoorraad 7 Kantoren 8 Kantorenstand 9 Ontwikkelingen in 21, 211 en 212 12 Kantorenvoorraad
Nadere informatieMidden-Nederland REGIONALE MARKTONTWIKKELINGEN KANTORENMARKT. Marktstructuur. Vraag. Aanbod
REGIONALE MARKTONTWIKKELINGEN KANTORENMARKT Midden-Nederland Marktstructuur Voorraad kantoorruimte in Midden-Nederland (*1. m²) 42.674 95 6.46 Overig Nederland In de regio Midden-Nederland ligt circa 14%
Nadere informatieit4apr20u Ons kenmerk
Lid Gedeputeerde Staten Drs. G. Veldhuijzen Contact 070 441 68 34 g.veldhuijzen@pzh.nl provincie HOLLAND ZUID Leden van Provinciale Staten van Zuid-Holland Postadres Provinciehuis Postbus 90602 2509 LP
Nadere informatieRecordonttrekking van kantoorruimte en toegenomen kantoorgebruik zorgen voor sterke daling van de leegstand
kantorenmonitor Metropoolregio 216 Muiden Lelystad Weesp Naarden Huizen Bussum Gooi Gooi- en Vechtstreek en Laren Vechtstreek Recordonttrekking van kantoorruimte en toegenomen kantoorgebruik zorgen voor
Nadere informatiedownloadbaar document, behorende bij bijlage I
Monitor Uitvoeringsstrategie Plabeka Voortgangsrapportage 2009-2010 downloadbaar document, behorende bij bijlage I Definities monitor B.V. en verschillen met andere bronnen Om een foute interpretatie van
Nadere informatieBIJLAGE D KANTOREN-, HOTEL- EN WONINGMARKT WEERT
BIJLAGE D KANTOREN-, HOTEL- EN WONINGMARKT WEERT Kantorenmarkt Weert Tot 2020 zeer beperkte behoefte aan nieuwe kantoorruimte in Weert, er is al meer dan voldoende aanbod van kantoorruimte, toevoegen van
Nadere informatieIn 2015 daalde de leegstand met mc; in 2016 met mc.
kantorenmonitor Metropoolregio 217 Muiden Lelystad Verdere daling van de leegstand door forse onttrekking van kantoorruimte en toegenomen kantoorgebruik Weesp Naarden Huizen Bussum Gooi Gooi- en Vechtstreek
Nadere informatieDen Haag. Opnamevolume m 2 12% TOENAME T.O.V. VORIG JAAR. Aanbodvolume % DALING T.O.V. DE PIEK BEGIN 2016
Den Haag 1 Nieuw Centrum 2 Oud Centrum 12 3 Den Haag West 4 Den Haag Oost 5 Den Haag Zuid 6 Nieuw Geannexeerd 5 3 2 1 4 7 3 6 8 9 10 7 Rijswijk 8 Voorburg 11 9 Leidschendam 10 Zoetermeer 11 Delft 12 Wassenaar
Nadere informatieBedrijfsonroerend goed en ontwikkelingen in Parkstad / Landgraaf
Welkom MVGM Landgraaf 22 november 2018 Bedrijfsonroerend goed en ontwikkelingen in Parkstad / Landgraaf - 51, echtgenoot, vader van 2 studerende dochters(um) - Woonachtig in Heerlen / Parkstad / Euregio
Nadere informatieNieuwsflits Arbeidsmarkt. Limburg, oktober 2018
Nieuwsflits Arbeidsmarkt Limburg, oktober 2018 Sterke daling WW in alle leeftijdsgroepen Het aantal WW-uitkeringen in Limburg lag in oktober 2018 1% lager dan de daarvoor. In vergelijking met een jaar
Nadere informatieMonitor kantorenmarkt Zuid-Holland 2017
Monitor kantorenmarkt Zuid-Holland 2017 Stec Groep aan Provincie Zuid-Holland Guido van der Molen & Peter Stopel 4 april 2017 Monitor kantorenmarkt Zuid-Holland 2017 2 Inhoudsopgave 1 Inleiding 3 2 Monitor
Nadere informatieKantorenmarkt Amsterdam
Kantorenmarkt Amsterdam 2014 Kantorenmarkt Amsterdam De gemeente Amsterdam telt circa 810.000 inwoners en 554.730 banen, verdeeld over 112.800 vestigingen (bron: Lisa). De kantorenvoorraad heeft een omvang
Nadere informatieFactsheet Quick Scan Bedrijfsvastgoed Rekenkamercommissie Almere
Factsheet Quick Scan Bedrijfsvastgoed Rekenkamercommissie Almere Inleiding In Nederland nam de van bedrijfsvastgoed (kantoor-, bedrijfs- en winkelruimte) de laatste jaren toe. De verwachting is dat de
Nadere informatieWerklocaties. Nota Kantoren Rotterdam samengevat. 19 juni 2019
Werklocaties Nota Kantoren Rotterdam samengevat 19 juni 2019 2 Ruimtelijkeconomisch beleid voor kantoren in Rotterdam Voor een aantrekkelijke, economisch sterke stad is er evenwicht nodig tussen zowel
Nadere informatieSTATEN. provincie f^qj^land ZUID. Lid Gedeputeerde Staten. Drs. G. Veldhuijzen
provincie f^qj^land ZUID STATEN Leden van de commissie Ruimte en Leefomgeving Lid Gedeputeerde Staten Drs. G. Veldhuijzen Contact 070 441 68 34 g.veldhuijzen@pzh.nl Postadres Provinciehuis Postbus 90602
Nadere informatieKantorenmarkt Den Bosch
Kantorenmarkt Den Bosch Medio 2017 DO RESEARCH www.doresearch.nl Kantorenmarkt Den Bosch, 1 e halfjaar 2017 De gemeente Den Bosch telt bijna 155.000 inwoners en circa 96.700 arbeidsplaatsen verdeeld over
Nadere informatieWoningmarktrapport 4e kwartaal 2015. Gemeente Amsterdam
Woningmarktrapport 4e kwartaal 215 Gemeente Amsterdam Aantal verkochte woningen naar type (NVM) 3 Aantal verkocht 25 2 15 1 5 Tussenwoning Hoekwoning Twee onder één kap Vrijstaand Appartement 1e kwartaal
Nadere informatieLeegstand van winkels,
Indicator 12 juni 2015 U bekijkt op dit moment een archiefversie van deze indicator. De actuele indicatorversie met recentere gegevens kunt u via deze link [1] bekijken. In Nederland is een overaanbod
Nadere informatieWoonmonitor Limburg 2015 en Bevolkings- en huishoudensprognose Progneff 2016
provincie limburg!ngekomef\i Gemeente Nederweert PERSOONLIJK Gemeente Nederweert College van Burgemeester en Wethouders Postbus 2728 6030 AA NEDERWEERT 3 1 OKT. 2016 NR. -------- ----.. --- - - -- -- Cluster
Nadere informatieNieuwsflits Arbeidsmarkt. Limburg, december 2016
Nieuwsflits Arbeidsmarkt Limburg, december 2016 Daling WW-uitkeringen in Limburg Het aantal lopende WW-uitkeringen in Limburg is in december 2016 ruim 10% lager dan een jaar geleden. Eind december 2016
Nadere informatieLimburgse Pendel 2010
Limburgse Pendel 2010 LIMBURGSE PENDEL 2010 LIMBURGSE PENDEL 2010 Pendelstromen op provinciaal en gemeentelijk niveau Maastricht, januari 2011 R.C.M. Vaessens M.A. Projectnummer 2010: 016 E,til Postbus
Nadere informatieSprekende Cijfers '12. Kantorenmarkten Derde kwartaal. Vastgoedconsultants en Makelaars
Vastgoedconsultants en Makelaars Derde kwartaal '12 In onderstaande analyse wordt nader ingegaan op de kantorenmarktontwikkelingen binnen de 24 Dynamis regio s in het derde kwartaal van. Deze rapportage
Nadere informatieNoordwest-Nederland REGIONALE MARKTONTWIKKELINGEN KANTORENMARKT. Marktstructuur. Vraag. Aanbod
REGIONALE MARKTONTWIKKELINGEN KANTORENMARKT Noordwest- Marktstructuur Voorraad kantoorruimte in Noordwest- (*1. m²) 38.116 11.59 Overig In Noordwest- ligt circa 23% van de landelijke kantorenvoorraad.
Nadere informatieWoningmarktrapport 3e kwartaal 2015. Gemeente Rotterdam
Woningmarktrapport 3e kwartaal 215 Gemeente Rotterdam Aantal verkochte woningen naar type (NVM) 9 Aantal verkocht 8 7 6 5 4 3 2 1 Tussenwoning Hoekwoning Twee onder één kap Vrijstaand Appartement 4e kwartaal
Nadere informatiekantorenmonitor regio Amsterdam 2006
kantorenmonitor regio Amsterdam 2006 Gemeenten binnen de deelregio s Amsterdam, Amstelland, Meerlanden, Zaanstreek, Waterland, Almere en Zuid Kennemerland. meer kantoorruimte betrokken Door een grote dynamiek
Nadere informatieNaar een toekomstbestendige winkelstructuur in Zuid-Limburg. Peter Bertholet
Naar een toekomstbestendige winkelstructuur in Zuid-Limburg Peter Bertholet Detailhandel in ontwikkeling Decennialang aanbodgerichte bouw van winkels (PBL): van alles teveel Technologische, maatschappelijke
Nadere informatieBelastingoverzicht 2019
Belastingoverzicht 2019 Tarieven en lastendruk van OZB, rioolheffing, afvalstoffenheffing van de Limburgse gemeenten en de waterschapsheffingen in Limburg Provincie Limburg, maart 2019 Samensteller Provincie
Nadere informatieProtocol kengetallen monitor kantorenmarkt provincie Zuid-Holland
Protocol kengetallen monitor kantorenmarkt provincie Zuid-Holland Stec Groep aan provincie Zuid-Holland Guido van der Molen en Rien Ramerman augustus 2014 Protocol kengetallen monitor kantorenmarkt provincie
Nadere informatieLeegstand van winkels,
Indicator 19 april 2019 U bekijkt op dit moment een archiefversie van deze indicator. De actuele indicatorversie met recentere gegevens kunt u via deze link [1] bekijken. In Nederland is een overaanbod
Nadere informatieBelastingoverzicht 2015
Belastingoverzicht 2015 Tarieven en lastendruk van OZB, rioolheffing, afvalstoffenheffing van de Limburgse gemeenten en de waterschapsheffingen in Limburg Provincie Limburg, 31 maart 2015 Samensteller
Nadere informatieNieuwsflits Arbeidsmarkt. Limburg, juli 2018
Nieuwsflits Arbeidsmarkt Limburg, juli 2018 Financiële dienstverlening krimpt door digitalisering Het aantal WW-uitkeringen in Limburg lag in juli 2018 3% lager dan een geleden. In vergelijking met een
Nadere informatieNEDERLANDSE MARKT VOOR BEDRIJFSRUIMTE 2015
Inhoud 1. Opname van 2. Aanbod van 3. Prijzen van STAND VAN ZAKEN NEDERLANDSE MARKT VOOR BEDRIJFSRUIMTE 4. Beleggingen in Colofon Samenstelling Klaartje Asselbergs Bron gegevens NVM Data & Research, Nieuwegein
Nadere informatieKantorenmonitor Holland Rijnland
Kantorenmonitor Holland Rijnland Inhoud Voorwoord 4 Inleiding 5 Kantorenvoorraad op 1 januari 2010 en 2011 6 Kerncijfers Kantorenvoorraad naar grootteklasse Kantorenvoorraad per gemeente Kantoren in aanbouw
Nadere informatieHaarlemmermeer 2009. marktleider in de cosmeticamarkt hebben, waarbij we de milieubelasting zo veel mogelijk terug willen dringen.
kantorenmonitor Haarlemmermeer L Oréal Nederland heeft haar hoofdkantoor verplaatst van verschillende locaties in Alphen aan de Rijn en Weesp naar een modern en representatief pand in Beukenhorst-Zuid
Nadere informatieWoningmarktrapport 3e kwartaal Gemeente 's-gravenhage
Woningmarktrapport 3e kwartaal 216 Gemeente 's-gravenhage Aantal verkochte woningen naar type (NVM) 12 Aantal verkocht 1 8 6 4 2 Tussenwoning Hoekwoning Twee onder één kap Vrijstaand Appartement 4e kwartaal
Nadere informatieLeegstand van winkels,
Indicator 8 september 2016 U bekijkt op dit moment een archiefversie van deze indicator. De actuele indicatorversie met recentere gegevens kunt u via deze link [1] bekijken. In Nederland is een overaanbod
Nadere informatieDe invloed van de WOZ in de corporatiemarkt.
De invloed van de WOZ in de corporatiemarkt. STELLING De WOZ waarde geeft een goed beeld van de marktwaarde van uw objecten Groen of Rood (neutraal bestaat niet!) 2 BsGW stelt zich voor Wie zijn we en
Nadere informatieTE HUUR. Turnkey kantoorruimte in hoogwaardig gebouw. Robert Schumandomein 2-4 MAASTRICHT HUURPRIJS 115,- PER M² PER JAAR EXCL.
Turnkey kantoorruimte in hoogwaardig gebouw Robert Schumandomein 2-4 MAASTRICHT TE HUUR - Totaal circa 1.560 m² VVO kantoorruimte verdeeld over 2 verdiepingen - Beschikbaar in delen vanaf circa 636 m²
Nadere informatieKANTOOR/ WINKELRUIMTE CA.
KANTOOR/ WINKELRUIMTE CA. 230 m 2 vvo Totaal 257 m² SCHINKELSTRAAT 25 HEERLEN TE HUUR HUURPRIJS: EUR 26.180,- PER JAAR, TE VERMEERDEREN MET BTW OBJECT Het betreft een pand gelegen aan de city-ring op een
Nadere informatieOost-Nederland REGIONALE MARKTONTWIKKELINGEN KANTORENMARKT. Marktstructuur. Vraag. Aanbod
REGIONALE MARKTONTWIKKELINGEN KANTORENMARKT Oost-Nederland Marktstructuur Voorraad kantoorruimte in Oost-Nederland (*1. m²) 43.8 4.136 2.481 Overig Nederland In de oostelijke provincies is ruim 13% van
Nadere informatieBijlage 6. Kaart met ligging TOP- en Natura 2000-gebieden
Bijlage 6 Kaart met ligging TOP- en Natura 2000-gebieden Rapport bij de Verdrogingsgevoelige Vegetatiekaart Limburg 2013 127 Bijlage 7 de VVL limburg in zes kaarten 128 VVL-Kaart 1 Noord-Limburg Bergen
Nadere informatieWoningmarktrapport - 4e kwartaal Gemeente s-hertogenbosch
Woningmarktrapport - 4e kwartaal 214 Gemeente s-hertogenbosch Aantal verkochte woningen naar type (NVM) 2 Aantal verkocht 18 16 14 12 1 8 6 4 2 Tussenwoning Hoekwoning Twee onder één kap Vrijstaand Appartement
Nadere informatieWoningmarktrapport - 1e kwartaal Gemeente Beverwijk
Woningmarktrapport - 1e kwartaal 215 Gemeente Beverwijk Aantal verkochte woningen naar type (NVM) 45 Aantal verkocht 4 35 3 25 2 15 1 5 Tussenwoning Hoekwoning Twee onder één kap Vrijstaand Appartement
Nadere informatieAnalyse vraaghuurprijzen kantoorruimte 2012-2014
Analyse vraaghuurprijzen kantoorruimte 2012-2014 Kantorenmarkt uit balans De situatie op de Nederlandse kantorenmarkt is zeer ongunstig. Het aanbod van kantoorruimte ligt structureel op een zeer hoog niveau
Nadere informatieGemeente Nuth Bevolkingsopbouw en toekomstige ontwikkeling Bevolkingssamenstelling 2016 (gemeente en kernen) 40% 35% 30% 25% 20% 15% 10% 5% 0% < 20 jaar 20-35 jaar 35-55 jaar 55-75 jaar > 75 jaar Gemeente
Nadere informatie3.6. Lastendruk waterschappen
3.6. Lastendruk waterschappen In dit belastingoverzicht zijn ook de heffingen van de waterschappen opgenomen. We hebben ons daarbij gericht op de heffingen voor de huishoudens, waarbij net als bij de gemeentelijke
Nadere informatieNieuwsflits Arbeidsmarkt. Limburg, maart 2019
Nieuwsflits Arbeidsmarkt Limburg, maart 2019 Daling aantal WW-uitkeringen, kansen in horeca Het aantal WW-uitkeringen in Limburg daalde in maart 2019 met 2% in vergelijking met de vorige. Ten opzichte
Nadere informatieNoord-Nederland REGIONALE MARKTONTWIKKELINGEN KANTORENMARKT. Marktstructuur. Vraag. Aanbod
REGIONALE MARKTONTWIKKELINGEN KANTORENMARKT Noord-Nederland Marktstructuur Voorraad kantoorruimte in Noord-Nederland (*1. m²) 46.787 643 973 1.222 Drenthe Friesland Groningen Overig Nederland De drie noordelijke
Nadere informatieLeegstand van winkels,
Leegstand van winkels, 2004-2013 Conclusie In Nederland is een overaanbod van winkels in de detailhandel. Gemiddeld staat 8% van het winkelvloeroppervlakte leeg in 2013. Dit percentage stijgt sinds 2008.
Nadere informatieAanpak kantoren leegstand in Barneveld
Aanpak kantoren leegstand in Barneveld Aanleiding Bij de behandeling van de kadernota in mei 2011 heeft de gemeenteraad een motie aangenomen waarin het college wordt verzocht om beleid te ontwikkelen voor
Nadere informatieDe Nederlandse kantorenmarkt werd in 2012. Maart 2013. Inhoud 1. Opname van kantoren. 2. Aanbod van kantoren. 3. Huurprijzen van kantoren
Maart 213 Inhoud 1. Opname van kantoren 2. Aanbod van kantoren Stand van zaken Nederlandse kantorenmarkt 3. Huurprijzen van kantoren 4. Beleggingen in kantoren Colofon Samenstelling Drs. R. L. Bak Bron
Nadere informatieDuiding Dashboard Limburgse woningmarkt 2018
Duiding Dashboard Limburgse woningmarkt 2018 De Woonmonitor is een instrument om voor woonbeleid relevante informatie -gebaseerd op feiten en harde gegevens- inzichtelijk te maken. De informatie van de
Nadere informatieFeiten en cijfers Brabantse detailhandel 2018 Toelichting, 24 april super
Feiten en cijfers Brabantse detailhandel 2018 Toelichting, 24 april 2018 super 2/28 Feiten en cijfers Brabantse detailhandel 2018 24 april 2018 Inhoud Samenvatting 4 Positieve ontwikkelingen in de Brabantse
Nadere informatie