Kantorenmonitor Limburg 2012
|
|
- Katrien Verlinden
- 8 jaren geleden
- Aantal bezoeken:
Transcriptie
1 Kantorenmonitor Limburg 2012 De Limburgse kantorenmarkt in beeld
2
3 Colofon Provincie Limburg Postbus MA Maastricht Tel.: +31 (0) Fax.: +31 (0) Internet: Limburglaan GA Maastricht drs. R.J.P.J.B. Creemers Provincie Limburg, afd. Economische Zaken Etil BV Postbus BA Maastricht Tel.: +31 (0) Fax.: +31 (0) Internet: Wilhelminasingel 68C 6221 BK Maastricht Roger Vaessens Sandra van de Ven Bronverantwoording: - BAG (Basisregistratie Adressen en Gebouwen) - WOZ-monitor Limburg (monitor Waarde Onroerend Zaken) - VRL (Vestigingenregister Limburg) - BOG-monitor Limburg (monitor Bedrijfsonroerendgoed) Publicatiedatum: 16 augustus 2013
4
5 VOORWOORD De Provincie Limburg heeft in het kader van haar ruimtelijk-economische regiefunctie de nieuwe taak om de programmering en planning van kantoren en kantoorlocaties te sturen. De benodigde beleidslijnen wil de provincie uitvoeren in samenspraak met de vijf belangrijkste Limburgse kantorensteden, te weten: Venlo, Roermond, Sittard-Geleen, Heerlen en Maastricht. Daartoe is inzicht nodig in de kantorenvoorraad in Limburg en welke ontwikkelingen in die voorraad optreden. Naast inzicht in de aanbodzijde is het voor een totaalbeeld van het functioneren van de kantorenmarkt ook noodzakelijk dit met de marktdynamiek aan de vraagzijde te completeren. Dit is in deze monitor gedaan aan de hand van opnamecijfers, zijnde gegevens over het afsluiten van koop- en huurcontracten in bestaande bouw dan wel nieuwbouw. De basisgegevens voor het monitoren van de kantorenvoorraad in Limburg zijn samengebracht in de 'Kantorenmonitor Limburg'. Deze monitor is in 2012 door Etil ontwikkeld en in het voorjaar van 2013 voor het eerst samengesteld; het betreft zodoende een eerste nulmeting. In het kader van de kantorenmonitor is een vastgoedregister opgebouwd; het zogenaamde 'Kantorenregister Limburg'. Dit register betreft een compleet bestand van het kantoorvastgoed op adresniveau in Limburg. Tevens is de dynamiek aan de aanbod- en vraagzijde van de provinciale kantorenmarkt in beeld gebracht en zijn aspecten zoals voorraadontwikkeling, marktdynamiek en vestigingskenmerken in de monitor opgenomen en in de voorliggende rapportage geanalyseerd, beeldend ondersteund met grafieken en tabellen. Op basis van deze eerste nulmeting is de komende jaren een jaarlijkse herijking en vergelijking van de Limburgse kantorenmarkt mogelijk. Het kantorenregister is tot stand gekomen op basis van de landelijke BAG (Basisregistratie Adressen en Gebouwen) en drie door Etil ontwikkelde inhoudelijke provinciale monitors: de WOZ-monitor (monitor Waarde Onroerend Zaken), het Vestigingenregister Limburg (bedrijvenregister) en de BOG-monitor (aanbodmonitor zakelijk vastgoed). Deze bronnen vormen niet alleen de input voor de afbakening en gegevensinhoud van het kantorenregister, maar liggen ook ten grondslag aan de voorliggende monitorrapportage. De rapportage 'Kantorenmonitor Limburg' is op een korte en bondige wijze vorm gegeven, waarbij wordt ingegaan op de kantorenvoorraad in de provincie en in de vijf Limburgse kantoorsteden en de te onderscheiden kantorenlocaties in het bijzonder. Daarbij wordt ook gebruik gemaakt van de provinciale monitor werklocaties (REBIS) en de Etil-monitor 'Centrumgebieden in Kaart' (CiK), zodat een geïntegreerd en compleet beeld van de provinciale kantorenmarkt geschetst kan worden. Zo wordt niet alleen inzicht verkregen in de groot- en kleinschalige kantorenvoorraad, maar ook in het aanwezige kantooraanbod (als indicatie van leegstand), de marktdynamiek en de kantoorwerkgelegenheid op diverse ruimtelijke schaalniveaus en vestigingsmilieus. 1
6 2
7 INHOUD VOORWOORD 1 INHOUDSOPGAVE 3 SAMENVATTING 5 INLEIDING 9 Rapportage Kantorenvastgoed Limburg 9 Kantorenregister Limburg 9 1 KANTORENVOORRAAD 11 Provinciale kantorenvoorraad 12 Kantoorsteden 14 Kantoorlocaties 15 Indicatieve leegstand 16 2 NIEUWBOUW EN SLOOP 19 Nieuwbouw 20 Sloop 21 3 AANBOD VAN KANTOORRUIMTE 23 Aanbodontwikkeling 24 Samenstelling 25 Kantoorsteden 26 Kantoorlocaties 27 Vraagprijzen 28 4 VRAAG NAAR KANTOORRUIMTE 29 Vraagontwikkeling 30 Samenstelling 31 Kantoorsteden 32 Kantoorlocaties 33 5 KANTOREN; BEDRIJVEN EN WERKGELEGENHEID 35 Kantoorvestigingen 36 Werkgelegenheid in kantoren 37 BIJLAGEN 39 Kantorenvoorraad regio's en gemeenten 40 Kantoorsteden en kantoorlocaties 41 Kantoorparken 42 Bronregisters 43 Onderzoeksverantwoording 44 3
8 4
9 SAMENVATTING De Limburgse kantorenmarkt; 'de rode lijn' Hoewel in Limburg een aantal grotere landelijke kantoorgebruikers (zoals CBS, APG en Vodafone) zijn gevestigd, is de Limburgse kantorenmarkt vooral regionaal van aard. De kantorenmarkt is grotendeels geconcentreerd in de vijf kantoorsteden, te weten; Maastricht, Heerlen, Sittard-Geleen, Venlo en Roermond. Van de in totaal 2,7 mln vierkante meter kantoorruimte in Limburg is 67% hier te vinden. De kantorenmarkt in de rest van Limburg is voor het overgrote deel lokaal van aard. De regionale (en lokale) aard van de Limburgse kantorenmarkt uit zich ook in het feit dat een groot deel van de kantorenvoorraad kleinschalig van aard is; bijna driekwart van de kantoorobjecten heeft een omvang van minder dan 500 m² vvo. De Limburgse kantorenmarkt wordt dan ook grotendeels bepaald door het midden- en kleinbedrijf. Dit is ook in de vraag naar kantoorruimte te zien; zo lag eenderde van de vraag vorig jaar tussen m² vvo. Na jaren van voorspoed is de laatste jaren sprake van een vastgoedcrisis, welke zich ook op de kantorenmarkt uit. Alhoewel de kantorenmarkt landelijk gezien met name in de Randstad is geconcentreerd, heeft de (vastgoed)crisis ook invloed op de Limburgse kantorenmarkt. In de jaren negentig en in het eerste decennium van de 21ste eeuw werden gemiddeld jaarlijks bijna 60 kantoorobjecten, oftewel m² vvo aan de kantorenvoorraad toegevoegd. In deze periode was in Limburg, zoals ook landelijk, sprake van een snel groeiende kantorenmarkt. Ter vergelijking in de periode werden jaarlijks gemiddeld circa 40 kantoorobjecten ( m² vvo) aan de markt toegevoegd. In de afgelopen jaren is de nieuwbouw echter nagenoeg tot stilstand gekomen. Zo werd in 2012 'slechts' m² vvo aan de kantorenvoorraad toegevoegd. De vastgoedcrisis uit zich ook in de snel toenemende leegstand. Eind 2012 staat ruim m² vvo leeg in Limburg oftewel 13% van de totale kantoorruimte. Dit is nagenoeg een verdubbeling sinds het begin van de crisis in Deels is de leegstand incourant, zo wordt 40% van de op de Limburgse kantorenmarkt aangeboden kantoorobjecten al langer dan twee jaar aangeboden. In 2008 bedroeg dit percentage nog 32%. De verwachting is dan ook dat dit percentage de komende jaren nog verder zal toenemen en zodoende ook de incourantheid van een deel van de aangeboden kantoorruimte. Voor dit deel van de kantorenmarkt is in de komende jaren een transformatieopgave nagenoeg onvermijdelijk. De vastgoedcrisis uit zich tenslotte ook bij de kantoorgebruikers. Alhoewel het aantal kantoorgebruikers nog wel toe neemt, was in de periode sprake van een afname van de werkgelegenheid bij deze bedrijven van kantoorbanen (-1,5%). Deze afname was zelfs iets groter dan de gemiddelde werkgelegenheidsafname in Limburg (-1,3%). De conclusie is dan ook gerechtvaardigd dat het niet alleen met de landelijke kantorensector, maar dat het ook met de Limburgse kantorensector niet goed gaat. Een grotere sturing van de kantorenmarkt lijkt dan ook noodzakelijk. De Provincie Limburg en de vijf Limburgse kantoren - steden hebben dan ook een gezamenlijke verantwoordelijkheid om meer sturing te geven aan de Limburgse kantorenmarkt. De voorliggende kantorenmonitor biedt hiervoor een eerste startpunt en basis voor het vormgeven van een provinciaal en regionaal kantorenbeleid. De belangrijkste conclusies over de Limburgse kantorenmarkt zijn hieronder per onderdeel beknopt weergegeven, waarbij wordt ingegaan op de stand van zaken per en de ontwikkelingen in Kantorenvoorraad Limburg telde eind vorig jaar bijna kantoorobjecten met een omvang van 2,7 miljoen vierkante meter verhuurbare vloeroppervlakte (vvo). Het overgrote deel (74%), bestaat uit kleinschalige kantoren (< 500m²). Het grootste deel van de verhuurbare vloeropppervlakte betreft het grootschaligere aanbod, groter dan 500 m² (80%). De kantorenvoorraad betreft de voorraad aan kantoorrruimte van die vastgoedobjecten die als hoofdfunctie een kantoorfunctie hebben. Kantoorruimten in andersoortig vastgoed is zodoende in de kantorenvoorraad buiten beschouwing gelaten. 5
10 Een groot deel van het Limburgse kantoorvastgoed, circa 1,8 miljoen m² vvo, is te vinden in de vijf Limburgse kantoorsteden die de Limburgse kantorenmarkt domineren (Maastricht, Heerlen, Sittard-Geleen, Venlo en Roermond). Circa tweederde van het kantorenvastgoed in Limburg is er geconcentreerd. Maastricht en Heerlen steken boven de overige gemeenten uit, hier is respectievelijk 21 en 17% van de Limburgse kantorenvoorraad (vvo) te vinden. Deze gemeenten worden op afstand gevolg door Sittard-Geleen, Venlo en Roermond met ieder 10% van het kantooroppervlak in Limburg binnen hun gemeentegrenzen hebben. In Limburg worden verschillende soorten kantoorlocaties onderscheiden, te weten; stadscentra, stationsgebieden en kantoorparken. Circa 21% van het aantal kantoorbjecten en 36% van het Limburgse kantorenmetrage bevindt zich op een van deze formele kantoorlocaties. De grootschalige voorraad is grotendeels hier te vinden. Zo is bijna een kwart van de provinciale kantorenvoorraad, m² vvo, te vinden op de kantoorparken. Qua aantal kantoorobjecten bevindt zich echter 79% buiten een van de formele kantoorlocaties. Het betreft veelal de kleinere kantoorobjecten. Verder opvallend is het grote aandeel kantoorobjecten op bedrijventerreinen. Om de leegstand 'indicatief' in beeld te kunnen brengen, wordt uitgegaan van die objecten die in het kader van de 'Kantorenmonitor Limburg' als kantoorobjecten zijn gedefinieerd en die op de markt voor verhuur/verkoop worden aangeboden. Op te merken is dat het een deel betreft van de aangeboden kantoorruimten. Een deel van de aangeboden kantoorruimten wordt namelijk aangeboden in andersoortig vastgoed, bijvoorbeeld kantoorruimte in logistiek vastgoed en /of fabriekspanden. Circa 21% van de kantoorruimte is in niet-kantoorvastgoed te vinden. Daarnaast bestaat er ook verborgen leegstand; dat wil zeggen niet in gebruik zijnde kantorenvastgoed dat niet op de markt wordt aangeboden en daardoor ook niet 'officieel' bekend is. Zo is een deel van het kantorenvastgoed van APG in Heerlen en het DSM in Sittard momenteel niet in gebuik. Het betreft zodoende een indicatieve leegstand. Deze indicatieve leegstand bedroeg eind 2012 circa 13%. Dat wil zeggen dat 13% van de verhuurbare vloeroppervlakte (vvo) van het Limburgse kantoorvastgoed werd aangeboden. Indien wordt gekeken naar de vijf Limburgse kantoorsteden, staat relatief veel kantoorvastgoed leeg in de Roermond (17%) en Maastricht (15%). Opmerkelijk is het hoge leegstands- percentage in de gemeente Kerkrade (26%). Dit is grotendeels te verklaren doordat op de Rodaboulevard in het verleden grootschalig kantoorvastgoed is gerealiseerd, dat sinds de oplevering leeg staat. Nieuwbouw en sloop In 2012 is ruim m² vvo aan nieuw kantoorvastgoed opgeleverd; dit is gelijk aan een toename van de kantorenvoorraad van 0,8%. Het betrof onder andere de nieuwbouw van twee grootschalige kantoorobjecten in de gemeente Venlo, te weten; Villa Flora ( m² vvo) op het Floriade terrein en Trencadis (5.900 m² vvo) aan de A73. Daarentegen is m² vvo vorig jaar gesloopt; hetgeen een afname van 0,2% betekent. Zo is bij de luchthaven Maastricht-Aachen Airport in de gemeente Beek het voormalige MUAC-gebouw aan de Horsterweg gesloopt (2.400 m²). Per saldo is de kantorenvooraad in Limburg in 2012, als gevolg van nieuwbouw en sloop, met circa m² vvo toegenomen, hetgeen gelijk is aan groei van 0,6%. Aanbod kantoorruimte Eind 2012 werden 777 kantoorruimten met m² aan verhuurbare vloeroppervlakte (vvo) aangeboden op de Limburgse kantorenmarkt. Op te merken is dat hierin ook kantoorruimten zijn opgenomen in niet-kantoorvastgoed, zoals kantoorruimten in logistiek/industriële panden. Het aanbod is in 2012 met 8,5% oftewel met m² toegenomen, hetgeen minder is dan in 2011 (+15,3%). Daarmee is het aanbod sinds begin van de meting in 2005 meer dan verdubbeld. 6
11 Het grootste deel van de aangeboden kantoorruimten is te vinden bij vastgoedobjecten tussen 100 en 500 m² vvo. Ruim de helft van het aanbod valt in deze grootteklasse. Dit komt overigens overeen met het aandeel in de voorraad als geheel. Een groot deel van de aangeboden kantoorruimten staat al langer te huur /koop; zo wordt circa 40% van het aanbod al langer dan twee jaar aangeboden. Het is de vraag of deze vastgoed - objecten nog aansluiten bij de behoefte van de kantoorgebruiker. Een groot deel van het aangeboden kantoorvastgoed (56%) stamt namelijk van voor De gemiddelde vraagprijs in 2012 voor kantoorruimten bedroeg 109. Daarmee is de vraagprijs ten opzichte van een jaar eerder gelijk gebleven. De vraagprijs in Maastricht ligt met 133 beduidend hoger dan in de overige vier kantoorsteden, waar de prijs tussen 96 en 111 ligt. Vraag naar kantoorruimte In 2012 werden 286 kantoorruimten met m² aan verhuurbare vloeroppervlakte (vvo) door de markt opgenomen. De opname in 2012 is daarmee iets groter dan in 2011 (+1,6%). Het aantal verhuurde/verkochte kantoorruimten lag echter wel duidelijk lager dan een jaar eerder. In 2012 werden bijna 6,8% minder objecten door de markt opgenomen dan het jaar er voor. Het grootste deel van de opgenomen kantoorruimten betrof kantoorruimten tussen 100 en 500 m² vvo. Het spreekt voor zich dat het grootste deel van de opname plaats vond in de vijf Limburgse kantoorsteden. Zo werd vorig jaar in Maastricht m² kantoorruimte opgenomen. Op de tweede en derde plaats staan Venlo en Sittard-Geleen, met respectievelijk en m² vvo. De opname in Heerlen bleef vorig jaar met m² achter. Kantoren; bedrijven en werkgelegenheid In april 2012 bevonden zich in Limburg circa kantoorvestigingen. Dit is iets meer dan het jaar er voor (+1,7%). Bijna 19% van de kantoorvestigingen in Limburg is in Maastricht te vinden. Deze gemeente is dan ook dé kantorenstad in Limburg. Bij bedrijven die zijn gevestigd in een kantoorpand zijn in 2012 ruim personen werkzaam. Daarmee betreft 19% van de totale werkgelegenheid in Limburg, de zogenaamde kantoorwerkgelegenheid. De kantoorwerkgelegenheid is tussen 2011 en 2012 met circa arbeidsplaatsen afgenomen, hetgeen gelijk is aan een afname van 1,5%. Vooral in de Westelijke Mijnstreek en in iets mindere mate Maastricht & Mergelland nam de kantoorwerkgelegenheid relatief sterk af. 7
12 8
13 Inleiding Rapportage Kantorenmonitor Limburg 'Kantorenmonitor Limburg' is de jaarlijkse monitorrapportage betreffende de ontwikkeling van het aanbod en vraag naar kantoorvastgoed in Limburg. De voorliggende rapportage betreft een eerste monitorrapportage, welke naar verwachting jaarlijks wordt geactualiseerd. In de rapportage worden de ontwikkelingen met betrekking tot het Limburgse kantoorvastgoed geanalyseerd. De basisgegevens zijn afkomstig van een viertal seperate registraties, te weten: de BAG (Basisregistratie Adressen en Gebouwen), de WOZ-monitor Limburg, de BOG-monitor Limburg en het Vestigingenregister Limburg (VRL). De BAG is als basis gebruikt, waar de andere drie monitorsystemen aan zijn gekoppeld. De Provincie Limburg verleende in het najaar van 2012 aan Etil de opdracht om deze monitor voor het eerst uit te voeren. Het betreft zodoende een nul-meting. De monitorresultaten zijn in de voorliggende rapportage geanalyseerd. Daarbij wordt bijzondere aandacht besteed aan de vijf Limburgse kantoorsteden; Maastricht, Heerlen, Sittard-Geleen, Venlo en Roermond. Deze eerste rapportage 'Kantorenmonitor Limburg 2012' gaat in op de stand van zaken per en de ontwikkelingen in Het kantorenregister Limburg De basis van de monitor vormt het 'Kantorenregister Limburg'. In dit register is aan de hand van de bovengenoemde vier bronregisters het kantorenvastgoed in Limburg op adresniveau afgebakend, waarbij de inhoudelijke gegevens uit de vier seperate registers in het kantorenregister zijn opgenomen. Zo zijn voor ieder kantoorobject gegevens over het bouwjaar, de leegstand, de bruto en verhuurbare vloeroppervlakte (bvo en vvo in m²), de locatie, het gebruik (bedrijfsvestigingen), de werkgelegenheidsomvang en het aanbod bekend. Het kantorenregister is daarmee dé bron voor informatie over het Limburgse kantorenvastgoed. In het register is ook de ligging van de kantoorobjecten nader afgebakend. Daarbij is gebruik gemaakt van geografische afbakeningen zoals deze worden gehanteerd in tweetal andere monitors : REBIS en Centrumgebieden in Kaart (CiK). REBIS is de provinciale monitor betreffende de werklocaties in Limburg. In opdracht van de Provincie Limburg brengt Etil sinds 1978 in samenwerking met terreinbeheerders de ontwikkelingen op de Limburgse werklocaties in beeld. Daarbij gaat het om bedrijventerreinen en stedelijke dienstenterreinen (grootschalige retail- en kantoorparken). In deze monitor worden alle terreinen op kavelniveau op kaart geregistreerd en gemonitord. Naast de ligging op bedrijventerreinen en kantoorparken is ook de ligging in stadscentra en stationsgebieden relevant. Hiervoor is gebruik gemaakt van het door Etil ontwikkelde geografisch informatiesysteem 'Centrumgebieden in Kaart' (CiK). Hierin zijn de stadscentra en stationsgebieden afgebakend. De stadscentra betreffen de centra van de zeven stedelijke gemeenten in Limburg (Maastricht, Heerlen, Sittard, Venlo, Roermond, Weert en Venray). Bij de stationsgebieden wordt uitgegaan van de gebieden rondom stations met een intercity aansluiting (Maastricht, Heerlen, Sittard, Roermond, Venlo en Weert). In de rapportage zijn de cijfers zo veel mogelijk uitgesplitst voor de vijf kantoorsteden, te weten : Maastricht, Heerlen, Sittard-Geleen, Roermond en Venlo. Dit zijn gemeenten in Limburg met een (boven-)regionale kantoorfunctie. 9
14 10
15 Kantorenmonitor Limburg kantorenvoorraad 1 Omvang kantorenvoorraad in Limburg Limburg telde eind vorig jaar bijna kantoorobjecten met een omvang van 2,7 miljoen vierkante meter verhuurbare vloeroppervlakte (vvo). Een groot deel van het Limburgse kantoorvastgoed, circa 1,8 miljoen m² vvo, is te vinden in de vijf Limburgse kantoorsteden die de Limburgse kantorenmarkt domineren (Maastricht, Heerlen, Sittard-Geleen, Venlo en Roermond). Meer als tweederde van het kantorenvastgoed in Limburg is er geconcentreerd. Maastricht en Heerlen steken boven de overige gemeenten uit, hier is respectievelijk 21 en 17% van de Limburgse kantorenvoorraad (vvo) te vinden. Deze gemeenten worden op afstand gevolg door Sittard-Geleen, Venlo en Roermond die respectievelijk 10, 10 en 9% van het kantooroppervlak in Limburg binnen hun gemeentegrenzen hebben. In Limburg worden verschillende soorten kantoorlocaties onderscheiden, te weten; stadscentra, stationsgebieden en kantoorparken. Circa 21% van het aantal kantoorbjecten en 36% van het Limburgse kantorenmetrage bevindt zich op een van deze formele kantoorlocaties. De grootschalige voorraad is grotendeels hier te vinden. Zo is bijna eenkwart van de provinciale kantorenvoorraad, m² vvo, te vinden op de kantoorparken. Deze kantoorparken zijn met name gelegen in een van de vijf Limburgse kantoorsteden. Vooral in Maastricht (Randwyck: m², Ceramique: m²) en Heerlen (Zeswegen: m², ABP Heerlen: m²) bevinden zich grootschalige kantoorparken. Qua aantal kantoorobjecten bevindt zich echter 79% buiten een van de formele kantoorlocaties. Het betreft veelal de kleinere kantoorobjecten. Verder opvallend is het grote aandeel kantoorobjecten op bedrijventerreinen. Indicatieve leegstand Om de leegstand 'indicatief' in beeld te kunnen brengen, wordt uitgegaan van de vastgoedobjecten die in het kader van de 'Kantorenmonitor Limburg' als kantoorobjecten zijn gedefinieerd en die op de markt voor verhuur/verkoop worden aangeboden. Op te merken is dat het grootste deel betreft van de aangeboden kantoorruimten. Een deel van de aangeboden kantoorruimten wordt namelijk aangeboden in andersoortig vastgoed, bijvoorbeeld kantoorruimte in logistiek vastgoed en /of fabriekspanden; het betreft daarbij circa 21% van de aangeboden kantoorruimte. Daarnaast moet opgemerkt te worden dat niet al de aangeboden kantoorruimte daadwerkelijk leeg staat, maar pas op afzienbare termijn vrij komt. Ook wordt niet al het leegstaand kantoorvastgoed op de markt aangeboden (verborgen leegstand). Zeker bij grotere bedrijven kan het voorkomen dat een deel van het vastgoed leeg staat. Zo is bij de kantoren van het APG in Heerlen en van DSM in Sittard een deel van het kantoorvastgoed niet in gebruik en wordt ook niet op de markt aangeboden. Per saldo is de schatting dat de leegstand eerder wordt onderschat dan overschat. Het betreft zodoende een indicatieve leegstand. De indicatieve leegstand bedroeg eind 2012 circa 13%. Dat wil zeggen dat 13% van de verhuurbare vloeroppervlakte (vvo) van het Limburgse kantoorvastgoed werd aangeboden. Indien in het bijzonder wordt gekeken naar de vijf Limburgse kantoorsteden, staat relatief veel kantoorvastgoed leeg in de gemeenten Roermond (17%) en Maastricht (15%). Opmerkelijk is het hoge leegstandspercentage in de gemeente Kerkrade (26%). Dit is grotendeels te verklaren doordat op de Rodaboulevard in het verleden grootschalig kantoorvastgoed is gerealiseerd, dat sinds de oplevering leeg staat. Ook in de gemeenten Bergen en Valkenburg is de leegstand relatief hoog; de omvang van het kantoorvastgoed is echter in deze gemeenten in absolute zin beperkt. 11
16 Kantorenvoorraad provinciale kantorenvoorraad Kantorenvoorraad naar regio, aantal objecten Kantorenvoorraad naar regio, vvo in m² Aantal In % VVO In % Noord-Limburg % Midden-Limburg % Zuid-Limburg % waarvan: Westelijke Mijnstreek % Parkstad Limburg % Maastricht en Mergelland % Anders % Noord-Limburg % Midden-Limburg % Zuid-Limburg % waarvan: Westelijke Mijnstreek % Parkstad Limburg % Maastricht en Mergelland % Anders % Totaal % Totaal % vvo = verhuurbare vloeroppervlakte Kantorenvoorraad naar grootteklasse vvo, aantal objecten verhuurbare vloeroppervlakte (vvo) in m² Aantal In % VVO In % Klein < 50 m² 360 9% % m² % % m² % % m² % % Subtotaal % % Middel m² % % m² 344 8% % Subtotaal % % Groot m² 137 3% % m² 49 1% % m² e.m. 29 1% % Subtotaal 215 5% % Totaal % % Kantorenvoorraad naar grootteklasse vvo, aantal objecten Kantorenvoorraad naar grootteklasse vvo, vvo in m² < 500 m² 74,3% m² 12,0% m² 8,4% m² 3,3% m² 1,2% m² e.m. 0,7% Totaal: 100,0% < 500 m² 20,1% m² 12,7% m² 20,1% m² 16,8% m² 12,1% m² e.m. 18,2% Totaal: 100,0% 12
17 Kantorenvoorraad provinciale kantorenvoorraad Kantorenvoorraad naar bouwjaar, aantal objecten Kantorenvoorraad naar bouwjaar, vvo in m² Aantal In % VVO In % < % % % % % % % 2010 en jonger 44 1% Onbekend 40 1% Totaal % < % % % % % % % 2010 en jonger % Onbekend % Totaal % vvo = verhuurbare vloeroppervlakte Kantorenvoorraad naar bouwjaar, aantal objecten Kantorenvoorraad naar bouwjaar, vvo in m² < ,4% ,9% ,6% ,7% ,5% ,9% ,0% 2010 en jonger 1,1% Onbekend 1,0% Totaal: 100,0% < ,4% ,8% ,9% ,8% ,1% ,4% ,5% 2010 en jonger 2,0% Onbekend 2,0% Totaal: 100,0% Top 15 gemeenten kantorenvoorraad Gemeente Regio Aantal VVO Maastricht Maastricht en Mergelland Heerlen Parkstad Limburg Venlo Noord-Limburg Sittard-Geleen Westelijke Mijnstreek Roermond Midden-Limburg Weert Midden-Limburg Beek Westelijke Mijnstreek Kerkrade Parkstad Limburg Venray Noord-Limburg Landgraaf Parkstad Limburg Stein Westelijke Mijnstreek Leudal Midden-Limburg Horst aan de Maas Noord-Limburg Peel en Maas Noord-Limburg Echt-Susteren Midden-Limburg
18 Kantorenvoorraad kantoorsteden Kantoorsteden en overige gemeenten Kantoorsteden en overige gemeenten Aantal In % VVO in m² In % Maastricht % Sittard-Geleen % Venlo % Heerlen % Roermond 335 8% Overige gemeenten % Totaal % Maastricht % Heerlen % Venlo % Sittard-Geleen % Roermond % Overige gemeenten % Totaal % vvo = verhuurbare vloeroppervlakte Kantoorsteden, vvo in m² Kantoorsteden versus overige gemeenten Maastricht Heerlen 33% Venlo 67% Sittard-Geleen Roermond Kantoorsteden Overige gemeenten Kantoorsteden en overige gemeenten naar grootteklasse vvo, aandeel objecten in % Klein: Middel: Groot: < 500 m² m² m² e.m. Maastricht 71% 20% 9% Heerlen 66% 24% 10% Sittard-Geleen 80% 17% 3% Venlo 71% 25% 5% Roermond 69% 23% 8% Overige gemeenten 77% 19% 3% Totaal 74% 20% 5% Aandeel Kantoorsteden in de regionale kantorenvoorraad Venlo. Noord-Limburg Roermond.. Midden-Limburg Sittard-Geleen... Westelijke Mijnstreek Heerlen... Parkstad Limburg Maastricht... Maastricht en Mergelland 0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% 90% 100% 14
19 Kantorenvoorraad kantoorlocaties Kantoorlocaties en overige locaties Kantoorlocaties en overige locaties Aantal In % VVO in m² In % Stadscentra 327 8% Stationsgebieden 186 5% Kantoorparken 325 8% Bedrijventerreinen % Overige locaties % Totaal % Stadscentra % Stationsgebieden % Kantorenparken % Bedrijventerreinen % Overige locaties % Totaal % Stadscentra; het betreft de stadscentra van de zeven stedelijke gemeenten in Limburg: Maastricht, Heerlen, Sittard-Geleen, Roermond, Venlo, Weert en Venray. Stationsgebieden: het betreft locaties bij stations met een Intercity aansluiting, te weten: Heerlen, Maastricht, Sittard, Roermond, Venlo en Weert. Kantoorlocaties in de kantoorsteden, aandeel vvo in % 9% 8% 46% 4% 33% Maastricht 9% 3% 47% 10% 30% Heerlen 3% 2% 25% 22% 49% Sittard-Geleen 10% 7% 5% 29% 49% Venlo 9% 16% 13% 17% 45% Roermond 0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% 90% 100% Stadscentra Stationsgebieden Kantoorparken Bedrijventerreinen Overige locaties Kantoorlocaties in kantoorsteden, vvo in m² Maastricht Heerlen Sittard-Geleen Venlo Roermond Stadscentrum Stationsgebied Kantoorparken Bedrijventerreinen Overige locaties Totaal Top 10 kantoorparken, vvo in m² Randwyck (SD) Ceramique (SD) Zeswegen (SD) ABP Heerlen (SD) Kantorenpark Sittard (SD) Kantorenboulevard Heerlen (SD) Kantorenzone Luchthaven (SD) Centrum Noord (SD) Geusselt (SD) Coriopolis (SD)
20 Kantorenvoorraad Indicatieve leegstand Indicatieve leegstand naar regio Indicatieve leegstand naar regio, aandeel in % VVO in m² In % Noord-Limburg ,6% Midden-Limburg ,2% Zuid-Limburg ,0% waarvan: Westelijke Mijnstreek ,3% Parkstad Limburg ,3% Maastricht en Mergelland ,9% Anders ,4% Totaal ,2% Noord-Limburg 17% Midden-Limburg 20% Westelijke Mijnstreek 14% Parkstad Limburg 23% Maastricht en Mergelland 27% Totaal: 100% Indicatieve leegstand: betreft het aanbod op de kantorenmarkt van kantoorvastgoed (per 1 januari 2013), zijnde vastgoedobjecten die in het kader van de voorliggende kantorenmonitor als kantoorvastgoed zijn gedefinieerd. Leegstandspercentage: op basis van verhuurbare vloeroppervlakte Indicatief leegstandspercentage kantoorsteden Indicatief leegstandspercentage kantoorlocaties 18,0 11,1 15,8 Maastricht Heerlen 16,0 14,0 12,0 12,9 15,1 12,7 15,9 12,3 13,0 Sittard-Geleen 10,0 13,9 Venlo 8,0 6,0 17,0 Roermond 4,0 11,3 0,0 2,0 4,0 6,0 8,0 10,0 12,0 14,0 16,0 18,0 Overige gemeenten 2,0 0,0 Stadscentra Kantoorparken Overige locaties Stationsgebieden Bedrijventerreinen Indicatieve leegstand naar grootteklasse vvo, aantal objecten verhuurbare vloeroppervlakte (vvo) in m² Aantal In % VVO In % Klein < 50 m² 43 7% % m² 39 7% % m² % % m² % % Subtotaal % % Middel m² % % m² 69 12% % Subtotaal % % Groot m² 39 7% % % % m² m² e.m. 4 1% % Subtotaal 56 10% % Totaal % % 16
21 Kantorenvoorraad Indicatieve leegstand Indicatieve leegstand naar bouwjaar, aantal objecten Indicatieve leegstand naar bouwjaar, vvo in m² Aantal In % VVO In % < % % % % % % % 2010 en jonger 6 1% Onbekend 11 2% Totaal % < % % % % % % % 2010 en jonger % Onbekend % Totaal % vvo = verhuurbare vloeroppervlakte Indicatieve leegstand naar bouwjaar, aantal objecten Indicatieve leegstand naar bouwjaar, vvo in m² < ,1% ,7% ,1% ,3% ,3% ,3% ,3% 2010 en jonger 1,0% Onbekend 1,9% Totaal: 100,0% < ,5% ,3% ,8% ,9% ,1% ,8% ,3% 2010 en jonger 1,9% Onbekend 4,4% Totaal: 100,0% Top 15 gemeenten; indicatieve leegstand, m² vvo en leegstandspercentage Gemeente Regio VVO Leegstandspercentage Maastricht Maastricht en Mergelland ,8% Heerlen Parkstad Limburg ,1% Roermond Midden-Limburg ,0% Venlo Noord-Limburg ,9% Sittard-Geleen Westelijke Mijnstreek ,0% Kerkrade Parkstad Limburg ,1% Weert Midden-Limburg ,0% Venray Noord-Limburg ,4% Beek Westelijke Mijnstreek ,1% Leudal Midden-Limburg ,8% Peel en Maas Noord-Limburg ,3% Landgraaf Parkstad Limburg ,2% Echt-Susteren Midden-Limburg ,1% Stein Westelijke Mijnstreek ,1% Valkenburg aan de Geul Maastricht en Mergelland ,8% 17
22 18
23 Kantorenmonitor Limburg nieuwbouw en sloop 2 Op basis van gegevens uit de BAG (Basisregistratie Adressen en Gebouwen) is de nieuwbouw en sloop van kantoorvastgoed in Limburg bepaald. Hieruit blijkt dat in Limburg in 2012 nauwelijks kantoorvastgoed is gerealiseerd of is gesloopt. De mutatiegraad (nieuwbouw en sloop ten opzichte van de kantorenvoorraad) bedroeg vorig jaar slechts 0,97%. Een vergelijking met voorgaande jaren is helaas niet mogelijk, omdat deze gegevens voor de voorgaande jaren ontbreken en de voorliggende monitor een eerste nulmeting betreft. De komende jaren zal blijken in hoeverre dit percentage representatief is. Dit geldt overigens ook voor de nieuwbouw- en sloopomvang. In 2012 is ruim m² vvo aan kantoorvastgoed opgeleverd; dit is gelijk aan een toename van de kantorenvoorraad van 0,8%. Het betrof onder andere de nieuwbouw van twee grootschalige kantoorobjecten in de gemeente Venlo, te weten; Villa Flora ( m² vvo) op het Floriade terrein en Trencadis (5.900 m² vvo) aan de A73. Daarentegen is m² vvo vorig jaar gesloopt; hetgeen een afname van 0,2% betekent. Zo is bij de luchthaven Maastricht-Aachen Airport in de gemeente Beek het voormalige MUAC-gebouw aan de Horsterweg gesloopt (2.400 m²). Per saldo is de kantorenvooraad in Limburg in 2012, als gevolg van nieuwbouw en sloop, met circa m² vvo toegenomen, hetgeen gelijk is aan groei van 0,6%. 19
24 Nieuwbouw en sloop nieuwbouw Nieuwbouw kantoorvastgoed in 2012, naar regio Aantal VVO in m² Aandeel in % in % voorraad Aantal VVO Aantal VVO Noord-Limburg % 95% 0,6% 4,1% Midden-Limburg % 5% 0,1% 0,2% Zuid-Limburg % 1% 0,0% 0,0% waarvan: Westelijke Mijnstreek 0 0 0% 0% 0,0% 0,0% Parkstad Limburg % 1% 0,1% 0,0% Maastricht en Mergelland 0 0 0% 0% 0,0% 0,0% Anders % 99% 0,3% 2,1% Totaal % 100% 0,2% 0,8% vvo = verhuurbare vloeroppervlakte Nieuwbouw kantoorvastgoed in 2012, kantoorsteden (vvo in m²) Nieuwbouw kantoorvastgoed in 2012, aandeel kantoorsteden % Venlo ,4% Roermond 950 5,6% Maastricht 0 0,0% Heerlen 0 0,0% Sittard-Geleen 0 0,0% Totaal: ,0% Kantoorsteden 83% Overige gemeenten Nieuwbouw kantoorvastgoed in 2012, naar kantoorlocatie Aantal VVO in m² Aandeel in % in % voorraad Aantal VVO Aantal VVO Stadscentra 0 0 0% 0% 0,0% 0,0% Stationsgebieden 0 0 0% 0% 0,0% 0,0% Kantoorparken 0 0 0% 0% 0,0% 0,0% Bedrijventerreinen % 99% 0,7% 4,3% Overige locaties % 1% 0,1% 0,0% Totaal % 100% 0,2% 0,8% Nieuwbouw kantoorvastgoed in 2012, kantoorobjecten vanaf 500 m² vvo Venlo - Sint Jansweg Venlo - Hulsterweg Oostrum - De Amfoor Roermond - Louis Pasteurweg
25 Nieuwbouw en sloop sloop Sloop kantoorvastgoed in 2012, naar regio Aantal VVO in m² Aandeel in % in % voorraad Aantal VVO Aantal VVO Noord-Limburg % 54% 0,9% 0,6% Midden-Limburg % 5% 0,1% 0,0% Zuid-Limburg % 41% 0,1% 0,1% waarvan: Westelijke Mijnstreek % 41% 0,1% 0,5% Parkstad Limburg % 1% 0,1% 0,0% Maastricht en Mergelland 0 0 0% 0% 0,0% 0,0% Anders % 59% 0,5% 0,3% Totaal % 100% 0,3% 0,2% vvo = verhuurbare vloeroppervlakte Sloop kantoorvastgoed in 2012, kantoorsteden (vvo in m²) Sloop kantoorvastgoed in 2012, aandeel kantoorsteden % 62% Venlo ,0% Roermond ,2% Heerlen 40 1,8% Maastricht 0 0,0% Sittard-Geleen 0 0,0% Totaal: ,0% Centrumgemeenten Overige gemeenten Sloop kantoorvastgoed in 2012, naar kantoorlocatie Aantal VVO in m² Aandeel in % in % voorraad Aantal VVO Aantal VVO Stadscentra 0 0 0% 0% 0,0% 0,0% Stationsgebieden 0 0 0% 0% 0,0% 0,0% Kantoorparken 0 0 0% 0% 0,0% 0,0% Bedrijventerreinen % 41% 0,1% 0,5% Overige locaties % 59% 0,4% 0,3% Totaal % 100% 0,3% 0,2% Sloop kantoorvastgoed in 2012, kantoorobjecten vanaf 500 m² vvo Maastricht-Airport - Horsterweg Venlo - Garnizoenweg Gennep - Zandstraat
26 22
27 Kantorenmonitor Limburg aanbod van kantoorruimte 3 Dit hoofdstuk besteedt aandacht aan het aanbod van kantoorruimte in Limburg; dat wil zeggen het te koop c.q. te huur staand deel van de kantorenvoorraad. De gegevens zijn afkomstig uit de BOG-monitor Limburg van Etil. In deze monitor wordt het aanbod en opname van bedrijfsvastgoed ieder kwartaal gevolgd. Op te merken is dat het aanbod het totaal aan aangeboden kantoorruimte betreft, inclusief het aanbod van kantoorruimten in niet-kantoorvastgoed (bijvoorbeeld kantoorruimten in vastgoedobjecten ten behoeve van logistiek, handel of industrie) (1). Eind 2012 werden 777 kantoorruimten met m² aan verhuurbare vloeroppervlakte (vvo) aangeboden op de Limburgse kantorenmarkt. Hiermee is het aanbod in 2012 met 8,5% oftewel met m² toegenomen, hetgeen minder is dan in 2011 (+15,3%). Daarmee is het aanbod sinds begin van deze meting in 2005 meer dan verdubbeld. Het grootste deel van de aangeboden kantoorruimten is te vinden bij vastgoedobjecten tussen 100 en 500 m² vvo. Bijna de helft van het aanbod valt in deze grootteklasse. Dit komt overigens overeen met het aandeel in de voorraad als geheel. Het spreekt voor zich dat de meeste aangeboden kantoorruimten te vinden zijn in de vijf kantoorsteden. Zo wordt in Maastricht bijna m² aan kantoorruimte aangeboden, hetgeen gelijk is aan 24% van het provinciale aanbod. In de tweede kantorenstad in Limburg, Heerlen, werd eind 2012 circa m² vvo aan kantoorruimte aangeboden. Een groot deel van de aangeboden kantoorruimten staat al langer te huur /koop; zo wordt circa 40% van het aanbod al langer dan twee jaar aangeboden. Het is de vraag of deze vastgoedobjecten nog aansluiten bij de behoefte van de kantoorgebruiker. Een groot deel van het aangeboden kantoorvastgoed (56%) stamt namelijk van voor De gemiddelde vraagprijs in 2012 voor kantoorruimte bedroeg 109. Daarmee is de vraagprijs ten opzichte van een jaar eerder gelijk gebleven. De vraagprijs in Maastricht ligt met 133 beduidend hoger dan in de overige kantoorsteden waar de prijs tussen 96 en 111 ligt. Ook tussen de verschillende kantoorlocaties zijn er prijsverschillen te zien. Zo ligt de vraagprijs van kantoorruimte op bedrijventerreinen in Limburg gemiddeld bij 95 en in stationsgebieden en kantoorparken respectievelijk bij 124 en Dit wijkt af van de gebruikte definitie in hoofdstuk 1 voor de kantorenvoorraad en (indicatieve) leegstand. Echter op basis van die definitie van enkel het kantorenvastgoed (vastgoed met hoofdfunctie kantoor) geldt het jaar 2012 als nulmeting, waardoor voorraad- en leegstandsontwikkelingen (nog) niet in beeld te brengen zijn. Op basis van de hier gebruikte definitie van kantoorruimte kunnen wel ontwikkelingen worden gepresenteerd. 23
28 Aanbod van kantoorruimte aanbodontwikkeling Aanbodontwikkeling, aantal objecten Aanbodontwikkeling vanaf 2005, aantal objecten Aantal per 31 dec Verandering Abs In % 5,9% 3,3% 13,1% 5,7% jan dec 2012 Aanbodontwikkeling, VVO in m² VVO per 31 dec Verandering Abs. In % 13,5% 1,4% 15,3% 8,5% Aanbodontwikkeling vanaf 2005, VVO in m² jan dec 2012 Aanbod- versus opname-ontwikkeling vanaf 2005, vvo in m² Aanbod Opname 24
29 Aanbod van kantoorruimte samenstelling Aanbod naar grootteklasse per 31 dec 2012 Klasse in m² Abs. Aantal objecten VVO-totaal in m² In % Abs. In % < % % % % % % % % % % % % > % % Onbekend 32 4% 0 0% Totaal % % Aanbod naar regio per 31 dec 2012 Aantal objecten VVO in m² Abs. In % Abs. In % Noord-Limburg % % Midden-Limburg % % Zuid-Limburg % % waarvan: Westelijke Mijnstreek % % Parkstad Limburg % % Maastricht & Mergelland % % Anders % % Totaal % % Top 15 aanbod gemeenten per 31 dec 2012 VVO in m² Aanbod: VVO in m² naar startjaar aanbod per 31 dec 2012 Maastricht Heerlen Roermond Venlo Sittard-Geleen Kerkrade Weert Venray Beek Peel en Maas Echt-Susteren Leudal Bergen (L) Voerendaal Landgraaf ,9% ,7% ,8% ,0% ,3% ,2% ,6% ,3% ,8% ,7% ,7% Totaal: ,0% 25
30 Aanbod van kantoorruimte kantoorsteden Aanbod kantoorsteden, per 31 dec 2012 Aantal objecten VVO in m² Abs. In % Abs. In % Maastricht % % Heerlen 75 10% % Sittard-Geleen % % Venlo 97 12% % Roermond 76 10% % Overige gemeenten % % Totaal % % Aanbodontwikkeling kantoorsteden, vanaf januari Maastricht Heerlen Sittard-Geleen Venlo Roermond Overige gemeenten 26
31 Aanbod van kantoorruimte kantoorlocaties Aanbod kantoorlocaties, per 31 dec 2012 Aantal objecten VVO in m² Abs. In % Abs. In % Stadscentra 77 10% % Stationsgebieden 47 6% % Kantoorparken 73 9% % Bedrijventerreinen % % Overige locaties % % Totaal % % Stadscentra; het betreft de stadscentra van de zeven stedelijke gemeenten in Limburg: Maastricht, Heerlen, Sittard-Geleen, Roermond, Venlo, Weert en Venray). Stationsgebieden: het betreft locaties bij stations met een Intercity aansluiting, te weten: Heerlen, Maastricht, Sittard, Roermond, Venlo en Weert. Aanbodontwikkeling kantoorlocaties, vanaf januari Stadscentra Stationsgebieden Kantoorparken Bedrijventerreinen Overige locaties 27
32 Aanbod van kantoorruimte vraagprijzen De gemiddelde prijs (=vraagprijs) per m² verhuurbaar vloeroppervlak is exclusief BTW, servicekosten, goodwill en overnamekosten. Uitgegaan wordt van het totale verhuurbare oppervlak. Bij de berekening van de gemiddelde prijs worden objecten waarvan de oppervlakte en/of prijs niet bekend is, niet meegenomen. Het gemiddelde wordt vastgesteld op basis van het huidige aanbod en de transacties die gedurende één jaar voorafgaand aan de peildatum hebben plaatsgevonden. Op te merken is dat het prijsniveau niet alleen afhankelijk is van marktomstandigheden, maar ook van de kwaliteit en locatie van het aanbod. Indien de prijs wordt berekend op basis van een beperkt aantal objecten, kunnen daardoor grote schommelingen ontstaan en is de representativiteit beperkt. Gemiddelde huurprijs per m² in Gemiddelde huurprijs per m² in 31 dec dec 2011 Limburg 109 Limburg 109 De gemiddelde huurprijs in Limburg is berekend op basis van 760 objecten. Gemiddelde huurprijs per m² in, 31 dec 2012, regio's 106 Noord-Limburg 100 Midden-Limburg 104 Westelijke Mijnstreek 104 Parkstad Limburg 131 Maastricht & Mergelland Gemiddelde huurprijs per m² in, 31 dec 2012, kantoorsteden 133 Maastricht 107 Heerlen 96 Sittard-Geleen 111 Venlo 105 Roermond 100 Overige gemeenten Gemiddelde huurprijs per m² in, 31 dec 2012, kantoorlocaties 112 Stadscentra 124 Stationsgebieden 128 Kantoorparken 95 Bedrijventerreinen 106 Overige locaties
33 Kantorenmonitor Limburg vraag naar kantoorruimte 4 In dit hoofdstuk wordt ingegaan op de vraagzijde van de kantorenmarkt ofwel de opname van kantoorruimten in Limburg door bedrijven en instellingen. Evenals de aanbodgegevens zijn de opnamegegevens afkomstig uit de BOG-monitor Limburg (1). In 2012 werden 286 kantoorruimten met m² aan verhuurbare vloeroppervlakte (vvo) door de markt opgenomen. De opname in 2012 is daarmee iets groter dan in 2011 (+1,6%). Het aantal verhuurde/verkochte kantoorruimten lag echter wel duidelijk lager dan een jaar eerder; in 2012 werden 6,8% minder objecten door de markt opgenomen dan het jaar er voor. Het grootste deel van de opgenomen kantoorruimten betrof kantoorruimten tussen 100 en 500 m² vvo. Circa 54% van de opname viel in 2012 in deze grootteklasse. Dit komt overigens overeen met de samenstelling van de voorraad en aanbod. Het spreekt voor zich dat het grootste deel van de opname plaats vond in de vijf kantoorsteden. Zo werd vorig jaar in Maastricht m² kantoorruimte opgenomen. Op de tweede en derde plaats stonden vorig jaar de gemeenten Venlo en Sittard-Geleen, met respectievelijk en m² vvo. 1. Dit wijkt af van de gebruikte definitie in hoofdstuk 1 voor de kantorenvoorraad en (indicatieve) leegstand. Echter op basis van die definitie van enkel het kantorenvastgoed (vastgoed met hoofdfunctie kantoor) geldt het jaar 2012 als nulmeting, waardoor voorraad- en leegstandsontwikkelingen (nog) niet in beeld te brengen zijn. Op basis van de hier gebruikte definitie van kantoorruimte kunnen wel ontwikkelingen worden gepresenteerd. 29
34 Vraag naar kantoorruimte vraagontwikkeling Opname per jaar, aantal objecten Opname per kwartaal, aantal objecten 100 Aantal objecten Abs. Verandering In % ,5% 23,8% -6,8% e kw e kw 2012 Opname per jaar, VVO in m² Opname per kwartaal, VVO in m² VVO in m² Abs. Verandering In % ,4% 21,6% 1,6% e kw e kw 2012 Opname van bestaand kantoorvastgoed versus nieuwbouw per kwartaal, VVO in m² e kw e kw 2012 nieuwbouw bestaand vastgoed 30
35 Vraag naar kantoorruimte samenstelling Opname naar grootteklasse in 2012 Klasse in m² Aantal objecten VVO-totaal in m² Abs. In % Abs. In % Opname in 2012 versus kantorenvoorraad VVO (in m²) < % 410 0% % % % % % % % % % % > % % Onbekend 11 4% 0 0% Totaal % % Opname 51,3% Overige voorraad (48,7)% Totaal: 100,0% Opname in 2012 naar regio Aantal objecten VVO in m² Abs. In % Abs. In % Noord-Limburg 45 16% % Midden-Limburg 63 22% % Zuid-Limburg % % waarvan: Westelijke Mijnstreek 61 21% % Parkstad Limburg 50 17% % Maastricht & Mergelland 67 23% % Anders % % Totaal % % Top 15 gemeenten, opname in 2012 VVO in m² Opname in 2012 VVO in m² naar startjaar aanbod Maastricht Venlo Sittard-Geleen Heerlen Roermond Beek Venray Weert Kerkrade Echt-Susteren Horst aan de Maas Leudal Stein Brunssum Nederweert ,7% ,0% ,8% ,0% ,7% ,4% ,5% ,6% ,5% ,9% Totaal: ,0% 31
36 Vraag naar kantoorruimte kantoorsteden Opname kantoorsteden in 2012 Aantal objecten VVO in m² Abs. In % Abs. In % Maastricht 55 19% % Heerlen 28 10% % Sittard-Geleen 43 15% % Venlo 21 7% % Roermond 19 7% % Overige gemeenten % % Totaal % % Opname kantoorsteden vanaf 2005 (per jaar) Maastricht Heerlen Sittard-Geleen Venlo Roermond Overige gemeenten 0 32
37 Vraag naar kantoorruimte kantoorlocaties Opname kantoorlocaties in 2012 Aantal objecten VVO in m² Abs. In % Abs. In % Stadscentra 31 11% % Stationsgebieden 16 6% % Kantoorparken 20 7% % Bedrijventerreinen 64 22% % Overige locaties % % Totaal % % Stadscentra; het betreft de stadscentra van de zeven stedelijke gemeenten in Limburg: Maastricht, Heerlen, Sittard-Geleen, Roermond, Venlo, Weert en Venray). Stationsgebieden: het betreft locaties bij stations met een Intercity aansluiting, te weten: Heerlen, Maastricht, Sittard, Roermond, Venlo en Weert. Opname kantoorlocaties vanaf 2005 (per jaar) Stadscentra Stationsgebieden Kantoorparken Bedrijventerreinen Overige locaties 0 33
38 34
39 Kantorenmonitor Limburg 2012 kantoren; bedrijven en werkgelegenheid 5 Om uitspraken te kunnen doen over de Limburgse kantoreneconomie wordt gebruik gemaakt van gegevens uit het Vestigingenregister Limburg (VRL) dat Etil sinds begin jaren negentig beheert. Dit register volgt de ontwikkelingen van het Limburgse bedrijfsleven. In dit register wordt voor de momenteel ruim geregistreerde vestigingen van bedrijven en instellingen in Limburg onder andere vastgoed- en werkgelegenheidsontwikkelingen en -structuren in beeld gebracht. Kantoorvestigingen In april 2012 bevonden zich in Limburg circa kantoorvestigingen in ruim kantoorobjecten. Dit is iets meer dan het jaar er voor (+1,7%). Bijna 19% van de kantoorvestigingen in Limburg is in Maastricht te vinden. Deze gemeente is dan ook dé kantorenstad in Limburg. In totaal is 5% van de bedrijfsvestigingen in Limburg gevestigd in een kantoorpand. Indien nader wordt ingegaan op de afzonderlijke economische sectoren, blijkt dat dit percentage met name bij de overheid (55%) en bij financiële instellingen (34%) hoog is. Op te merken is dat veel van de bedrijven in de zakelijke dienstverlening ('slechts' 12% van deze bedrijven zijn gevestigd in een kantoorpand) kleine bedrijven of zelfs eenmanszaken zijn, die vanuit een thuissituatie opereren en dus in een woning zijn gevestigd. Werkgelegenheid in de Limburgse kantoren Bij bedrijven die zijn gevestigd in een kantoorpand zijn in 2012 ruim personen werkzaam. Daarmee betreft 19% van de totale werkgelegenheid in Limburg de zogenaamde "kantoorwerkgelegenheid". Indien nader wordt ingegaan op de afzonderlijke economische sectoren, blijkt dat dit percentage met name bij bij financiële instellingen (83%) en de overheid (79%) hoog is. Dit, in tegenstelling tot het aandeel van de zakelijke dienstverlening (39%). Ruim 20% van die werkgelegenheid is in Heerlen te vinden. Dit komt met name doordat in deze gemeente een aantal grote kantoorgebruikers zijn gevestigd, zoals het CBS, DSM en APG. Maastricht staat met 19% op een tweede plaats, gevolgd door Sittard-Geleen met 13%. De werkgelegenheid in de Limburgse kantoren is tussen 2011 en 2012 met circa arbeidsplaatsen afgenomen, hetgeen gelijk is aan een afname van 1,5%. Vooral in de regio Westelijke Mijnstreek en in iets mindere mate Maastricht & Mergelland nam die werkgelegenheid relatief sterk af. 35
Winkelmonitor Limburg 2012
Winkelmonitor Limburg 2012 De Limburgse winkelmarkt in beeld Colofon Provincie Limburg Postbus 5700 6202 MA Maastricht Tel.: +31 (0)43 389 99 99 Fax.: +31 (0)43 361 80 99 E-mail: postbus@prvlimburg.nl
Nadere informatieKantorenmonitor Limburg. De Limburgse kantorenmarkt in beeld
Kantorenmonitor Limburg De Limburgse kantorenmarkt in beeld 215 Colofon Provincie Limburg Postbus 57 622 MA Maastricht Tel.: +31 ()43 389 99 99 Fax.: +31 ()43 361 8 99 E-mail: postbus@prvlimburg.nl Internet:
Nadere informatieKantorenmonitor Limburg 2016
Kantorenmonitor Limburg 2016 De Limburgse kantorenmarkt in beeld Colofon Provincie Limburg Postbus 5700 6202 MA Maastricht Tel.: +31 (0)43 389 99 99 Fax.: +31 (0)43 361 80 99 E-mail: postbus@prvlimburg.nl
Nadere informatieWinkelmonitor Limburg 2013
Winkelmonitor Limburg 2013 De Limburgse winkelmarkt in beeld Colofon Provincie Limburg Postbus 5700 6202 MA Maastricht Tel.: +31 (0)43 389 99 99 Fax.: +31 (0)43 361 80 99 E-mail: postbus@prvlimburg.nl
Nadere informatieWinkelmonitor Limburg 2015
Winkelmonitor Limburg 2015 De Limburgse winkelmarkt in beeld Colofon Provincie Limburg Postbus 5700 6202 MA Maastricht Tel.: +31 (0)43 389 99 99 Fax.: +31 (0)43 361 80 99 E-mail: postbus@prvlimburg.nl
Nadere informatieWinkelmonitor Limburg 2016
Winkelmonitor Limburg 2016 De Limburgse winkelmarkt in beeld Colofon Provincie Limburg Postbus 5700 6202 MA Maastricht Tel.: +31 (0)43 389 99 99 Fax.: +31 (0)43 361 80 99 E-mail: postbus@prvlimburg.nl
Nadere informatieVoortgangsrapportage Werklocaties
Voortgangsrapportage Werklocaties Inleiding Het Programma Werklocaties Limburg 2020 legt de herstructureringsopgave en de planningsopgave voor bedrijventerreinen vast tot en met 2020. Na een voorbereiding
Nadere informatieLimburg aan het werk 2010
Limburg aan het werk 2010 Limburg aan het Werk 2010 Vestigingen & Werkgelegenheid Limburg aan het Werk 2010 Vestigingen & Werkgelegenheid Maastricht, 26 januari 2011 Colofon Provincie Limburg Postbus
Nadere informatieMONITOR LEEGSTAND PARKSTAD LIMBURG 2010
MONITOR LEEGSTAND PARKSTAD LIMBURG 2010 Monitor Leegstand Parkstad Limburg 2010 Maastricht / Heerlen, 26 augustus 2011 Colofon Parkstad Limburg Postbus 200 6400 AE Heerlen Tel.: +31 (0)45 570 01 23 E-mail:
Nadere informatieWOZ-monitor Limburg 2009
WOZ-monitor Limburg 2009 Maastricht, 23 november 2009 Colofon Provincie Limburg Postbus 5700 6202 MA Maastricht Tel.: +31 (0)43 389 99 99 Fax.: +31 (0)43 361 80 99 E-mail: postbus@prvlimburg.nl Internet:
Nadere informatieWerklocaties Limburg. 'Natte Terreinen' (werklocaties met ontsluiting via het water) Resultaten REBIS 2015
Werklocaties Limburg 'Natte Terreinen' (werklocaties met ontsluiting via het water) Resultaten REBIS 2015 monitor Limburgse bedrijventerreinen en dienstenlocaties per 31-12-2015 INHOUD VEROUDERING & REVITALISERING
Nadere informatieLimburg aan het Werk 2011. Vestigingen & Werkgelegenheid
Limburg aan het Werk 2011 Vestigingen & Werkgelegenheid Limburg aan het Werk 2011 Vestigingen & Werkgelegenheid Maastricht, 17 januari 2012 Colofon Provincie Limburg Postbus 5700 6202 MA Maastricht Tel.:
Nadere informatieNeimed Krimpbericht. Ontgroening in Limburg. Maart 2014
Maart 2014 Neimed Krimpbericht Ontgroening in Limburg Het aantal kinderen dat geboren wordt, is de afgelopen 50 jaar aanzienlijk gedaald, in Limburg in veel sterkere mate dan landelijk. Dat komt omdat
Nadere informatieBedrijfsruimtemarkt zuid-nederland Limburg en Noord-Brabant
Landelijke marktontwikkelingen Na een korte opleving in 2011 viel de opname van bedrijfsruimte in 2012 opnieuw terug. Tegen de verwachting in bleef het aanbod echter redelijk stabiel. Wel wordt een steeds
Nadere informatieBevolkingsontwikkeling in 2014: krimp en groei in Limburg
Maart 2015 Neimed Krimpbericht Bevolkingsontwikkeling in 2014: krimp en groei in Landelijk is de groei van het aantal in 2014 wat toegenomen. Een gelijksoortige ontwikkeling, maar dan in de vorm van een
Nadere informatieLimburgse Pendel 2010
Limburgse Pendel 2010 LIMBURGSE PENDEL 2010 LIMBURGSE PENDEL 2010 Pendelstromen op provinciaal en gemeentelijk niveau Maastricht, januari 2011 R.C.M. Vaessens M.A. Projectnummer 2010: 016 E,til Postbus
Nadere informatieInleiding. Kantorenvoorraad in Holland Rijnland. Belangrijkste ontwikkelingen. Colofon
Feitenblad 218 Inleiding Sinds een aantal jaren verschijnt de Kantorenmonitor Holland Rijnland. In dit feitenblad 218 laten we de ontwikkeling zien in de afgelopen jaren. Door kleine correcties zijn er
Nadere informatieInleiding. Belangrijkste ontwikkelingen. Colofon. Kantorenvoorraad in Holland Rijnland. Kantorenmonitor Holland Rijnland Feitenblad 2019
Inleiding Sinds een aantal jaren verschijnt de. In dit feitenblad 219 laten we de ontwikkeling zien in de afgelopen jaren. Door kleine correcties zijn er soms verschillen met vorige publicaties. Alle gegevens
Nadere informatieInleiding. Kantorenvoorraad in Holland Rijnland. Belangrijkste ontwikkelingen. Colofon
Feitenblad 217 Inleiding Sinds een aantal jaar verschijnt de Kantorenmonitor Holland Rijnland. In dit feitenblad 217 laten we de ontwikkeling zien in de afgelopen jaren. Door kleine correcties zijn er
Nadere informatieBijlage 6. Kaart met ligging TOP- en Natura 2000-gebieden
Bijlage 6 Kaart met ligging TOP- en Natura 2000-gebieden Rapport bij de Verdrogingsgevoelige Vegetatiekaart Limburg 2013 127 Bijlage 7 de VVL limburg in zes kaarten 128 VVL-Kaart 1 Noord-Limburg Bergen
Nadere informatieKantorenmonitor Holland Rijnland Feitenblad. Kantorenvoorraad in Holland Rijnland. Inleiding
Kantorenmonitor Holland Rijnland 2016 - Inleiding Sinds een aantal jaar verschijnt de Kantorenmonitor Holland Rijnland. In dit feitenblad 2016 laten we de ontwikkeling zien in de afgelopen jaren. Door
Nadere informatieLeegstand van bedrijfsvastgoed in de Dordtse Binnenstad
Leegstand van bedrijfsvastgoed in de Dordtse Binnenstad In Nederland staat veel kantoor-, bedrijfs- en winkelruimte leeg. Leegstand van bedrijfsvastgoed lijkt structureel te worden en de verwachting is
Nadere informatieDe opkomst van structurele bevolkingsdaling
Dit is het laatste Neimed Krimpbericht van de hand van Wim Derks. Na twee jaar komt er een einde aan de boeiende serie van deze auteur. De serie verscheen maandelijks op de website van Neimed. De hele
Nadere informatieKantorenmarkt Zuid-Nederland (9M 2018)
De regio Zuid-Nederland telt circa 4.3.5 inwoners en heeft 1.953.88 arbeidsplaatsen, verdeeld over 349.85 vestigingen (Bronnen: CBS en Lisa). De regio bestaat uit de provincies Limburg, Noord- Brabant
Nadere informatieKantorenmarkt Amsterdam
Kantorenmarkt Amsterdam 2014 Kantorenmarkt Amsterdam De gemeente Amsterdam telt circa 810.000 inwoners en 554.730 banen, verdeeld over 112.800 vestigingen (bron: Lisa). De kantorenvoorraad heeft een omvang
Nadere informatieZuid-Nederland REGIONALE MARKTONTWIKKELINGEN KANTORENMARKT. Marktstructuur. Vraag. Aanbod
REGIONALE MARKTONTWIKKELINGEN KANTORENMARKT Zuid-Nederland Marktstructuur Voorraad kantoorruimte in Zuid-Nederland (*1. m²) 42.2 2.15 5.518 Overig Nederland Het totale oppervlak aan kantoormeters in en
Nadere informatieWoonmonitor Limburg Kaartenboek
Woonmonitor Limburg 2016 Kaartenboek Heerlen, september 2017 1 Colofon Provincie Limburg Limburglaan 10 6229 GA Maastricht Postbus 5700 6202 MA Maastricht Tel.: +31 (0)43 389 99 99 Fax.: +31 (0)43 361
Nadere informatieNieuwsflits Arbeidsmarkt. Limburg, april 2015
Nieuwsflits Arbeidsmarkt Limburg, april 2015 Daling WW grootst onder kortdurend werkzoekenden Afgelopen daalde het aantal WW-uitkeringen. Het herstel van de economie en arbeidsmarkt zet door. Het aantal
Nadere informatieEenheid Limburg. Reactietijden politie spoedmeldingen
Eenheid Limburg Reactietijden politie Eenheid Limburg Beek Beesel Bergen (L) Brunssum Echt-Susteren Eijsden-Margraten Gennep Gulpen-Wittem Heerlen Horst aan de Maas Kerkrade Landgraaf Leudal Maasgouw Maastricht
Nadere informatieDetailhandelsmonitor Limburg
Detailhandelsmonitor Limburg 2010 Detailhandelsmonitor Limburg 2010 Detailhandelsmonitor Limburg 2010 Maastricht, februari 2011 Colofon Provincie Limburg Postbus 5700 6202 MA Maastricht Tel.: +31 (0)43
Nadere informatieNeimed Krimpbericht. Veel Westerse en weinig niet-westerse allochtonen in Limburg SEPTEMBER 2015
SEPTEMBER 2015 Neimed Krimpbericht Veel Westerse en weinig niet-westerse allochtonen in Limburg In Limburg wonen relatief veel Westerse allochtonen en weinig niet-westerse allochtonen. Evenals landelijk
Nadere informatieNieuwsflits Arbeidsmarkt. Limburg, oktober 2018
Nieuwsflits Arbeidsmarkt Limburg, oktober 2018 Sterke daling WW in alle leeftijdsgroepen Het aantal WW-uitkeringen in Limburg lag in oktober 2018 1% lager dan de daarvoor. In vergelijking met een jaar
Nadere informatiekantorenmarkt zuid-nederland Noord-Brabant en Limburg
Landelijke marktontwikkelingen Mede dankzij enkele grote transacties in diverse steden bereikte de opname van kantoorruimte de eerste maanden van 2012 een (onverwacht) hoog niveau. Deze goede start zette
Nadere informatiedownloadbaar document, behorende bij bijlage I
Monitor Uitvoeringsstrategie Plabeka Voortgangsrapportage 2009-2010 downloadbaar document, behorende bij bijlage I Definities monitor B.V. en verschillen met andere bronnen Om een foute interpretatie van
Nadere informatieWoonmonitor Limburg Kaartenboek
Woonmonitor Limburg 2015 Kaartenboek Maastricht, augustus 2016 1 Colofon Provincie Limburg Postbus 5700 6202 MA Maastricht Tel.: +31 (0)43 389 99 99 Fax.: +31 (0)43 361 80 99 E-mail: postbus@prvlimburg.nl
Nadere informatieNieuwsflits Arbeidsmarkt. Limburg, mei 2016
Nieuwsflits Arbeidsmarkt Limburg, mei 2016 Minder nieuwe WW-uitkeringen in Limburg In de eerste vijf en van 2016 zijn 15.100 nieuwe WW-uitkeringen verstrekt in Limburg. Dat zijn er bijna 2.500 minder dan
Nadere informatieBelastingoverzicht 2013
Belastingoverzicht 2013 Tarieven en lastendruk van OZB, rioolheffing, afvalstoffenheffing van de Limburgse gemeenten en de waterschapsheffingen in Limburg Provincie Limburg, februari 2013 Samensteller
Nadere informatieMonitor Bedrijvenaanbod Amerstreek 2013. Aanbod bedrijfs-, kantooren winkelruimte
Monitor Bedrijvenaanbod Amerstreek Aanbod bedrijfs-, kantooren winkelruimte Monitor Bedrijvenaanbod Amerstreek Aanbod bedrijfs-, kantoor- en winkelruimte Mede door de prima ligging en gunstige regionale
Nadere informatieWerkgelegenheidsonderzoek 2011
Werkgelegenheidsonderzoek 2011 Werkgelegenheidsonderzoek 2011 Provincie Groningen Werkgelegenheidsonderzoek 2011 Werkgelegenheidsonderzoek 2011 Provincie Groningen Provincie Groningen Drs. Eelco Westerhof
Nadere informatieWerklocaties Limburg Resultaten monitor Limburgse bedrijventerreinen en dienstenlocaties in 2018
Werklocaties Limburg 2018 Resultaten monitor Limburgse bedrijventerreinen en dienstenlocaties in 2018 Werklocaties Limburg 2018 Resultaten monitor Limburgse bedrijventerreinen en dienstenlocaties in 2018
Nadere informatieFactsheet Quick Scan Bedrijfsvastgoed Rekenkamercommissie Almere
Factsheet Quick Scan Bedrijfsvastgoed Rekenkamercommissie Almere Inleiding In Nederland nam de van bedrijfsvastgoed (kantoor-, bedrijfs- en winkelruimte) de laatste jaren toe. De verwachting is dat de
Nadere informatieUtrecht Centrum. Maliebaan e.o. Noord-West. Oost. Papendorp. West. Zuid. Bunnik. De Bilt / Bilthoven. Aanbodvolume m2.
Utrecht 1 Centrum 2 Maliebaan e.o. 3 Noord-West 4 Oost 5 Papendorp 6 West 7 Zuid 8 Bunnik 9 De Bilt / Bilthoven 11 9 3 13 6 2 1 5 15 4 7 8 14 12 10 10 Houten 11 Maarssen 12 Nieuwegein 13 Leidsche Rijn
Nadere informatieNieuwsflits Arbeidsmarkt. Limburg, december 2016
Nieuwsflits Arbeidsmarkt Limburg, december 2016 Daling WW-uitkeringen in Limburg Het aantal lopende WW-uitkeringen in Limburg is in december 2016 ruim 10% lager dan een jaar geleden. Eind december 2016
Nadere informatieWerklocaties Limburg 2016
Werklocaties Limburg 2016 Resultaten monitor Limburgse bedrijventerreinen en dienstenlocaties in 2016 Colofon Provincie Limburg Postbus 5700 6202 MA Maastricht Tel.: +31 (0)43 389 99 99 Fax.: +31 (0)43
Nadere informatieWerklocaties Limburg Resultaten monitor Limburgse bedrijventerreinen en dienstenlocaties in 2017
Werklocaties Limburg 2017 Resultaten monitor Limburgse bedrijventerreinen en dienstenlocaties in 2017 Werklocaties Limburg 2017 Resultaten monitor Limburgse bedrijventerreinen en dienstenlocaties in 2017
Nadere informatieKantorenmonitor Holland Rijnland
Kantorenmonitor Holland Rijnland Inhoud Voorwoord 4 Inleiding 4 Kantorenvoorraad in Holland Rijnland 7 Bestaande kantorenvoorraad 7 Kantoren 8 Kantorenstand 9 Ontwikkelingen in 21, 211 en 212 12 Kantorenvoorraad
Nadere informatieBIJLAGE D KANTOREN-, HOTEL- EN WONINGMARKT WEERT
BIJLAGE D KANTOREN-, HOTEL- EN WONINGMARKT WEERT Kantorenmarkt Weert Tot 2020 zeer beperkte behoefte aan nieuwe kantoorruimte in Weert, er is al meer dan voldoende aanbod van kantoorruimte, toevoegen van
Nadere informatieWoonmonitor Limburg 2006
Factsheetboek Limburg Venlo e.o.26 Venlo e.o. Colofon Uitgave: Provincie Limburg Postbus 57 622 MA Maastricht Tel: +31 ()43 389 99 99 Fax: +31 ()43 389 8 99 E-mail: postbus@prvlimburg.nl Internet: www.limburg.nl
Nadere informatieArbeidsmarktinformatie. Limburg, augustus 2013
Arbeidsmarktinformatie Limburg, augustus 2013 1 Lichte daling WW-uitkeringen in Limburg Nederland heeft al geruime tijd te maken met moeilijke en onzekere economische omstandigheden. Momenteel zijn er
Nadere informatieWerkgelegenheidsonderzoek 2010
2010 pr ov i nc i e g r oni ng e n Wer kgel egenhei dsonder zoek Eenanal ysevandeont wi kkel i ngen i ndewer kgel egenhei di nde pr ovi nci egr oni ngen Werkgelegenheidsonderzoek 2010 Werkgelegenheidsonderzoek
Nadere informatieVESTIGINGENREGISTER PARKSTAD LIMBURG
Rapportage door bureau Onderzoek en Statistiek van de gemeente Heerlen Telefoon: 45 564741 E-mail: o&s@heerlen.nl Limburg, februari 27 VESTIGINGENREGISTER PARKSTAD LIMBURG METING 26 INHOUD INLEIDING...-
Nadere informatieKantorenvoorraad in Holland Rijnland
Feitenblad Kantoren 5 Holland Rijnland Inleiding Sinds vijf jaar verschijnt de Kantorenmonitor Holland Rijnland. In dit feitenblad 215 laten we de ontwikkeling zien in de afgelopen jaren. Door kleine correcties
Nadere informatieWoningmarktrapport 3e kwartaal 2015. Gemeente Rotterdam
Woningmarktrapport 3e kwartaal 215 Gemeente Rotterdam Aantal verkochte woningen naar type (NVM) 9 Aantal verkocht 8 7 6 5 4 3 2 1 Tussenwoning Hoekwoning Twee onder één kap Vrijstaand Appartement 4e kwartaal
Nadere informatieWoningmarktrapport 4e kwartaal 2015. Gemeente Amsterdam
Woningmarktrapport 4e kwartaal 215 Gemeente Amsterdam Aantal verkochte woningen naar type (NVM) 3 Aantal verkocht 25 2 15 1 5 Tussenwoning Hoekwoning Twee onder één kap Vrijstaand Appartement 1e kwartaal
Nadere informatieWerklocaties Limburg Resultaten monitor Limburgse bedrijventerreinen en dienstenlocaties in 2012
Werklocaties Limburg 2012 Resultaten monitor Limburgse bedrijventerreinen en dienstenlocaties in 2012 Werklocaties Limburg 2012 Resultaten monitor Limburgse bedrijventerreinen en dienstenlocaties in 2012
Nadere informatieNieuwsflits Arbeidsmarkt. Limburg, maart 2019
Nieuwsflits Arbeidsmarkt Limburg, maart 2019 Daling aantal WW-uitkeringen, kansen in horeca Het aantal WW-uitkeringen in Limburg daalde in maart 2019 met 2% in vergelijking met de vorige. Ten opzichte
Nadere informatieLeegstand van kantoren, 1991-2013
Leegstand van kantoren, 1991-2013 Conclusie In Nederland is een overaanbod van kantoorvloeroppervlakte. Gemiddeld 16% van het kantoorvloeroppervlakte staat leeg in 2013. Dit percentage neemt nog steeds
Nadere informatieSocial media gebruik en potentie voor gemeenten in Limburg
Social media gebruik en potentie voor gemeenten in Limburg Een onderzoeksrapport van Social Dutch The new media agency Heutzstraat 16, 5913 AK Venlo juli 2013 www.socialdutch.com facebook.com/socialdutch
Nadere informatieAnalyse vraaghuurprijzen kantoorruimte 2012-2014
Analyse vraaghuurprijzen kantoorruimte 2012-2014 Kantorenmarkt uit balans De situatie op de Nederlandse kantorenmarkt is zeer ongunstig. Het aanbod van kantoorruimte ligt structureel op een zeer hoog niveau
Nadere informatieBelastingoverzicht 2019
Belastingoverzicht 2019 Tarieven en lastendruk van OZB, rioolheffing, afvalstoffenheffing van de Limburgse gemeenten en de waterschapsheffingen in Limburg Provincie Limburg, maart 2019 Samensteller Provincie
Nadere informatieWoonmonitor Limburg 2015 en Bevolkings- en huishoudensprognose Progneff 2016
provincie limburg!ngekomef\i Gemeente Nederweert PERSOONLIJK Gemeente Nederweert College van Burgemeester en Wethouders Postbus 2728 6030 AA NEDERWEERT 3 1 OKT. 2016 NR. -------- ----.. --- - - -- -- Cluster
Nadere informatieTrendrapportage Monitor Werkgebieden Regio Gooi en Vechtstreek 2013
Trendrapportage Monitor Werkgebieden Regio Gooi en Vechtstreek 13 VOORWOORD In 14 is er door Stichting ilocator hard gewerkt aan de doorontwikkeling van de Monitor Werkgebieden. Dit heeft geresulteerd
Nadere informatieBelastingoverzicht 2016
Belastingoverzicht 2016 Tarieven en lastendruk van OZB, rioolheffing, afvalstoffenheffing van de Limburgse gemeenten en de waterschapsheffingen in Limburg Provincie Limburg, maart 2016 Samensteller Provincie
Nadere informatieKANTORENMARKT ZUID-NEDERLAND Limburg en Noord-Brabant
KANTORENMARKT ZUID-NEDERLAND Limburg en Noord-Brabant LANDELIJKE MARKTONTWIKKELINGEN De vraag naar kantoorruimte nam in 2011 licht toe. Het opnamevolume steeg 1,5% ten opzichte van 2010 tot een niveau
Nadere informatieHaarlemmermeer 2009. marktleider in de cosmeticamarkt hebben, waarbij we de milieubelasting zo veel mogelijk terug willen dringen.
kantorenmonitor Haarlemmermeer L Oréal Nederland heeft haar hoofdkantoor verplaatst van verschillende locaties in Alphen aan de Rijn en Weesp naar een modern en representatief pand in Beukenhorst-Zuid
Nadere informatieNieuwsflits Arbeidsmarkt. Limburg, februari 2019
Nieuwsflits Arbeidsmarkt Limburg, februari 2019 Daling aantal WW-uitkeringen, kansen in zorgsector Het aantal WW-uitkeringen in Limburg liet in februari 2019 een daling van 2% zien in vergelijking met
Nadere informatieLeegstand van kantoren,
Indicator 23 september 2016 U bekijkt op dit moment een archiefversie van deze indicator. De actuele indicatorversie met recentere gegevens kunt u via deze link [1] bekijken. In Nederland is een overaanbod
Nadere informatieMonitor bedrijfs-, kantoor- en winkelruimte
Monitor bedrijfs-, kantoor- en winkelruimte Cijfers ten behoeve van de Navigator Werklocaties van de gemeente Rotterdam, peildatum 1 mei 2016 Martijn Epskamp Onderzoek en Business Intelligence (OBI) augustus
Nadere informatieMidden-Nederland REGIONALE MARKTONTWIKKELINGEN KANTORENMARKT. Marktstructuur. Vraag. Aanbod
REGIONALE MARKTONTWIKKELINGEN KANTORENMARKT Midden-Nederland Marktstructuur Voorraad kantoorruimte in Midden-Nederland (*1. m²) 42.674 95 6.46 Overig Nederland In de regio Midden-Nederland ligt circa 14%
Nadere informatieSprekende Cijfers '12. Kantorenmarkten Derde kwartaal. Vastgoedconsultants en Makelaars
Vastgoedconsultants en Makelaars Derde kwartaal '12 In onderstaande analyse wordt nader ingegaan op de kantorenmarktontwikkelingen binnen de 24 Dynamis regio s in het derde kwartaal van. Deze rapportage
Nadere informatieNieuwsflits Arbeidsmarkt. Limburg, oktober 2017
Nieuwsflits Arbeidsmarkt Limburg, oktober 2017 Verdere daling WW-uitkeringen Het aantal lopende WW-uitkeringen lag in oktober 2017 in Limburg 21% lager dan een jaar geleden. Deze daling is sterker dan
Nadere informatieWoningmarktrapport - 4e kwartaal Gemeente s-hertogenbosch
Woningmarktrapport - 4e kwartaal 214 Gemeente s-hertogenbosch Aantal verkochte woningen naar type (NVM) 2 Aantal verkocht 18 16 14 12 1 8 6 4 2 Tussenwoning Hoekwoning Twee onder één kap Vrijstaand Appartement
Nadere informatieBelastingoverzicht 2015
Belastingoverzicht 2015 Tarieven en lastendruk van OZB, rioolheffing, afvalstoffenheffing van de Limburgse gemeenten en de waterschapsheffingen in Limburg Provincie Limburg, 31 maart 2015 Samensteller
Nadere informatie3.6. Lastendruk waterschappen
3.6. Lastendruk waterschappen In dit belastingoverzicht zijn ook de heffingen van de waterschappen opgenomen. We hebben ons daarbij gericht op de heffingen voor de huishoudens, waarbij net als bij de gemeentelijke
Nadere informatievraaggericht woningmarkt onderzoek Maastricht
vraaggericht woningmarkt onderzoek Maastricht Stec Groep aan Gemeente Maastricht Desiree Uitzetter 18 november 2014 U vroeg ons: Actuele inzichten voor herijking stedelijke programmering Nieuwe regionale
Nadere informatieNA STABILISATIE DAALT DE BEVOLKING WEER IN LIMBURG
NA STABILISATIE DAALT DE BEVOLKING WEER IN LIMBURG Etil heeft in opdracht van de provincie Limburg een nieuwe demografische prognose voor Limburg, woonregio s en gemeenten opgesteld. De prognose geeft
Nadere informatieHierbij bieden wij u ter kennisname aan het Belastingoverzicht 2014 met belastinggegevens van de Limburgse gemeenten en waterschappen.
2014 30 provincie limburg TT 2 *» MAART 20H Het Dagelijks Bestuur van het waterschap Roer en Overmaas Postbus 185 6130 AD Sittard Cluster FIN Faxnummer (043) 389 71 51 Ons kenmerk 2014/12929 Bijlage(n)
Nadere informatieKANTOREN NOORD-NEDERLAND Drenthe, Friesland en Groningen
Landelijke marktontwikkelingen Mede dankzij enkele grote transacties in diverse steden bereikte de opname van kantoorruimte de eerste maanden van 2012 een (onverwacht) hoog niveau. Deze goede start zette
Nadere informatieWoningmarktrapport - 1e kwartaal Gemeente Beverwijk
Woningmarktrapport - 1e kwartaal 215 Gemeente Beverwijk Aantal verkochte woningen naar type (NVM) 45 Aantal verkocht 4 35 3 25 2 15 1 5 Tussenwoning Hoekwoning Twee onder één kap Vrijstaand Appartement
Nadere informatieRegionale arbeidsmarktrapportages voortgezet onderwijs 2015
Regionale arbeidsmarktrapportages voortgezet onderwijs 2015 Regio Limburg Regionale arbeidsmarktrapportages voortgezet onderwijs 2015 Regio Limburg... De onderwijsarbeidsmarkt is een regionale arbeidsmarkt,
Nadere informatieKantoren in cijfers 2017
Kantoren in cijfers 2017 BELEIDSONDERZOEK 071-516 5123 I info@leidenincijfers.nl I www.leidenincijfers.nl Inleiding Sinds 2010 houdt samenwerkingsverband Holland Rijnland gegevens bij over kantoren in
Nadere informatieNoordwest-Nederland REGIONALE MARKTONTWIKKELINGEN KANTORENMARKT. Marktstructuur. Vraag. Aanbod
REGIONALE MARKTONTWIKKELINGEN KANTORENMARKT Noordwest- Marktstructuur Voorraad kantoorruimte in Noordwest- (*1. m²) 38.116 11.59 Overig In Noordwest- ligt circa 23% van de landelijke kantorenvoorraad.
Nadere informatieParkstad Limburg aan het Werk 2013. de regionale economie in beeld
E,tl Parkstad Limburg aan het Werk de regionale economie in beeld Parkstad Limburg aan het Werk de regionale economie in beeld Colofon Postbus 1016 6201 BA Maastricht Tel.: +31 (0)43 350 62 80 Fax.: +31
Nadere informatieWerklocaties. Nota Kantoren Rotterdam samengevat. 19 juni 2019
Werklocaties Nota Kantoren Rotterdam samengevat 19 juni 2019 2 Ruimtelijkeconomisch beleid voor kantoren in Rotterdam Voor een aantrekkelijke, economisch sterke stad is er evenwicht nodig tussen zowel
Nadere informatieFlevoland, Noord-Holland en Utrecht. Landelijke marktontwikkelingen
Landelijke marktontwikkelingen Na een korte opleving in 211 viel de opname van bedrijfsruimte in 212 opnieuw terug. Tegen de verwachting in bleef het aanbod echter redelijk stabiel. Wel wordt een steeds
Nadere informatieWoningmarktrapport 3e kwartaal Gemeente 's-gravenhage
Woningmarktrapport 3e kwartaal 216 Gemeente 's-gravenhage Aantal verkochte woningen naar type (NVM) 12 Aantal verkocht 1 8 6 4 2 Tussenwoning Hoekwoning Twee onder één kap Vrijstaand Appartement 4e kwartaal
Nadere informatieParkstad Limburg aan het Werk 2012. de regionale economie in beeld
E,tl Parkstad Limburg aan het Werk de regionale economie in beeld Parkstad Limburg aan het Werk de regionale economie in beeld Colofon Postbus 1016 6201 BA Maastricht Tel.: +31 (0)43 350 62 80 Fax.: +31
Nadere informatieMuiden. Weesp Naarden. Gooi Gooi- en Vechtstreek. Wijdemeren
Lelystad Muiden Weesp Naarden kantorenmonitor Metropoolregio 219 Huizen Gooi Gooi- en Vechtstreek en Laren Vechtstreek Wijdemeren Bussum Gezondmaking kantorenmarkt: verdere daling van de leegstand door
Nadere informatieNaar een toekomstbestendige winkelstructuur in Zuid-Limburg. Peter Bertholet
Naar een toekomstbestendige winkelstructuur in Zuid-Limburg Peter Bertholet Detailhandel in ontwikkeling Decennialang aanbodgerichte bouw van winkels (PBL): van alles teveel Technologische, maatschappelijke
Nadere informatieWerkgelegenheid in de Drechtsteden
Werkgelegenheid in de Bedrijvenregister 2010 Inhoud: 1. Conclusies 2. Ontwikkeling 3. Ontwikkeling t.o.v. Nederland 4. Bedrijventerreinen In deze factsheet leest u de meest recente informatie over de werkgelegenheid
Nadere informatieLeegstand van bedrijfsruimten in Noord-Holland
Leegstand van bedrijfsruimten in Noord-Holland Inhoud Blz. 1 Inleiding 1 2 Leegstand bedrijfsruimten 3 3 Typering leegstand 6 Bijlage 1 Contactpersonen 9 Uitgevoerd in opdracht van: Provincie Noord-Holland
Nadere informatieAdres: ECI 1-7, 6041 MA Roermond Huurprijs 135,00 per vierkante meter per jaar
Adres: ECI 1-7, 6041 MA Roermond Huurprijs 135,00 per vierkante meter per jaar Omschrijving Algemeen: Het voormalige fabriekscomplex van de Electro Chemische Industrie (ECI) is gerestaureerd en herontwikkeld
Nadere informatieDen Haag. Opnamevolume m 2 12% TOENAME T.O.V. VORIG JAAR. Aanbodvolume % DALING T.O.V. DE PIEK BEGIN 2016
Den Haag 1 Nieuw Centrum 2 Oud Centrum 12 3 Den Haag West 4 Den Haag Oost 5 Den Haag Zuid 6 Nieuw Geannexeerd 5 3 2 1 4 7 3 6 8 9 10 7 Rijswijk 8 Voorburg 11 9 Leidschendam 10 Zoetermeer 11 Delft 12 Wassenaar
Nadere informatieBEDRIJVENREGISTER PARKSTAD LIMBURG
Rapportage door bureau Onderzoek en Statistiek van de gemeente Heerlen Telefoon: 045 5604741 E-mail: o&s@heerlen.nl Parkstad Limburg, mei 2004 BEDRIJVENREGISTER PARKSTAD LIMBURG METING 2003 1 2 INHOUD
Nadere informatieLeegstand van winkels,
Indicator 12 juni 2015 U bekijkt op dit moment een archiefversie van deze indicator. De actuele indicatorversie met recentere gegevens kunt u via deze link [1] bekijken. In Nederland is een overaanbod
Nadere informatieBedrijfsonroerend goed en ontwikkelingen in Parkstad / Landgraaf
Welkom MVGM Landgraaf 22 november 2018 Bedrijfsonroerend goed en ontwikkelingen in Parkstad / Landgraaf - 51, echtgenoot, vader van 2 studerende dochters(um) - Woonachtig in Heerlen / Parkstad / Euregio
Nadere informatieNEDERLANDSE MARKT VOOR BEDRIJFSRUIMTE 2015
Inhoud 1. Opname van 2. Aanbod van 3. Prijzen van STAND VAN ZAKEN NEDERLANDSE MARKT VOOR BEDRIJFSRUIMTE 4. Beleggingen in Colofon Samenstelling Klaartje Asselbergs Bron gegevens NVM Data & Research, Nieuwegein
Nadere informatieDe invloed van de WOZ in de corporatiemarkt.
De invloed van de WOZ in de corporatiemarkt. STELLING De WOZ waarde geeft een goed beeld van de marktwaarde van uw objecten Groen of Rood (neutraal bestaat niet!) 2 BsGW stelt zich voor Wie zijn we en
Nadere informatieFact sheet Ondernemerschap in Zuidoost Ondernemers in Zuidoost, 2010 Ondernemers in Amsterdam, 2010
Fact sheet november 11 Ondernemerschap in In is relatief veel werkgelegenheid maar er zijn wat minder bedrijven. Dit komt door de aanwezigheid van meerdere grote bedrijven op en rond het bedrijven terrein
Nadere informatiewww.kantorenmonitor.nl
kantorenmonitor regio Amsterdam 2005 Door Kantorenmonitor B.V. wordt jaarlijks aan de hand van een veldopname de ontwikkeling van de kantorenmarkt in de regio Amsterdam geregistreerd (Amsterdam, Amstelland,
Nadere informatie