WETENSCHAPPELIJK COMITE VAN HET FEDERAAL AGENTSCHAP VOOR DE VEILIGHEID VAN DE VOEDSELKETEN VOORLOPIGE SPOEDRAADGEVING

Transcriptie

1 WETENSCHAPPELIJK COMITE VAN HET FEDERAAL AGENTSCHAP VOOR DE VEILIGHEID VAN DE VOEDSELKETEN VOORLOPIGE SPOEDRAADGEVING Betreft : Aanbevelingen met betrekking tt Q-krts bij kleine herkauwers in België (dssier Sci Cm 2009/37) Vrlpige spedraadgeving gegeven dr het Wetenschappelijk Cmité p 11 december Referentietermen Gezien de epidemie van Q-krts in geitenbedrijven in Nederland, gezien de gevallen bij de mens in Nederland (met sterfte) en in België (36 gevallen sinds 2009, znder sterfte), en gezien de recente beslissing van de Nederlandse regering m alle drachtige geiten van psitieve bedrijven p te ruimen, werd er, p datum van 10 december 2009, gevraagd aan het Wetenschappelijk Cmité zich dringend uit te spreken ver de vlgende vragen : 1. He kunnen de schapen- en geitenbedrijven, die een risic vrmen vr de vlksgezndheid (excretie van de kiem diagnse via PCR) wrden pgesprd? Vanaf welk genblik kan een bedrijf als psitief wrden beschuwd? 2. Welke maatregelen meten er getrffen wrden in de psitieve schapen- en geitenbedrijven? Gezien het verleg van de werkgrep tijdens de vergadering van 11 december 2009 en de plenaire zitting van het Wetenschappelijk Cmité van 11 december 2009, brengt het Wetenschappelijk Cmité vlgende vrlpige spedraadgeving uit : 2. Raadgeving 2.1. Inleiding Het is gekend dat Cxiella burnetii, het agens dat verantwrdelijk is vr Q-krts, vrkmt in België bij kleine herkauwers. Bij een serlgisch nderzek werd een individuele prevalentie vastgesteld p dierniveau van 6% bij schapen in België (geen at randm studie), vral in Vlaanderen (NRL CODA, persnlijke mededeling, 2008), en het wrdt verndersteld dat een hg percentage bedrijven van kleine herkauwers serpsitief is vr Q-krts. Bijgevlg, is de delstelling van dit advies m vral aanbevelingen uit te brengen uit het gpunt van de bescherming van de vlksgezndheid. De belangrijkste 1

2 infectiebrn vr de mens zijn de geabrteerde weefsel (verdracht dr direct cntact en via de lucht na vrming van aerslen). Deze abrtussen kmen het meest bij geiten, dan bij schapen en zijn duidelijk minder frequent bij runderen. Een andere belangrijke cntaminatiebrn zijn de mesthpen (mest) van besmette dieren. Tensltte, minder belangrijk maar wel beschreven, is het verbruik van rauwe melk (OIE/Iwa) als derde infectiebrn vr de mens. Daarm richt het advies van het Wetenschappelijk Cmité zich p deze 3 srten risic s. Er dient pgemerkt te wrden dat het Wetenschappelijk Cmité er van uit gaat bij dit advies dat er geen gevaccineerde dieren aanwezig zijn p Belgische bedrijven Advies He kunnen de schapen- en geitenbedrijven, die een risic vrmen vr de vlksgezndheid (excretie van de kiem diagnse via PCR) wrden pgesprd? Vanaf welk genblik kan een bedrijf als psitief wrden beschuwd? Het Wetenschappelijk Cmité beveelt aan : - m alle melkbedrijven van kleine herkauwers te testen dr p de tankmelk gelijktijdig een RT PCR en een ELISA test p antistffen uit te veren, en - m p alle bedrijven (vlees en melk, inbegrepen hbby bedrijven) waar zich abrtussen vrden, een RT PCR test uit te veren p de geabrteerde weefsels. Dit met gebeuren p basis van een verplichte melding van de abrtussen dr de fkkers. Wat betreft de melkbedrijven (test p tankmelk): - Indien de RT PCR psitief is en indien de ELISA psitief is, wrdt het bedrijf als psitief beschuwd en wrdt aangeraden m de melk te nderwerpen aan een hitte behandeling (hetzij sterilisatie, hetzij pasteurisatie aan 71,1 C gedurende 15 secnden (aanbeveling van AFSSA, rapprt 2004)). Andere tijd-temperatuur cmbinaties die k geschikt zijn vr Cxiella burnetii wrden hiernder vrgesteld, bepaalde ervan zijn cmpatiebel met de fabrikatie van kaas 1. - Indien de RT PCR negatief is en indien de ELISA negatief is, wrdt het bedrijf als negatief beschuwd en wrdt aangeraden m het bedrijf peridiek pnieuw te testen teneinde de evlutie van de epidemilgische situatie te berdelen. Dergelijk bedrijf met niet het vrwerp uitmaken van een verbd p de prductie van rauwe melk en van prducten p basis van rauwe melk. - Indien de RT PCR psitief is en indien de ELISA negatief is, betreft het een bedrijf dat zich in het begin van een infectie bevindt (ng geen sercnversie) en waar de bacterie wrdt uitgescheiden. In dat geval wrdt het bedrijf als psitief beschuwd en wrdt aangeraden de melk te nderwerpen aan een hitte behandeling (zie hger). - Indien de RT PCR negatief is en indien de ELISA psitief is, betreft het een bedrijf dat werd bltgesteld, maar waar p dit genblik geen excretie 1 Equivalente tijd-temperatuur cmbinaties: 145 F (63 C) gedurende 30 min (kaas); 161 F (72 C) gedurende 15 sec; 191 F (89 C) gedurende 1 sec; 194 F (90 C) gedurende 0.5 sec; 201 F (94 C) gedurende 0.1 sec; 204 F (96 C) gedurende 0.05 sec; r 212 F (100 C) gedurende 0.01 sec. Deze behandelingen zijn gebaseerd p de vernietiging van Cxiella burnetii rickettsiën, die beschuwd wrden als het pathgeen agens dat het meest weerstandig is aan hittebehandeling dat kan teruggevnden wrden in melk. 2

3 gebeurt. Het bedrijf kan p dit genblik aanzien wrden als zijnde niet geïnfecteerd en dient niet het vrwerp uit te maken van een verbd p de prductie van rauwe melk f van prducten p basis van rauwe melk. Evenwel, aangezien het mgelijk is dat de excretie p het niveau van de melk intermitterend gebeurt, wrdt aangeraden het bedrijf, bij vrbeeld m de 4 weken gedurende een peride van 6 maanden, te hertesten met PCR en ELISA. Indien de PCR psitief wrdt, wrdt aangeraden de melk te nderwerpen aan een hitte behandeling zals hger beschreven. Indien na 6 maanden de PCR steeds negatief is, dan is het ndzakelijk m de interpretatie van deze twee testen te herevalueren in verhuding tt het statuut van het bedrijf. Op dit niveau zal vraf een psitieve drempelwaarde vr een RT PCR meten bepaald wrden teneinde prblemen te vermijden die verbnden zijn aan mgevingsbesmettingen. Vr wat betreft alle bedrijven (testen van geabrteerde weefsels) : De melding van abrtus dient verplicht en aangemedigd te wrden (bewustwrding van het zönse risic dr de fkker, enz.). Gezien de huidige epidemilgische situatie in Nederland, en de hgste prevalentie in Vlaanderen (zie studie vermeld in de inleiding), mgen deze testen aanvangen in de Belgische prvincies die grenzen aan Nederland, en mgen eveneens aanvangen in de grtste bedrijven (zijn meestal melkprductiebedrijven) m geleidelijk aan alle andere Belgische bedrijven te mvatten. De staalname van individuele dieren en van de mgeving kan p een later genblik bestudeerd wrden. Een psitief bedrijf is een bedrijf dat een risic vrmt vr de vlksgezndheid. Het is een bedrijf dat een psitieve PCR heeft bekmen p geabrteerde weefsels en/f een bedrijf dat een psitief resultaat heeft bekmen p tankmelk Welke maatregelen meten er getrffen wrden in de psitieve schapenen geitenbedrijven? Te nemen maatregelen p het niveau van de psitieve bedrijven (tankmelk en geabrteerde weefsels): De uitbater verwittigen en richtlijnen geven zdat hij algemene preventieve maatregelen kan nemen (vb : verbd van pedaggische bezeken, verbd van tegang van bezekers, verbd p aanwezigheid van risic persnen (persnen met hartaandeningen, immun-deficiënte persnen, zwangere vruwen,..., enz. ) Verbd p verbruik en directe verkp van rauwe melk en van prducten p basis van rauwe melk, Verplichting m melk te leveren aan een bedrijf die de melk kan steriliseren f pasteuriseren aan de hger vermelde mstandigheden (melkerij) ttdat de veestapel geen uitscheider meer is in de melk, Afscheiden en isleren van de dieren die verwrpen hebben van de andere dieren De placenta en de geabrteerde fœtussen laten analyseren in het geval van verwerping 3

4 Weefsels afkmstig van gebrte en van abrtus in hermetische zakken f recipiënten pbergen in afwachting van het bezek van de dierenarts die een staalname zal uitveren met het g p de test zals vermeld in punt , en in afwachting van de weghaling dr het destructiebedrijf. Deze maatregel dient z snel als mgelijk genmen te wrden. De veehuder dient te wrden gewaarschuwd dat de geabrteerde weefsels de belangrijkste brn van besmetting vrmen en zij meten alles in het werk stellen m de verspreiding van de haard tegen te gaan. Alle ndzakelijke hygiëne maatregelen dienen genmen te wrden (wassen van de handen, afzndering van de prpere hermetische zak, enz.) De plaats waar de verwerping heeft plaatsgevnden dient gereinigd en ntsmet te wrden waarbij zveel als mgelijk vermeden wrdt dat zich aerslen vrmen. Desinfectieprducten aangeraden in het kader van Q-krts wrden beschreven in het vlgende dcument: Geen mest f gier afkmstig van besmette bedrijven verspreiden in stedelijke gebieden f in tuinen Bewegingsbeperkingen wrden p dit genblik niet aangeraden. Daarentegen dienen negatieve bedrijven vrzrgen te nemen m de insleep van de ziekte te vrkmen. Het instellen van een systeem van certificatie (vrij bedrijf) dient te wrden verwgen in de tekmst. Maatregelen p het vlak van de dieren : Dieren afkmstig van psitieve bedrijven : De verplichte afslachting van dieren afkmstig van psitieve bedrijven wrdt niet aangeraden Antibiticabehandeling wrdt niet aangeraden aangezien Cxiella burnetii een intracellulair agens is en mdat iedere antibitica behandeling gepaard gaat met een selectie van resistente bacteriën. Vr het geheel van de Belgische schapen- en geitenstapel: Er bestaat een geïnactiveerd vaccin, maar dat is p dit genblik niet geregistreerd in België, nch p Eurpees vlak. Het vaccin maakt p dit genblik het vrwerp uit van een aanvraag bij EMEA vr een gecentraliseerde vergunning m het p de markt te brengen. De beschikbare wetenschappelijke gegevens ver het vaccin en ver zijn werkzaamheid met betrekking tt de vermindering van de excretie met het g p de vermindering van de verdracht van het risic naar de mens dienen berdeeld te wrden en een bibligrafische studie is ndzakelijk vraleer een standpunt in te nemen ver de vaccinatie. Maatregelen p het niveau van de dierlijke prducten (afkmstig van psitieve bedrijven) : Melk : de aanbevelingen ver melk wrden vermeld in punt Vlees : vlgens het Wetenschappelijk Cmité vrmt het verbruik van vlees in principe geen significant risic. Algemene en preventieve maatregelen p het niveau van alle bedrijven (psitieve en negatieve) : Instellen van een meldingsplicht met betrekking tt Q-krts bij alle diersrten Cmmunicatie naar het grte publiek en infrmatieverstrekking ver de infectiebrnnen 4

5 Aanbevelingen naar risicpersnen (persnen met hartklep aandeningen, individuen met vaattransplanten, zwangere vruwen, immun-deficiënte persnen, enz.) m cntact te vermijden met risic dieren Aanbevelingen aan risicgrepen die prfessineel kunnen bltgesteld wrden (vrnamelijk veehuders wanneer deze in cntact kmen met dieren die verwrpen hebben, dierenartsen, slachthuispersneel) De hygiëne respecteren bij cntact met besmette dieren en hun prducten (abrtussen, melk), en de hygiëne respecteren p bedrijven m de bacteriële infectiedruk te verminderen De tegang tt bedrijven beperken en het cntact met dieren beperken tt deze persnen waarvr het gerechtvaardigd is (veehuder, dierenarts, veevederhandelaar, destructiebedrijf, ) Zveel als mgelijk het cntact vermijden tussen dieren die werpen en andere dieren van de veestapel De dieren die aan het verwerpen zijn f die recent verwrpen hebben isleren Indien men hulp biedt bij een gebrte f verwerping wrdt aangeraden m een masker en handschenen te dragen en nadien de handen minutieus te wassen en te ntsmetten Melding aan de verheid van een hg percentage abrtussen bij het vee Preventie maatregelen tepassen vr labratrium persneel (biveiligheidsniveau van de labratria) Instellen van een abrtus prtcl bij de kleine herkauwers Prberen m zveel als mgelijk de stfprductie te beperken bij de behandeling f manipulatie van de mestvaalt aangezien deze als een belangrijke brn van infectie wrdt aanzien. Mest afkmstig van de stal dient afgedekt te wrden en z snel als mgelijk gecmpsteerd te wrden, tenzij de mest verspreid wrdt p de velden en deze nmiddellijk wrdt ndergewerkt. Vermijden m de mest te manipuleren bij winderig en drg weer m te vermijden dat aerslen wrden gevrmd en verspreid wrden tesamen met het stf dr de wind. Systematische tepassing van algemene hygiëne maatregelen is k belangrijk in het geval van Q-krts. 3. Cnclusies Deze aanbevelingen wrden uitgebracht rekening hudend met de actuele epidemilgische situatie in België, en met het g p de bescherming van de vlksgezndheid tegen het zöntisch risic. Deze aanbevelingen kunnen herzien wrden in het geval van eventuele evlutie van deze epidemilgische situatie. Vr het Wetenschappelijk Cmité, Prf. Dr. Ir. André Huyghebaert. Vrzitter Brussel, 11 december

6 Referenties Leden van het Wetenschappelijk Cmité Het Wetenschappelijk Cmité is samengesteld uit de vlgende leden: D. Berkvens, C. Bragard, E. Daeseleire, L. De Zutter, P. Delahaut, K. Dewettinck, J. Dewulf, K. Dierick, L. Herman, A. Huyghebaert, H. Imberechts, P. Lheureux, G. Maghuin-Rgister, L. Pussemier, C. Saegerman, B. Schiffers, E. Thiry, M. Uyttendaele, T. van den Berg, C. Van Peteghem, G. Vansant. Dankbetuigingen Het Wetenschappelijk Cmité dankt het wetenschappelijk secretariaat en de leden van de werkgrep vr de vrbereiding van het ntwerp advies. De werkgrep was samengesteld uit: Leden van het Wetenschappelijk Cmité Externe experts H. Imberechts (verslaggever), C. Saegerman, J. Dewulf, L. De Zutter, K. Dierick G. Czaplicki Wettelijk kader van het advies Wet van 4 februari 2000 hudende prichting van het Federaal Agentschap vr de Veiligheid van de Vedselketen, inznderheid artikel 8; Kninklijk besluit van 19 mei 2000 betreffende de samenstelling en de werkwijze van het Wetenschappelijk Cmité ingesteld bij het Federaal Agentschap vr de Veiligheid van de Vedselketen; Huishudelijk reglement, bedeld in artikel 3 van het kninklijk besluit van 19 mei 2000 betreffende de samenstelling en de werkwijze van het Wetenschappelijk Cmité ingesteld bij het Federaal Agentschap vr de Veiligheid van de Vedselketen, gedgekeurd dr de Minister p 27 maart Disclaimer Het Wetenschappelijk Cmité behudt zich, te allen tijde, het recht vr dit advies te wijzigen indien nieuwe infrmatie en gegevens ter beschikking kmen na de publicatie van deze versie. 6