Federaal Agentschap voor de Veiligheid van de Voedselketen. betreffende de bestrijding van zoönotische Salmonella bij leghennen

Transcriptie

1 Federaal Agentschap vr de Veiligheid van de Vedselketen Omzendbrief betreffende de bestrijding van zöntische Salmnella bij leghennen Referentie PCCB/S2/ Datum 18/03/2013 Huidige versie 4 Van tepassing vanaf Datum van publicatie Trefwrden Salmnella bestrijdingsprgramma leghennen Opgesteld dr Katie Vermeersch, attaché Gedgekeurd dr Herman Diricks, directeur-generaal 1. Del Deze mzendbrief geeft een beschrijving van de salmnellabestrijding bij leghennen (pfk en prductie) zals pgelegd dr Eurpese en Belgische regelgeving. 2. Tepassingsgebied De inhud van de mzendbrief is van tepassing p bedrijven met leghennen met een capaciteit van minimaal 200 stuks van de betrkken srt en categrie. 3. Referenties 3.1. Wetgeving KB van 27 april 2007 betreffende de bestrijding van Salmnella bij pluimvee, zals gewijzigd; MB van 27 april 2007 betreffende de bestrijding van Salmnella bij pluimvee, zals gewijzigd; Verrdening (EG) nr. 2160/2003 van het Eurpees Parlement en de Raad van 17 nvember 2003 inzake de bestrijding van Salmnella en andere specifiek dr vedsel vergedragen zönseverwekkers; Verrdening (EG) nr. 1177/2006 van de Cmmissie van 1 augustus 2006 ter uitvering van Verrdening (EG) nr. 2160/2003 van het Eurpees Parlement en de Raad wat betreft eisen vr het gebruik van specifieke bestrijdingsmethden in het kader van de natinale prgramma s vr de bestrijding van salmnella; Verrdening (EU) nr. 517/2011 van de Cmmissie van 25 mei 2011 ter uitvering van Verrdening (EG) nr. 2160/2003 van het Eurpees Parlement en de Raad wat betreft een delstelling van de Unie vr het verminderen van de prevalentie van bepaalde sertypes van salmnella bij legkippen van Gallus gallus en tt wijziging van Verrdening (EG) nr. 2160/2003 en Verrdening (EU) nr. 200/2010 van de Cmmissie.

2 3.2. Andere Omzendbrief betreffende de gezndheidskwalificatie van pluimvee met referentie PCCB/S2/769111; 4. Definities en afkrtingen DGZ : Dierengezndheidszrg Vlaanderen; ARSIA : Assciatin Réginale de Santé et d Identificatin Animales ; CODA: Centrum vr Onderzek in Diergeneeskunde en Agrchemie; Se: Salmnella Enteritidis; St: Salmnella Typhimurium. 5. Salmnellabestrijding bij leghennen Het natinaal salmnellabestrijdingsprgramma bij leghennen bestaat uit verschillende nderdelen die hiernder één vr één zullen besprken wrden. Iedere verantwrdelijke van een leghennenbedrijf met een capaciteit van 200 f meer stuks leghennen is verplicht elk nderdeel van dit prgramma te vlgen. De vaccinatie is eveneens verplicht vr de leghennen die dr particulieren p de markt verkcht wrden f p leghennen die dr pluimveebedrijven f handelaars p markten f aan particulieren verkcht wrden. a. Vaccinatie Elke tm legkippen met gevaccineerd zijn tegen Salmnella Enteritidis. De vaccinatie is niet verplicht vr tmen die in het intracmmunautair handelsverkeer gebracht wrden f geëxprteerd wrden. Vr de vaccinatie met aan vlgende vrwaarden wrden vldaan: Het gebruikte vaccin met geregistreerd zijn in België vr het gebruik bij leghennen. De leghennen meten gevaccineerd zijn p de tijdstippen zals vrgeschreven dr de fabrikant van het vaccin. De vaccinatie wrdt uitgeverd dr de bedrijfsdierenarts f, indien er een vereenkmst van diergeneeskundige bedrijfsbegeleiding is afgeslten, mag de verantwrdelijk zelf de dieren vaccineren. Vlgende vrwaarden wrden pgelegd bij vaccinatie dr de verantwrdelijke: Het vaccin mag enkel aangekcht wrden bij de bedrijfsdierenarts. De vaccinatie wrdt uitgeverd vlgens een schema dat pgesteld werd dr de bedrijfsdierenarts. Het vaccin wrdt bewaard, gebruikt en tegediend vlgens de schriftelijke instructies van de bedrijfsdierenarts. De schriftelijke instructies wrden pgesteld in de taal van de pluimveehuder. De vaccinatie wrdt ingeschreven in het geneesmiddelenregister. De bedrijfsdierenarts stelt vr elke tediening f verschaffing van het vaccin een afznderlijk tedienings- en verschaffingsdcument p met vermelding van beslagnummer, hknummer en gebrtedatum van de tm dieren waarvr het vaccin bestemd is. Bij de verplaatsing naar een ander bedrijf wrdt de gevaccineerde tm vergezeld van een verklaring van vaccinatie (vaccinatiemelding) pgesteld dr de verantwrdelijke samen met een kpie van de tedienings- en verschaffingsdcumenten die van tepassing zijn p de vaccinatie en p de tm. Het bedrijf van bestemming bewaart de vaccinatiemeldingen gedurende 5 jaar. Er wrdt geen standaard dcument pgelegd vr de vaccinatiemelding maar minstens vlgende gegevens meten erp vrkmen:

3 Naam en adres van de verlater Nummer en adres van het beslag Hknummer Categrie pluimvee (leghennen: eendagskuikens, peljen, ruidieren) Aantal dieren waarp deze melding betrekking heeft Naam van het vaccin Data van de Salmnella vaccinaties Nummer(s) bijhrende tedienings- en verschaffingsdcument(en) Datum van ndertekening Handtekening van de verantwrdelijke ter verklaring van de echtheid van de gegevens. Een kpie van het tedienings- en verschaffingsdcument is niet vereist indien alle gegevens van het dcument vergenmen wrden p de vaccinatiemelding, inclusief de handtekening van de bedrijfsdierenarts. De verantwrdelijk van een tm leghennen in prductie met p elk genblik de vaccinatiemelding met bijhrend(e) tedienings- en verschaffingsdcument(en) kunnen vrleggen. Indien de tm in het buitenland gevaccineerd werd met een bewijs van vaccinatie pgesteld dr een fficiële dierenarts kunnen vrgelegd wrden. Indien er een vereenkmst van diergeneeskundige bedrijfsbegeleiding is afgeslten, mag de verantwrdelijke zelf de dieren vaccineren tegen Salmnella Typhimurium indien vldaan wrdt aan vlgende vrwaarden: Het vaccin mag enkel aangekcht wrden bij de bedrijfsdierenarts. De vaccinatie wrdt uitgeverd vlgens een schema dat pgesteld werd dr de bedrijfsdierenarts. Het vaccin wrdt bewaard, gebruikt en tegediend vlgens de schriftelijke instructies van de bedrijfsdierenarts. De schriftelijke instructies wrden pgesteld in de taal van de pluimveehuder. De vaccinatie wrdt ingeschreven in het geneesmiddelenregister. De bedrijfsdierenarts stelt vr elke tediening f verschaffing van het vaccin een afznderlijk tedienings- en verschaffingsdcument p met vermelding van beslagnummer, hknummer en gebrtedatum van de tm dieren waarvr het vaccin bestemd is. b. Mnitring Om de aanwezigheid van Salmnella in een tm na te gaan wrden p vlgende tijdstippen stalen genmen: bij eendagskuiken p 16 weken p 24 weken p 39 weken p 54 weken in de laatste 3 weken vr de afver naar het slachthuis. Indien ndig wrdt de bemnstering p 16 weken aangepast afhankelijk van de leeftijd van verplaatsing van de dieren naar de prductie-eenheid. De bemnstering met in ieder geval binnen de 2 weken vóór de verplaatsing uitgeverd wrden. Om te vermijden dat tmen psitief zijn vr een vaccinstam van Se f St wrdt aangeraden de bemnstering uit te veren juist vr de laatste vaccinatie en niet erna.

4 Indien een tm in de rui gaat wrden, gezien het verhgd risic p Salmnella, bijkmende stalen genmen p vlgende tijdstippen: in de laatste 3 weken van de eerste prductieperide in de eerste 3 weken van de tweede prductieperide in de 15 e week van f halverwege de tweede prductieperide Als bijlage 1 vindt u de bemnsteringsmethde bij eendagskuikens en vr leghennen tijdens de pfk en prductie. De stalen wrden genmen dr de verantwrdelijke. De verantwrdelijke kan eveneens berep den p de bedrijfsdierenarts, DGZ f ARSIA vr de staalname. Hij blijft verantwrdelijk dat de staalname uitgeverd wrdt. Per staalname en per hk wrden de stalen genmen bij leghennen tijdens de pfk en f prductie in het labratrium samengebracht tt 1 staal. Hierdr wrdt per staalname en per hk maar 1 analyseresultaat bekmen. De verantwrdelijke meldt binnen de 8 dagen elke nieuwe pzet aan de bedrijfsdierenarts zdat de bedrijfsdierenarts weet wanneer er stalen meten genmen wrden. Indien een tm niet p de leeftijd van 18 weken naar de prductie-eenheid wrdt vergebracht, wrdt de bedrijfsdierenarts hiervan 6 weken vr de datum van verplaatsing dr de verantwrdelijke p de hgte gebracht. Indien een tm in de rui gezet wrdt, wrdt dit minstens 3 weken vrdien gemeld aan de bedrijfsdierenarts. De stalen genmen in de laatste 3 weken van de prductieperide gelden eveneens als uitgangscntrle in het kader van de gezndheidskwalificatie. Indien er verlapping is tussen de staalname p 54 weken en de staalname in de laatste 3 weken van de eerste prductieperide bij ruitmen wrdt de staalname maar 1 keer uitgeverd. Alle hierbven beschreven stalen, met uitzndering van de stalen genmen bij eendagskuikens en in de laatste 3 weken van de laatste prductieperide, wrden vergemaakt aan de labratria van DGZ f ARSIA binnen de 48 uur na staalname. In afwachting van het transprt naar het labratrium wrden de stalen kel bewaard. De analyses van deze stalen zijn pgenmen in het cntrleprgramma van het Agentschap en wrden bekstigd dr het Agentschap. De stalen die genmen wrden met een afwijking p de leeftijd van meer dan 1 week, wrden niet verged dr het Agentschap en rechtstreeks dr DGZ f ARSIA gefactureerd aan de leghennenhuder. Om pvlging van de staalname mgelijk te maken wrdt aangeraden de nderzeken van één tm in hetzelfde labratrium (f DGZ, f ARSIA) te laten uitveren. De stalen bij eendagskuikens en de stalen in de laatste 3 weken van de laatste prductieperide kunnen geanalyseerd wrden in een dr het Agentschap erkend labratrium (lijst erkende labratria). Dit geldt eveneens vr de stalen genmen m de 6 weken (zie verder). De verantwrdelijke draagt de ksten vr deze analyses. Alle stalen wrden vergezeld van een vlledig ingevuld inzendfrmulier. Dit frmulier is te bekmen bij de betrkken labratria en bevat minimaal vlgende gegevens: beslagnummer; beslag adres; naam van de verantwrdelijke; stalnummer en hknummer vlgens bedrijfsplan; datum pzet tmen; identificatie bedrijfsdierenarts; naam staalnemer; pluimveesrt: kippen;

5 categrie pluimvee: gebruikspluimvee; type pluimvee: leg; nderzekstijdstip (eendagskuikens, 16 weken, 24 weken, 39 weken, 54 weken, uitgangscntrle); bij ingangscntrle: bedrijf van herkmst; aard van het materiaal; datum van bemnstering; datum laatste Salmnella vaccinatie; naam Salmnella vaccin; handtekening van de verantwrdelijke. De verantwrdelijke deelt alle resultaten van de reeds uitgeverde Salmnella cntrles mee aan de vlgende schakel in de vedselketen, alvrens de dieren f eieren te verplaatsen. Dit betekent nder andere dat de peljen niet mgen verplaatst wrden zlang het resultaat van het nderzek p 16 weken niet gekend is. De verdracht van de resultaten kan nder gelijk welke vrm. Indien de dieren naar het slachthuis gaan, wrdt hiervr gebruik gemaakt van het VKI dcument. De ntvanger hudt de resultaten bij gedurende 5 jaar. c. Maatregelen Een tm /bedrijf is psitief indien Salmnella Enteritidis f Salmnella Typhimurium 1 teruggevnden wrdt p het bedrijf, met uitzndering van een vaccinstam. Op psitieve bedrijven wrden de vlgende maatregelen pgelegd: Het bedrijf wrdt nder tezicht geplaatst van het Agentschap. Cntacten p het bedrijf wrden beperkt, enkel de persnen strikt ndzakelijk vr de bedrijfsvering (verzrgers van het pluimvee, bedrijfsdierenarts, persnen vr uitvering van dringende herstellingen) en vr de cntrles (bevegd persneel van het Agentschap f andere verheidsdiensten) mgen de stallen betreden. Op het einde van de leg wrdt de tm lgistiek geslacht. De refrme dieren mgen niet uitgezet wrden bij particulieren. De eieren meten een hittebehandeling (pasteurisatie) ndergaan vrdat ze vr menselijke cnsumptie in de handel gebracht wrden. De huders met de eieren wrden vrzien van de data en resultaten van alle Salmnella nderzeken van de tm. Indien de eieren telkens naar hetzelfde eiverwerkend bedrijf gaan, is het vldende het resultaat dr te geven telkens een nieuw nderzek werd uitgeverd. De eieren wrden p het bedrijf gestempeld als B eieren (met een B f een gekleurd punt van minimum 5 mm hg). Hiervr wrdt een eetbare inkt gebruikt dat geschikt is vr het stempelen van eieren. Rechtstreeks leveren van eieren aan de levensmiddelenindustrie znder markeren is niet meer mgelijk. De eieren afkmstig van een psitieve tm wrden p gescheiden huders getransprteerd van de eieren afkmstig van de negatieve tmen van hetzelfde bedrijf. De eieren afkmstig van psitieve bedrijven wrden als laatste pgehaald. Na transprt wrden de transprtmiddelen en het gebruikte ververmateriaal grndig gereinigd en ntsmet m cntaminatie van andere bedrijven te vrkmen. Wegwerpmateriaal wrdt slechts 1 maal gebruikt. 1 Inclusief mnfasische Salmnella Typhimurium met de antigene frmule 1,4,[5],12:i:-

6 De eieren afkmstig van een psitieve tm wrden niet tegelaten in het pakstatin maar rechtstreeks naar het eiverwerkend bedrijf getransprteerd. Vr de pzet van een nieuwe tm wrdt de stal grndig gereinigd en ntsmet en wrdt de ndige leegstand gerespecteerd. De stal met minimaal vlledig uitgedrgd zijn vr een nieuwe tm wrdt pgezet. De stal wrdt dr de bedrijfsdierenarts gecntrleerd p de aanwezigheid van Salmnella (zie bijlage 2) na de ndige sanitaire leegstand. Hier geldt eveneens dat de stal minimaal vlledig met uitgedrgd zijn vr de stalen genmen wrden. Het is de taak van de verantwrdelijke m de bedrijfsdierenarts pdracht te geven deze staalname uit te veren. Indien het resultaat psitief is vr Salmnella (niet enkel S. Enteritidis en S. Typhimurium maar eveneens alle andere Salmnella s) met de stal pnieuw gereinigd en ntsmet wrden en wrdt pnieuw gecntrleerd dr de bedrijfsdierenarts p de aanwezigheid van Salmnella. Dit wrdt telkens herhaald tt Salmnella niet meer kan teruggevnden wrden in de stal. Eens een tm psitief is vr Salmnella Enteritidis f vr Salmnella Typhimurium 2 blijven de maatregelen van kracht ndanks een eventueel negatief tussennderzek (met uitzndering van het bevestigingsnderzek). d. Bevestigingsnderzek Se en/f St psitieve resultaten wrden enkel dr het Agentschap bekend gemaakt aan de verantwrdelijke. Een uitzndering hierp is de aanwezigheid van Salmnella in stalen die genmen werden met mtief uitgangscntrle. De verantwrdelijke heeft de mgelijkheid een bevestigingsnderzek aan te vragen. Dit kan nder vlgende vrwaarden: het bevestigingsnderzek kan enkel aangevraagd wrden p het genblik dat het psitief resultaat bekend gemaakt wrdt dr het Agentschap. Het bevestigingsnderzek vindt plaats p dezelfde lcatie als waar het 1 e nderzek werd uitgeverd, in aanwezigheid van de dieren. De tm mag immers niet verplaatst wrden zlang het resultaat van het 1 e nderzek niet gekend is. Indien de dieren reeds naar het slachthuis vertrkken zijn f geslacht zijn kan geen bevestigingsnderzek wrden uitgeverd. Er mgen geen antimicrbiële middelen gebruikt zijn in de peride tussen de eerste staalname en het bevestigingsnderzek. De verantwrdelijke kan kiezen wie de stalen neemt vr het bevestigingsnderzek: cntrle-agenten van het Agentschap, f persneel van DGZ f ARSIA. De verantwrdelijke kan kiezen waar de analyses uitgeverd wrden: in het labratrium van DGZ, ARSIA f het Agentschap. Dit wrdt p papier gezet en ndertekend dr de verantwrdelijke. Het resultaat van het bevestigingsnderzek is bindend. Indien de verantwrdelijke geen bevestigingsnderzek wilt, ndertekent hij een verklaring dat hij afstand det van het bevestigingsnderzek. Het bevestigingsnderzek bestaat uit 5 meststalen en 2 stfstalen vr het nderzek p Salmnella en 5 kippen vr het nderzek p het gebruik van antimicrbiële middelen. De staalname en de analyse vr het nderzek p antimicrbiële middelen wrdt uitgeverd p ksten van het Agentschap. De staalname en analyse vr het nderzek p Salmnella wrdt uitgeverd p ksten van de verantwrdelijke. 2 Inclusief mnfasische Salmnella Typhimurium met de antigene frmule 1,4,[5],12:i:-

7 Tijdens het verlp van het bevestigingsnderzek wrden tijdelijke maatregelen pgelegd m te verhinderen dat Salmnella Enteritidis en/f Typhimurium psitieve eieren p de markt gebracht wrden. Deze maatregelen zijn: het bedrijf wrdt nder tezicht van het Agentschap geplaatst; de cntacten wrden beperkt; de eieren meten een hittebehandeling (pasteurisatie) ndergaan m vr menselijke cnsumptie in de handel gebracht te wrden. de eieren wrden p het bedrijf gestempeld als B eieren (met een B f een gekleurd punt van minimum 5 mm). Hiervr wrdt een eetbare inkt gebruikt dat geschikt is vr het stempelen van eieren. Rechtstreeks leveren van eieren aan de levensmiddelenindustrie znder markeren is niet meer mgelijk. de huders met de eieren wrden vrzien van de data en resultaten van alle Salmnella nderzeken van de tm. Indien de eieren telkens naar hetzelfde eiverwerkend bedrijf gaan, is het vldende het resultaat dr te geven telkens een nieuw nderzek werd uitgeverd. de eieren afkmstig van een psitieve tm wrden p gescheiden huders getransprteerd van de eieren afkmstig van de negatieve tmen van hetzelfde bedrijf. de eieren afkmstig van psitieve bedrijven wrden als laatste pgehaald. na transprt wrden de transprtmiddelen en het gebruikte ververmateriaal grndig gereinigd en ntsmet m cntaminatie van andere bedrijven te vrkmen. Wegwerpmateriaal wrdt slechts 1 maal gebruikt. de eieren afkmstig van de tm nder verdenking wrden niet tegelaten in het pakstatin maar rechtstreeks naar het eiverwerkend bedrijf getransprteerd. de tm mag enkel het pluimveebedrijf verlaten m lgistiek geslacht te wrden, mits testemming van het Agentschap. Opfktmen mgen eventueel vergeplaatst wrden naar de prductie-eenheid maar wrden als psitief beschuwd zlang het resultaat van het tegennderzek niet gekend is. De stal van herkmst wrdt eveneens als psitief beschuwd en vlgende maatregelen gelden: grndige reiniging en ntsmetting en de ndige leegstand (minstens tt de stal vlledig uitgedrgd is) wrdt gerespecteerd; de stal wrdt dr de bedrijfsdierenarts gecntrleerd p de aanwezigheid van Salmnella (zie bijlage 2) na de ndige sanitaire leegstand en dus in een vlledig uitgedrgde stal. Het is de taak van de verantwrdelijke m de bedrijfsdierenarts pdracht te geven deze staalname uit te veren. Indien het resultaat psitief is vr Salmnella (niet enkel S. Enteritidis en Typhimurium maar eveneens alle andere Salmnella s) met de stal pnieuw gereinigd en ntsmet wrden en wrdt pnieuw gecntrleerd dr de bedrijfsdierenarts p de aanwezigheid van Salmnella. Dit wrdt telkens herhaald tt Salmnella niet meer kan teruggevnden wrden in de stal.. Op het genblik dat het resultaat van het bevestigingsnderzek gekend is wrden fwel de tijdelijke maatregelen pgeheven bij negatief bevestigingsnderzek zwel vr Salmnella als vr antimicrbiële middelen f wrden de maatregelen nder het hfdstuk maatregelen tegepast indien het tegennderzek psitief is vr hetzelfde sertype f indien er antimicrbiële middelen gevnden werden. Bij de detectie van het gebruik van vr leghennen verbden antimicrbiële middelen (bv enrflxacine) mgen de eieren niet als B-eieren verhandeld wrden. Bij detectie van de verige antimicrbiële middelen wrden de eieren getest en mgen ze als B-eieren verhandeld wrden indien de MRL niet verschreden wrdt. Bij negatief tegennderzek wrdt de frequentie van staalname verhgd tt m de 6 weken en dit tt het einde van de laatste prductieperide. Deze stalen wrden genmen dr de bedrijfsdierenarts. Zwel de staalname

8 als de analyse wrden bekstigd dr de pluimveehuder. Gezien het cyclisch verlp van een Salmnella infectie meten deze nderzeken het risic dat psitieve eieren als vers cnsumptie-ei verkcht wrden z laag mgelijk huden. e. Gezndheidskwalificatie De maatregelen die pgelegd wrden in het kader van de gezndheidskwalificatie blijven van kracht. De gezndheidskwalificatie bevat de preventieve maatregelen vr de salmnellabestrijding. De maatregelen wrden beschreven in de mzendbrief betreffende de gezndheidskwalificatie van pluimvee met referentie PCCB/S2/ f. Officiële cntrles Het Agentschap vert jaarlijks minstens 1 fficiële cntrle uit p elk leghennenbedrijf. Dit wrdt pgelegd in Verrdening (EU) nr. 517/2011. De cntrle bestaat uit een inspectie p de uitgeverde bemnstering en de vaccinatie. Er wrdt eveneens 1 tm bemnsterd. Indien een tm psitief is vr Salmnella Enteritidis f Salmnella Typhimurium 3, met uitzndering van een vaccinstam, wrdt er eveneens een fficiële bemnstering uitgeverd bij alle andere aanwezige tmen en bij de vlgende tm die pgezet wrdt in dezelfde stal, p de leeftijd van weken. Als bijlage 1 wrdt de bemnsteringsmethde vr Salmnella bij eendagskuikens, peljen en leghennen weergegeven, als bijlage 2 de bemnsteringsmethde vr de cntrle p Salmnella na het reinigen en ntsmetten. 6. Bijlagen BIJLAGE I: Bemnsteringsmethde bij legkippen vr Salmnella dr de verantwrdelijke. BIJLAGE II: Bemnsteringsmethde vr de cntrle p Salmnella na reinigen en ntsmetten. 3 Inclusief mnfasische Salmnella Typhimurium met de antigene frmule 1,4,[5],12:i:-

9 7. Overzicht van de revisies Overzicht van de revisies van de mzendbrief Versie Van tepassing vanaf Reden en mvang van de revisie 1 28/06/2007 Publicatie van het KB van 27 april /11/2007 Aanvulling erkende labratria 3 22/02/2010 publicatie van het KB van 14 januari 2010 tt wijziging van het KB van 27 april 2007 betreffende de bestrijding van Salmnella bij pluimvee 4 de datum van publicatie Wijzigen lay-ut; Mgelijkheid tt dergatie van de vaccinatie tegen St; Rechtstreekse melding van psitieve resultaten van de uitgangscntrle aan de verantwrdelijke; Vermelding van mnfasische S. Typhimurium als te bestrijden sertype; Teveging van maatregelen wanneer antimicrbiële middelen gevnden wrden.