20/11/15 DOELSTELLINGEN? PROGRAMMA? BROEDERS, SINT-NIKLAAS,

Transcriptie

1 DOELSTELLINGEN? PROGRAMMA? BROEDERS, SINT-NIKLAAS, Zuurstof voor de vakcoördinator Informatie ontvangen/delen over het vak Nederlands Een visie op (taal)onderwijs ontwikkelen Contact met collega s en de vakbegeleider Nieuws uit het vakgebied + suggesties Lezen voor de lijst door de collega s van Broeders humaniora Sint-Niklaas Ergens een koffiepauze Woensdag 3/2/2016: Paperless evalueren Carl Boel Sint-Baafshuis, Gent Woensdag 17/2/2016: Kris Van den Branden Taalbeleid Sint-Baafshuis, Gent 1

2 NETWERKEN? Maandag 11/1/ u Sint-Baafshuis, Gent Communicatieve vaardigheden (2 e graad BSO) Zakelijke communicatie Nederlands (3 e graad BSO) LEERPLANNEN? Woensdag 25/5/2016 Sint- Baafshuis, Gent Nieuw leerplan Se-n-Se-jaren Regio Oost-Vlaanderen Regio Oost-Vlaanderen & West- Vlaanderen! Introductie Lezen voor de lijst Bijeenkomst 10 november /11/15 8 2

3 LEERLINGEN EN LEZEN?! Veel leerlingen hebben een hekel aan boeken lezen: lezen is vervelend Of ze zien het belang niet in van lezen: lezen moet, is niet cool lezen heeft soms veel moeite gekost: lezen is moeilijk weinig positieve ervaringen: lezen is saai worden thuis niet gestimuleerd: lezen is stom thuis talloze prikkels: ongunstig leesklimaat, komen niet aan lezen toe zijn afhankelijk van bibliotheek (pasjes, boetes, openingstijden): lezen is gedoe overweldigend boekenaanbod: kiezen is gokken WAAROM DOEN WE HET EIGENLIJK? Het onderwijs en het lezen van fictie en literatuur is belangrijk omdat Brainstorm en geef zelf eens 3 argumenten hiervoor, al dan niet aangepast aan de graad waarin je Nederlands geeft. Taalontwikkeling Lezen van fictie en literatuur is de drijvende kracht achter geletterdheid en taalvaardigheid Kinderen en studenten die boeken lezen, zijn niet alleen beter in tekstbegrip maar ook in technisch lezen en spellen. Bovendien hangt lezen van literatuur samen met academisch succes (en intelligentie). Het verband tussen het lezen van boeken en de taalvaardigheid wordt sterker met elk schooljaar. Kortom: het lezen van boeken is heel erg nuttig (misschien wel effectiever voor taalontwikkeling dan al die teksten met vragen) Leids onderzoek van Mol en Bus (meta-analyse van 100 nationale en internationale onderzoeken) Negatieve spiraal van zwakke lezers Negatieve spiraal van zwakke(re) lezers tekent zich in dit onderzoek sterk af à minder plezier in lezen à minder zelfstandig lezen à tekstbegrip, technisch lezen en spellen raken (verder) achter. Advies Zwakke lezers aanmoedigen om boeken te lezen Betrouwbare gidsen ontwikkelen die leerlingen helpen bij de selectie van interessante boeken op het juiste leesniveau Lezen van boeken opnemen in taalbeleid Mol en Bus (2011), To Read or Not to Read: A Meta-Analysis of Print Exposure from Infancy to Early Adulthood 3

4 Wat sport doet voor het lichaam, doet lezen voor de geest. Dat is goed gezegd, maar zonder motivatie komt er niets van terecht. Invloed van leraars, klasgenoten, bibliothecarissen en ouders is medebepalend. 20/11/15 14 Werken met niveaus in de klas Monique Metzemaekers RECHT DOEN AAN VERSCHILLEN STROOKJES LEGGEN Een motiverende start voor de leerlingen 4

5 SYLLABUS BIJSCHOLING: KENNISMAKEN MET LEZEN VOOR DE LIJST Beknopte en uitgebreide beschrijving leesniveaus (12-15 jaar) (15-19 jaar) Motiverende werkvormen (12-15 jaar) Hoe starten met LvdL in de klas (15-19 jaar) SURFEN NAAR LEZEN VOOR DE LIJST Zes manieren van lezen (uitgebreider beeld van leerlingen op literatuur) Raamwerk voor een boekengesprek (12-15 jaar & jaar) VOORBEELDEN: STARTEN MET LEZEN VOOR DE LIJST q DCW (1) q RON (4-5) q MOM (6) Opdrachten die leerlingen activeren en iets opleveren van doceren naar leren Experimentele voorbeelden ter inspiratie, maar niet letterlijk overnemen in andere leerjaren! 20/11/

6 De schrijver A.L. Snijders Een jongen die erg goed kan schrijven (hij heeft eigenaardigheden) stuurt op zijn 23 e een verhaal naar de redactie van een tijdschrift. Die reageert: het is niks. De jongen houdt op met schrijven. Als-ie was doorgegaan was hij een belangrijk schrijver geworden, dat ligt opgesloten in zijn levenslot. Hij negeert zijn lot, hij schrijft niet meer. Hij is niet ongelukkig geweest, hij heeft een goed leven gehad. Hij heeft alleen zijn lot genegeerd, wat je trouwens niet kan zien als hij in de Leidsestraat loopt. Hij is vorige week gestorven, 73 jaar oud. Kinderen, vrienden bij het graf; toch een verborgen anonimiteit. TRADITIONELE OPDRACHTEN Lees de tekst: Welke vragen stel je doorgaans? 1. Geef een korte samenvatting van het verhaal 2. Beschrijf de belangrijkste personages 3. Beschrijf de vertelsituatie en het perspectief 4. Wat valt je op aan de ruimte in dit verhaal? 5. Wat kun je zeggen over symbolen en motieven? 6. Interpreteer het verhaal: wat is het thema? HET KAN OOK ANDERS STIMULEREN VAN LITERAIRE COMPETENTIE Schrijf twee zinnen uit dit verhaal over die je niet zo goed begrijpt, of waarvan je niet zo goed snapt waarom ze in het verhaal staan (niveau 2). er het meest voor zorgen dat het geen nieuwsbericht is, maar een verhaal (niveau 3). je niet kunt weglaten zonder dat het verhaal zijn betekenis verliest (niveau 4). je kunt verbinden met het existentialisme (niveau 5). 20/11/15 24 Niveau en didactische potentie van teksten Keuze tussen een oefening in inschalen of een praktijkvoorbeeld 6

7 KEUZEMOMENT een concrete oefening in het inschalen van een verhaal (eerder 3 de graad, 2 de graad kan) of praktische uitleg over hoe hier in de eerste graad met lvdl gewerkt wordt (1 ste graad, 2 de graad kan) Verhaal van L. H. Wiener Satanies geheugen Didactische potentie Op welk niveau schaal je het verhaal in? Denk hierbij aan de bandbreedte: Het verhaal heeft een bandbreedte van drie niveaus. Inschaling op N3 betekent dat het verhaal ook werkt op N2 en N4. Als het verhaal het beste tot zijn recht komt op N3, dan onderzoeken we wat het verhaal voor N2 en N4 moeilijk/uitdagend of aantrekkelijk maakt. Opdracht met 2/3 collega s: Kies één van de verhalen. Stel met elkaar het niveau vast. Voor welke klas(sen) is dit verhaal geschikt? Wat maakt dit verhaal moeilijk/uitdagend/aantrekkelijk op drie niveaus? Wat is de focus in de les? Welke vragen stel je en welke opdrachten geef je? NB: Leren vindt plaats in de zone van de naaste ontwikkeling! MEERWAARDE VAN LEZEN VOOR DE LIJST (1) Geeft leraars en leerlingen houvast (oriënteringsbasis) Maakt literaire ontwikkeling van leerlingen én complexiteit van teksten inzichtelijk en bespreekbaar Rijke informatie en stimulerende opdrachten Betrouwbaar (wetenschappelijke basis) Houdt rekening met alle leerlingen zowel de zwakste als de sterkste lezers (constructief) 7

8 MEERWAARDE VAN LEZEN VOOR DE LIJST (2) Biedt een zekere standaard, gemeenschappelijk referentiekader (leerlingen, leraars, bibliothecarissen, ouders) Maakt opbrengstgericht werken mogelijk 20/11/15 30 En nu Wat willen wij hier op school realiseren?! Flexibele overgang van jaar naar jaar Wordt vermeld in de nieuwe leerplannen Nederlands als absolute aanrader Voor vakwerkgroep: ondersteunt onderlinge afstemming en afspraken overzichtelijke, hanteerbare catalogus met weloverwogen selectie van boeken Leerlijn voor literatuuronderwijs doelstellingen Manier van lezen Mogelijke wijze van verwerking Tekstkeuze/tekstaanbod Leerlijn voor schrijven eerste graad schrijven Publiek Voor zichzelf Bekende lee=ijdsgenoten Onbekende lee=ijdsgenoten Verwerkingsniveau Bekende volwassenen Onbekende volwassenen (1ste graad en 3 de graad- onbekend publiek (2de graad) 1 ste graad Aanzet tot literaire competen<e via leesplezier Tekstervarend Praten over de leesbeleving Kinder- en jeugdliteratuur kopiërend 2 de Leesplezier bewuster maken o.a. graad door middel van een begrippenapparaat Tekstervarend en tekstbestuderend Praten over de leesbeleving en preciezer benoemen Jeugdliteratuur, adolescentenliteratuur, literatuur voor volwassenen Eerste graad Beschrijvend No<<es in een voorgestructureerd kader 3 de Culturele gelelerdheid en graad literaire competen<e ontwikkelen, esthe<sche vorming, persoonlijke ontplooiing, waardeoordelen uitspreken. Tekstervarend, tekstbestuderend & teks<nterpreterend Spreken over de leesbeleving, de Adolescentenliteratuur, literatuur voor tekstervaring toetsen aan die van volwassenen een andere lezer (leraar, recensent, ) Peter Van Damme, pedagogisch ondersteuner Nederlands - Bron: KULeuven Structurerend beoordelend Oproepen, uitnodigingen, Stuk met info over Antwoorden op vragen Voor hun lee^ijd instruc<es, informa<ef henzelf bv. Bij een over op school bestemde formulieren stuk (bv. Korte eerste contact bij verwerkte inhouden, uiteenze\ng van een een verslag over een proef, ar<kel), jeugdvereniging, bij schoolse gegeven samenva\ng van een de kennismaking opdracht, brief waarin verhaal (zie ook de van het begin van de gangbare conven<es component aanzet tot het schooljaar gerespecteerd worden literaire competen<e via leesplezier)* Korte beoordeling van een boek, zie ook * 8

9 Leerlijn voor schrijven tweede en derde graad Schrijven Publiek Voor zichzelf Bekende lee=ijdsgenoten Onbekende lee=ijdsgenoten Bekende volwassenen Onbekende volwassenen (1ste graad en 3 de graad- onbekend publiek (2de graad) Verwerkingsniveau Structurerend Tweede graad Teksten zoals instruc<es, affiches, Teksten zoals agenda en planning, Teksten zoals vragen om inlich<ngen, uitnodigingen verslagen, no<<es <jdens een les, relevante formulieren bv. samenva\ngen en schema s van Sollicita<eformulieren voor een studieteksten, verzoek, bedanking vakan<ejob, zakelijke brieven of mails Beoordelend Teksten zoals lezersbrieven bv. Op een internet of digitaal plaborm een reac<e schrijven, recensies Derde graad Structurerend Teksten zoals schema s en samenva\ngen van gelezen en beluisterde informa<e en studieteksten, instruc<es en uitnodigingen beoordelend Teksten zoals verslagen, sollicita<ebrieven, sollicita<eformulieren, mo<va<es en cv s bv. Met het oog op weekendjob, vakan<ejob, job, deelname aan een project, zakelijke brieven en mails, gedocumenteerde en beargumenteerde teksten; WAAR DROMEN WE VAN OP TERMIJN? 1. combinatie van leerlijn literatuuronderwijs met leerlijn schrijven uitwerken 2. gedifferentieerd lezen met verhoging van leescompetentie en leesplezier 3. een digitaal meegroeiportfolio maken: zo weinig mogelijk overlapping zo weinig mogelijk herhaling en verveling ervaren door leerling én leraar(s) 4. een heuse LvdL-bib met kleurcode en uitleensysteem in het OLC VOORBEELD 5 DE JAAR ZELF EEN LEESBLOG BIJHOUDEN Opdracht leesportfolio uitgelegd in blogvorm (experimentele fase): Voorbeeld blog leerling: DANKJEWEL Voor jullie aandacht en enthousiasme! 9