De doorgaande lijn, zwakke lezers en de bibliotheek. Kees Broekhof Sardes

Transcriptie

1 + De doorgaande lijn, zwakke lezers en de bibliotheek Kees Broekhof Sardes

2 + Agenda Doorgaande lijnen rond lezen Wat zijn zwakke lezers? Welke maatregelen zijn mogelijk? Wat kan de bibliotheek doen?

3 + Wat doet een goede lezer? Decodeert de tekst (technisch lezen) Gebruikt kennis van de wereld (gebeurtenissen in Japan) Zet leesstrategieën in (afbeeldingen, koppen, onderschriften) Gebruikt woordenschat (foreigner, pull factor) Hoe komt dit tot stand?

4 + Doorgaande lijnen in didactiek

5 + Doorgaande lijn in leerdoelen: referentieniveaus 1 F (eind bo): Kan jeugdliteratuur belevend lezen. 2 F (eind vmbo): Kan eenvoudige adolescentenliteratuur herkennend lezen. 3 F (eind havo): Kan adolescentenliteratuur en eenvoudige volwassenenliteratuur kritisch en reflecterend lezen. 4 F (eind vwo): Kan volwassenenliteratuur interpreterend en esthetisch lezen.

6 + Referentieniveau 1F Algemeen: Kan jeugdliteratuur belevend lezen Teksten: De structuur is eenvoudig. Het tempo waarin de spannende of dramatische gebeurtenissen elkaar opvolgen is hoog. Begrijpen: Herkent basale structuurelementen, zoals wisselingen van tijd, plaats, versvorm. Kan meeleven met een personage en uitleggen hoe die zich voelt. Kan gedichten en verhaal-fragmenten parafraseren of samenvatten.

7 + Referentieniveau 1F Interpreteren: Kan relaties leggen tussen tekst en werkelijkheid. Kan spannende, humoristische of dramatische passages aanwijzen. Herkent emoties in de tekst, zoals verdriet, boosheid en blijdschap. Evalueren: Evalueert de tekst met emotieve argumenten. Kan met medeleerlingen leeservaringen uitwisselen. Kan interesse in bepaalde fictievormen aangeven. Hoe zit dit eruit van groep 1 tot en met groep 8?>

8 + De doorgaande lijn fictie binnen het basisonderwijs Uitwerkingen zijn te vinden in: Leerstoflijnen lezen beschreven (SLO, 2010)

9 + Leerstoflijnen lezen beschreven Schematisch overzicht van taken, teksten en kenmerken van de taakuitvoering. Algemene kenmerken van de leerstoflijnen: principes, taken, tekstkenmerken en kenmerken van taakuitvoering uitgebreid toegelicht, met resultaten uit wetenschappelijk onderzoek. Karakteristieken van het lezen in groep 1 tot en met 8: per twee groepen een beschrijving van de leerstoflijn voor de betreffende fase in het basisonderwijs.

10 + Voorbeeld groep 5/6 Taken Leesomgeving (leeshoek, collectie, variëteit, activiteiten) Functies van lezen (communicatie, wereld ordenen, ontspannen) Leestaken (verschillende soorten teksten) Tekstkenmerken Onderwerp (minder contextgebonden, problemen, avonturen) Structuren en tekst (helder, chronologisch, woordspelingen) Stijl (titels, kopjes, alinea's, opsommingen, voorbeelden, herhalingen) Relatie woord-beeld (tekst prominenter, prenten ook met dubbele bodem of aanvullende informatie)

11 + Voorbeeld groep 5/6, vervolg Taakuitvoering Techniek en woordenschat (automatiseren, alledaagse taal, schooltaal) Begrijpen, interpreteren (toevoegen eigen kennis, verschillende tekstsoorten, begrippen om over teksten te praten, leesstrategieën, tekstbegrip op macro-, meso- en micro-niveau) Evalueren (meer afstand, voorkeur verwoorden) Studietechnieken (herlezen, onderstrepen, aantekeningen maken, samenvatten) Opzoeken (wegwijs in bibliotheek, naslagwerken, zoeksystemen, internet)

12 + Terug naar de lezer Wat maakt zwakke lezers zwak? Woordenschat Technisch lezen Algemene kennis Toepassen van leesstrategieën Motivatie Elk van deze oorzaken kan apart aangepakt worden

13 + Welke maatregelen zijn mogelijk? Woordenschat Woordenschatdidactiek groep 1-8 Woordenschatlessen groep 1-8 Aandacht voor woorden bij alle vakken Meer lezen

14 + Welke maatregelen zijn mogelijk? Technisch lezen Beter voorbereiden in groep 1-2 Methode groep 3 goed invoeren Voortgezet technisch lezen tot en met groep 8 Meer lezen

15 + Welke maatregelen zijn mogelijk? Algemene kennis Zaakvakken Naschoolse activiteiten Gesprekken thuis Meer lezen

16 + Welke maatregelen zijn mogelijk? Toepassen van leesstrategieën Aandacht voor strategieën groep 1-8 Strategieën toepassen bij alle vakken Meer en gevarieerder lezen

17 + Welke maatregelen zijn mogelijk? Motivatie Zorgen voor authentieke teksten Zorgen voor variatie Het goede voorbeeld geven Kinderen zelf laten kiezen (de start van leesplezier) Respect voor de rechten van de lezer, waaronder het recht om een boek niet uit te lezen (Daniel Pennac: In een adem uit)

18 + Wat kan de bibliotheek hiermee? De meeste maatregelen behoren vrij exclusief tot het domein van de school. 1 niet: meer lezen

19 + Bewezen effecten van vrij lezen leesvaardigheid schrijfstijl woordenschat spelling kennis van grammatica Stephen Krashen (1993), The Power of Reading: Insights from the Research.

20 + Nu de school nog overtuigen Ruim baan voor de bibliotheek!

21 + Een structurele, doorgaande lijn in samenwerking met de school Bereikbaarheid (nabijheid, openingstijden) Collectie: variëteit (inhoud en leesniveaus) en actualiteit (voor inspiratie zie Leerstoflijnen van SLO) Presentatie, ook in de klas! (voor inspiratie zie MLP) Samenwerking met leerkrachten (lezen koppelen aan leerinhouden, ook in de bovenbouw) Samenwerken met ouders Doelgericht werken (op basis van meten)