Strategische en financiële heroriëntatie Rapport Gemeente Heeze-Leende

Transcriptie

1 Rapport Gemeente Heeze-Leende BMC april 2011 drs. M.A.J.R. Hermans Correspondentienummer: ZU

2 INHOUD HOOFDSTUK 1 INLEIDING 2 HOOFDSTUK 2 SUGGESTIES Suggesties P.M.-posten Projecten 7 HOOFDSTUK 3 EINDCONCLUSIE EN -AANBEVELING 9 1/9

3 Hoofdstuk 1 Inleiding De gemeente Heeze-Leende heeft in het coalitieakkoord als ambitie aangegeven om in 2014 een meerjarig sluitende begroting te willen hebben. Het college van burgemeester en wethouders is er in geslaagd om voor het jaar 2011 een reëel sluitende begroting te presenteren aan de gemeenteraad. Deze begroting is op 1 en 8 november 2010 door de gemeenteraad behandeld. Voor de jaren is de meerjarenbegroting niet sluitend. Teneinde aan het eind van de bestuursperiode (2014) een stevig (financieel) fundament te leggen voor de toekomst van de gemeente Heeze-Leende, is het van belang dat belangen worden afgewogen en keuzes worden gemaakt. Om deze belangenafwegingen en keuzes op een goede manier te kunnen maken, zijn twee sporen gevolgd: 1. een financieel-technisch traject om te komen tot kostenreductie en/of inkomstenverhoging; 2. een kerntakendiscussie. Het eerste spoor heeft invulling gekregen met behulp van een financiële scan die gebaseerd is op de methode van Zero Based Budgetting (ZBB). Het resultaat van dit spoor is verwoord in het rapport Financiële scan Zero Based Budgetting, d.d. 8 april In het bijzonder vragen wij uw aandacht voor de hierin opgenomen tabel met de resultaten naar aanleiding van de ZBB (pagina s 11-13) en onze beoordelingen met betrekking tot belastingen en mogelijke vrije belastingruimte, inkomstenverwerving waaronder subsidieverwerving, grondexploitatie en projecten, treasury, rekenrente en renteresultaat, investeringen, afschrijvingen en onderuitputting, reserves en voorzieningen, personeelskosten en (hulp)kostenplaatsen. Het tweede spoor betreft een inhoudelijk traject, waarbij een aantal keuzes gemaakt zijn in belangrijke ontwikkelingen die op de gemeente Heeze-Leende afkomen en die medebepalend zijn voor de agenda. Daarnaast is een schets van de gewenste identiteit van de gemeente Heeze-Leende gemaakt en is een aantal criteria geselecteerd die medebepalend zijn voor de wijze waarop taken en werkzaamheden uitgevoerd kunnen worden. In het rapport Financiële scan Zero Based Budgetting is een groot aantal suggesties gedaan die een bijdrage leveren aan het sluitend maken van de meerjarenbegroting. Het rapport toont aan dat, indien alle suggesties worden overgenomen, hiermee enerzijds een substantiële bijdrage wordt geleverd, maar dat hiermee nog niet een sluitende meerjarenbegroting wordt gerealiseerd. Het implementeren van de ZBB-resultaten creëert nog geen financieel fundament voor de gemeente Heeze-Leende. Hiervoor zijn aanvullende maatregelen nodig. 2/9

4 In het navolgende hoofdstuk doen wij suggesties die, in aanvulling op de resultaten van ZBB, een bijdrage leveren om tot dit financiële fundament te komen. Daarbij dient de juiste balans gevonden te worden om zowel de inhoudelijke keuzes van de kerntakendiscussie als het realiseren van de financiële taakstelling, zoveel mogelijk tot hun recht te laten komen. 3/9

5 Hoofdstuk 2 Suggesties 2.1 Suggesties Met inachtneming van de inhoudelijke keuzes, zoals verwoord in het rapport Kerntakendiscussie, doen wij een aantal suggesties die een bijdrage kunnen leveren om in meerjarenperspectief een solide financieel fundament voor de gemeente Heeze-Leende te creëren. De suggesties passen in de gemaakte schets van: de prioriteiten c.q. de kerntaken van de gemeente Heeze-Leende; de gewenste identiteit van de gemeente; het normenkader, dat in het rapport Kerntakendiscussie heeft geleid tot keuzes voor de beleidsregie en mogelijke varianten voor de uitvoering. Een enkele suggestie zal mogelijk (enigszins) tegenstrijdig kunnen zijn aan een criterium, zoals dit opgenomen is in het normenkader. Als er in die situatie binnen het normenkader andere en meer criteria van toepassing zijn te verklaren, hebben we ervoor gekozen om de suggestie niettemin op te nemen in het overzicht. Deels is dit ingegeven om zowel voldoende in te spelen op de taakopdracht als in het verkrijgen van enige speelruimte bij de uiteindelijke (politiek-bestuurlijke) afweging. Dat laat onverlet dat op onderdelen de aangedragen keuzes lastig en, zeker in de implementatie, vervelend kunnen zijn. Dat is ons inziens inherent aan de noodzaak en opdracht om te komen tot een financieel gezond fundament voor de gemeente Heeze-Leende. Naast de keuzes die gemaakt zijn in het traject van de kerntakendiscussie, is zoveel mogelijk geprobeerd om een zekere balans in het totaal van de suggesties aan te brengen. Het overzicht bevat suggesties die een bijdrage vragen van zowel: het bestuur als de ambtelijke organisatie; de zachte als de harde sector; de primaire als de ondersteunende processen. Het zoeken naar deze balans is geen uitgangspunt of randvoorwaarde, maar levert ons inziens een bijdrage om te komen tot het benodigde draagvlak. 4/9

6 Het navolgende overzicht bevat de suggesties, inclusief een financiële indicatie (V=voordeel, N=nadeel) en in meerjarenperspectief geplaatst: Productnummer Bedragen x! 1.000, Daling aantal wethouders van 2,75 fte naar wettelijk minimum van 2 fte 60 V 002 Versobering/vermindering van de bijzondere evenementen en/of representatiekosten (uitgegaan van vermindering met 20%) 8 V 8 V 8 V 004 Verhoging leges gehandicaptenparkeerkaart en uittreksels GBA 7 V 7 V 7 V 004 Verhoging tarieven leges burgerzaken naar een kostendekkend tarief (nader onderzoek is nodig) PM PM PM 004 Daling tarieven leges rijbewijzen a.g.v. vaststellen landelijk maximum (van! 44,80 naar! 36,06) 23 N 24 N 26 N 005 Aanvullende taakstellende bezuiniging voor SRE cf. andere samenwerkingsvormen (uitgegaan van 10%) 17 V 17 V 17 V 006 Terugdraaien uitbreiding aantal uren griffie (vermindering aantal raadsvergaderingen) 22 V 22 V 22 V 006 Invoering van een slapende rekenkamer 17 V 17 V 17 V 120 Terugbrengen bijdrage aan de veiligheidsregio PM PM PM 120 Invoering Wet Veiligheidsregio PM PM PM 210 Beleid t.a.v. onkruidbestrijding op verhardingen (chemisch, niet meer doen of andere opties) PM PM PM 210 Verlagen onderhoudsniveau wegen, straten en pleinen PM PM PM 310 Stoppen met Economisch Beleidsplan 8 V 8 V 8 V 311 Uitbreiding activiteiten weekmarkt/ samenwerking met private partij PM PM PM 421, Stoppen met tuinonderhoud bij scholen 423, 433 PM PM PM 480 Nieuwe aanbestedingen leerlingenvervoer (verwachte stijging kosten met 20%) 38 N 38 N 38 N 480 Aanpassing beleid eigen bijdragen leerlingenvervoer PM PM PM 510 Vermindering subsidie bibliotheek/ samenwerking met andere gemeenten PM PM PM 511 Beëindiging bijdrage aan muziekonderwijs 114 V 128 V 530 Privatisering sportaccommodaties PM PM PM 530 Verhoging huurtarieven sportaccommodaties (stel 10%) 21 V 21 V 21 V 5/9

7 Productnummer Bedragen x! 1.000, Beperking aantal sportaccommodaties PM PM PM 530, 580 Herziening subsidiebeleid PM PM PM 560 Bijstellen beleid groenvoorzieningen (versobering)/verlagen onderhoudsniveau openbaar groen PM PM PM 560 Kermis: hogere inkomsten vergaren/ samenwerking met private partij PM PM PM 580 Beëindiging subsidie Brabantse Dag 22 V 23 V 23 V 611 Uitvoeringskosten voor de regierol van de gemeente dekken uit het toegekende WSWbudget (10% van het ontvangen budget) 115 V 115 V 115 V 620 Meer Bewegen voor Ouderen: stoppen met deze activiteit 13 V 14 V 14 V 622 Terugbrengen aantal uren hulp in de huishouding (landelijk 3 uur, in Heeze-Leende 3,5 uur) 154 V 154 V 154 V 622 Invoering inkomenstoetsen bij Wmovoorzieningen PM PM PM 630 Afloop contracten de Meent en Valentijn 119 V 119 V 119 V 630 Verzelfstandiging dorpshuizen PM PM PM 652 Invoeren plafondbedrag voor woningaanpassingen (was voorheen! , ) 52 V 52 V 52 V 652 Toename kosten voorzieningen a.g.v. vergrijzing PM PM PM 715 Mogelijke overdracht jeugdzorg naar gemeenten na 2015 PM PM PM 723 Vorming van regionale uitvoeringsdiensten. Dat gaat dan met name over taken op het gebied van vergunningverlening, toezicht en handhaving PM PM PM 724, 732 Verhoging grafrechten tot kostendekkend niveau 9 V 9 V 9 V 810 Bestemmingsplannen oppakken in regionaal verband PM PM PM 820 Rente starterleningen 6 V 13 V 823 Verhoging leges bouwvergunningen e.d. (Wabo) PM PM PM 823 Lager aantal aanvragen bouwvergunning a.g.v. vertraging in projecten/economische crisis PM PM PM 930 Samenwerking met andere gemeenten en waterschap op het gebied van belastingen PM PM PM 931/932 Stijging OZB-tarieven niet-woningen naar niveau omliggende gemeenten 288 V 288 V 288 V 937 Invoeren hondenbelasting 46 V 46 V 46 V 6/9

8 Productnummer Bedragen x! 1.000, KPL Taakstelling personeelskosten 10% 583 V 583 V 583 V KPL Versobering personeel en raad (kerstpakketten, excursies, cadeauregeling etc.) 21 V 21 V 21 V KPL Samenwerking ICT PM PM PM KPL Taakstelling: uitgaven inzake project organisatieontwikkeling dekken middels te behalen efficiencyvoordelen n.a.v. de organisatieontwikkeling 10 V 10 V 10 V KPL Catering niet meer in eigen huis 42 V 42 V 42 V Overige posten (posten kleiner van! 5.000, ) 18 V 19 V 19 V Totaal V V V 2.2 P.M.-posten Het overzicht bevat een relatief groot aantal PM-posten. Deze zijn opgevoerd, omdat de onderwerpen alleszins de moeite waard zijn om aandacht te geven en op te pakken. Of ze daadwerkelijk effect hebben moet echter uit nader onderzoek blijken. Dit nader onderzoek valt buiten de scope van deze opdracht. Op basis van praktijkervaring is er een redelijke verwachting dat hiermee resultaat te behalen is. In het rapport Kerntakendiscussie is verwezen naar enkele voorbeelden waar in de praktijk hiermee resultaat behaald is (in het bijzonder geldt dit voor de varianten op het gebied van samenwerking en bovenlokale aanpak). Het resultaat van de kerntakendiscussie is onder andere dat het organiseren van deze zoektocht c.q. onderzoeken als een optie beschouwd wordt. Gelet op de beschikbare kwantitatieve en kwalitatieve capaciteit vraagt dit een nadere prioritering en fasering. 2.3 Projecten In het ZBB-rapport is een passage opgenomen over het projectenbureau en dit is vooral vanuit een financieel-technische benadering beschouwd. Ook na de kerntakendiscussie en dus rekening houdend met komende ontwikkelingen (agenda) en de gewenste identiteit van de gemeente, geven wij u in overweging nut en noodzaak van het projectenbureau te bezien. Een afzonderlijk projectenbureau is bij gemeenten die qua omvang en aard vergelijkbaar zijn met de gemeente Heeze-Leende niet gebruikelijk. Meestal komen projectenbureaus of soortgelijke afdelingen slechts voor bij gemeenten die (veel) groter zijn en bijvoorbeeld een centrumfunctie voor de regio vervullen. Het doel van een afzonderlijke afdeling is daarbij, naast een betere beheersing van de projecten, het terugverdienen van de kosten van een dergelijke afdeling omdat inhuur van externe projectleiders niet noodzakelijk is. Hiertoe dient sprake te zijn van een zekere continuïteit in de omvang van het aantal projecten en/of de omvang van de projecten. 7/9

9 In de projectenlijst zijn vele projecten opgenomen en deze projecten zullen in de komende jaren worden uitgevoerd en afgerond. Deze projecten leggen gedurende een relatief korte periode een behoorlijk beslag op de beschikbare personele capaciteit van zowel het projectbureau als de rest van de organisatie. Temporisering van de planning van deze projecten zou ons inziens kunnen leiden tot verdeling van de benodigde capaciteit die beter past bij de beperkte omvang van de organisatie. De gewenste identiteit van de gemeente in relatie tot de agendasetting, vraagt ons inziens om een heroverweging. 8/9

10 STRATEGISCHE EN FINANCIËLE HERORIËNTATIE Hoofdstuk 3 Eindconclusie en -aanbeveling Het overnemen en vaststellen van de adviezen zoals verwoord in het ZBB-rapport, het rapport over de kerntakendiscussie en hoofdstuk 2 van dit rapport, leveren een bijdrage in zowel een strategische heroriëntatie van de gemeente Heeze-Leende als een substantiële bijdrage in het sluitend maken van de meerjarenbegroting en het werken naar een financieel fundament voor de gemeente Heeze-Leende. Indien alle adviezen worden overgenomen leidt dit tot het volgende financiële perspectief: Begrotingssaldo inclusief resultaten ZBB Bedragen x! 1.000, Begrotingssaldo inclusief suggesties Begrotingsjaar N V N V N V N V In dit perspectief zijn nog niet alle overwegingen meegenomen die in de hoofdstukken 4 tot en met 11 van het ZBB-rapport zijn verwoord. De verwachting is dat dit een aanvullend positief effect zal hebben op het creëren van een financieel fundament. Daarnaast kunnen de onderzoeken die bij de diverse PM-posten zijn vermeld, ieder hun eigen aanvullende positieve bijdrage leveren. Het geheel levert een totaal aan suggesties op, dat ons inziens een invulling kan geven aan de taakopdracht waarvoor de gemeente Heeze-Leende zich gesteld ziet. De aangedragen suggesties overstijgen zelfs de taakopdracht. Dat biedt marges en mogelijkheden om te kiezen en elke suggestie vraagt een eigen politiek-bestuurlijke afweging. Doel blijft echter onverkort om binnen de inhoudelijke kaders een gezond financieel meerjarenperspectief en fundament te creëren en het begrotingsaldo sluitend te laten zijn. Wij adviseren u eventuele wijzigingen in de aangegeven suggesties passend te laten zijn binnen dit doel. 9/9