BESLUIT. Besluit van de Raad van Bestuur van de Nederlandse Mededingingsautoriteit als bedoeld in artikel 37, eerste lid, van de Mededingingswet.

Transcriptie

1 Nederlandse Mededingingsautoriteit BESLUIT Besluit van de Raad van Bestuur van de Nederlandse Mededingingsautoriteit als bedoeld in artikel 37, eerste lid, van de Mededingingswet. Nummer 7323/81 Betreft zaak: 7323/ Jumbo - C1000 I. MELDING 1. Op 14 december 2011 heeft de Raad van Bestuur van de Nederlandse Mededingingsautoriteit (hierna: NMa) een melding ontvangen van een voorgenomen concentratie in de zin van artikel 34 van de Mededingingswet. Hierin is medegedeeld dat Jumbo Groep Holding B.V. voornemens is uitsluitende zeggenschap te verkrijgen, in de zin van artikel 27, eerste lid, onder b, van de Mededingingswet, over C1000 B.V., onderdeel van CVC Capital Partners (hierna: CVC). 2. Van de melding is mededeling gedaan in Staatscourant van 21 december Naar aanleiding van de mededeling in de Staatscourant is een zienswijze ingediend. 1 Ambtshalve zijn vragen gesteld aan verschillende marktpartijen. II. PARTIJEN 3. Jumbo Groep Holding B.V. (hierna: Jumbo) is een besloten vennootschap naar Nederlands recht. Jumbo is voornamelijk actief op het gebied van de inkoop van en de detailhandel in levensmiddelen. Jumbo exploiteert circa 174 eigen supermarktfilialen onder de naam Jumbo of Super de Boer. Daarnaast levert zij goederen en diensten aan franchiseondernemers die in totaal circa 126 supermarkten exploiteren onder de naam Jumbo of Super de Boer. Ten slotte exploiteert Jumbo Beheer B.V., een aan Jumbo gelieerde vennootschap, acht golfwinkels onder de naam Golfwereld. 4. C1000 B.V. (hierna: C1000) is een besloten vennootschap naar Nederlands recht. Zij is een portfolio onderneming van één van de investeringsfondsen die worden beheerd door CVC. Skipper Investments B.V. (hierna: Skipper) is het investeringsfonds 2 dat, via Skipper Acquisitions B.V., alle aandelen in C1000 houdt. CVC houdt een meerderheid van de aandelen in Skipper. Net als Jumbo is C1000 actief op het gebied van de inkoop van en de detailhandel in levensmiddelen. 1 Omdat de zienswijze niet ziet op de inhoudelijke beoordeling van deze concentratie, wordt hier verder niet op ingegaan. 2 Naar aanleiding van de vertrouwelijke versie van dit besluit hebben partijen de NMa erop gewezen dat Skipper geen investeringsfonds is, maar een door CVC opgerichte rechtspersoon die optreedt als investeringsvehikel. 1 Openbare versie

2 C1000 exploiteert circa 36 eigen supermarktfilialen. Daarnaast levert zij goederen en diensten aan franchiseondernemers die in totaal circa 397 supermarkten exploiteren op basis van de supermarktformule C1000. III. DE GEMELDE OPERATIE 5. Jumbo, Skipper en C1000 hebben eind 2011 overeenstemming bereikt over de voorgenomen transactie die inhoudt dat Jumbo middels een aandelentransactie uitsluitende zeggenschap verwerft over C1000. Het voornemen blijkt uit een door partijen geparafeerde Sale and purchase agreement 3 zoals partijen die bij de melding hebben gevoegd. 6. Teneinde tegemoet te komen aan mogelijke mededingingsrechtelijke bezwaren op het gebied van de verkoop van dagelijkse consumptiegoederen via supermarkten hebben partijen aangegeven dat zij als onderdeel van de concentratie in achttien plaatsen afstand zullen doen van een winkel van Jumbo of C1000. Na overleg met de NMa hebben partijen op 13 februari 2012 de melding gewijzigd. IV. TOEPASSELIJKHEID VAN HET CONCENTRATIETOEZICHT 7. De gemelde operatie is een concentratie in de zin van artikel 27, eerste lid, onder b, Mededingingswet. De hierboven, onder de punten 5 en 6, omschreven transactie leidt ertoe dat Jumbo uitsluitende zeggenschap verkrijgt over C Betrokken ondernemingen zijn Jumbo en C Uit de bij de melding ter beschikking gestelde omzetgegevens blijkt dat de gemelde concentratie binnen de werkingssfeer van het in hoofdstuk 5 van de Mededingingswet geregelde concentratietoezicht valt. V. BEOORDELING A. RELEVANTE MARKTEN Relevante productmarkten 10. De activiteiten van partijen overlappen op de volgende drie gebieden: (i) de verkoop van dagelijkse consumptiegoederen via supermarkten, (ii) de inkoop van dagelijkse 3 Bijlage 10 bij de melding van 14 december 2011; de datum van ondertekening is onbekend. 2 Openbare versie

3 consumptiegoederen voor afzet via de detailhandel en (iii) het aanbieden van franchisediensten op het gebied van supermarkten. (i) Verkoop van dagelijkse consumptiegoederen via supermarkten 11. Evenals in eerdere besluiten van de NMa 4 en in beschikkingen van de Europese Commissie 5 zal in deze zaak worden uitgegaan van een afzonderlijke markt voor de verkoop van dagelijkse consumptiegoederen via supermarkten waarbij geen nader onderscheid is gemaakt tussen supermarkten, hypermarkten en discounters. Wel is bij de beoordeling van de gevolgen van de concentratie rekening gehouden met de grootte van de vloeroppervlakte van de winkels. 6 Bij de berekening van de (gezamenlijke) marktaandelen van partijen en hun concurrenten is uitgegaan van de grootte van het verkoopvloeroppervlak (hierna: vvo) en waar mogelijk ook van omzetgegevens. (ii) Inkoop van dagelijkse consumptiegoederen voor afzet via de detailhandel 12. Evenals in eerdere besluiten 7 zal in deze zaak worden uitgegaan van een aparte markt voor de inkoop van dagelijkse consumptiegoederen voor de afzet via de detailhandel, waarbij rekening wordt gehouden met de verschillen tussen productgroepen. In deze zaak kan echter in het midden worden gelaten of een eventuele nadere onderverdeling van de markt in productgroepen dient te worden gemaakt omdat de uiteindelijke beoordeling van de zaak hierdoor niet wordt beïnvloed. (iii) Aanbieden van franchisediensten op het gebied van supermarkten 4 Zie bijvoorbeeld het besluit van de NMa van 5 maart 2001 in zaak 6879/ Schuitema - SdB Activa, punt 11, en het besluit van de NMa van 4 december 2009 in zaak 6802/ Jumbo - Super de Boer, punt Zie de beschikking van de Europese Commissie van 20 november 1996 in zaak IV/M.784 Kesko/Tuko, de beschikking van 27 augustus 1996 in zaak IV/M.803 Rewe/Billa, de beschikking van 15 januari 1998 in zaak IV/M.1071 Spar/Pro, de beschikking van 3 februari 1999 in zaak IV/M.1221 Rewe/Meinl en de beschikking van 25 januari 2000 in zaak IV/M.1684 Carrefour/Promodes. 6 Supermarkten met een verkoopvloeroppervlak van minder dan 500 m2 hebben over het algemeen een beperkter assortiment en worden daarom door consumenten niet als volwaardig alternatief voor grotere supermarkten, zoals de winkels van partijen, gezien. Dit is bevestigd in het onderzoek van de NMa onder marktpartijen. Deze kleinere winkels heeft de NMa daarom buiten de beoordeling gelaten. 7 Zie bijvoorbeeld de besluiten van de NMa in zaak in zaak 6879/ Schuitema - SdB Activa, reeds aangehaald, punt 12, en in zaak 6802/ Jumbo - Super de Boer, reeds aangehaald, punt Openbare versie

4 13. In eerdere zaken is een aparte markt voor het aanbieden van franchisediensten op het gebied van supermarkten in Nederland onderscheiden In absolute aantallen leveren de franchisewinkels van Jumbo (126) 9 slechts een beperkte toevoeging op aan het totale aantal franchisewinkels van C1000 (circa 400). Op het totale aantal franchisesupermarkten in Nederland is het aandeel van Jumbo circa [0-10%] en dat van C1000 circa [10-20%]. 10 Op deze markt zijn meerdere concurrenten actief, zoals Albert Heijn (marktaandeel [10-20%]), Plus ([10-20%]) en Spar ([20-30%]) Gezien de geringe toevoeging van Jumbo aan C1000 en de beperkte gezamenlijke positie van partijen ([20-30%]) zal in het hiernavolgende niet verder worden ingegaan op de markt voor het aanbieden van franchisediensten op het gebied van supermarkten. 11 Relevante geografische markten (i) Verkoop van dagelijkse consumptiegoederen via supermarkten 15. Evenals in eerdere besluiten 12 kan in deze zaak in het midden worden gelaten of de markt voor de verkoop van dagelijkse consumptiegoederen via supermarkten een nationale of een lokale dimensie heeft aangezien dit voor de beoordeling van de concentratie geen verschil maakt. Voor de beoordeling van de gevolgen van de concentratie zijn hieronder zowel de effecten van de concentratie op de mogelijke landelijke markt als de effecten op de mogelijke regionale/lokale markten in kaart gebracht. 16. Voor de afbakening van mogelijke lokale markten is in deze zaak als vertrekpunt gekozen het gebied dat binnen een straal van 15 minuten reistijd per auto rond een winkel van Jumbo of 8 Zie onder meer de besluiten van de NMa in zaak 6879/ Schuitema - SdB Activa, reeds aangehaald, punt 14, en zaak 6145/ Sperwer - Sligro - Spar - Meermarkt - Attent, punten 24 en In de vertrouwelijke versie van dit besluit heeft de NMa vermeld dat het om 47 winkels gaat. Hierbij zijn abusievelijk de franchisewinkels van Super de Boer niet opgenomen. In deze openbare versie van het besluit zijn delen van de tekst vervangen of weggelaten om reden van vertrouwelijkheid. Vervangen of weggelaten delen zijn met vierkante haken aangegeven In het geval van getallen of percentages kan de vervanging hebben plaatsgevonden in de vorm van vermelding van bandbreedtes. 10 Gebaseerd op gegevens van partijen en het rapport Bedrijfsvergelijking 2011 Zelfstandige levensmiddelendetailhandel, te raadplegen via: Netherlands/Local%20Assets/Documents/NL/Branches/Consumentenmarkt/nl_nl_cb_bedrijfsvergelijking_2011.pdf, zoals geraadpleegd op 17 februari In lijn met eerdere besluiten van de NMa wordt hierbij uitgegaan van een geografische markt die nationaal van omvang is. 12 Zie onder meer de besluiten van de NMa in zaak in zaak 6879/ Schuitema - SdB Activa, reeds aangehaald, punt 13, en in zaak 6802/ Jumbo - Super de Boer, reeds aangehaald, punt Openbare versie

5 C1000 ligt. 13 Dit gebied is vervolgens ingeperkt tot de betrokken plaats waar de over te nemen winkel is gevestigd. Dit vanwege het feit dat de concurrentie binnen de woonplaats als het meest relevant moet worden beschouwd omdat de consument over het algemeen niet geneigd is om zijn dagelijkse boodschappen te doen in een andere plaats dan zijn woonplaats. Op dit uitgangspunt kan echter een uitzondering worden gemaakt als een woonplaats in feite is vastgegroeid aan een grotere plaats of als de meldende partijen duidelijke bewijzen aandragen dat consumenten ook bereid zijn om supermarkten in (een) andere nabijgelegen plaats(en) te bezoeken, ongeacht de vraag of deze plaats groter of kleiner is dan de eigen woonplaats. (ii) Inkoop van dagelijkse consumptiegoederen voor afzet via de detailhandel 17. In deze zaak zal er, evenals in eerdere zaken, van worden uitgegaan dat de markt voor inkoop van dagelijkse consumptiegoederen voor afzet via de detailhandel, mogelijk nader onderverdeeld in productgroepen, een nationale omvang heeft. 14 B. GEVOLGEN VAN DE CONCENTRATIE (i) Verkoop van dagelijkse consumptiegoederen via supermarkten a) Nationale markt 18. De omvang van een Nederlandse markt voor de verkoop van dagelijkse consumptiegoederen via supermarkten was in 2010 circa EUR 33 miljard. 15 Op basis van omzet bedragen de marktaandelen van Jumbo en C1000 op een dergelijke markt respectievelijk circa [10-20%] en circa [10-20%]. Het gezamenlijke marktaandeel van partijen op de (mogelijke) gehele Nederlandse markt voor de verkoop van dagelijkse consumptiegoederen via supermarkten komt hiermee op circa [20-30%]. 19. De belangrijkste concurrenten van partijen op de markt voor de verkoop van dagelijkse consumptiegoederen via supermarkten in Nederland zijn Albert Heijn, Aldi, Lidl, Samenwerkende Dirk van den Broek Bedrijven, Plus, Jan Linders, Nettorama en Spar. 20. Gelet op de beperkte marktaandelen van partijen, alsmede de aanwezigheid van sterke(re) concurrenten op deze markt is er geen reden om aan te nemen dat de concentratie de daadwerkelijke mededinging op de Nederlandse markt op significante wijze zou kunnen 13 Dit komt overeen met de benadering die bij de afbakening van de (mogelijke) geografische markt is gekozen in het besluit van de NMa in zaak 6879/ Schuitema - SdB Activa, reeds aangehaald, punt 14, en het besluit van de NMa in zaak 6802/ Jumbo - Super de Boer, reeds aangehaald, punt Zie onder meer het besluit van de NMa in zaak 6879/ Schuitema - SdB Activa, reeds aangehaald, punt Bron: Rapport Bedrijfsvergelijking 2011 Levensmiddelendetailhandel van Deloitte, reeds aangehaald. 5 Openbare versie

6 belemmeren, met name als het resultaat van het in het leven roepen of het versterken van een economische machtspositie. b) Regionale/lokale markten 21. Conform de benadering beschreven in punt 16 is in 97 woonplaatsen sprake van overlap tussen de activiteiten van partijen wanneer als vertrekpunt het gebied wordt gekozen dat in die woonplaatsen binnen een straal van 15 minuten reistijd per auto rond een winkel van Jumbo of C1000 is gelegen. 16 Indien geen rekening wordt gehouden met de grenzen van de betreffende woonplaats, is in 269 woonplaatsen of gebieden 17 sprake van overlap tussen de activiteiten van partijen. 22. Marktaandelen zijn een belangrijke eerste aanwijzing voor de economische macht die een winkel op lokaal niveau heeft. Voor de beoordeling van de gevolgen van de concentratie op de mogelijke lokale markten is daarom, evenals in eerdere besluiten van de NMa en in beschikkingen van de Commissie, gekeken naar het gezamenlijke marktaandeel van partijen op basis van omzet en, indien dit niet mogelijk was, op basis van vvo Omdat lokale markten in de praktijk doorgaans niet volledig geïsoleerd zijn van invloeden van daarbuiten en daarom enige flexibiliteit kunnen vertonen, moet met de marktaandelen op regionale/lokale markten met de nodige voorzichtigheid worden omgegaan. Voor de (mogelijke) lokale markten waar het gezamenlijke marktaandeel van partijen op basis van omzet of in gevallen waarin niet alle omzetcijfers beschikbaar zijn 19 op basis van vvo beneden de 50% ligt, is ervan 16 Jumbo heeft verklaard dat zij afziet van de voorgenomen nieuwbouwlocatie in [ ] als gevolg waarvan in [ ] geen overlap tussen de activiteiten van partijen zal ontstaan. 17 Met woonplaats wordt bedoeld de plaats waar één of meerdere winkels van partijen is / zijn gevestigd. Een gebied bestaat uit een combinatie van twee of meer woonplaatsen. De mogelijke relevante geografische markten die in dit besluit worden besproken, betreffen zowel woonplaatsen als gebieden. 18 Overeenkomstig het besluit 6879/ Schuitema - SdB Activa, reeds aangehaald, punt 20 en zaak 6802/ Jumbo - Super de Boer, reeds aangehaald, punt Omdat Lidl als enige ondervraagde marktpartij heeft geweigerd omzetgegevens ter beschikking te stellen aan de NMa is het niet mogelijk geweest om voor alle mogelijke regionale / lokale markten het marktaandeel op basis van omzet te berekenen. Voor deze markten kan op basis van vvo wel een berekening van het marktaandeel worden gemaakt die de positie van partijen in ieder geval niet onderschat. Het is immers bekend dat discounters zoals Lidl over het algemeen een hogere omzet per vierkante meter behalen dan full service supermarkten zoals de winkels van partijen. Voor deze zaak betekent dit voor regionale / lokale markten waar naast de winkels van partijen ook winkels van Lidl zijn gevestigd dat marktaandeelberekeningen op basis van vvo voor partijen naar verwachting niet tot een lager marktaandeel zullen leiden dan op basis van omzet. 6 Openbare versie

7 uitgegaan dat de winkels van partijen ook na het samengaan voldoende zullen worden gedisciplineerd door winkels van concurrenten en er geen mededingingsprobleem aanwezig is. 24. Indien het marktaandeel op basis van omzet, dan wel in gevallen waarin omzetgegevens niet aanwezig zijn op basis van vvo, de 50% overschrijdt, is de situatie op de desbetreffende lokale markt in eerste instantie als potentieel problematisch aangemerkt en daarom nader onderzocht. Vanwege afwijkingen in vvo zoals vermeld in openbare bronnen 20 is ervoor gekozen om ook alle woonplaatsen en gebieden waar het gezamenlijke marktaandeel van partijen op basis van één van de bronnen of volgens opgave van partijen hoger is dan 40% nogmaals te controleren. 25. Vervolgens is onderzocht of er mogelijk relativerende factoren zijn die ertoe leiden dat er ondanks het hoge gezamenlijke marktaandeel van partijen op die markt als gevolg van de voorgenomen concentratie toch geen sprake is van een significante belemmering van de mededinging, met name als gevolg van het ontstaan of het versterken van een economische machtspositie. Bepaalde lokale omstandigheden zijn beschouwd als relativerende factoren. Zo is onder meer gekeken naar de grootte van de concurrenten zowel qua vvo als waar mogelijk qua omzet en naar consumentenstromen. 26. In een aantal woonplaatsen is sprake van overlap tussen de activiteiten van partijen waarbij het gezamenlijk marktaandeel op basis van vvo groter is dan 40%, maar kleiner dan 50% (afgerond naar hele procenten). 21 Het gaat dan om: Coevorden (49%), Delfzijl (44%), Duiven (42%), Emmeloord (44%), Emmen (41%), Geleen (41%), Goor (50%), Hardenberg (49%), Hoogezand (49%), Krimpen aan den IJssel (47%), Leusden (46%), Nieuwegein (circa 47%), Nuenen (41%), Oldenzaal (45%), Papendrecht (44%), Schijndel (43%), Terneuzen (43%) en Wolvega (49%). 27. Evenzo is er in een aantal gebieden sprake van overlap tussen de activiteiten van partijen waarbij het gezamenlijk marktaandeel op basis van vvo groter is dan 40%, maar kleiner dan 50% (afgerond naar hele procenten). Het gaat om Aalten (42%), Beneden-Leeuwen (45%), Biddinghuizen (42%), Damwoude (41%), Dreumel (44%), Grou (46%), Hasselt (42%), Heino (50%), Heteren (41%), Hoek (41%), Klundert (41%), Made (44%), Marknesse (49%), Oldemarkt (50%), Oost- West- en Middelbeers (46%), Ruinerwold (40%), Sappemeer (40%), Schildwolde (49%), Schoonebeek (42%), Siddeburen (43%), Slagharen (41%), Urk (50%), Vianen (45%), Weert (42%) en Zwartemeer (45%). 20 Voor de berekening van het marktaandeel op basis van vvo is gebruik gemaakt van de volgende openbare bronnen: Supermarktgids 56e editie, Ter Aar: Ondernemers Pers Nederland 2011 en Distrifood Supermarktpocket 2011, Doetinchem: Reed Business Food & Horeca Op basis van de in punt 24 genoemde nadere controle is vastgesteld dat in Deurne het marktaandeel van partijen op basis van vvo groter is dan 50%. Deze plaats wordt hierna in de punten 57 tot en met 59 besproken. 7 Openbare versie

8 28. Ten aanzien van alle hiervoor genoemde plaatsen en gebieden kan worden vastgesteld dat, uitgaande van een straal van 15 minuten per auto rond de winkels van partijen, de winkels van partijen ook na het samengaan voldoende zullen worden gedisciplineerd door winkels van concurrenten. In de hiervoor genoemde plaatsen is geen nader onderzoek verricht naar daadwerkelijke consumentenstromen omdat het gezamenlijk marktaandeel van partijen daar kleiner is dan 50%. Gelet hierop is er geen reden om aan te nemen dat als gevolg van de concentratie de daadwerkelijke mededinging op de in de punten 26 en 27 genoemde mogelijke lokale markten op significante wijze zou kunnen worden belemmerd, met name als het resultaat van het in het leven roepen of het versterken van een economische machtspositie. 29. In de overlapplaatsen Baarle-Nassau, Beilen, Bleiswijk, Bunschoten-Spakenburg, Dedemsvaart, Deurne, Dokkum, Grave, Heerenveen, Heeswijk-Dinther, IJsselstein, Kampen, Klazienaveen, Leek, Lichtenvoorde, Meijel, Oirschot, Raalte, Raamsdonksveer, Stadskanaal, Surhuisterveen, Ter Apel, Ulft, Vlijmen en Zuidlaren bedraagt het gezamenlijke marktaandeel van partijen op basis van vvo en/of omzet 50% of meer. Plaatsen waar geen mededingingsprobleem ontstaat na de concentratie 30. Voor de (mogelijke) lokale markten Heerenveen, IJsselstein, Klazienaveen, Lichtenvoorde en Vlijmen heeft de NMa na nader onderzoek vastgesteld dat het niet aannemelijk is dat hier een mededingingsprobleem zou kunnen ontstaan als gevolg van de concentratie, omdat aangenomen kan worden dat de winkels van partijen op deze (mogelijke) lokale markten ook na het samengaan van partijen voldoende zullen worden gedisciplineerd door de winkels van concurrenten. 31. Zoals hierna in de punten 32 tot en met 40 zal worden toegelicht, is de NMa na nader onderzoek ook voor de (mogelijke) lokale markten Leek, Stadskanaal en Ulft tot de conclusie gekomen dat er geen mededingingsprobleem zal ontstaan als gevolg van de concentratie. Leek 32. In Leek zijn drie winkels van partijen gevestigd (twee van Jumbo en één van C1000). Naast de winkels van partijen zijn in Leek een Albert Heijn, een Aldi en een Lidl gevestigd. Op basis van vvo hebben partijen een marktaandeel van circa 53% Partijen hebben betoogd dat bij de berekening van het gezamenlijk marktaandeel van partijen ook de winkel van Poiesz in Tolbert moet worden meegerekend, omdat die plaats aan Leek is vastgegroeid. Als gevolg hiervan daalt het gezamenlijk marktaandeel volgens partijen tot circa 48%. 22 Zie hiervoor, voetnoot Openbare versie

9 34. De NMa volgt het standpunt van partijen dat Leek en Tolbert gezamenlijk als de relevante (mogelijke) lokale markt moeten worden aangemerkt, omdat de twee plaatsen in feite aan elkaar zijn vastgegroeid. Het marktaandeel van partijen overschrijdt op deze mogelijke lokale markt de 50% niet. Aangenomen kan worden dat de winkels van partijen op deze (mogelijke) lokale markt ook na het samengaan van partijen voldoende zullen worden gedisciplineerd door de winkels van concurrenten. Stadskanaal 35. In Stadskanaal zijn drie winkels van partijen (één van Jumbo en twee van C1000) gevestigd. Naast de winkels van partijen zijn in Stadskanaal een Lidl, een Aldi, een Albert Heijn en een Spar gevestigd. 23 Het gezamenlijke marktaandeel van partijen in deze plaats bedraagt op basis van vvo circa 58% Partijen hebben betoogd dat er concurrentiedruk uitgaat op de supermarkten van partijen van de supermarkten in Nieuw-Buinen, Vlagtwedde en Borger. Partijen hebben betoogd dat bij de berekening van het gezamenlijk marktaandeel van partijen ook de supermarkten in Nieuw-Buinen moeten worden meegerekend, omdat die plaats aan Stadskanaal is vastgegroeid. Als gevolg hiervan daalt het gezamenlijk marktaandeel volgens partijen naar minder dan 50%. 37. De NMa volgt het standpunt van partijen dat Stadskanaal en Nieuw-Buinen gezamenlijk als de relevante (mogelijke) lokale markt moeten worden aangemerkt, omdat de twee plaatsen in feite aan elkaar zijn vastgegroeid. Het marktaandeel van partijen overschrijdt op deze mogelijke lokale markt de 50% niet. Aangenomen kan worden dat de winkels van partijen op deze (mogelijke) lokale markt ook na het samengaan van partijen voldoende zullen worden gedisciplineerd door de winkels van concurrenten. Ulft 38. In Ulft zijn twee winkels van partijen (een Jumbo (Super de Boer) en een C1000). Naast de winkels van partijen zijn in Ulft een Aldi en een Lidl gevestigd. Het gezamenlijke marktaandeel van partijen bedraagt in deze plaats op basis van vvo circa 61% Partijen hebben aangegeven dat de Super de Boer aan de Ir. Sassenstraat in Ulft gesloten is met ingang van 28 januari 2012 wegens tegenvallende resultaten. Hierdoor bestaat er geen 23 De Spar in Stadskanaal heeft een vvo kleiner dan 500 m2 en wordt daarom niet als een volwaardig alternatief beschouwd voor de winkels van partijen. Bij de berekening van het gezamenlijke marktaandeel van partijen op basis van vvo en omzet is daarom geen rekening gehouden met deze winkel. 24 Zie hiervoor, voetnoot Zie hiervoor, voetnoot Openbare versie

10 overlap meer in Ulft waardoor de voorgenomen concentratie geen gevolgen zal hebben op de (mogelijke) lokale markt Ulft. Ter bevestiging hiervan heeft Jumbo de opzegging van de huurovereenkomst aan de NMa overgelegd. Conclusie 40. Gelet op het vorenstaande is er geen reden om aan te nemen dat als gevolg van de concentratie de daadwerkelijke mededinging op de (mogelijke) lokale markten Heerenveen, IJsselstein, Klazienaveen, Leek, Lichtenvoorde, Stadskanaal, Ulft en Vlijmen op significante wijze zou kunnen worden belemmerd, met name als het resultaat van het in het leven roepen of het versterken van een economische machtspositie. Plaatsen waar een mededingingsprobleem zou kunnen ontstaan als gevolg van de concentratie 41. Voor de (mogelijke) lokale markten Baarle-Nassau, Beilen, Bleiswijk, Bunschoten- Spakenburg, Dedemsvaart, Deurne, Dokkum, Grave, Heeswijk-Dinther, Kampen, Meijel, Oirschot, Raalte, Raamsdonksveer, Surhuisterveen, Ter Apel en Zuidlaren heeft de NMa na onderzoek vastgesteld dat er mogelijk wel een mededingingsprobleem zou kunnen ontstaan als gevolg van deze concentratie. Deze (mogelijke) lokale markten worden hierna op alfabetische volgorde besproken in de punten 42 tot en met 94. Baarle-Nassau 42. In Baarle-Nassau zijn twee winkels van partijen (een Jumbo en een C1000) gevestigd. Daarnaast is in Baarle-Nassau een Aldi gevestigd. Het gezamenlijke marktaandeel van partijen in deze plaats bedraagt op basis van omzet circa [80-90%]. 43. Volgens partijen doen de inwoners van Baarle-Nassau hun dagelijkse inkopen in Chaam en Alphen. Ook zouden inwoners van Baarle-Nassau voor hun supermarktboodschappen naar de verder weg gelegen plaatsen Goirle, Breda, Tilburg en het Belgische Turnhout gaan. Ter onderbouwing voeren partijen aan dat uit een onderzoek van de Kamer van Koophandel 26 blijkt dat 9% van de inwoners van Baarle-Nassau hun dagelijkse inkopen in een andere plaats doen. Daarnaast voeren zij aan dat uit klantenherkomstonderzoek van de C1000-vestiging in Baarle- Nassau zou blijken dat [50-60%] van de klanten uit de omringende plaatsen komt. 44. Volgens de NMa hebben partijen met de overgelegde informatie niet overtuigend aangetoond dat er lokale factoren zijn die het hoge marktaandeel van partijen in Baarle-Nassau relativeren. Ook het onderzoek van de NMa onder concurrenten heeft niet laten zien dat er consumentenstromen naar nabijgelegen plaatsen zijn. Niet is aangetoond dat consumenten uit 26 Zie < 10 Openbare versie

11 Baarle-Nassau ook naar supermarkten in omliggende plaatsen gaan voor hun dagelijkse boodschappen, nu 91% van de inwoners van Baarle-Nassau de supermarktboodschappen in de eigen woonplaats doet. Het feit dat [50-60%] van de klanten van de C1000 vestiging in Baarle- Nassau uit de omgeving komt, zou volgens de NMa juist de sterke aantrekkingskracht van de winkels van partijen in deze plaats benadrukken, als gevolg waarvan er eerder reden is alleen naar de concurrentie in de plaats Baarle-Nassau zelf te kijken. Onvoldoende duidelijk is of deze consumenten uit de gehele omgeving afkomstig zijn of bijvoorbeeld uit naburige plaatsen waar geen andere supermarkt is gevestigd, zodat hieraan lastig conclusies kunnen worden verbonden. Vooralsnog kan dan ook niet worden aangenomen dat van supermarkten in omringende plaatsen voldoende disciplinerende werking uitgaat op de winkels van partijen. Hiernaar zou nader onderzoek moeten worden gedaan in een vergunningsfase. Beilen 45. In Beilen zijn twee winkels van partijen (een Jumbo en een C1000) gevestigd. Naast de winkels van partijen zijn in Beilen een Poeisz en een Aldi gevestigd. Het gezamenlijke marktaandeel van partijen in deze plaats bedraagt op basis van omzet circa [80-90%]. 46. Partijen betogen dat er sterke concurrentiedruk uitgaat van supermarkten in Assen en Hoogeveen. Deze plaatsen liggen op meer dan 15 minuten reistijd per auto van de winkels van partijen. Ten aanzien van Assen stellen partijen dat uit onderzoek 27 blijkt dat Assen een sterke regiofunctie vervult en dat 17% 28 van de omzet van supermarkten in Assen wordt gerealiseerd door inwoners van omringende plaatsen. Met betrekking tot Hoogeveen voeren zij aan dat 33% van de consumenten niet uit Hoogeveen zelf komen Volgens de NMa hebben partijen met de overgelegde informatie niet overtuigend aangetoond dat er lokale factoren zijn die het hoge marktaandeel van partijen in Beilen relativeren. Ook het onderzoek van de NMa onder concurrenten heeft niet laten zien dat er consumentenstromen naar nabijgelegen plaatsen zijn. Niet is aangetoond dat consumenten uit Beilen ook naar supermarkten in omliggende plaatsen gaan voor hun dagelijkse boodschappen. Uit de onderbouwing van partijen blijkt bijvoorbeeld niet welk deel van de 33 % van de bezoekers van buiten Hoogeveen uit Beilen komt. Hetzelfde geldt voor het percentage van 17% van de omzet van supermarkten in Assen dat van inwoners uit omliggende gebieden afkomstig is. Vooralsnog kan dan ook niet worden aangenomen dat van supermarkten in omringende plaatsen 27 Zie Detailhandelsmonitor Assen 2010 van de gemeente Assen: 28 Ten aanzien van de binnenstad geldt een percentage van 28%. 29 Zie Koopstromenonderzoek 2010 van de gemeente Hoogeveen: 11 Openbare versie

12 voldoende disciplinerende werking uitgaat op de winkels van partijen. Hiernaar zou nader onderzoek moeten worden gedaan in een vergunningsfase. Bleiswijk 48. In Bleiswijk zijn twee winkels van partijen (een Jumbo en een C1000) gevestigd. Naast de winkels van partijen is in Bleiswijk een Lidl gevestigd. Het gezamenlijke marktaandeel van partijen in deze plaats bedraagt op basis van vvo circa 68% Partijen stellen dat het aannemelijk is dat inwoners van Bleiswijk voor hun dagelijkse boodschappen naar supermarkten in Berkel en Rodenrijs en Zoetermeer gaan. Deze stelling is niet nader onderbouwd, bijvoorbeeld aan de hand van consumentenherkomstonderzoek. 50. Volgens de NMa hebben partijen met de overgelegde informatie niet overtuigend aangetoond dat er lokale factoren zijn die het hoge marktaandeel van partijen in Bleiswijk relativeren. Ook het onderzoek van de NMa onder concurrenten heeft dit niet laten zien. Niet aangetoond is dat consumenten uit Bleiswijk ook naar supermarkten in omliggende plaatsen gaan voor hun dagelijkse boodschappen. Vooralsnog kan dan ook niet worden aangenomen dat van supermarkten in omringende plaatsen voldoende disciplinerende werking uitgaat op de winkels van partijen. Hiernaar zou nader onderzoek moeten worden gedaan in een vergunningsfase. Bunschoten-Spakenburg 51. In Bunschoten-Spakenburg zijn drie winkels van partijen (één van Jumbo en twee van C1000) gevestigd. Naast de winkels van partijen zijn in Bunschoten-Spakenburg een Aldi en een Lidl gevestigd. Het gezamenlijke marktaandeel van partijen in deze plaats bedraagt op basis van vvo circa 68%. 52. Partijen hebben betoogd dat inwoners van Bunschoten-Spakenburg ook bij supermarken in Baarn en Amersfoort hun dagelijkse boodschappen doen. Deze stelling is niet nader onderbouwd, bijvoorbeeld aan de hand van consumentenherkomstonderzoek. Bevraagde marktpartijen hebben aangegeven dat hun winkels in Baarn, Nijkerk en Amersfoort nauwelijks worden bezocht door inwoners van Bunschoten-Spakenburg. 53. Volgens de NMa hebben partijen niet aangetoond dat er lokale factoren zijn die het hoge marktaandeel van partijen in Bunschoten-Spakenburg relativeren. Ook het onderzoek van de NMa onder concurrenten heeft dit niet laten zien. Niet aangetoond is dat consumenten uit Bunschoten-Spakenburg ook naar supermarkten in omliggende plaatsen gaan voor hun dagelijkse 30 Zie hiervoor, voetnoot Openbare versie

13 boodschappen. Vooralsnog kan dan ook niet worden aangenomen dat van supermarkten in omringende plaatsen voldoende disciplinerende werking uitgaat op de winkels van partijen. Hiernaar zou nader onderzoek moeten worden gedaan in een vergunningsfase. Dedemsvaart 54. In Dedemsvaart zijn twee winkels (een Jumbo en een C1000) van partijen gevestigd. Naast de winkels van partijen zijn in Dedemsvaart een Aldi en een Lidl gevestigd. Op basis van vvo hebben partijen een marktaandeel van circa 57% Partijen hebben betoogd dat Dedemsvaart samen met de plaatsen Ommen, Hardenberg, Balkbrug, Zuidwolde en mogelijk ook Hoogeveen, als één geografische markt moet worden gezien, omdat het volgens hen aannemelijk is dat inwoners van Dedemsvaart hun dagelijkse boodschappen doen bij supermarkten in deze plaatsen. Alle genoemde plaatsen liggen op meer dan 15 minuten reistijd per auto van de winkels van partijen in Dedemsvaart. Partijen voeren ter onderbouwing aan dat uit het Koopstromen Onderzoek 2010 van de gemeente Hoogeveen volgt dat 33% van de klanten van de supermarkten in Hoogeveen niet uit deze plaats komt en dat 50% van de non-food omzet in Hoogeveen wordt gerealiseerd door inwoners van buiten de gemeente. 32 Daarnaast hebben partijen mede op basis van consumentenherkomstonderzoek van de Jumbo in Hardenberg een ruwe schatting gemaakt van het percentage inwoners van Dedemsvaart dat ten minste één keer per week voor de dagelijkse boodschappen naar Hardenberg gaat ([5-15%]). 56. Volgens de NMa hebben partijen met de overgelegde informatie niet overtuigend aangetoond dat er lokale factoren zijn die het hoge marktaandeel van partijen in Dedemsvaart relativeren. Ook het onderzoek van de NMa onder concurrenten heeft dit niet laten zien. Uit de onderbouwing van partijen blijkt bijvoorbeeld niet welk deel van de 33% van de bezoekers van buiten Hoogeveen uit Dedemsvaart komt. Vooralsnog kan dan ook niet worden aangenomen dat van supermarkten in omringende plaatsen voldoende disciplinerende werking uitgaat op de winkels van partijen. Hiernaar zou nader onderzoek moeten worden gedaan in een vergunningsfase. Deurne 31 Zie hiervoor, voetnoot Gemeente Hoogeveen, Koopstromen Onderzoek 2010, website: http//: 13 Openbare versie

14 57. In Deurne zijn vijf winkels (twee van Jumbo en drie van C1000) gevestigd. Naast de winkels van partijen zijn in Deurne een Albert Heijn, een Aldi 33, een Lidl en een Jan Linders gevestigd. Op basis van vvo hebben partijen en marktaandeel van circa 58% Partijen hebben gesteld dat de winkels van partijen in Deurne gedisciplineerd worden door supermarkten in het nabijgelegen Helmond, zonder hiervoor een onderbouwing te geven. Ook uit het onderzoek onder marktpartijen van de NMa is niet naar voren gekomen dat inwoners van Deurne voor hun dagelijkse boodschappen naar Helmond of andere omringende plaatsen gaan. 59. Volgens de NMa hebben partijen met de overgelegde informatie niet overtuigend aangetoond dat er lokale factoren zijn die het hoge marktaandeel van partijen in Deurne relativeren. Niet aangetoond is dat consumenten uit Deurne ook naar supermarkten in omliggende plaatsen gaan voor hun dagelijkse boodschappen, zodat zou kunnen worden aangenomen dat hiervan een voldoende disciplinerende werking uitgaat op de winkels van partijen. Dokkum 60. In Dokkum zijn drie winkels (twee van Jumbo waarvan één Super de Boer, en een C1000) van partijen gevestigd. Naast de winkels van partijen zijn in Dokkum een Lidl, een Poiesz, een Aldi en een Spar gevestigd. 35 Op basis van vvo hebben partijen een marktaandeel van circa 55% Partijen stellen dat Dokkum samen met Damwoude, waar naast een C1000 ook een Spar en een Lidl zijn gevestigd, als één geografische markt moet worden gezien. Het gezamenlijke marktaandeel van partijen zou in dat geval circa 51% bedragen. In het onderzoek onder marktpartijen van de NMa is echter niet gebleken dat de supermarkten in Damwoude voor inwoners van Dokkum een alternatief vormen. 62. Daarnaast zou uit consumentenherkomstonderzoek van de C1000 in Dokkum blijken dat [30-40%] van de klanten van deze winkel niet uit Dokkum komt, maar (vooral) uit omringende plaatsen, waaronder Damwoude. Volgens partijen is het aannemelijk dat hetzelfde geldt voor Jumbo en Super de Boer in Dokkum. 33 Aldi heeft verklaard dat deze winkel binnenkort zal worden gesloten. Bij de berekening van het marktaandeel is geen rekening gehouden met het vvo van Aldi. 34 Zie hiervoor, voetnoot De Spar in Dokkum heeft een vvo kleiner dan 500 m2 en wordt daarom niet als een volwaardig alternatief beschouwd voor de winkels van partijen. Bij de berekening van het gezamenlijke marktaandeel van partijen op basis van vvo en omzet is daarom geen rekening gehouden met deze winkel. 36 Zie hiervoor, voetnoot Openbare versie

15 63. Volgens de NMa hebben partijen met de overgelegde informatie niet overtuigend aangetoond dat er lokale factoren zijn die het hoge marktaandeel van partijen in Dokkum relativeren. Ook in het onderzoek van de NMa onder concurrenten is niet naar voren gekomen dat consumenten uit Dokkum ook naar supermarkten in omliggende plaatsen gaan voor hun dagelijkse boodschappen. Het feit dat [30-40%] van de klanten van de C1000-vestiging in Dokkum uit de omgeving komt, zou volgens de NMa juist de sterke aantrekkingskracht van de winkels van partijen in deze plaats benadrukken, als gevolg waarvan er eerder reden is alleen naar de concurrentie in de plaats Dokkum zelf te kijken. Onvoldoende duidelijk is of deze consumenten uit de gehele omgeving afkomstig zijn of bijvoorbeeld uit naburige plaatsen waar geen andere supermarkt is gevestigd, zodat hieraan lastig conclusies kunnen worden verbonden. Vooralsnog kan dan ook niet worden aangenomen dat van supermarkten in omringende plaatsen voldoende disciplinerende werking uitgaat op de winkels van partijen. Hiernaar zou nader onderzoek moeten worden gedaan in een vergunningsfase. Grave 64. In Grave zijn twee winkels (een Jumbo en een C1000) van partijen gevestigd. Naast de winkels van partijen zijn in Grave een Nettorama en een Lidl gevestigd. Op basis van vvo hebben partijen een marktaandeel van circa 55% Partijen hebben gesteld dat het aannemelijk is dat supermarkten in de omliggende plaatsen Wijchen, Cuijk en Mill en het verder weg gelegen Nijmegen (op 20 minuten reistijd per auto) een alternatief zijn voor inwoners van Grave, zonder dit nader te onderbouwen. Verder zou uit consumentenherkomstonderzoek blijken dat [20-30%] van de klanten van de C1000- supermarkt in Grave niet uit Grave komt. 66. Volgens de NMa hebben partijen met de overgelegde informatie niet overtuigend aangetoond dat er lokale factoren zijn die het hoge marktaandeel van partijen in Grave relativeren. Ook uit het onderzoek onder marktpartijen van de NMa is dit niet naar voren gekomen. Niet aangetoond is dat consumenten uit Grave ook naar supermarkten in omliggende plaatsen gaan voor hun dagelijkse boodschappen. Het feit dat [20-30%] van de klanten van de C1000-vestiging in Grave uit de omgeving komt, zou volgens de NMa juist de sterke aantrekkingskracht van de winkels van partijen in deze plaats benadrukken, als gevolg waarvan er eerder reden is alleen naar de concurrentie in de plaats Grave zelf te kijken. Onvoldoende duidelijk is of deze consumenten uit de gehele omgeving afkomstig zijn of alleen uit bepaalde delen, zodat hieraan lastig conclusies kunnen worden verbonden. Vooralsnog kan dan ook niet worden aangenomen dat van supermarkten in omringende plaatsen voldoende disciplinerende werking uitgaat op de winkels van partijen. Hiernaar zou nader onderzoek moeten worden gedaan in een vergunningsfase. 37 Zie hiervoor, voetnoot Openbare versie

16 Heeswijk-Dinther 67. In Heeswijk-Dinther zijn twee winkels van partijen gevestigd (een Jumbo en een C1000) en geen andere supermarkten. Op basis van vvo en omzet hebben partijen een marktaandeel 100%. 68. Partijen hebben gesteld dat het aannemelijk is dat inwoners van de kleine plaats Heeswijk-Dinther hun dagelijkse boodschappen doen in de nabijgelegen plaatsen Veghel, Schijndel en Uden, bijvoorbeeld omdat het gemiddelde vvo van supermarkten in de omliggende plaatsen gemiddeld hoger is dan in Heeswijk-Dinther. Ook zouden zij hun dagelijkse boodschappen doen in s-hertogenbosch (op 20 minuten reistijd per auto), omdat deze plaats een regiofunctie heeft. Consumentenherkomstonderzoek van de Jumbo in Schijndel is gebruikt om een globale schatting te maken van het percentage inwoners van Heeswijk-Dinther dat ten minste één keer per week voor de dagelijkse boodschappen naar Schijndel gaat ([0-10%]). 69. Volgens de NMa hebben partijen met de overgelegde informatie niet overtuigend aangetoond dat er lokale factoren zijn die het hoge marktaandeel van partijen in Heeswijk-Dinther relativeren. Niet aangetoond is dat consumenten uit Heeswijk-Dinther in voldoende mate ook naar supermarkten in omliggende plaatsen gaan voor hun dagelijkse boodschappen. Ook uit het onderzoek onder marktpartijen is dit niet naar voren gekomen. Zo hebben bevraagde marktpartijen die supermarkten in de genoemde omliggende plaatsen exploiteren bevestigd dat zij vrijwel geen klanten uit Heeswijk-Dinther krijgen en dat inwoners van deze plaats de snelweg A50 als een barrière ervaren voor het doen van hun dagelijkse boodschappen elders. Vooralsnog kan dan ook niet worden aangenomen dat van supermarkten in omringende plaatsen voldoende disciplinerende werking uitgaat op de winkels van partijen. Hiernaar zou nader onderzoek moeten worden gedaan in een vergunningsfase. Kampen 70. In Kampen zijn vier winkels (twee van Jumbo en twee van C1000) van partijen gevestigd. Naast de winkels van partijen zijn in Kampen een Albert Heijn, een Aldi en een Coop Compact gevestigd. 38 Op basis van vvo en omzet hebben partijen een marktaandeel van circa [60-70%]. 71. Partijen stellen dat Kampen en IJsselmuiden, die door de rivier de IJssel van elkaar gescheiden worden, deel uitmaken van dezelfde geografische markt. In IJsselmuiden zijn naast een C1000 ook winkels van Aldi, Lidl en Boni Supermarkt gevestigd. Kampen en IJsselmuiden zijn 38 De Coop Compact in Kampen heeft een vvo kleiner dan 500 m2 en wordt daarom niet als een volwaardig alternatief beschouwd voor de winkels van partijen. Bij de berekening van het gezamenlijke marktaandeel van partijen op basis van vvo en omzet is daarom geen rekening gehouden met deze winkel. 16 Openbare versie

17 door een stadsbrug met elkaar verbonden en behoren tot dezelfde gemeente. Volgens partijen is het gezien de geografische ligging aannemelijk dat supermarkten in Kampen en IJsselmuiden met elkaar concurreren. Het gezamenlijke marktaandeel zou in dat geval volgens partijen circa [50-60%] bedragen. Ten slotte hebben partijen gesteld dat er voor inwoners van Kampen een prikkel bestaat om voor de dagelijkse boodschappen naar Zwolle (op circa 18 minuten reistijd per auto van de winkels van partijen in Kampen) te reizen, omdat deze grotere stad een aantrekkelijk winkelaanbod heeft. 72. Volgens de NMa hebben partijen met de overgelegde informatie niet overtuigend aangetoond dat er lokale factoren zijn die het hoge marktaandeel van partijen in Kampen relativeren. De stelling dat consumenten uit Kampen voor hun boodschappen ook naar supermarkten in IJsselmuiden of Zwolle gaan, is niet onderbouwd, bijvoorbeeld aan de hand van consumentenherkomstonderzoek. Ook uit het onderzoek onder marktpartijen van de NMa is dit niet naar voren gekomen. Vooralsnog kan dan ook niet worden aangenomen dat van supermarkten in omringende plaatsen voldoende disciplinerende werking uitgaat op de winkels van partijen. Hiernaar zou nader onderzoek moeten worden gedaan in een vergunningsfase. Meijel 73. In Meijel zijn twee winkels van partijen gevestigd (een Jumbo en een C1000) gevestigd en geen andere supermarkten. Op basis van vvo en omzet hebben partijen een marktaandeel van 100%. 74. Partijen stellen dat het aannemelijk is dat inwoners van Meijel voor hun food en non-food inkopen naar de omliggende (grotere) plaatsen Panningen, Heythuysen, Helden, Neerkant, Asten en Nederweert gaan. De supermarkten in die plaatsen kunnen volgens partijen een alternatief vormen voor de in Meijel gevestigde winkels van partijen. Uit consumentenherkomstonderzoek van de Jumbo in Meijel zou blijken dat [30-40%] van de klanten van deze supermarkt uit omringende plaatsen komt. 75. Volgens de NMa hebben partijen met de overgelegde informatie niet overtuigend aangetoond dat er lokale factoren zijn die het hoge marktaandeel van partijen in Meijel relativeren. Ook uit het onderzoek onder marktpartijen van de NMa is dit niet naar voren gekomen. Bevraagde marktpartijen hebben aangegeven dat inwoners van Meijel niet geneigd zijn om hun boodschappen in andere plaatsen te doen. De stelling dat consumenten uit Meijel voor hun boodschappen ook naar supermarkten in omliggende plaatsen gaan, is niet onderbouwd door partijen. Het feit dat [30-40%] van de klanten van de Jumbo-vestiging in Meijel uit de omgeving komt, zou volgens de NMa juist de sterke aantrekkingskracht van de winkels van partijen in deze plaats benadrukken, als gevolg waarvan er eerder reden is alleen naar de concurrentie in de plaats Meijel zelf te kijken. Onvoldoende duidelijk is of deze consumenten uit 17 Openbare versie

18 de gehele omgeving afkomstig zijn of alleen uit bepaalde delen, zodat hieraan lastig conclusies kunnen worden verbonden. Vooralsnog kan dan ook niet worden aangenomen dat van supermarkten in omringende plaatsen voldoende disciplinerende werking uitgaat op de winkels van partijen. Hiernaar zou nader onderzoek moeten worden gedaan in een vergunningsfase. Oirschot 76. In Oirschot zijn twee winkels van partijen (een Jumbo en een C1000) gevestigd. Naast de winkels van partijen is in Oirschot een Lidl gevestigd. Het gezamenlijke marktaandeel van partijen bedraagt in deze plaats op basis van vvo circa 72% Partijen hebben aangevoerd dat een groot deel van de inwoners van Oirschot ook naar omliggende plaatsen gaat voor de dagelijkse boodschappen, zoals in de nabijgelegen plaats Best en het verder gelegen Eindhoven. Ter onderbouwing voeren partijen het regionaal koopstromenonderzoek voor de Stadsregio Eindhoven aan waaruit zou blijken dat 43% van de inwoners van Oirschot de dagelijkse boodschappen buiten Oirschot doen. 78. Volgens de NMa hebben partijen met de overgelegde informatie niet overtuigend aangetoond dat er lokale factoren zijn die het hoge marktaandeel van partijen in Oirschot relativeren, met name omdat uit het onderzoek onder marktpartijen is gebleken dat er slechts beperkte stromen plaatsvinden tussen Oirschot en het nabijgelegen Best. Onvoldoende duidelijk is hoe groot deze stromen precies zijn. Vooralsnog kan dan ook niet worden aangenomen dat van supermarkten in omringende plaatsen voldoende disciplinerende werking uitgaat op de winkels van partijen. Hiernaar zou nader onderzoek moeten worden gedaan in een vergunningsfase. Raalte 79. In Raalte zijn drie winkels van partijen (één van Jumbo en twee van C1000) gevestigd. Naast de winkels van partijen zijn in Raalte een Albert Heijn en een Aldi gevestigd. Het gezamenlijke marktaandeel van partijen in deze plaats bedraagt op basis van omzet circa [60-70%]. 80. Partijen hebben betoogd dat er concurrentiedruk plaatsvindt op de supermarkten van partijen in Raalte door de supermarkten in de nabij gelegen plaatsen Heeten, Lemerveld en Luttenberg en van de supermarkten in de verder gelegen plaatsen Heino, Nijverdal en Wijhe. 39 Zie hiervoor, voetnoot Eindhoven, Regionaal koopstromenonderzoek SRE 2009, te raadplegen via: 18 Openbare versie

19 81. Volgens de NMa hebben partijen met de overlegde informatie niet overtuigend aangetoond dat er lokale factoren zijn die het hoge marktaandeel van partijen in Raalte relativeren. Bevraagde marktpartijen hebben aangegeven dat er slechts beperkte consumentenstromen zijn tussen Raalte en de omliggende plaatsen. Onvoldoende duidelijk is hoe groot deze stromen precies zijn. Vooralsnog kan dan ook niet worden aangenomen dat van supermarkten in omringende plaatsen voldoende disciplinerende werking uitgaat op de winkels van partijen. Hiernaar zou nader onderzoek moeten worden gedaan in een vergunningsfase. Raamsdonksveer 82. In Raamsdonksveer zijn twee winkels van partijen (een Jumbo en een C1000) gevestigd. Naast de winkels van partijen is in Raamsdonksveer een Plus gevestigd. Volgens de hiervoor beschreven benadering bedraagt het gezamenlijke marktaandeel van partijen in deze plaats op basis van omzet circa [80-90%]. 83. Partijen hebben gesteld dat Geertruidenberg is vastgegroeid aan Raamsdonksveer en derhalve meegenomen zou moeten worden in de berekening van het marktaandeel. Indien Geertruidenberg wordt meegenomen, zou het marktaandeel uitkomen op circa 62% op basis van vvo. Ook hebben partijen betoogd dat er concurrentiedruk uitgaat van de nabijgelegen plaats Oosterhout en het verder gelegen Breda. 84. Volgens de NMa hebben partijen met de overgelegde informatie niet overtuigend aangetoond dat er lokale factoren zijn die het hoge marktaandeel van partijen in Raamsdonksveer relativeren. Ook indien Raamsdonksveer en Geertruidenberg als één lokale markt gezien zouden moeten worden, blijft het gezamenlijke marktaandeel van partijen hoog. In het onderzoek van de NMa onder concurrenten is bovendien niet naar voren gekomen dat inwoners van Raamsdonksveer voor hun dagelijkse boodschappen naar Geertruidenberg of Oosterhout gaan. Vooralsnog kan dan ook niet worden aangenomen dat van supermarkten in omringende plaatsen voldoende disciplinerende werking uitgaat op de winkels van partijen. Hiernaar zou nader onderzoek moeten worden gedaan in een vergunningsfase. Surhuisterveen 85. In Surhuisterveen zijn twee winkels van partijen (een Jumbo en een C1000) gevestigd. Naast de winkels van partijen zijn in Surhuisterveen een Aldi en een Lidl gevestigd. Het gezamenlijke marktaandeel van partijen bedraagt in deze plaats op basis van omzet circa [60-70%] Zie hiervoor, voetnoot Openbare versie

20 86. Partijen stellen dat dit marktaandeel geen goede weergave is van de werkelijke positie van partijen in Surhuisterveen gelet op het feit dat er twee discounters zijn gevestigd (Aldi en Lidl) met relatief lage vvo s en een hoge omzet per vierkante meter. Zij hebben echter niet aangetoond waarom dat juist voor deze plaats zou gelden. Vanwege het ontbreken van omzetgegevens van Lidl kan de NMa de stelling van partijen niet nader onderzoeken in deze fase van het onderzoek en moet zij zich baseren op de gegevens over het vvo. Verder stellen partijen dat er concurrentiedruk uitgaat van de supermarkten in Buitenpost, Harkem, Grootegast en Drachten. Deze stelling is echter niet nader onderbouwd. 87. Volgens de NMa hebben partijen met de overgelegde informatie niet overtuigend aangetoond dat er lokale factoren zijn die het hoge marktaandeel van partijen in Surhuisterveen relativeren. Ook in het onderzoek van de NMa onder concurrenten is dit niet naar voren gekomen. Niet aangetoond is dat consumenten uit Surhuisterveen ook naar supermarkten in omliggende plaatsen gaan voor hun dagelijkse boodschappen. Vooralsnog kan dan ook niet worden aangenomen dat van supermarkten in omringende plaatsen voldoende disciplinerende werking uitgaat op de winkels van partijen. Hiernaar zou nader onderzoek moeten worden gedaan in een vergunningsfase. Ter Apel 88. In Ter Apel zijn twee winkels van partijen (een Jumbo en een C1000) gevestigd. Naast de winkels van partijen zijn er in Ter Apel een Aldi, een Lidl en een Troefmarkt gevestigd. 42 Het gezamenlijke marktaandeel van partijen bedraagt in deze plaats op basis van vvo circa 62% Partijen stellen dat dit marktaandeel geen goede weergave is van de werkelijke positie van partijen gelet op het feit dat er twee discounters zijn gevestigd (Aldi en Lidl) met relatief lage vvo s en een hoge omzet per vierkante meter. Zij hebben echter niet aangetoond waarom dat juist voor deze plaats zou gelden. Vanwege het ontbreken van omzetgegevens van Lidl kan de NMa de stelling van partijen niet nader onderzoeken in deze fase van het onderzoek en moet zij zich baseren op de gegevens over het vvo. Verder hebben partijen aangevoerd dat er disciplinerende werking uitgaat van de supermarkten in Musselkanaal, Emmer-Compascuum en Emmen. Deze stelling is echter niet nader onderbouwd. 90. Volgens de NMa hebben partijen met de overgelegde informatie niet overtuigend aangetoond dat er lokale factoren zijn die het hoge marktaandeel van partijen in Ter Apel relativeren. Ook het onderzoek van de NMa onder concurrenten heeft dit niet laten zien. Niet 42 De Troefmarkt in Ter Apel heeft een vvo kleiner dan 500 m2 en wordt daarom niet als een volwaardig alternatief beschouwd voor de winkels van partijen. Bij de berekening van het gezamenlijke marktaandeel van partijen op basis van vvo en omzet is daarom geen rekening gehouden met deze winkel. 43 Zie hiervoor, voetnoot Openbare versie