Besluit van de directeur-generaal van de Nederlandse mededingingsautoriteit als bedoeld in artikel 37, eerste lid, van de Mededingingswet.

Transcriptie

1 BESLUIT Besluit van de directeur-generaal van de Nederlandse mededingingsautoriteit als bedoeld in artikel 37, eerste lid, van de Mededingingswet. Zaaknummer: 1848/ABN AMRO Bouwfonds - Proverko I. MELDING 1. Op 23 maart 2000 heeft de directeur-generaal van de Nederlandse mededingingsautoriteit een melding ontvangen van een voorgenomen concentratie in de zin van artikel 34 van de Mededingingswet. Hierin is medegedeeld dat ABN AMRO Bouwfonds Nederlandse Gemeenten N.V. voornemens is zeggenschap te verkrijgen, in de zin van artikel 27, onder b, van de Mededingingswet, over Proverko Ontwikkeling B.V. en Proverko Woningbouw B.V.. Van de melding is mededeling gedaan in Staatscourant 63 van 29 maart Naar aanleiding van de mededeling in de Staatscourant zijn geen zienswijzen van derden naar voren gebracht. II. PARTIJEN 2. ABN AMRO Bouwfonds Nederlandse Gemeenten N.V. (hierna: ABN AMRO Bouwfonds) is een naamloze vennootschap naar Nederlands recht. Haar aandelen worden voor de grootst mogelijke minderheid gehouden door ABN AMRO Bank N.V., terwijl de overige aandelen tot ten minste 31 december 2004 worden gehouden door de Nederlandse gemeenten.[1] ABN AMRO Bank N.V. heeft de uitsluitende zeggenschap in ABN AMRO Bouwfonds.[2] ABN AMRO Bank N.V. maakt onderdeel uit van de ABN AMRO-Groep (hierna: ABN AMRO). 3. ABN AMRO is actief op het gebied van bancaire en verzekeringsactiviteiten en andere financile dienstverlening. Meer specifiek van belang voor de beoordeling van onderhavige melding zijn haar activiteiten op het gebied van de ontwikkeling van vastgoed, projectfinanciering, externe financiering van verhuurde of door de eigenaar zelf gebruikte objecten en financiering van particuliere woningen. 4. Proverko Ontwikkeling B.V. en Proverko Woningbouw B.V. (hierna tezamen: Proverko) zijn beide besloten vennootschappen naar Nederlands recht. Enig aandeelhouder van Proverko is Proverko Bouwgroep B.V. (hierna: Proverko BBV), waarvan de aandelen worden gehouden door R.A. Beheer B.V. (50%) en Sta Sterk B.V. (50%). 5. Proverko is actief op het gebied van ontwikkeling van vastgoed (in hoofdzaak woningbouw), bemiddeling in vastgoed en advisering met betrekking tot hypotheken.

2 III. DE GEMELDE OPERATIE 6. De gemelde operatie blijkt uit de Drie-partijen-intentieovereenkomst (hierna: Overeenkomst) van 17 maart 2000, die is ondertekend door ABN AMRO Bouwfonds, R.A. Beheer B.V., Sta Sterk B.V., Proverko Bouwgroep B.V. en Dura Vermeer Groep N.V.. Hierin is vastgelegd de overname van Proverko door ABN AMRO en de overname van Proverko BBV en Proverko Bouw B.V. door Dura Vermeer Groep N.V.. In onderhavige zaak is uitsluitend de overname van Proverko door ABN AMRO gemeld.[3] IV. TOEPASSELIJKHEID VAN HET CONCENTRATIETOEZICHT 7. De gemelde operatie is een concentratie in de zin van artikel 27, onder b, van de Mededingingswet. De hierboven, onder punt 6, omschreven transactie leidt er toe dat ABN AMRO Bouwfonds uitsluitende zeggenschap verkrijgt in Proverko. 8. Betrokken ondernemingen, in de zin van het Besluit vaststelling formulieren Mededingingswet (Staatscourant 1 van 2 januari 1998), zijn ABN AMRO en Proverko. 9. Uit de bij de melding ter beschikking gestelde omzetgegevens blijkt dat de gemelde concentratie binnen de werkingssfeer van het in hoofdstuk 5 van de Mededingingswet geregelde concentratietoezicht valt. V. BEOORDELING A. Relevante markten 10. Partijen zijn beide actief op het gebied van vastgoedontwikkeling, vastgoedbemiddeling en hypotheekadvisering. Omdat de omzetten die door Proverko met vastgoedbemiddeling en hypotheekadvisering worden behaald zeer gering zijn, zullen deze activiteiten in de verdere beoordeling buiten beschouwing worden gelaten. Relevante productmarkt 11. Partijen hebben aangegeven dat door de voorgenomen concentratie uitsluitend de markt voor de ontwikkeling van vastgoed wordt benvloed. Zij laten in het midden of binnen deze markt aparte markten voor de ontwikkeling van woningen, winkelruimte, bedrijfsruimte respectievelijk kantoorruimte dienen te worden onderscheiden. 12. In navolging van zaak 504/NV Bouwfonds Nederlandse Gemeenten - Schilder Bouw BV kan worden aangenomen dat projectontwikkeling als aparte markt kan worden onderscheiden van andere activiteiten in de bouwsector.[4] In zaak 754/ABN AMRO Projectontwikkeling Bouwfonds Vastgoed Ontwikkeling is aangegeven dat binnen de markt voor ontwikkeling van vastgoed wellicht aparte deelmarkten kunnen worden onderscheiden.[5] Omdat de uiteindelijke conclusie hierdoor niet werd benvloed, kon in

3 laatstgenoemde zaak in het midden worden gelaten of de relevante productmarkt dient te worden afgebakend als de markt voor: (i) de ontwikkeling van vastgoed (kantoorruimte, winkelruimte, bedrijfsruimte n woningen), (ii) de ontwikkeling van kantoorruimte, winkelruimte respectievelijk bedrijfsruimte, dan wel als (iii) de markt voor bedrijfsruimte, de markt voor winkelruimte en de markt voor bedrijfsruimte waarop projectontwikkelaars concurreren met bestaand vastgoed en met door de gebruikers zelf georganiseerde nieuwbouw. 13. In de onderhavige zaak zou kunnen worden overwogen of er een markt bestaat voor (i) de ontwikkeling van vastgoed (kantoorruimte, winkelruimte, bedrijfsruimte n woningen), (ii) de ontwikkeling van woningen, dan wel (iii) woningen waarop projectontwikkelaars concurreren met bestaand vastgoed en met door de gebruikers zelf georganiseerde nieuwbouw. 14. Omdat de uiteindelijke beoordeling hierdoor niet wordt benvloed kan in het onderhavige geval eveneens in het midden worden gelaten of sprake is van een ruimere of nauwe afbakening van de relevante productmarkt(en) volgens de lijnen van punt 13. Relevante geografische markt 15. Bij de markt voor de ontwikkeling van vastgoed gaat het volgens partijen geografisch gezien om een Nederlandse markt. In het besluit in zaak 1563/ABN AMRO Bouwfonds is vastgesteld dat de geografische dimensie van de markt voor de ontwikkeling van vastgoed, in zowel ruime als nauwe zin (zie punt 12), ten minste nationaal is. Hoewel niet valt uit te sluiten dat de markt ruimer is dan Nederland, wordt bij de beoordeling van dit besluit uitgegaan van Nederland als de geografische markt. B. Gevolgen van de concentratie 16. Partijen schatten de totale omzet op de markt voor de ontwikkeling van woningen in Nederland in 1999 op ongeveer NLG miljard. Schattingen van het EIB duiden op een omzet van circa NLG 19 miljard.[6] Proverko heeft op deze markt een aandeel [minder dan 1%]. ABN AMRO heeft een marktaandeel van [5-15%]. Het gezamenlijke marktaandeel van partijen op een nationale markt voor de ontwikkeling van woningen zal na de concentratie dus minder dan [16%] bedragen. In het geval sprake zou zijn van n markt voor de ontwikkeling van kantoorruimte, winkelruimte, bedrijfsruimte en woningen in Nederland zal het gezamenlijke marktaandeel van partijen eveneens beneden de [10-20%] blijven.[7] Verder is het aannemelijk dat de overdracht van Proverko, indien zou worden uitgegaan van een ruimere markt voor woningen waarop projectontwikkelaars concurreren met bestaand vastgoed en met door de gebruikers zelf georganiseerde nieuwbouw (zie punt 13), zal leiden tot een geringe toename van het marktaandeel van ABN AMRO. 17. Op een ruimer dan nationaal afgebakende markt zal het gezamenlijke aandeel nog kleiner zijn dan hierboven genoemd. Het is daarom niet aannemelijk dat als gevolg van de onderhavige concentratie op enige van de bovengenoemde markten een economische machtspositie zal ontstaan.

4 VI. NEVENRESTRICTIES 18. In de Overeenkomst is bepaald dat de ontwikkelingsproductie van Proverko Bouw en/of Proverko BBV en/of Dura Vermeer en/of haar groepsvennootschappen gedurende een periode van vijf jaar bij Proverko Ontwikkeling en/of Proverko Woningbouw worden ondergebracht. Gedurende deze periode onthouden Proverko Bouw en Proverko BBV zich van het uitoefenen van ontwikkelingsactiviteiten. Partijen stellen dat deze bepaling dient te waarborgen dat de volledige waarde van Proverko Ontwikkeling en Proverko Woningbouw aan ABN AMRO Bouwfonds wordt overgedragen. 19. De koper van een onderneming zal tot op zekere hoogte beschermd moeten worden tegen concurrerend handelen van de verkoper. Het niet uitoefenen van ontwikkelingsactiviteiten door de verkoper Proverko BBV en haar dochter Proverko Bouw wordt derhalve als nevenrestrictie beschouwd. 20. Daarnaast is het van belang dat Proverko in een overgangsperiode de mogelijkheid heeft een zelfstandige positie te verwerven. Het uitvoeren van de ontwikkelingsproductie ten behoeve van de verkoper wordt derhalve als nevenrestrictie beschouwd. Met betrekking tot het uitvoeren van deze activiteiten voor Dura Vermeer, zijnde de nieuwe moederonderneming van Proverko BBV en Proverko Bouw, en/of haar groepsvennootschappen, valt niet in te zien dat het uitvoeren van deze activiteiten rechtstreeks verbonden is met de onderhavige transactie, aangezien Dura Vermeer en/of haar groepsvennootschappen op het moment van de overdracht van de aandelen Proverko geen onderdeel uitmaken van de verkopende partij. 21. Met betrekking tot de duur van de clausules van vijf jaar wijzen partijen op de overdracht van zowel de know how als de klanten. Aangezien ABN AMRO Bouwfonds reeds actief is op het gebied van projectontwikkeling in Nederland wordt een periode van drie jaar voor Proverko passend geacht om zelfstandig en onafhankelijk van Proverko BBV en Proverko Bouw activiteiten te kunnen ontplooien. VII. CONCLUSIE 22. Na onderzoek van deze melding is de directeur-generaal van de Nederlandse mededingingsautoriteit tot de conclusie gekomen dat de gemelde operatie binnen de werkingssfeer valt van het in hoofdstuk 5 van de Mededingingswet geregelde concentratietoezicht. Hij heeft geen reden om aan te nemen dat als gevolg van die concentratie een economische machtspositie kan ontstaan of worden versterkt die tot gevolg heeft dat een daadwerkelijke mededinging op de Nederlandse markt of een deel daarvan op significante wijze wordt belemmerd. 23. Gelet op het bovenstaande deelt de directeur-generaal van de Nederlandse mededingingsautoriteit mede dat voor het tot stand brengen van de concentratie waarop de melding betrekking heeft geen vergunning is vereist.

5 24. Gelet op de overwegingen in de punten 18 tot en met 21 is de directeurgeneraal van oordeel dat, voorzover de in punt 18 omschreven clausules overeenkomsten vormen als bedoeld in artikel 6 van de Mededingingswet, dat artikel ingevolge artikel 10 van de Mededingingswet, niet geldt voor deze overeenkomsten, voorzover deze overeenkomsten betrekking hebben op Proverko BBV en Proverko Bouw en voorzover de duur ervan is beperkt tot drie jaar na overdracht van de aandelen. Datum: 1 mei 2000 De directeur-generaal van de Nederlandse mededingingsautoriteit, voor deze: W.g. Drs. R.J.P. Jansen Hoofd sectie Concentratiecontrole Tegen dit besluit kan degene, wiens belang rechtstreeks bij dit besluit is betrokken, binnen zes weken na bekendmaking van dit besluit een gemotiveerd beroepschrift indienen bij de arrondissementsrechtbank te Rotterdam, sector bestuursrecht, Postbus 50951, 3007 BM, Rotterdam [1] ABN AMRO Bank N.V. zal na 31 december 2004 een call-optie uit kunnen oefenen op alle overige aandelen. [2] In het besluit van 10 november 1999 in zaak 1563/ABN AMRO Bouwfonds is geconcludeerd dat ABN AMRO Bank N.V. op het moment dat zij de grootst mogelijke minderheid verwerft van de aandelen N.V. Bouwfonds Nederlandse Gemeenten de uitsluitende zeggenschap verkrijgt in N.V. Bouwfonds Nederlandse Gemeenten. Inmiddels heeft ABN AMRO Bank deze grootst mogelijke minderheid verkregen en is de naam van N.V. Bouwfonds Nederlandse Gemeenten gewijzigd in ABN AMRO Bouwfonds. [3] De overname van Proverko BBV en Proverko Bouw B.V. door Dura Vermeer Groep N.V. is op 7 april 2000 afzonderlijk van de overname van Proverko door ABN AMRO gemeld en wordt derhalve separaat beoordeeld in zaak 1872/Dura Vermeer Proverko Bouwgroep. [4] Besluit van 20 mei 1998 [5] Besluit van 9 juni [6] Verwachtingen bouwproductie en werkgelegenheid in 2000, EIB, 14 januari 2000, Bedrijfsvertrouwelijke gegevens staan vermeld tussen haken [..].

6 [7] Zie het besluit in zaak 1563/ABN AMRO Bouwfonds. Aan de inhoud van deze pagina's kunt u geen rechten ontlenen.