Château Fourcas-Dupré, AOC Listrac-Médoc, Cru Bourgeois Supérieur

Transcriptie

1 De verscheidenheid van de Médoc deel 1 Verslag van de NGS wijnreis naar de Médoc, gehouden van 24 t/m 27 oktober Door Paul Op ten Berg Deze reis werd georganiseerd door het Conseil des Vins du Médoc en Sopexa Nederland. De grote belangstelling die er voor deze prachtige reis was, liet zich al direct zien aan de omvang van de groep: maar liefst 23 NGS leden en 2 journalisten. Voor de organisatie geen geringe opgave en af en toe overheerste dan ook een ware feeststemming binnen het reisgezelschap. De Médoc Je kunt de Médoc beschouwen als een schiereiland, dat ingeklemd ligt tussen de Atlantische Oceaan en de steeds breder wordende monding van de Gironde. Aan de kant van de oceaan bevindt zich een enorm natuurgebied met bossen en meren, dat van grote invloed is op het klimaat van de ernaast gelegen wijngaarden. Wat nu land is was vroeger oceaan en de bodem is dan ook sedimentair van oorsprong. De verschillende lagen van zand, kalksteen, klei en keien uit de Pyreneeën die in de door ijstijden afgewisselde geologische periodes zijn ontstaan, worden Graves genoemd. Omdat deze door de hele Médoc anders van opbouw zijn is er sprake van een enorme verscheidenheid. Kriskras Deze verscheidenheid werd tijdens de NGS studiereis duidelijk. Het Conseil des Vins du Médoc presenteerde ons een intensief programma, waarbij Châteaux in diverse appellations werden bezocht. Château Fourcas-Dupré, AOC Listrac-Médoc, Cru Bourgeois Supérieur De appellation Listrac-Médoc De in 1957 toegekende appellation Listrac werd in 1986 door het INAO officieel gewijzigd in Listrac- Médoc. Geografisch gezien ligt de gemeente Listrac-Médoc het verste van de Gironde af, aan de route nationale richting Atlantische kust. Terroir Dat Listrac-Médoc een eigen AOC kent, is te danken aan de aanwezigheid van een waar mozaïek aan terroirs, ook op wijngaardniveau. Kiezelheuvels worden afgewisseld door plateaus met een sokkel van kalk. Het is dan ook niet verwonderlijk dat er sprake is van een grote diversiteit binnen de AOC. Het plateau van Listrac vormt een waterkering tussen de rivier in het oosten en de Landes in het westen. De natuurlijke afwatering is daardoor goed en de druiven rijpen langzaam en regelmatig. Men

2 vergelijkt de terroir van Listrac-Médoc wel met die van het aangrenzende Moulis, omdat de wijnen enkele overeenkomsten vertonen. Op de kiezelgronden staat vooral cabernet sauvignon, terwijl we op de kalkgronden voornamelijk merlot aantreffen. Klimaat De Atlantische oceaan zorgt voor een maritiem klimaat, gematigd door de golfstroom. De dichtbij, parallel aan de streek gelegen dennenbossen van de Landes geven bescherming en afkoeling. Omdat de regentijd ongeveer gelijk begint met de oogsttijd, is het ieder jaar spannend of de druiven rijp zijn voordat de regen in aantocht is. De Châteaux De belangrijkste producenten van Listrac zijn de 13 châteaux Bellegrave, Cap Léon Veyrin, Clarke, Ducluzeau, Fonréaud, Fourcas Dupré, Fourcas Hosten, Fourcas Loubaney, Lestage, Mayne Lalande, Reverdi, Saransot-Dupré en Vieux Moulin. Verder vinden we er de Cave de Vinification des Grands Vins de Listrac-Médoc, waarvan een derde van de producenten lid is. Productie van Listrac Listrac produceert in 670 ha wijngaarden gemiddeld 4,1 miljoen flessen per jaar. De aanplant bestaat uit circa 60% cabernet sauvignon (kiezelgronden) en 30% merlot (kalkgronden), de resterende 10% is cabernet franc en petit verdot. Het rendement is beperkt tot 45 hl/ha. Kenmerken van Listrac De wijnen van Listrac-Médoc zijn stevig en krachtig, stoer in hun jeugd en op oudere leeftijd vlezig, elegant en fluwelig. Die van Fourcas Dupré is robuust met veel zuren.

3 Patrice Pagès Het uit 1844 daterende Château Fourcas Dupré is eigendom van directeur Patrice Pagès, die ons persoonlijk ontving en rondleidde. Fourcas Dupré bezit 46 ha wijngaard aan één stuk, met een bodem van kiezel afkomstig uit de Pyreneeën op klei en humuszandsteen, op een plateau van 42 m hoogte. De aanplant bestaat uit 44% cabernet sauvignon, 44% merlot, 10% cabernet franc en 2% petit verdot. De oudste stokken hebben een leeftijd van 70 jaar en de plantdichtheid bedraagt gemiddeld stokken/ha. Ieder jaar vindt bodemonderzoek plaats, waarbij gelet wordt op het evenwicht t.o.v. het klimaat. Kleine details zorgen voor precisie bij de productie, die als doel heeft ieder jaar de best mogelijke wijn te maken. De productie bestaat uit flessen Château Fourcas Dupré (Grand Vin) en flessen Bellevue de Fourcas Dupré (tweede wijn). Het is toegestaan om een kleine hoeveelheid wijn te blenden met die van het volgende oogstjaar. Betere wijn dan vroeger Moderne apparatuur en de opwarming van de aarde zorgen er o.a. voor dat tegenwoordig veel betere wijn kan worden gemaakt dan vroeger. In 1985 bijvoorbeeld had het château nog geen thermoregulatie voor de fermentatietanks en geen klimaatregeling in de gistingsruimtes. En door de klimaatverschuiving is de fenolische rijpheid veel beter dan vroeger. Vroeger werd er bijna altijd gechaptaliseerd, zelfs in de goede jaren. Er is nu weliswaar vaak sprake van een lagere zuurgraad, maar er is nog steeds geen reden om aan te zuren. In 2009 was de zuurgraad overigens uitstekend. De afwatering in de wijngaard is volledig onder controle en op elk perceel staan nu de juiste druivenrassen en klonen. Uiteraard wordt het rendement zo laag gehouden dat dit in evenwicht is met de bodem.

4 Vin de presse Patrice Pagès wordt gefascineerd door de persingen, die hij uitvoert met de precisie van een horlogemaker. Ook de vin de presse heeft namelijk kwaliteit, als de extractie maar onder controle is. De laatste jaren heeft de vin de presse een belangrijke rol gespeeld bij het maken van de assemblages. De wijnen rijpen 12 maanden op barrique. Deze gaan 3 jaar mee, ieder jaar wordt een derde nieuw aangekocht. De oogst van 2009 Patrice Pagès is uiterst enthousiast over zijn 2009 oogst, die op 30 september begon en op 25 oktober werd voltooid. Hij noemt het een geschenk uit de hemel. De zomer was erg mooi, juli was klassiek. Augustus was droog, maar niet te warm. September en oktober waren bij wijze van uitzondering nóg warmer. De druiven bouwden dan ook enorm veel suikers op en hadden veel kleur. De merlot had tijdens de oogst een potentieel alcoholgehalte van 13,5 à 14 % en de cabernet 12,5 à 13 %. De druivenpitten waren rijp en knapperig, met de smaak van hazelnoten. De vinificatie was klassiek, de druiven waren optimaal rijp. Alles werd volledig ontsteeld en er werd niet te veel extractie toegepast. De vergistingtemperatuur van de merlot was 26 C en die van de cabernet 28 C. De

5 oenoloog had 140 verschillende lots ter beschikking om de blend te maken. Dit werd teruggebracht tot 12. De kredietcrisis Patrice Pagès stak niet onder stoelen of banken dat het moeilijke tijden zijn. Hij heeft nog geen klanten verloren, maar krijgt minder vaak of kleinere bestellingen. Zijn wijnen worden in Nederland op de markt gebracht door Gall & Gall. Hij hoop dat de uitzonderlijke kwaliteit van 2009 de handel weer op gang zal brengen. Proeverij Uit cuve: Merlot Cuve 13 Van ruim 30 jaar oude stokken. Heeft 20 dagen vergisting achter de rug en bevat nog veel koolzuur. Iets meer extractie dan de hierna geproefde Cuve 9.

6 Veel fruit, veelbelovend, warm mondgevoel, frambozen, vrij compact. Merlot Cuve 9 Van 15 jaar oude stokken. Eveneens 20 dagen vergist, maar wat minder extractie.hetzelfde smaak- en geurbeeld als bij de vorige, maar met nog meer fruit. Speelser. Uit de fles: ***+ Château Fourcas Dupré 2001 De winter en het voorjaar van 2001 waren erg regenachtig. Van mei tot augustus was het zeer warm en vochtig. Veel regen ook in september, waardoor het lastig was om het goede plukmoment te bepalen. Oktober echter redde de oogst door een onverwacht warme indian summer. De wijnen zijn zeer fruitig en hebben een prima kleur en tannines, met een compacte, harmonieuze structuur. Mooi ontwikkelde geur met terroir en kreupelhout, elegant ook. Sappige, verfijnde smaakstructuur met ook iets leer. Fluwelig door meer merlot dan gemiddeld.

7 ****- Château Fourcas Dupré was een uitzonderlijk goed jaar, daar zijn de deskundigen het inmiddels wel over eens. Na een koude winter volgde mooi weer, droog en warm, waardoor een vroege bloei ontstond van alle druivenrassen. Ook september was prachtig. Ook tijdens de oogsttijd van ruim een maand was er voortdurend sprake van prachtig weer, waardoor elk druivenras exact op het optimale moment kon worden binnengehaald, met een prachtige kleur en rijpe tannines. Gesloten geur, krachtig, geconcentreerd en vrij compact. Levendige, hechte smaak met veel vulling van soepel bessenfruit, specerijen en zachte tannines. Blijft tot het laatst elegant en in balans. Château Kirwan, AOC Margaux, 3ème cru classé Op Château Kirwan in de plaats Cantenac werden wij ontvangen door wijnmaker Rodrigo Laytte, die afkomstig is uit Chili. Hij is een leerling van professor Kees van Leeuwen. Kirwan is een familiebedrijf van Duitse origine. Eigenaar van het château is sinds 1925 de familie Schyler, die van Duitse origine is. Vader Jean-Henri woont nog op het kasteel, maar de dagelijkse leiding is in handen van zijn kinderen Yann, Natalie en Sophie. Niemand van de familie liet zich echter op deze zondag zien. Verandering van stijl Het château dateert uit de 18 e eeuw en ontleent zijn naam aan de Ierse eigenaar van toen, Mark Kirwan. In 1991 werd Michel Rolland hier consultant. Op zich verbeterde daarmee de kwaliteit van de wijn, maar volgens velen ging door teveel nieuw hout en te lange extractie het typische Margaux karakter verloren. De wijn kreeg een internationale stijl, zwaar en krachtig. Maar de internationale verkoop ging goed en zo ontstond kapitaal voor verandering. Zijn laatste vinificatie was die van 2006, van de diensten van Michel Rolland werd vanaf 2007 geen gebruik meer gemaakt. Het contract werd begin van dat jaar verbroken, volgens berichten omdat Rolland het te druk kreeg met zijn nieuwe onderneming The Rolland Collection, die hij samen met zijn schoonzoon David Lesage heeft opgezet om zijn wijnen te verkopen buiten de Bordeaux négociants om. Met de komst in 2007 van de nieuwe algemeen directeur en consultant Philippe Delfaut (daarvoor technisch directeur van Palmer) werd het wijntoerisme op Kirwan geïntroduceerd. Veestallen werden verbouwd tot een Orangerie die te huur is voor recepties, lunches en diners. En toeristen kunnen flessen wijn kopen in de shop. Maar met Delfaut keerde Kirwan ook terug naar de authentieke, zachte, elegante Margaux stijl. Het kasteel werd met behulp van het de laatste jaren gevormde kapitaal

8 gerestaureerd en er werd een nieuwe vatenkelder gebouwd. Tevens werd in 1993 de tweede wijn Les Charmes de Kirwan geïntroduceerd. De wijnen hebben de laatste 8 jaar meer fruit, dat niet door hout wordt gemaskeerd.

9 Wijnmaker Rodrigo Laytte Wijngaard De 34 ha wijngaarden omringen het kasteel op het plateau van Cantenac. Er zijn 9 buren, waaronder Prieuré-Lichine en Desmirail. Dichter bij de rivier is de grond rijker, met meer organisch materiaal. De voor de Médoc karakteristieke zandbodem heeft een bovenlaag van afwisselend goed doorlaatbaar grind (cabernet) en water vasthoudende klei (merlot) en is, waardoor de cabernet sauvignon het goed doet. Cabernet sauvignon wil immers niet zo veel groeikracht hebben, terwijl merlot juist meer water nodig heeft. De huidige aanplant bestaat uit 48 % cabernet-sauvignon, 32 % merlot, 11 % cabernet franc en 9 % petit verdot (een ongebruikelijk hoog percentage). Als de stokken een leeftijd van 50 jaar hebben bereikt worden ze gerooid, waarna het perceel 5 jaar braak blijft liggen alvorens te worden herplant. De gemiddelde leeftijd van de wijnstokken is 27 jaar. De plantdichtheid bedraagt traditioneel stokken/ha, maar het middenstuk van de wijngaard werd opnieuw beplant met stokken/ha. Dat heeft als voordeel dat de wortels dieper groeien, waardoor de plant s zomers minder waterstress heeft. Dit geeft automatisch minder trossen per stok en druiven met meer kleur en concentraat. Twee derde verdwijnt in de Grand Vin en een derde in de tweede wijn. Werk in de wijngaard Alles in de wijngaard gebeurt met de hand, snoeien, groene oogst, pluk, etc. Tegen bepaalde insecten past men de methode van de seksuele verwarring toe. Dit is weliswaar arbeidsintensief en daardoor duur, maar het beperkt het gebruik van chemicaliën. Er wordt zo veel mogelijk biologisch gewerkt. Toch spuit men jaarlijks 7 kg kopersulfaat tegen de meeldauw (het grootste probleem) en wordt er ook gezwaveld tegen grijze rot. Dat spul verdwijnt na een tijdje in de bodem. Door de nabijheid van de rivier is er weinig kans op nachtvorst, terwijl dezelfde rivier in de zomer voor verkoeling zorgt. In Listrac bijvoorbeeld, dat verder van de rivier ligt, kan het s winters 4 graden vriezen.

10 Rodrigo Laytte geeft uitleg; op de achtergrond de nieuwe basket press

11 Werk in de wijngaard Alles in de wijngaard gebeurt met de hand, snoeien, groene oogst, pluk, etc. Tegen bepaalde insecten past men de methode van de seksuele verwarring toe. Dit is weliswaar arbeidsintensief en daardoor duur, maar het beperkt het gebruik van chemicaliën. Er wordt zo veel mogelijk biologisch gewerkt. Toch spuit men jaarlijks 7 kg kopersulfaat tegen de meeldauw (het grootste probleem) en wordt er ook gezwaveld tegen grijze rot. Dat spul verdwijnt na een tijdje in de bodem. Door de nabijheid van de rivier is er weinig kans op nachtvorst, terwijl dezelfde rivier in de zomer voor verkoeling zorgt. In Listrac bijvoorbeeld, dat verder van de rivier ligt, kan het s winters 4 graden vriezen. Vinificatie en opvoeding Bij aankomst worden de druiven op tafels geselecteerd en vervolgens worden de 30 verschillende plots - verschillend qua terroir, onderstok en klonen - vergist in kleine temperatuurgecontroleerde stalen tanks. Er is nu sprake van een zachte vinificatie van dagen, er wordt niet meer zo veel extractie toegepast (aan het begin wordt drie maal per dag overgepompt) en de temperatuur overschrijdt de 28 C niet. Microbullage wordt niet gedaan, barrique opvoeding is genoeg, anders wordt er teveel bret gevormd. Voor het persen wordt een basket press gebruikt waarmee kan worden geperst tot 9 bar, zodat meer perswijn in de blend kan worden gebruikt. Gemiddeld kunnen 100 barriques worden gevuld. Tijdens de periode van houtopvoeding (18 maanden voor de Grand Vin) wordt de wijn uit alle barriques regelmatig gekeurd. Het nieuwe hout is nu teruggebracht tot 50 %, want 80 % van de kwaliteit komt uit de wijngaard en de impact van het hout moet niet worden overdreven. Er wordt dan ook gezocht naar tonneliers als Nadalie, die vaten kunnen leveren die meer geschikt zijn voor Kirwan. We zien dat de voorkant van de vaten voorzien is van een band van kastanjebast. Reden hiervan is dat hout etende insecten dit eerst opzoeken omdat het zachter is, en daardoor het eiken met rust laten. Er wordt een verdeling in 4 categorieën gemaakt, op basis van rijkheid en vlezigheid, tannines, lengte e.d. In december wordt door Rodrigo Laytte, zijn collega wijnmaker en Philippe Delfaut bepaald welke vaten voor de Grand Vin bestemd zijn ( circa 55 %, gemiddelde jaarlijkse productie bedraagt flessen) en welke voor de tweede wijn (circa 45 %, flessen per jaar).

12 De oogst van 2009 Ook hier een en al enthousiasme: een groot wijnjaar. In mei werd het rendement door hagel omlaag gebracht, waardoor een groene oogst overbodig werd. De planten verloren energie en groeikracht, er ontstonden minder bloemen. Maar, in tegenstelling tot 2008, heeft 2009 geen millerendage (druiven van verschillende grootte). De zomer was droog, met veel dagen boven 20 C en het rendement kwam uiteindelijk uit op 30 hl/ha, 20 % minder dan normaal. Cabernet sauvignon en merlot zijn beide super. De Grand Vin van 2009 zal dan ook minstens 70 % van de oogst bevatten.

13 Proeverij Les Charmes de Kirwan 2006 De laatste vinificatie van Michel Rolland. In 2006 is de 2 e wijn een beetje het stiefkind van de Grand Vin. Toen was de basket press immers nog niet gearriveerd. Hardere en ruwere tannines waren het gevolg. Aantrekkelijke geur, elegant en goed geconcentreerd. Vlezige smaak, een tikje metalig, minder aantrekkelijk dan de geur. Nogal veel tannines t.o.v. het fruit. Château Kirwan 2006 De prijs voor wijntoeristen op het Château bedraagt 48,00 terwijl die van ,00 kost. Aanmerkelijk meer kwaliteit in de geur, minder voorgrondfruit, meer diepgang en complexiteit. De smaak vertoont veel meer harmonie. De fruitvulling is nu zeer overtuigend, de tannines zijn zacht, de balans, de typiciteit en de lengte zijn prima. Een wereld van verschil.

14 Lunch in de Orangerie Het voorgerecht bestond uit een koud buffet met vis en vlees schotels. Hierbij werd geschonken Signature 2007, AOC Bordeaux, Schröder & Schyler Schröder & Schyler is de oudste négociant in Bordeaux (1739) en al sinds de oprichting is de familie Schyler (mede)eigenaar. Deze droge witte wijn van 70 % sémillon en 30 % sauvignon blanc komt van een fijnkorrelige zand-klei bodem met een onderlaag van kalkklei midden in de streek Entre-Deux- Mers. Vergist en gedurende 3 maanden opgevoed op de fijne lie in barriques, met bâtonnage. Goed glas wijn, easy drinking, lekker bij de visschotels.

15 Les Charmes de Kirwan 2004 Vinificatie Michel Rolland. Blend van 42 % cabernet sauvignon, 40 % merlot, 14 % cabernet franc en 4 % petit verdot. Gedecanteerd. Zachte geur, uitgerijpt, animaal, gemiddelde kracht. Lichte, elegante smaak, rijp, kreupelhout, rustiek. Nu drinken, maar niet decanteren is beter: daar kan de wijn nu niet meer tegen. Château Kirwan 1990 Blend van 52 % cabernet sauvignon, 32 % merlot, 8 % cabernet franc en 8 % petit verdot. Gedecanteerd. Verfijnde, aromatische geur van zeer rijp fruit, animaal en champignons. De smaak mist wat samenhang, alles is een tikje gesepareerd. Een tweede fles die net is gedecanteerd is duidelijk beter, meer één geheel. Zeer aangename smaak met o.a. amarene kersen en na een tijdje ook champignons. Conclusie De laatste jaren is de wijn van Kirwan een stuk beter geworden. De eerste verbeteringen van Michel Rolland en de daarop volgende terugweg naar de typische Margaux stijl zullen de komende jaren zeker meer kwaliteit brengen dan in het verleden. De website is overigens geheel gewijd aan het wijntourisme en aan de verhuur van de Orangerie. Château Micalet, Cru Artisan Haut-Médoc Eigenaar Denis Fédieu ontving ons op deze zondag namiddag allervriendelijkst. Zijn grootvader runde dit bedrijf al en hij doet het sinds 2007 samen met zijn broer. Maar dit eenvoudige château in het dorp Cussac had eigenlijk als eerste bezocht moeten worden, en niet na Fourcas-Dupré en Kirwan. Daardoor viel het min of meer tussen wal en schip, en kwamen de wijnen onvoldoende tot hun recht.

16 Productie In deze omgeving vinden we overwegend kleine wijnproducenten. Het gemiddelde wijngaardbezit bedraagt 7 hectare. De benaming Cru Artisan stamt uit de 19 e eeuw en werd lange tijd niet meer gebruikt. Sinds het opnieuw in het leven roepen in 2006 bestaan er in de Médoc 44 officieel erkende Crus Artisans, samen 2 % van de Médoc productie. De helft van de Artisan wijnen blijkt overigens beter te zijn dan menige Cru Bourgeois. De verkoop is voornamelijk regionaal, er is maar weinig export. Château Micalet produceert jaarlijks tot flessen, waarvan 50 % zijn weg vindt naar particulieren, 25 % naar grossiers en 25 % naar andere landen, voornamelijk Japan (niet naar Nederland). Denis Fédieu Biologisch In de wijngaard staat cabernet sauvignon, merlot, cabernet franc en petit verdot. De stokken zijn gemiddeld 27 jaar oud en het maximale rendement is 45 hl/ha. Sinds 2004 is 3 hectare overgeschakeld naar biologisch, de overige 4 hectare volgden in Château Micalet is hiermee de enige van de Crus Artisans (in de hele Médoc werkt 10 % van de productenten biologisch). In de wijngaard worden geen chemicaliën gebruikt, alles draait om een gezonde bodem, die hier uit een diepe laag zand en grind bestaat. Bladmanagement zorgt voor evenwicht in de wijngaard en een groene oogst voor rendementsverlaging. Vooral bij de petit verdot wordt blad deels verwijderd om de druiventrossen meer ventilatie te geven. Vinificatie De selectie van de druiven begint in de wijngaard tijdens de handmatige pluk. Denis Fédieu is niet op zoek naar overrijp fruit, maar wil frisse tonen. Alles wordt ontsteeld en gekneusd, met minimaal gebruik van sulfiet. Hij grijpt zo weinig mogelijk in tijdens de vinificatie. De vergisting vindt zo veel mogelijk plaats met autochtone gisten, op stalen tanks met temperatuurcontrole, gedurende 21 tot 30 dagen. Tijdens ons bezoek zijn verschillende cuves nog steeds aan het gisten, al 2 weken. De opvoeding op Franse barriques duurt 12 maanden. Afhankelijk van de Cuvée wordt 15 tot 100 % nieuw hout gebruikt. En juist hier zou meer terughoudendheid op zijn plaats zijn, zoals uit onderstaande proefnotities blijkt.

17 Proeverij Château Micalet 2005 Zachte geur en smaak, met gezond kwaliteitsfruit. De wijn is in balans en meer dan correct. Toegankelijk en levendig. Exportprijs 5,00. Château Micalet 2005 conversie naar biologische wijnbouw De geur is pittiger door meer hout en meer extractie. Goed, maar wel drogend. Het hout drukt het fruit weg, jammer. Exportprijs 5,90.

18 Château Micalet 2006 conversie naar biologische wijnbouw De neus is meer open en levendig. De smaak biedt vanille, pruimen en kersen, maar vooral tannines uit de schillen, ten opzichte waarvan het fruit tekort schiet. Château Micalet 2007 biologisch gecertificeerd Deze wijn was tijdens ons bezoek al uitverkocht. Deze wijn heeft, ondanks meer hout, toch weer een goede balans. Goed glas, maar de eerst geproefde wijn vond iedereen toch het beste. Château Micalet Réserve 2006 conversie naar biologische wijnbouw De consultant voor deze wijn was Jacques Boissenot, een leerling van Emile Peynaud. Er is 100 % nieuw hout gebruikt. Wij blijven vinden dat het fruit dit nieuwe hout niet aan kan.