INHOUDSTAFEL VOORWOORD. 4 INLEIDING... 5

Transcriptie

1 JAARRAPPORT Hulp- en dienstverlening aan gedetineerden Gevangenis Gent 2009

2 INHOUDSTAFEL VOORWOORD. 4 INLEIDING SITUERING VAN DE GEVANGENIS Historisch kader Huidige bestemming Gevangenistype Capaciteit en bezettingsgraad Infrastructuur De renovatie Personeelskader De gedetineerden UITBOUWEN VAN EEN KWALITATIEF AANBOD (strategie 1) Inleiding Het aanbod in Domein welzijn CAW Artevelde dienst Justitieel Welzijnswerk Centrum OBRA Tele-onthaal Oost-Vlaanderen Relatie dader-slachtoffer Domein gezondheidszorg Domein onderwijs Klassikaal onderwijs Afstandsonderwijs Domein tewerkstelling Domein cultuur Bibliotheek Film Optredens, lezingen en theater Creatieve vorming Persoon- en relationele vorming Domein sport Andere hulp- en dienstverlening Financieel overzicht PROFILEREN VAN HET HULP- EN DIENSTVERLENINGSAANBOD (strategie 2) Inleiding Acties Vragen, noden en behoeften detecteren (signaalfunctie) Bekendmaken van het aanbod De oasemap 31 2

3 4. ONTWIKKELEN EN IMPLEMENTEREN VAN SAMENWERKINGSMODELLEN EN ORGANISATIEVORMEN (strategie 3) Inleiding Actoren betrokken bij de hulp- en dienstverlening Vlaamse Gemeenschap Coördinatie Vaste samenwerkingspartners Wisselende samenwerkingspartners Totaal aantal medewerkers in Justitie Overleg- en organisatiestructuur hulp- en dienstverlening Intramurale permanente overlegfora Intramurale ad hoc werkgroepen Organisatiestructuur Samenwerkingsovereenkomsten Voorbereidend overleg Evaluatieoverleg GedetineerdenOpvolgSysteem (GOS) VERKRIJGEN EN VERGROTEN VAN DRAAGVLAK (strategie 4) Inleiding Acties die bijgedragen hebben tot het vergroten van het draagvlak Bij de Vlaamse Gemeenschapsactoren Bij de Justitieactor Bij de bredere samenleving ONTWIKKELEN EN IMPLEMENTEREN VAN HRM- EN ORGANISATIEONTWIKKELINGSBELEID (strategie 5) Inleiding Acties ALGEMENE CONCLUSIE 47 BIJLAGE : FICHES 3

4 VOORWOORD Het jaarrapport is het derde op rij sinds het strategisch plan hulp- en dienstverlening aan gedetineerden startte in de gevangenis van Gent. Het is opnieuw het resultaat van de inbreng van een hele reeks organisaties en medewerkers vanuit Vlaamse Gemeenschap, Justitie en andere partners. Het rapport is in de eerste plaats een ode aan de inspanningen die dagelijks geleverd worden om de hulp- en dienstverlening aan gedetineerden van de gevangenis Gent mogelijk te maken en dit vanuit een bijzonder goede samenwerking tussen het penitentiair personeel en de vele medewerkers aan de hulp- en dienstverlening. Het is deze goede samenwerking en het wederzijds respect voor ieders opdracht die maken dat er in de gevangenis van Gent veel mogelijk is. Koenraad Polfliet 4

5 INLEIDING In 2002 ging in vijf Vlaamse gevangenissen de implementatie van het Vlaams strategisch plan hulp- en dienstverlening aan gedetineerden van start. Momenteel is dit plan in werking in alle Vlaamse gevangenissen. De missie van de Vlaamse Gemeenschap staat centraal bij de uitvoering van dit plan: De Vlaamse Gemeenschap waarborgt het recht van alle gedetineerden en hun directe sociale omgeving op een integrale en kwaliteitsvolle hulp- en dienstverlening zodat ook zij zich harmonisch en volwaardig kunnen ontplooien in de samenleving. Deze missie vertaalt zich in 5 strategische doelstellingen: 1. Uitbouwen van een kwalitatief aanbod 2. Profileren van het hulp- en dienstverleningsaanbod 3. Ontwikkelen en implementeren van samenwerkingsmodellen en organisatievormen 4. Verkrijgen en vergroten van het draagvlak bij de actoren van de Vlaamse Gemeenschap, bij de stakeholder Justitie en bij de samenleving 5. Ontwikkelen en implementeren van een HRM- en Organisatieontwikkelingsbeleid De uitbouw van een kwaliteitsvolle hulp- en dienstverlening voor gedetineerden stoelt op een optimale samenwerking. Zowel op bovenlokaal niveau als in de lokale gevangenis zijn structuren uitgebouwd ter bevordering van de samenwerking tussen de verschillende Vlaamse partners en van de samenwerking met Justitie. De wisselwerking tussen het bovenlokale niveau en de lokale gevangenissen is onlosmakelijk verbonden aan een samenwerking en bijgevolg de uitbouw van een kwaliteitsvol aanbod voor de gedetineerden. Dit rapport richt zich op de lokale ontwikkelingen op vlak van hulp- en dienstverlening aan gedetineerden. Het rapport kwam tot stand door de inspanningen van de Vlaamse partners aanwezig in de gevangenissen en werd gecoördineerd door de beleidsmedewerker van elke gevangenis. Ieder hoofdstuk stemt overeen met één van de vijf strategieën van het Vlaams strategisch plan hulp- en dienstverlening aan gedetineerden. Naast het omschrijvende hoofdstuk wordt ook steeds een reflectie weergegeven van de gerealiseerde initiatieven. Op basis van deze actuele situatie en de reflectie worden tevens aandachtspunten voor de toekomst geformuleerd. De samenwerking, wisselwerking en inspanningen van alle Vlaamse actoren om tot een kwaliteitsvolle hulp- en dienstverlening aan gedetineerden komen door dit stramien het best tot hun recht. De bijlage bij dit rapport bevat alle activiteiten die in 2009 plaats vonden in de Gentse gevangenis. 5

6 1. SITUERING VAN DE GEVANGENIS Historisch kader De gevangenis te Gent dateert van Ze werd gebouwd aan een promenade die ontstaan was kort nadat de Oostenrijkse keizer Jozef II (de keizer-koster ) in 1782 de bolwerken aan de stadswal achter de Leie had doen slopen. In de omgangstaal vandaag wordt de gevangenis te Gent ook wel de Nieuwe Wandeling genoemd. Ze werd opgericht naast de toenmalige Centrale Gevangenis aan de Coupure die met capaciteitstekort had af te rekenen, en kreeg de functie van Verzekeringshuis om de verdachten, beschuldigden en correctioneel veroordeelden in op te nemen. De crimineel veroordeelden, de landlopers en de bedelaars bleven in de centrale gevangenis. De architect van de nieuwe gevangenis, Francis Derre, inspireerde zich voor het ontwerp van dit Maison de Sûreté Civile et Militaire Cellulaire op het model van Pentonville (Noord-Londen, 1842). Het stervormig complex werd ingeplant op een terrein met de vorm van een onregelmatige negenhoek, en kostte goudfrank. De bouw ervan duurde van 1858 tot In 1893 werd de naam van het verzekeringshuis officieel gewijzigd in Hulpgevangenis (Prison Secondaire.) In 1935, bij de sluiting en het slopen van de Centrale Gevangenis, werd de Hulpgevangenis omgedoopt tot Rijksgevangenis, thans officieel Gevangenis te Gent. Het Ducpétiaux-gevangenismodel. De gevangenis te Gent is een stervormige celgevangenis, in België het Ducpétiaux-model genoemd, naar Edouard Ducpétiaux, de eerste leidende ambtenaar van het Belgisch gevangeniswezen. Ducpétiaux ijverde na 1830 voor een grondige hervorming van de gevangenissen. Onder zijn impuls werden in de 19 e eeuw meer dan 20 celgevangenissen gebouwd. Met deze nieuwe modellen realiseerde hij gescheiden afdelingen voor mannen en vrouwen, voor minderjarigen en volwassenen en voerde hij het strikte onderscheid tussen beklaagden en veroordeelden in. Hij richtte bibliotheken op in elke gevangenis en zorgde voor de aanwezigheid van aalmoezeniers en onderwijzers. Hij liet de overplaatsing van gedetineerden gebeuren door middel van celwagens Zijn gevangenisconcept was gebaseerd op de idee dat de eenzame opsluiting de morele verbetering van de criminele mens kon bewerkstelligen. Ducpétiaux had zich hiervoor geïnspireerd op het model van de Quakers in Philadelphia (1778) in de Staat Pennsylvania 2. Deze puriteinse sekte zocht de oorzaak van de criminaliteit in het verbreken door de mens van de relatie met God. Om die relatie te herstellen en zich te verbeteren werd hij best eenzaam in een cel opgesloten. Thans zijn deze ideeën achterhaald en hanteert men het principe van verblijf in de cel gedurende de nacht, gecombineerd met zoveel mogelijk activiteiten in gemeenschap overdag. Het Ducpétiaux-model heeft ook bepaalde kenmerken van het Panopticon van Jeremiah Bentham, een 18 e eeuwse Engelse filosoof. In het Panopticon wordt het economisch principe gehuldigd dat één persoon vanuit één centraal punt alles moet kunnen zien zonder zelf gezien te 1 Tekst ontleend van de informatiebrochure over de gevangenis Gent. 2 Pennsylvania werd in 1682 gesticht als Britse kolonie door William Penn, die van de regering dit stuk land had toegewezen gekregen als inlossing van een schuld die de regering bij zijn vader staan had. Penn had zich tijdens zijn studies aan de universiteit van Oxford laten omdopen tot Quaker. 6

7 worden Huidige bestemming De gevangenis te Gent heeft een meervoudige bestemming. Ze bestaat uit een mannen- en een vrouwenafdeling, en is uitsluitend bestemd voor volwassenen. ARRESTHUIS Beklaagden uit het gerechtelijk arrondissement Gent Beklaagden uit Brugge, Ieper, Oudenaarde en Dendermonde die in beroep moeten verschijnen voor het Hof van Beroep te Gent Beschuldigden die moeten verschijnen voor het Hof van Assisen van Oost-Vlaanderen STRAFHUIS PSYCHIATRISCHE ANNEXE (Mannen) ANDERE CATEGORIEËN Veroordeelden die op aanduiding van het Directoraat-generaal hun straf te Gent dienen uit te boeten. Voor vrouwen veroordeeld tot criminele straffen of op aanduiding van het Directoraat-generaal. Voor inobservatiegestelden en geïnterneerden die wachten op het verschijnen voor de Commissie tot Bescherming van de Maatschappij te Gent. Passanten, niet-definitief veroordeelden, kort gestraften, vreemdelingen die wachten op een beslissing van de Dienst Vreemdelingenzaken, nadat ze voor Justitie hebben voldaan Gevangenistype In België worden 3 types van inrichtingen onderscheiden: - Open inrichtingen : inrichtingen zonder noemenswaardige veiligheidsvoorzieningen. De gedetineerden leven er in gemeenschappelijk opvoedend regime op basis van vrijwilligheid. Voorbeeld: Ruiselede en Hoogstraten. - Gesloten inrichtingen : inrichtingen met uitgebreide veiligheidsvoorzieningen (hoge muren, tralies, prikkeldraad, detectieapparatuur enz.) Dit type vormt de meerderheid binnen het Belgisch gevangenispark. - Half open inrichtingen : inrichtingen die een tussenvorm zijn tussen beide voorgaande types. Samengevat kan men zeggen dat overdag een gemeenschapsregime hetzij in open lucht, hetzij in werkplaatsen heerst en s nachts een cellulair. Voorbeeld is o.a. Merksplas. De gevangenis te Gent is van het gesloten type. 3 Het panoptisch principe komt nog beter tot uiting in koepelgevangenissen, zoals deze te Breda. 7

8 1.4. Capaciteit en bezettingsgraad Capaciteit Cellen Theoretische capaciteit Mannenafdeling Vrouwenafdeling Totale capaciteit De theoretische capaciteit wordt bekomen door de oppervlakte van de cellen in acht te nemen: tot 8 m² voor 1 persoon; tot 16 m² voor 2 personen; boven 16 m² voor 3 à 4 personen. Overzicht van de graad van bezetting Mannen Vrouwen Totaal Theoretische capaciteit Gemiddelde bezetting

9 1.5. Infrastructuur Legende: 1. Voorkoer 2. Wandeling vrouwen 3. koer B 4. Wandeling mannen 5. Werkplaats 6. Goedereningang 7. Refter personeel 8. Inrijsas werkplaats 9. Onderzoekseenheid 10. Cellenvleugel mannen C 11. Cellenvleugel mannen B 12. Cellenvleugel mannen A 13. Administratief gedeelte 14. Veilige inkom 15. Open centrum. De gevangenis is gebouwd volgens een stervormig model met een centraal controlecentrum waarop 4 vleugels met cellen en een administratieve gang zijn ingeplant. Drie vleugels vormen de mannenafdeling en bestaan elk uit drie bouwlagen met cellen van 9 m² groot. De vierde vleugel vormt de vrouwenafdeling met een gelijkvloerse gang met nutsvoorzieningen en twee bouwlagen cellen. De gelijkvloerse gang vormde tot 1984 het klooster van een zusterorde. Behalve de cellen beschikt de gevangenis nog over de volgende accommodatie: Voor de arbeid: - 4 werkplaatsen voor licht-industriële arbeid in de mannenafdeling (ca 115 plaatsen) - 2 werkplaatsen in de vrouwenafdeling (25 plaatsen) Voor het bezoek: - een ruime bezoekzaal met compartimenten (40 tafels) - een unit met individuele bezoekcellen met glazen tussenwand (10) - een complex met 9 bezoekkamers voor ongestoord bezoek - een aparte bezoekzaal speciaal ingericht voor het kinderbezoek en een aangepaste speelruimte op de wandeling van de vrouwenafdeling Voor de sport en de wandeling: - 1 gemeenschappelijke wandelkoer met sportveld voor minivoetbal en volleybal, gymnastiekrekken, tafeltennistafels - 1 wandelplaats op de vrouwenafdeling met groenaanleg - 1 fitnesszaal - 4 individuele wandelplaatsen bij de mannen en 1 bij de vrouwen Voor de vorming en de ontspanning - 3 polyvalente ruimtes voor vorming en ontspanning 9

10 - 1 computerlokaal - 1 bibliotheek - 1 cinemazaal met 200 zitplaatsen Voor het onthaal: - fouilleer- en ontvangstunit - access-controle eenheid - fotografie- en dactyloscopielokaal Voor de technische dienst: - een onderhoudsatelier en magazijnen Voor de huishoudelijke diensten: - 1 grootkeuken - op iedere vleugel een douche-unit - een kleedkamer - een wasserij - diverse magazijnen voor voeding, kledij en kantine Voor de erediensten: - een kapel Voor de medische sector: - een medisch kabinet - een tandartskabinet - een apotheek Voor de administratieve diensten en de commissies: - burelen voor de griffie, het secretariaat en de boekhouding - vergaderruimten Voor het penitentiair personeel: - een personeelsrefter met zithoek - 4 slaapkamers voor wie blijft overnachten - bureel op iedere sectie - vergaderzaal Voor PSD en zorgteam: - burelen voor de PSD- en zorgteamleden - 4 gespreksruimtes voor de hulp- en dienstverlening van de Vlaamse Gemeenschap - een zorgzaal 1.6. De renovatie Er werd 35 jaar geleden gekozen voor een grondige renovatie. De attributen van het concept van Ducpétiaux werden vanaf 1972 stap voor stap verwijderd of omgevormd tot actuelere vormen. Zo is de oude donkere cel met klein venster boven kijkhoogte, omgebouwd tot een leefbare kamer, goed verlucht en verlicht, en voorzien van lavabo en sanitair, en moderne accommodatie. Zo werd de ongenaakbare centrale controlepost met daarbovenop nog eens het altaar, afgebroken en vervangen door een open controle- en communicatiecentrum, met goed zicht op alle delen van de cellulaire afdeling, ingeplant midden een circulatieruimte. Zo werd de celarbeid verbannen en heeft deze plaats gemaakt voor werken in gemeenschap in grote en kleine ateliers. Zo werd de regel van het stilzwijgen afgeschaft en vervangen door activiteiten in gemeenschap, zowel op het vlak van de vorming, de culturele activiteiten, de sport en de ontspanning. Zo werd het merendeel van de individuele wandelruimten afgebroken, het rondjes lopen in 10

11 stilzwijgen op een afstand van elkaar opgeheven, en in de plaats daarvan kwamen fraaie wandelingen. Zo werden de compartimenteringen in het leslokaal en de kapel, waardoor de ene gedetineerde de andere niet zag zitten, weggehaald, en in de plaats daarvan kwamen er een mooie cinemazaal, ontspanningsruimten en een stemmige kapel. De regel van het bezoek achter een glazen scheidingswand en de strenge briefcensuur maakten plaats voor zeer ruime contactmogelijkheden met de buitenwereld. Tenslotte werd er betere en uitgebreider accommodatie voorzien voor het personeel. De renovatie van de gevangenis die begon in 1972, verliep over de volgende fasen: - Start met de vernieuwing van de cellenvleugel van de vrouwenafdeling - Daarna volgde de inplanting van een grote werkplaats in de mannenafdeling tussen de vleugels A en B, met op de verdieping een polyvalente cinemazaal die toen ook als kapel fungeerde. - Vervolgens werden successief de drie vleugels en het centrum in de mannenafdeling zeer grondig aangepakt. - Daarbij werd eveneens het keukencomplex omgebouwd, kwam er een nieuwe personeelsrefter en magazijnen. - In de periferie van het centrum creëerde men burelen voor de psychosociale en culturele dienst, een medisch complex, een vergaderzaal voor het personeel, ontspannings- en leslokalen voor de gedetineerden, alsook een efficiënte onderzoeksunit voor de fouille en het onthaal. - Eind de jaren 80 werd een grote bezoekzaal met een afdeling voor ongestoord bezoek en een nieuw administratief complex gebouwd tussen de administratieve gang en de A-vleugel. - Vier jaar terug werd een nieuwe veilige inkom voor de bezoekers gerealiseerd. - In 2000 werd de herinrichting van de wandeling voltooid De vernieuwing van de wandeling werd in drie luiken gerealiseerd. Het eerste luik hield de fysieke beveiliging van de wandeling zelf in met de plaatsing van een 8 meter hoge draadafrastering. Gelijktijdig werden de gevels van de vleugels gerestaureerd en volledig opgekuist. Het volgende luik hield de restauratie van de 6 meter hoge buitenmuur in. Het laatste luik bestond uit de inrichting van de wandeling zelf. Het geheel is zowel veilig als esthetisch, geen kaalgelopen kuil, maar een rustgevende ontmoetingsplaats met multifunctioneel karakter, waarbij aan alles werd gedacht: een sportterrein en zittribunes, wandelzones, groenaanleg en pergola met klimrozen, en het waterelement met drinkfontein. Deze prachtige wandeling dient zowel om te luchten, te wandelen en te praten, maar ook om te sporten. De gedetineerden kunnen er aan lichaamsbeweging doen door volleybal en minivoetbal, tafeltennis, lopen, oefenen aan de rekstok. Maar op deze wandeling kunnen er s zomers ook muziekgroepen optreden, en kan er een barbecue gehouden worden. Zo kadert deze wandeling perfect zowel in het veiligheidsconcept als in de herstelgedachte: binnen een betrouwbare omheining gedetineerden toch een gevoel van menswaardigheid te verschaffen. Wat de burger in de vrije samenleving kan, moet ook mogelijk gemaakt worden, binnen de perken van de vrijheidsberoving, in de gevangenis. Kostprijs van de renovatie: Recente realisaties hebben aangetoond dat nieuwbouw tussen de en per cel kost. De renovatie te Gent heeft, berekend over de totaliteit, minder dan per cel gekost, 11

12 hetzij 15 miljoen euro in het totaal. Bovendien waren deze kosten gespreid over een periode van 30 jaar en is de gevangenis zelf steeds kunnen blijven verder functioneren Personeelskader Het actuele personeelskader (op 22/03/2010) van de gevangenis te Gent is het volgende: 1.8. De gedetineerden Directie 5 Attaché P&O 0,5 Beleidsmedewerkers 3 Penitentiair kader 194,8 Penitentiair technisch assistent 2,85 ploegschef Technisch assistent 4,75 Hoofd technisch assistent 1,45 Penitentiair bewakingsassistent 154,4 Penitentiair bewakingsassistent 24,85 ploegchef Penitentiaire assistent 5,7 Hoofd penitentiair assistent 0,8 Griffie 9,55 Medisch 7,35 CBM 4,35 Boekhouding 5,65 P&O secretariaat 2,25 Zorgteam 4,55 PSD 10,85 Geestelijke raadslieden 2,2 Totaal 250,05 In 2008 werden er 1107 personen ingeschreven op de gevangenisrol van de Gentse gevangenis gedetineerden verbleven in 2008 minstens 1 nacht in de Gentse gevangenis. 787 personen werden in 2008 in vrijheid gesteld. 161 personen werden vrijgelaten onder elektronisch toezicht. Er waren in binnenkomende transfers en 818 uitgaande transfers. - naar categorie : Categorie (gemiddeld voor 2008) aantal % Beklaagden en niet definitief veroordeelden 182,05 46,24% Veroordeelden 118,57 30,12% Straffen > 3 jaar 28,7 75,8% Straffen < of = 3 jaar 89,8 24,2% Geïnterneerden 86,8 22,04% Andere 6,29 1,6% 393,72 100% 12

13 2. UITBOUW VAN EEN KWALITATIEF AANBOD (strategie 1) 2.1.Inleiding Binnen dit tweede hoofdstuk wordt een omschrijving gegeven van de uitbouw van een kwalitatief hulp- en dienstverleningsaanbod. Dit aanbod wordt getoetst aan de volgende kwaliteitscriteria: toegankelijk, kwaliteitsvol, continu (voor, tijdens en na detentie), laagdrempelig en op maat van de gedetineerde. Per beleidsdomein worden de belangrijkste realisaties van het afgelopen werkjaar benoemd en de structurele werkpunten en aanbevelingen omschreven. Een gedetailleerd overzicht van de verschillende activiteiten is terug te vinden in bijlage. 2.2.Het aanbod in Domein welzijn Op het domein welzijn waren vooral het CAW Artevelde, het centrum Obra en Teleonthaal Oost-Vlaanderen actief CAW Artevelde dienst Justitieel Welzijnswerk De trajectbegeleiders (4,8 VTE of 6 personen cfr. fiche bijlage blz. 7) startten met hun nieuwe opdracht op 4 juni De functie trajectbegeleiding voorziet in vier kernopdrachten, zijnde de intramurale trajectbegeleiding, de ondersteuning en begeleiding, het meewerken aan de reclassering en de signalering. De bedoeling is dat elke gedetineerde een trajectbegeleider heeft. Omdat dit met de huidige personeelsbezetting niet mogelijk is voor een arresthuis waar er een groot verloop is, werden keuzes gemaakt. De groep veroordeelden met classificatie Gent worden proactief onthaald. De andere gedetineerden kunnen blijvend beroep doen op trajectbegeleiding via doorverwijzing en op eigen initiatief. Naar aanleiding van de implementatie van het GOS is er geen proactief onthaal meer gedaan sinds 1 juni Het justitieel welzijnswerk heeft ook een aanbod DSO (Directe Sociale Omgeving cfr. fiche bijlage blz. 14) waar een voltijdse medewerker instaat voor de hulp aan familie en voor de organisatie van het kinderbezoek. De organisatieondersteuners (1,3 VTE of 2 personen cfr. fiche bijlage blz. 12) staan in voor de praktische organisatie en ondersteuning van het hulp- en dienstverleningsaanbod in al zijn aspecten. De werking en inzet van het justitieel welzijnswerk wordt mede bepaald door het Gezamenlijk Plan van Aanpak (GPA) dat tussen het CAW Artevelde en de beleidsmedewerker van de Vlaamse overheid wordt opgemaakt en gevalideerd door de minister van Welzijn, Volksgezondheid en Gezin. Er worden vier doelstellingen in bepaald die gemeenschappelijk dienen gerealiseerd te worden. Er werden door JWW in 2009 minstens gedetineerden (588 mannen en 85 vrouwen) door de trajectbegeleiders gezien. Gemiddeld zien de trajectbegeleiders 4 Door de overzetting naar het GOS zijn er een deel cliënten verloren geraakt. Het correcte cijfer kan daarom niet weergegeven worden. 13

14 ongeveer 61 % van de gedetineerden. De grootste groep behoort tot de leeftijdscategorie 26-59jarigen (516). In totaal werden er 719 gedetineerden onthaald. De proactieve werking naar de veroordeelden is vanaf juni 2009 stopgezet. De grootste groep gedetineerden bereikt de trajectbegeleiders op eigen initiatief. De meeste doorverwijzingen gebeurden door de PSD (91). Ongeveer 37 % behoort tot een etnisch culturele minderheid. De geboden hulp was vooral het bieden van informatie, van praktische dienstverlening, van ondersteuning en van toeleiding naar het aanbod. Er werden door JWW in 2009 minstens 5 81 gedetineerden begeleid (70 mannen en 11 vrouwen). De trajectbegeleiders deden in 2009 actieve toeleidingen van gedetineerden naar alle persoon-, relationele en herstelgerichte vormingen en naar het aanbod Nederlands tweede taal. Ook hier kunnen exacte cijfers niet worden weergegeven. De trajectbegeleiders staan ook in voor de (passieve) toeleiding naar alle andere hulpen dienstverleningsaanbod, maar dit gebeurt niet via de specifieke procedure (toeleidingsfiche, ) die voor de actieve toeleiding is voorzien. Omwille van de specificiteit van de doelgroep is er voor bepaalde activiteiten (VMG- Hier ben ik & Vlinders in de buik) ook een actieve toeleiding door het centrum Obra en het zorgteam. De DSO-medewerker had in dossiers (45 vrouwen en 6 mannen). Het zijn vooral de partner en de ouders die op de medewerker een beroep doen. De medewerker onthaalde 25 naastbestaanden. Dit is een daling met 43,2 %. De meeste doorverwijzingen binnen het onthaal gebeurden door het algemeen welzijnswerk (hoofdzakelijk de trajectbegeleiders). De DSO-medewerker begeleidde ook 22 naastbestaanden. Dit is een stijging met 45,5 %. De meeste problematieken betroffen zowel bij onthaal al begeleiding problemen binnen de gezinsrelatie. Er werd vooral informatie gegeven en ondersteunend gewerkt. De DSO-medewerker organiseerde in samenwerking met een aantal vrijwilligers 102 kinderbezoeken (153u) (cfr. fiche bijlage blz. 17). Er waren 445 gedetineerdendeelnames en 683 kinddeelnames. 79 gedetineerden maakten van dit aanbod gebruik (3 meer dan vorig jaar). T.o.v betekende dit een daling met 8,6 % van het aantal gedetineerdendeelnames en een daling met 14,7 % van het aantal kinddeelnames. T.o.v betekent dit zelfs een daling met respectievelijk 16,5 % gedetineerdendeelnames en 25,2 % kinddeelnames. De kinderbezoekprocedure werd in 2009 verder op punt gesteld. Nieuw is dat de PSD een advies formuleert naar de directie in kader van mogelijke tegenindicaties. In 2009 werd de dvd van het kinderbezoek uitgebreid met een extra menubalk over de regels voor het kinderbezoek Er werden in 2009 door de organisatieondersteuner 7 gezinsactiviteiten 6 (cfr. fiche bijlage blz. 21) ingericht met een gemiddelde van 22 gezinnen aanwezig per activiteit en 2 partneractiviteiten 7 (respectievelijk 33 en 35 aanwezige koppels) (cfr. fiche bijlage blz. 24). Nieuw in 2009 waren de tienerbezoeken (cfr. fiche bijlage blz. 19), een speciaal bezoek voor ouders met tieners. Dit bezoek kwam er omdat de kinderen omwille van hun leeftijd niet meer kunnen aansluiten bij het kinderbezoek en de gezinsactiviteiten, maar toch nood hebben aan een apart soort bezoek. Er gingen 3 5 Door de overzetting naar het GOS zijn er een deel cliënten verloren geraakt. Het correcte cijfer kan daarom niet weergegeven worden. 6 Gezinsactiviteit : een extra bezoek voor ouders met kinderen rond een bepaald thema (bv. Sinterklaas). 7 Partneractiviteit : een extra bezoek voor partners rond een bepaald thema (bv. Valentijn). 14

15 tienerbezoeken door, steeds gekoppeld aan een thema. In totaal namen hieraan12 gezinnen waaronder 14 tieners deel. Het CAW Artevelde (JWW) had in samenwerking met het CAW Visserij (team slachtofferhulp) een project lopen in het kader van herstel in detentiecontext dat in 2008 van start ging en in de loop van 2009 gefinaliseerd werd. Het project wordt gesubsidieerd door de Vlaamse overheid. 1,5 VTE medewerkers willen de werking van diverse organisaties beter op elkaar afstemmen en werken rond herstel bij delicten die een impact hebben op families en waarbij het kind centraal gesteld wordt. Het project is gefinaliseerd eind oktober De twee betrokken diensten hebben het resultaat voorgesteld op een afsluitende inspiratiedag over herstelgericht welzijnswerk en het gehele verloop van het project (en proces) is neergeschreven in een uitgebreid verslag. Het CAW Artevelde was ook de initiatiefnemer van het Europees project Open Doors. Het resultaat was de totstandkoming van een gids die de gedetineerde informatie verschaft over de diverse voorzieningen in de samenleving. Vanaf november 2008 werd gestart met het schrijven van de acht hoofdstukken van de Ik KOMPAS-vrijgids. Er werd een redactieraad opgericht waarbij één professionele werkkracht gekoppeld werd aan 1 of 2 gedetineerden De deelnemende partners waren : VDAB, CAW Artevelde, Justitiehuis Gent, Steunpunt Algemeen Welzijnswerk, Gevangenis Gent, VOCVO, een vrijwilliger van JWW Gent. Er namen ook 8 gedetineerden deel. De gids op 6 mei voorgesteld aan publiek en allerlei actoren. In de week van 20 mei werden de vier gidsen in de gevangenis van Timisoara (Roemenië) voorgesteld. In totaal werden 3000 gidsen gedrukt. Deze werden verdeeld onder Justitiehuizen, trajectbegeleiders, PSD, Er werden afspraken gemaakt met trajectbegeleiding over de verdeling van de gidsen. In 2010 is een evaluatie van de gids voorzien Centrum OBRA (cfr. fiche bijlage blz ) Het centrum OBRA stelt 9 personen 8 tewerk in het kader van het project Ontgrendeld. Zij geven zowel intra- als extramuros begeleiding aan geïnterneerde personen met een handicap. Hun aanbod behelst zowel individuele als groepsactiviteiten. Intramuraal aanbod : - Activiteiten Dagelijks Leven (ADL) : 142 momenten (213 uur), 53 personen namen hieraan deel. - Creatieve activiteiten : 87 momenten (217,5 uur) met een gemiddelde van 9 deelnemers op dinsdag en 6 deelnemers op donderdag. In totaal namen 36 personen hieraan deel. - Individuele begeleiding : 187 momenten (561 uur). - Individuele gesprekken : 285 momenten (760 uur), gemiddeld 6 personen per begeleider. In totaal hebben 52 personen van deze gesprekken gebruik gemaakt. - Individuele ondersteuning budgetbeheer : 104 momenten (234 uur) met een gemiddelde van 18 deelnemers per moment. T.o.v is dit een verdubbeling. - Koken : 156 momenten (390 uur) met een gemiddelde van 10 deelnemers per keer. 8 Coördinator, ortho-agoge, een seksuologe, 5 begeleiders en een medewerker van de sociale dienst 15

16 - Vorming over het thema praktische vaardigheden : 46 momenten (115 uur) met een gemiddelde van 8 deelnemers per keer. In totaal namen 17 personen hieraan deel. - Vorming over het thema sociale vaardigheden : 55 momenten (82,5 uur). In totaal namen 22 personen hieraan deel. - Sport : 46 momenten (53,6 uur) met een gemiddelde van 9 deelnemers per keer. In totaal namen 32 personen hieraan deel. - (Pre-)therapeutisch programma (seksuele en relationele vorming): dit programma werd opgestart vanaf 10 november 09 en bestaat uit drie peilers (beeldvorming, diagnostiek en (pre-)therapeutische werking. In totaal werd er gewerkt met 14 gedetineerden. - Initiatie computerles: deze werking werd opgestart op 8 oktober 09. Hiervoor werd op de zorgzaal een computereiland geplaatst waar de geïnterneerden op hun eigen wijze en tempo leren omgaan met het medium computer. De bestaande computerlessen waren te hoogdrempelig (naar niveau, taakspanning, duur, ). Er namen in geïnterneerden aan deze computerles deel. Extramuraal aanbod 9 : - Individuele begeleiding : 82 momenten (287 uur) met in totaal 14 deelnemers. - Werkprojecten : 41 momenten (307,5 uur) met in totaal 5 deelnemers. - Werkplek : 29 momenten (217,5 uur) met in totaal 6 deelnemers. Intra- en extramuraal aanbod : - Individuele trajectbegeleidingen : in totaal namen 26 personen hieraan deel. Het centrum OBRA kreeg in nieuwe aanmeldingen. Dit is een daling met 18 % t.o.v (en met 32,4 % t.o.v. 2007). Van deze 50 nieuwe aanmeldingen kwamen 24 personen in aanmerking om de werking te starten. Dat is er 1 meer dan in In totaal namen 52 geïnterneerden effectief deel aan de werking. Dit komt overeen met Tele-onthaal Oost-Vlaanderen (cfr. fiche bijlage blz. 51) Tele-onthaal Oost-Vlaanderen heeft een werking in de drie gevangenissen van Oost- Vlaanderen. Zij bieden anonieme telefonische hulp voor mensen die willen praten over hun angsten, zorgen en levensmoeilijkheden. Binnen de Gentse gevangenis kunnen zij elke dag gecontacteerd worden van 9u tot 2u s nachts. Indien de gedetineerde hier gebruik wenst van te maken dan kan hij de GSM vragen aan de penitentiaire beambte. In 2009 werd er volgens het registratieboek van de gevangenis 23 keer gebruik gemaakt van dit aanbod door 14 verschillende personen. Dit is een daling met 63 % t.o.v Relatie dader-slachtoffer Er waren in herstelgerichte activiteiten binnen de gevangenis. De bemiddelingsdienst arrondissement Gent van de vzw Suggnomè kreeg 24 aanvragen voor dader-slachtofferbemiddeling (cfr. fiche bijlage blz. 151). Hiervan 9 Daar deze activiteit buiten de gevangenis doorgaat dienen de deelnemers aan bepaalde voorwaarden te voldoen, waaronder een positief advies van de PSD, een goedkeuring door de CBM en het afsluiten van een contract. 16

17 werden er 16 opgenomen. Uiteindelijk werden er 8 bemiddelingen opgestart, waarvan 5 in het kader van de strafuitvoering en 3 vóór het vonnis. De bemiddelingsdienst verzorgde ook een infoavond over slachtofferbemiddeling (zie ), waar 14 personen aan deelnemen. De Rode Antraciet verzorgde de vorming Slachtoffer in Beeld (cfr. fiche bijlage blz. 148) waarbij 11 gedetineerden startten, maar slecht 3 gedetineerden de vorming afmaakten. Er werd ook een infoavond burgerlijke partij georganiseerd waar 11 personen aan deelnamen en een gespreksgroep zelfbeeld, verantwoordelijkheid en herstel (cfr. fiche bijlage blz. 149) waar 10 gedetineerden mee begonnen en 7 de vorming afmaakten Domein gezondheidszorg Op 19 februari ging het Centrum Geestelijke Gezondheidszorg Eclips (cfr. fiche bijlage blz. 54) van start met hun werking in de gevangenis. Hier was een voorbereidend proces aan voorafgegaan met alle betrokken actoren waarbij de werkingsprocedure werd uitgetekend. De gedetineerden kunnen toegeleid worden door vijf diensten volgens een afgesproken procedure. Na bespreking op de teamvergadering van het CGG kunnen de CGG-medewerkers starten met psychotherapeutische gesprekken. Voor Gent wordt er ongeveer één fulltime ingezet verspreid over 3 medewerkers. In 2009 kreeg de CGG 97 doorverwijzingen, waarvan 71 door de PSD (39) en het JWW (32). Van deze 97 verwijzingen werden 74 gedetineerden (62 mannen en 12 vrouwen) begeleid. Dit is goed voor 76,3 % van het aantal verwijzingen. In 2009 werden ook 48 dossiers (64,9 %) afgesloten. Het CGG Eclips was vanuit hun expertise ook betrokken bij het uitwerken van een zelfmoordpreventieproject dat kadert binnen het operationeel plan van de gevangenis van Gent. Het resterend aanbod aan gezondheidszorg, los van de activiteiten van de medische dienst, beperken zich tot het aanbieden van verslaafdenzorg. De AA (Anonieme Alcoholisten) (cfr. fiche bijlage blz. 56) bezoeken tweewekelijks de gevangenis voor gemiddeld 2 à 3 personen per moment. De VVBV 10 (cfr. fiche bijlage blz. 57) organiseert binnen de gevangenis het CAP (Centraal AanmeldingsPunt). Elke woensdagvoormiddag houdt een medewerker er permanentie (6 uur waarvan 2 uur administratie) met als doel de aanvragen bij de drughulpverleningcentra te centraliseren. In 2009 waren er 168 aanmeldingen, werden er 157 gedetineerden gezien en waren er in totaal 204 gesprekken. Van de 157 gedetineerden werden er 75 mensen doorverwezen naar de ambulante en 18 mensen naar de residentiële drughulpverlening. 9 personen werden doorverwezen naar een psychiatrische setting en 10 naar een andere vorm van hulpverlening. 41 mensen kregen enkel info over de bestaande drughulpverlening. Ten opzichte van 2008 betekent dit 8,7 % minder aanmeldingen, 8,2 % minder cliënten en 27,7 % minder gesprekken. Er waren 27,8 % meer doorverwijzingen naar de ambulante drughulpverlening en 69 % minder naar de residentiële drughulpverlening. 10 VVBV : Vlaamse Vereniging Behandelingscentra Verslaafdenzorg 17

18 De Eenmaking (cfr. fiche bijlage blz. 58) doet aan algemene drugpreventie bij de (allochtone) gedetineerden, geeft hen informatie over de intra- en extramurale drughulpverleningmogelijkheden en begeleidt hen hierbij. Na de detentie kunnen ze verder begeleid worden. De directe omgeving wordt indien gewenst betrokken. Er is samenwerking met de VVBV en andere hulp- en dienstverleningsdiensten. In totaal werden in personen begeleid in hun zorgtraject. Dit zijn 7 personen minder dan vorig jaar. Er is een duidelijke daling van het aantal gedetineerden dat door de VVBV en De Eenmaking wordt begeleid. Mogelijk komen een aantal van de doorverwijzingen terecht bij de geestelijke gezondheidszorg, die in 2009 ook werkten rond verslaving. Nochtans blijkt uit de registratiegegevens van het CGG dat deze problematiek weinig werd aangemeld en dus begeleid. Dit was ook één van de redenen waarom het CGG het werken rond verslaving heeft afgebouwd. De daling bij het CAP zal hier dus maar deels door kunnen worden verklaard Domein onderwijs Het onderwijs aan gedetineerden van de gevangenis Gent wordt aangeboden door het volwassenenonderwijs (Centrum Basiseducatie en 5 Centra voor Volwassenenonderwijs) onder de coördinatie van het consortium volwassenenonderwijs Wonderwijs, vertegenwoordigd door de onderwijscoördinator (cfr. fiche bijlage blz. 61). In 2009 werd het bestaande onderwijsaanbod gecontinueerd. Tezelfdertijd werd een werkgroep onderwijs opgestart dat tegen april 2010 een onderwijsactieplan dient uit te werken voor de periode september 2010-juni Het Huis van het Nederlands werd een vaste partner voor de screening van de anderstaligen in functie van het NT2- aanbod Klassikaal onderwijs (cfr. fiche bijlage blz ) Het officieel onderwijs werd in 2009 voorzien door het Centrum voor Basiseducatie Leerpunt Gent-Meetjesland-Leieland (CBE), het CVO ISBO, het CVO KISP, het CVO Avondschool, het CVO VSPW en het CVO De Bargie. De basiseducatie verzorgde het Open Leercentrum en de computercursus voor beginners. De CVO s van het consortium verzorgden de cursussen Engels (ISBO), Frans (de Avondschool; vanaf 01/09 door ISBO), computer (VSPW), Nederlands voor anderstaligen (De Bargie), Spaans (KISP). Het grootste deel van het aanbod bestaat uit groepsgericht modulair onderwijs zoals omschreven in de leerplannen. De modules worden ingericht binnen een achtwekencyclus waarvan er vier per schooljaar worden georganiseerd. Per module is een intake voorzien voor nieuwe kandidaat deelnemers. Na elke cyclus is er een proclamatie voor alle geslaagde deelnemers. In 2009 werden er 30 modules (10 meer dan in 2008) ingericht (hiervan waren er reeds 5 gestart in 2008 en nog eens 5 modules lopen door in ). Onderstaande gegevens 11 Voor de modules die nog doorlopen in 2010 zullen de cijfergegevens in het jaarrapport van 2010 vermeld worden. 18

19 hebben dus betrekking op 25 modules: In totaal startten 434 cursisten. Van de 138 cursisten (31,8 %) die de hele cursus uitdeden (in 2008 was dit nog 43 %), behaalden 104 cursisten een attest. Dit komt ongeveer overeen met 1/4 e van het aantal starters. Per module worden er dus 4,2 attesten behaald. In vergelijking met 2008 is dit een stijging met 37,5 %. Gemiddeld zijn er 6,7 cursisten per lesmoment (in 2008 was dit 7 cursisten per moment), de aanwezigheidsgraad is net geen 50%. Een groot aantal gedetineerden stopt op eigen initiatief (31,6 %) vroegtijdig met de cursus (in 2008 was dit nog 24,6 %). Hiervoor kunnen diverse redenen aangehaald worden. Waarschijnlijk onderschatten heel wat gedetineerden het onderwijsaanbod (naar niveau, intensiteit, studiewerk, resultaatgerichtheid, ). Daarnaast is een gevangenis geen evidente studieplek omwille van storende factoren die eigen zijn aan het gevangenissysteem (regime, medegedetineerden, overbevolking, lawaai, ). Ook is er een groot aantal gedetineerden (16,8 %) dat omwille van overmacht niet langer kan deelnemen aan de cursussen (in 2008 was dit 22,2 %). Hieronder begrijpen we vooral de transfers en invrijheidstellingen. 13,4 % van de gedetineerden stopt omwille van een beslissing van de organisatie zelf (in 2008 was dit 10,2 %). Het gaat hier meestal om tuchtsancties en het uitsluiten uit een cursus door teveel voorafgaande afwezigheden. Gent is in hoofdzaak een arresthuis. Dat is terug te vinden in het profiel van de cursist: 56 % van de starters was beklaagd (vergelijkbaar met 2008), 32 % veroordeeld en 11,8 % geïnterneerd (lichte stijging met 1,8 %). De meeste cursisten zijn mannen, maar toch waren er ook 18 % vrouwelijke cursisten (lichte daling (-2 %) t.o.v. 2008). Het zou ook interessant zijn om het profiel van de cursist te kennen bij de eindigers en bij de geslaagden. Deze informatie is voorlopig niet voorhanden. Een partner die in 2009 zijn werking volop heeft uitgebouwd is het Huis van het Nederlands (cfr. fiche bijlage blz. 66). Zij schatten op basis van de COVAARtest in of een kandidaat deelnemer Nederlandse les volgt bij een centrum basiseducatie, een CVO (al dan niet in verlengd traject). Dit gebeurt enkel voor personen die voordien nog geen NT2-aanbod hebben gevolgd. In sommige gevallen neemt de lesgever een bijkomende test af om het bereikte niveau Nederlands te kunnen inschatten en zo de kandidaat in de juiste module te plaatsen. In 2009 is het Huis van het Nederlands 7 keer langsgekomen en hebben zij 97 gedetineerden gescreend. Het Open Leercentrum (cfr. fiche bijlage blz. 91) telde in momenten (172 uur). Er werd net als vorig jaar vooral gewerkt aan computervaardigheden, rijbewijs, Nederlands voor anderstaligen en eigen materiaal. In 2009 hebben 253 gedetineerden zich aangemeld waarvan er 164 (64,8,6%) gestart zijn. Dit aantal ligt toch 15,8 % lager dan in gedetineerden stopten met open leren in 2009 (24,3 % minder afhakers dan in 2008), waarvan 57 % omwille van transfer of invrijheidstelling. Er waren in totaal 1209 aanwezigheden en 579 afwezigheden (bijna 42 % zijn verwittigde afwezigheden). Gemiddeld waren er per moment 10 cursisten aanwezig. Een deelnemer was gemiddeld iets meer dan 7 momenten aanwezig. De meeste deelnemers zijn jonge Nederlandssprekende mannen in voorlopige hechtenis. Het OLC bereikt ook 30 % anderstaligen en 15 % geïnterneerden (wat meer is dan in het modulair aanbod) Afstandsonderwijs (cfr. bijlage fiche blz ) In 2009 werden 29 cursussen van Begeleid Individueel Studeren (BIS) aangevraagd (door 19 gedetineerden), 2 cursussen van Enseignement à Distance (EAD) en 6 boeken 19

20 die vooral gingen over bedrijfsbeheer. Er waren minder aanvragen voor een cursus dan in Dit komt vooral door een grondiger screening van de motivatie en mogelijkheden van de aanvragers. De meeste aangevraagde BIS-cursussen gingen over informatica en talen. Een vrijwilliger van JWW bood ondersteuning aan studenten die hier nood aan hadden. Hij had in totaal 149 intakes en begeleidingscontacten (6 minder dan in 2008). Hij zag 60 cursisten (4 minder dan in 2008). Een tiental cursisten worden verondersteld ernstig bezig te zijn met hun afstandscursus. Bij het afstandsonderwijs worden vooral Nederlandstaligen bereikt. Ook het aantal Belgen ligt veel hoger dan bij het andere onderwijsaanbod. Het aantal veroordeelden dat participeert aan deze vorm van onderwijs ligt hoger dan bij het andere onderwijsaanbod Domein tewerkstelling De VDAB-consulent werkt fulltime voor de gedetineerden van de Gentse gevangenis (cfr. fiche bijlage blz. 100). Zij doet vooral aan basisdienstverlening wat hoofdzakelijk neerkomt op het geven van uitleg over de dienstverlening van de VDAB in al zijn aspecten, zowel binnen als buiten de gevangenis. Zij heeft in 2009 met 301 gedetineerden een eenmalig gesprek gevoerd. Ze begeleidde 118 gedetineerden in een actief traject met een gemiddelde van 6 gesprekken per traject. Zij was in totaal 734 uur aanwezig in de gevangenis. Ten opzichte van 2008 betekende dit een daling met 14 % van het aantal eenmalige gesprekken en een daling met 34 % van het aantal gedetineerden in actief traject. De VDAB-consulent verzorgde 2 sollicitatietrainingen (cfr. fiche bijlage blz. 102) in In totaal ging het om 9 momenten voor een totaal van 27 uren. 13 gedetineerden namen hieraan deel. In 2008 ging maar 1 sollicitatietraining door. Vokans verzorgde in 2008 slechts 1 assessmenttraining wegens te weinig geschikte kandidaten. In 2009 kon Vokans maar liefst 3 assessmenttrainingen (cfr. fiche bijlage blz. 104) laten doorgaan. In totaal ging het om 30 momenten van in totaal 90 uren. In totaal namen 23 gedetineerden aan deze training deel, 21 hiervan voleindigden de training Domein cultuur Cultuur is een breed begrip en wordt daarom onderverdeeld in diverse categorieën. We bespreken achtereenvolgens de gevangenisbibliotheek, de film, de optredens, lezingen en theater en de creatieve en persoon- en relationele vorming Bibliotheek (cfr. fiche bijlage blz. 108) Net als in de vorige jaren gingen er in bezoekmomenten door. De bibliotheek bestaat uit een 5172-tal boeken en strips. Halfjaarlijks wordt er in een wisselcollectie voorzien met de Openbare Bibliotheek. Elke gedetineerde kan eenmaal per week naar de bibliotheek komen. Gemiddeld komen per maand 320 personen naar de bibliotheek. Op vrijdag is er een bibliotheekmoment voor geïnterneerden onder begeleiding van het zorgteam. Er komen verhoudingsgewijs 13 % meer vrouwen naar de bibliotheek dan mannen betekende het jaar waarin de Vlaamse overheid een convenant afsloot met de 20

21 Film stad Gent die middelen voorziet ter ondersteuning van de gevangenisbibliotheek zoals bepaald in het participatiedecreet. Er wordt jaarlijks euro voorzien tot en met De convenant bepaalde eveneens dat er een afsprakennota diende opgemaakt te worden tussen alle betrokken partijen over hoe deze ondersteuning in de praktijk zal gebeuren. De gevangenisdirectie, de stad Gent, de provincie Oost-Vlaanderen en de Vlaamse beleidsmedewerker sloten dit akkoord af op 1 december Dit zal onder andere tot gevolg hebben dat: - de collectie van de gevangenisbibliotheek op computerschermen opzoekbaar zal zijn in de gevangenisbibliotheek - de volledige collectie van de Gentse bibliotheek (hoofdbib Zuid en 16 filialen) wordt opzoekbaar én opvraagbaar vanuit de gevangenisbibliotheek - de leenverrichtingen (lenen, verlengen, terugbrengen, reserveren) zullen efficiënter en vlotter verlopen met het geautomatiseerd uitleensysteem - de collectie zal uitbreiden en de presentatie ervan zal verbeteren dankzij bijkomende middelen van de Provincie Oost-Vlaanderen - een (halftijdse) medewerker zal tewerkgesteld worden. Deze medewerker zal de dienstverlening in de gevangenisbibliotheek ondersteunen en de diensten van de Gentse bibliotheek aan de gevangenisbibliotheek coördineren - de communicatie van de gevangenisbibliotheek met haar leners zal verbeteren - er activiteiten zullen ingericht worden die aansluiten bij de lopende projecten van de Gentse bibliotheek Elke zondag wordt in de cinemazaal een filmvoorstelling (cfr. fiche bijlage blz. 110) aangeboden. De film wordt op 2 momenten vertoond voor 2 verschillende groepen. In 2009 waren er 36 filmvoorstellingen. Er is plaats voor ongeveer 110 personen per voorstelling. Gemiddeld kwamen ongeveer 70 personen (50 mannen en 20 vrouwen) naar de eerste voorstelling en 55 mannen naar de tweede voorstelling, in totaal goed voor gemiddeld 125 personen. Om de gedetineerden te motiveren om aan penitentiaire arbeid te doen is de filmvoorstelling vanaf oktober 09 enkel mogelijk voor de werkers. Daarnaast kunnen de gedetineerden tijdens het weekend ook naar films kijken op het intern videokanaal van de gevangenis (cfr. fiche bijlage blz. 111). Net als in 2007 werden er 162 films aangeboden voor een totaal van ongeveer 729 uren Optredens, lezingen en theater 2009 was het jaar van Hotel California (cfr. fiche bijlage blz. 113), het muziektheaterproject van Victoria Deluxe in samenwerking met het Festival van Vlaanderen, de Rode Antraciet, het CAW Artevelde en de gevangenis. De projectaanvraag en de eerste overlegmomenten vonden reeds in 2008 plaats, de uitvoering van het project liep hoofdzakelijk tussen maart en oktober Niet minder dan 44 gedetineerden namen aan dit project deel onder de leiding van Tom Dupont en Walid Ben Chikha. Uitgangspunt van het project waren de dromen en verlangens die de deelnemers hadden als kind en deze die ze nu hebben wat resulteerde in een ontroerend eindproduct waar woord en muziek naadloos in elkaar overgaan. 18 gedetineerden gaven niet minder dan 5 optredens voor in totaal 820 toeschouwers. 12 Elke film wordt 3 keer vertoond. 21

22 Er waren in lezingen voor gemiddeld 23 deelnemers per lezing (cfr. fiche bijlage blz. 117). Dit komt neer op 14 uur aan lezingen voor een totaal van ongeveer 159 deelnames. Twee muziekgroepen hebben 4 optredens 13 gegeven aan 2 groepen gedetineerden (cfr. fiche bijlage blz. 116). In totaal werden de optredens bijgewoond door 293 personen, waarvan 244 mannen en 49 vrouwen Creatieve vorming De creatieve vorming in de gevangenis van Gent wordt hoofdzakelijk verzorgd door particulieren die door de FOD Justitie vergoed worden (cfr. fiches bijlage blz ). In 2009 waren 3 leraren creatieve vorming actief. Dit zijn er 3 minder dan in Deze vormingen zijn doorlopend in de zin dat er steeds cursisten kunnen in- en uitstappen. We spreken dan ook van creatieve ateliers. Zij boden in 2009 crea, tekenen, keramiek en gitaar aan. Voor de doelgroep geïnterneerden was er in zoals vorige jaren een wekelijkse gezamenlijke activiteit van de leraars tekenen en keramiek. Het gitaaratelier werd na een half jaar stopgezet omwille van het beëindigen van de samenwerking door de leerkracht gitaar. Een nieuwe leerkracht werd niet meer gevonden. In totaal werden er 120 creatieve vormingsmomenten (waarvan 30 voor gitaar) aangeboden wat neerkomt op 210 uren (waarvan 30 uur voor gitaar). Dit zijn 30 momenten minder dan in Gemiddeld namen per vormingsmoment 9 personen deel. In 2009 vond 1 cursus creatief schrijven (cfr. fiche bijlage blz. 124) plaats door de fotoclub van Bij De Vieze Gasten (Fixatief) met het thema van beeld naar gedicht. Zij verzorgden in totaal 3 creatief schrijfmomenten (6 uur). Er waren gemiddeld 5 deelnemers. Het proces eindigde in een collage van foto s en gedichten die te bezichtigen waren in de gevangenisbibliotheek en in de buurtbibliotheek van de Brugse Poort Persoon- en relationele vorming In totaal zijn in vormingen (cfr. fiches bijlage blz ) doorgegaan die een persoon- of relationeel thema hadden. Deze werden gegeven door 5 organisaties (De Rode Antraciet, Morele Bijstand aan Gevangenen, Preventieteam van het CAW Artevelde, de Vuurbloem en het VMG). In totaal hebben zij 57 sessies verzorgd, wat neerkomt op 142 uren vorming. Dit is 1 activiteit en 29 uur meer dan in De Rode Antraciet is goed voor 44,3 % van het aantal vormingsuur. 83 gedetineerden startten met de vormingen, wat neerkomt op 10,3 starters per vorming. 79,5 % werkte de vorming af, wat neerkomt op 8,25 eindigers per vorming. Dit is een stijging met 21,5 % t.o.v. vorig jaar. In 2009 werden voor de eerste maal een reeks infoavonden (cfr. fiche bijlage blz. 126) georganiseerd met thema s die nauw aansluiten bij de reclassering. De zeven avonden ging o.a. over burgerlijke partijen, het Justitiehuis, de basiswet, de wet op de internering, In totaal namen 83 gedetineerden hieraan deel met een gemiddelde van 12 gedetineerden per moment. 13 De optredens tijdens de feestenperiodes (Gentse Feesten en Eindejaarsfeesten) worden hier niet bij gerekend. 22