Hulp- en Dienstverlening. Gevangenis Dendermonde

Transcriptie

1 Hulp- en Dienstverlening Gevangenis Dendermonde Jaarverslag 2009

2 VOORWOORD Voor u ligt een eerste jaarverslag van de hulp- en dienstverlening aan gedetineerden sinds de start van de implementatie van het Strategisch Plan in de gevangenis van Dendermonde. In dit jaarverslag worden de inspanningen van alle medewerkers die een opdracht uitoefenen bij de organisatie en uitbouw van het hulp- en dienstverleningsaanbod weergegeven. Hierbij is het de bedoeling om enerzijds het aanbod te presenteren maar anderzijds ook aandacht te hebben voor de processen en samenwerkingsstructuren die dit aanbod tot stand brachten. Het is wellicht geen volledig en sluitend document, maar het is een eerste goede aanzet om stil te staan bij de realisaties en de knelpunten op het vlak van hulp- en dienstverlening. Dit jaarverslag kan handvaten aanbieden om het aanbod en de werking in 2010 te optimaliseren en werkpunten aan te pakken. Dit verslag kwam tot stand dankzij de inbreng van de vele hulp- en dienstverleners. De beleidsmedewerker bundelde de informatie. Dank dan ook aan alle hulp- en dienstverleners, enerzijds voor de input voor dit jaarverslag, maar anderzijds natuurlijk voor hun - soms jarenlange - inzet in de gevangenis van Dendermonde. Annelies Jans, Beleidsmedewerker Vlaamse Overheid, Departement Welzijn, Volksgezondheid en Gezin I.s.m. Vlaamse hulp- en dienstverleningsactoren in de gevangenis van Dendermonde. Hulp- en dienstverlening aan gedetineerden Gevangenis Dendermonde Jaarverslag

3 INHOUDSTABEL VOORWOORD LIJST VAN AFKORTINGEN INLEIDING HOOFDSTUK I: Situering van de gevangenis p Historiek 1.2 Infrastructuur 1.3 Populatie 1.4 Regime HOOFDSTUK II: Sleutelfuncties voor de coördinatie en uitbouw van een kwalitatief hulp- en dienstverleningsaanbod.. p Beleidsmedewerker 2.2 Organisatieondersteuner 2.3 Trajectbegeleiders 2.4 Onderwijscoördinator 2.5 Sportfunctionaris 2.6 VDAB-detentieconsulent 2.7 Conclusies en toekomstperspectieven HOOFDSTUK III: uitbouw van een kwalitatief aanbod (strategie 1) p Welzijn. p Activiteiten i.k.v. psychische of persoonlijke levenssfeer Activiteiten i.k.v. relationele levenssfeer 3.2 Gezondheid p Activiteiten i.k.v. psychische problemen Andere 3.3 Onderwijs p Basiseducatie Centra voor volwassenenonderwijs Afstandsonderwijs 3.4 Werk p Basisdienstverlening Activiteiten en vorming i.k.v. tewerkstellingstraject 3.5 Cultuur. p Culturele activiteiten Sociaal-culturele vormingen 3.6 Sport p Andere. p Financieel overzicht.. p Conclusies en toekomstperspectieven.. p. 21 Hulp- en dienstverlening aan gedetineerden Gevangenis Dendermonde Jaarverslag

4 HOOFDSTUK IV: profileren van het hulp- en dienstverleningsaanbod (strategie 2).. p Onthaal 4.2 Magneetborden 4.3 Flyers 4.4 Infosessies 4.5 Brievenbus 4.6 Conclusies en toekomstperspectieven HOOFDSTUK V: ontwikkelen en implementeren van samenwerkingsmodellen en organisatievormen (strategie 3)... p Samenwerkingsmodellen voor de organisatie van het hulp- en dienstverleningsaanbod Beleidsniveau Intermediair niveau Operationeel niveau 5.2 Overlegstructuren hulp- en dienstverlening 5.3 Conclusies en toekomstperspectieven HOOFDSTUK VI: verkrijgen vergroten van het draagvlak bij de actoren van de Vlaamse Gemeenschap, bij de stakeholder Justitie en bij de samenleving (strategie 4).. p Informatie Activiteitenkalender Infoflash t Bakske Infosessies voor personeel Infonota s 6.2 Infokanaal ploegverantwoordelijken 6.3 Cursisten PCBO/OCPP 6.4 Conclusies en toekomstperspectieven HOOFDSTUK VII: ontwikkelen en implementeren van een HRM- en Organisatieontwikkelingsbeleid (strategie 5)... p Onthaalprocedure 7.2 Ondersteuning 7.3 Introductietweedaagse 7.4 Andere 7.5 Conclusies en toekomstperspectieven HOOFDSTUK VIII: algemene conclusie.. p. 35 BIJLAGEN.. p. 37 Registratiegegevens aanbod: fiches Financieel jaarverslag Beknopte resultaten van het behoeftenonderzoek (mei 2009) Fiches samenwerkingsmodellen en overlegstructuren Hulp- en dienstverlening aan gedetineerden Gevangenis Dendermonde Jaarverslag

5 Lijst van veel gebruikte afkortingen AA BIS BM Anonieme Alcoholisten Begeleid Individueel Studeren Beleidsmedewerker CAW Centrum Algemeen Welzijnswerk CBE Centrum voor Basiseducatie CGG Centrum Geestelijke Gezondheidszorg CORT Coördinatieteam CVO Centrum Volwassenenonderwijs DSO Directe Sociale Omgeving GJA Gratis Juridisch Advies GOS Gedetineerdenopvolgsysteem GPA Gezamenlijk Plan van Aanpak JWD Justitieel Welzijnswerk Dendermonde KO OC OO Kwartieroverste Onderwijscoördinator Organisatieondersteuner PA Penitentiair Assistent PB Penitentiair Beambte PMD Planningsteam Maatschappelijke Dienstverlening PSD Psychosociale Dienst SF Sportfunctionaris SURB Strafuitvoeringsrechtbank TB Trajectbegeleiding VDAB Vlaamse Dienst voor Arbeidsbemiddeling VOKANS Vormings- en opleidingskansen VTE Voltijdse kracht Hulp- en dienstverlening aan gedetineerden Gevangenis Dendermonde Jaarverslag

6 INLEIDING In 2002 ging in 5 Vlaamse gevangenissen de implementatie van het Vlaams strategisch plan hulp- en dienstverlening aan gedetineerden van start. Anno 2009 is dit plan in werking in alle Vlaamse gevangenissen. De missie van de Vlaamse Gemeenschap staat centraal bij de uitvoering van dit plan: De Vlaamse Gemeenschap waarborgt het recht van alle gedetineerden en hun directe sociale omgeving op een integrale en kwaliteitsvolle hulp- en dienstverlening zodat ook zij zich harmonisch en volwaardig kunnen ontplooien in de samenleving. Deze missie vertaalt zich in 5 strategische doelstellingen: 1. Uitbouwen van een kwalitatief aanbod 2. Profileren van het hulp- en dienstverleningsaanbod 3. Ontwikkelen en implementeren van samenwerkingsmodellen en organisatievormen 4. Verkrijgen en vergroten van het draagvlak bij de actoren van de Vlaamse Gemeenschap, bij de stakeholder Justitie en bij de samenleving 5. Ontwikkelen en implementeren van een HRM- en Organisatieontwikkelingsbeleid De uitbouw van een kwaliteitsvolle hulp- en dienstverlening voor gedetineerden stoelt op een optimale samenwerking. Zowel op bovenlokaal niveau als in de lokale gevangenis zijn structuren uitgebouwd ter bevordering van de samenwerking tussen de verschillende Vlaamse partners en van de samenwerking met Justitie. De wisselwerking tussen het bovenlokale niveau en de lokale gevangenissen is onlosmakelijk verbonden aan een optimale samenwerking en bijgevolg de uitbouw van een kwaliteitsvol aanbod voor de gedetineerden. Dit rapport richt zich op de lokale ontwikkelingen op vlak van hulp- en dienstverlening aan gedetineerden. Het rapport kwam tot stand door de inspanningen van de Vlaamse partners aanwezig in de gevangenissen en werd gecoördineerd door de beleidsmedewerker van elke gevangenis. De relatie tot het bovenlokale niveau krijgt hier ook een plaats. Ieder hoofdstuk stemt overeen met één van de 5 strategieën van het Vlaams strategisch plan hulp- en dienstverlening aan gedetineerden. Naast het omschrijvende hoofdstuk wordt ook steeds een reflectie weergegeven van de gerealiseerde initiatieven. Op basis van deze actuele situatie en de reflectie worden tevens aandachtspunten geformuleerd naar de toekomst toe. De samenwerking, wisselwerking en inspanningen van alle Vlaamse actoren om tot een kwaliteitsvolle hulp- en dienstverlening aan gedetineerden komen door dit stramien het best tot hun recht. Voordat we dieper ingaan op de wijze waarop de 5 strategieën in de praktijk hun invulling krijgen, besteden we kort aandacht aan de situering van de gevangenis en extra aandacht aan de sleutelfuncties die een centrale rol spelen in de coördinatie en de uitbouw van een kwalitatief hulp- en dienstverleningsaanbod. Hulp- en dienstverlening aan gedetineerden Gevangenis Dendermonde Jaarverslag

7 HOOFDSTUK I: Situering van de gevangenis 1.1 HISTORIEK De gevangenis van Dendermonde werd in gebouwd naar een ontwerp van architect F. Derré. Ze was oorspronkelijk bestemd als arrondissementsgevangenis voor mannen (121 cellen) en vrouwen (34 cellen). Vanaf 1937 werd een Nederlandstalige recidivistenafdeling geopend, wat de sluiting van de vrouwenafdeling inhield. In de jaren 1960 zijn er renovatiewerken uitgevoerd waardoor er een ontspanningsruimte, enkele ateliers en een ruimte voor beperkte detentie (Halve Vrijheid) beschikbaar zijn geworden. Nog later werd o.a. stromend water en sanitair voorzien. Vanaf april 1991 werd de GIS-afdeling (Gestandaardiseerde inrichtingsstructuur) omgevormd tot een Drugsvrije Afdeling. Principes en activiteiten van de GIS, zoals werken buiten cel en leven in gemeenschap werden in grote lijnen behouden. De deelnemers ondertekenden evenwel een contract waarin bepaald werd dat ze zich onthielden van verboden producten. Omwille van te weinig mogelijkheden tot controle werd dit project enkele jaren later stop gezet. Wat eveneens tot de historiek - en het collectief geheugen - van de gevangenis van Dendermonde behoort, is de ontsnapping in de zomer van Naar aanleiding daarvan werden o.a. de celdeuren vervangen. Nog tot op de dag van vandaag worden er renovatiewerken uitgevoerd. Zo is men in 2009 gestart met de renovatie van de grote wandelkoer. Tegelijkertijd is er sprake van de bouw van een nieuwe gevangenis in Dendermonde. Tot nu toe zijn er echter geen duidelijke perspectieven over het waar en vooral wanneer. We kunnen er van uit gaan dat we nog enkele jaren in het huidige gebouw zullen verblijven. 1.2 INFRASTRUCTUUR De gevangenis is volgens de principes van Ducpétiaux gebouwd op een terrein van ongeveer één hectare groot. Het stervormig gebouw heeft drie vleugels en telt drie bouwlagen. De totale capaciteit bedraagt 160 mannelijke gedetineerden. De afdeling halve Vrijheid heeft een capaciteit van 12 gedetineerden. De verouderde infrastructuur heeft uiteraard gevolgen op het dagelijkse leven binnen de gevangenis en heeft zeker ook zijn invloed op de mogelijkheden op vlak van hulp- en dienstverlening en de uitbouw ervan. Momenteel maken we gebruik van één gemeenschappelijke ruimte als bureau, één leslokaal (voor zowel PC-lessen als andere lessen), één voormalig keukentje, één fitnessruimte, één polyvalente speelzaal, de VI-zaal en enkele gesprekslokalen. Het zijn eerder (te) kleine ruimtes om een aanbod in comfortabele omstandigheden te laten doorgaan. De meeste worden bovendien polyvalent gebruikt o.a. als vergaderzaal, voor zittingen van de SURB, opleidingen voor personeel, etc. Hulp- en dienstverlening aan gedetineerden Gevangenis Dendermonde Jaarverslag

8 1.3 POPULATIE De gevangenis van Dendermonde is enerzijds een arresthuis voor mannelijke gedetineerden voor het gerechtelijk arrondissement Dendermonde en anderzijds een inrichting voor strafuitvoering. Hoewel er plaats is voor slechts 160 à 165 gedetineerden, is er in realiteit een bevolking van 200 à 220 gedetineerden. Op jaarbasis spreken we van ongeveer opsluitingen (totaal inkomenden uit vrijheid + inkomenden van transfers). Het aantal beklaagden en het aantal veroordeelden verhoudt zich ongeveer als We hebben te maken met een weinig standvastige populatie en met een relatief groot verloop. 1.4 REGIME De gevangenis te Dendermonde is een gesloten inrichting met een cellulair regime. Dit betekent dat gedetineerden voortdurend op cel dienen te blijven. Ze hebben echter wel de mogelijkheid om te gaan wandelen en om te werken of om deel te nemen aan het huidige aanbod van hulp- en dienstverlening. Hulp- en dienstverlening aan gedetineerden Gevangenis Dendermonde Jaarverslag

9 HOOFDSTUK II: Sleutelfuncties voor de coördinatie en uitbouw van een kwalitatief hulp- en dienstverleningsaanbod In dit hoofdstuk wordt een toelichting gegeven bij een aantal functies. In eerste instantie de drie sleutelfuncties, nl. Beleidsmedewerker, Organisatieondersteuner en Trajectbegeleider(s), vervolgens worden ook de domeinspecialisten die actief zijn in de gevangenis van Dendermonde benoemd, de Onderwijscoördinator, de Sportfunctionaris en de VDABdetentieconsulent. 2.1 BELEIDSMEDEWERKER (BM) De beleidsmedewerker is een werknemer van de Vlaamse Overheid, Departement Welzijn, Volksgezondheid en Gezin, afdeling Welzijn en Samenleving. De beleidsmedewerker is verantwoordelijk voor de implementatie en de uitvoering van het Strategisch Plan Hulp- en dienstverlening in de lokale gevangenis. Eind 2008 werd in Dendermonde een beleidsmedewerker aangesteld. In de zomer van 2009 is er een personeelswissel geweest. Jammer genoeg heeft er geen overdracht plaats gevonden, waardoor het implementatieproces enige vertraging heeft opgelopen. De nieuwe beleidsmedewerker, Annelies Jans, was wel enigszins vertrouwd met de gevangenis van Dendermonde (cf. voormalige bemiddelaar bij Justitieel Welzijnswerk Regio Dendermonde). De beleidsmedewerker coördineert hulp- en dienstverleningsinitiatieven. Het gaat immers om verschillende deeldomeinen, elk met een andere invalshoek, visie, andere werkwijzen, etc. Ervoor zorgen dat de verschillende actoren op het terrein kunnen samenwerken en in zekere mate op mekaar afgestemd zijn, behoort dan ook tot de kernopdrachten. Daarnaast heeft deze beleidsmedewerker een belangrijke taak om, samen met de gevangenisdirectie, het hulp- en dienstverleningsbeleid en het algemene beleid van de gevangenis op elkaar af te stemmen. In dit eerste werkingsjaar lag de nadruk op het inventariseren van het bestaande aanbod, bestaande initiatieven, het (opnieuw) leren kennen van de gevangenis en de verschillende partners, het in kaart brengen van huidige afspraken, etc. Verder werden een aantal overlegstructuren in het leven geroepen of heropgestart. Dit jaarverslag geeft een aanzet om de verdere implementatie in goede banen te leiden. 2.2 ORGANISATIEONDERSTEUNER (OO) Medio 2008 kreeg Justitieel Welzijnswerk Dendermonde van de overheid de opdracht over te schakelen op de nieuwe regelgeving en te werken volgens de principes van het Strategisch Plan Hulp- en Dienstverlening aan gedetineerden. Het Strategisch Plan voorziet in de implementatie van 4 functies op het terrein, waarvan er drie rechtstreeks de werking van Justitieel Welzijnswerk bepalen: de organisatieondersteuning, de trajectbegeleiding en een hulp- en dienstverleningfunctie. Justitieel Welzijnswerk heeft volgende opdrachten: - Preventie- en beleidsignalering - Onthaal en begeleiding van gedetineerden - Onthaal en begeleiding van naastbestaanden van gedetineerden. Hulp- en dienstverlening aan gedetineerden Gevangenis Dendermonde Jaarverslag

10 Dit alles moet leiden tot essentiële acties die moeten bijdragen tot het creëren van meer kansen op een volwaardige en harmonische integratie in de samenleving. De overheid investeerde in de opdracht Justitieel Welzijnswerk met uitbreiding van 1 VTE, waarmee de equipe versterkt werd tot 4 voltijdse equivalenten, verdeeld over 0,5 VTE organisatieondersteuning, 3 VTE trajectbegeleiding en 0,5 VTE secretariaatsfunctie (historisch gegroeid). De organisatieondersteuner, Philippe Van Raemdonck, houdt zich in samenwerking met de beleidsmedewerker bezig met het beleid, het organiseren en realiseren, gevolgd door het evalueren van een aanbod dat nauw aansluit bij de behoeften van de gedetineerden. Hij is onder andere verantwoordelijk voor het plannen van vormingen, voorbereiden van nieuwe initiatieven, etc. Hij creëert hiertoe een netwerk van organisaties die bijdragen tot de hulp- en dienstverlening, zorgt er voor dat deze organisaties binnen de gevangenis hun activiteiten kunnen realiseren, steeds in relatie tot de verwachtingen van de gedetineerden. De organisatieondersteuner heeft zich binnen zijn halftijds arbeidsvolume in zijn functie duidelijk proberen profileren. Vroeger lag de volledige verantwoordelijkheid van beleid en uitvoering bij de bemiddelaar maatschappelijke dienstverlening, de voorloper van de OOfunctie. Nu zijn er heel wat partners van de Vlaamse Gemeenschap met personeel aanwezig in de gevangenis. De positionering van de organisatieondersteuner ten opzichte van deze partners, maar ook ten opzichte van de beleidsmedewerker, is niet eenvoudig. Ook sectoraal werd er werk verricht om deze positionering en de functieomschrijving te ondersteunen. De organisatieondersteuner werkt binnen de missie en visie van het CAW aan een netwerk van organisaties die hun eigen werking en verantwoordelijkheid binnen de gevangenis kunnen opnemen. 2.3 TRAJECTBEGELEIDER (TB) De trajectbegeleider staat in voor een proactief systematisch onthaal van de gedetineerde gefocust op vraagverheldering, informatieverstrekking, doorverwijzing en directe hulp. Het volledig aanbod aan hulp- en dienstverlening wordt mee in de focus genomen. De gedetineerde wordt deskundig georiënteerd in de waaier van mogelijkheden. Hij wordt hiertoe herhaaldelijk aangesproken en voortdurend gemotiveerd. Dit onthaalaanbod kan gevolgd worden door een begeleiding van de gedetineerde met betrekking tot zijn detentietraject. Deze begeleiding is er op gericht de gedetineerde te activeren, te motiveren en te versterken om opnieuw greep te krijgen op zijn leven tijdens en na detentie. Begin januari zijn de trajectbegeleiders, voorheen hulpverleners, gestart. Eerst binnen het eigen CAW, wat later ook effectief binnen de gevangenismuren. De nadruk van de werking van de trajectbegeleiders lag het voorbije jaar in het zoeken naar een goed systematisch onthaal. De uitbouw van de trajectbegeleiding kan immers procesmatig enkel gerealiseerd worden na een onthaal dat kwalitatief in orde is. De organisatie van dit onthaal heeft ook zijn invloed op de manier waarop effectief aan Hulp- en dienstverlening aan gedetineerden Gevangenis Dendermonde Jaarverslag

11 trajectbegeleiding kan gedaan worden. In het volgende hoofdstuk wordt hier verder op ingegaan. Omwille van verschillende redenen is er het voorbije jaar heel wat verloop geweest binnen dit team. De huidige (eind december 2009) trajectbegeleiders zijn Tinneke Voets, Philippe Van Raemdonck, Shanah Vermeylen en Maria Teresa De Rijck. De coördinatie van het team ligt in handen van Stefaan Kaestecker, de coördinator van de Forensische Unit van het CAW. 2.4 ONDERWIJSCOÖRDINATOR (OC) Het Consortium Volwassenenonderwijs IX is een van de dertien Vlaamse netoverschrijdende samenwerkingsverbanden voor verstrekkers van volwassenenonderwijs. Het bevat 9 centra voor volwassenenonderwijs (CVO) en 1 centrum voor basiseducatie (CBE), allen gesitueerd in de regio Waas en Dender. De gevangenis van Dendermonde valt binnen het werkingsgebied van het consortium en voor de coördinatie van het onderwijs in deze instelling is er een halftijdse onderwijscoördinator voorzien sinds september De onderwijscoördinator, Philippe De Wilde, treedt op als intermediair aanspreekpunt tussen de centra voor volwassenenonderwijs enerzijds en de strafinrichting anderzijds. Door zijn rol (ook als onderwijscoördinator voor het consortium in zijn geheel) heeft hij directe contacten met de centra binnen het consortium (al dan niet actief binnen de gevangenis). Er wordt gestreefd naar een behoeftedekkend onderwijsaanbod in de gevangenis. De onderwijscoördinator zorgt voor het plannen en organiseren van deze onderwijscursussen als ook voor de inschrijvingen en de opvolging ervan. Ook voor het aanvragen van een BIScursus of met individuele onderwijsvragen kunnen gedetineerden bij hem terecht. De eerste focus lag op het bestendigen van het reeds bestaande aanbod. In een tweede fase wordt meer en meer bekeken hoe dit aanbod stelselmatig uitgebreid kan worden. Verder werd de piste van de beroepsopleidingen bekeken, maar in de huidige context (populatie, infrastructuur, ) is dit geen haalbare of realistische optie. 2.5 SPORTFUNCTIONARIS (SF) De Rode Antraciet vzw organiseert sinds 2004 vormingswerk in de penitentiaire sector. Hun werking heeft vier pijlers: cursuswerk, cultuur (bibliotheek), sport en procesbegeleiding. Voor de drie Oost-Vlaamse gevangenissen is er vanuit De Rode Antraciet in 2008 een sportfunctionaris aangesteld. In juni 2009 is daar een personeelswissel gebeurd. In praktijk is de huidige sportfunctionaris, Wouter De Vriendt, ongeveer 1 à 1,5 dag per week in de gevangenis van Dendermonde aanwezig. Hij staat in voor het lokale sport- en beweegaanbod, en dit samen met beambten en sportmonitoren. Hij zet samenwerkingsverbanden op met externe sportorganisaties, werkt vernieuwde sportinitiatieven uit die inspelen op behoeften en staat mee in voor het goede Hulp- en dienstverlening aan gedetineerden Gevangenis Dendermonde Jaarverslag

12 verloop van o.a. sporttornooien. Ten slotte geeft hij ook advies bij de aankoop van materiaal en de inrichting van infrastructuur in functie van sport en beweging. Vooral in de 2 e helft van het jaar is er op korte termijn veel werk verricht rond het sport- en beweegaanbod. O.a. contacten met de stad Dendermonde werden aangehaald wat onmiddellijk resulteerde in een aantal concrete acties. Er werd voornamelijk gewerkt rond het meer professionaliseren van het sport- en beweegaanbod en de aanpak ervan. In 2010 willen we dit handhaven en het aanbod stelselmatig verder uitbreiden. 2.6 VDAB-DETENTIECONSULENT VDAB is als organisatie al 20 jaar actief in de gevangenis waarvan de laatste 9 jaren met een fulltime aanbod. In eerste instantie was er een zitdag van dienst maatschappelijk werk. In de periode werd geëxperimenteerd met twee intramurale opleidingen (bouw en horeca) in het kader van het Desmosproject (Europees project betreffende arbeidstoeleiding van gedetineerden). Hieruit groeide het Aan de bak- programma dat van start ging in Voor de gevangenis van Dendermonde werd een fulltime consulent voorzien. De detentieconsulent, Heidi Cools, werkt voornamelijk via individuele gesprekken. Samen met de gedetineerde wordt bekeken wat er kan gebeuren op het vlak van tewerkstelling (buiten de gevangenis) en wordt gezocht naar een geschikte job of opleiding. De detentieconsulent zorgt ook mee voor het goede verloop van de sollicitatietraining en het assessment. Door haar jarenlange ervaring heeft zij een overkoepelende visie die ruimer gaat dan haar vakdomein tewerkstelling. 2.7 CONCLUSIES EN TOEKOMSTPERSPECTIEVEN 2009 was het eerste volledige werkingsjaar sinds de start van de implementatie van het Strategisch Plan in de gevangenis van Dendermonde. Deze opstartfase kenmerkt zich door een aantal groeipijnen, er wordt nog niet op volle snelheid gewerkt. Globaal genomen was het vooral een jaar met erg veel wissels, wat zich in de dagdagelijkse praktijk heeft laten voelen. De verschillende functies moeten zich nog verder ontwikkelen en afstemmen op mekaar. Aan een onderlinge taakverdeling en het uitklaren van verantwoordelijkheden moet in 2010 zeker verder gewerkt worden. Verder is het zo dat we kunnen vast stellen dat er in de Oost-Vlaamse gevangenissen geen sociaal-cultureel werker aanwezig is, wat zijn invloed heeft op de takenpakketten van de andere functies. Hulp- en dienstverlening aan gedetineerden Gevangenis Dendermonde Jaarverslag

13 HOOFDSTUK III: Uitbouw van een kwalitatief aanbod (strategie 1) Vóór de komst van het Strategisch plan was er natuurlijk reeds een aanbod aan hulp- en dienstverlening in de gevangenis van Dendermonde. Voornamelijk Justitieel Welzijnswerk, VDAB, Suggnomè, CVO en Basiseducatie werkten aan de ontwikkeling hiervan. Op dit elan en op de ervaringen uit het verleden willen we verder bouwen om steeds meer tot een zinvol en kwaliteitsvol aanbod te komen. De nieuwe impulsen van een organisatieondersteuner, een sportfunctionaris en een onderwijscoördinator zijn hier zeker niet vreemd aan. Binnen dit derde hoofdstuk wordt per beleidsdomein een omschrijving gegeven van het bestaande aanbod aan hulp- en dienstverlening en worden de belangrijkste realisaties van het afgelopen werkjaar benoemd. In de conclusies worden de structurele werkpunten en aanbevelingen omschreven. Een gedetailleerd overzicht van de verschillende activiteiten is terug te vinden in de bijlagen. Er is per aanbod een fiche met meer informatie opgesteld. 3.1 WELZIJN Activiteiten i.k.v. psychische of persoonlijke levenssfeer Trajectbegeleiding In hoofdstuk 2 werd reeds de functie van trajectbegeleiding gesitueerd. Enerzijds is er de focus op een systematisch onthaal, anderzijds de eigenlijke trajectbegeleiding. Van april tot juni werd het systematisch proactief onthaal experimenteel voorzien voor iedere binnenkomende gedetineerde. Dit leverde enerzijds schitterende resultaten op, maar zorgde anderzijds voor en niet te houden werkdruk. Na analyse van de resultaten werd besloten om nog 3 groepen gedetineerden proactief te onthalen door middel van een gesprek: de primair gestraften, anderstaligen en mensen zonder vaste verblijfplaats. De andere gedetineerden krijgen via het onthaal van de PSD een vooraf samengestelde bundel folders en een brief (in het Nederlands, Frans, Engels of Duits) mee. Deze nieuwe manier van onthalen zal in 2010 opnieuw geëvalueerd en eventueel bijgestuurd worden. Meer gedetailleerde informatie vindt u in de bijlagen. Individueel bezoek van vrijwilligers JWD Justitieel Welzijnswerk Dendermonde heeft een uitgebreide vrijwilligerswerking. Eén van hun hoofdopdrachten is het verzorgen van individuele bezoeken aan gedetineerden. Deze werking bestaat reeds enkele jaren en werd in 2009 gecontinueerd zonder grote wijzigingen. De vrijwilligers worden goed opgevolgd en krijgen vanuit de dienst de nodige ondersteuning. Zo hebben er in 2009 vier groepssupervisies plaatsgevonden. Daarnaast hebben de vrijwilligers een vormingscyclus van drie avonden over het thema drugs genoten. In 2009 werd er naar jaarlijkse traditie ook een nieuwjaarsreceptie en een daguitstap voor de vrijwilligers georganiseerd. Hulp- en dienstverlening aan gedetineerden Gevangenis Dendermonde Jaarverslag

14 3.1.2 Activiteiten i.k.v. relationele levenssfeer Gezinsrelaties: Kinderbezoek In diezelfde equipe vrijwilligers van Justitieel Welzijnswerk Dendermonde zijn er enkelen actief betrokken bij de organisatie en uitvoering van het maandelijks kinderbezoek op zaterdag. De infrastructuur vormt het grootste knelpunt. Het kinderbezoek heeft in een ruimere (polyvalente) zaal plaats dan het gewone bezoek, maar deze dient meer afgestemd te worden op de noden en wensen van kinderen. Zo zou het voorzien van individuele tafels voor elk gezin afzonderlijk de privacy ten goede komen. Verder stellen we vast dat het huidige aanbod onvoldoende is om aan de vraag te voldoen. Iedere maand worden papa s geweigerd omdat er te veel inschrijvingen zijn. Een uitbreiding van het maandelijks kinderbezoek is tot op heden niet mogelijk. Dit moet verder bekeken worden indien deze situatie zich voor blijft doen. Relatie dader slachtoffer: Suggnomè De bemiddelaar van Suggnomè komt reeds geruime tijd op regelmatige basis naar de gevangenis. Sinds augustus heeft de bemiddelaar een vast spreekuur, met name de 1 e en 3 e donderdagvoormiddag van de maand. Zo kunnen de diensten in de gevangenis gericht doorverwijzen en is er een meer gestructureerde aanwezigheid in de gevangenis, wat de profilering ten goede komt. Verder is er een eigen brievenbus geïnstalleerd, zodat gedetineerden ook zonder tussenpersoon herstelbemiddeling kunnen aanvragen. Wat door de bemiddelaar als positief ervaren wordt, is dat iedere gedetineerde systematisch (bij het onthaal) de nodige informatie over bemiddeling krijgt. Relatie dader slachtoffer: Drieluik Herstel Justitieel Welzijnswerk en Slachtofferhulp, twee deelwerkingen van het CAW Regio Dendermonde, organiseren jaarlijks twee reeksen workshop slachtoffers. Aangrijpend is telkens de getuigenis van een slachtoffer. Aansluitend is er een infosessie slachtoffer-dader bemiddeling (vzw Suggnomè) en een infosessie i.v.m. de burgerlijke partij (Advocatenkantoor Lievens). Relatie dader slachtoffer: Gespreksgroep Deze Gespreksgroep Zelfbeeld, verantwoordelijkheid en herstel heeft een eerste keer plaats gevonden in de gevangenis van Dendermonde. Het aanbod werd als zinvol ervaren, maar door verschillende omstandigheden was er een grote uitval. De cursus zal in 2010 opnieuw ingepland worden, maar op een veel korte tijdsspanne. In 2009 zagen we een terugval wat betreft dader-slachtoffergerichte activiteiten. Niet naar aanbod, maar wel wat betreft de interesse van de gedetineerden. We voorzien extra inspanningen in Dit omdat we het toch belangrijk blijven vinden reeds vanuit de gevangenis hier aan te werken. Hulp- en dienstverlening aan gedetineerden Gevangenis Dendermonde Jaarverslag

15 3.2 GEZONDHEID Activiteiten i.k.v. psychische problemen Centrum Geestelijke Gezondheidszorg Eclips Sinds dit jaar zijn twee personeelsleden van CGG Eclips werkzaam in de gevangenis van Dendermonde, Oudenaarde en Gent. In Dendermonde komen zij sinds 16 februari wekelijks één dag naar de gevangenis. Zij werken voornamelijk rond lijdensdruk en hebben een speciale aandacht voor suïcideproblematiek. Gedetineerden kunnen doorverwezen worden door de PSD, de Medische dienst van de gevangenis en door de trajectbegeleiders van JWD (daartoe is een doorverwijzingformulier ontwikkeld). Dit aanbod is een wezenlijk antwoord op een nood die reeds lang geformuleerd werd. Het is belangrijk dit goed te blijven opvolgen en een goede doorstroom te verzekeren. Met de verwijzers moet in 2010 regelmatig overleg ingepland worden. In 2009 waren er immers heel wat personeelswissels en het is belangrijk dat nieuwe mensen goed op de hoogte zijn van dit aanbod en de doorverwijsmogelijkheden. Er is op provinciaal niveau een toetsingsgroep opgericht om de werking over de drie gevangenissen heen op te volgen (cf. infra). Tele-Onthaal De mogelijkheid om naar Tele-Onthaal te telefoneren is er sinds enkele jaren. Over het precieze aantal oproepen kunnen we geen duidelijkheid scheppen, maar we zien dat er regelmatig gebruik van gemaakt wordt. In die zin beantwoordt dit aan een zekere nood. Belangrijk is wel dit aanbod onder de aandacht te houden, bijv. bij nieuw personeel, bijv. d.m.v. affiches aan de telefoontoestellen, etc Andere AA De AA-werking behoort tot een van die dienstverleningen die reeds lang actief zijn in deze gevangenis. Werkend met vrijwilligers bieden zij een continu aanbod. Op 19/01 was er een infosessie voor het personeel van de gevangenis met de bedoeling dit aanbod in de kijker te zetten. 3.3 ONDERWIJS Het onderwijsaanbod in deze gevangenis wordt georganiseerd door het Consortium IX. Volgende centra zijn actief binnen de gevangenismuren: CBE Waas en Dender, CVO VTH Aalst-Dendermonde en PCVO Scheldeland Basiseducatie was het (school)jaar waarin de drie Centra voor Basiseducatie uit de regio zijn gefusioneerd. Zo is het CBE Waas en Dender ontstaan. Zij zijn blijven instaan voor het aanbod open leren. Hulp- en dienstverlening aan gedetineerden Gevangenis Dendermonde Jaarverslag

16 In het najaar (1 e semester schooljaar ) is dit aanbod overgenomen door het PCVO Scheldeland. Dit omdat Basiseducatie de beschikbare uren eerder wenste in te zetten op een cursus zoals op vrije voeten. Deze cursus wordt momenteel herwerkt en de uitvoering ervan zal in 2010 plaats vinden Centra voor volwassenenonderwijs Het CVO VTH Aalst-Dendermonde organiseert de cursussen Engels, Italiaans en Photoshop, het PCVO Scheldeland staat in voor de cursussen Nederlands, Frans en Algemene Vorming en sinds het najaar 2009 ook voor Open Leren en Nederlands in Detentie. Aan de lessen Nederlands voor anderstaligen (NT2) gaat steeds een screening van het Huis van het Nederlands vooraf. Er is een goede samenwerking uitgebouwd. In deze gevangenis verblijven heel wat anderstaligen waardoor er geen gebrek is aan kandidaten. Het probleem is vaak de korte verblijfperiode en vooral het moeilijk inschatten hiervan. Dit geldt voor alle onderwijsactiviteiten: we moeten proberen op zo n kort mogelijke tijd een cursus te organiseren om de uitval te beperken. Nederlands in detentie is een aanbod dat hier min of meer op inspeelt. Het is telkens een eenmalige sessie waarop de nieuw binnengekomen anderstaligen uitgenodigd worden. In deze sessie krijgen ze een soort van taalbad, ze worden als het ware ondergedompeld in de woordenschat eigen aan de gevangeniscontext. Dit met het oog op een vlottere communicatie en dus betere leefbaarheid in de gevangenis. Dit aanbod is er gekomen op initiatief van de diversiteitsmedewerker van het CAW Regio Dendermonde en is eind 2009 gestart. Naast Algemene Vorming behoren de taallessen (Engels, Frans, Italiaans) ondertussen tot een vaste waarde binnen het onderwijsaanbod. Er is telkens veel interesse en er zijn gemotiveerde cursisten. Er was in het voorjaar een cursus Duits gepland, maar hiervoor was er te weinig belangstelling, waardoor deze niet is doorgegaan. Er is telkens een module voorzien waarbij met de computer gewerkt wordt. In 2009 werd tweemaal een cursus Photoshop gegeven. Het was de bedoeling eens iets vernieuwend, eens iets anders te geven dan bijv. een klassieke cursus Word. Initieel was er telkens interesse, maar al gauw dunde de groep erg uit Afstandsonderwijs Gedetineerden kunnen een cursus via Begeleid Individueel Studeren (BIS) aanvragen. De algemene coördinatie gebeurt door de Onderwijscoördinator. Een aantal BIS-cursisten werden ondersteund door een vrijwilliger van Justitieel Welzijnswerk Dendermonde. Hulp- en dienstverlening aan gedetineerden Gevangenis Dendermonde Jaarverslag

17 3.4 WERK Basisdienstverlening De basisdienstverlening wordt aangeboden door de VDAB-detentieconsulent. Ondanks de soms moeilijke populatie (kort verblijf, onzekerheden bij beklaagden, ) wordt er prima gewerkt rond tewerkstelling. Zo behaalde de gevangenis van Dendermonde in 2009 een uitstroom naar werk van 36% (gemiddelde voor Vlaanderen: 29,5%) Activiteiten en vorming i.k.v. tewerkstellingstraject Assessment vokans Het assessment is een kortdurende intensieve testing (10 opeenvolgende dagdelen). Toch stellen we een behoorlijke uitval vast (ook bijv. van kandidaat naar effectieve starter). Dit is onder andere te wijten aan het tijdstip (8u25-11u20). Voor vele gedetineerden is vroeg opstaan een moeilijkheid. Gezien tijdig opstaan en stiptheid belangrijke arbeidsattitudes zijn, werd de voormiddag als lesmoment behouden. Ook de zomerperiode is moeilijker gezien het assessment doorgaat op hetzelfde tijdstip als de dagelijkse wandeling. In de winter is de wandeling geen must voor vele gedetineerden. Een aparte wandeling voor deze groep blijkt geen optie. Andere redenen van uitval zijn eigen aan justitie, zoals transfers, en kunnen moeilijk vermeden worden. Na elke assessment wordt steeds een evaluatiemoment met de kandidaten voorzien: welke opdrachten vonden ze zinvol, welke niet, Ook Vokans en VDAB onderling hebben een evaluatiemoment met als doel de samenwerking en organisatie van het assessment continu te verbeteren. Oriëntatie- en sollicitatietraining VDAB Deze cursus wordt door de detentieconsulent verzorgd. Omwille van verscheidene redenen is deze in 2009 niet kunnen doorgaan. Individuele vragen en het assessment kregen prioritaire aandacht. Voor 2010 wordt er gedacht aan het werken met enkele infosessies i.p.v. een cursus. Dit moet nog verder onderzocht worden. 3.5 CULTUUR Culturele activiteiten Bibliotheek De bibliotheek wordt gerund door 2 gedetineerden. Zij schrijven nieuwe boeken in, registreren alle ontleningen, rangschikken de boeken, etc. Het is een erg populair aanbod waar enorm veel gebruik van gemaakt wordt. We stellen echter vast dat het om een verouderde collectie gaat, er zit heel weinig vernieuwing in, de locatie barst uit zijn voegen, het computersysteem is verouderd, etc. De subsidies van de Administratie Cultuur waar we beroep op zouden kunnen doen zijn nog niet toegekend. In Hulp- en dienstverlening aan gedetineerden Gevangenis Dendermonde Jaarverslag

18 2010 hopen we dat de Convenant met de Openbare Bibliotheek kan afgesloten worden, zodat we onze bibliotheekwerking kunnen moderniseren. Creatief Atelier De Rode Antraciet wil met dit creatieve cursusaanbod de persoonlijke groei van de deelnemers op gang brengen. Het geeft doorgaans een verrijking van het zelfbeeld en in de sociale context ook een verbreding van het beeld dat de omgeving van de gedetineerde over hem heeft. Daarnaast zijn de werkstukken op zich belangrijke verworvenheden. In het totale cursusaanbod heeft het creatief atelier een bijzondere plek. Het is zeer breed toegankelijk, door zijn niet-talig karakter staat het aanbod open voor vrijwel alle allochtone gedetineerden. De toeleiding en inschrijving zijn echter wel (Nederlands)talig. Positief is wel dat deelnemers steeds vaker worden aangemeld door een trajectbegeleider. Uit het constant hoge aantal deelnemers en de individuele bezoekfrequentie blijkt het creatief aanbod aan een behoefte tegemoet te komen. We kunnen zelfs stellen dat er vraag is naar uitbreiding van creatieve cursussen. Valentijnworkshop Na deze ad hoc schrijfcursus was het de bedoeling de brieven in het creatief atelier verder te versieren, maar dat is nooit gebeurd omwille van organisatorische redenen. Open pen Deze gevangeniskrant die in 2008 is opgestart heeft in 2009 een drietal edities afgewerkt. Een vrijwilliger van JWD begeleidt de tweewekelijkse redactieraden en zorgt voor de afwerking van de nummers. Deze hebben een hoge inhoudelijke kwaliteit. Het drukwerk gebeurt in de gevangenis zelf. Het productieproces (met name de druk en het verspreiden) verloopt vrij stroef. Kerstshow Naar jaarlijkse traditie werd er in de kerstperiode een optreden voorzien. Dit jaar kwamen op kerstdag twee groepen. Het a capella optreden werd zeer gesmaakt, het metaloptreden kon op iets minder enthousiasme rekenen. In de kerstperiode waren nog enkele andere extra activiteiten voorzien, zoals curvebowl, streetdance, een tafeltennis- en een schaaktoernooi, waardoor het kerstprogramma in zijn geheel op erg veel bijval en enthousiasme kon rekenen Sociaal-culturele vormingen Omgaan met lastige situaties Dit is een gekend aanbod van De Rode Antraciet waarin wordt gewerkt rond conflicthantering en agressiebeheersing. De cursus werd op een erg korte en intensieve periode aangeboden. Dit met als doelstelling een stabiele groep doorheen de hele cursus te hebben. Nadeel was dat de intensiteit door sommige deelnemers als lastig ervaren werd. Wat door de cursusbegeleiders als nadeel ervaren werd was de grote wachttijd tussen de voormiddag- en de namiddagsessie. Naar aanleiding daarvan werden de uren opnieuw bekeken en werd een afwijking mogelijk gemaakt. Hulp- en dienstverlening aan gedetineerden Gevangenis Dendermonde Jaarverslag

19 Overleven op cel Deze cursus was gepland eind november, begin december. Jammer genoeg is deze niet kunnen doorgaan omwille van vakbondsacties (n.a.v. overbevolking). Prison SMART Dit aanbod stond een eerste keer gepland in het voorjaar. Er waren echter onvoldoende inschrijvingen. Het aanbod werd toch een tweede keer voorzien, maar deze keer werd de werving uitgebreider aangepakt. Zo werd er een infosessie georganiseerd zodat men vrijblijvend kon kennismaken met deze cursus alvorens er effectief voor in te schrijven. Dit bleek een succesvolle formule te zijn. Er was een relatief grote groep die de hele week aanwezig was. In december is er nog een eenmalige opvolgsessie voorzien, maar toen was de groep, vnl. omwille van transfer of vrij gegaan, als sterk uitgedund. De reacties waren erg positief. 3.6 SPORT Vooral in de tweede helft van 2009 zijn er extra inspanningen geleverd om het sportaanbod op punt te stellen en uit te breiden. Dit voornamelijk onder impuls van de nieuwe sportfunctionaris. Er werd een meer professionele manier van werken gehanteerd, o.a. door met erkende sportverenigingen te werken, en kwaliteit na te streven bijvoorbeeld door lesgevers via Vlabus aan te trekken. De contacten met de Stedelijke Sportdienst werden succesvol aangehaald en resulteerden op korte termijn in een aantal verwezenlijkingen. Naast financiële steun, waardoor het aantal uren sport kon opgetrokken worden, zorgden zij ook voor een 30-tal paar sportschoenen die in een uitleensysteem komen. Verder zorgen zij ook voor extra contacten met sportclubs ed. In december is er vanuit de gevangenis een multisportvereniging opgericht. Fitness Fitness neemt binnen het hulp- en dienstverleningsaanbod een prominente plaats in. Binnen het domein sport is en blijf het de hoofdactiviteit (5 sessies per week). De randvoorwaarden in functie van verantwoord trainen en de persoonlijke begeleiding en opvolging moeten kwalitatief verder versterkt worden. De eerste aanzetten zijn gezet in In 2010 moet dit verder uitgewerkt worden op maat van de gevangenis. Spinning Nog op de valreep werd in december een eerste sessie spinning georganiseerd. Het is de bedoeling om dit aanbod in 2010 verder te zetten en structureel in te bouwen. Zomersporttoernooi Wanneer de werkhuizen sluiten in de zomerperiode (in juli en augustus, telkens een week) worden er door en voor gedetineerden een aantal sportactiviteiten georganiseerd. Dit wordt zeer laagdrempelig aangeboden en is telkens een succes. Hulp- en dienstverlening aan gedetineerden Gevangenis Dendermonde Jaarverslag

20 Initiatie Curve bowl De initiatie curve bowl vond plaats in het kader van de eindejaarsactiviteiten. De deelnemers waren achteraf enthousiast over deze eenvoudige maar gezellige sport. Er werd bovendien een erg divers publiek bereikt (jong en oud, verschillende nationaliteiten, etc.). De omvang van het sportmateriaal was het enige struikelblok. Initiatie Streetdance Deze initiatie gaf de kans aan twee groepen gedetineerden (vnl. jongeren) om zich een aantal technieken van het streetdance eigen te maken. Er werd geen grote groep mee bereikt, maar de deelnemers waren enthousiast over het initiatief. Naast deze georganiseerde sportactiviteiten kan er ook gesport worden op de dagelijkse wandeling. Omwille van werken die in 2009 gestart zijn is dit niet meer mogelijk. Ook het werken met buitenploegen is daardoor stil gevallen. In december is er wel nog een buitenploeg tafeltennis geweest. Daarnaast is er in de winterperiode een aanbod georganiseerd door de gevangenis zelf, namelijk de speelzaal. Dit is pure ontspanning in de polyvalente zaal (darts, biljart, ). 3.7 ANDERE Gratis Juridisch Advies Twee keer per maand is er een advocaat beschikbaar die juridische vragen en/of problemen van gedetineerden bespreekt. Sinds kort is de vraag gesteld een regeling te treffen waardoor de beweging van de gedetineerden naar het spreekuur vlotter zou kunnen verlopen. Zo zouden de advocaten de cliënten op een kortere tijdsspanne kunnen spreken. Dit zal in 2010 samen met de gevangenisdirectie bekeken worden. De equipe aan advocaten die voor het GJA naar de gevangenis komen zal in 2010 vernieuwd worden. Project Misdrijven kennen geen kleuren Dit project situeert zich binnen het CAW Regio Dendermonde binnen de deelwerking Justitieel Welzijnswerk. Het kadert binnen de oproep Managers van diversiteit van de minister van Inburgering (2007) en er werd een diversiteitmedewerker aangeworven. De focus is gelegd op anderstalige gedetineerden in de gevangenis van Dendermonde. Na een analyse werden drie doelstellingen geformuleerd: (1) het meer toegankelijk maken van de hulp- en dienstverlening van Justitieel Welzijnswerk, (2) het ontwerpen van specifieke interventies en (3) het werken aan beperking van detentieschade in het kader van reintegratie en preventie van herval. Er werden verschillende acties ondernomen zoals het meer gebruik maken van tolken en telefonisch tolken, folders en brochures werden aangepast, de cursus Nederlands in detentie, etc. Daarnaast werd ook de kantinelijst in de gevangenis herwerkt tot een document met vertalingen en afbeeldingen en er is een taalinstrument ontwikkeld voor de PB s, nl. een kaartje met pictogrammen. In 2009 is dit project afgesloten met een inspiratiedag (29/10/2009). De inspanningen geleverd binnen dit project zullen wellicht via een werkgroep verder geïntegreerd worden in de reguliere werking. Hulp- en dienstverlening aan gedetineerden Gevangenis Dendermonde Jaarverslag

21 3.8 FINANCIEEL OVERZICHT Voor de hulp- en dienstverlening in de gevangenis van Dendermonde is het de eerste keer dat er een dergelijk overzicht opgemaakt wordt. De omvang en herkomst van de verschillende middelen is nog niet altijd duidelijk. Het overzicht in bijlage is dus zeker geen volledig overzicht en dient in die zin genuanceerd te worden. De financiële gegevens zullen in 2010 alvast meer bijgehouden worden in functie van een dergelijk overzicht. 3.9 CONCLUSIES EN TOEKOMSTPERSPECTIEVEN In dit derde hoofdstuk is het gamma aan concrete hulp- en dienstverleningsinitiatieven toegelicht. Voor wat betreft Welzijn is er nog een heel traject af te leggen om de functie van trajectbegeleiding volledig geïmplementeerd te zien. De omschakeling van de vroegere functie naar de huidige invulling vraagt enige tijd en de nodige evaluaties. De focus wordt nu duidelijk geplaatst op het systematisch onthaal en de trajectbegeleiding, maar de onmiddellijke hulp- en dienstverlening blijft een belangrijke opdracht voor Justitieel Welzijnswerk in de huidige context (cf. mensen in voorhechtenis hebben veelal dringende hulpvragen). De trajectbegeleiders besteden dan ook heel wat uren aan deze onmiddellijke hulpverlening, aan vraagverduidelijking, belangenverdediging, aan het geven en krijgen van informatie, en dergelijke meer. De interferentie tussen deze onmiddellijke hulpverlening en het systematisch onthaal, het fijn zetten van het systematisch onthaal, de verhouding onthaal versus trajectbegeleiding goed krijgen en trajectbegeleiding gaan operationaliseren binnen de gevangenis, vormen de opdrachten voor de toekomst. Daarnaast blijft de vrijwilligerswerking van JWD een belangrijke meerwaarde. De zorg voor affectieve relaties, ondermeer voor de kind-ouder-relatie, is een aandachtspunt. Eén aspect daarvan, het kinderbezoek, moet zeker verder opgevolgd worden. Moet het concept (her)bekeken worden? Is een uitbreiding wenselijk? Verder staan er extra inspanningen voor de herstelgerichte activiteiten op de agenda. We denken dan aan een goede planning en een betere aanpak van de werving. Op het vlak van Gezondheid is de komst van het CGG naar de gevangenis een grote stap vooruit. Tegelijkertijd moeten we beseffen dat dit slechts een stap in de goede richting is. Het aanbod moet nog verder vorm krijgen en regelmatig geëvalueerd worden: bereiken we de doelgroep voldoende? Leggen we de juiste accenten? Overleg met de doorverwijzers, net als een blijvende bekendmaking van dit aanbod, is noodzakelijk. Dit laatste geldt zeker ook voor bijvoorbeeld het aanbod van Tele-Onthaal en AA. Onderwijs heeft steeds een vrij prominente rol in het hulp- en dienstverleningsplaatje gespeeld. Het is echter niet evident om de structuren van het volwassenenonderwijs te implementeren in een gevangeniscontext (denk maar aan de delers, vaste modules, etc.). Hulp- en dienstverlening aan gedetineerden Gevangenis Dendermonde Jaarverslag

22 Het zal belangrijk zijn de cursussen voldoende te evalueren en na te gaan welk aanbod gevraagd wordt, wenselijk is en haalbaar is. Dergelijke afwegingen moeten leiden tot een nog beter uitgebouwd onderwijsaanbod. De cursus op vrije voeten zal hopelijk in 2010 opnieuw kunnen geïmplementeerd worden, en de cursus Nederlands in detentie willen we ook in de schoolvakanties laten doorlopen. Dit in samenwerking met de vrijwilligers van JWD. Het zoeken naar een Tewerkstelling in het normale arbeidscircuit vanuit de gevangenis is en blijft een zeer moeilijke opdracht. Allerlei factoren liggen hier aan de basis, zoals de vooroordelen van werkgevers, de economische crisis waardoor (ex)gedetineerden moeten concurreren met de vele andere werkzoekenden, de onduidelijkheid over de startdatum van gedetineerden (afhankelijk van de beslissing van de Strafuitvoeringsrechtbank), etc. Daarenboven komen veel gedetineerden in aanmerking voor betrekkingen in de sociale economie, maar het aantal plaatsen is beperkt. Ook de instroom bij opleidingscentra van VDAB is groter dan afgelopen jaren, waardoor de kans op wachttijden groter wordt. Bijv. in het kader van een voorwaardelijke invrijheidstelling is dit niet evident. Het huidige aanbod wat betreft tewerkstelling biedt zonder twijfel een meerwaarde en zal dan ook behouden blijven in In plaats van een cursus sollicitatietraining zal er misschien geëxperimenteerd worden met een aantal infosessies. Het aandeel van Cultuur is altijd al wat kleiner geweest. Toch is er een vaste cursus creatief atelier en worden ieder jaar toch ook enkele vormingen aangeboden. Het is zeker de bedoeling hier blijvend aandacht voor te hebben en waar mogelijk dit aanbod uit te breiden. Een belangrijke realisatie zal de verbetering van de gevangenisbibliotheek zijn, n.a.v. de Convenant. Dit vormt een grote opportuniteit voor de gevangenis. Op het vlak van Sport zijn in 2009 enkele belangrijke stappen gezet. In eerste instantie is de aanzet gegeven om het aanbod verder uit te bouwen en om dit aanbod op een professionelere manier aan te pakken. Bijvoorbeeld door met sportmonitoren van Vlabus te werken wordt de kwalitatieve sportbegeleiding gegarandeerd. Daarnaast zijn een aantal belangrijke contacten gelegd, waaronder die met de Provincie en de Stedelijke Sportdienst. Er werden ook openingen gecreëerd naar de Sportraad. In 2010 kunnen de mogelijkheden tot samenwerking op een algemene vergadering toegelicht worden. Deze samenwerking met externe actoren kunnen zeker verder geëxploreerd en uitgebouwd worden. Het sport- en bewegingsaanbod in de gevangenis moet steeds verder gediversifieerd worden zowel qua aanbod als qua subdoelgroepen. Er moet aandacht zijn voor een beweegaanbod dat toegankelijk is voor een ruime doelgroep binnen de gevangenispopulatie. Verder is er ook vraag naar een sterkere focus op cardiofitness. Dit vraagt een verdere strategische planning. De aanzetten zijn reeds gegeven, in 2010 zal op dit elan verder gewerkt worden. Algemeen kunnen we stellen dat er een degelijk aanbod aan hulp- en dienstverlenging voorhanden is in de gevangenis van Dendermonde. Met de komst van het Strategisch Plan is er verder gebouwd op de fundamenten die er reeds vroeger lagen. Stilaan zien we een Hulp- en dienstverlening aan gedetineerden Gevangenis Dendermonde Jaarverslag