over het Besluit van de Vlaamse Regering ter uitvoering van het decreet algemeen welzijnswerk

Transcriptie

1 Advies over het Besluit van de Vlaamse Regering ter uitvoering van het decreet algemeen welzijnswerk Brussel, 25 april 2013 SARWGG_ADV_ _BVR_AWW Strategische Adviesraad Welzijn Gezondheid Gezin Wetstraat Brussel T F info@sarwgg.be

2 Adviesvraag: Advies over het besluit van de Vlaamse Regering tot uitvoering van het decreet van 8 mei 2009 betreffende het algemeen welzijnswerk Adviesvrager: Jo Vandeurzen, Vlaams minister voor het Welzijns-, Gezondheids en Gezinsbeleid. Ontvangst adviesvraag: 27 maart 2013 Adviestermijn: 30 dagen Goedkeuring raad: 25 april 2013, unaniem. 2

3 Advies over het Besluit van de Vlaamse Regering ter uitvoering van het decreet algemeen welzijnswerk 1. Situering Adviesvraag Op 27 maart 2013 vroeg minister Jo Vandeurzen de SAR WGG om advies over het voorontwerp van besluit van de Vlaamse Regering tot uitvoering van het decreet van 8 mei 2009 betreffende het algemeen welzijnswerk. De adviestermijn bedraagt 30 dagen. Het decreet van 8 mei 2009 betreffende het algemeen welzijnswerk werd gewijzigd bij decreet van 25 mei Dit decreet wijzigde artikel 17 en had vooral een organisatievergroting door fusieoperaties op het oog. De SAR WGG was nog niet samengesteld toen het decreet van 8 mei 2009 werd goedgekeurd, maar heeft op 23 december 2011 wel advies uitgebracht bij het wijzigingsdecreet van 25 mei 2012 betreffende het algemeen welzijnswerk. 2. Advies Inleiding Bij het tot stand komen van dit voorontwerp van besluit werd op gestructureerde wijze overleg gepleegd met de betrokken sector. Deze werkwijze strekt tot tevredenheid van de betrokkenen en zorgt voor een goed draagvlak voor de realisatie van de doelstellingen van het decreet. De raad staat ook achter de keuze om met sectorale doelstellingen en resultaatsgerichte indicatoren te werken voor de CAW. Het zichtbaar maken van de resultaten zorgt voor de nodige responsabilisering van de CAW en laat hen toe in te spelen op de noden van het eigen werkingsgebied. De raad meent dat dit getuigt van een meer praktijk gebonden en effectievere beleidsaanpak. Het is ook goed dat de kerntaken van het CAW (algemene preventie, onthaal en begeleiding) duidelijker werden omschreven (art. 6 tot 8). De raad benadrukte in zijn eerdere advies over het wijzigingsdecreet betreffende het algemeen welzijnswerk al dat de rol van het algemeen welzijnswerk moet geplaatst worden binnen een globale visie over integrale zorg en ondersteuning in de toekomst 1. Die integrale visie op de eerste lijn moet een model uittekenen waarin welzijn en ge- 1 De visie van de raad op integrale zorg en ondersteuning werd later nog verder uitgetekend in de Visienota van 7 december

4 zondheid kunnen samengaan, met duidelijke generalistische poorten en met de nodige kwaliteitsgaranties (SAR WGG, 23 december 2011, p.7). De raad begrijpt dat een aantal aandachtspunten uit het advies van de SAR WGG dit uitvoeringsbesluit overstijgen maar vindt het belangrijk dat ze in een ruimere beleidscontext terug opgenomen worden, onder meer wat betreft het sectoroverstijgend perspectief: de omvang van de werkingsgebieden -wat is de ideale schaalgrootte op mesoniveau om af te stemmen op andere samenwerkingsverbanden-, de samenwerking op de eerste lijn en de complementariteit van de opdrachten van het algemeen welzijnswerk met andere spelers op het terrein (OCMW, diensten maatschappelijk werk van de ziekenfondsen, CGG, samenlevingsopbouw ). De raad pleit ervoor dat ook de afstemming met de eerstelijnsgezondheidszorg, op het mesoniveau, als duidelijk ontwikkelingsperspectief voor de komende jaren wordt opgenomen. Voldoende aanbod De organisatievergroting van de CAW en de afbakening van duidelijke werkingsgebieden is inderdaad een volgende en wenselijke stap in de verbetering van de managementkwaliteit van deze sociale ondernemingen. Het is echter ook belangrijk voor ogen te houden dat het proces van schaalvergroting geen doel op zich is. Het staat ten dienste van de grote uitdaging om, via verdere professionalisering, zeer toegankelijke hulpverlening op de eerste lijn te blijven organiseren en nog te versterken en dat via een sterke intersectorale samenwerking (met OCMW, diensten maatschappelijk werk van de ziekenfondsen, CGG, wijkgezondheidscentra, samenlevingsopbouw, zorgactoren, jeugdzorg en zorg voor personen met een handicap, en zo meer). De raad wenst hier opnieuw te benadrukken dat er zich, naast deze organisatorische versterking, ook een operationele versterking opdringt. De bufferfunctie op de eerste lijn en het preventief aanbieden van de minst ingrijpende hulp is pas effectief als er voldoende aanbod is dat in elke regio vergelijkbaar is met en afgestemd is op dat van de generalistische gezondheidszorg. Nu is het laagdrempelige aanbod aan sociale ondersteuning voor sommige doelgroepen onvoldoende gekend, mede omdat het nog te beperkt is uitgebouwd. Bovendien zou er bij de verdere uitbouw van de CAW rekening moeten worden gehouden met de stijgende vraag naar sociale ondersteuning die gepaard gaat met de transitie naar een persoonsgerichte financiering 2 van zorg. Samenwerking op lokaal niveau Het welzijnswerk op de eerste lijn moet rechtstreeks toegankelijk zijn en op het niveau van wijken, buurten en lokale gemeenschappen kunnen gebeuren (SAR WGG, 23 december 2011, p.11). Daarvoor is lokale verankering en samenwerking op lokaal niveau nodig. 2 De SAR WGG besprak het begrip persoonsgerichte financiering in zijn advies over Eindrapport PGB-experiment van 14 juni

5 De raad meent dat de lokale verankering, in deze grote organisatorische verbanden die de 11 CAW zullen zijn, een blijvend punt van aandacht moet zijn. De raad bepleit daarom dat deze lokale verankering systematisch zou worden gemonitord en opgevolgd. In artikel 20 van het besluit wordt de samenwerking tussen de CAW en de OCMW geregeld waarbij de link naar het lokaal sociaal beleid wordt gelegd. Voor de realisatie van de sectorale doelstellingen (art. 11) zullen de CAW afstemmings- en samenwerkingsafspraken moeten maken om samen met de andere spelers in het werkgebied een gebiedsdekkend en laagdrempelig lokaal hulp- en dienstverleningsaanbod te realiseren. Uiteraard zijn de OCMW hier een belangrijke partner. De CAW zullen ook in hun beleidsplan moeten aangeven op welke wijze ze hun hulp- en dienstverlenend aanbod zullen realiseren. In de sectorale doelstellingen in bijlage bij het besluit wordt de samenwerking met de OCMW op enkele plaatsen al beperkt uitgewerkt. De raad meent dat de relatie tussen de CAW en de OCMW, de CGG en de diensten maatschappelijk werk van de ziekenfondsen nog grondiger moet worden uitgeklaard. De raad weet dat dit een bredere denkoefening vergt die dit uitvoeringsbesluit overstijgt. De raad roept de Vlaamse Regering op deze denkoefening de komende jaren verder te zetten. Uit de beleidsnota s van minister Jo Vandeurzen blijkt al een duidelijke keuze voor een verschuiving naar meer rechtstreeks toegankelijke hulp. De volgende stap zal zijn tot een gedragen visie te komen op integrale zorg en ondersteuning op de eerste lijn 3. De raad herhaalt hier alvast zijn vraag uit het advies van 23 december 2011 (p. 11) om de nodige middelen te voorzien voor experimenten tot samenwerking op lokaal vlak. Experimenten die zullen toelaten ervaring op te doen om een duidelijke en eenduidige toegang tot de zorg- en hulpverlening te verzekeren. De raad beoogt hier niet enkel de samenwerking met OCMW, CGG, diensten maatschappelijk werk van de ziekenfondsen, maar ook de samenwerking tussen het algemeen welzijnswerk en de eerstelijnsgezondheidszorg, al dan niet onder één dak (zoals momenteel reeds wordt ontwikkeld in wijkgezondheidscentra). Intern pluralisme De keuze voor één CAW per werkingsgebied waarbij deze werkingsgebieden elkaar niet overlappen zorgt voor een feitelijk hulpverleningsmonopolie in een regio. Daarom kan een CAW niet anders dan intern pluralistisch zijn 4. De raad wenst te benadrukken dat dit intern pluralisme de facto betekent dat deze grootschalige organisaties in hun focus op lokale verankering en zeer toegankelijke hulpverlening erkenning zullen (moeten) geven aan de verschillende initiatieven en hun ideologische of religieuze eigenheid. De raad merkt op dat - onder de koepel CAW - de zichtbaarheid van verschillende werkvormen op het terrein best behouden blijft. Deze deelwerkingen hebben immers nog steeds veel meer naambekendheid bij het brede publiek. 3 Serrien Ludo. Nieuwe fusiebeweging voor de CAW s. in ALERT, jg. 38, nr.3, juli 2012, p Serrien Ludo. Ibid, p.27. 5

6 Gratis hulpverlening Artikel 15 van het besluit stelt dat het hulpaanbod altijd gratis is voor de gebruiker. Enkel onkosten kunnen worden aangerekend. Om ongunstige neveneffecten te vermijden zoals een stijging van oneigenlijke vragen bij de CAW wanneer het aanbod bij andere eerstelijnsactoren niet gratis is meent de raad dat het nodig is het principe van een gratis aanbod in een ruimer beleidskader m.b.t. een universele benadering te plaatsen en te verantwoorden. 6