JAARVERSLAG 2010 Hulp- en dienstverlening aan gedetineerden Centrale gevangenis Leuven

Transcriptie

1 JAARVERSLAG 2010 Hulp- en dienstverlening aan gedetineerden Centrale gevangenis Leuven

2 2 Voorwoord Voor u ligt het tweede jaarverslag rond de hulpen dienstverlening in de Centrale Gevangenis van Leuven. Dankzij de inspanning van alle betrokken actoren zijn we er weer in geslaagd om een evaluatie te maken van het voorbije jaar en de actiepunten te formuleren voor Het jaarverslag van 2010 ziet er anders uit dan dit van was het eerste volledige jaar na de implementatie van het strategisch plan. In het jaarverslag hebben we een overzicht gegeven van de opstart van het strategisch plan en van het volledige hulpen dienstverleningsaanbod. Hierbij werd niet enkel gekeken naar het nieuwe aanbod maar werd ook het aanbod opgenomen dat al jarenlang in de Centrale Gevangenis van Leuven aanwezig was. In dit jaarverslag wordt geen volledig overzicht meer gegeven maar ligt de focus op de nieuwigheden. U gaat zien dat het hierbij niet altijd gaat om nieuw aanbod maar vaak ook om verbeteringen die de kwaliteit van het aanbod ten goede komen of die maken dat het aanbod beter afgestemd is op de noden van de gedetineerden. Dankzij de medewerking van jullie allen hebben we hiervan werk kunnen maken. De openheid van elkeen om zich niet te beperken tot zijn eigen terrein maar om over het muurtje te kijken naar de andere terreinen maakt dat iedereen ook dit jaar meer naar elkaar toegegroeid is. Op deze manier slagen we er meer en meer in om de gedetineerde integraal te benaderen. Dit jaarverslag blikt niet enkel terug maar kijkt ook vooruit. In de Centrale Gevangenis van Leuven liggen nog heel wat uitdagingen om de hulpen dienstverlening aan de gedetineerden te optimaliseren en nog beter af te stemmen op hun noden en behoeften. Doorheen het jaarverslag kan u de acties lezen die door het Planningsteam Maatschappelijke Dienstverlening voor 2011 geformuleerd werden. Tot slot wil ik jullie allen bedanken voor de medewerking. Dit jaarverslag zou er niet zijn zonder de medewerking van elkeen die betrokken is op de hulpen dienstverlening, zowel vanuit de Vlaamse gemeenschap als vanuit justitie. En hierbij gaat het niet enkel om dit document maar voornamelijk om de inhoud ervan. De uitbouw van een kwalitatief aanbod dat afgestemd is op de noden en de behoeften van de gedetineerden kan enkel tot stand komen dankzij de inspanningen van velen. Vooruitblikkend naar 2011 heeft iedereen zich ook achter de acties gezet die vanuit de uitdagingen naar bovengekomen zijn. Hierdoor zal ook 2011 een boeiend jaar worden in de Centrale Gevangenis van Leuven! Karen De Win Beleidsmedewerker

3 Inhoudstafel Voorwoord... 2 Inhoudstafel... 3 Lijst met afkortingen... 4 Inleiding... 5 Hoofdstuk 1: Situering van de gevangenis Historiek van de inrichting Infrastructuur Bevolking Regime... 7 Hoofdstuk 2: Samenwerkingsmodellen en organisatievormen voor de uitbouw van een kwalitatief aanbod (strategie 3) PMD-werking Sleutelfuncties...11 Hoofdstuk 3: Uitbouw van een kwalitatief aanbod (strategie 1) Aanbod Welzijn Aanbod Gezondheidszorg Aanbod onderwijs...21 Onderwijstrajecten (zelfstandig studeren)...22 Diplomagericht onderwijs...23 Attestgericht onderwijs...24 Onderwijs door vrijwilligers...24 Open Leercentrum Aanbod tewerkstelling...26 Aan de Bak programma...26 Diversiteitproject Aanbod sport Aanbod cultuur...30 Vorming...30 Creatieve activiteiten - ontspanningsactiviteiten...31 Bibliotheek Herstelgerichte activiteiten Aanbod beklaagden Algemene tendensen...35 Hoofdstuk 4: Profilering van het hulpen dienstverleningsaanbod (strategie 2)...38 Hoofdstuk 5: Verkrijgen vergroten van het draagvlak (strategie 4)...40 Hoofdstuk 6: Een HRM- en Organisatieontwikkelingsbeleid (strategie 5)...42 Hoofdstuk 7: Algemene conclusie Samenvatting Actiepunten aandachtpunten Signalen...45 Bijlagen...46

4 4 Lijst met afkortingen AA CAW (C)BE CGG CVO DG EPI GPA HIPPO ICT JWW OLC PBA PMD PRH PSD TB UNIZO VCA VDAB VLABUS VOCVO VOKA VTE Anonieme Alcoholisten Centrum voor Algemeen Welzijnswerk (Centrum voor) Basiseducatie Centrum Geestelijke Gezondheidszorg Centrum voor Volwassenenonderwijs Directoraat-Generaal Penitentiaire Inrichtingen Gezamenlijk Plan van Aanpak How Individual Learning Partnerships are Possible for Offenders Informatie- en communicatietechnologie Justitieel Welzijnswerk OpenLeercentrum Penitentiair Bewakingsassistent Planningsteam Maatschappelijke Dienstverlening Personnalité et Relations Humaines (oftewel: persoonlijkheidsvorming) Psychosociale dienst Trajectbegeleiding/ trajectbegeleider Unie van Zelfstandige Ondernemers Veiligheid, Gezondheid en Milieu Checklist Aannemers Vlaamse Dienst voor Arbeidsbemiddeling en Beroepsopleiding Vlaams Bureau voor Sportbegeleiding Vlaams Ondersteuningscentrum Volwassenenonderwijs Vlaams netwerk van ondernemingen Voltijds Equivalent

5 5 Inleiding In 2002 ging in vijf gevangenissen in Vlaanderen de implementatie van het Vlaams strategisch plan hulpen dienstverlening aan gedetineerden van start. In 2008 werd de volledige implementatie gerealiseerd, door een laatste uitbreiding naar een aantal gevangenissen in Vlaanderen en Brussel, waaronder ook de Centrale Gevangenis van Leuven. Onderstaande missie van de Vlaamse gemeenschap staat centraal bij de uitvoering van dit plan: De Vlaamse gemeenschap waarborgt het recht van alle gedetineerden en hun directe sociale omgeving op een integrale en kwaliteitsvolle hulpen dienstverlening zodat ook zij zich harmonisch en volwaardig kunnen ontplooien in de samenleving. Deze missie vertaalt zich in 5 strategische doelstellingen: - Uitbouwen van een kwalitatief aanbod - Profileren van het hulpen dienstverleningsaanbod - Ontwikkelen en implementeren van samenwerkingsmodellen en organisatievormen - Verkrijgen en vergroten van het draagvlak bij de actoren van de Vlaamse gemeenschap, bij de stakeholder Justitie en bij de samenleving - Ontwikkelen en implementeren van een HRM- en Organisatieontwikkelingsbeleid De uitbouw van een kwaliteitsvolle hulpen dienstverlening voor gedetineerden stoelt op een optimale samenwerking. Zowel op bovenlokaal niveau als in de lokale gevangenis zijn structuren uitgebouwd ter bevordering van de samenwerking tussen de verschillende Vlaamse partners en van de samenwerking met Justitie. Dit jaarverslag beschrijft de lokale ontwikkelingen op vlak van hulpen dienstverlening aan gedetineerden in de Centrale gevangenis van Leuven tijdens het jaar Het rapport kwam tot stand i.s.m. de vele partners aanwezig in de gevangenis en werd gecoördineerd door de beleidsmedewerker. Ieder hoofdstuk stemt overeen met één van de 5 strategieën van het Vlaams strategisch plan hulpen dienstverlening aan gedetineerden. Naast een omschrijving van de gerealiseerde initiatieven, worden ook de samenwerking, wisselwerking en inspanningen van alle actoren om tot een kwaliteitsvolle hulpen dienstverlening aan gedetineerden te komen, uitgebreid toegelicht. In de bespreking wordt maximaal teruggegrepen naar de aandachtspunten die geformuleerd werden in het vorige jaarverslag. Op basis van deze actuele situatie en de gemaakte reflecties worden ook dit jaar aandachtspunten geformuleerd naar de toekomst toe.

6 6 Hoofdstuk 1: Situering van de gevangenis Dit eerste hoofdstuk bevat een korte omschrijving van de gevangenis, waarbij vooral aandacht wordt besteed aan contextuele factoren die een invloed (kunnen) hebben op de uitbouw van de hulpen dienstverlening aan gedetineerden. 1. Historiek van de inrichting De Centrale Gevangenis van Leuven werd opgetrokken tussen 1856 en 1859 en werd in gebruik genomen op 1 oktober De Centrale Gevangenis van Leuven kan beschouwd worden als een typevoorbeeld van de zogenaamde Ducpétiaux-gevangenis: een gevangenis van het cellulaire type in de vorm van een ster met zes vleugels. In de loop van de jaren werd er gerenoveerd en bijgebouwd. Het voorbije jaar werd er gewerkt aan een nieuw complex waar de keuken ondergebracht zal worden. Het einde van de werken is voorzien voor Nadien zal er werk gemaakt worden van de renovatie van Vleugel F. Op 1 oktober 2010 bestond de Centrale Gevangenis van Leuven 150 jaar. Een gebeurtenis die niet zonder de nodige aandacht voorbijgegaan is. Verderop leest u meer over de activiteiten en de feestelijkheden die in dit kader georganiseerd werden. Deze waren gericht naar diverse doelgroepen: de gedetineerden, het personeel, het bredere justitiële werkveld en de maatschappij. 2. Infrastructuur De Centrale Gevangenis van Leuven is gebouwd op een oppervlakte van ongeveer vier hectare. Het is een typische Ducpétiaux-gevangenis met zes vleugels: vier kleine en twee grote. Tussen de vleugels zijn twee wandelkoeren en een sportkoer aanwezig. Bovendien telt de inrichting acht werkhuizen, een theaterzaal, een fitnesszaal, een cardioruimte, een computerlokaal, bibliotheek en diverse leslokalen. Daarnaast zijn er binnen elke vleugel van de Centrale Gevangenis een aantal speelzalen en ook een darts- en een fitnesszaal. De verhuis van de keuken in de loop van 2011 maakt dat er op vleugel F ruimte vrijkomt. Het gebruik van vleugel F zal opnieuw bekeken worden. Naar aanleiding hiervan zal ook de lokalennood met betrekking tot de hulpen dienstverlening in kaart gebracht worden. 3. Bevolking De Centrale Gevangenis van Leuven is één van de weinige Belgische gevangenissen die in principe uitsluitend bedoeld is voor strafuitvoering. Hierbij ligt de nadruk vooral op langgestraften. Dit maakt dat de meeste veroordeelden diverse jaren (soms tientallen) in de Centrale Gevangenis van Leuven verblijven. De 300 veroordeelden kunnen grofweg onderverdeeld worden in vier categorieën: crimineel veroordeelden, recidivisten, buitenlanders die na hun straf het grondgebied dienen te verlaten en een beperkte groep van daders van pedoseksuele feiten. Ongeveer 20% van deze veroordeelden zijn anderstaligen.

7 7 Sinds 1984 verblijven in de Centrale Gevangenis ook beklaagden en dit ter ontlasting van de gevangenis van Sint Gillis. Het gaat momenteel om vijftig personen die wachten op hun proces. Het gaat om mensen die geen binding hebben met België. Dit maakt dat het veelal illegalen en anderstaligen zijn. Het is een heel diverse groep van uiteenlopende nationaliteiten. Deze beklaagden verblijven gemiddeld drie maand in de Centrale Gevangenis van Leuven. De populatie van de Centrale Gevangenis van Leuven is een constante populatie van 350 gedetineerden. Omwille van het open deurregime is een overbevolking niet haalbaar. De meeste veroordeelden verblijven hier minimum vijf jaar. Om de overbevolking in de Belgische gevangenissen onder controle te krijgen, werd in het voorjaar van 2010 de gevangenis van Tilburg opengesteld voor Belgische gedetineerden. Tientallen gedetineerden uit de Centrale Gevangenis van Leuven werden overgebracht naar Tilburg. De bevolking in Leuven Centraal is normaal gezien heel stabiel. Deze beweging, die ook gepaard ging met de komst van nieuwe gedetineerden had een hele impact op de hulpen dienstverlening. 4. Regime Veroordeelden en beklaagden zijn in de Centrale Gevangenis van Leuven strikt van elkaar gescheiden. Zij hebben elk een eigen, specifiek regime. Ook de wandeling gebeurt afzonderlijk. De veroordeelden kennen een open deurregime, wat impliceert dat de gemeenschapsmomenten zeer frequent zijn. Vanaf de opening der cellen (6u of 7u in het weekend en op feestdagen) tot bij de sluiting (20u10) hebben de gedetineerden de mogelijkheid zich vrij te bewegen op de sectie en op de vleugel waar men zijn cel heeft. Hierbij kunnen zij ook de cel van een medegedetineerde betreden. Uitzonderlijk zijn gedetineerden die uit veiligheidsoverwegingen of bij wijze van tuchtmaatregel voor korte of langere termijn aan een afzonderingsregime of aan een ander beperkt regime worden onderworpen, uitgesloten van het gemeenschapsregime. Dit houdt ook in dat ze niet kunnen deelnemen aan de hulpen dienstverleningsactiviteiten. Op 1 mei 2010 werd het tussenregime ingevoerd. Gedetineerden die herhaaldelijk gedrag stellen dat niet verenigbaar is met het open deurregime worden tijdelijk uitgesloten van het open deurregime. Het tussenregime is vergelijkbaar met het gewone regime in een andere gevangenis: gedetineerden verblijven in principe op hun cel maar kunnen wel deelnemen aan alle activiteiten. De invoering van dit tussenregime heeft dan ook geen invloed op de hulpen dienstverlening. In 2010 werd er veel aandacht geschonken aan de tewerkstelling van gedetineerden. Dit heeft tot gevolg dat 70% van de gedetineerden aan het werk is. Dit komt ongeveer neer op 90% van de gedetineerden die willen werken. Uiteraard heeft dit een invloed op de hulpen dienstverlening. De beklaagden genieten in vergelijking met de veroordeelden een veel beperkter regime. De celdeuren zijn gesloten en er is een beperkter aanbod aan gemeenschappelijke (vrijetijds-) activiteiten. De meeste van deze beklaagden zijn ook buitenlanders die het land zullen worden uitgezet. De beklaagden worden strikt gescheiden gehouden van de veroordeelden. Dit wil ook zeggen dat voor hen een apart hulpen dienstverleningsaanbod uitgewerkt is. Het hulpen dienstverleningsaanbod dat in hoofdstuk drie beschreven wordt, heeft betrekking op de veroordeelden. In een aparte paragraaf zal het hulpen dienstverleningsaanbod voor de

8 8 beklaagden beschreven worden. Het verder uitbouwen van een kwaliteitsvol aanbod op de diverse domeinen voor de beklaagden blijft een aandachtspunt in 2011.

9 9 Hoofdstuk 2: Samenwerkingsmodellen en organisatievormen voor de uitbouw van een kwalitatief aanbod (strategie 3) Om een kwalitatief hulpen dienstverleningsaanbod te realiseren binnen de gevangenis is er nood aan het ontwikkelen en implementeren van samenwerkingsmodellen en organisatievormen. Hierbij is er aanhoudend aandacht voor de grootst mogelijke efficiëntie en effectiviteit van een integrale hulpen dienstverlening. Er wordt tevens gestreefd de samenwerkings- en overlegstructuren zo transparant mogelijk te maken. In dit hoofdstuk worden de werkzaamheden in het kader van de PMD-werking besproken. Daarnaast wordt een korte schets gegeven van de functies die een sleutelrol hebben binnen de organisatie en coördinatie van de hulpen dienstverlening, en is per functie een omschrijving opgenomen van de belangrijkste werkprocessen uit het voorbije jaar. 1. PMD-werking In 2009 werd de PMD-structuur voor de Centrale Gevangenis van Leuven uitgetekend. Deze structuur werd in 2010 geïmplementeerd. In 2011 zal de nadruk liggen op de verdere uitbouw van de werking binnen deze structuur waarbij het accent zal liggen op het voeren van een hulpen dienstverleningsbeleid afgestemd op de noden en de behoeften van de gedetineerden en op de verdere afstemming tussen het PMD, de beleidsgroep en de diverse inhoudelijke werkgroepen. Het schema geeft een volledig overzicht van de PMD-structuur. Hieronder wordt enkel dieper ingegaan op een aantal vernieuwingen en uitdagingen. Het Planningsteam Maatschappelijke Dienstverlening kwam in 2010 een eerste keer samen. Het accent lag op de kennismaking tussen de diverse partners en hun aanbod, het voorstellen en goedkeuren van de PMD-structuur en het jaarverslag van Hierbij werden een aantal actiepunten voor 2010 geformuleerd. In 2011 zal de nadruk minder liggen op de uitwisseling van informatie en meer op het formuleren van gezamenlijke uitdagingen voor De voorbereiding en opvolging van het PMD gebeurt door de beleidsgroep. Door omstandigheden is deze in 2010 minder samengekomen dan voorzien. De beleidsgroep bereidt het PMD voor. De krachtlijnen die in het PMD uitgezet worden voor 2011 zullen door de beleidsgroep verder opgevolgd worden. De concrete uitbouw van een hulpen dienstverleningsaanbod en het voeren van een beleid hierover ligt voornamelijk bij de inhoudelijke werkgroepen. Sommige werkgroepen staan hier al verder in dan andere. Het verder uitbouwen van het beleidsproces in de diverse werkgroepen en het afstemmen van de werkgroepen op de beleidsgroep en op het PMD is een uitdaging voor 2011 en voor de komende jaren. Met betrekking tot trajectbegeleiding zal hun signaalfunctie binnen de werkgroepen verder uitgewerkt worden. In het najaar van 2010 kwam de werkgroep sport een eerste keer samen. Het vijfjaren beleidsplan stond hierbij centraal waarbij 2010 geëvalueerd werd en de acties voor 2011 werden geformuleerd. Het overleg met de educatieve dienst en de organisatieondersteuner en onderwijscoördinator werd structureel ingebouwd. Waar het tevoren ad hoc gebeurde, is er sinds het najaar maandelijks een overleg tussen deze actoren. De praktische organisatie van het groepsaanbod met betrekking tot vorming en onderwijs, de cursistenopvolging en allerlei signalen rond dit aanbod zijn de belangrijkste agendapunten. Daarnaast is er ook ruimte voor suggesties ter verbetering van de organisatie van de hulpen dienstverlening. In 2010 werden ook de taken van de educatieve dienst verduidelijkt.

10 Operationeel: praktische coördinatiecliëntoverleg Intermediair: thematische uitwerkingafstemming Algemeen beleid PMD-structuur Centrale Gevangenis Leuven 10 PMD Beleidsgroep PMD Subteam onderwijs en vorming Subteam tewerkstelling Subteam affectieve relaties Subteam Sport Subteam beklaagden Lokaal drugteam Regionaal overleg herstel Structrureel overleg CGG Cultuur - bibliotheek ontspanning Structureel overleg PSD - TB Overleg OO-OCeducatief medewerker Projectgroep Wonen en Werken Overleg sportdienst CGL Overleg bib beklaagden Overleg directie - bibmedewerker Cliëntoverleg PSD-TB Coördinatie overleg OO-OC- BM (+ sport) OO-BM overleg

11 11 Naar aanleiding van de ontwikkelingen met betrekking tot de bibliotheek voor de beklaagden ontstond vanuit de werkgroep beklaagden een ad hoc werkgroep die deze ontwikkelingen en de uitbouw van de bibliotheek verder opvolgde. Met betrekking tot het thema tewerkstelling loopt er een diversiteitsproject in de Centrale Gevangenis van Leuven. Voor de opvolging van dit project werd een projectteam samengesteld dat op regelmatige basis samengekomen is. In maart 2011 loopt het project af. Het projectteam zal voorlopig blijven samenkomen om de verdere evoluties op te volgen. Zoals hoger reeds aangehaald, stond 2010 in het teken van 150 jaar Leuven Centraal. Naar aanleiding van de feestelijkheden die in dit kader georganiseerd werden, werden diverse ad hoc werkgroepen opgericht. Het structureel overleg tussen PSD en TB wordt onder de loep genomen. Momenteel sluit TB drie keer per jaar aan op de teamvergadering van de PSD waarbij de samenwerking besproken wordt. Evaluatie geeft aan dat er weinig ruimte is voor het inhoudelijk verdiepen van de samenwerking. In 2011 zal bekeken worden op welke manier het structureel overleg anders georganiseerd kan worden om de dialoog rond de werking van beide diensten te stimuleren en op die manier de samenwerking te versterken. Binnen deze structuur en samenwerking is de communicatie heel belangrijk. Het voorbije jaar werd de algemene communicatie tussen justitie en Vlaamse gemeenschap verfijnd waarbij afspraken gemaakt werden tussen de gevangenisdirectie en de beleidsmedewerker. Daarnaast lag het accent op de communicatie tussen de diverse diensten die rond het arbeidstraject van een gedetineerde werken en de communicatie tussen PSD en TB. Samen met het CAW Regio Leuven werd voor de tweede keer een Gezamenlijk Plan van Aanpak opgemaakt. Het GPA van 2010 werd geëvalueerd en er werd een GPA ingediend voor Een eerste doelstelling is de uitwerking van de signaalfunctie van de diverse medewerkers. De signalen rond de hulpen dienstverlening dienen op de juiste plaats terecht te komen zodat zij de basis kunnen vormen voor evaluatie, verbeteringen, afstemming van het aanbod op noden en behoeften, signaleren van structurele problemen. In 2011 zal bekeken worden op welke manier deze signalen de basis kunnen vormen voor de verdere uitbouw van het hulpen dienstverleningsbeleid. Een tweede gezamenlijke doelstelling heeft betrekking op de verdere uitwerking en verfijning van de functie van de organisatieondersteuner. Een laatste doelstelling heeft betrekking op het hele welzijnsdomein. Gezamenlijk willen we zoeken naar een manier om het welzijnsaanbod in de gevangenis beter af te stemmen op het aanbod van de welzijnssector in de regio Leuven. Deze doelstelling zal over verschillende jaren lopen. In een eerste fase zal het thema thuisloosheid verkend worden. 2. Sleutelfuncties Functie VTE Organisatie Standplaats Beleidsmedewerker 1 Vlaamse overheid dep. WVG Gevangenis Organisatieondersteuner 1 CAW Regio Leuven - JWW Gevangenis Trajectbegeleider 3,3 CAW Regio Leuven JWW Gevangenis Sportfunctionaris 0,20 De Rode Antraciet Gevangenis Onderwijscoördinator 0,50 Consortium L4 Gevangenis PBA verantwoordelijk voor sport en ontspanning 1 DGEPI Centrale Gevangenis Leuven Gevangenis De beleidsmedewerker is een personeelslid van de Vlaamse overheid en is tewerkgesteld binnen de afdeling Welzijn en Samenleving van het departement Welzijn, Volksgezondheid

12 12 en Gezin. De beleidsmedewerker leidt samen met de gevangenisdirectie en de verantwoordelijken van de verschillende hulpen dienstverleningsorganisaties het geheel aan hulpen dienstverlening in goede banen. Hij/ zij coördineert de hulpen dienstverleningsinitiatieven in de gevangenis en zorgt ervoor dat de verschillende actoren samenwerken en hun werking plannen, bijsturen en op elkaar afstemmen. De beleidsmedewerker vertegenwoordigt de Vlaamse overheid en de hulpen dienstverleners bij de gevangenisdirectie en tracht in overleg het aanbod af te stemmen op de penitentiaire context en de noden van de doelgroep. De focus lag in 2010 op de verdere uitbouw van de PMD-structuur en de afstemming tussen de diverse werkgroepen, organisaties en medewerkers. De evaluatie van het Gezamenlijk Plan van Aanpak (GPA) met het CAW Regio Leuven en de opmaak van een nieuw GPA voor de komende twee jaar was ook een belangrijk aspect. De verdere uitwerking van de doelstellingen en actiepunten staat centraal in 2011 en Daarnaast ging er heel wat aandacht naar een aantal inhoudelijke projecten rond de hulpen dienstverlening: het tewerkstellingsproject, 150 jaar Leuven Centraal en de plaats van de hulpen dienstverlening hierin en de bibliotheek voor de beklaagden De organisatieondersteuner is een medewerker van de dienst Justitieel Welzijnswerk binnen het Centrum voor Algemeen Welzijnswerk. In samenwerking met de beleidsmedewerker zorgt hij ervoor dat de hulpen dienstverleners hun werk goed kunnen doen. De organisatieondersteuner staat in voor de praktische organisatie van de hulpen dienstverlening in de gevangenis zoals bekendmaking van activiteiten, het peilen naar verwachtingen van gedetineerden,. Daarnaast staat hij ook in voor het voorbereiden van nieuwe initiatieven in afstemming op de noden en behoeften van de doelgroep en het evalueren van het bestaande aanbod. De focus van de organisatieondersteuner in de Centrale Gevangenis van Leuven ligt voornamelijk op het vormingsaanbod en het kinderbezoek. Voor het overige aanbod is er een samenwerking en afstemming met de andere sleutelfiguren. In 2010 lagen de accenten op de evaluatie van het bestaande vormingsaanbod, de verdere uitbouw van de samenwerking met de beleidsmedewerker, de onderwijscoördinator en de educatieve dienst, de participatie aan 150 jaar Leuven Centraal, de vrijwilligerswerking van het kinderbezoek en de bibliotheek voor de beklaagden. De verdere uitbouw van de functie van organisatieondersteuner en de afstemming met de beleidsmedewerker zal een belangrijk accent zijn in Ook de trajectbegeleiders zijn medewerkers van de dienst JWW binnen het CAW. Ze begeleiden de gedetineerden integraal en individueel (psychosociale hulpverlening met oog voor hun totale levenssituatie en context), wijzen hen de weg doorheen de waaier aan hulpen dienstverlening tijdens en na de detentie en motiveren de gedetineerden om aan hun persoonlijke situatie te werken. Ze gaan na welke vragen, noden en behoeften de gedetineerden hebben. Ze informeren hen over het bestaande aanbod binnen de gevangenis, oriënteren hen en leiden hen naar het aanbod toe. Ze volgen het verloop van het hulpen dienstverleningstraject en evalueren het. Bovendien kan de trajectbegeleider gedetineerden helpen bij het uitbouwen van hun reclassering. Bij dat alles werkt de trajectbegeleider samen met de psychosociale dienst en met andere relevante diensten van de gevangenis. Dit gebeurt met respect voor elkaars finaliteit, werkingsprincipes en methodes. In 2010 lag de nadruk van de trajectbegeleiding op de individuele hulpverlening aan de gedetineerde. Hierbij beperkte het aanbod zich tot de veroordeelden en niet tot de beklaagden. Gezien de huidige personeelsbezetting is het niet mogelijk om ook aan hen een kwalitatief aanbod te doen. Daarnaast wordt er ook zeer beperkt gewerkt via proactief onthaal. De caseload van de trajectbegeleiders zat gedurende heel 2010 quasi vol. Daarnaast hadden enkele specifieke ontwikkelingen in 2010 een invloed op de inzet van trajectbegeleiding. In het voorjaar van 2010 werden heel wat gedetineerden uit Leuven Centraal naar de gevangenis in Tilburg overgebracht. Dit bracht een instroom van vele nieuwe gedetineerden in Leuven Centraal op de been. Een groot deel van hen deed een

13 13 beroep op trajectbegeleiding. Een aantal collega s binnen het team van het Justitieel Welzijnswerk viel ziek. Om de continuïteit van het hele aanbod te garanderen, werd ook een beroep gedaan op de trajectbegeleiders van de Centrale Gevangenis van Leuven. Het proactief onthaal blijft wel een streven. Het proactief onthaal zal in 2011 grondig geëvalueerd worden en er zal bekeken worden op welke manier dit zo goed mogelijk waargemaakt kan worden. Een ander accent in 2010 was de afstemming tussen trajectbegeleiding en andere partners zoals PSD, CGG en VDAB. De vooropgestelde afstemming tussen trajectbegeleiding en familiebegeleiding werd, wegens ziekte van de familiebegeleidster, slechts beperkt gerealiseerd en zal in 2011 verder opgenomen worden. Daarnaast is er ook een actieve deelname vanuit TB aan de PMD-werking. Dit zal in 2011 verder uitgebouwd worden waarbij de signaalfunctie van TB een belangrijk aandachtspunt zal zijn. Vanuit het consortium volwassenenonderwijs is een onderwijscoördinator tewerkgesteld in de gevangenis. Zij heeft als taak een behoeftedekkend onderwijsaanbod uit te bouwen. Daartoe werkt zij nauw samen met de andere diensten en de directie in de gevangenis. Zij onderzoekt en verzamelt de opleidingsbehoeften van de gedetineerden, geeft informatie over het aanbod, onderhandelt met de centra over de uitbouw van een aanbod en staat in voor de organisatie en coördinatie van dit aanbod. Ook de ondersteuning van de leerkrachten behoort tot het takenpakket van de onderwijscoördinator. Daarnaast is de onderwijscoördinator het aanspreekpunt rond onderwijs voor de gedetineerden. Ze kunnen met hun educatieve vragen bij haar terecht, evenals voor de opvolging van hun leertraject. De taak van onderwijscoördinator brengt ook een aantal administratieve opdrachten met zich mee, zoals de administratie voor de centra in orde brengen (inschrijvingen, aanwezigheidslijsten,...) rapportering aan de overheden, coördinatie van de logistieke organisatie van de lessen, enz. De eerste helft van 2010 stond in het teken van de continuering van het onderwijsaanbod. De taak van de onderwijscoördinator lag hierbij vooral op de praktische organisatie van het aanbod en de ondersteuning van de lesgevers. Het grootste accent in 2010 lag op het detecteren van de onderwijsnoden en behoeften van de populatie van Leuven Centraal. De uitdaging lag er in om het aanbod af te stemmen op deze noden en behoeften, rekening houdend met de mogelijkheden van de gevangenis en de onderwijsverstrekkers. Daarom ging heel veel aandacht naar afstemming, het aftoetsen van mogelijkheden, het vinden van budgetten en tot slot de praktische organisatie en opvolging van het nieuwe aanbod. In 2011 zal hier verder aandacht aan geschonken worden zodat er een nog betere afstemming komt tussen vraag en aanbod. Tenslotte ging er ook aandacht naar individuele leertrajectbegeleiding, vooral voor cursisten die aan afstandsonderwijs doen. Er werden een aantal nieuwe trajecten opgezet met hogescholen en universiteiten. Daarnaast blijven er verscheidene gedetineerden studeren via de Open Universiteit. Deze trajecten vragen heel wat opvolging en praktische ondersteuning. Er wordt van de studenten veel zelfstandigheid en zelfdiscipline gevraagd, en we ervaarden dat velen hierin dienen ondersteund te worden. Er werd dan ook beslist om voor deze ondersteuning deels een vrijwilliger in te zetten. Dit zal verder vorm en opvolging krijgen in Op deze manier zal de onderwijscoördinator meer ruimte krijgen voor het opvolgen van cursisten uit het groepsaanbod hetgeen ook een belangrijk aandachtspunt zal zijn in Parallel aan de werking van sportdiensten verbonden aan steden en gemeenten streeft de sportfunctionaris van De Rode Antraciet ernaar om, in samenwerking met anderen, zoveel mogelijk gedetineerden in de gevangenis aan te zetten om gezond te bewegen of te sporten in kwaliteitsvolle omstandigheden. In samenwerking met diverse interne (beambten, sportmonitoren, ) en externe partners staat de sportfunctionaris in voor de uitbouw van een continu, duurzaam en kwaliteitsvol sportaanbod. Zij zet samenwerkingsverbanden op met externe sportorganisaties, werkt vernieuwde sportinitiatieven uit die inspelen op de

14 14 behoeften van de gedetineerden, staat mee in voor het goede verloop van bijvoorbeeld sporttornooien en geeft advies bij de (her)inrichting van de sportinfrastructuur. In 2010 lagen de accenten voor de sportfunctionaris in de Centrale Gevangenis van Leuven op de uitbouw van een nieuw aanbod, afgestemd op de noden van specifieke doelgroepen, het afsluiten van een aantal vrijwilligerscontracten en de samenwerking met VLABUS zodat de begeleiding van het sportaanbod kwalitatiever werd. De ondersteuning van nieuwe lesgevers en de financiële opvolging van het beleidsplan sport waren twee aandachtspunten die ook in 2011 extra aandacht zullen vragen. Daarnaast zal in 2011 de samenwerking met de sportdienst verder uitgewerkt worden alsook de samenwerking met andere sportpartners. Hierbij zal de nadruk niet zozeer liggen op een uitbreiding van het aanbod maar eerder op kwaliteitsverbetering, sport als middel tot re-integratie en het doelgroepenbeleid. De penitentiair bewakingsassistent verantwoordelijk voor sport en ontspanning is vooral bezig met de interne planning en organisatie van dit aanbod. Voor de praktische uitwerking van de sportactiviteiten kan hij rekenen op de medewerking van de sportdienst van Leuven Centraal die bestaat uit twee halftijdse gedetineerden-medewerkers. In 2010 lag de nadruk van deze functie op de continuering van het bestaande aanbod en de organisatie van een aantal nieuwe activiteiten op het vlak van sport. Daarnaast lag het accent op de activiteiten en festiviteiten in het kader van 150 jaar Leuven Centraal en op de uitbouw van een nieuw fitnesslokaal voor de beklaagden.

15 15 Hoofdstuk 3: Uitbouw van een kwalitatief aanbod (strategie 1) Door het Planningsteam Maatschappelijke Dienstverlening werden voor 2010 drie algemene aandachtspunten geformuleerd met betrekking tot het hulpen dienstverleningsaanbod. Een eerste aandachtspunt was de aansluiting van het aanbod op de noden en de behoeften van de gedetineerden. Het tweede aandachtspunt had betrekking op de goede spreiding van het aanbod over de diverse beleidsdomeinen. Een laatste aandachtspunt was de toegankelijkheid van het aanbod voor alle gedetineerden. Verder werd met betrekking tot het organiseren van de hulpen dienstverlening aangehaald om het aanbod meer trajectmatig te plannen. De beschrijving van het aanbod van 2010 zal vooral vanuit deze aandachtspunten gebeuren. Daarnaast zal de focus liggen op het nieuwe aanbod en de uitdagingen voor Het schema hieronder geeft een globaal overzicht van het volledige aanbod. Dit wordt nog gespecificeerd in de bespreking per domein. Cultuur Sport Onderwijs Gezondheid Werk Welzijn Herstelgerichte activiteiten Sociaalculturele activiteiten Muziek Beeldende kunst Toneel Literatuur Culturele activiteiten i.k.v. 150 jaar Leuven- Centraal Continu aanbod Winteraanbod Zomeraanbod Taal Computer Bouw Elektriciteit Kantoor Gezondheid Eenmalige sportactiviteiten Bedrijfsbeheer Boekhoudeninformatica Kunstgeschiedenis Filosofie Zelfstandig studeren Wiskunde Individuele psychother apie CGG Groepsaanbod CGG: psychoeducatieve groep AA Individuele tewerkstellings -trajecten Assessment Screenng CBE i.k.v. tewerkstelli ngsproject Infoavond VDAB - RVA Groepsaanbod CGG: therapiegroep Sollicitatietraining Tewerkstellingsproject Kinderbezoek Infoavonden Welzijn Cursussen - PRH Affectieve relaties Religieuze activiteiten Gespreksgroep zelfbeeld / verantwoordelijkheid / herstel Kaffee Detinee Wegwijs in je leven Infoavonde n herstel (Slachtoffers: gevolgen en verwerking)* Omgaan met anderen * aanbod dat tussen haakjes staat, was gepland, maar kon uiteindelijk niet doorgaan

16 16 Deze beschrijving van het aanbod heeft betrekking op de veroordeelden. Het hulp-en dienstverleningsaanbod voor beklaagden wordt in een aparte paragraaf vermeld. Een gedetailleerd overzicht van elke afzonderlijke activiteit is terug te vinden in bijlage Aanbod Welzijn Welzijn Individuele hulpverlening Rechtshulpverlening Volwassenenonthaal Intakes diverse deelwerkingen algemeen welzijnswerk Infoavonden welzijn Huisvesting OCMW - ziekenkas (Juridische gevolgen van een veroordeling) * Strafopschorting Wet externe rechtspositie Vrij onder voorwaarden PRH Mijn relaties beter beleven Kennismaking met mezelf: Wie ben ik? (Opvoeden met een positieve blik)* Harmonie in mijn leven Assertiviteit anders Groeibevorderend omgaan met overreacties en hun gevolgen Vader zijn in de gevangenis Affectieve relaties Kinderbezoek: vrije momenten Kinderbezoek: georganiseerde activiteiten Roefelzaal: afhuren feestjes Valentijn Moederdag Vaderdag Sinterklaas Familiedag Religieuze activiteiten Open Deur - Tralies uit de weg * aanbod dat tussen haakjes staat, was gepland, maar kon uiteindelijk niet doorgaan Naast trajectbegeleiding wordt vanuit het CAW Regio Leuven een beperkt aanbod voorzien in de Centrale Gevangenis van Leuven om de overgang van opsluiting naar vrijlating te vergemakkelijken. Volwassenenonthaal start een vijftal begeleiding op vanuit de gevangenis en diverse deelwerkingen doen intakes in de gevangenis. Daarnaast is er een continu aanbod van rechtshulpverlening. Wegens ziekte van het personeelslid was dit in 2010 beperkt. Binnen de vormingsreeks van PRH ( Personnalité et Relations Humaines in het Nederlands kortweg Persoonlijkheidsvorming) werd in 2010 voor de eerste keer een cursus rond assertiviteit georganiseerd. Deze nood werd aangegeven vanuit de PSD. Het bevorderen van de affectieve relaties met specifieke aandacht voor de familie van de gedetineerde is een belangrijk aspect binnen de Centrale Gevangenis van Leuven. Naast een vast aanbod zijn er in 2010 een paar nieuwe initiatieven geweest. Ondanks alle

17 17 inspanningen merken we dat het niet eenvoudig is om met dit aanbod tegemoet te komen aan de noden en de behoeften van alle gedetineerden en hun directe omgeving. Het kinderbezoek en de speciaal daarvoor ingerichte Roefelzaal is al jaren een vaste waarde in de Centrale Gevangenis van Leuven. Regelmatig wordt dit kinderbezoek opgeluisterd door activiteiten georganiseerd door vrijwilligers. In 2010 werd er werk gemaakt van de verdere uitbouw van dit vrijwilligersteam. In het verleden was het voor gedetineerden mogelijk om deze Roefelzaal af te huren voor een communiefeest of verjaardagsfeest van hun kind. Het bleek echter dat niet enkel gedetineerde vaders de behoefte hebben om een feestje te organiseren in het bijzijn van familie en vrienden. Ook andere gedetineerden hebben de behoefte om naar aanleiding van een speciale gelegenheid samen te zijn met familie en vrienden. In de loop van 2010 werd dan ook beslist om elke gedetineerde de mogelijkheid te geven om, in het bijzijn van familie en vrienden, een feestje te organiseren in de Roefelzaal. Het potentieel aanvragers is groot, maar omdat het moeilijk in te schatten is hoeveel mensen hier gebruik van zullen maken werd beslist dat elke gedetineerde slechts één feest per jaar kan organiseren. Dit blijkt voorlopig goed te lopen. Er is voldoende interesse maar het blijft beheersbaar. Vorig jaar werd aangegeven dat het aanbod van het kinderbezoek zich beperkt tot kinderen onder de twaalf jaar. Oudere kinderen worden zo goed als niet bereikt. In 2010 werden hier geen specifieke acties rond ondernomen. Wel merkten we dat deze groep ook niet bereikt werd met de familiedag: er zijn slechts twee tieners komen opdagen. In het voorjaar van 2010 werd een familiedag georganiseerd. Deze bestond uit twee delen: een eerste deel dat erop gericht was om familieleden samen te brengen en ervaringen te laten uitwisselen en een tweede deel waarbij ze samen met de gedetineerde een beter zicht kregen op het leven in de gevangenis. Voor het eerste deel werden diverse groepen samengesteld: een groep ouders, een groep partners, een groep broers en zussen en een groep kinderen van gedetineerden (16+). De ervaringen in de diverse groepen waren zeer uiteenlopend. Achteraf bleek ook dat de familieleden met andere verwachtingen naar de familiedag gekomen waren. In de toekomst zal bekeken moeten worden hoe dit vermeden kan worden. De opzet om vanuit deze familiedag een nieuwe familiegroep op te richten op het CAW is niet gelukt. In het tweede deel ging de familie samen met de gedetineerde aan een tafel zitten en werd een powerpointpresentatie getoond met diverse foto s uit de gevangenis. De gedetineerde vertelde dan aan zijn bezoek wat er te zien was. Op die manier werd de gevangenis en het leven in de gevangenis zichtbaarder voor de familie. Dit deel van de familiedag werd door de deelnemers enorm geapprecieerd. Familiebegeleiding is al jaren een vaste waarde binnen het aanbod van het Justitieel Welzijnswerk van Leuven. Langdurige ziekte en vervanging van personeel maakte dat dit aanbod in 2010 niet op volle toeren draaide. Hierdoor is er ook weinig extra bekendmaking gebeurd. Door de volledige afwezigheid van een familiebegeleider eind 2010 werd het gedeeltelijk overgenomen door trajectbegeleiding en volwassenenonthaal. In 2009 werd, vanuit individuele contacten met gedetineerden, beslist om opnieuw een cursus vader zijn in de gevangenis aan te bieden. Deze is doorgegaan in het voorjaar van Op zich is deze cursus goed verlopen maar er hadden zich slechts drie gedetineerden voor ingeschreven. Het is ons onduidelijk wat hier de reden voor is. Voor 2011 liggen er op het vlak van het domein welzijn wel wat uitdagingen. Vanuit familiebegeleiding werd aangegeven dat de familie vragende partij is om meer betrokken te worden bij de organisatie van feestdagen. Ze appreciëren het dat er verschillende activiteiten georganiseerd worden maar er is de vraag om hier, samen met de

18 18 gedetineerde, actiever bij betrokken te worden. In 2011 zal bekeken worden of en op welke manier dit invulling zou kunnen krijgen. Het organiseren van speciale activiteiten met bezoekers zal in 2011 een uitdaging worden. Deze activiteiten worden traditioneel betaald vanuit het Steunfonds van de gedetineerden maar de druk hierop is enorm groot. De financiële middelen voor deze activiteiten komen dan ook mogelijks in het gedrang. Een kritische kijk op het welzijnsaanbod laat ons zien dat de focus hier voornamelijk ligt op de affectieve relaties en dat het aanbod voornamelijk daarop gericht is. Het domein welzijn is echter veel ruimer. In samenwerking met het Centrum Algemeen Welzijnswerk zal de komende jaren bekeken worden waar nog andere verbindingen gelegd kunnen worden en waar de dienstverlening aan gedetineerden op het vlak van welzijn verbeterd kan worden. In 2011 zal het thema huisvesting centraal staan. Het CAW Regio Leuven zal een omgevingsanalyse maken om het probleem van huisvesting in kaart te brengen. Hierbij zal ook de doelgroep (ex-)gedetineerden mee in rekening gebracht worden. Vanuit deze analyse zal dan bekeken worden of we bepaalde acties kunnen ondernemen in de gevangenis. Vanuit diverse doorverwijzers werd aangegeven dat binnen het hulpen dienstverleningsaanbod geen aanbod voorzien is rond omgaan met agressie en frustraties. In beperkte mate kunnen gedetineerden met deze problematiek terecht bij het Centrum Geestelijke Gezondheidszorg maar dat is een tweedelijnsaanbod. Om aan deze leemte tegemoet te komen, zal begin 2011 de cursus omgaan met eigen agressie georganiseerd worden door de Rode Antraciet. Aangezien het niet de meest toegankelijke cursus is, werd er een afstemmingsvergadering gehouden met de trajectbegeleiders, de PSD en het CGG met betrekking tot doorverwijzing en opvolging van de cursisten en de afstemming op het eigen aanbod. 2. Aanbod Gezondheidszorg Gezondheid Individuele therapie CGG Groepsaanbod CGG: psychoeducatieve groep Groepsaanbod CGG: therapiegroep Anonieme Alcoholisten In januari 2009 is het Centrum Geestelijke Gezondheidszorg van Leuven gestart met een individueel psychotherapieaanbod in de Centrale Gevangenis van Leuven. Het gaat om een tweedelijnsaanbod vergelijkbaar met het regulier aanbod van het CGG buiten de gevangenis. De gesprekken kunnen dan ook niet als voorwaarde worden opgelegd of voorgesteld worden in het kader van een juridische maatregel.

19 19 De therapeut van het CGG was in u per week aanwezig in de gevangenis voor het geven van individuele therapie. In de loop van 2010 hebben 31 nieuwe kandidaten zich aangemeld. Eind 2010 heeft de therapeut nog steeds 30 lopende therapieën. Daarvan zijn 16 dossiers lopende van 2009 en 14 nieuwe begeleidingen opgestart in Dat betekent dat nu voor het tweede jaar bijna 15% van de Nederlandstalige gedetineerden individuele therapie krijgt. Het omgaan met de wachtlijst was een aandachtspunt voor Eind december stonden 17 mensen op de wachtlijst. De duur van de wachttijd is vergelijkbaar met de duur van de wachttijd in de vrije samenleving. Ook in 2011 blijft het opvolgen van de wachtlijst een aandachtspunt. Niet enkel het omgaan met de wachtlijst vormt een uitdaging in 2011 om een balans te vinden tussen het bieden van de ideale zorg (kwaliteit) en een minimale zorg waarbij meer mensen bereikt kunnen worden. Zo werd er beslist om geen crisishulpverlening te doen vanuit het CGG. Net zoals in de basiswerking worden deze cliënten doorverwezen. In de gevangenis worden zij in eerste instantie doorverwezen naar de trajectbegeleiders. De wachtlijst zelf wordt afgewerkt volgens datum van eerste aanmelding. Zoals hoger reeds aangegeven, verblijven de meeste gedetineerden eerder voor een lange periode van een aantal jaar in de Centrale Gevangenis van Leuven. Dit heeft ook zijn gevolgen voor de duur van de therapie. Hier werd gekozen voor kwaliteit: zolang het probleem het vereist, zal de therapie blijven duren. In de meeste gevallen neemt deze wel af in intensiteit. Net zoals buiten wordt het nut van een langdurige therapie opgevolgd door het hele team. Naast het individuele aanbod werd met het subteam geestelijke gezondheid verkend of er een groepsaanbod mogelijk was voor bepaalde thema s binnen de geestelijke gezondheidszorg. Er werd geopteerd om de thema s zo ruim mogelijk te houden. In het voorjaar werd een psycho-educatieve groep opgestart. Tijdens deze groep staat geestelijke gezondheid centraal. Mogelijke thema s en onderwerpen die aan bod kunnen komen zijn: je depressief voelen, gespannen zijn, snel boos worden, je machteloos voelen, je onzeker voelen, relationele moeilijkheden, het gevoel hebben alleen te staan met je problemen, angstig zijn, slaapproblemen hebben, negatieve gedachten over jezelf,... De deelnemers brengen zelf de thema s aan waarover tijdens de sessies gesproken wordt. Doelstelling van deze sessies: - Deelnemers informatie en modellen aanreiken m.b.t. geestelijke gezondheid. - Deelnemers steun laten ervaren van hun mede-gevangenen/lotgenoten - Leren van elkaar: deelnemers ontdekken dat anderen in een vergelijkbare situatie verkeren en dat ze vergelijkbare problemen hebben, praten over hun persoonlijke problematiek kan aanleiding geven voor anderen om na te denken over hun eigen situatie, meer inzicht in de eigen situatie doordat erover gepraat wordt, probleemoplossend effect door te horen hoe anderen met moeilijkheden omgaan. Na een positieve evaluatie van de eerste reeks van vijf sessies werd een vervolgreeks georganiseerd van nog eens vijf sessies. Gezien het succes van dit aanbod werd in het najaar gestart met een nieuwe groep. Ook hier werd aanvankelijk gestart met vijf sessies en was de groep vragende partij om nog eens vijf sessies te organiseren. Vanuit de psycho-educatieve groep groeide de vaststelling dat een aantal van de mensen die hieraan deelnamen, vragende partij waren voor meer en interesse hadden voor een therapeutisch groepsaanbod. Zo kwam de idee om in de Centrale Gevangenis van Leuven een psychotherapiegroep op te starten. Op één na stroomden de deelnemers uit de eerste psycho-educatieve groep door naar de therapiegroep die van start ging in september Deze sessies vinden wekelijks plaats.

20 20 De selectie voor het groepsaanbod is zeer delicaat en zal in 2011 een aandachtspunt zijn. Het is immers belangrijk dat mensen zich veilig voelen in de groepen. Om deze reden is het groepsaanbod momenteel niet geschikt voor seksuele delinquenten. Zij worden niet getolereerd. Niet enkel binnen de groep zelf is veiligheid cruciaal maar ook erbuiten. Hiervoor zijn strikte afspraken nodig met het gevangenispersoneel. In 2011 zullen de twee groepen beter op elkaar afgestemd worden. Deelnemers uit de psycho-educatieve groep zouden dan op vaste instroommomenten kunnen doorstromen naar de therapiegroep. Aangezien het deelnemen aan de therapiegroep een ander soort engagement vraagt van de deelnemers zal de doorstroming steeds gepaard gaan met een intakegesprek. Ondanks de uitbreiding van het aanbod rond geestelijke gezondheidszorg merken we dat we niet tegemoet kunnen komen aan de grote nood die er op dit terrein is bij de gedetineerden. Niet enkel de wachtlijst wijst hierop, maar ook het feit dat enkel de Nederlandstalige gedetineerden bereikt worden. Een uitbreiding van het aanbod is echter niet mogelijk zonder extra financiering.

21 21 3. Aanbod onderwijs Onderwijs Individuele onderwijstrajecten/ zelfstandig studeren Diplomagerichte opleidingen Bedrijfsbeheer Boekhoudeninformatica Bouw Bouw Residentieel elektrotechnisch installateur Attestgericht onderwijs Modules uit: Kantooradministratie en gegevensbeheer ICT Werken met tekst en beeld Autocad Word Access Excel Taallessen Russisch Frans Modules basiseducatie Gezondheid Schrijven zonder moeite VCA Onderwijs door vrijwilligers Computer Basis pc Excel Powerpoint Fotobewerking Publisher Filmbewerking Word Klassieke filosofie Taallessen Nederlands beginners Nederlands anderstraligen Frans beginners - gevorderden Engels beginners - gevorderden Spaans beginnersgevorderden Arabisch Rekenen thuis en op je werk OLC In de Centrale Gevangenis van Leuven stond de eerste helft van 2010 (januari tot juni) in het teken van continuering van het onderwijsaanbod. Een aantal diplomatrajecten werd immers verder gezet. Zo was er de drie jaar durende opleiding boekhouden-informatica en de twee jaar durende opleiding tot polyvalent bouwvakarbeider die beiden afliepen in juni Deze twee opleidingen bepaalden een groot deel van het onderwijsaanbod. Daarnaast was er ruimte om de traditie van vrijwilligerslessen verder te zetten en een aantal nieuwe modules uit te testen. Om het opleidingsaanbod van het schooljaar te optimaliseren en aan te passen aan de noden en de behoeften van de gedetineerden werd in het voorjaar een behoeftebevraging gedaan bij een aantal gedetineerden. Bij de planning van het nieuwe schooljaar werd dan ook rekening gehouden met de resultaten hiervan. Een uitgebreide

22 22 analyse van de bevraging kan opgevraagd worden bij de onderwijscoördinator, de organisatieondersteuner of de beleidsmedewerker. De belangrijkste conclusies uit de bevraging worden hier kort aangehaald. In eerste instantie is er een grote interesse voor praktijkgerichte beroepsopleidingen: onder meer bouw, kok en elektriciteit kunnen op veel belangstelling rekenen. Daarnaast is er veel vraag naar computerlessen, op verschillende niveaus, en taallessen. Specifiek is er een grote vraag naar Autocad, een programma technisch tekenen op de computer. Verder wordt begeleiding bij het afstandsonderwijs als zeer belangrijk ervaring. Tenslotte geven de bevraagden aan dat ze voornamelijk deelnemen aan het onderwijsaanbod om bij te leren en wordt de diplomagerichtheid als belangrijk ervaren. De uitdaging in 2011 ligt erin om het vernieuwde onderwijsaanbod nauw op te volgen en te evalueren. Aan de hand hiervan kunnen we het onderwijsaanbod voor het schooljaar op zijn beurt optimaliseren, aanpassen en uitbreiden waar mogelijk. De participatie van gedetineerden in de keuze van het aanbod willen we zeker in stand houden en nog uitbreiden. Begin 2011 zal er dan ook een overlegforum georganiseerd worden rond de evaluatie en de planning van het onderwijs- en vormingsaanbod. Voor de samenstelling van het forum zal een steekproef getrokken worden. Onderwijstrajecten (zelfstandig studeren) De onderwijscoördinator krijgt regelmatig de vraag om samen met een gedetineerde te bekijken wat zijn onderwijsmogelijkheden zijn. Op die manier wordt dan een individueel onderwijstraject opgezet. Samen wordt bekeken wat de onderwijsnoden zijn en waar mogelijk wordt de gedetineerde doorverwezen naar het onderwijsaanbod in de gevangenis. Indien dit niet mogelijk is, wordt bekeken of afstandsonderwijs tegemoet kan komen aan de noden. Een eerste belangrijke vorm van afstandsonderwijs is het Begeleid Individueel Studeren. In september 2010 werd echter meegedeeld dat BIS stopgezet zal worden op 31 december Cursisten behouden wel het recht op mentorbegeleiding tot eind Het cursusmateriaal wordt wel ter beschikking gesteld van de leerkrachten en de instellingen via de website van klascement. De onderwijscoördinatoren kregen ook het aanbod van BIS op Cd-rom. Dit heeft echter zijn beperkingen: de cursussen NT2 zijn niet beschikbaar en het materiaal wordt niet meer geactualiseerd. Gedetineerden maken echter frequent gebruik van het aanbod Begeleid Individueel Studeren. Voor hen is het dus belangrijk dat deze lacune opgevuld wordt en dat men de mogelijkheid op afstandsonderwijs behoudt. Binnen het CVO-landschap wordt sterk ingezet op flexibele leertrajecten via afstandsonderwijs. De overheid stimuleert dit gecombineerd onderwijs, ook in de gevangenis. Praktisch blijkt dit echter niet zo eenvoudig te realiseren, onder andere door een gebrek aan internettoegang voor gedetineerden. Ondertussen proberen we lokaal in de Centrale Gevangenis van Leuven deze lacune op te vangen met het Open Leercentrum. Maar ook hier zijn de mogelijkheden beperkt. Gedetineerden die een hoger diploma willen behalen, kunnen voornamelijk terecht bij Open Universiteit. Steeds meer studenten uit de gevangenis volgen een studietraject aan een reguliere hogeschool of universiteit. Aan de Katholieke Universiteit is iemand gestart met de opleiding Theologie en iemand met een opleiding Filosofie. Een andere gedetineerde volgt een opleiding communicatiemanagement aan de Lessius Hogeschool Mechelen. De opvolging van deze cursisten vraagt heel wat inspanningen, zowel naar begeleiding als praktische ondersteuning zoals het opmaken van examenplanningen, examentoezicht doen, het doorsturen van taken, enzovoort. De behoefte aan opvolging kwam ook tot uiting in de bevraging. In 2011 zal een opvolgingssysteem opgestart worden zodat deze cursisten in de

Nog meer weergeven