Voorwoord. Beste lezer,

Transcriptie

1 JAARVERSLAG Hulp- en dienstverlening aan gedetineerden Dendermonde 2012

2 Voorwoord Beste lezer, Voor u ligt het van de hulp- en dienstverlening in de gevangenis van Dendermonde. In dit verslag vindt u de neerslag van de belangrijkste gebeurtenissen, verwezenlijkingen, maar ook van de moeilijkheden en knelpunten inzake hulp- en dienstverlening in de gevangenis van Dendermonde van het afgelopen jaar De inspanningen van alle medewerkers die een opdracht uitoefenen bij de organisatie en de uitbouw van een kwalitatief hulp- en dienstverleningsaanbod worden weergegeven. Naast een omschrijving van gerealiseerde initiatieven, wordt ook de samenwerking en wisselwerking van alle Vlaamse actoren uitgebreid toegelicht. Op basis van de actuele situatie en de gemaakte reflecties worden tevens aandachtspunten geformuleerd naar de toekomst toe. Dit uitgebreide verslag kwam tot stand dankzij de inbreng van de vele hulp- en dienstverleners. De beleidsmedewerker bundelde alle aangeleverde informatie. Het verslag is zo opgebouwd dat er een aantal keer naar de bijlagen verwezen wordt, dit om het makkelijk leesbaar te houden. Ook wordt een korte samenvatting weergegeven per hoofdstuk. Helemaal achteraan vindt u de algemene conclusies. Dank aan alle betrokkenen, enerzijds voor de input voor dit jaarverslag, anderzijds voor hun aanhoudende inzet in de gevangenis van Dendermonde, een toch niet te onderschatten werkcontext. Onze dank gaat ook uit naar de directie van de gevangenis van Dendermonde. Zij ondersteunen en faciliteren waardoor hulp- en dienstverlening mee mogelijk gemaakt wordt. Annelies Jans, Beleidsmedewerker Vlaamse Overheid, Departement Welzijn, Volksgezondheid en Gezin I.s.m. Vlaamse hulp- en dienstverleningsactoren in de gevangenis van Dendermonde.

3 3 Inhoudstafel Voorwoord... 2 Inhoudstafel... 3 Lijst met afkortingen... 4 Inleiding... 5 Hoofdstuk 1: situering van de gevangenis Historiek Infrastructuur Populatie Regime Personeel FOD Justitie... 8 Hoofdstuk 2: samenwerkingsmodellen en organisatievormen voor de uitbouw van een kwalitatief aanbod (strategie 3) PMD-werking Actoren betrokken bij de hulp- en dienstverlening Conclusies en toekomstperspectieven...17 Hoofdstuk 3: uitbouw van een kwalitatief aanbod (strategie 1) Welzijn Gezondheid Onderwijs Tewerkstelling Sport Cultuur Conclusies en toekomstperspectieven...31 Hoofdstuk 4: profilering van het hulp- en dienstverleningsaanbod (strategie 2) Werving Personeel Justitie Extra initiatieven De gedetineerde zelf Conclusies en toekomstperspectieven...33 Hoofdstuk 5: verkrijgen vergroten van het draagvlak (strategie 4) Intern Extern Conclusies en toekomstperspectieven...35 Hoofdstuk 6: een HRM- en Organisatieontwikkelingsbeleid (strategie 5) Onthaalprocedure Dag van de hulp- en dienstverleners Ondersteuning Logistiek Vorming en opleiding Conclusies en toekomstperspectieven...38 Hoofdstuk 7: algemene conclusie...39

4 4 Lijst met afkortingen AA BK BM BV CAP CAW CBE CGG CORT Cubeco CVO DRA DSO ED GJA GOS GPA JWD LOGO OC OO PA PBA PC PMD PSD SAW SCW SF SH SURB TB UV VDAB VI VOKANS VTE VVBV WG Anonieme Alcoholisten Beklaagde Beleidsmedewerker Veroordeelde Centraal Aanmeldingspunt Centrum Algemeen Welzijnswerk Centrum voor Basiseducatie Centrum Geestelijke Gezondheidszorg Coördinatieteam Cultuurbeleidscoördinator Centrum Volwassenenonderwijs De Rode Antraciet Directe Sociale Omgeving Ervaringsdeskundige armoede en sociale uitsluiting Gratis Juridisch Advies Gedetineerdenopvolgsysteem Gezamenlijk Plan van Aanpak Justitieel Welzijnswerk Dendermonde Lokaal Gezondheidsoverleg Onderwijscoördinator Organisatieondersteuner Penitentiair Assistent Penitentiair Bewakingsassistent Ploegchef Planningsteam Maatschappelijke Dienstverlening Psychosociale Dienst Steunpunt Algemeen Welzijnswerk Sociaal Cultureel Werk Sportfunctionaris Slachtofferhulp Strafuitvoeringsrechtbank Trajectbegeleiding Uitgangsvergunning Vlaamse Dienst voor Arbeidsbemiddeling Voorwaardelijke Invrijheidsstelling Vormings- en opleidingskansen Voltijdse kracht Vlaamse Vereniging Behandelingscentra Verslaafdenzorg Werkgroep

5 5 Inleiding In 2002 ging in vijf gevangenissen in Vlaanderen de implementatie van het Vlaams strategisch plan hulp- en dienstverlening aan gedetineerden van start. Sinds 2008 is dit plan in werking in alle gevangenissen in Vlaanderen en Brussel. In 2009 heeft de Vlaamse Regering beslist om de hulp- en dienstverlening aan gedetineerden in een decreet te verankeren. De voorbereidingen rond dit decreet startten in 2010 en werden gefinaliseerd in De missie en de strategische doelstellingen van het strategisch plan hulp- en dienstverlening aan gedetineerden zijn integraal behouden en worden hierbij decretaal verankerd. De missie van de Vlaamse Gemeenschap staat centraal bij de uitvoering van dit plan: De Vlaamse Gemeenschap waarborgt het recht van alle gedetineerden en hun directe sociale omgeving op een integrale en kwaliteitsvolle hulp- en dienstverlening zodat ook zij zich harmonisch en volwaardig kunnen ontplooien in de samenleving. Deze missie vertaalt zich in 5 strategische doelstellingen: - Uitbouwen van een kwalitatief aanbod - Profileren van het hulp- en dienstverleningsaanbod - Ontwikkelen en implementeren van samenwerkingsmodellen en organisatievormen - Verkrijgen en vergroten van het draagvlak bij de actoren van de Vlaamse Gemeenschap, bij de stakeholder Justitie en bij de samenleving - Ontwikkelen en implementeren van een HRM- en Organisatieontwikkelingsbeleid De uitbouw van een kwaliteitsvolle hulp- en dienstverlening voor gedetineerden stoelt op een optimale samenwerking. Zowel op bovenlokaal niveau als in de lokale gevangenis zijn structuren uitgebouwd ter bevordering van de samenwerking tussen de verschillende Vlaamse partners en van de samenwerking met Justitie. Dit jaarverslag richt zich op de lokale ontwikkelingen op vlak van hulp- en dienstverlening aan gedetineerden in de gevangenis van Dendermonde. Ieder hoofdstuk stemt overeen met één van de 5 strategieën van het Vlaams strategisch plan hulp- en dienstverlening aan gedetineerden.

6 6 Hoofdstuk 1: situering van de gevangenis 1. Historiek De gevangenis van Dendermonde werd in gebouwd naar een ontwerp van architect F. Derré. Ze was oorspronkelijk bestemd als arrondissementsgevangenis voor mannen (121 cellen) en vrouwen (34 cellen). Vanaf 1937 werd een Nederlandstalige recidivistenafdeling geopend, wat de sluiting van de vrouwenafdeling inhield. De inrichting maakte twee renovatieperiodes door, een eerste in en een tweede tussen 1964 en Hierdoor is er bijvoorbeeld een ontspanningsruimte, enkele ateliers en een ruimte voor beperkte detentie (halve vrijheid) beschikbaar geworden. In 2013 bestaat de gevangenis 150 jaar. Tot op de dag van vandaag worden regelmatig renovatie- en verbeteringswerken uitgevoerd aan dit (ver)oude(rde) gebouw. Zo werd recent (verder) gewerkt aan de ambtswoning (bureauruimtes, kleed- en doucheruimtes voor personeel e.d.), een nieuwe inkom aan de griffie, er waren opfris- en schilderwerken, etc. Daarnaast blijven we uitkijken naar een nieuwe gevangenis, ooit. 2. Infrastructuur De gevangenis is volgens de principes van Ducpétiaux gebouwd op een terrein van ongeveer één hectare groot. Het stervormig gebouw heeft drie vleugels en telt drie bouwlagen. De totale capaciteit bedraagt 159 cellen alsook een infrastructuur met 9 plaatsen voor gedetineerden onder beperkte detentie. De verouderde infrastructuur heeft uiteraard gevolgen op het dagelijkse leven binnen de gevangenis en heeft zeker ook zijn invloed op de mogelijkheden op vlak van hulp- en dienstverlening en de uitbouw ervan. We maken gebruik van één gemeenschappelijke ruimte als bureau, één bureauruimte voor de trajectbegeleiders van JWD, één leslokaal (voor zowel PC-lessen als andere lessen), één fitnessruimte, één polyvalente speelzaal en de VI-zaal. De gesprekslokalen verhuisden in de loop van dit jaar naar de 1 e sectie (waar we 3 i.p.v. de vroegere 2 gesprekslokalen hebben). Algemeen kunnen we stellen dat het eerder (te) kleine ruimtes zijn om een aanbod in comfortabele omstandigheden te laten doorgaan. De meeste worden bovendien polyvalent gebruikt o.a. als vergaderzaal, voor zittingen van de SURB, opleidingen voor personeel, etc.

7 7 3. Populatie De gevangenis van Dendermonde is enerzijds een arresthuis voor mannelijke gedetineerden voor het gerechtelijk arrondissement Dendermonde en anderzijds een inrichting voor strafuitvoering (classificatie: correctioneel veroordeelde mannelijke recidivisten). Hoewel er in theorie plaats is voor slechts 159 gedetineerden (+ 9 in beperkte detentie), is er in realiteit een gemiddelde bevolkingsgraad van 230 gedetineerden 1 (in 2011 was dit gemiddelde nog 212). Dit betekent een bijna permanente overbevolking van 30%. Tijdens de laatste maanden van 2012 kende de bevolking een piek tot zelfs meer dan 260 gedetineerden. Op zo n momenten barst de gevangenis uit zijn voegen Op jaarbasis kunnen we spreken van ongeveer opsluitingen (totaal inkomenden uit vrijheid + inkomenden van transfers 2 ). Er zijn ongeveer 40% beklaagden, 40% veroordeelden (en zo n 20% nog niet definitief veroordeelden). We hebben te maken met een weinig standvastige populatie en met een relatief groot verloop. 4 Juridisch statuut Aantal unieke gedetineerden % beklaagde ,3% geïnterneerde 12 1% veroordeelde % veroordeelde >3j ,1% veroordeelde <=3j ,5% ter beschikking stelling van de regering 0 niet ingevuld % Totaal aantal gedetineerden In bovenstaande tabel zijn de gedetineerden opgenomen die in het gedetineerdenopvolgsysteem (GOS) zijn geregistreerd. Dit zijn de gedetineerden die ofwel zich minimaal één keer kandidaat hebben gesteld voor een activiteit ofwel door een trajectbegeleider zijn gezien (minimaal onthaal). We zien dat een grote groep op een of andere manier bereikt wordt, gekend is door onze diensten (1.135 gedetineerden). Opvallend is dat verhoudingsgewijs meer veroordeelden (bijna 50%) dan beklaagden (31%) uit de populatie worden bereikt. In onderstaande tabel zien we dat vooral de groep jarigen er uit springt qua aantallen (34,5%). Het totaal aantal gedetineerden jonger dan 30 geeft een gelijkaardig cijfer (34,4%). Bijna 70% is dus jonger dan 40 jaar. Verhoudingsgewijs was de groep jonger dan 30 in 2011 groter (was toen goed voor 44,7%). 1 Cijfers Griffie Dendermonde, januari In 2012 weinig inkomenden van andere gevangenissen omwille van een periode transferstop naar Dendermonde 3 Nog niet definitief veroordeelde 4 Cijfers uit het GOS, jan-dec Niet iedere gedetineerde is opgenomen in deze cijfers, enkel diegenen die zich voor min. 1 activiteit kandidaat hebben gesteld óf door een trajectbegeleider zijn gezien (min. onthaal). Het betreft dus een segment van de totale populatie.

8 8 Aantal unieke BK INT. BV BV > BV <= niet Totaal gedetineerden 3 j 3 j ingevuld leeftijd: 18- leeftijd: 18-25j j leeftijd: 26-29j leeftijd: 30-39j leeftijd: 40-49j leeftijd: 50-59j leeftijd: 18-59j leeftijd: 60j+ leeftijd: 60-64j leeftijd: 65j leeftijd: 60j leeftijd: leeftijd: onbekend onbekend leeftijd: onbekend Leeftijd: geen filter Regime De gevangenis te Dendermonde is een gesloten inrichting met een cellulair regime. Dit betekent dat gedetineerden voortdurend op cel dienen te blijven. Ze hebben echter wel de mogelijkheid om te gaan wandelen, te werken of om deel te nemen aan het huidige aanbod van hulp- en dienstverlening (cf. hoofdstuk 3). Eind 2012 zijn we gestart met een aparte afdeling voor veroordeelden, RE-ST RT. De 14 gedetineerden die daar verblijven genieten een aangepast regime. Zij worden verwacht te werken of een dagbesteding te hebben in de gevangenis, een aantal cursussen te volgen, en ze genieten enkele momenten per week van een opendeurregime. Behalve tijdens dit opendeurmoment, zijn zij niet afgescheiden van de rest van de gevangenis/gedetineerden. U leest hier meer over in hoofdstuk Personeel FOD Justitie Dendermonde is geen grote gevangenis. Toch is er heel wat personeel tewerkgesteld. Hieronder ziet u een tabel 6 die het aantal personen (uitgedrukt in hoofden en in VTE ) tewerkgesteld binnen FOD Justitie in de gevangenis van Dendermonde weergeeft. Bewaking & Techniek (PA, Koppen 118 TA, PBAP, PTAP, PBA) VTE 108,4 PSD Koppen 8 VTE 7,4 Administratie (Dir, Griffie, Koppen 20 Boekhouding, VTE 17,81 personeelsdienst) Andere (Medische dienst, Koppen 8 aalmoezeniers,..) VTE 4,86 TOTAAL Koppen 154 VTE 138,47 5 Idem. 6 Cijfers Personeelsdienst Dendermonde, 01/01/2013; lichte daling tov cijfers oktober 2011.

9 9 Hoofdstuk 2: samenwerkingsmodellen en organisatievormen voor de uitbouw van een kwalitatief aanbod (strategie 3) Om een kwalitatief hulp- en dienstverleningsaanbod te realiseren vanuit de Vlaamse Gemeenschap in de gevangenis, is er nood aan het ontwikkelen en implementeren van samenwerkingsmodellen en organisatievormen. Hierbij is er aanhoudend aandacht voor de grootst mogelijke efficiëntie en effectiviteit van een integrale hulp- en dienstverlening. Er wordt tevens gestreefd de samenwerkings- en overlegstructuren zo transparant mogelijk te maken. De bestaande structuren in de gevangenis van Dendermonde worden in dit hoofdstuk toegelicht. Verder wordt in dit hoofdstuk ook verduidelijking gegeven bij een aantal functies en samenwerkingspartners. 1. PMD-werking PMD Werkgroep Strategisch Plan Overleg BMdirectie Werkgroep Sport Werkgroep Onderwijs Werkgroep Bibliotheek Overleg CGG- Doorverwijzers Ad Hoc Werkgroepen Werkgroep Herstel Stuurgroep drugs CORT Cliëntoverleg OO-BM overleg Op het jaarlijks en overkoepelende Planningsteam Maatschappelijke Dienstverlening (PMD) werd in 2012 vnl. het jaarverslag van 2011 toegelicht (belangrijkste cijfers en tendensen) en werden enkele stappen in functie van een gezamenlijke beleidsplanning (Justitie en Vlaamse Gemeenschap) gezet. O.a. de stappen richting nieuwe afdeling RE-ST RT werden er voorgelegd. Daarnaast blijft dit een belangrijk moment om alle verschillende hulp- en dienstverlenende organisaties met mekaar in contact te brengen. Justitie is eveneens vertegenwoordigd en dit in hoofde van directie, PSD en een penitentiair assistent. Waar het PMD eerder als een algemene vergadering kan beschouwd worden, is de Werkgroep Strategisch Plan het dagelijks bestuur. Deze werkgroep, met vertegenwoordiging vanuit Justitie en vanuit Vlaamse Gemeenschap, komt ongeveer 6- wekelijks samen. Het is het forum waarop verschillende aspecten van de samenwerking en van de hulp- en dienstverlening in het algemeen aan bod komen en waar we consensus, afstemming en goede afspraken nastreven. De samenwerking is gestoeld op een correcte houding en op wederzijds respect. Onderwerpen die het voorbije jaar aan bod kwamen zijn o.a. de opvolging van verschillende werkgroepen, onderzoek naar een praatgroep voor naastbestaanden, afstemming met de ervaringsdeskundige armoede, voorbereiden van het PMD, opvolgen van veranderingen qua infrastructuur (gesprekslokalen), etc. Ook de samenwerking TB PSD komt hier structureel aan bod. Daarnaast werden twee

10 10 overlegmomenten in het teken gezet van één bepaald domein: één keer onderwijs en een andere keer stond de werking en het aanbod van de VDAB-detentieconsulente centraal. Naast de vaste overlegmomenten van de WG Strategisch Plan zijn er tussendoor verschillende momenten waarop overleg tussen beleidsmedewerker en directie van de gevangenis plaats vindt. Dit kan bijvoorbeeld op het dagelijkse voorrapport (beleidsmedewerker is ongeveer 1 keer per week aanwezig), op het maandelijks diensthoofdenoverleg of op ad hoc momenten n.a.v. concrete vragen of knelpunten. Op een aantal domeinen is er een specifieke werkgroep actief. De vaste sportactiviteiten worden voorbereid en geëvalueerd op de Werkgroep Sport, waar ook ruimte gemaakt wordt voor nieuwe initiatieven. Daarnaast was er een overkoepelend overleg tussen de drie gevangenissen waar de sportfunctionaris actief is (Gent, Oudenaarde en Dendermonde). Een aantal actiepunten kunnen op die manier gebundeld worden (bijv. projectaanvragen). De Werkgroep Onderwijs kwam in 2012 slechts eenmaal samen. Het overlegmoment eind 2012 werd opgeschoven naar begin Normaal wordt hier voornamelijk gewerkt rond de evaluatie van de voorbije semester(s) en de planning van de volgende semester(s). We hebben echter een moeilijk jaar achter de rug op dit domein. Meer toelichting vindt u hierna (bij functie onderwijscoördinator). Omwille van deze moeilijkheden zijn er naast de werkgroep onderwijs verschillende contacten geweest met de voorzitter van het Consortium IX en enkele van de directies van de scholen waar mee wordt samengewerkt. Er werd op aanzet van de beleidsmedewerker en de directie van de gevangenis een convenant opgesteld om een aantal afspraken en geplogenheden te verduidelijken en consensus na te streven, maar deze werd op de lange baan geschoven en ondanks aandringen niet ondertekend. Begin 2012 werd een bibliotheekmedewerker aangeworven (op basis van de afsprakennota die in 2010 werd afgesloten naar aanleiding van de Convenant tussen de Vlaamse Overheid, Departement Cultuur en de Stad Dendermonde). Dit werd samen met verschillende acties op het vlak van collectie, infrastructuur en hard- en software (cf. hoofdstuk 3) opgevolgd binnen de Werkgroep Bibliotheek, waarin de Provincie Oost- Vlaanderen, de Stad Dendermonde, de gevangenis en De Rode Antraciet vertegenwoordigd zijn. Het forum voor de (samen)werking van CGG Eclips en de doorverwijzers (PSD, TB en Medische Dienst) is in 2012 tweemaal bij mekaar gekomen. Er werd constructief samen gezeten, een aantal knelpunten besproken, de manier van doorverwijzen bekeken, cijfergegevens toegelicht, etc. Dit overleg wordt nog steeds als zinvol en noodzakelijk beschouwd voor een goede samenwerking binnen de inrichting. Vervolgens zijn er twee werkgroepen die voornamelijk vanuit Justitie worden aangestuurd. In beide werkgroepen zijn verschillende Vlaamse partners vertegenwoordigd. De Werkgroep Herstel heeft vooral tot doelstelling om de herstelgerichte gedachte op verschillende manieren in te bedden in de dagelijkse werking van de gevangenis. Er werd rond het aanbod herstel gewerkt, de toneelvoorstelling van vzw Suggnomè (cf. hoofdstuk 5) en rond het Werkboek Herstel. De Stuurgroep Drugs is in 2012 niet samen gekomen. Dit wordt in 2013 terug opgepikt. Naast deze vaste werkgroepen zijn er doorheen het jaar ook enkele ad hoc werkgroepen. Zo werd een werkgroep opgericht om de viering van het 150-jarig bestaan van de gevangenis in 2013 voor te bereiden. Een aantal mensen uit verschillende diensten en geledingen engageerden zich en zetten een mooi programma op voor het komende jaar.

11 11 Een andere werkgroep die regelmatig bijeen gekomen is in 2012 is de werkgroep rond de aparte afdeling. Hierin werd het voorbereidend werk geleverd om met een aparte afdeling in de gevangenis van start te kunnen gaan. De focus van die nieuwe specifieke afdeling ligt op reclassering. De veroordeelden die er verblijven volgen een detentietraject dat gericht is op de voorbereiding van hun integratie in de samenleving conform de externe rechtspositie. Met de beschikbare diensten en personeel wordt getracht een zo optimaal mogelijke daginvulling aan te bieden waarbij aandacht is voor o.a. begeleiding, werk, bezoek, sport, educatie,... Van de gedetineerden worden engagementen verwacht o.a. naar tewerkstelling, opleiding, groepsactiviteiten en trajectbegeleiding. Er wordt gebruik gemaakt van de oasemap en een eigen ontworpen individuele fiche. We streven op deze afdeling naar een intensieve samenwerking tussen de diensten van FOD Justitie en onze diensten van de Vlaamse Gemeenschap. De missietekst vindt u in bijlage. Na een intensieve voorbereiding ging de afdeling, die de naam RE-ST RT kreeg, eind 2012 effectief van start. Bij de implementatie ging de werkgroep over in de Stuurgroep RE-ST RT. Dit zijn de eerste stappen in het kader van een gezamenlijk beleidsplanningsproces. Op een operationeel niveau is er het Coördinatieteam (CORT). Hierin zetelen een aantal vaste samenwerkingspartners (de bibliotheekmedewerker sloot vanaf de 2 e helft van 2012 ook aan) die overleg plegen over het concrete aanbod, de lessen, cursussen e.d. Er wordt naar afstemming gezocht, naar een behoeftedekkend aanbod en naar goede manieren van samenwerken. Hierin liggen grote uitdagingen, onder meer omwille van de vele deeltijdse functies. Er werd het voorbije jaar vaak constructief gediscussieerd, collegiaal taken verdeeld en goede afspraken gemaakt ten voordelen van een eenvormige manier van werken. O.a. om dit CORT goed voor te bereiden en afspraken die daar werden gemaakt op te volgen, zitten de organisatieondersteuner en de beleidsmedewerker tussendoor af en toe samen (OO-BM overleg). Dit overleg is nodig om het dagdagelijkse reilen en zeilen te beheersen en te overzien en wordt door beiden als zinvol en noodzakelijk beschouwd. De frequentie wordt meestal afgestemd op de frequentie van het CORT. Om individuele dossiers te bespreken is er het clientoverleg TB PSD. De werking van dit overleg en de samenwerking tussen beide teams wordt opgevolgd in de WG Strategisch Plan. In het najaar werd de samenwerking grondig geëvalueerd en bijgestuurd. Zo werd o.a. beslist in plaats van om de twee weken nog één keer per maand samen te zitten, en te bespreken dossiers worden op voorhand doorgegeven. Daarnaast werd eind 2012 ook een eerste keer geëxperimenteerd met driehoeksgesprekken (TB, PSD en gedetineerde), met name op RE-ST RT. Wat de samenwerking tussen de actoren van de Vlaamse Gemeenschap onderling specifiek betreft, werd op het elan van voorheen verder gewerkt. Dit bijvoorbeeld door het samenbrengen van betrokkenen in het PMD, maar ook door de beleidsmedewerker die doorheen het jaar contacten onderhoudt, nieuwe partners zoekt en betrekt, etc. Zo werd in de loop van 2012 onder andere contacten gelegd met de cultuurbeleidscoördinator van de Stad Dendermonde, het Netwerk Vrijetijdsparticpatie en de Stedelijke Academie voor Muziek, Woord en Dans. Verder is er het GPA, het Gezamenlijk Plan van Aanpak tussen het team van Justitieel Welzijnswerk (JWD) en de beleidsmedewerker waarin voor de periode een aantal gezamenlijke doelen geformuleerd staan 7. In de loop van 2012 werd dit geëvalueerd en aangepast voor de periode O.a. voor de opvolging van deze acties, de werking van JWD in de gevangenis, het globalere algemeen welzijnswerk, in functie van de goede 7 Een kopie van de definitieve versie kan bij JWD of bij de beleidsmedewerker opgevraagd worden.

12 12 samenwerking, etc. sluit de beleidsmedewerker ongeveer om de 4 à 6 weken aan bij de teamvergadering van JWD. Op provinciaal niveau is het overkoepelende overleg met het CGG, de Toetsingsgroep opnieuw enkele keren samen gekomen. Dit overleg zorgt mee voor een goede werking en inbedding van het aanbod in de lokale gevangenis. Hier werd opnieuw de vraag gesteld naar een transferbeleid (wegens het abrupt beëindigen van begeleidingen) en werden vanuit het CGG reeds een aantal initiatieven genomen om de zorgcommunicatie met het CGG in andere gevangenissen te verbeteren. 2. Actoren betrokken bij de hulp- en dienstverlening Coördinatie Functie VTE Organisatie Standplaats Beleidsmedewerker 1 Vlaamse overheid dep. WVG Gevangenis Organisatieondersteuner 0,5 CAW Regio Dendermonde Gevangenis Trajectbegeleider 3 CAW Regio Dendermonde Gevangenis Onderwijscoördinator 0,5 Consortium IX Consortium Sportfunctionaris 0,3 De Rode Antraciet vzw Gevangenissen Oost-Vlaanderen VDAB-detentieconsulent 1 VDAB Dendermonde Gevangenis Bibliotheekmedewerker 0,5 Openbare Bibliotheek, Stad Bibliotheek Dendermonde De beleidsmedewerker (BM) is een personeelslid van de Vlaamse overheid en is tewerk gesteld binnen de afdeling Welzijn en Samenleving van het departement Welzijn, Volksgezondheid en Gezin. De beleidsmedewerker leidt samen met de gevangenisdirectie en de verantwoordelijken van de verschillende hulp- en dienstverleningsorganisatie het geheel aan hulp- en dienstverlening in goede banen. Zij coördineert de hulp- en dienstverleningsinitiatieven in de gevangenis en zorgt ervoor dat de verschillende actoren samenwerken en hun werking plannen, bijsturen en op elkaar af te stemmen. De beleidsmedewerker vertegenwoordigt de Vlaamse overheid en de hulp- en dienstverleners bij de gevangenisdirectie en tracht in overleg het aanbod af te stemmen op de penitentiaire context en de noden van de doelgroep. Doorheen 2012 heeft de beleidsmedewerker geïnvesteerd in een aantal zaken op praktisch niveau zoals evaluatie van onze manier van werken (organisatie van een activiteit), evaluatie van activiteiten vast op de agenda plaatsen, opvolgen van veranderingen omtrent gesprekslokalen etc. Daarnaast was er ook aandacht om verbinding te creëren tussen de verschillende medewerkers en functies. Bijvoorbeeld door de bibliotheekmedewerker in contact te brengen met andere partners (o.a. via CORT), door visie-oefening, swot-analyse, etc. De organisatieondersteuner (OO) is een medewerker van de dienst Justitieel Welzijnswerk Dendermonde (JWD) binnen het Centrum voor Algemeen Welzijnswerk Regio Dendermonde (CAW). In samenwerking met de beleidsmedewerker zorgt hij ervoor dat de hulp- en dienstverleners hun werk goed kunnen doen. De organisatieondersteuner staat onder andere in voor de praktische organisatie van de hulp- en dienstverlening in de gevangenis zoals bekendmaking van activiteiten, het peilen naar verwachtingen van gedetineerden, het

13 13 organiseren van een aantal specifieke activiteiten,. Daarnaast staat hij ook in voor het voorbereiden van nieuwe initiatieven in afstemming op de noden en behoeften van de doelgroep en het evalueren van het bestaande aanbod. De organisatieondersteuner heeft in de loop van 2012 in nauwe samenwerking met de beleidsmedewerker het aanbod van hulp- en dienstverlening ondersteund, uitgebouwd en mee gecoördineerd. De organisatieondersteuner staat in voor de opmaak en het aftoetsen van de jaarplanning en voor heel wat dagdagelijkse en praktische opvolging. Eind 2012 (oktober) verliet de organisatieondersteuner na twee jaar haar dienst voor een nieuwe uitdaging. De nieuwe collega werd gelukkig snel aangeworven zodat hij zich voor de laatste weken van het jaar nog kon beginnen inwerken. Ook de trajectbegeleiders (TB) zijn medewerkers van de dienst JWD. Ze wijzen de gedetineerden de weg doorheen de waaier aan hulp- en dienstverlening tijdens en na de detentie en motiveren de gedetineerden om aan hun persoonlijke situatie te werken. Ze gaan na welke vragen, noden en behoeften de gedetineerden hebben. Ze informeren hen over het bestaande aanbod binnen de gevangenis, oriënteren hen en leiden hen naar het aanbod toe. Ze volgen het verloop van het hulp- en dienstverleningstraject en evalueren dit. Bovendien kan de trajectbegeleider gedetineerden helpen bij het uitbouwen van hun reclassering. Bij dat alles werkt de trajectbegeleider nauw samen met de psychosociale dienst en met andere relevante diensten van de gevangenis. Het onthaal van gedetineerden door de trajectbegeleiders werd meermaals onder de loep genomen. Er is in 2012 veel tijd gegaan naar het kwalitatief maken en houden van dit onthaal. Er is veel informatie uitgewisseld tussen de teamleden en dit heeft de deskundigheid en de uniformiteit verhoogd. Het team trajectbegeleiders wil op dit elan verder gaan. Door de opstart van RE-ST RT zijn de trajectbegeleiders bovendien getriggerd om verder na te denken over wat trajectbegeleiding betekent en hoe dit optimaal in te vullen. Dit is een lopend proces waar in 2013 nog verder aan gewerkt wordt. Vanuit het Consortium Volwassenenonderwijs IX is een onderwijscoördinator (OC) tewerkgesteld in de gevangenis. Hij heeft als taak een behoeftedekkend onderwijsaanbod uit te bouwen. Daartoe werkt hij nauw samen met de andere diensten in de gevangenis. Hij onderzoekt en verzamelt de opleidingsbehoeften van de gedetineerden, geeft informatie over het aanbod, onderhandelt met de centra over de uitbouw van een aanbod. Ook de ondersteuning van de leerkrachten behoort tot het takenpakket van de onderwijscoördinator. Daarnaast ondersteunt hij de gedetineerden bij hun zelfstudie, helpt hen bij vragen, etc. Ook neemt de onderwijscoördinator een deel van de administratieve last op zich: de rapportering aan verschillende overheden, registratie van deelname aan cursussen, de zorg voor de logistiek, etc was een moeilijk jaar voor onderwijs. De onderwijscoördinator startte vrij vroeg in het jaar met de combinatie met een andere functie, wat in de praktijk tot heel wat moeilijkheden leidde. Hij was weinig op de werkvloer aanwezig en de tijd ontbrak hem om alles goed te organiseren, op te volgen en af te handelen. De beleidsmedewerker en organisatieondersteuner zijn dan ook meermaals ingesprongen om een en ander op de rails te krijgen/houden. Ook de communicatie van de onderwijscoördinator met andere partners liet te wensen over. De problemen werden meermaals aangekaart bij het Consortium IX (cf. voorstel convenant), maar tot op heden zonder concrete resultaten of verbetering. Er wordt gehoopt dat deze situatie zich in 2013 herstelt zodat er opnieuw een degelijke organisatie van kwaliteitsvol onderwijs kan aangeboden worden in onze gevangenis.

14 14 Parallel aan de werking van sportdiensten verbonden aan steden en gemeenten streeft de sportfunctionaris (SF) van De Rode Antraciet ernaar om, in samenwerking met anderen, zoveel mogelijk gedetineerden in de gevangenis aan te zetten om gezond te bewegen of te sporten in kwaliteitsvolle omstandigheden. In samenwerking met diverse interne (beambten, sportfatikken, ) en externe partners (Stedelijke Sportdienst, ) staat de sportfunctionaris in voor de uitbouw van een continu, duurzaam en kwaliteitsvol sportaanbod. Hij/zij zet samenwerkingsverbanden op met externe sportorganisaties, werkt vernieuwde sportinitiatieven uit die inspelen op de behoeften van de gedetineerden, staat mee in voor het goede verloop van bijvoorbeeld sporttornooien en geeft advies bij de (her)inrichting van de sportinfrastructuur. Na een turbulentere periode vorig jaar (cf. personeelswissel), heeft de sportfunctionaris sport in 2012 opnieuw op de kaart gezet. Het vaste aanbod werd gestabiliseerd en er was ruimte voor nieuwe initiatieven. De inzet van 1 VTE in drie gevangenissen blijft beperkt, maar door een aantal zaken provinciaal te organiseren, hoopt de sportfunctionaris winst te boeken ten voordele van de drie werkplekken. De gevangenis van Dendermonde kan rekenen op een vaste VDAB Detentieconsulent. VDAB is als organisatie al 23 jaar actief in de gevangenis waarvan de laatste 12 jaren met een fulltime aanbod. De detentieconsulent werkt voornamelijk via individuele gesprekken. Samen met de gedetineerde wordt bekeken wat er kan gebeuren op het vlak van tewerkstelling (gericht op reclassering, na detentie), wordt er gezocht naar een geschikte job en/of opleiding en welke stappen daartoe dienen genomen te worden. De detentieconsulente heeft een jarenlange ervaring met het werk in de gevangenis. Ze is vooral toegespitst op individueel cliëntwerk. Met de afdeling RE-ST RT ziet zij een belangrijke doelgroep gecentraliseerd, wat in de toekomst misschien tot een andere aanpak kan leiden. Daarnaast wordt de organisatie van het assessment (2 maal per jaar) door haar opgenomen. Zij maakt ook deel uit van het Coördinatieteam. Sinds 2012 is er een bibliotheekmedewerker werkzaam in de gevangenis. Zijn voornaamste taak is het voorbereiden van de bibliotheek als filiaal van de openbare bibliotheek geweest. Dat wil zeggen: het wieden en aanvullen van de collectie, het implementeren van een nieuw uitleensysteem, het kaften, voorzien van etikettering, lezerspasjes en dergelijke, de opmaak van een reglement, etc. In afwachting van de officiële opening in 2013 bleef de oude bibliotheek gewoon open, en dit dankzij de hulp van de ervaringsdeskundige in armoede en sociale uitsluiting (ED). Samenwerkingspartners De hulp- en dienstverlening in de gevangenis van Dendermonde wordt concreet vorm gegeven door verschillende samenwerkingspartners. Met een groot aantal is er een structurele samenwerking, anderen worden in functie van een specifiek aanbod gecontacteerd. In onderstaand schema vindt u de organisaties terug waar in de loop van 2012 (al dan niet intensief) mee is samengewerkt.

15 15 WELZIJN GEZONDH. ONDERWIJS TEWERKST. SPORT CULTUUR ANDERE CAW Regio D Monde (JWD en SH) CGG Eclips Consortium IX VDAB DRA DRA Balie D mon de (GJA) Suggnomè AA CVO VTH Vokans Sportdienst Stad D Monde Teleonthaal Vzw Logo Dender VVBV (CAP) PCVO Scheldeland BC Drive Openb. Bib. D Monde Provincie Oost- Vlaanderen CVO Janitor BC Danlie Hamme Vzw Zinloos geweld CBE BC Temse Vormingplu s Huis van het Vlabus Bart Nederlands Schovaerts Bloso Huis vd Mens Cubeco ED- POD MI Netwer k vrijetijd spartici patie Erfgoe dcel Er was in tegenstelling tot 2011 dit jaar geen samenwerking met Resoc en Voka. Er waren wel nieuwe contacten met de Cultuurbeleidscoördinator van de Stad Dendermonde, het Netwerk vrijetijdsparticipatie en de Erfgoedcel. Verder is het zo dat met het CAW een fusieproces opgestart is om één provinciaal CAW te worden. Medewerkers In onderstaande tabel wordt een overzicht gegeven van de verschillende organisaties die op een of andere manier (vast, eenmalig, ) betrokken zijn geweest bij het aanbod aan hulpen dienstverlening gedurende Er wordt telkens ook weergeven waar zich verschuivingen hebben voorgedaan. ORGANISATIE AANBOD VAST/EENM./ HOOFDEN 2012 VTE Vl. Overheid BM Vast 1 1 CAW - JWD OO Vast ,5 TB Vast Vrijwilligers Doorlopend CAW - SH Workshop 2x/jaar 1 (+ 1TB) DRA - SIB 8 Film en debat 2x/jaar 2 x 2 Suggnomè Herstelbemiddeling Vast 2 1,5 Teleonthaal Telefonische HV Doorlopend Vrijwilligers CGG Eclips Therapie Vast 1 0,2 AA Ondersteuning bij 2x/maand 6 vrijwilligers drankproblematiek Vzw Logo Gezondheidsacties 2 acties dit jaar Afh.vh aanbod 1 Dender VVBV Oriëntering ivm drugs (CAP) Doorlopend 1x/week aanspreekpnt 1 0,2 8 Slachtoffer in Beeld

16 16 Consortium IX OC Vast 1 0,5 CVO VTH Onderwijslessen Doorlopend Ong. 10u/week PCVO Onderwijslessen Doorlopend 4 Scheldeland Ong. 10u/week CVO Janitor Onderwijslessen Doorlopend 1 modules/week (32,5u/week) CBE Onderwijslessen Doorlopend 1 Ong. 3,5u/week Huis vh Ndl Screening 2x/jaar anderstaligen VDAB Detentieconsulent Vast 1 1 Vokans Assessment 2x/jaar 2 x 2 DRA SF Vast 1 0,3 Sportdienst Financiële Doorlopend 2 aanspreekpntn D monde ondersteuning BC Drive Lesgever 1,5u/ 2 weken 1 BC Danlie Lesgever 1,5u/ 2 weken 1-1 BC Temse Lesgever 1,5u/ 2 weken 1 +1 Vlabus Aanleveren 9u/week 1 lesgevers Bloso Lesgeversuren 30u/jaar 1 aanspreekpnt Losse Toernooi, Enkele keren/jaar 3 sportinitiatieven streetdance, DRA Aanspreekpunt scw Doorlopend 1 +1 aanspreekbaar DRA Vorming 3x/jaar 3 x 2 DRA Crea Doorlopend ,5u/week Buiten Beeld Filmfestival 5films+besprking 2 +2 Openbare bib Ondersteuning Vast 1 vast ( ,5 bibwerking aanspreekpntn) Provincie Oost- Ondersteuning Doorlopend 2 aanspreekpntn Vlaanderen bibwerking Particulier Grafisch verhaal 1x/jaar 2 sessies 1 Particulier Haiku-workshop 1x/jaar 1 +1 Particulier Graphic poem 1x/jaar 1 +1 Vzw Zinloos Vorming Eenmalig 1 Geweld Huis vd Mens Mindfulness 1x/jaar 1 Dansateljee Dansoptreden Eenmalig 30 vzw Particulier Workshop comedy Eenmalig 2 Particulier Comedyoptreden Eenmalig 2 Vormingplus Aanbod + lezing 2x/jaar 1 Verschillende Lezingen Ong. 5 dit jaar 10 particulieren Moreel Poëzie en filosofie 3x/jaar 1 0,3 consulent Balie GJA Doorlopend 1 1/2weken Balie Infosessie B.P. 2x/jaar 2 ED Bib + workshops Doorlopend 1 1

17 17 Een belangrijke evolutie is dat De Rode Antraciet vzw voor iedere gevangenis een aanspreekpunt sociaal cultureel werk heeft voorzien. Voor Dendermonde betekent dit dat we, waar we vroeger geen beroep konden doen op een sociaal cultureel werker, we nu toch een aanspreekpunt hebben. Deze samenwerking moet nog verder vorm en duidelijkheid krijgen. Algemeen kunnen we stellen dat meer dan 100 mensen op een of andere manier betrokken geweest zijn op het hulp- en dienstverleningsaanbod in de gevangenis van Dendermonde het voorbije jaar. Er zijn een aantal personeelswissels gebeurd, bijvoorbeeld omwille van zwangerschap (leerkracht, TB), een nieuwe job (OO), loopbaanonderbreking (leerkracht crea) of andere indeling van werkuren (badmintonlesgever). Er zijn door de beleidsmedewerker zeven introductiegesprekken doorgegaan met nieuwe medewerkers. Verder waren er meer dan 50 personen die eenmalig of voor een afgebakend (kort) project naar de gevangenis zijn gekomen (lezing, eenmalige vorming, workshops, etc.). Een opvallende stijging t.o.v. vorig jaar (toen ging het om ongeveer 15 personen). We hebben dan ook meer zeer korte of eenmalige sessies georganiseerd. Tot slot kunnen we nog vermelden dat er een heel aantal vrijwilligers actief zijn binnen de gevangenis: 10 voor individuele bezoeken, 9 voor het kinderbezoek, 6 bij de AA en de vrijwilligers van teleonthaal bij een eventuele oproep vanuit de gevangenis. 3. Conclusies en toekomstperspectieven De PMD-structuur is het voorbije jaar niet veranderd. Het is zo dat iedere vraag, elk idee of knelpunt, iedere samenwerkingspartner, etc. waar nodig een plaats vindt in de structuur en het gepaste forum telkens voorhanden is. In de bibliotheek en voor de aparte afdeling RE-ST RT is het voorbije jaar veel werk verzet. De samenwerking tussen onze diensten vanuit de Vlaamse Gemeenschap en de diensten van de gevangenis zelf (FOD Justitie) werd o.a. via deze projecten constructief verder vorm gegeven. Stap voor stap kan er richting een gezamenlijke beleidsplanning gewerkt worden. Het domein sport klom het voorbije jaar uit wat we een dal kunnen noemen. Jammer genoeg was het op het vlak van onderwijscoördinatie een minder geslaagd jaar. Dit is zeker een werkpunt voor We werkten met erg veel partners en organisaties samen, vaak ook voor kortere periodes (workshops ed). Anderzijds wordt het netwerk steeds maar verstevigd en worden belangrijke samenwerkingen gesmeed, zoals met de Stad Dendermonde (sportdienst, bibliotheek, cultuurbeleidscoördinator, netwerk vrijetijdsparticipatie, Erfgoedcel). Ook De Rode Antraciet komt aan onze vraag tegemoet door een aanspreekpunt te voorzien. We kunnen stellen dat door al deze partners, mensen en organisaties hulp- en dienstverlening in de gevangenis van Dendermonde echt een gezicht krijgt/heeft.

18 18 Hoofdstuk 3: uitbouw van een kwalitatief aanbod (strategie 1) Binnen dit derde hoofdstuk wordt een omschrijving gegeven van de uitbouw van een kwalitatief hulp- en dienstverleningsaanbod. Per beleidsdomein worden de belangrijkste realisaties, verschuivingen, tendensen van het afgelopen werkjaar benoemd. Vervolgens worden een aantal structurele werkpunten en aanbevelingen omschreven. Een gedetailleerd overzicht van de verschillende activiteiten is terug te vinden in de bijlagen. Daar is per aanbod een fiche met meer informatie opgesteld. Vooreerst kunnen we enkele globale gegevens weergegeven (gebaseerd op cijfers uit GOS). Aantal unieke gedetineerden deelname aan activiteit: ja deelname activiteit: nee Totaal leeftijd: 18-59j leeftijd: 18-25j leeftijd: 26-29j leeftijd: 30-39j leeftijd: 40-49j leeftijd: 50-59j leeftijd: 18-59j leeftijd: 60j+ leeftijd: 60-64j leeftijd: 65j leeftijd: 60j leeftijd: leeftijd: onbekend onbekend leeftijd: onbekend Leeftijd: geen filter Opgelet: de definitie van deelname aan een activiteit is de status definitief ingeschreven hebben. Dit zegt echter nog niets over de aan- of afwezigheid, m.a.w. over de effectieve deelname. We zien bij de 50-ers en vooral bij de 60+-ers dat zij verhoudingsgewijs minder vaak deelnemen/definitief ingeschreven zijn. Aantal gedetineerden unieke deelname aan activiteit: ja % tov totaal gedet deelname aan activiteit: nee % tov totaal gedet Totaal Beklaagde 276 (32,7%) 24,3% 79 (27,2%) 7% 355 geïnterneerde 4 (0,5) 0,4% 8 (2,9) 0,7% 12 veroordeelde 58 (6,7) 5,1% 33 (11,4) 3% 91 veroordeelde > 3 jaar 186 (22) 16,4% 54 (18,6) 4,8% 240 veroordeelde <= 3 jaar 257 (30,4) 22,6% 67 (23,1) 6% 324 niet ingevuld 64 (7,6) 5,6% 49 (16,9) 4,3% 113 Totaal ,4% ,6% Kijken we naar de deelname per statuut, dan zien we gelijkaardige percentages, een gelijke verdeling als de aanwezigheid in de gevangenis per statuut (cf. p. 7). De veroordeelden worden dus iets beter bereikt, participeren globaal gezien iets meer dan beklaagden.

19 19 Domein Aantal reeksen Aantal sessies Aantal unieke gedetineerden cultuur gezondheid niet ingevuld onderwijs sport welzijn werk Overzicht Totaal: 89 Totaal: Totaal: In deze tabel vind je per domein het aantal sessies en het aantal unieke gedetineerden dat ingeschreven is voor deze sessies. Een sessie is een welbepaalde activiteit (bijv. spinning op dinsdag 9 januari van 9u15 tot 10u15). Ingeschreven zijn voor een sessie moet hier geïnterpreteerd worden als: minstens de status kandidaat gehad hebben. Dit wil nog niet zeggen dat iemand effectief heeft deelgenomen (bijv. selectie bij te groot aantal kandidaten, vrij/transfer voor de sessie start, ). Aantal sessies cultuur gezondheid niet ingevuld onderwijs sport welzijn werk Activiteit: geen filter beklaagde geïnterneerde veroordeelde veroordeelde > jaar veroordeelde <= 3 jaar niet ingevuld geen filter Hierbij nog eens het aantal sessies (2.524 in 2012) maar dan opgesplitst per domein, en gecombineerd met het statuut van de gedetineerden die hiervoor ingeschreven hebben. Het valt onmiddellijk op dat binnen het domein sport erg veel sessies zijn doorgegaan. Er is dan ook een vast aanbod dat doorheen het hele jaar loopt (cf. verder). Op het vlak van tewerkstelling zijn er een pak minder, daar ligt dan ook een grotere focus op de individuele begeleiding door de detentieconsulente. Uit deze cijfers lijken we opnieuw te moeten concluderen dat we meer veroordeelden bereiken dan beklaagden. In wat volgt worden verschillende activiteiten per domein besproken. Hierbij wordt telkens op het einde een overzicht gegeven van het aantal gedetineerden die ingeschreven geweest zijn, gestopt ed. Dit enkel voor de groepsactiviteiten (individuele begeleidingen zijn hier niet in opgenomen!). Deze informatie wordt bovendien nog niet altijd accuraat aangevuld in het GOS waardoor de interpretatie van de cijfers ook voorzichtig moet gebeuren. Vaak zijn het globale cijfers per domein, zonder een opsplitsing (bijvoorbeeld onderwijs wordt niet opgesplitst in Basiseducatie en CVO).

20 20 Hieronder vindt u een globaal overzicht van de activiteiten per domein: Welzijn Gezond heid Onder wijs Tewerk stelling Sport Cultuur Trajectbege leiding Individueel bezoek vrijwilligers Kinder bezoek Teleonthaal GJA Suggnomè Herstel -Film & debat - Workshop slachtoffers - Infosessies - Gastspreker CGG AA CAP 24u niet roken en gezond kraam CVO VTH Italiaans Engels Frans Excel Word PCVO Scheledeland NT2 Nederlands in Detentie Reken en taalvaardigh Word Maatsch reïntegratie Webdesign Oulook & agendabheer CVO Janitor -Schilder CBE Waas en Dender VDAB Detentie consulent Assessment Vokans Fitness Spinning Multisport Start 2 Run Sportaanbod vakanties Fitness Badminton Start to run Buitenploegen Bibliotheek Creatief Atelier Verschillend e workshops Optredens, muziek, dans,... Buiten Beeld Babbelonie Ontspanning (kwis, lezing,...) Computerinitiatie Vormingen 1. Welzijn Trajectbegeleiding In hoofdstuk 2 werd al kort ingegaan op de functie van de trajectbegeleiders in de gevangenis. Enerzijds is er de focus op een systematisch onthaal, anderzijds de eigenlijke trajectbegeleiding.

21 21 Het onthaal wordt op volgende manier georganiseerd (cf. 2011): Alle inwoners van het gerechtelijk arrondissement Dendermonde (ongeacht juridisch statuut of taal) en alle gedetineerden zonder vaste verblijfplaats die Nederlands spreken, krijgen een persoonlijk proactief onthaal. Nederlandstaligen en anderstaligen die Frans, Engels of Duits spreken en woonachtig zijn buiten het gerechtelijk arrondissement krijgen een schriftelijke onthaalmap via de PSD (bij hun onthaalgesprek). Anderstaligen die geen van bovengenoemde talen spreken en woonachtig zijn buiten het gerechtelijk arrondissement krijgen een onthaalbrief in hun taal vanuit JWD (dit op basis van de taalregistratiefiche ingevuld door PSD). Uit de evaluatie en cijfergegevens (cf. GOS) blijken o.a. volgende zaken (cf. bijlagen): - In 2012 heeft het team JWW 491 cliënten onthaald. Daarvan waren er 158 beklaagden, 2 geïnterneerden en 311 veroordeelden waarvan 200 met een straf minder of gelijk aan 3 jaar en 109 met een straf van meer dan 3 jaar. Bij 20 gedetineerden werd het juridisch statuut niet ingevuld. - Van de 491 zijn er 474 uit de leeftijdscategorie jaar. 14 gedetineerden hebben een leeftijd van meer dan 60 jaar. - Het gaat om 238 personen met de Belgische nationaliteit (ongeveer de helft dus van de groep die via onthaal bereikt wordt). Een andere grotere groep zijn personen uit de Oost-Europese landen (36 personen, waarvan 19 Roemenen) - De aanmeldingsvragen waar trajectbegeleiders in eerste instantie mee geconfronteerd worden, zijn vnl. vragen naar informatie (201), administratieve hulp (26) en ondersteuning (23). - In totaal werden in de onthaalfase 526 vragen gesteld, waarvan de meeste over welzijn (392), gezondheid (59) en werk (34). - Binnen het domein welzijn, gaan de vragen over psychische en persoonlijke problemen (83) en het relationele netwerk (91). Als derde categorie gaat het vooral om vragen op vlak van financiën en huisvesting (65). - Gedetineerden worden binnen onthaal het vaakst geholpen door het geven van informatie (303) en door hen praktisch (82) bij te staan. Ook vraagverheldering (23) en ondersteuning (23) blijken heel er belangrijk. - Het merendeel van de onthalen eindigt na 4 contacten (in 2011 was dit na 2 contacten ongeveer). In minimum de helft van de gevallen is dit omwille van transfer of vrij gaan (cijfers zijn volledig ingevuld) personen werden buiten de gevangenis geholpen door de trajectbegeleiders (naastbestaanden, verdachten en (ex-)gedetineerden). Wanneer we dieper ingaan op de trajectbegeleiding, dan kunnen we volgende zaken vast stellen: - Er zijn in gedetineerden geweest waarmee ofwel een aanbod begeleiding (151) ofwel een toeleiding naar een deeltraject (143) is opgestart. - Van de 151 begeleidingen waren er 25 in kader van de ouder kind contacten en 123 voor een integrale begeleiding. Een 3-tal gedetineerden kregen begeleiding in het kader van psychische en persoonlijke problemen. - Van de 123 integrale begeleidingen: o Voornamelijk veroordeelden (92) o 23-tal van allochtone afkomst, maar toch vooral Belgen (105). Dit is niet onlogisch aangezien taal toch een belangrijke rol speelt in het uitwerken van een begeleiding. o Eind 2012 zijn er nog 66 begeleidingen lopende en deze werden dan ook overgedragen naar Als we kijken naar de 143 deeltrajecten dan zien we volgende verdeling: o aanbod gezondheid: 15 (toeleidingen CGG, CAP, ) o aanbod onderwijs : 7 o aanbod sport: 3

22 22 o aanbod welzijn: 102 ( toeleidingen naar Suggnomè, toeleidingen naar residentiële begeleiding thuisloosheid, ) o aanbod werk: 16 (toeleidingen VDAB) - Van het aanbod waar trajectbegeleiders naar toeleiden, wordt maar iets meer dan de helft opgestart. De redenen waarom een aanbod niet wordt opgestart zijn velerlei, namelijk het aanbod sluit niet aan op de behoefte van de gedetineerde, wachtlijsten, etc. - Eind 2012 blijken er nog 87 deeltrajecten lopende te zijn. Deze werden overgedragen naar Individueel bezoek van vrijwilligers JWD Er was, zoals de voorbije jaren, een equipe van 10 vrijwilligers die gedetineerden extra ondersteuning bieden tijdens hun detentie. Er zijn een 34 nieuwe begeleidingen opgestart in 2012, en 8 dossiers werden uit 2011 overgedragen. Vergelijkbare aantallen met de voorbije jaren. In het najaar werd de vrijwilligerswerking geëvalueerd en hervormd tot bezoekvrijwilligers. Een bezoekvrijwilliger is een vrijwillig medewerker bij JWD die een gedetineerde een bezoek brengt in de gevangenis van Dendermonde. Deze gedetineerde is iemand wiens netwerk is weggevallen en bijgevolg geen bezoek ontvangt. De vrijwilliger haalt via deze weg een gedetineerde uit zijn sociaal isolement en brengt een bezoek aan de gedetineerde zoals een familielid zijn dierbare komt bezoeken (ook effectief in de bezoekzaal van de gevangenis). Deze nieuwe werking gaat in voege vanaf 1 januari Omwille van die verandering hebben meer dan de helft van de vrijwilligers afgehaakt (6 personen). In 2013 zal er dan ook werk gemaakt worden van een werving, selectie en vorming. Kinderbezoek In 2012 waren er 9 vrijwilligers actief, die de kinderbezoeken op zaterdag en woensdag organiseerden. In totaal werden in het afgelopen jaar 24 kinderbezoeken georganiseerd, 12 op zaterdag (met partner, begeleider, voogd, ) en 12 op woensdag (enkel papa en kind(eren)). Voor het zaterdagbezoek werden gemiddeld 16 families bereikt, voor het woensdagbezoek gemiddeld 5 families. Het kinderbezoek op zaterdag is een vaste waarde gebleven, het kinderbezoek op woensdag is dit nog niet echt. Dit is dan ook een werkpunt voor het team in De organisatieondersteuner is enkel nog aanwezig bij de vergadering vooraf en de evaluatie na het kinderbezoek. De eigenlijke bezoeken worden zelfstandig door de vrijwilligers ingevuld. Waar nodig wordt er ondersteuning geboden tijdens de bezoeken zelf. Er zijn voor zowel het woensdag- als het zaterdagbezoek twee verantwoordelijke vrijwilligers aangeduid. Deze vervullen deze taak naar behoren met een directe feedback na elk kinderbezoek. Teleonthaal We zien dat het aantal oproepen vanuit de Oost-Vlaamse gevangenissen (Gent, Oudenaarde en Dendermonde) jaar na jaar daalt. Er werden in oproepen vanuit de gevangenis geregistreerd (152 in 2011). Cijfers per gevangenis zijn er niet (cf. anonimiteit). Er werd eind 2012 nieuw materiaal in de gevangenis verspreid i.f.v. bekendmaking (cf. hoofdstuk 4). Veelal gaat het in de gesprekken over relaties, suïcide, eenzaamheid, etc. Daarnaast ook enkele thema s eigen aan de context (juridisch, daderbeleving, etc.).