Voorwoord. Beste lezer,

Transcriptie

1 JAARVERSLAG Hulp- en dienstverlening aan gedetineerden Dendermonde 2011

2 Voorwoord Beste lezer, Een jaar is algauw voorbij, maar zoals u zal lezen, kan er heel wat gebeuren in een jaar tijd. In dit verslag vindt u de neerslag van de belangrijkste gebeurtenissen, verwezenlijkingen, maar ook van de moeilijkheden en knelpunten inzake hulp- en dienstverlening in de gevangenis van Dendermonde van het afgelopen jaar De inspanningen van alle medewerkers die een opdracht uitoefenen bij de organisatie en de uitbouw van een kwalitatief hulp- en dienstverleningsaanbod worden weergegeven. Naast een omschrijving van gerealiseerde initiatieven, wordt ook de samenwerking en wisselwerking van alle Vlaamse actoren uitgebreid toegelicht. Op basis van de actuele situatie en de gemaakte reflecties worden tevens aandachtspunten geformuleerd naar de toekomst toe. Dit uitgebreide verslag kwam tot stand dankzij de inbreng van de vele hulp- en dienstverleners. De beleidsmedewerker bundelde alle aangeleverde informatie. Het verslag is zo opgebouwd dat er een aantal keer naar de bijlagen verwezen wordt, dit om het makkelijk leesbaar te houden. Ook wordt er telkens een korte samenvatting weergegeven per hoofdstuk. Helemaal achteraan vindt u de algemene conclusies. Dank aan alle betrokkenen, enerzijds voor de input voor dit jaarverslag, anderzijds voor hun aanhoudende inzet in de gevangenis van Dendermonde, een toch niet te onderschatten werkcontext. Onze dank gaat ook uit naar de directie van de gevangenis van Dendermonde. Zij ondersteunen en faciliteren waardoor hulp- en dienstverlening mee mogelijk gemaakt wordt. Annelies Jans, Beleidsmedewerker Vlaamse Overheid, Departement Welzijn, Volksgezondheid en Gezin I.s.m. Vlaamse hulp- en dienstverleningsactoren in de gevangenis van Dendermonde.

3 3 Inhoudstafel Voorwoord... 2 Inhoudstafel... 3 Lijst met afkortingen... 4 Inleiding... 5 Hoofdstuk 1: Situering van de gevangenis Historiek Infrastructuur Populatie Regime Personeel Justitie... 8 Hoofdstuk 2: Samenwerkingsmodellen en organisatievormen voor de uitbouw van een kwalitatief aanbod (strategie 3) PMD-werking Actoren betrokken bij de hulp- en dienstverlening Conclusies en toekomstperspectieven...17 Hoofdstuk 3: uitbouw van een kwalitatief aanbod (strategie 1) Welzijn Gezondheid Onderwijs Tewerkstelling Sport Cultuur Algemene tendensen Conclusies en toekomstperspectieven...30 Hoofdstuk 4: profilering van het hulp- en dienstverleningsaanbod (strategie 2) Werving Personeel Justitie Extra initiatieven Nieuw De gedetineerde zelf Conclusies en toekomstperspectieven...33 Hoofdstuk 5: verkrijgen vergroten van het draagvlak (strategie 4) Intern Extern Conclusies en toekomstperspectieven...35 Hoofdstuk 6: een HRM- en Organisatieontwikkelingsbeleid (strategie 5) Aanwervingen Onthaalprocedure Dag van de hulp- en dienstverleners Ondersteuning Logistiek Vorming en opleiding Conclusies en toekomstperspectieven...38 Hoofdstuk 7: algemene conclusie...39

4 4 Lijst met afkortingen AA BIS BK BM BV CAP CAW CBE CGG CORT CVO DSO ED GJA GOS GPA JWD LOGO OC OO PA PBA PC PMD PSD SAW SF SH SURB TB UV VDAB VI VOKANS VTE VVBV WG Anonieme Alcoholisten Begeleid Individueel Studeren Beklaagde Beleidsmedewerker Veroordeelde Centraal Aanmeldingspunt Centrum Algemeen Welzijnswerk Centrum voor Basiseducatie Centrum Geestelijke Gezondheidszorg Coördinatieteam Centrum Volwassenenonderwijs Directe Sociale Omgeving Ervaringsdeskundige armoede en sociale uitsluiting Gratis Juridisch Advies Gedetineerdenopvolgsysteem Gezamenlijk Plan van Aanpak Justitieel Welzijnswerk Dendermonde Lokaal Gezondheidsoverleg Onderwijscoördinator Organisatieondersteuner Penitentiair Assistent Penitentiair Bewakingsassistent Ploegchef Planningsteam Maatschappelijke Dienstverlening Psychosociale Dienst Steunpunt Algemeen Welzijnswerk Sportfunctionaris Slachtofferhulp Strafuitvoeringsrechtbank Trajectbegeleiding Uitgangsvergunning Vlaamse Dienst voor Arbeidsbemiddeling Voorwaardelijke Invrijheidsstelling Vormings- en opleidingskansen Voltijdse kracht Vlaamse Vereniging Behandelingscentra Verslaafdenzorg Werkgroep

5 5 Inleiding In 2002 ging in vijf gevangenissen in Vlaanderen de implementatie van het Vlaams strategisch plan hulp- en dienstverlening aan gedetineerden van start. Sinds 2008 is dit plan in werking in alle gevangenissen in Vlaanderen en Brussel. De missie van de Vlaamse gemeenschap staat centraal bij de uitvoering van dit plan: De Vlaamse gemeenschap waarborgt het recht van alle gedetineerden en hun directe sociale omgeving op een integrale en kwaliteitsvolle hulp- en dienstverlening zodat ook zij zich harmonisch en volwaardig kunnen ontplooien in de samenleving. Deze missie vertaalt zich in 5 strategische doelstellingen: - Uitbouwen van een kwalitatief aanbod - Profileren van het hulp- en dienstverleningsaanbod - Ontwikkelen en implementeren van samenwerkingsmodellen en organisatievormen - Verkrijgen en vergroten van het draagvlak bij de actoren van de Vlaamse gemeenschap, bij de stakeholder Justitie en bij de samenleving - Ontwikkelen en implementeren van een HRM- en Organisatieontwikkelingsbeleid De uitbouw van een kwaliteitsvolle hulp- en dienstverlening voor gedetineerden stoelt op een optimale samenwerking. Zowel op bovenlokaal niveau als in de lokale gevangenis zijn structuren uitgebouwd ter bevordering van de samenwerking tussen de verschillende Vlaamse partners en van de samenwerking met Justitie. Dit jaarverslag richt zich op de lokale ontwikkelingen op vlak van hulp- en dienstverlening aan gedetineerden in de gevangenis van Dendermonde. Ieder hoofdstuk stemt overeen met één van de 5 strategieën van het Vlaams strategisch plan hulp- en dienstverlening aan gedetineerden.

6 6 Hoofdstuk 1: Situering van de gevangenis 1. Historiek De gevangenis van Dendermonde werd in gebouwd naar een ontwerp van architect F. Derré. Ze was oorspronkelijk bestemd als arrondissementsgevangenis voor mannen (121 cellen) en vrouwen (34 cellen). Vanaf 1937 werd een Nederlandstalige recidivistenafdeling geopend, wat de sluiting van de vrouwenafdeling inhield. De inrichting maakte twee renovatieperiodes door, een eerste in en een tweede tussen 1964 en Hierdoor is er bijvoorbeeld een ontspanningsruimte, enkele ateliers en een ruimte voor beperkte detentie (halve vrijheid) beschikbaar geworden. Volgend jaar bestaat de gevangenis 150 jaar, maar tot op de dag van vandaag worden regelmatig renovatie- en verbeteringswerken uitgevoerd aan de inrichting. Zo werd dit jaar gewerkt aan de buitenmuren, de oude ambtswoning werd opgeknapt en maakte plaats voor nieuwe bureauruimtes, er werden elektrische sloten geplaatst op een aantal deuren, er waren heel wat opfris- en schilderwerken, etc. Daarnaast blijven we uitkijken naar een nieuwe gevangenis, al is de planning daarover erg onduidelijk. 2. Infrastructuur De gevangenis is volgens de principes van Ducpétiaux gebouwd op een terrein van ongeveer één hectare groot. Het stervormig gebouw heeft drie vleugels en telt drie bouwlagen. De totale capaciteit bedraagt 159 cellen alsook een infrastructuur met 9 plaatsen voor gedetineerden onder beperkte detentie. De verouderde infrastructuur heeft uiteraard gevolgen op het dagelijkse leven binnen de gevangenis en heeft zeker ook zijn invloed op de mogelijkheden op vlak van hulp- en dienstverlening en de uitbouw ervan. Momenteel maken we net als vorig jaar gebruik van één gemeenschappelijke ruimte als bureau, één leslokaal (voor zowel PC-lessen als andere lessen), één kleine ruimte (voormalig keukentje), één fitnessruimte, één polyvalente speelzaal, de VI-zaal en enkele gesprekslokalen. Het zijn eerder (te) kleine ruimtes om een aanbod in comfortabele omstandigheden te laten doorgaan. De meeste worden bovendien polyvalent gebruikt o.a. als vergaderzaal, voor zittingen van de SURB, opleidingen voor personeel, etc. In 2011 kon de ambtswoning aan de gevangenis, die leeg stond, in gebruik genomen worden. Hierdoor werd o.a. extra vergaderruimte gecreëerd. Door de verhuis van enkele burelen kregen verschillende lokalen een nieuwe bestemming. Zo kregen we een extra gespreksruimte ter beschikking én hadden de trajectbegeleiders de mogelijkheid een eigen bureel in te richten, wat hun werking en aanwezigheid in de gevangenis ten goede komt. 3. Populatie De gevangenis van Dendermonde is enerzijds een arresthuis voor mannelijke gedetineerden voor het gerechtelijk arrondissement Dendermonde en anderzijds een inrichting voor strafuitvoering (classificatie: correctioneel veroordeelde mannelijke recidivisten).

7 7 Hoewel er in theorie plaats is voor slechts 159 gedetineerden (+ 9 in beperkte detentie), is er in realiteit een gemiddelde bevolkingsgraad van 200 à 220 gedetineerden (212 gemiddeld in ). Doorheen een groot deel van 2011 was de bevolkingsgraad zelfs nog hoger (230 à 240) met zelfs een piek tot wel 250 gedetineerden! Enkel het einde van de zomer en het najaar waren iets rustiger wat dat betreft (180 à 190). Op jaarbasis kunnen we spreken van ongeveer opsluitingen (totaal inkomenden uit vrijheid + inkomenden van transfers). Het aantal beklaagden en het aantal veroordeelden verhoudt zich ongeveer als We hebben te maken met een weinig standvastige populatie en met een relatief groot verloop. 3 Juridisch statuut Aantal unieke gedetineerden % juridisch statuut: beklaagde ,8% juridisch statuut: geïnterneerde 1 juridisch statuut: veroordeelde ,7% juridisch statuut: veroordeelde >3j 70 10,2% juridisch statuut: veroordeelde <=3j 67 9,8% juridisch statuut: ter beschikking stelling 0 van de regering juridisch statuut: niet ingevuld ,4% Totaal aantal gedetineerden Aantal unieke deelname aan deelname aan Totaal % gedetineerden activiteit: ja activiteit: nee leeftijd: 18- leeftijd: 18-25j ,4% 59j leeftijd: 26-29j ,3% leeftijd: 30-39j ,4% leeftijd: 40-49j ,1% leeftijd: 50-59j ,5% leeftijd: 18-59j leeftijd: 60j+ leeftijd: 60-64j ,6% leeftijd: 65j ,5% leeftijd: 60j leeftijd: leeftijd: ,3% onbekend onbekend Leeftijd: geen filter We kunnen vast stellen dat bijna de helft (44,7%) jonger is dan 30 jaar en zelfs 72,1% jonger dan 40 jaar. Een belangrijke nuance is dat het hier gaat om gedetineerden die in het gedetineerdenopvolgsysteem (GOS) zijn opgenomen. Dit zijn de gedetineerden die ofwel zich minimaal één keer kandidaat hebben gesteld voor een activiteit ofwel door een trajectbegeleider zijn gezien (minimaal onthaal). We schatten dat het over ongeveer de helft van de effectieve populatie op jaarbasis gaat. 1 Cijfers Griffie Dendermonde, januari Nog niet definitief veroordeelde 3 Voorlopige cijfers uit het GOS, jan-dec Niet iedere gedetineerde is opgenomen in deze cijfers, enkel diegenen die zich voor min. 1 activiteit kandidaat hebben gesteld óf door een trajectbegeleider zijn gezien (min. onthaal). Het betreft dus maar een segment van de totale populatie. 4 Idem.

8 8 4. Regime De gevangenis te Dendermonde is een gesloten inrichting met een cellulair regime. Dit betekent dat gedetineerden voortdurend op cel dienen te blijven. Ze hebben echter wel de mogelijkheid om te gaan wandelen en om te werken of om deel te nemen aan het huidige aanbod van hulp- en dienstverlening (cf. hoofdstuk 3). In de loop van 2012 willen we starten met een aparte afdeling voor veroordeelden die in de regio Dendermonde reclasseren. Daar zal een aangepast regime voorzien worden. Hierover leest u al iets meer in hoofdstuk Personeel Justitie Dendermonde is geen grote gevangenis. Toch is er heel wat personeel tewerkgesteld. Hieronder ziet u een tabel 5 die het aantal personen (uitgedrukt in hoofden en in VTE ) tewerkgesteld binnen FOD Justitie in de gevangenis van Dendermonde weergeeft. Bewaking & Techniek (PA, Koppen 120 TA, PBAP, PTAP, PBA) VTE 111,05 PSD Koppen 9 VTE 7,6 Administratie (Dir, Griffie, Koppen 21 Boekhouding, VTE 18,95 personeelsdienst) Andere (Medische dienst, Koppen 8 aalmoezeniers,..) VTE 5,46 TOTAAL Koppen 158 VTE 143,06 5 Cijfers Personeelsdienst Dendermonde, 1/10/2011

9 9 Hoofdstuk 2: Samenwerkingsmodellen en organisatievormen voor de uitbouw van een kwalitatief aanbod (strategie 3) Om een kwalitatief hulp- en dienstverleningsaanbod te realiseren vanuit de Vlaamse gemeenschap in de gevangenis, is er nood aan het ontwikkelen en implementeren van samenwerkingsmodellen en organisatievormen. Hierbij is er aanhoudend aandacht voor de grootst mogelijke efficiëntie en effectiviteit van een integrale hulp- en dienstverlening. Er wordt tevens gestreefd de samenwerkings- en overlegstructuren zo transparant mogelijk te maken. De bestaande structuren in de gevangenis van Dendermonde worden in dit hoofdstuk toegelicht. Verder wordt in dit hoofdstuk ook verduidelijking gegeven bij een aantal functies en samenwerkingspartners. 1. PMD-werking PMD Werkgroep Strategisch Plan Overleg BMdirectie Werkgroep Sport Werkgroep Onderwijs Werkgroep Bibliotheek Overleg CGG- Doorverwijzers Ad Hoc Werkgroepen Werkgroep Herstel Stuurgroep drugs CORT Cliëntoverleg OO-BM overleg In 2010 werd een eerste keer een Planningsteam Maatschappelijke Dienstverlening (PMD) georganiseerd. Toen lag de nadruk vooral op het leren kennen van mekaar en mekaars aanbod in de gevangenis. Dit jaar werd het PMD iets vroeger georganiseerd, nl. op 23 maart. Dit gaf de gelegenheid het jaarverslag van toen te kunnen bespreken en er gezamenlijke accenten in te formuleren. Daarnaast blijft dit een belangrijk moment om alle verschillende hulp- en dienstverlenende organisaties bij mekaar te brengen. Justitie is eveneens vertegenwoordigd en dit in hoofde van Directie, PSD en een Penitentiair Assistent. Waar het PMD eerder als een algemene vergadering kan beschouwd worden, is de Werkgroep Strategisch Plan eerder het dagelijks bestuur. Deze werkgroep, met vertegenwoordiging vanuit Justitie en vanuit Vlaamse gemeenschap, is ongeveer maandelijks samen gekomen. Het is het forum waarop verschillende aspecten van de samenwerking en van de hulp- en dienstverlening in het algemeen aan bod komen en waar we consensus, afstemming en goede afspraken nastreven. De samenwerking is gestoeld op een correcte houding en op wederzijds respect. Onderwerpen die het voorbije jaar aan bod kwamen zijn o.a. de opvolging van het nieuwe kinderbezoek, afstemming met de ervaringsdeskundige armoede, opvolging sportverhaal, voorbereiden PMD, gezondheidsbeleid, etc. Ook de samenwerking TB PSD komt hier structureel aan bod.

10 10 Bij een evaluatie van deze werkgroep eind 2011 werd afgesproken de vergadering af en toe in het teken te zetten van een bepaald domein en uit te breiden met een specialist (bijv. onderwijscoördinator, sportfunctionaris, etc.). Hier wordt in 2012 mee van start gegaan. Naast de vaste overlegmomenten van de WG Strategisch Plan zijn er tussendoor verschillende momenten waarop overleg tussen beleidsmedewerker en directie van de gevangenis plaats vindt. Dit kan bijvoorbeeld op het dagelijkse voorrapport (beleidsmedewerker is ongeveer 1 keer per week aanwezig), op het maandelijks diensthoofdenoverleg of op ad hoc momenten n.a.v. concrete vragen of knelpunten. Op een aantal domeinen is er een specifieke werkgroep actief. Zo is er de Werkgroep Sport. Door het wegvallen van de sportfunctionaris in het voorjaar 2011, heeft deze werkgroep een moeilijker jaar achter de rug. Toch is er continu getracht het sportaanbod onverminderd te laten doorgaan (cf. hoofdstuk 3). De Werkgroep Onderwijs kwam twee maal samen en werkte voornamelijk rond de evaluatie van de voorbije semester(s) en de planning van de volgende semester(s). Deze werkgroep bestaat uit een gevarieerde groep mensen (directie, leerkrachten, trajectbegeleider, ) die het onderwijsaanbod in de gevangenis genegen zijn. Een werkgroep die doorheen 2011 vrij intensief heeft gewerkt is de Werkgroep Bibliotheek. Op basis van de afsprakennota die in 2010 werd afgesloten (naar aanleiding van de Convenant tussen de Vlaamse Overheid, Departement Cultuur en de Stad Dendermonde) werden verschillende acties ondernomen op het vlak van collectie, infrastructuur, hard- en software (cf. hoofdstuk 3) en de aanwerving van een vaste medewerker voor de bibliotheek (zie verder). In deze werkgroep, waarin de Provincie Oost-Vlaanderen, de Stad Dendermonde en de gevangenis vertegenwoordigd zijn, werden de vorderingen nauwlettend opgevolgd. Het forum voor de (samen)werking van CGG Eclips en de doorverwijzers (PSD, TB en Medische Dienst) is in 2011 twee maal bij mekaar gekomen. Er werd constructief samen gezeten, een aantal knelpunten besproken, cijfergegevens toegelicht, etc. De standaardbrieven van het CGG werden o.a. op basis hiervan aangepast. Op één van de bijeenkomsten werd gewerkt met enkele fictieve casussen om zo de werking concreet te maken. Dit was voor iedereen erg verduidelijkend. Vervolgens zijn er twee werkgroepen die voornamelijk vanuit Justitie worden aangestuurd. In beide werkgroepen zitten verschillende Vlaamse partners vertegenwoordigd. De Werkgroep Herstel heeft vooral tot doelstelling om de herstelgerichte gedachte op verschillende manieren in te bedden in de dagelijkse werking van de gevangenis. Er werd rond het aanbod herstel gewerkt, het aanbod voor burgers (cf. hoofdstuk 5) en rond het Werkboek Herstel. De Stuurgroep Drugs is in 2011 één keer samen gekomen. Er wordt gewerkt naar een drugbeleid afgestemd op de lokale gevangeniscontext, wat geen eenvoudige opdracht is. In 2011 werd het CAP of Centraal Aanmeldingspunt opgestart (cf. hoofdstuk 3). Naast deze vaste werkgroepen zijn er doorheen het jaar ook enkele ad hoc werkgroepen, vnl. n.a.v. het operationeel plan van de gevangenis waarin we vanuit Vlaamse gemeenschap als partner betrokken zijn en op onze expertise aangesproken worden. Zo finaliseerde de werkgroep formulieren een aantal documenten (waaronder een vernieuwde vorm van rapportbriefje cf. hoofdstuk 4). Een andere werkgroep die regelmatig bijeen gekomen is in 2011 is de werkgroep rond de aparte afdeling. Hierin werd het voorbereidend werk geleverd om met een aparte afdeling in de gevangenis van start te kunnen gaan. De focus van die nieuwe specifieke afdeling zal op

11 11 reclassering liggen. De veroordeelden die er verblijven zullen een detentietraject volgen dat gericht is op de voorbereiding van hun integratie in de samenleving conform met de externe rechtspositie. Met de beschikbare diensten en personeel zal getracht worden een zo optimaal mogelijke daginvulling aan te bieden waarbij aandacht is voor o.a. begeleiding, werk, bezoek, sport, educatie,... Van de gedetineerden zullen engagementen verwacht worden o.a. naar tewerkstelling, opleiding, groepsactiviteiten en trajectbegeleiding. We streven op deze afdeling naar een intensieve samenwerking tussen de diensten van FOD Justitie en onze diensten van de Vlaamse gemeenschap. Op bovenlokaal niveau werd afgesproken in 3 gevangenissen een gezamenlijk beleidsplanningsproces op te starten, Dendermonde is hier één van. In 2011 werden slechts kleine stapjes vooruit gezet in dit proces. We hebben vooral gefocust op de nieuwe gezamenlijke aparte afdeling. Dit heeft als voordeel dat alles nog moet opgestart worden en we dus van in het begin op mekaar kunnen inspelen. Het is bovendien een kleiner afgebakend project. De gezamenlijke beleidsplanning inzake de hele hulp- en dienstverlening, en nog ruimer, inzake de gevangenis in zijn totaliteit, zijn processen die de komende jaren opgestart worden. Op een operationeel niveau is er het Coördinatieteam (CORT). Hierin zetelen een aantal vaste samenwerkingspartners en er wordt overleg gepleegd over het concrete aanbod, de lessen, cursussen e.d. Er wordt naar afstemming gezocht, naar een behoeftedekkend aanbod en naar goede manieren van samenwerken. Hierin liggen grote uitdagingen, onder meer omwille van de vele deeltijdse functies. Er werd het voorbije jaar vaak constructief gediscussieerd, collegiaal taken verdeeld en goede afspraken gemaakt ten voordelen van een eenvormige manier van werken. De frequentie werd na evaluatie terug gebracht naar 3- wekelijks (i.p.v. om de 2 weken). Behalve een PA werd vanaf medio 2011 ook een lid van de PSD uitgenodigd op deze vergadering. Dit om de betrokkenheid bij hulp- en dienstverlening te stimuleren en om de samenwerking tussen de diensten te bevorderen. O.a. om dit CORT goed voor te bereiden en afspraken die daar werden gemaakt op te volgen, zitten de organisatieondersteuner en de beleidsmedewerker tussendoor af en toe samen (OO-BM overleg). Dit overleg is nodig om het dagdagelijkse reilen en zeilen te beheersen en te overzien en wordt door beiden als zinvol en noodzakelijk beschouwd. De frequentie wordt meestal afgestemd op de frequentie van het CORT. Om individuele dossiers te bespreken is er een Clientoverleg TB PSD. De werking van dit overleg en de samenwerking tussen beide teams wordt opgevolgd in de WG Strategisch Plan. Eind 2010 werd bij het cliëntoverleg het eerste deel van de vergadering de ervaringsdeskundige in armoede en sociale uitsluiting betrokken (tewerkstelling vanuit POD Maatschappelijke Integratie brugfunctie tussen de gedetineerde en de verschillende diensten). Dit om de verschillende partijen die met een gedetineerde aan de slag gaan op mekaar af te stemmen en goede afspraken te maken over wie wat opneemt. Doorheen 2011 is dit met ups en downs verlopen en was het een ware zoektocht naar een goede afstemming. In 2012 wordt dit geëvalueerd. Wat de samenwerking tussen de actoren van de Vlaamse gemeenschap onderling specifiek betreft, werd op het elan van voorheen verder gewerkt. Dit bijvoorbeeld door het samenbrengen van betrokkenen in het PMD, maar ook door de beleidsmedewerker die doorheen het jaar contacten onderhoudt, nieuwe partners zoekt en betrekt, etc. Zo werd in de loop van 2011 contacten gelegd met vzw Logo en met Resoc en Voka (cf. hoofdstuk 3 en 5).

12 12 Verder is er het GPA, het Gezamenlijk Plan van Aanpak tussen het team van JWD en de beleidsmedewerker waarin voor de periode een aantal gezamenlijke doelen geformuleerd staan 6. Een belangrijke doelstelling die in 2011 gerealiseerd werd is het opstellen van een samenwerkingsovereenkomst tussen het team JWD en de beleidsmedewerker. O.a. voor de opvolging van dergelijke acties, i.f.v. de goede samenwerking, etc. sluit de beleidsmedewerker ongeveer om de 4 à 6 weken aan bij de teamvergadering van JWD. Op provinciaal niveau is het overkoepelende overleg met het CGG, de Toetsingsgroep opnieuw enkele keren samen gekomen. Dit overleg zorgt mee voor een goede werking en inbedding van het aanbod in de lokale gevangenis. Hier werd opnieuw de vraag gesteld naar een transferbeleid (wegens het abrupt beëindigen van begeleidingen) en werden vanuit het CGG reeds een aantal initiatieven genomen om de zorgcommunicatie met het CGG in andere gevangenissen te verbeteren. Specifiek rond sport is het een bewogen jaar geweest. De Oost-Vlaamse vzw Over de Muur, die in 2010 was opgericht, heeft begin juli beslist de boeken neer te leggen. Een samenwerking op het terrein heeft jammer genoeg gefaald. De consequenties werden gevoeld met name door het wegvallen van een aantal lesuren en financiële middelen. O.a. naar aanleiding daarvan is er overleg geweest met De Rode Antraciet, Vlabus, de Provincie, de Sportdienst, etc. 2. Actoren betrokken bij de hulp- en dienstverlening Coördinatie Functie VTE Organisatie Standplaats Beleidsmedewerker 1 Vlaamse overheid dep. WVG Gevangenis Organisatieondersteuner 0,5 CAW Regio Dendermonde Gevangenis Trajectbegeleider 3 CAW Regio Dendermonde Gevangenis Sociaal-cultureel werker / / / Onderwijscoördinator 0,5 Consortium IX Consortium Sportfunctionaris 0,3 De Rode Antraciet vzw Gevangenissen Oost-Vlaanderen VDAB-detentieconsulent 1 VDAB Dendermonde Gevangenis De beleidsmedewerker (BM) is een personeelslid van de Vlaamse overheid en is tewerk gesteld binnen de afdeling Welzijn en Samenleving van het departement Welzijn, Volksgezondheid en Gezin. De beleidsmedewerker leidt samen met de gevangenisdirectie en de verantwoordelijken van de verschillende hulp- en dienstverleningsorganisatie het geheel aan hulp- en dienstverlening in goede banen. Zij coördineert de hulp- en dienstverleningsinitiatieven in de gevangenis en zorgt ervoor dat de verschillende actoren samenwerken en hun werking plannen, bijsturen en op elkaar af te stemmen. De beleidsmedewerker vertegenwoordigt de Vlaamse overheid en de hulp- en dienstverleners bij de gevangenisdirectie en tracht in overleg het aanbod af te stemmen op de penitentiaire context en de noden van de doelgroep. 6 Een kopie van de definitieve versie kan bij JWD of bij de beleidsmedewerker opgevraagd worden.

13 13 Doorheen 2011 heeft de beleidsmedewerker getracht mensen zo goed mogelijk te laten samenwerken. Dit door gezamenlijke manieren van werken af te spreken, maar bijvoorbeeld ook door collegialiteit te stimuleren (bijv. bij tijdelijk wegvallen van de sportfunctionaris dit samen als een team proberen opvangen). Verder is er ook geïnvesteerd in de uitbouw van het hulp- en dienstverleningsnetwerk d.m.v. het leren kennen van mekaar en van een aantal nieuwe samenwerkingspartners. De organisatieondersteuner (OO) is een medewerker van de dienst Justitieel Welzijnswerk Dendermonde (JWD) binnen het Centrum voor Algemeen Welzijnswerk Regio Dendermonde (CAW). In samenwerking met de beleidsmedewerker zorgt zij ervoor dat de hulp- en dienstverleners hun werk goed kunnen doen. De organisatieondersteuner staat onder andere in voor de praktische organisatie van de hulp- en dienstverlening in de gevangenis zoals bekendmaking van activiteiten, het peilen naar verwachtingen van gedetineerden, het organiseren van een aantal specifieke activiteiten,. Daarnaast staat zij ook in voor het voorbereiden van nieuwe initiatieven in afstemming op de noden en behoeften van de doelgroep en het evalueren van het bestaande aanbod. De organisatieondersteuner heeft in de loop van 2011 in nauwe samenwerking met de beleidsmedewerker het aanbod van hulp- en dienstverlening ondersteund, uitgebouwd en mee gecoördineerd. De organisatieondersteuner staat in voor de opmaak en het aftoetsen van de jaarplanning. In het begin van 2011 werd de werking van de kinderbezoeken voor een stuk overgedragen naar de groep van vrijwilligers van JWD. Toch blijft dit voor de organisatieondersteuner een belangrijk aanbod waar heel wat tijd en energie in kruipt. Daarnaast leverde de organisatieondersteuner extra inspanningen i.f.v. een goede werking van het gedetineerdenopvolgsysteem en i.f.v. opvolging in de periode van afwezigheid van een sportfunctionaris. Ook de trajectbegeleiders (TB) zijn medewerkers van de dienst JWD. Ze wijzen de gedetineerden de weg doorheen de waaier aan hulp- en dienstverlening tijdens en na de detentie en motiveren de gedetineerden om aan hun persoonlijke situatie te werken. Ze gaan na welke vragen, noden en behoeften de gedetineerden hebben. Ze informeren hen over het bestaande aanbod binnen de gevangenis, oriënteren hen en leiden hen naar het aanbod toe. Ze volgen het verloop van het hulp- en dienstverleningstraject en evalueren het. Bovendien kan de trajectbegeleider gedetineerden helpen bij het uitbouwen van hun reclassering. Bij dat alles werkt de trajectbegeleider nauw samen met de psychosociale dienst en met andere relevante diensten van de gevangenis. Na een grondige evaluatie van het systematisch onthaal, werd in 2011 door het team trajectbegeleiders aan de slag gegaan met het concept van trajectbegeleiding. Wat moet dit minimaal zijn, hoe wordt dit ingevuld, wat moet geregistreerd worden, etc. Bedoeling is tot een gedeelde en gedragen visie te komen (cf. hoofdstuk 3). Verder werd de vrijwilligerscoördinatie door één van de trajectbegeleiders overgenomen van de teamverantwoordelijke en werd een nieuwe kracht in het team verwelkomd (vervanging n.a.v. een zwangerschap). Vanuit het Consortium Volwassenenonderwijs IX is een onderwijscoördinator (OC) tewerkgesteld in de gevangenis. Hij heeft als taak een behoeftedekkend onderwijsaanbod uit te bouwen. Daartoe werkt hij nauw samen met de andere diensten in de gevangenis. Hij onderzoekt en verzamelt de opleidingsbehoeften van de gedetineerden, geeft informatie over het aanbod, onderhandelt met de centra over de uitbouw van een aanbod. Ook de ondersteuning van de leerkrachten behoort tot het takenpakket van de onderwijscoördinator. Daarnaast ondersteunt hij de gedetineerden bij hun zelfstudie, helpt hen bij vragen, etc. Ook neemt de onderwijscoördinator een deel van de administratieve last op zich: de rapportering

14 14 aan verschillende overheden, registratie van deelname aan cursussen, de zorg voor de logistiek, etc. Mede door de onderwijscoördinator is het onderwijsaanbod in de gevangenis de voorbije jaren stevig uitgebouwd (cf. schilder, uitbreiding NT2, ). Door de hoeveelheid lessen en alles wat er bij komt kijken is het vaak zoeken om alles voor mekaar te krijgen in een deeltijdse functie. Ook de samenwerking met andere diensten verloopt hierdoor niet altijd voldoende vlot. Parallel aan de werking van sportdiensten verbonden aan steden en gemeenten streeft de sportfunctionaris (SF) van De Rode Antraciet ernaar om, in samenwerking met anderen, zoveel mogelijk gedetineerden in de gevangenis aan te zetten om gezond te bewegen of te sporten in kwaliteitsvolle omstandigheden. In samenwerking met diverse interne (beambten, sportfatikken, ) en externe partners (Stedelijke Sportdienst, ) staat de sportfunctionaris in voor de uitbouw van een continu, duurzaam en kwaliteitsvol sportaanbod. Hij/zij zet samenwerkingsverbanden op met externe sportorganisaties, werkt vernieuwde sportinitiatieven uit die inspelen op de behoeften van de gedetineerden, staat mee in voor het goede verloop van bijvoorbeeld sporttornooien en geeft advies bij de (her)inrichting van de sportinfrastructuur. Zoals eerder aangegeven was het een turbulent jaar op het vlak van sport. Gedurende enkele maanden (maart juli) was er geen sportfunctionaris in de gevangenis aanwezig en zijn er een aantal mogelijkheden en middelen weggevallen. De nieuwe sportfunctionaris werd in de zomerperiode aangeworven, en na een inwerkingsperiode werd hard gewerkt om het basisaanbod opnieuw vlot te laten draaien. De gevangenis van Dendermonde kan ook rekenen op een vaste VDAB Detentieconsulent. VDAB is als organisatie al 22 jaar actief in de gevangenis waarvan de laatste 11 jaren met een fulltime aanbod. De detentieconsulent werkt voornamelijk via individuele gesprekken. Samen met de gedetineerde wordt bekeken wat er kan gebeuren op het vlak van tewerkstelling (gericht op reclassering, na detentie), wordt er gezocht naar een geschikte job en/of opleiding en welke stappen daartoe dienen genomen te worden. De detentieconsulent zorgt ook mee voor het goede verloop van het assessment. Na een onderbreking omwille van zwangerschap was de vaste detentieconsulente in april terug aan de slag. Door de jarenlange ervaring van de detentieconsulent heeft zij een overkoepelende visie die ruimer gaat dan louter haar vakdomein tewerkstelling. Zo werd bijvoorbeeld een werkbezoek voor potentiële werkgevers georganiseerd (cf. hoofdstuk 5). Zij maakt ook deel uit van het Coördinatieteam. Samenwerkingspartners De hulp- en dienstverlening in de gevangenis van Dendermonde wordt concreet vorm gegeven door verschillende samenwerkingspartners. Met een heel aantal is er een structurele samenwerking, anderen worden in functie van een specifiek aanbod gecontacteerd. In onderstaand schema vindt u de organisaties terug waar in de loop van 2011 (al dan niet intensief) mee is samengewerkt.

15 15 WELZIJN GEZONDH. ONDERWIJS TEWERKST. SPORT CULTUUR ANDERE CAW Regio D Monde (JWD en SH) CGG Eclips Consortium IX VDAB DRA DRA Balie D mon de (GJA) Suggnomè AA CVO VTH Vokans Sportdienst Stad D Monde Openb. Bib. D Monde ED Teleonthaal Vzw Logo Dender PCVO Scheldeland Resoc BC Drive Provincie Oost- Vlaanderen Vzw Zinloos Hamme geweld VVBV CVO Janitor Voka BC Danlie CBE Vlabus Vorming Plus Huis van het Nederlands Vzw Over De Muur Bart Schovaerts Bloso Huis vd Mens Nieuwe partners zijn vzw Logo Dender, VVBV (opstart Centraal Aanmeldingspunt), CVO Janitor (schildersopleiding), Resoc en Voka, BC Danlie Hamme, Bloso, vzw Zinloos geweld (eenmalige samenwerking), Vorming Plus (aanbod voor burgers + verkennen verdere samenwerking in 2012) en Huis van de Mens (vroegere CMD). De samenwerking met vzw Over de Muur werd beëindigd (de vzw is ontbonden). Medewerkers In onderstaande tabel wordt een overzicht gegeven van de verschillende organisaties die op een of andere manier (vast, eenmalig, ) betrokken zijn geweest bij het aanbod aan hulpen dienstverlening gedurende Er wordt telkens ook weergeven waar zich verschuivingen hebben voorgedaan. ORGANISATIE AANBOD VAST/EENM./ HOOFDEN 2011 VTE Vl. Overheid BM Vast 1 1 CAW - JWD OO Vast 1 0,5 TB Vast Vrijwilligers Doorlopend CAW - SH Workshop 2x/jaar 1 (+ 1TB) DRA - SIB Film en debat 2x/jaar 2 x 2 Suggnomè Herstelbemiddeling Vast 2 1,5 Tele-onthaal Telefonische HV Doorlopend Vrijwilligers CGG Eclips Therapie Vast 1-1 0,2 AA Ondersteuning bij 2x/maand 6 vrijwilligers drankproblematiek Vzw Logo Gezondheidsacties 3 acties dit jaar Afh.vh aanbod + Dender 3 aanspreekpnt VVBV Oriëntering ivm Doorlopend ,2 drugs (CAP) 1x/week Consortium IX OC Vast 1 0,5

16 16 CVO VTH Onderwijslessen Doorlopend 2 Ong. 12u/week PCVO Onderwijslessen Doorlopend Scheldeland Ong. 12u/week CVO Janitor Onderwijslessen Doorlopend 1 +1 modules/week (32,5u/week) CBE Onderwijslessen Doorlopend 1 Ong. 3,5u/week Huis vh Ndl Screening 3x/jaar anderstaligen VDAB Detentieconsulent Vast Vokans Assessment 2x/jaar 2 x 2 Resoc Werkgeversbezoek Eenmalig 1 +1 Voka Werkgeversbezoek Eenmalig 2 +2 DRA SF Vast ,3 Sportdienst D monde Financiële ondersteuning Doorlopend 2 aanspreekpntn BC Drive Lesgever 1,5u/ 2 weken 1 BC Danlie Lesgever 1,5u/ 2 weken 1 +1 Vlabus Aanleveren 9u/week 2-1 lesgevers Bloso Lesgeversuren 30u/jaar 1 aanspreekpnt Losse Toernooi, Enkele keren/jaar 3 sportinitiatieven streetdance, Hogeschool Crea Febr-mei 1 Gent DRA Vorming 2x/jaar 2 x 2 DRA Crea Doorlopend 1 1,5u/week Openbare bib Ondersteuning bibwerking Doorlopend 2 aanspreekpntn Provincie Oost- Vlaanderen Ondersteuning bibwerking Doorlopend 2 aanspreekpntn Particulier Grafisch verhaal 1x/jaar 2 sessies 1 +1 Vzw Zinloos Vorming Eenmalig 1 Geweld Huis vd Mens Mindfulness 1x/jaar 1 +1 Vzw 10 Lezing Eenmalig 5 december Boulvard Optreden Eenmalig 4 Velleman en Optreden Eenmalig 2 Monden Vorming Plus Aanbod vr burgers 1x/2jaar 1 + verkenning Schoovaerts Vorming 1x/jaar 1 Balie GJA Doorlopend 1 1/2weken Balie Infosessie B.P. 2x/jaar 2 ED Bib + workshops Doorlopend 1 1

17 17 Heel algemeen kunnen we stellen dat bijna 100 mensen op een of andere manier betrokken geweest zijn het voorbije jaar. Er zijn een aantal personeelswissels gebeurd, waarvan de meeste omwille van zwangerschap (VDAB, TB en Huis vh Nederlands). Een aantal mensen zijn weg gegaan bij de organisatie in kwestie, zoals enkele vrijwilligers, een leerkracht en een sportmonitrice. Vanuit het CGG werden middelen anders ingezet zodat er 1 therapeut minder naar de gevangenis kwam vanaf april 2011 (cf. hoofdstuk 3). Verder zijn er een aantal nieuwe samenwerkingspartners bij gekomen (zie hierboven) waardoor nieuwe medewerkers (voor verschillende soorten opdrachten) aangetrokken zijn. In totaal zijn er in 2011 elf introductiegesprekken doorgegaan met nieuwe medewerkers. Verder waren er 15 mensen die eenmalig of voor een afgebakend (kort) project naar de gevangenis zijn gekomen (lezing, eenmalige vorming, etc.). Tot slot kunnen we nog vermelden dat er een heel aantal vrijwilligers actief zijn binnen de gevangenis: 10 voor individuele bezoeken, 7 voor het kinderbezoek, 6 bij de AA en de vrijwilligers van Teleonthaal bij een eventuele oproep vanuit de gevangenis. 3. Conclusies en toekomstperspectieven De PMD-structuur is het voorbije jaar niet veranderd. Er was reeds gebleken dat iedere vraag, elk idee of knelpunt, iedere samenwerkingspartner, etc. waar nodig een plaats vindt in de structuur en het gepaste forum telkens voorhanden is. Vooral i.v.m. de bibliotheek en rond de toekomstige aparte afdeling is het voorbije jaar veel werk verzet. De samenwerking tussen onze diensten vanuit de Vlaamse gemeenschap en de diensten van de gevangenis zelf (FOD Justitie) werd o.a. op die manier constructief verder vorm gegeven. Een gezamenlijke beleidsplanning lijkt misschien nog veraf, maar stap voor stap wordt in die richting gewerkt. Wanneer we louter naar onze eigen diensten en samenwerkingspartners- en vormen kijken, kunnen we vaststellen dat het voorbije jaar heel wat aandacht gegaan is naar de samenwerking tussen de vaste partners enerzijds, maar anderzijds ook naar uitbreiding van het hulp- en dienstverleningsnetwerk. Een bedenking die we ons kunnen maken is of we ons in een aantal gevallen misschien beter provinciaal opstellen? Er zijn immers nogal wat tendensen in die richting (VDAB, CAW, Onderwijs, ). We konden jammer genoeg nog steeds geen beroep doen op een sociaal-cultureel werker van De Rode Antraciet vzw, maar er is verandering op til. We kijken alvast uit naar 2012!

18 18 Hoofdstuk 3: uitbouw van een kwalitatief aanbod (strategie 1) Binnen dit derde hoofdstuk wordt een omschrijving gegeven van de uitbouw van een kwalitatief hulp- en dienstverleningsaanbod. Per beleidsdomein worden de belangrijkste realisaties, verschuivingen, tendensen van het afgelopen werkjaar benoemd. Vervolgens worden een aantal structurele werkpunten en aanbevelingen omschreven. Een gedetailleerd overzicht van de verschillende activiteiten is terug te vinden in de bijlagen. Daar is per aanbod een fiche met meer informatie opgesteld. Hieronder vindt u eerst een globaal overzicht: Welzijn Gezond heid Onder wijs Tewerk stelling Sport Cultuur Trajectbege leiding Individueel bezoek vrijwilligers Kinder bezoek GJA Suggnomè Herstel -Film & debat - Workshop slachtoffers - Infosessies - Gastspreker CGG AA CAP 24u niet roken en stappen project CVO VTH Italiaans Engels Frans Excel Word PCVO Scheledeland NT2 Nederlands in Detentie Reken en taalvaardigh Word Maatsch reïntegratie Webdesign Oulook & agendabheer CVO Janitor -Schilder CBE Waas en Dender Teleonthaal Computerinitiatie Rijbewijs theorie VDAB Detentie consulent Assessment Vokans Fitness Spinning Multisport Start 2 Run Sportaanbod vakanties Fitness Badminton Start to run Buitenploegen Bibliotheek Creatief Atelier Stagiaire ergo Optredens, muziek, dans,... Ontspannin g (kwis, lezing,...) Vormingen

19 19 1. Welzijn Trajectbegeleiding In hoofdstuk 2 werd al kort ingegaan op de functie van de trajectbegeleiders in de gevangenis. Enerzijds is er de focus op een systematisch onthaal, anderzijds de eigenlijke trajectbegeleiding. Wat betreft onthaal werd dit midden 2011 opnieuw aan een evaluatie onderworpen. Dit om te bekijken of eerder de juiste keuzes gemaakt zijn (cf. jaarverslag 2010). Alle inwoners van het gerechtelijk arrondissement Dendermonde (ongeacht juridisch statuut of taal) en alle gedetineerden zonder vaste verblijfplaats die Nederlands spreken, krijgen een persoonlijk proactief onthaal. Nederlandstaligen en anderstaligen die Frans, Engels of Duits spreken en woonachtig zijn buiten het gerechtelijk arrondissement krijgen een schriftelijke onthaalmap via de PSD (bij hun onthaalgesprek). Anderstaligen die geen van bovengenoemde talen spreken en woonachtig zijn buiten het gerechtelijk arrondissement krijgen een onthaalbrief vanuit JWD (dit op basis van de taalregistratiefiche ingevuld door PSD). Uit de evaluatie (gegevens van 1 februari 2011 t.e.m. 30 juni 2011) blijken o.a. volgende zaken (meer (cijfer)gegevens bevinden zich in de bijlagen): - 68,6% van het totaal aantal opgenomen dossiers (220) zijn via het systematisch onthaal opgestart, een kleine 30% via een rapportbriefje van de gedetineerde zelf. - Van de 220 opgenomen dossiers bleven er 119 in onthaal en stroomden er 57 door naar TB. De anderen haakten zelf af of waren niet meer bereikbaar door transfer of vrijlating. - Ongeveer 1/4 van de aanmeldingen komen van anderstaligen (23%). Tijdens de vorige analyse (2010), toen anderstaligen nog een prioritaire doelgroep was binnen het systematisch onthaal, was dit 28%. De keuze om met een schriftelijk onthaal te werken voor anderstaligen blijft dus voor doorstroom naar de trajectbegeleiders zorgen. - De doorstroom naar TB (26%) is lichtjes gestegen t.o.v. de vorige evaluatie (19%). Deze evaluatie werd besproken met de directie van het CAW en binnen de WG Strategisch Plan. Na deze besprekingen heeft het team dan ook beslist om de huidige doelgroepen zoals hierboven beschreven voor een persoonlijk en schriftelijk onthaal te behouden. Daarnaast zijn er nog enkele cijfers over het onthaal periode januari-december 2011: - In 2011 heeft het team JWW 623 cliënten onthaald waarvan 2/3 proactief. - Van die 623 verbleven er 547 in de gevangenis. De andere 76 cliënten zijn naastbestaanden van gedetineerden ofwel verdachten en hun directe sociale omgeving. - De verhouding beklaagden en veroordeelden is bijna gelijk. Ook in de doorstroom naar trajectbegeleiding. - Er is een grote doorstroom vanuit het systematisch onthaal, zelfs meer dan vanuit rapportbriefjes, naar TB. - Voornamelijk cliënten die woonachtig zijn binnen ons gerechtelijk arrondissement stromen door naar TB. - Ongeveer 90% van alle gedetineerden gezien in een onthaal hebben een leeftijd tussen 18 en 59 jaar. Binnen deze groep zijn het dan nog eens de 18 tem 25 jarigen en de 30 tem 39 jarigen die oververtegenwoordigd zijn. - Het merendeel van de aanmeldingsvragen bij gedetineerden waren vragen naar informatie en naar dienstverlening (administratieve hulp). - Een groot deel van de onthalen worden afgesloten na gemiddeld 2 gesprekken en dit voornamelijk omwille van vrijlating of transfer naar een andere gevangenis.

20 20 De voorbije jaren lag de focus voor een groot deel op de ontwikkeling van een goed onthaal, in 2011 is de focus stilaan verschoven naar de trajectbegeleiding en het goed en gefundeerd uitbouwen daarvan. Er is vertrokken vanuit het methodisch kader voor trajectbegeleiders binnen JWW. Voor het team blijken een aantal thema s cruciaal te zijn in de dossiers. Deze thema s zijn reclassering (woonst/werk/zoeken naar begeleiding), relationele gevolgen omwille detentie en bemiddelen met partner en kinderen, detentieschade, herstel, kinderbezoek, contacten met de directe sociale omgeving, feitenbespreking en -beleving, ondersteuning gedurende de detentie in kader van administratie, Dit zijn zaken die allemaal aan bod komen in de integrale individuele begeleiding in detentiecontext. Daarnaast wordt er binnen trajectbegeleiding ook aandacht gegeven aan het toeleiden van gedetineerden naar hulp- en dienstverlening en het opvolgen van hun hulp- en dienstverleningstraject. In 2011 zijn er 164 cliënten begeleid geweest. Hierbij gaat het over 144 begeleidingen van gedetineerden in detentiecontext, 12 begeleidingen ouder- kind contact en 6 begeleidingen van naastbestaanden van gedetineerden. Individueel bezoek van vrijwilligers JWD Er is zoals de voorbije jaren nog steeds een equipe van 10 vrijwilligers die gedetineerden extra ondersteuning biedt tijdens hun detentie. Er zijn een 40-tal dossiers opgestart in 2011, een aantal dat vergelijkbaar is met het vorige werkingsjaar. Elf dossiers werden overgedragen van 2010 naar De vrijwilligers gaan gemiddeld één keer om de twee weken op bezoek en een begeleiding duurt gemiddeld 6,5 maand (wat lang is gezien de context van een arresthuis). Kinderbezoek Eind vorig jaar is er gestart met een extra kinderbezoek iedere laatste woensdag van de maand. Na een moeizame start heeft dit bezoek tussen papa s en kinderen haar plekje veroverd. Voor het zaterdagbezoek met begeleider bereikten we gemiddeld 14 families, voor het woensdagbezoek zonder begeleider gemiddeld 5 families. Op jaarbasis namen 166 papa s op zaterdag en 55 papa s op woensdag deel aan het kinderbezoek. Daarmee zitten we in dezelfde grootorde als de voorbije jaren. Het verschil is dat er minder mensen geweigerd moesten worden omwille van wachtlijsten (cf. betere spreiding). Om de kinderbezoeken in goede banen te leiden zijn er 7 vrijwilligers van JWD actief (twee mensen zijn gestopt, eentje in augustus en eentje eind december). Voor zowel het woensdag- als voor het zaterdagbezoek zijn twee eindverantwoordelijke vrijwilligers aangesteld. Op die manier is de impact op de taakinvulling van de organisatieondersteuner iets beperkter in vergelijking met de voorbije jaren. In de loop van het jaar werd samen met de vrijwilligers de nieuwe invulling van het woensdagbezoek geëvalueerd. Het concept werd in vraag gesteld en knelpunten besproken, gekoppeld aan de eigen ervaring en de opmerkingen van de eindverantwoordelijken. Er werd besloten om het woensdagbezoek zonder partner zo te behouden wegens de grote meerwaarde van een intens en persoonlijk contact tussen vader en kind(eren). Wel werd er voor geopteerd dat gedetineerden niet meer hoefden te kiezen tussen het woensdag- óf zaterdagbezoek per maand, maar dat ze (bij voldoende plaatsen) aan beide konden deelnemen. Op het einde van 2011 werden deze keuzes bevestigd door de cijfers. We hebben kunnen besluiten dat de interesse voor het woensdagbezoek geleidelijk aan toeneemt.

21 21 Teleonthaal Na de toename in 2010 is het aantal oproepen vanuit de Oost-Vlaamse gevangenissen (Gent, Oudenaarde en Dendermonde) opnieuw wat gedaald. Er werden 152 oproepen vanuit de gevangenis geregistreerd. Cijfers per gevangenis zijn er niet (cf. anonimiteit). Veelal gaat het om gelijkaardige onderwerpen als de oproepen door de modale burger, dat wil zeggen i.v.m. relaties, suïcide, eenzaamheid, etc. Er wordt wellicht het meest gebruik van gemaakt op de uren wanneer er niemand van de trajectbegeleiders, PSD e.d. aanwezig is. Suggnomè vzw Het aantal aanvragen vanuit de gevangenis voor de dader-slachtofferbemiddelaars van Suggnomè is licht toegenomen in Via het onthaal krijgen gedetineerden uitleg over dit aanbod, maar evenzeer via de infosessies die 2 keer per jaar georganiseerd worden (zie verder). Daarnaast zijn er nog gedetineerden die zelf de weg naar bemiddeling weten te vinden. We zien dat het aantal rapportbriefjes in de brievenbus is toegenomen. In het voorjaar is er een voorstelling geweest voor de bedienaars van de erediensten binnen de gevangenis. Dit resulteerde tot nu toe in één extra doorverwijzing. Suggnomè leverde ook een grote bijdrage bij de organisatie van het aanbod voor burgers (cf. hoofdstuk 5). De betrokkenheid en gedragenheid van het thema herstel bij verschillende partners wordt als een meerwaarde beschouwd. Herstelgerichte activiteiten Een aantal vaste activiteiten rond het thema herstel zijn ondertussen ingebed in onze gevangenis. Er was een filmvoorstelling in het voorjaar en in het najaar. Dit als opwarmer, teaser voor het herstelgerichte aanbod. Na de film is ook een bespreking, debat voorzien. Bij de eerste film waren er wat technische problemen, waardoor heel wat mensen de zaal hebben verlaten (film was moeilijk verstaanbaar). Verder constateren we een redelijke tot goede opkomst voor deze activiteit. Het is een laagdrempelige manier om toch iets mee te geven over het thema herstel. Zoals de voorbije jaren werd ook een drieluik workshop slachtoffers met daaraan gekoppeld een infosessie van Suggnomè en een infosessie rond de Burgerlijke Partij georganiseerd. We zijn er dit jaar in geslaagd twee keer een stabiele groep van 8 deelnemers bij mekaar te krijgen en houden voor de workshop. Er werden dan ook door alle partners extra inspanningen geleverd. De Gespreksgroep Zelfbeeld, Verantwoordelijkheid en Herstel stond oorspronkelijk 2 maal gepland. In het voorjaar waren er echter te weinig inschrijvingen (ondanks de inspanningen voor de werving!) waardoor we het initiatief moeten annuleren hebben. We hebben de beslissing genomen de sessie van het najaar ook te annuleren en dit aanbod even on hold te plaatsen. We bekijken of we dit volgend jaar toch opnieuw inplannen. Verder was er nog een gastspreker gepland maar die heeft wegens medische redenen verstek moeten geven. Er is geen vervanger meer gevonden. Doorheen het jaar zijn er verschillende gemengde bijeenkomsten (JWD en PSD) geweest rond het Werkboek Herstel. Samen werd het boek stap voor stap doorlopen en bekeken hoe hier in de praktijk mee aan de slag kan gegaan worden.

22 22 Gratis Juridisch Advies Het betreft een continue dienstverlening (2 momenten per maand) waarvan ongeveer 50 à 60 personen gebruik maken op jaarbasis. Vanuit de trajectbegeleiders wordt er regelmatig naar deze dienstverlening doorverwezen. 2. Gezondheid Centrum Geestelijke Gezondheidszorg Eclips Na de opstart in heeft dit aanbod zich goed gestabiliseerd. Het CGG is een structurele én gekende partner in de gevangenis. Dat maakt dat er stilaan kan gekeken worden hoe dit aanbod zich nog verder kan ontwikkelen. Sinds 1 april 2011 is CGG Eclips wekelijks met 1 persoon op maandag aanwezig. Voordien was er een wekelijkse aanwezigheid van twee personen. Dit heeft tot op heden geen negatieve impact op het aanbod. In de loop van 2011 waren er 37 nieuwe aanmeldingen, een gemiddelde van een 3-tal per maand. Van deze aanmeldingen is zo n 90% bij het CGG aan het juiste adres, waaruit een zeer goede doorverwijzing blijkt. Een 31-tal zorgperiodes werden afgesloten in de loop van 2011, 65% daarvan omwille van einde detentie of transfer. Meer dan de helft van de afsluitingen (55%) gebeurt na maximum 3 gesprekken. Dit blijft eigen aan de context, maar betekent vaak het abrupt stopzetten van de begeleiding. De belangrijkste aanmeldingsproblematieken zijn psychische problemen (depressieve stemmingen, suïcidegedachten, stress, etc.) en verwerkingsproblemen. Bij de diagnoses van de nieuwe dossiers uit 2011 blijken vooral aanpassingsstoornis (33%) en persoonlijkheidsstoornis (19%) er uit te springen. Verder neemt het team Forensische Zorg van CCG Eclips ook een post-penitentiaire opdracht op waarbij (ex-)gedetineerden na detentie of tijdens detentie mits UV s onder voorwaarden van justitie ambulant worden behandeld i.f.v. hervalpreventie. Anonieme Alcoholisten (AA) Hun aanbod werd gecontinueerd zonder wijzigingen t.o.v Zij bereiken gemiddeld 2 à 3 personen per sessie. Centraal Aanmeldingspunt (CAP) Sinds 11 mei 2011 is het Centraal Aanmeldingspunt ook actief in de gevangenis van Dendermonde. Dit project wordt georganiseerd door de VVBV (Vlaamse Vereniging Behandelingscentra Verslaafdenzorg) in opdracht van de FOD Justitie. Aangezien het om een vorm van dienstverlening gaat, wordt dit mee in dit jaarverslag opgenomen. Op een kleine 8 maanden waren er 53 aanmeldingen en werden 44 mensen gezien. Deze dienstverlening wordt door heel wat medewerkers in de gevangenis als positief ervaren en een kwalitatieve verbetering inzake drughulpverlening, een niet te onderschatten problematiek in de gevangenis(sen).