Hoofdstuk 7: algemene conclusie Bijlage: fiches... 49

Transcriptie

1

2 2 Inhoudstafel Lijst met afkortingen... 4 Voorwoord... 5 Inleiding... 6 Hoofdstuk 1: Situering van de gevangenis... 7 Hoofdstuk 2: Samenwerkingsmodellen en organisatievormen voor de uitbouw van een kwalitatief aanbod (strategie 3) Organogram SIO Organogram dienst ECHO Overlegstructuren Op beleidsniveau Op intermediair niveau Op operationeel niveau Overleg gericht op samenwerking, afstemming van onderling aanbod Overleg van de gevangenis waarin de diensten van de Vlaamse gemeenschap participeren Extralokaal overleg PMD-werking Sleutelfuncties Overzicht partners Het GedetineerdenOpvolgSysteem (GOS) Conclusies en toekomstperspectieven Hoofdstuk 3: uitbouw van een kwalitatief aanbod (strategie 1) Welzijn Gezondheid Onderwijs Diplomagerichte opleidingen Cursussen Tewerkstelling Sport Cultuur Conclusies en toekomstperspectieven Hoofdstuk 4: profilering van het hulp- en dienstverleningsaanbod (strategie 2) Behoeften en signalen detecteren Aanbod bekendmaken Conclusies en toekomstperspectieven Hoofdstuk 5: verkrijgen vergroten van het draagvlak (strategie 4) Bij de Vlaamse partners Bij de justitie-actoren Bij de bredere samenleving Conclusies en toekomstperspectieven Hoofdstuk 6: een HRM- en Organisatieontwikkelingsbeleid (strategie 5) Introductieprocedure nieuwe medewerkers Introductiecursus Gesprekken ter ondersteuning Intern overleg Dagelijkse ondersteuning Vertegenwoordiging t.a.v. de gevangenisdirectie Conclusie en toekomstperspectieven... 45

3 Hoofdstuk 7: algemene conclusie Bijlage: fiches

4 4 CAP CAW CBE CGG CVO DRA ECHO Echo PB Echo Plus GGZ GOS GPA JWW NT (1,2) OC OLC OO PA PMD PSD SF SIO TB VDAB VLABUS VVBV Centraal aanmeldingspunt Lijst met afkortingen Centrum voor Algemeen Welzijnswerk Centrum Basiseducatie Centrum Geestelijke Gezondheidszorg Centrum voor Volwassenenonderwijs De Rode Antraciet dienst Educatie, Cultuur, Herstel, Ontspanning: dienst die instaat voor de gehele organisatie van hulp- en dienstverlening vormingsagent, ofwel de penitentiair bewakingsassistent die voltijds meewerkt in het Echoteam en op die manier (o.a.) instaat voor de brugfunctie Justitie Vlaamse Gemeenschap overlegstructuur belast met de bevoegdheid om het beleid inzake hulp- en dienstverlening binnen de strafinrichting Oudenaarde te bepalen Geestelijke Gezondheidszorg Gedetineerden Opvolgsysteem Gemeenschappelijk Plan van Aanpak Justitieel Welzijnswerk Nederlands voor Anderstaligen (volgens niveau) onderwijscoördinator Open LeerCentrum organisatieondersteuner Penitentiair Assistent Planningsteam Maatschappelijke Dienstverlening Psychosociale Dienst sportfunctionaris strafinrichting Oudenaarde trajectbegeleider Vlaamse Dienst voor ArbeidsBemiddeling Vlaams Bureau voor Sportbegeleiding Vlaamse Vereniging Behandelingscentra Verslaafdenzorg

5 5 Voorwoord Met dit jaarverslag willen we de lezer introduceren in het hulp- en dienstverleningsaanbod binnen de muren van de gevangenis van Oudenaarde. De hulp- en dienstverlening, die zich voornamelijk centraliseert rond de dienst Echo, is het resultaat van een intensieve samenwerking en partnerschappen tussen organisaties en medewerkers van de Vlaamse Gemeenschap, Justitie en anderen. Het draagvlak dat leeft ten aanzien van hulp- en dienstverlening, maakt dat veel mogelijk is en gerealiseerd wordt in de gevangenis van Oudenaarde. In wat volgt, krijgt u een uitgebreid overzicht van de bestaande partnerschappen, de organisatie van de hulp- en dienstverlening binnen SIO en het aanbod. De laatste jaren werd er intensief ingezet op het realiseren van een kwaliteitsvol aanbod aan sportactiviteiten, cultuur, vorming, welzijn, onderwijs en tewerkstelling. Dit is te danken aan de domeinverantwoordelijken, directies, alle medewerkers, penitentiair personeel, vrijwilligers en leerkrachten, die zich dag na dag inspannen voor onze doelgroep. Eleni De Roeck (beleidsmedewerker a.i.)

6 6 Inleiding In 2002 ging in vijf gevangenissen in Vlaanderen de implementatie van het Vlaams strategisch plan hulp- en dienstverlening aan gedetineerden van start. Sinds 2008 is dit plan in werking in alle gevangenissen in Vlaanderen en Brussel. In 2009 heeft de Vlaamse Regering beslist om de hulp- en dienstverlening aan gedetineerden in een decreet te verankeren. De voorbereidingen rond dit decreet startten in 2010 en werden gefinaliseerd in De missie en de strategische doelstellingen van het strategisch plan hulp- en dienstverlening aan gedetineerden zijn integraal behouden en worden hierbij decretaal verankerd. De missie van de Vlaamse Gemeenschap staat centraal bij de uitvoering van dit plan: De Vlaamse Gemeenschap waarborgt het recht van alle gedetineerden en hun directe sociale omgeving op een integrale en kwaliteitsvolle hulp- en dienstverlening zodat ook zij zich harmonisch en volwaardig kunnen ontplooien in de samenleving. Deze missie vertaalt zich in 5 strategische doelstellingen: - Uitbouwen van een kwalitatief aanbod - Profileren van het hulp- en dienstverleningsaanbod - Ontwikkelen en implementeren van samenwerkingsmodellen en organisatievormen - Verkrijgen en vergroten van het draagvlak bij de actoren van de Vlaamse Gemeenschap, bij de stakeholder Justitie en bij de samenleving - Ontwikkelen en implementeren van een HRM- en Organisatieontwikkelingsbeleid De uitbouw van een kwaliteitsvolle hulp- en dienstverlening voor gedetineerden stoelt op een optimale samenwerking. Zowel op bovenlokaal niveau als in de lokale gevangenis zijn structuren uitgebouwd ter bevordering van de samenwerking tussen de verschillende Vlaamse partners en van de samenwerking met Justitie. Dit jaarverslag richt zich op de lokale ontwikkelingen op vlak van hulp- en dienstverlening aan gedetineerden. Het rapport kwam tot stand i.s.m. de Vlaamse partners aanwezig in de gevangenis en werd gecoördineerd door de beleidsmedewerker. Ieder hoofdstuk stemt overeen met één van de 5 strategieën van het Vlaams strategisch plan hulpen dienstverlening aan gedetineerden. Naast een omschrijving van de gerealiseerde initiatieven wordt ook steeds een reflectie weergegeven. Op basis van deze actuele situatie en de reflectie worden tevens aandachtspunten geformuleerd naar de toekomst toe. De samenwerking, wisselwerking en inspanningen van alle Vlaamse actoren om tot een kwaliteitsvolle hulp- en dienstverlening aan gedetineerden komen door dit stramien het best tot hun recht.

7 7 Hoofdstuk 1: Situering van de gevangenis De gevangenis van Oudenaarde werd gebouwd in 1919 en voor het eerst in gebruik genomen in Zij deed tot 1933 dienst als arresthuis. Vanaf 1936 werd ze heropend als strafhuis, voornamelijk gericht op langgestraften (meer dan 3 jaar). Deze categorisatie is tot vandaag behouden: hier verblijven voornamelijk langgestraften en daarnaast ook een zgn. risicopubliek : gedetineerden met een persoonlijkheidsproblematiek. Daarnaast heeft deze gevangenis ook een beklaagdensectie voor personen met voorhechtenis in het gerechtelijk arrondissement Oudenaarde. De verhouding veroordeelden ten opzichte van beklaagden is ongeveer De strafinrichting van Oudenaarde heeft een gemiddelde capaciteit van 132 gedetineerden. Op 8 mei 2013 bedroeg het bevolkingsaantal 157. Het jaargemiddelde van 2012 bedraagt 156,6. Het overbevolkingspercentage bedroeg gemiddeld 18,7% in Er zijn 122 cellen aanwezig in het cellulair gedeelte. Het aantal straf- en veiligheidscellen bedraagt 4. Deze cellen worden voor beide maatregelen gebruikt. In de afdeling beperkte detentie, die afgesloten is van het cellulair, zijn er 10 cellen. De gevangenisinfrastructuur werd gebouwd volgens het Ducpétiaux-model. Het cellulair gedeelte bestaat uit twee vleugels met elk 3 verdiepingen. Per verdieping is er een centrum; een veilig sas dat permanent wordt bemand door twee beambten, zij regelen alle communicatie op de verdieping en controleren de bewegingen. De eerste sectie wordt voorbehouden voor de beklaagden en tijdelijk verblijvende veroordeelden (gedetineerden die hier verblijven twee weken voor de verschijning van de strafuitvoeringsrechtbank Oudenaarde). Ook gedetineerden met een speciaal regime verblijven hier. De vierde sectie wordt bewoond door inkomende veroordeelden. Dit is een transitsectie: gedetineerden zitten hier in afwachting van een mutatie naar een andere sectie. De overige secties huisvesten de veroordeelden. In de gevangenis heerst een gesloten regime. Er is dagelijks s avonds een opendeurmoment per sectie (behalve voor beklaagden). Naast de cellen biedt de gevangenis volgende accommodaties: - Voor de administratieve diensten: burelen voor griffie, reclasseringsbureau, boekhouding - Burelen voor directie, psychosociale dienst, bewakend kader en personeel - Ambtswoning waar personeelssecretariaat en preventie-adviseur werden ondergebracht, waar tevens verschillende vergaderruimtes ter beschikking zijn voor alle diensten in de gevangenis - Commissiezaal die dienst doet als vergaderruimte (voornamelijk structurele overlegorganen binnen de inrichting) en waar de Strafuitvoeringsrechtbank zitting houdt - Voor het onthaal: portierunit met opbergmogelijkheden, metaaldetectie en RX-scanner - 5 advocatenruimtes voor privé-onderhoud met raadsheren - Voor het bezoek: bezoekersruimte, kamer ongestoord bezoek, familiale bezoekruimte, compartimenten voor glasbezoek - Voor de arbeid 3 werkplaatsen (poetslappenmagazijn, kleermakerij en magazijn voor andere industriële arbeid) - Diverse magazijnen voor voeding, kledij en kantine - Twee wandelingen (één per vleugel) met openluchtfitnesstoestellen, sportveld, tafeltennistafels - 4 individuele wandelruimtes (voor gedetineerden in de strafcel) 1 Bron: Jaarverslag DG EPI 2012

8 8 - Fouilleer ruimte na onthaal of bezoek - 4 straf- en veiligheidscellen - Medisch kabinet - Grootkeuken en bijkeuken - Personeelsrefter - Werkplaats en magazijn voor de technische dienst - Doucheunits op sectie - Dienst Echo heeft volgende lokalen voor de uitvoering van hulp- en dienstverlening ter beschikking 2 : o Computerlokaal o Leslokalen (waaronder praktijklokaal voor de lessen Loodgieterij) o Polyvalente zaal voor evenementen, vormingen, culturele activiteiten of cursussen o 5 bureelruimtes o 2 gespreksruimtes voor individueel aanbod (psycholoog of trajectbegeleiders) o Bibliotheeklokaal o Fitnesszaal De polyvalente zaal wordt benut voor lessen, activiteiten, vormingscursussen, evenementen, etc. 2 Dit betekent niet dat enkel dienst Echo gebruik maakt van deze lokalen; mits onderlinge afspraken en afstemming is het mogelijk dat alle personeelsleden hiervan gebruik maken.

9 9 Hoofdstuk 2: Samenwerkingsmodellen en organisatievormen voor de uitbouw van een kwalitatief aanbod (strategie 3) Hulp- en dienstverlening heeft reeds een lange traditie in SIO. Vooral onderwijsaanbod werd reeds uitgebouwd voor de komst van het strategisch plan hulp- en dienstverlening. Met de komst van het strategisch plan werd het onderwijs kwalitatief naar een hoger niveau getild en structureel meer ingebed. De culturele, sportieve activiteiten en aanbod inzake geestelijke gezondheidszorg, tewerkstelling en welzijnswerk werden opgestart of uitgebreid sinds De uitbouw van dit kwalitatieve aanbod, waarvan een overzicht verderop in dit jaarverslag aan bod komt, is te danken aan gestructureerde samenwerkingsmodellen en organisatievormen. Hierbij is er aanhoudend aandacht voor de grootst mogelijke efficiëntie en effectiviteit van een integrale hulp- en dienstverlening. Er wordt tevens gestreefd de samenwerkings- en overlegstructuren zo transparant mogelijk te maken. In dit hoofdstuk vindt de lezer een overzicht van overlegstructuren specifiek voor de strafinrichting van Oudenaarde. Later wordt dieper ingegaan op de organisatie- en overlegstructuur van dienst Echo en zijn sleutelfuncties. 1. Organogram SIO Onderstaand organogram geeft een overzicht van de verschillende diensten binnen de strafinrichting. Opgelet: het gaat hier om een organogram waarbij de hulp- en dienstverlening dient gesitueerd te worden binnen Echo; de externe diensten (Vlaamse Overheid) werden hierin niet opgenomen.

10 10 2. Organogram dienst ECHO Onderstaand organogram geeft een beeld weer van de organisatie van de dienst Echo.

11 11 3. Overlegstructuren Onderstaand organogram betreft de overlegstructuren binnen de strafinrichting. Opgelet: dit betreft overlegstructuren van zowel justitiële partners onderling als samenwerking met de Vlaamse partners. Vanaf 3.1 worden de overlegstructuren inzake hulp- en dienstverlening besproken. 3.1 Op beleidsniveau Echo+ Echo+ is een overlegstructuur waarin de directies, coördinatoren en medewerkers van de verschillende Vlaamse partners (De Rode Antraciet, Consortium X, CVO, CBE, VDAB, geestelijke gezondheidszorg, CAW, Suggnomé, Touché) en directie van de gevangenis zetelen. Dit overlegorgaan heeft als doel beleidsmatige ontwikkeling van hulp- en dienstverlening in strafinrichting Oudenaarde. Nieuwe ontwikkelingen op Vlaams overkoepelend niveau worden toegelicht, beslissingen worden genomen m.b.t. de uitbouw van hulp- en dienstverlening in SIO, bestaand aanbod wordt geëvalueerd, nieuw aanbod wordt ingepland. De concrete organisatie en uitwerking van het aanbod gebeurt in het operationeel overleg Echo. Normaliter komt Echo+ viermaal per jaar samen. In 2012 is deze vergaderingen driemaal doorgegaan. 3.2 Op intermediair niveau Stuurgroep bibliotheek Deze stuurgroep volgt de vooruitgang van de bibliotheek binnen de strafinrichting en staat in voor de verdere opvolging van de werking. De betrokken partners zijn beleidsmedewerker,

12 12 bibliotheekmedewerker, verantwoordelijke bibliotheek Stad Oudenaarde, afgevaardigde provincie Oost-Vlaanderen, verantwoordelijke cultuur, Echo beambte en directeur gevangenis Oudenaarde. Werkgroep onderwijs Dit overleg is samengesteld uit de onderwijscoördinator, algemeen bestuurder Consortium X, directie Centrum Basiseducatie, directie Centrum volwassenenonderwijs (Hét CVO) en de Vlaamse beleidsmedewerker. Doel van dit overleg is onderhandelen tussen de verschillende betrokken partners over een onderwijsaanbod dat aansluit op de behoeftes van gedetineerden. Bestaand en nieuw aanbod betreffende onderwijs aan gedetineerden in SIO wordt hier besproken. Belangrijk is tevens afstemming van het onderwijsaanbod op de gevangeniscontext. Werkgroep GGZ Deze werkgroep heeft als doel de samenwerking af te stemmen tussen verschillende diensten die een aanbod betreffende geestelijke gezondheid hebben. De betrokken actoren zijn PSD, JWW (trajectbegeleiders), medische dienst en centrum geestelijke gezondheidszorg. In 2012 is deze werkgroep een maal samengekomen met als doel de afstemming van het CGG aanbod binnen de strafinrichting. Binnen deze werkgroep werd ook de mogelijkheid aangeboden om het thema te verruimen naar welzijn en gezondheid (in plaats van louter geestelijke gezondheid). Tot op heden werd hieraan nog geen gevolg gegeven. 3.3 Op operationeel niveau Echo-overleg Dienst Echo staat in voor de dagdagelijkse opvolging van het hulp- en dienstverleningsaanbod. Driewekelijks komen lokale medewerkers van de belangrijkste partners betreffende hulp- en dienstverlening samen met als doel uitwerking en organisatie van het aanbod. De betrokken partners in dit overleg kunnen steeds adviseren of voorstellen doen m.b.t. nieuw aanbod. Daar de psychosociale dienst een belangrijke toeleidingsfunctie behelst, sluit steeds een gemandateerd PSD-lid aan op een Echo-overleg, zodanig dat deze dienst op de hoogte is van relevant aanbod en indien nodig potentiële kandidaten kan screenen of toeleiden. Tevens heeft deze dienst een belangrijke advies- en signaleringsfunctie, daar men een goed beeld heeft van de populatie in de strafinrichting. Bij het ontwikkelen van nieuw aanbod houdt Echo steeds rekening met adviezen vanuit PSD, JWW of andere diensten. Daarnaast is er aanwezigheid van de directeur, Echo-beambte en een penitentiair assistent. Op die manier worden voorstellen en beslissingen die betrekking hebben op het regime onmiddellijk teruggekoppeld of meegenomen naar de PA-vergadering (overleg van het bewakend kader). Bovendien betekent de aanwezigheid van justitiepersoneel op dit overleg een structurele samenwerking tussen Justitie en de diensten van de Vlaamse Overheid. Dit draagvlak is van essentieel belang voor de tenuitvoerlegging van de hulp- en dienstverlening in de strafinrichting. Werkgroep Sport In deze werkgroep worden sportinitiatieven concreet uitgewerkt. Dit overleg wordt voorgezeten door de sportfunctionaris. Op regelmatige basis nemen de beleidsmedewerker en een directielid van de gevangenis deel. Gedetineerden die zich engageerden om sportfatiek te worden nemen deel aan deze werkgroep. Er kunnen voorstellen gedaan worden, adviezen gegeven worden, de stand van zaken rond concrete projecten wordt besproken. Nieuwe initiatieven worden steeds teruggekoppeld door de sportfunctionaris op het Echo-overleg. Tenslotte neemt een penitentiair assistent deel aan deze werkgroep, die advies verleent m.b.t. aanbod dat invloed kan hebben op het regime. Indien nodig worden concrete voorstellen meegenomen naar de PA-vergadering. Lerarenoverleg

13 13 Driemaandelijks overleggen alle leerkrachten en vrijwilligers die een onderwijsaanbod uitvoeren binnen de gevangenis met de onderwijscoördinator omtrent de stand van zaken, praktische problemen, inplanning van de lessen. Ook facilitaire ondersteuning en omgang met/studiegedrag van de cursisten komt aan bod. Eventueel nieuw aanbod wordt toegelicht. Doel van dit overleg is een intervisiemoment tussen leerkrachten en onderwijscoördinator. 3.4 Overleg gericht op samenwerking, afstemming van onderling aanbod Klein welzijnsteam Het klein welzijnsteam omvat alle lokale actoren die werkzaam zijn in de welzijnszorg en gaat maandelijks door. Het gaat voornamelijk om PSD-leden en trajectbegeleiders. Doel van dit overleg is structurele samenwerking in concrete dossiers en afstemming van elkaars werking. Dit overleg bestaat dan ook voornamelijk uit dossierbespreking. Indien dit nodig wordt geacht, kan de onderwijscoördinator, psycholoog GGZ of VDAB-consulente aansluiten op dit overleg om een concreet dossier te bespreken. Er wordt hierbij steeds met respect omgegaan met het beroepsgeheim in specifieke functies. Teamvergadering JWW Medewerkers van Justitieel Welzijnswerk komen wekelijks samen. Dit overleg fungeert als intervisiemoment: dossiers worden besproken, trajectbegeleiders ondersteunen en adviseren elkaar. Nieuwe bovenlokale ontwikkelingen betreffende de werking van justitieel welzijnswerk worden toegelicht. Op dit overleg wordt de werking van JWW besproken en afgestemd binnen de gevangeniscontext. Maandelijks sluit de beleidsmedewerker aan op deze teamvergadering, zodra de dossierbespreking afgelopen is. Tevens wordt hier het geplande aanbod toegelicht door de organisatieondersteuner. Daar de trajectbegeleiders een cruciale toeleidingsfunctie hebben, is het belangrijk dat zij goed op de hoogte zijn van bestaand en nieuw hulp- en dienstverleningsaanbod. 3.5 Overleg van de gevangenis waarin de diensten van de Vlaamse gemeenschap participeren Narapport Dagelijks overleg tussen directie van de gevangenis, penitentiair assistent, PSD en beleidsmedewerker. Operationele werking van de gevangenis wordt besproken. Het rapport (gedetineerden die een onderhoud vragen met de directie) en tuchtprocedures wordt toegelicht en indien nodig worden verdere stappen teruggekoppeld naar relevante diensten. DIR-PA Overleg tussen gevangenisdirectie en hoofd penitentiair assistent(en). Beleidsmatige aansturing binnen de gevangenis wordt afgestemd. Beslissingen betreffende het regime, gevangenisreglement en personeelskader worden genomen. Indien er beslissingen omtrent hulp- en dienstverleningsaanbod die van invloed zijn op het gevangenisregime moeten worden genomen, worden deze hier behandeld. Interunit Tweejaarlijks overleg tussen de verschillende diensten (units) binnen de gevangenis. Per dienst wordt één gemandateerde verwacht op deze vergadering. Nieuwe ontwikkelingen of beslissingen betreffende organisatiestructuur, operationele werking of personeelskader worden toegelicht. Afstemming tussen alle diensten binnen de gevangenis gebeurt hier. Vanuit Echo gaat één gemandateerde naar dit overleg om nieuwe ontwikkelingen of gepland aanbod betreffende hulp- en dienstverlening toe te lichten en indien nodig af stemmen met één of meerdere diensten (bv. voor

14 14 de receptie van de diploma-uitreiking gaat de onderwijscoördinator in samenwerking met de hoofdkok). Lokale Stuurgroep Drugs Driemaandelijks overleg tussen PSD-directeur van de gevangenis, PSD-leden, beleidsmedewerker, trajectbegeleider, drugcoördinator werkzaam binnen FOD Justitie en medewerkers van drughulpverleningsinstanties die verslaafdenzorg aanbieden binnen de gevangenis (CAP, De Kiem). Doel van dit overleg is het drugbeleid binnen de gevangenismuren ontwikkelen, evalueren en afstemmen tussen de diensten die een gedeelde verantwoordelijkheid hebben in deze materie. In 2012 lag de focus van dit overlegorgaan voornamelijk op de ontwikkeling van een Drugvrije Afdeling binnen de gevangenis. Stuurgroep Herstel Beleidsmatige ontwikkelingen omtrent herstel(recht) en herstelbemiddeling worden hier besproken. Dit overleg is uitgebreider dan de gevangeniscontext en betrekt verschillende organisaties en diensten werkzaam in deze materie. Aanwezigen op dit overleg zijn namelijk trajectbegeleiders JWW, slachtofferhulp, justitiehuis, bemiddelaars minderjarigen en burenbemiddelaar en de coördinator Herstel van de provincie Oost-Vlaanderen. 3.6 Extralokaal overleg Provinciale toetsingsgroep CGG Eclips Deze groep is samengesteld uit de directie, de teamverantwoordelijke van het forensisch team en medewerkers van CGG Eclips, uit directieleden van de CGG s op wiens werkingsgebied de gevangenissen van Oudenaarde en Dendermonde liggen en uit de Vlaamse beleidsmedewerkers van de gevangenissen van Oudenaarde, Dendermonde en Gent. Bedoeling is om de penitentiaire en postpenitentiaire inzet te bespreken en te waken over de verdeling van de middelen over de gevangenissen heen. De toetsingsgroep kwam in 2012 tweemaal samen. VOC Op VOCVO komen alle Vlaamse onderwijscoördinatoren op regelmatige basis samen (VOC) om een Vlaams onderwijsbeleid in de gevangenissen uit te werken. Op 29 en 30 maart was er een visietweedaagse met alle Vlaamse onderwijscoördinatoren die uiteindelijk resulteerde in een actualisering van het Vlaams beleidsplan onderwijs aan gedetineerden.

15 15 4. PMD-werking De hierboven geschetste overlegstructuren worden in onderstaand schema verduidelijkt. De overlegstructuren die worden voorgezeten door de gevangenisdirectie (narapport, DIR-PA, Interunit) zijn hierin niet opgenomen. Echo+ (PMD) Echo Werkgroep Onderwijs Werkgroep Sport Klein welzijnsteam Stuurgroep bibliotheek Werkgroep geestelijke gezondheidszorg Teamvergadering JWW Stuurgroep drugs Leerkrachtenoverleg 5. Sleutelfuncties Functie VTE Organisatie Standplaats Beleidsmedewerker 1 Vlaamse overheid dep. WVG gevangenis Organisatieondersteuner 0,8 CAW justitieel welzijnswerk gevangenis Trajectbegeleiders 1,9 CAW justitieel welzijnswerk gevangenis Sociaal-cultureel werker 0,2 De Rode Antraciet Verschillende Vlaamse gevangenissen Sportfunctionaris 0,3 De Rode Antraciet Gevangenissen Gent, Oudenaarde, Dendermonde Onderwijscoördinator 1 Consortium X gevangenis Detentieconsulent VDAB 0,5 VDAB gevangenis Bibliotheekconsulent 0,5 Stad Oudenaarde gevangenis Echo PB 1 FOD Justitie gevangenis Communicatieverantwoordelijke 1 FOD Justitie gevangenis Therapeut CGG 0,2 Centrum Geestelijke gevangenis Gezondheidszorg Eclips De beleidsmedewerker is een personeelslid van de Vlaamse overheid en is tewerk gesteld binnen de afdeling Welzijn en Samenleving van het departement Welzijn, Volksgezondheid en Gezin. De

16 16 beleidsmedewerker leidt samen met de gevangenisdirectie en de verantwoordelijken van de verschillende hulp- en dienstverleningsorganisatie het geheel aan hulp- en dienstverlening in goede banen. Hij/ zij coördineert de hulp- en dienstverleningsinitiatieven in de gevangenis en zorgt ervoor dat de verschillende actoren samenwerken en hun werking plannen en bijsturen. De beleidsmedewerker vertegenwoordigt de Vlaamse overheid en de hulp- en dienstverleners bij de gevangenisdirectie en tracht in overleg met de gevangenisdirectie het aanbod af te stemmen op de penitentiaire context. De organisatieondersteuner is een medewerker van de dienst Justitieel Welzijnswerk (JWW) binnen het Centrum voor Algemeen Welzijnswerk (CAW). In samenwerking met de beleidsmedewerker zorgt zij ervoor dat de hulp- en dienstverleners hun werk goed kunnen doen. De organisatieondersteuner staat in voor de praktische organisatie van de hulp- en dienstverlening in de gevangenis zoals bekendmaking van activiteiten, het peilen naar verwachtingen van gedetineerden, inplannen van lokalen. Ook de trajectbegeleiders zijn medewerkers van de dienst JWW binnen het CAW. Ze wijzen de gedetineerden de weg doorheen de waaier aan hulp- en dienstverlening tijdens en na de detentie en motiveren de gedetineerden om aan hun persoonlijke situatie te werken. Ze gaan na welke vragen, noden en behoeften de gedetineerden hebben. Ze informeren hen over het bestaande aanbod binnen de gevangenis, oriënteren hen en leiden hen naar het aanbod toe. Ze volgen het verloop van het hulp- en dienstverleningstraject en evalueren het. Bovendien kan de trajectbegeleider gedetineerden helpen bij het uitbouwen van hun reclassering. Bij dat alles werkt de trajectbegeleider nauw samen met de psychosociale dienst en met andere relevante diensten van de gevangenis. Vanuit het consortium volwassenenonderwijs is een onderwijscoördinator tewerkgesteld in de gevangenis. Hij heeft als taak hier een behoefte dekkend onderwijsaanbod uit te bouwen. Daartoe werkt hij nauw samen met de andere diensten en de directie in de gevangenis. Hij onderzoekt en verzamelt ook de opleidingsbehoeften van de gedetineerden, hij geeft informatie over het aanbod, hij onderhandelt met de centra over de uitbouw van een aanbod. Ook de ondersteuning van de leerkrachten behoort tot het takenpakket van de onderwijscoördinator. Daarnaast ondersteunt hij de gedetineerden bij hun zelfstudie, helpt hen bij hun vragen, geeft steun wanneer het moeilijker loopt. Ook kan de onderwijscoördinator een deel van de extra administratieve last op zich nemen: de rapportering aan de verschillende overheden, registratie van deelname, de zorg voor de logistiek, enz. Parallel aan de werking van sportdiensten verbonden aan steden en gemeenten, streeft de sportfunctionaris van De Rode Antraciet ernaar om, in samenwerking met anderen, zoveel mogelijk gedetineerden in de gevangenis aan te zetten om gezond te bewegen of te sporten in kwaliteitsvolle omstandigheden. In samenwerking met diverse interne (beambten, sportmonitoren, ) en externe partners staat zij in voor de uitbouw van een continu, duurzaam en kwaliteitsvol sportaanbod. Zij zet samenwerkingsverbanden op met externe sportorganisaties, werkt vernieuwde sportinitiatieven uit die inspelen op de behoeften van de gedetineerden en staat mee in voor het goede verloop van bv. sporttoernooien. De sociaal-cultureel werker van De Rode Antraciet begeleidt binnen de gevangenis de ontwikkeling van een evenwichtig en gediversifieerd sociaal cultureel aanbod. Binnen deze sociaal-culturele werking gaat speciale aandacht naar cursuswerk, sociaal-artistieke projecten, bibliotheekwerking, enzovoort. Binnen strafinrichting Oudenaarde wordt veel aandacht besteed aan de samenwerking tussen de diensten en personeel werkzaam binnen Justitie enerzijds en de Vlaamse partners anderzijds. Met oog op deze doelstelling, die tevens vervat zit in het operationeel plan van Justitie, zijn er binnen de

17 17 dienst Echo twee voltijdse functies bekleedt door enerzijds een Echo penitentiair bewakingsassistent (Echo PB) en anderzijds een communicatieverantwoordelijke. De taken van de Echo PB bestaan erin om het hulp- en dienstverleningsaanbod op een praktische manier af te stemmen op het gevangenisregime. Concreet betekent dit dat hij leslijsten opmaakt en bezorgt aan de werkhuizen, appèl doet van gedetineerden in de lessen, tijdens activiteiten, (vormings)cursussen of sportactiviteiten. Hij bezorgt schriftelijke vragen van gedetineerden gericht aan hulp- of dienstverleners aan de juiste personen en oefent een bewakingsfunctie uit tijdens activiteiten. De communicatieverantwoordelijke heeft een algemeen communicatieve taak binnen de gevangenis. Aansluitend geeft zij mee vorm aan de operationele werking van dienst Echo. Zij plant activiteiten in de agenda s rekening houdend met bewegingen en gevangenisregime, neemt deel aan de praktische organisatie bij de uitbouw van aanbod, zorgt ervoor dat het penitentiair personeel op de hoogte is van activiteiten en lessen uit het hulp- en dienstverleningsaanbod. Tevens staat zij in voor de communicatie van alle aanbod, zowel naar penitentiair personeel (d.m.v. een wekelijkse activiteitenkalender), gedetineerden (d.m.v. brochures, affiches en flyers) en directie. Ter conclusie kan gesteld worden dat deze sleutelfuncties de brugfunctie vormen tussen Justitie en de diensten van de Vlaamse Overheid. De VDAB-consulent staat in voor de individuele begeleiding van gedetineerden in hun zoektocht naar een geschikte beroepsopleiding of tewerkstelling. Indien nodig verkent zij mogelijkheden om de cliënt tewerk te stellen in een sociaal werktraject of beschutte werkplaats. De consulent levert ook een bijdrage tot de assessmenttrainingen en geeft, indien nodig, sollicitatietrainingen. Zij is twee dagen per week aanwezig. De consulent gevangenisbibliotheek staat in voor het beheer van de gevangenisbibliotheek. Zij houdt de collecties up-to-date, integreert het bibliotheek uitleensysteem in de gevangeniscontext, helpt bibliotheekbezoekers wegwijs maken. Sporadisch organiseert zij tevens debatavonden of literaire activiteiten. De therapeuten van het Centrum Geestelijke Gezondheidszorg bieden begeleiding aan gedetineerden op doorverwijzing en wanneer zijn een hulpvraag en een psychische lijdens-druk ervaren. 6. Overzicht partners Samenwerkingspartners zijn die partners die door hun regelgeving een permanente opdracht hebben gekregen ten behoeve van de doelgroep van de gedetineerden of die via een contract of overeenkomst activiteiten aanbieden aan de doelgroep gedetineerden. Onderstaand schema geeft een visualisering van betrokken partners in de uitbouw van hulp- en dienstverlening binnen SIO voor 2012 weer.

18 18 Cultuur Sport Onderwijs Gezondheid Werk Welzijn JWW De Rode Antraciet De Rode Antraciet Stad Oudenaarde Hét CVO Vlaamse Ardennen CBE Zuid-Oost- Vlaanderen Centrum Geestelijke Gezondheids zorg Eclips VDAB Groep Intro JWW vzw Touché Stad Oudenaarde Vormingplus Provincie Oost- Vlaanderen Trainers sportleerkrachten vrijwilligers Consortium X CVO VAZOV Vrijwillige lesgevers Leerpunt Zuid-Oost- Vlaanderen CAP SOS Nuchterheid Vokans Tele-onthaal 7. Het GedetineerdenOpvolgSysteem (GOS) In 2009 is het GOS, net als in alle gevangenissen, van start gegaan in SIO. Dit is een beveiligd elektronisch web-gebaseerd opvolg- en registratiesysteem. De trajectbegeleiders, organisatieondersteuners, beleidsmedewerker en alle andere relevante betrokken organisatoren (onderwijscoördinator, sportfunctionaris, ) zullen dit systeem hanteren om het volledige aanbod in weer te geven, evenals om de participatie van de gedetineerden hieraan in kaart te brengen. De trajectbegeleiders gebruiken het systeem ook in functie van de opvolging van hun cliënten. Het systeem draait nog niet optimaal. In 2013 en daaropvolgende jaren dient hier zeker aan gewerkt te worden. Op basis hiervan kan analyse van het cijfermateriaal uit het GOS gebruikt worden om het hulp- en dienstverleningsaanbod in de gevangenis beleidsmatig af te stemmen. Conclusies en toekomstperspectieven De bestaande overlegstructuren en organen maken van dienst Echo een goed draaiend hulp- en dienstverleningsteam binnen de gevangenis van Oudenaarde. Dagelijkse contacten met directie van SIO zorgen ervoor dat erkenning voor de werkzaamheden van en betrokkenheid t.a.v. Echo goed zit. Echo wil blijvend investeren in de betrokkenheid van en samenwerking met het penitentiair personeel. Hier willen we in de toekomst nog sterker aan werken. Werken aan bekendmaking van hulp- en dienstverlening en integratie van dienst Echo in de gevangeniscultuur zijn prioriteit. Daarnaast is het ook aangewezen om te waken over het behoud van operationele werkgroepen. De laatste jaren zijn deze afgenomen. Deze werkgroepen (bv. tewerkstelling, sociaal artistiek) bewezen in het verleden reeds hun nut maar verloren doorheen de tijd concrete inhoud of werden na verloop van tijd niet meer georganiseerd. Het is hierbij niet de bedoeling om te vervallen in een vergadercultuur, maar voor sommige onderwerpen of domeinen (bv. cultuur) is heropname van een dergelijke werkgroep wel aangewezen. Deze werkgroepen bevorderen samenwerking tussen

19 19 verschillende partners en medewerkers in hetzelfde domein (of verschillende domeinen). Dergelijke werkgroepen betekenen ook de mogelijkheid tot samenwerking en afstemming tussen penitentiair personeel en lokale medewerkers hulp- en dienstverlening. Tevens bieden deze overlegorganen ook aan (gemandateerde) gedetineerden de mogelijkheid om advies te verlenen of noden en behoeften uit de populatie te signaleren aan verantwoordelijke organisatoren, hetgeen zeker een meerwaarde betekent in de uitbouw van het aanbod. Gelet op deze laatste opmerking is het regelmatig bijwonen van het GedetineerdenOverlegOrgaan 3 door de beleidsmedewerker zeker een stap in de goede richting. De nieuwe ontwikkelingen die zich opdringen naar aanleiding van het decreet hulp- en dienstverlening aan gedetineerden van de Vlaamse Overheid dat in maart 2013 werd bekrachtigd zullen ervoor zorgen dat bestaande overlegorganen en structuren geherformuleerd of geherstructureerd worden in 2013, of een nieuwe invulling zullen krijgen. Er zal een beleidsteam opgericht worden dat belast wordt met de taak om het beleid inzake hulp- en dienstverlening in SIO uit te stippelen. Dit met het oog op de ontwikkeling van een actieplan tegen 1 december 2013 (zoals voorgeschreven in het decreet), waarin een aantal lokale concrete doelstellingen zullen geformuleerd worden betreffende hulp- en dienstverlening in SIO. Een coördinatieteam wordt opgericht teneinde dit actieplan uit te voeren. 3 Overlegorgaan georganiseerd en voorgezeten door de gevangenisdirectie, in overeenstemming met de Basiswet. Dit overlegorgaan heeft een adviesfunctie van gedetineerden naar de directie toe omtrent regime, leven in de gevangenis etc. Regelmatig komt hier ook het hulp- en dienstverleningsaanbod ter sprake.

20 20 Hoofdstuk 3: uitbouw van een kwalitatief aanbod (strategie 1) Binnen dit derde hoofdstuk wordt per gevangenis een omschrijving gegeven van de uitbouw van een kwalitatief hulp- en dienstverleningsaanbod. Dit aanbod wordt getoetst aan de volgende kwaliteitscriteria: toegankelijk, kwaliteitsvol, continu (voor, tijdens en na detentie), laagdrempelig en op maat van de gedetineerde. Per beleidsdomein worden de belangrijkste realisaties van het afgelopen werkjaar benoemd en de structurele werkpunten en aanbevelingen omschreven. Een gedetailleerd overzicht van de verschillende activiteiten is terug te vinden in bijlage. Deze fiches geven aan of het om een projectmatig, tijdelijk dan wel structureel aanbod gaat en of het aanbod groepsgericht, dan wel individueel is.

21 21

22 22 1. Welzijn Kinderbezoek (fiche p. 53) Wekelijks wordt op woensdagnamiddag kinderbezoek georganiseerd. De organisatie hiervan is de verantwoordelijkheid van de organisatieondersteuner. In week 1 zijn (stief)kinderen van de gedetineerde vader toegelaten. Ook (stief)broer of zus en kleinkind zijn welkom. In week 2 is ook de andere ouder, voogd of begeleider welkom, eventueel met (stief)nichtjes of -neven. Uitzonderingen op deze regels worden ter goedkeuring voorgelegd aan de directie. De begeleider dient meerderjarig te zijn. De OO er staat samen met twee vrijwilligers in voor de begeleiding en animatie. Standaard worden gezelschapsspelletjes en knutselgerief ter beschikking aangeboden. Iedere eerste woensdag van de schoolvakantie wordt er extra animatie voorzien door een externe organisatie. In 2012 waren dat IPSOC (Hogeschool Kortrijk), Ludo Bijnens en vzw Aboesjoe. Deze zorgen voor aankleding van de bezoekzaal, organiseren spelletjes waar ze alle kinderen actief bij betrekken, maken samen met de kinderen pannekoeken, etc. De komst van Sinterklaas op het kinderbezoek Bezoekvrijwilligers (fiche p. 49) De coördinatie van het systeem van bezoekvrijwilligers en de begeleiding van deze personen is één van de taken van de vrijwilligerscoördinator JWW. In de gevangenis van Oudenaarde wordt de coördinatie van bezoekvrijwilligers opgenomen door de organisatieondersteuner. Een bezoekvrijwilliger bezoekt de gedetineerden 1 uur per twee weken, dit gedurende maximum 2 jaar. In 2012 waren 10 bezoekvrijwilligers actief. Voor gedetineerden betekenen de gesprekken met hun vaste bezoekvrijwilliger heel veel: dit zijn meestal ventilerende gesprekken. De vrijwilliger toont interesse in de persoon achter de dader, op die manier is er terug contact met de buitenwereld. Bezoekvrijwilligers zijn er in de eerste plaats voor gedetineerden die zelden of nooit bezoek ontvangen, hetgeen toch bijna de helft van de populatie bedraagt. Yoga (fiche p.59)

23 23 De yoga-lessen zijn gericht op relaxatie en meditatie. Deze sessies worden gegeven door een medewerker van A Light House in Wetteren. Met een gemiddelde van 4 deelnemers per sessie bereiken we hiermee geen grote groep. Niettemin geven de deelnemers wel aan dat dit een belangrijke uitlaatklep en zinvolle tijdsbesteding vormt. Deze lessen zijn meestal bedoeld voor personen die niet geïnteresseerd zijn in intensief sporten, maar wel in beweging willen blijven. Op die manier kunnen ze beter omgaan met gevoelens van stress. Valentijnsbezoek (fiche p. 54) Jaarlijks wordt een Valentijnsbrunch gegeven voor de gedetineerde en zijn partner. Dit gaat telkens door in de bezoekzaal, die voor de gelegenheid versierd wordt. Voorwaarde tot deelname is minimum 3 maanden bezoek krijgen van de partner. Met 24 deelnemers is dit een populaire activiteit waar veel gedetineerden naar uitkijken. Cursus Hoe kijk ik naar mijn straf? (fiche p.52) Doel van deze vormingscursus is om in een gespreksgroep stil te staan bij wat gestraft zijn voor hen betekent. Er wordt aandacht besteed aan persoonlijke inbreng en mening, maar ook de reactie van de maatschappij en de media worden besproken. Deze gespreksgroep wordt gemodereerd door een medewerker van De Rode Antraciet. In 2012 waren er 6 inschrijvingen voor deze vormingscursus, waarvan er 4 deze afwerkten. Personen die de cursus volgen geven aan dat zij achteraf zeer tevreden zijn, maar het vergt wel een grote motivatie om deel te nemen. Toeleiders geven aan dat het niet evident is om mensen hiertoe te motiveren. Mindfulness (p. 56) Deze cursus werd gratis aangeboden door Centrum Morele Dienstverlening. Bedoeling hiervan is om gedetineerden te laten kennismaking met deze techniek, die door veel vrije burgers enthousiast wordt onthaald. Mindfulness is een techniek die leert omgaan met stress en agressie. Er waren 8 inschrijvingen, maar uiteindelijk namen slechts twee personen deel aan de 2 georganiseerde sessies. Cursus Omgaan met lastige situaties (fiche p.57) Deze cursus, georganiseerd door De Rode Antraciet, richt zich op drie grote thema s: communicatie, conflicthantering en omgaan met agressie. OLS bevat zowel een theoretisch als een praktisch luik. Dit aanbod is groepsgericht vanuit de visie dat men op die manier het meeste van elkaar leert. Deze cursus wordt jaarlijks herhaald in SIO. Cursisten zijn over het algemeen zeer tevreden. Vooral voor beklaagden blijkt deze vorming interessant te zijn, gezien zij niet kunnen deelnemen aan het aanbod van vzw Touché (zie verder). Trajectbegeleiding en familiale detentiebegeleiding (fiches p. 51 en 58) Deze deelaspecten worden beide aangeboden door de trajectbegeleiders van Justitieel Welzijnwerk. Trajectbegeleiding is gericht naar de gedetineerden zelf. Bedoeling is om via trajectbegeleiding gedetineerde personen wegwijs te maken in de gevangenis, te helpen omgaan met psychologische en praktische problemen en te zoeken naar zinvolle detentie-inhoud (ingaan op de hulpvraag). De trajectbegeleiders zijn aanspreekbaar over alle domeinen van hulp- en dienstverlening maar helpen ook met vragen rond detentie, sociale administratie en reclassering. In 2012 zijn er 224 onthaaldossiers en 46 begeleidingen geregistreerd in het GOS. Een ander onderdeel van het takenpakket van de trajectbegeleiders is proactief onthaal. Wegens onderbezetting van het JWW-team is dit enkel mogelijk via verspreiding van een persoonlijke brief en folder. Gedetineerden uit de regio Oudenaarde worden indien mogelijk wel proactief gezien. Dit lukte niet altijd. In sommige periodes werd gewerkt met een wachtlijst maar kreeg men wel steeds standaard een brief en folder mee. Momenteel wordt nog steeds de focus gelegd op de hulpvraag (gedetineerden die zelf een gesprek aanvragen met een TB). De duur van de trajecten zijn sterk

24 24 afhankelijk van de hulpvraag van de gedetineerde en kan bijgevolg variëren van enkele weken tot enkele maanden of zelfs jaren. Een derde luik van de trajectbegeleiding, namelijk nazorg, is zeer beperkt wegens aantal VTE. In 2012 werd aan 3 ex-gedetineerden nazorg aangeboden. Twee van de drie trajectbegeleiders zijn tevens belast met de taak van familiale detentiebegeleiding. Dit houdt in dat zij binnenkomende gedetineerden aanbieden om hun naaste familie te begeleiden. Omwille van praktische en organisatorische redenen, wordt dit enkel aangeboden aan gedetineerden en hun familie uit het arrondissement Oudenaarde. De gedetineerde kan de contactgegevens van zijn familie doorgeven aan de TB als hij dit wenst. De familieleden worden telefonisch op de hoogte gebracht van dit aanbod. Als men op dit aanbod wil ingaan, gaan de trajectbegeleiders op huisbezoek of maakt men een afspraak in het CAW. Dit kan eenmalig zijn, in sommige gevallen wordt ook een begeleiding opgestart. In 2012 waren er 15 nieuwe onthaalgesprekken met familieleden. Hieruit startten 11 begeleidingen. Dit is een halvering ten opzichte van Trajectbegeleiders stellen vast dat dit te wijten is aan de onderbezetting van hun dienst. Een andere reden is dat er een hoge drempel bestaat voor familieleden om onbekende hulpverleners te contacteren. Daarnaast is de gedetineerde niet altijd op de hoogte van de familiale problemen die zijn detentie met zich meebrengt. Creatief met agressie (fiche p. 50) Vzw Touché is een organisatie die op een alternatieve, constructieve manier zoekt naar mogelijkheden om met moeilijkheden of conflicten om te gaan. De deelnemers leren verschillende technieken die rust kunnen brengen, de zelfkennis kunnen vergroten. Men oefent actief rond communicatie, grenzen stellen, eigen signalen begrijpen, etc. Dit doorlopende aanbod krijgt vorm in zowel groepssessies als individuele gespreksmomenten. Deze experimenteerfase met beide methodieken, werd opgestart begin Na een jaar werd dit door zowel begeleiders als deelnemers als een succes ervaren. Eind 2012 werden tevens voorbereidingen getroffen om in 2013 van start te gaan met een projectgroep. In deze projectgroep zetelen ervaren deelnemers, die reeds een heel traject afgelegd hebben bij Touché. Bedoeling is om de opgedane kennis en vaardigheden te gebruiken om een stap verder te gaan in het aanbod. 2. Gezondheid Psychotherapeutische gesprekken (fiches p.88-89) Wekelijks komt een psycholoog van Centrum Geestelijke Gezondheidszorg naar de gevangenis. Gedetineerden kunnen een persoonlijk gesprek aanvragen indien zij kampen met psychologische en/of psychiatrische problemen. Doel van deze gesprekken is verlichting van deze klachten en/of leren omgaan met hun problemen. Cliënten komen enkel via doorverwijzing naar de psycholoog. De meeste gesprekken zijn op doorverwijzing van PSD, gevolgd door JWW. Niettemin zijn deze gesprekken steeds op vrijwillige basis. In 2012 werd sterk ingezet op samenwerking met andere diensten/partners in de gevangenis. CGG Eclips geeft aan dat zonder deze goede contacten, een kwaliteitsvol aanbod garanderen erg moeilijk is. Dankzij inspanningen is er een goede samenwerking en contact met CGG, PSD, JWW en andere partners. Het aantal verwijzingen toont aan dat het aanbod van CGG complementair is met dat van andere diensten. Zowel kwantitatieve als kwalitatieve evaluatie toont aan dat psychotherapeutisch aanbod een duidelijke meerwaarde betekent binnen de gevangenis, zowel voor gedetineerden als

25 25 voor de samenwerkingspartners die een andere werkwijze en methodiek hebben, of een andere finaliteit. Een noodgedwongen stopzetting van een begeleiding door transfer van de gedetineerde doorbreekt de continuïteit in het begeleidingsproces. Deze continuïteit is nochtans cruciaal voor de gedetineerde. Een stopzetting van een behandeling belemmert tevens de goede werking van het CGG. Om hiermee om te gaan, nam CGG in 2012 initiatief om alle transfers bij te houden en op basis van deze gegevens in overleg te gaan met CGG s in andere gevangenissen waar de meeste gedetineerden op transfer gaan. Verdere initiatieven worden genomen in Ter conclusie kan gesteld worden dat psychologische en/of psychiatrische problematieken een reëel probleem vormen onder gedetineerden. Verdere ontwikkeling van de therapeutische methodiek én initiatieven gericht op preventie op maat van de gevangenis dringen zich op. Het CGG slaagt erin een stabiel aanbod te verwezenlijken binnen de gevangenis, niettemin is verdere ontwikkeling moeilijk en fragiel wegens beperkte middelen. Daarnaast is het bestaande aanbod niet afdoende in vergelijking met de grote nood aan geestelijke gezondheidszorg binnen de gevangenismuren. SOS Nuchterheid (fiche p. 97) Ter ondersteuning van een verslavingsproblematiek kunnen gedetineerden een persoonlijk of groepsgesprek aanvragen met een ervaringsdeskundige. Verschillende verslavingsvormen komen in aanmerking tot behandeling, bv. alcohol-, drugs- of gokverslaving. De ene week heeft de ervaringsdeskundige privé-onderhoud met een cliënt, de andere week gaan er groepsgesprekken door. Deze gesprekken zijn vrijwillig en vrijblijvend en kunnen op initiatief van de gedetineerde of op doorverwijzing van PSD of JWW plaatsvinden. Dit aanbod is gericht naar zowel beklaagden als veroordeelden. Gemiddeld aantal deelnemers in 2012 was 4. CAP (fiche p.100 e.v.) Het centraal aanmeldingspunt drugs of kortweg CAP, wil alle gedetineerden met een drugprobleem ondersteunen in hun zoektocht naar drughulpverlening. Het CAP heeft in eerste instantie tot doel de gedetineerden te informeren over de bestaande drughulpverleningmogelijkheden. Als tweede doelstelling wil deze organisatie mensen motiveren om de stap naar hulpverlening te zetten. Het CAP is geen deel van justitie wat betekent dat mensen niet verplicht worden om in de hulpverlening te stappen. De intaker bespreekt met de cliënt de bestaande mogelijkheden en probeert hem te motiveren tot verandering. Ten derde zal het CAP een doorverwijzing organiseren die het best aansluit op de hulpvraag, wanneer de cliënt een begeleiding of opname overweegt. Het is ook het CAP die de effectieve contacten legt met de hulpverlening om de cliënt daar aan te melden. Men werkt ook de samenwerkingsverbanden met de verschillende centra binnen de drughulpverlening verder uit. Op die manier fungeert het CAP als de brug tussen de gevangenis en de drughulpverlening. In die zin fungeert het CAP als sleutelorganisatie: zij doet geen effectieve drughulpverlening, maar maakt de gedetineerde wegwijs in het landschap van de drughulpverlening en zoekt samen met hem naar een gepast antwoord op zijn hulpvraag. Het CAP is een project dat georganiseerd wordt door de VVBV (=Vlaamse Vereniging Behandelingscentra Verslaafdenzorg) in opdracht van FOD Justitie, dienst gezondheidszorg. CAP is werkzaam in alle Vlaamse gevangenissen, met uitzondering van Ruiselede en Tongeren. Er komt tweewekelijks een begeleider van CAP een halve dag naar de gevangenis. Binnen de gevangenis van Oudenaarde kreeg het CAP in 2012 in het totaal 72 aanmeldingen. Hiervan werden 51 mensen gezien op gesprek, 10 personen gingen vrij of op transfer vooraleer ze

26 26 gezien konden worden en 11 mensen stonden nog op de wachtlijst eind In totaal leidde dit tot 86 persoonlijke gesprekken. Onderstaande tabellen zijn een extract uit het jaarverslag van CAP en geven een beeld van de gerechtelijke situatie van cliënten (vnl. beklaagden) en de afloop van de opgestarte trajecten. Gerechtelijke situatie bij aanmelding Iets meer dan de helft (51 %) van de cliënten die zich aanmelden op het CAP in de gevangenis van Oudenaarde is nog beklaagd (VH). De tweede grootste groep zijn cliënten die in aanmerking komen voor een voorwaardelijke invrijheidsstelling (35,3 %). Aantal % VH % In aanmerking VLV 1 2 % In aanmerking VI 18 35,3 % VI, conditiebreuk 5 9,8 % Onbekend 1 2 % Totaal Afloop aanmelding Bijna 1 derde van de geziene cliënten wordt naar de hulpverlening doorverwezen (29,4 %). Aantal % Doorverwezen 15 29,4 % Info, reeds hulpverlening aanwezig 5 9,8 % Info, cliënt neemt na detentie contact met hulpverlening 1 2 % Info, nog niet in de tijdsvw 6 11,8 % Info, geen hulpvraag 8 15,7 % Info, geen primaire drugproblematiek 2 3,9 % Transfer na gesprek 2 3,9 % Vrijgegaan na gesprek 5 9,8 % Afgehaakt na gesprek 2 3,9 % Terugverwezen PSD 3 5,9 % Lopende 2 3,9 % Totaal Suggestie (doorverwezen cliënten) 2 op 3 cliënten wordt ambulant doorverwezen. Aantal % MSOC Ambulant 10 66,7 % CGG 1 6,7 % Dagwerking Ontwenningsprogramma 1 6,7 % Kortdurend programma TG 1 6,7 %