Voorwoord. Isabel Ongenaert. Beleidsmedewerker Vlaamse overheid Gevangenis Ieper

Transcriptie

1 JAARRAPPORT Hulp- en dienstverlening aan gedetineerden Gevangenis Ieper 2010

2 2 Voorwoord Voor u ligt het eerste jaarrapport sinds het strategisch plan hulp- en dienstverlening aan gedetineerden startte in de gevangenis van Ieper in In april 2010 volgde ik Mieke Brenning op als beleidsmedewerker. Met dit jaarrapport wil ik een aanzet geven om gezamenlijk stil te staan bij de realisaties en de knelpunten in de hulpen dienstverlening in de gevangenis van Ieper. Zo kan dit document handvaten aanbieden om de werking en het aanbod in 2011 te verbeteren en werkpunten aan te pakken. Vooreerst besteed ik aandacht aan de context van de gevangenis van Ieper. In tweede instantie belicht ik de processen die liepen, de samenwerkingsmodellen en organisatievormen. Dagdagelijks merk ik de nood op aan een goed ontwikkelde en geïmplementeerde overlegstructuur om te komen tot de realisatie van een kwalitatief uitgebouwd hulp- en dienstverleningsaanbod. In derde instantie heb ik getracht de inspanningen van alle medewerkers die een opdracht uitoefenen in de uitbouw van hulp- en dienstverlening weer te geven. Mogelijks is dit overzicht niet volledig, maar zo kan u het aanbod van 2010 globaal toch leren kennen. Naast de partners binnen Justitie is er een samenwerking met verscheidene organisaties. Het is voortdurend zoeken naar hoe de samenwerking kan leiden tot de uitbouw van een kwalitatief aanbod voor gedetineerden. Graag wil ik met u in de daarop volgende hoofdstukken aandacht besteden aan de bekendmaking, het draagvlak en de ondersteuning van de medewerkers. Ten slotte bedank ik alle hulp- en dienstverleners en het personeel van de gevangenis van Ieper die zich inzetten en inspanningen leveren om hulp- en dienstverlening aan gedetineerden mogelijk te maken. Ik hoop om in 2011 op jullie engagement te mogen rekenen en fijn samen te werken. Isabel Ongenaert Beleidsmedewerker Vlaamse overheid Gevangenis Ieper

3 3 Inhoudstafel Voorwoord... 2 Lijst met afkortingen... 4 Inleiding... 5 Hoofdstuk 1: Situering van de gevangenis... 6 Gemiddelde bevolking 2010:... 7 Hoofdstuk 2: Samenwerkingsmodellen en organisatievormen voor de uitbouw van een kwalitatief aanbod (strategie 3) PMD-werking Sleutelfuncties...16 Hoofdstuk 3: Uitbouw van een kwalitatief aanbod (strategie 1) Welzijn Gezondheid Onderwijs Tewerkstelling Sport Cultuur...35 Hoofdstuk 4: Profilering van het hulp- en dienstverleningsaanbod (strategie 2) Bekendmaking van het aanbod Nagaan noden en behoeften van gedetineerden...45 Hoofdstuk 5: Verkrijgen en vergroten van het draagvlak (strategie 4) Vergroting draagvlak bij de Vlaamse Gemeenschapsactoren Vergroting draagvlak bij Justitieactor Vergroten draagvlak bij de samenleving...47 Hoofdstuk 6: Een HRM- en Organisatieontwikkelingsbeleid (strategie 5) Introductieprocedure nieuwe medewerkers Huishoudelijke regels Introductiecursus Gesprekken ter ondersteuning Bijeenkomst zelfstandige lesgevers Intern overleg Dagelijkse ondersteuning Vertegenwoordiging t.a.v. de gevangenisdirectie...51 Hoofdstuk 7: Algemene conclusie...52 Bijlagen...57

4 4 Lijst met afkortingen AA ADZ BIS BM CAW CBE CVO CGG CDRGA DRA GOS GPA HRM JWW OC OLC OLS OO OLAT PA PB PMD PSD SCW SF S&CB STRAP TB VAPH VDAB VOCVO VTE VW WEVO WG WG en Anonieme Alcoholisten Ambulante Drugzorg Begeleid Individueel Studeren Beleidsmedewerker Vlaamse overheid Centrum Algemeen Welzijnswerk Centrum voor Basiseducatie Centrum voor Volwassenenonderwijs Centrum voor Geestelijke Gezondheidszorg Centrale Dienst van de Regie der Gevangenisarbeid De Rode Antraciet Gedetineerdenopvolgsysteem Gemeenschappelijk Plan van Aanpak Human Research Management Justitieel Welzijnswerk Onderwijscoördinator Open leercentrum Omgaan met Lastige Situaties Organisatieondersteuner Open Leren Achter Tralies Penitentiair Assistent Penitentiair Beambte Planningsteam Maatschappelijke Dienstverlening Psychosociale Dienst Sociaal-cultureel medewerker Sportfunctionaris Sport- en Cultuurbeambte Strategisch Plan Trajectbegeleider Vlaams Agentschap voor Personen met een Handicap Vlaamse Dienst voor Arbeidsbemiddeling en Beroepsopleiding Vlaams Ondersteuningscentrum voor het volwassenenonderwijs Voltijdsequivalent Vrijwilligers WErkgroep Vorming en Ondersteuning Werkgroep Werkgroepen

5 5 Inleiding In 2002 ging in vijf gevangenissen in Vlaanderen de implementatie van het Vlaams strategisch plan hulp- en dienstverlening aan gedetineerden van start. Sinds 2008 is dit plan in werking in alle gevangenissen in Vlaanderen en Brussel. De missie van de Vlaamse gemeenschap staat centraal bij de uitvoering van dit plan: De Vlaamse gemeenschap waarborgt het recht van alle gedetineerden en hun directe sociale omgeving op een integrale en kwaliteitsvolle hulp- en dienstverlening zodat ook zij zich harmonisch en volwaardig kunnen ontplooien in de samenleving. Deze missie vertaalt zich in 5 strategische doelstellingen: - Uitbouwen van een kwalitatief aanbod - Profileren van het hulp- en dienstverleningsaanbod - Ontwikkelen en implementeren van samenwerkingsmodellen en organisatievormen - Verkrijgen en vergroten van het draagvlak bij de actoren van de Vlaamse gemeenschap, bij de stakeholder Justitie en bij de samenleving - Ontwikkelen en implementeren van een HRM- en Organisatieontwikkelingsbeleid De uitbouw van een kwaliteitsvolle hulp- en dienstverlening voor gedetineerden stoelt op een optimale samenwerking. Zowel op bovenlokaal niveau als in de lokale gevangenis zijn structuren uitgebouwd ter bevordering van de samenwerking tussen de verschillende Vlaamse partners en van de samenwerking met Justitie. Dit jaarverslag richt zich op de lokale ontwikkelingen op vlak van hulp- en dienstverlening aan gedetineerden. Het rapport kwam tot stand i.s.m. de Vlaamse partners aanwezig in de gevangenis en werd gecoördineerd door de beleidsmedewerker. Ieder hoofdstuk stemt overeen met één van de 5 strategieën van het Vlaams strategisch plan hulp- en dienstverlening aan gedetineerden. Naast een omschrijving van de gerealiseerde initiatieven, wordt ook de samenwerking, wisselwerking en inspanningen van alle Vlaamse actoren om tot een kwaliteitsvolle hulp- en dienstverlening aan gedetineerden te komen uitgebreid toegelicht. Op basis van deze actuele situatie en de gemaakte reflecties worden tevens aandachtspunten geformuleerd naar de toekomst toe.

6 6 Hoofdstuk 1: Situering van de gevangenis Historiek De gevangenis als concept dateert van de 14 de tot de 17 de eeuw. Gedurende drie centenniums werd gebruik gemaakt van gruwelijke vormen van bestraffing voor al diegenen die leefden van de bedelarij. In de 17 de eeuw werden de nog rondlopende zwervers en bedelaars opgepakt en in een tuchthuis aan het werk gezet. Het tuchthuis diende een alternatief te bieden voor de gangbare manier van straffen. Mannelijke bedelaars en jeugdig veroordeelden moesten werken voor de gemeenschap en voor de kost in een Rasphuis (afkomstig van het raspen van verfhout door gevangenen ). Naar het voorbeeld van het Rasphuis te Amsterdam, waar gevangenen verfhout moesten raspen, werd in Ieper een gelijkaardige instelling opgericht. In 1843 werd beslist om een nieuwe gevangenis te bouwen te Ieper ter vervanging van het oude tuchthuis. De penitentiaire instelling werd gebouwd volgens de toenmalige opvatting van Ducpétiaux: het cellulair systeem van heropvoeding door isolatie en meditatie. Tijdens de eerste wereldoorlog deed de gevangenis van Ieper dienst als kantoor voor de commandant, als veldhospitaal en als arresthuis voor Britse soldaten die verkeerd handelden. Na de oorlog werd de beschadigde gevangenis ook in gebruik genomen als kazerne voor de Rijkswacht. Na de eerste wereldoorlog, anno 1921, begonnen de restauratiewerken aan de gevangenis. Van juli 1938 tot en met januari 1939 deed het poortgebouw van de gevangenis ook dienst als jeugdherberg. De ruïnes van het hoofdgebouw waren een bezienswaardigheid voor trekkers. De gevangenis van Kortrijk was na WO II volledig verwoest en ze werd niet heropgebouwd. Zo komt het dat de gevangenis van Ieper vandaag de dag dienst doet als arresthuis voor de gerechtelijke arrondissementen van Ieper en Kortrijk. In praktijk combineert de inrichting twee functies. Het fungeert als arresthuis en doet ook dienst als strafhuis door de problemen van overbevolking. Er verblijven gemiddeld 70% beklaagden en 30% veroordeelden. De gevangenis Ieper telt uitsluitend mannelijke gedetineerden en is enkel bestemd voor volwassenen. Gevangenistype In België worden 3 types van inrichtingen onderscheiden: - Open inrichtingen : inrichtingen zonder noemenswaardige veiligheidsvoorzieningen. De gedetineerden leven er in een gemeenschappelijk opvoedend regime op basis van vrijwilligheid. Voorbeeld: Ruiselede en Hoogstraten. - Gesloten inrichtingen : inrichtingen met uitgebreide veiligheidsvoorzieningen (hoge muren, tralies, prikkeldraad, detectieapparatuur enz.) Dit type vormt de meerderheid binnen het Belgische gevangenispark. - Half open inrichtingen : inrichtingen die een tussenvorm zijn tussen beide voorgaande types. Samengevat kan men zeggen dat overdag een gemeenschapsregime hetzij in open lucht, hetzij in werkplaatsen heerst en s nachts een cellulair. Voorbeeld is o.a. Merksplas. De gevangenis te Ieper is van het gesloten type.

7 7 Capaciteit en bezettingsgraad De gevangenis beschikt in theorie over 48 cellen voor 55 gedetineerden. In de praktijk schommelt de bevolking gemiddeld tussen de 100 en 115 gedetineerden en soms zelfs hoger. Uiteraard betekent dit dat alle cellen ingericht zijn als duocel of quatrocel. De populatie daalde onder het aantal van 90 na de transfers naar Tilburg. Daarna steeg de populatie gestaag. Na de zomer werd de kaap van 100 opnieuw bereikt en dit bleef de rest van het jaar de gemiddelde bezettingsgraad. Gemiddelde bevolking 2010: Gemiddelde bevolking 105,2 Mannen 105,2 Vrouwen 0 Beklaagden 70,1 Veroordeelden 33,1 Geïnterneerden 0,2 Andere 1,8 Gewoon regime 100,2 Halve vrijheid (veroordeelden) 0,0 Beperkte detentie 5,0 Beperkte vrijheid (geïnterneerden) 0,0 Gemiddelde capaciteit 67,0 Infrastructuur De strafinrichting bestaat uit drie secties. Daarnaast is er buiten het cellullair gedeelte (nl. in de vroegere adjudantenwoning) plaats voor 7 gedetineerden onder het regime halve vrijheid. Naast de cellen (duo- en quatrocellen alsook straf- en veiligheidscel) beschikt de gevangenis nog over de volgende accommodatie: Voor de arbeid: - 1 werkplaats voor licht-industriële arbeid/ stukwerk (ca 30 à 40 plaatsen) Voor het bezoek: - een kleine bezoekzaal (6 tafels) - vier individuele bezoekcellen met glazen tussenwand (glasbezoek) - één kamer voor ongestoord bezoek - een afgebakende ruimte in de werkplaats voor kinderbezoek Voor de sport en de wandeling: - 1 gemeenschappelijke wandelkoer die ook dienst doet als sportveld - 1 fitnesszaal - 3 individuele wandelplaatsen Voor de vorming en de ontspanning: - 1 polyvalente ruimte voor vorming en ontspanning (en bij slecht weer ook voor sport) - 1 bibliotheek - 1 leslokaal met 13 computers Voor het onthaal: - access-controle eenheid - fouilleer- en ontvangstunit (bad) Voor de technische dienst: - een atelier en magazijn

8 8 Voor de huishoudelijke diensten: - 1 keuken - 1 wasserij + 1 kleedkamer - 1 groentekelder - magazijnen voor voeding, kledij en kantine - een douche-unit voor 7 personen Voor de erediensten: - twee burelen - een verplaatsbaar altaar in de polyvalente ruimte voor vieringen Voor de medische sector: - een medisch kabinet - een tandartskabinet Voor de administratieve diensten en directie: - burelen voor de griffie, het secretariaat, de boekhouding en directie Voor het penitentiair personeel: - gescheiden kleedkamers M/V met moderne sanitaire voorzieningen, douches en een ontspanningsruimte boven het inkomgebouw - de polyvalente zaal doet dienst als personeelsrefter - kleine bureelruimte op iedere sectie - centrumpost en toezicht - bureel voor PA - rapportzaal (polyvalent gebruik: voorrapport, rapport, advocatuur, herstelbemiddeling gesprek met psychiater, ) Voor PSD: - burelen voor de PSD + 2 gespreksruimtes Voor de Vlaamse actoren: - 1 bureel in het ambtsgebouw - 1 bureel in het cellulair gedeelte (gespreksruimte voor JWW, VDAB, CGG) Verbouwingen De uitbouw van een kwaliteitsvolle hulp- en dienstverlening in een gevangenis met een verouderde infrastructuur is niet gemakkelijk. Het gebouw is niet aangepast aan de hedendaagse noden en behoeften en dat heeft uiteraard gevolgen op het dagelijkse leven binnen de gevangenis. Voor de hulp- en dienstverlening betekent dit concreet dat er onvoldoende geschikte ruimten zijn voor lessen, vormingen, activiteiten, sport, en onvoldoende gesprekslokalen en bureelruimten voor zowel de interne (PSD, directie, ) als externe medewerkers (trajectbegeleiding, psycholoog CGG, advocaten, lesgevers, VDABconsulent, herstelbemiddelaar, enz ). Sedert 2007 worden gefaseerde verbouwingen uitgevoerd. De eerste fase leidde tot de ingebruikname van de nieuwe wandeling. Daarna werd in tweede instantie gestart met de bouw van het nieuwe inkomgebouw dat in december 2010 in gebruik werd genomen. Het nieuwe gebouw vertoont weinig gelijkenissen met de toenmalige verouderde inkom: de loge van de portier is helemaal afgesloten, het in- en uitgaand bezoek wordt gescheiden, de doorgang voor het personeel en de bezoekers is gescheiden. Er zijn elektrische deuren, een vleugelpoort en een schuifpoort. Alle cellen werden dit jaar opnieuw geschilderd. Deze renovatie was meer dan nodig maar het was zeker niet evident in een arresthuis dat dagelijks een overbevolking kent. De derde en meest ingrijpende fase is voorzien vanaf 2011: de bouw van twee nieuwe vleugels. In de voorbereiding worden alle bijgebouwen van de gevangenis afgebroken, waaronder de polyvalente ruimte. De toekomstige linkervleugel bestaat uit bad/inkomenden, keuken en burelen PA op het gelijkvloers en alle lokalen voor onderwijs, sport en ontspanning voor de gedetineerden op de tweede verdieping. De huidige benedengang wordt verbouwd tot beheergang voor alle administratieve diensten en directie. De

9 9 rechtervleugel zal alles herbergen wat betreft bezoek op het gelijkvloers. De eerste verdieping zal bestaan uit burelen voor PSD, medische diensten, externe diensten en Vlaamse Gemeenschapsactoren. Op de tweede verdieping komen de strafcellen met individuele wandeling. Tijdens deze ingrijpende verbouwingen wordt het blijvend zoeken hoe we met een nog gebrekkigere infrastructuur kwaliteitsvolle en aangepaste hulp- en dienstverlening kunnen uitbouwen. Maar het moet gezegd: de verbouwingen kaderen perfect binnen het veiligheidsconcept en in de herstelgedachte. Het is de bedoeling om binnen een betrouwbare omheining gedetineerden een gevoel van menswaardigheid te verschaffen en mee te helpen voorbereiden aan de terugkeer in de samenleving. Wat de burger in de vrije samenleving kan, wordt immers mogelijk gemaakt in de gevangenis, weliswaar binnen de perken van de vrijheidsberoving. Personeelskader Het justitieel personeelskader van de gevangenis te Ieper ziet er in voltijds equivalent als volgt uit: VTE Totaal VTE Totaal directie 1,00 Totaal Attachés 1,80 Totaal administratief 8,75 Personeel Totaal medisch 1,00 Totaal PSD 3,75 81,90VTE Totaal bewaking/ Techniek 65,60 Totaal erediensten Totaal buiten kader

10 10 Hoofdstuk 2: Samenwerkingsmodellen en organisatievormen voor de uitbouw van een kwalitatief aanbod (strategie 3) Om een kwalitatief hulp- en dienstverleningsaanbod te realiseren in de gevangenissen vanuit de Vlaamse gemeenschap, is er nood aan het ontwikkelen en implementeren van samenwerkingsmodellen en organisatievormen. Hierbij is er aanhoudend aandacht voor de grootst mogelijke efficiëntie en effectiviteit van een integrale hulp- en dienstverlening. Er wordt tevens gestreefd de samenwerkings- en overlegstructuren zo transparant mogelijk te maken. Bij de opstart in 2008 zijn er een aantal overlegstructuren ontwikkeld. Zowel tijdens de afwezigheid van de beleidsmedewerker als na de personeelswissel bij de beleidsmedewerker midden 2010 bleef de structuur gehanteerd. Er werd dus verder gewerkt aan de weg die reeds bewandeld werd. In dit hoofdstuk bespreken we eerst het ontstaan van de huidige overleg- en beslissingsstructuur van de hulp- en dienstverlening in de gevangenis van Ieper. De knelpunten en aanbevelingen worden na de bespreking puntsgewijze opgesomd. In een tweede gedeelte bespreken we de sleutelfuncties en besteden we aandacht aan de werkprocessen. We beëindigen dit hoofdstuk met een samenvattend gedeelte. Enerzijds maken we conclusies en bespreken we de toekomstperspectieven omtrent de PMD-werking. Anderzijds lichten we nog eens kort de processen en aandachtspunten m.b.t. de sleutelfuncties toe. 1. PMD-werking (cfr. bijlage 1 blz ) Ontstaan PMD-werking September 2008 betekende de start van het strategisch plan hulp- en dienstverlening aan gedetineerden in de gevangenis Ieper. Onmiddellijk werd gewerkt aan de uittekening van een overlegstructuur waarbinnen deze hulp- en dienstverlening kan worden georganiseerd. Enerzijds werden bestaande overlegstructuren geëvalueerd en aangepast, anderzijds werden nieuwe opgericht. Er werd met de komst van het strategisch plan een PMD-structuur uitgetekend. (cfr. bijlage 1 blz. 59) Het vroegere Welzijns(werk)team werd het Planningsteam Maatschappelijke Dienstverlening. Het Welzijnsteam had een adviserend en beslissend statuut en was samengesteld uit: de directie CAW De Papaver en CAW Stimulans, de gevangenisdirectie, de beleidsmedewerker en leden van team JWW en PSD. Het PMD werd uitgebreid met de aanwezige actoren vanuit ieder domein. In 2009 werd op de allereerste PMD-vergadering de opdracht, de samenstelling en de frequentie bepaald. (cfr. fiche bijlage 1 blz. 61)

11 11 Huidige PMD-werking In 2010 ging de tweede PMD-vergadering door. Hierbij werd de werkstructuur in kaart gebracht en de vraag naar de meest aangewezen werkstructuur werd gesteld. De werkgroepen en overlegmomenten zijn opgedeeld in drie niveaus: beleids-, tussen- en operationeel niveau. Op beleidsniveau wordt het beleid op het vlak van de hulp- en dienstverlening uitgetekend. De beleidsmedewerker dient hier samen met enerzijds de beleidsverantwoordelijken van de diverse organisaties en anderzijds de gevangenisdirectie werk van te maken. Op tussenniveau worden vooral denkprocessen gevoerd over verschillende thema s/domeinen die het beleid dienen te voeden en die mee richting geven aan de operationalisering van de hulp- en dienstverlening. Op operationeel niveau wordt er vooral uitvoerend werk geleverd. De dagdagelijkse praktische voorbereiding van de hulp- en dienstverleningsactiviteiten ligt op dit niveau. De huidige overlegstructuur ziet er als volgt uit: Beleidsniveau PMD Overleg BM-directies/beleidsverantwoordelijken Intermediair niveau - denkprocessen Werkgroep Geestelijke Gezondheid Werkgroep Onderwijs Werkgroep Tewerkstelling Lokale Stuurgroep Drugs Overleg BM-JWW Overleg sport- en cultuurbeambten Structureel overleg PSD JWW Ad hoc werkgroepen Evaluatie Zomeraanbod Bekendmaking Operationeel niveau praktische voorbereiding Dienst ACT!E (ACT!E +) OO-BM Clientoverleg PSD- JWW - CGG In bijlage vindt u een duidelijk overzicht van de huidige werkstructuur. (cfr. fiche bijlage 1 blz. 62) Op beleidsniveau wil het PMD doelstellingen realiseren in samenwerking met alle personen en structuren die een bijdrage leveren aan sociale hulp- en dienstverlening aan gedetineerden met concretisering in een gezamenlijke jaarplanning opgemaakt en goedgekeurd door het PMD. Deze gezamenlijke beleidsplanning is tot op heden nog niet gebeurd. De nood aan beleidsplanning op lange termijn is hoog. Het operationeel plan van de gevangenis, het gezamenlijk plan van aanpak tussen Justitieel Welzijnswerk Ieper/Kortrijk en de beleidsmedewerker en de actiepunten vanuit de verschillende werkgroepen moeten met elkaar verbonden worden. Ze zijn onvoldoende geïntegreerd in elkander. De komende jaren moet er op toegezien worden dat het algemene PMD actiepunten formuleert gekoppeld aan het Operationeel Plan van de gevangenis.

12 12 Samenwerking met de gevangenisdirectie Belangrijk in de uitbouw van een degelijk hulp- en dienstverleningsaanbod is de samenwerking en het overleg met de lokale gevangenisdirectie. Een goede communicatie en afstemming is noodzakelijk. Er is regelmatig overleg tussen de beleidsmedewerker en de gevangenisdirectie. Met de attachés managementsondersteuning is er dagelijks contact. De beleidsmedewerker en de directeur attaché hulp- en dienstverlening plannen regelmatig overlegmomenten om de inhoudelijke en praktische ontwikkelingen m.b.t. het hulp- en dienstverleningsaanbod voor te bereiden. Er werd afgesproken dat het voorrapport een formeel moment is om tot afspraken of informatiedoorstroming te komen. Tussendoor zijn er ook contacten met het inrichtingshoofd n.a.v. concretere situaties of prangende vragen waar een beslissing in dient te worden genomen De beleidsmedewerker sluit wekelijks aan op het voorrapport wanneer het inrichtingshoofd aanwezig is i.f.v. de te nemen beslissingen in aanwezigheid van PA en PSD. De beleidsmedewerker vertegenwoordigt de Vlaamse partners. Naar aanleiding van afwezigheid van het inrichtingshoofd van september tot december werden beslissingen niet steeds genomen op het voorrapport. Het feit dat de beslissingen niet bekrachtigd werden door het inrichtingshoofd, zorgde ervoor dat de medewerkers de inhoudelijke en praktische afspraken niet steeds naleefden. Op intermediair niveau zijn een aantal werkgroepen gecreëerd, met de bedoeling om te werken aan een hulp- en dienstverleningsbeleid op de verschillende domeinen. De afstemming en de wisselwerking tussen de verschillende overlegmomenten zijn belangrijk. Op dit tussenniveau werd geen beleidsvoorbereidende kerngroep PMD opgericht. Een dergelijke kerngroep zou best bestaan uit een beperkte afvaardiging van het algemeen PMD. De kerngroep zou belangrijk zijn om beleidsvoorbereidend werk te leveren voor het algemene PMD en om de werkgroepen van nabij op te volgen. Dit overlegorgaan zou telkens het afgelopen aanbod kunnen evalueren, het toekomstige aanbod plannen en de stand van zaken en planning van projecten kunnen bekijken. Maar bovenal is het belangrijk dat de visie op hulp- en dienstverlening op maat van het arresthuis Ieper door een kerngroep wordt uitgetekend. In praktijk werd dit nu opgenomen door de dienst ACT!E en de ad hoc werkgroep ACT!E+., alhoewel deze overlegorganen zich eigenlijk op het operationeel niveau situeren. Werkgroep Geestelijke Gezondheid Sinds december 2008 is een werkgroep geestelijke gezondheidszorg actief met het oog op de uitbouw van een kwalitatief aanbod aan geestelijke gezondheidszorg. Aan deze werkgroep participeert de psycholoog van CGG, TB CAW Stimulans, PSD, BM en het Inrichtingshoofd van de gevangenis. Het plan van aanpak dat werd ontwikkeld, is een bundeling van de samenwerkingsafspraken die werden gemaakt. Zo werden afspraken gemaakt betreffende prioriteitenbepaling, uitvoerende methodiek, bekendmaking, doorverwijzing en intake, opvolging en informatie-uitwisseling, (cfr. bijlage 3 blz. 133) Werkgroep Onderwijs Sinds januari 2009 is een werkgroep Onderwijs actief. Verschillende actoren participeren aan de werkgroep: Centrum voor Basiseducatie, vzw Auxilia, TB van CAW Stimulans, PSD, BM, onderwijscoördinator, directie gevangenis. De werkgroep wordt getrokken door de onderwijscoördinator en heeft als doel de keuzes in het onderwijsbeleid uit te stippelen en het maken van praktische afspraken. Het is belangrijk dat er in 2011 een visie op onderwijs aan gedetineerden wordt uitgetekend op maat van de Ieperse context.

13 13 Werkgroep Tewerkstelling Aan de werkgroep Tewerkstelling participeren de detentieconsulent van de VDAB, BM, de TB van CAW Stimulans, PSD en (soms) directie Gevangenis. Aan de hand van een vooropgesteld stappenplan werd een plan van aanpak ontwikkeld. (cfr. fiche bijlage 3 blz. 137) Het plan van aanpak behelst een bundeling van de samenwerkingsafspraken. Na een evaluatie van het huidige aanbod werden afspraken gemaakt betreffende de prioriteiten in het aanbod, uitvoerende methodiek, bekendmaking, doorverwijzing en intake, opvolging, informatie-uitwisseling en evaluatie,. Ook werkinstrumenten werden er ontwikkeld. Sedert de komst van de nieuwe BM zit deze laatste opnieuw de werkgroep voor. In de werkgroep wordt de samenwerking vanuit VDAB, PSD en JWW besproken. Ook komt de evaluatie van het aanbod ter sprake. De werkgroep besluit dat de samenwerking met de VDAB vlot verloopt. Het blijft wenselijk om tweejaarlijks samen te komen. Lokale Stuurgroep Drugs Nadat de LSGD 2 jaar stil lag, kwam die opnieuw bijeen in Deze stuurgroep is een initiatief van FOD Justitie en is samengesteld uit vertegenwoordigers van directie, PSD, medische dienst, een zestal penitentiair beambten, de coördinator of een medewerkster van Ambulante Drugzorg, CAW-JWW, BM. De Attaché Managementondersteuning zit de vergadering voor. De hoofddoelstelling van de LSGD werd geformuleerd als het uitwerken van een drugs- en alcoholbeleid voor de gevangenis van Ieper. In de visietekst wordt verwezen naar het belang van continuïteit in de hulpverlening met een link naar het strategisch plan hulp- en dienstverlening aan gedetineerden. Het personeel kreeg een opleiding omgaan met problematisch druggebruik. Vanuit de LSGD ontstonden een aantal ad hoc werkgroepen zoals de WG Uitschrijven van een procedure rond de informatieoverdracht tussen de verschillende actoren, WG Personeel en externe partners op de hoogte brengen van geldende richtlijnen m.b.t. middelgebruik + preventieve maatregelen t.a.v. gedetineerden, WG Bezoekers informeren over regels en sancties m.b.t. tot binnensmokkelen van alcohol en drugs. De LSGD komt tweejaarlijks samen en er wordt een stand van zaken vanuit de werkgroepen gebracht. Ook wordt er de huidige werking geëvalueerd en komt er o.a. het Actieplan Drugbeleid in de gevangenissen (regionaal coördinator drugbeleid vanuit FOD Justitie) aan bod. Overleg BM-JWW In het GPA is de afspraak geformuleerd dat de BM driewekelijks overlegt met team JWW. In praktijk zaten de BM en het voltallige team weinig samen rond tafel het afgelopen jaar. Dit had vooral te maken met de afwezigheid van de teamcoördinator. Overleg sport- en cultuurbeambten Begin 2009 ging een eerste overleg sport- en cultuurbeambten door. De vergadering was samengesteld uit de gevangenisdirectie, de sport- en cultuurbeambten en de BM. Een opgestelde taakomschrijving werd besproken en praktische afspraken gemaakt. In september werd de werking geëvalueerd. Na een teambuildingsdag in mei 2010 kwamen heel wat problemen m.b.t. werking van de sport- en cultuurbeambten aan bod. De organisatie die de vorming verzorgde, maakte een SWOT-analyse op en die werd besproken in september De ploeg

14 14 van zes sport- en cultuurbeambten werd herleid tot twee personen daar de meerderheid niet langer gemotiveerd was. De demotivatie had te maken met het niet waarderen en valideren van het werk van de sport- en cultuurbeambten binnen de penitentiaire context. Dit vormt tot op heden een knelpunt waar in 2011 zeker voldoende aandacht aan moet worden besteed. Op operationeel niveau staat de dienst ACT!E in voor de dagdagelijkse opvolging en organisatie van de groepsactiviteiten. De dienst ACT!E werd in 2008 opgericht door de toenmalige herstelconsulente en voorziet in de praktische uitwerking en ondersteuning van alle activiteiten die georganiseerd worden in de gevangenis Ieper. Een evaluatie eind 2008 resulteerde in een taakafbakening van de dienst ACT!E. De dienst ACT!E neemt volgende taken op zich: - organiseren van activiteiten - promotie/bekendmaking en evalueren van het aanbod - opmaak van deelnemerslijsten - praktische ondersteuning van externe diensten - opmaak van diverse werkinstrumenten: promo-materiaal, registratieformulieren, stappenplan organiseren activiteiten, stappenplan opmaak lijsten, standaarddocumenten bekendmaking personeel, evaluatieformulieren, - aanspreekpunt voor alle vragen/opmerkingen van personeel, gedetineerden en externe organisaties over het activiteitenaanbod Het is de bedoeling dat binnen de Dienst ACT!E de concrete taakverdeling afgesproken wordt afhankelijk van de expertise van elk lid. De dienst is samengesteld uit de BM, directie van de gevangenis, de OO/vertegenwoordiging trajectbegeleiding, een medewerker van DRA, de OC, de sport- en cultuurbeambte, de kwartierchef en sinds januari 2009 een PSD-lid. Ook externe diensten kunnen uitgenodigd worden op de Dienst in het kader van een bepaalde activiteit. De Dienst kwam oorspronkelijk maandelijks samen op de eerste maandag van de maand. Tijdens de afwezigheid van de BM kwam de dienst ACT!E verder samen. De OO trok deze belangrijke overlegstructuur. Vanaf de komst van de nieuwe beleidsmedewerker is zij opnieuw voorzitter en verzorgt zij de praktische organisatie. De werking van de Dienst ACT!E verliep in 2010 niet van een leien dakje. Het is de bedoeling om de planning en de afstemming van het activiteitenaanbod te optimaliseren. De interne werking van deze dienst loopt echter niet vlot waardoor vaak veel inspanningen leiden tot weinig resultaat. Verschillende partners zijn te vaak afwezig (OO, S&CB, kwartierchef) waardoor het opzet van deze dienst een stuk verloren gaat. In 2011 dient de dienst ACT!E grondig geëvalueerd en aangepast te worden. Knelpunten/aanbevelingen Er is nood aan een kerngroep PMD die beleidsvoorbereidend werkt. Het huidig PMD is te groot om beleidsmatig het hulp- en dienstverleningsaanbod uit te werken. Het PMD is eerder een forum om eindvoorstellen te maken en mandaat ter uitvoering te krijgen. De visie op hulp- en dienstverlening op maat van het arresthuis wordt best uitgetekend door een kerngroep: op korte, middellange en lange termijn. Het is belangrijk om op gezamenlijke beleidsplanning voorop te stellen. Dit kan door de verschillende beleidsplannen van de verschillende Vlaamse actoren te verbinden met het operationeel plan van de gevangenis.

15 15 De beleidskeuzes moet gedragen worden door de medewerkers die dagdagelijks contact hebben met de gedetineerden. Pleidooi om meer beambten te betrekken in de werkgroepen. Dit leidt tot een groter draagvlak. Overlegstructuren mogen niet teveel tijd in beslag nemen: efficiënt en effectief vergaderen als uitgangspunt. De focus ligt vooral op overleg omtrent een groepsaanbod. In een arresthuis is individuele hulpverlening belangrijk. De huidige overlegstructuren evalueren en bijsturen op maat van de gevangenis van Ieper. Er is momenteel te weinig verbinding tussen de verschillende werkgroepen.

16 16 2. Sleutelfuncties Om het aanbod aan hulp- en dienstverlening voor alle gedetineerden zo goed mogelijk uit te bouwen, is het belangrijk dat alle spelers vlot samenwerken. Daarom zijn drie centrale sleutelfuncties gecreëerd: de beleidsmedewerker, de organisatieondersteuner en de trajectbegeleider. De Vlaamse overheid investeert voor gedetineerden in Welzijn, Gezondheidszorg, Werkgelegenheid, Onderwijs, Cultuur en Sport. Op elk domein werken personeelsleden van diverse organisaties: psychologen CGG, detentieconsulenten van de VDAB, onderwijscoördinatoren, educatief medewerkers en lesgevers van onderwijsinstellingen, sportfunctionarissen, vormingsmedewerkers, hulpverleners, vrijwilligers, zelfstandige lesgevers enz. Hierna volgt een overzicht van de aanwezige sleutelfuncties, de functies die een coördinerende rol hebben in het kader van de hulp- en dienstverlening te Ieper en de aanwezige domeinspecialisten. Pure aanbodverstrekkers vindt u niet in het overzicht terug. Naast de omschrijving van hun kernopdracht, staan we even stil bij de concrete invulling van de functies te Ieper. We ronden dit hoofdstuk af met een korte blik op de afgelopen processen en belichten de aandachtspunten. Functie VTE Organisatie Standplaats Beleidsmedewerker 1 Vlaamse overheid dep. WVG gevangenis Organisatieondersteuner 0,40 CAW De Papaver gevangenis Trajectbegeleider 1,5 CAW De Papaver en CAW gevangenis Stimulans Onderwijscoördinator 0,5 Consortium XIII Webros gevangenis Sociaal-cultureel werker 0,30 De Rode Antraciet gevangenis Detentieconsulent 0,20 VDAB Ieper gevangenis Psycholoog CGG 0,50 CGG Fronta gevangenis en in CGG SLEUTELFUNCTIES De beleidsmedewerker is een personeelslid van de Vlaamse overheid en is tewerkgesteld binnen de afdeling Welzijn en Samenleving van het departement Welzijn, Volksgezondheid en Gezin. De beleidsmedewerker leidt samen met de gevangenisdirectie en de verantwoordelijken van de verschillende hulp- en dienstverleningsorganisaties het geheel aan hulp- en dienstverlening in goede banen. Hij/ zij coördineert de hulp- en dienstverleningsinitiatieven in de gevangenis en zorgt ervoor dat de verschillende actoren samenwerken en hun werking plannen, bijsturen en op elkaar afstemmen. De beleidsmedewerker vertegenwoordigt de Vlaamse overheid en de hulp- en dienstverleners bij de gevangenisdirectie en tracht in overleg het aanbod af te stemmen op de penitentiaire context en de noden van de doelgroep. Met de implementatie van het strategisch plan in de gevangenis van Ieper werd op 1 september 2008 een beleidsmedewerker aangesteld. In april 2009 ging de beleidsmedewerker in zwangerschapsverlof en in april 2010 had een personeelswissel plaats. Helaas was er gedurende de afwezigheid van de beleidsmedewerker geen vervanging voorzien en heeft er geen overdracht plaatsgevonden. Dit heeft natuurlijk zijn invloed op het implementatieproces. In het werkingsjaar 2010 startte de beleidsmedewerker met een intensieve kennismakingsronde met bijna alle medewerkers (beroepskrachten, vrijwilligers van

17 17 zowel welzijn en justitie) en hun respectievelijke leidinggevenden. Het was de bedoeling om de eerste zes maanden de gevangenis en de verschillende partners te leren kennen, het bestaande aanbod en de geplande initiatieven te inventariseren, de geplande afspraken in kaart te brengen, aan de bestaande werkgroepen deel te nemen of die voor te zitten, etc. De inwerktijd werd aan alle actoren gecommuniceerd. In praktijk bleek dat de beleidsmedewerker concrete en prangende problematieken op bepaalde beleidsdomeinen onmiddellijk diende aan te pakken. Er werd ook een deel van de praktische taken van de organisatieondersteuner overgenomen n.a.v. een periode van afwezigheid van de organisatieondersteuner. Bij diens terugkeer werd gewerkt aan de concretisering van de taken van de OO en de structurele verhouding tot de beleidsmedewerker alsook aan de samenwerking met de andere sleutelfiguren. In 2010 werd de coördinatie-, aanspreekfunctie- en rapportagefunctie door de beleidsmedewerker opgenomen. De beleidsmedewerker probeerde als onafhankelijk persoon de globale coördinatie van de gevarieerde hulp- en dienstverlening waar te nemen en de planning goed te laten verlopen. Als vertegenwoordiger van de diensten t.a.v. de gevangenisdirectie ging er veel aandacht naar het verzorgen van goede communicatie en werkingsafspraken met alle partners, met als doelstelling het bevorderen van de samenwerking. De organisatieondersteuner is een medewerker van de dienst Justitieel Welzijnswerk (JWW) binnen het Centrum voor Algemeen Welzijnswerk (CAW). In samenwerking met de beleidsmedewerker zorgt hij ervoor dat de hulp- en dienstverleners hun werk goed kunnen doen. De organisatieondersteuner staat in voor de praktische organisatie van de hulp- en dienstverlening in de gevangenis zoals bekendmaking van activiteiten, het peilen naar verwachtingen van gedetineerden,. Daarnaast staat zij ook in voor het voorbereiden van nieuwe initiatieven in afstemming op de noden en behoeften van de doelgroep en het evalueren van het bestaande aanbod. Medio 2008 kreeg Justitieel Welzijnswerk Ieper/Kortrijk van de overheid de opdracht over te schakelen op de nieuwe regelgeving en te werken volgens de principes van het strategisch plan hulp- en dienstverlening aan gedetineerden. In april 2009 werd door het team JWW de keuze gemaakt om de halftijdse functie organisatieondersteuning niet langer te combineren met een halftijdse functie trajectbegeleiding. In het team JWW had een verschuiving van functies plaats. Het personeelslid dat de OO functie opnam werd fulltime TB. De teambegeleider koppelde de functie aan die van OO omwille van de aansluiting van beleidsmatige aspecten en compatibiliteit van taken. Het was de bedoeling dat de OO twee dagen per week werkzaam was in de gevangenis. In praktijk was de OO gedurende een aantal maanden afwezig en werd die niet vervangen. De taakinvulling van de organisatieondersteuner waarbij zowel inhoudelijke als praktisch-organisatorische opdrachten deel uitmaken van de jobinhoud, werd dit jaar als een knelpunt ervaren. De dialoog rond dit samenspel tussen de verschillende actoren is dan ook een blijvend aandachtspunt voor Tevens is er de nood om het gedetineerdenopvolgsysteem (GOS) toe te passen zodat de praktijkuitvoering van de organisatieondersteuner ondersteund wordt. Het GOS is een gebruiksvriendelijke beveiligde webapplicatie, een registratiesysteem dat beleidsondersteunend werkt op het vlak van de hulp- en dienstverlening aan gedetineerden. Ook de trajectbegeleiders zijn medewerkers van de dienst JWW binnen het CAW. Ze wijzen de gedetineerden de weg doorheen de waaier aan hulp- en dienstverlening tijdens en na de detentie en motiveren de gedetineerden om aan hun persoonlijke situatie te werken. Ze gaan na welke vragen, noden en behoeften de gedetineerden

18 18 hebben. Ze informeren hen over het bestaande aanbod binnen de gevangenis, oriënteren hen en leiden hen naar het aanbod toe. Ze volgen het verloop van het hulpen dienstverleningstraject en evalueren het. Bovendien kan de trajectbegeleider gedetineerden helpen bij het uitbouwen van hun reclassering. Bij dat alles werkt de trajectbegeleider nauw samen met de psychosociale dienst en met andere relevante diensten van de gevangenis. In de gevangenis van Ieper zijn twee trajectbegeleiders (1,5VTE) aan de slag. De effectieve aanwezigheid in de gevangenis werd uitgebreid. Eén voltijdse medewerker was 2,5 dagen per week aanwezig in de gevangenis voor het individuele begeleidingswerk. Daarenboven neemt zij deel aan alle werkgroepen en relevante overlegstructuren. Zij staat ook in voor de coördinatie van de vrijwilligerswerking kindvriendelijk bezoek en staat in voor de individuele hulpverlening aan de directe sociale omgeving. De halftijdse medewerker is twee halve dagen aanwezig in functie van trajectbegeleiding. Zij staat ook in voor de coördinatie bezoekvrijwilligers en is aanwezig op relevante overlegstructuren. Wisselwerking De wisselwerking tussen de drie sleutelfuncties beleidsmedewerker, organisatieondersteuner en trajectbegeleiders krijgt verder vorm via het GPA (Gezamenlijk Plan van Aanpak) tussen Justitieel Welzijnswerk en de beleidsmedewerker. COORDINERENDE FUNCTIES Vanuit het consortium volwassenenonderwijs is een onderwijscoördinator (OC) tewerkgesteld in de gevangenis. Zij heeft als taak hier een behoeftedekkend onderwijsaanbod uit te bouwen. Daartoe werkt zij nauw samen met de andere diensten en de directie in de gevangenis. Zij onderzoekt en verzamelt ook de opleidingsbehoeften van de gedetineerden, zij geeft informatie over het aanbod, zij onderhandelt met de centra over de uitbouw van een aanbod. Ook de ondersteuning van de leerkrachten behoort tot het takenpakket van de onderwijscoördinator. Daarnaast ondersteunt zij de gedetineerden bij hun zelfstudie, helpt hen bij hun vragen, geeft steun wanneer het moeilijker loopt. Ook kan de onderwijscoördinator een deel van de extra administratieve last op zich nemen: de rapportering aan de verschillende overheden, registratie van deelname, de zorg voor de logistiek, enz. Consortium XIII Webros vzw. is een netoverschrijdend samenwerkingsverband tussen alle centra voor volwassenenonderwijs (CVO) en het centrum voor Basiseducatie (CBE) in de regio Westhoek-Brugge-Oostende. Het bevat 9 CVO en 1 CBE, allen gesitueerd in de regio Westhoek-Brugge-Oostende. De functie van onderwijscoördinator te Ieper is sinds januari 2009 ingebed bij het Consortium XIII Webros (0,5 VTE cfr. fiche bijlage 1 blz. 92) In de eerste helft van 2009 hadden twee personeelswissels plaats. De huidige onderwijscoördinator, werkzaam te Ieper sedert augustus 2009, is gemiddeld twee dagen per week aanwezig in gevangenis. Tijdens de periode september 2010 december 2010 heeft de OC van het PC Brugge één dag per week vervanging voorzien n.a.v. bevallingsverlof. Samen met de BM en de locale actoren zijn werkafspraken gemaakt omtrent de samenwerking, taakinvulling en het functioneren. De sociaal-cultureel werker (SCW) van De Rode Antraciet begeleidt binnen de gevangenis de ontwikkeling van een evenwichtig en gediversifieerd sociaal cultureel aanbod. Binnen deze sociaal-culturele werking gaat speciale aandacht naar cursuswerk, sociaal-artistieke projecten, bibliotheekwerking, enzovoort.

19 19 Binnen de gevangenis van Ieper is vanuit De Rode Antraciet een sociaal-cultureel medewerker (SCW) één à twee dagen per week actief (0,30VTE). Het is zijn taak om het sociaal-cultureel werk in de gevangenis te verruimen. In nauw overleg met diverse partners probeert de SCW het sociaal-cultureel aanbod uit te bouwen. Hiervoor worden samenwerkingsverbanden aangegaan met bestaande culturele initiatieven/organisaties of wordt zelf een aanbod/project uitgewerkt. Zo tracht de SCW een ruimte te creëren waarin gedetineerden kunnen werken aan zelfontplooiing en zelfontwikkeling. De SCW te Ieper werkt rond de volgende kernopdrachten: - Een netwerk uitbouwen buiten de gevangenis: de SCW-er neemt contact op met potentiële partners in het socio-culturele middenveld om desgevallend initiatieven uit de buitenwereld ook in de gevangenis te laten plaatsvinden. - Overlegorganen onderhouden met de partners (van de Vlaamse Gemeenschap), met Justitie, met gedetineerden. - Uitgekozen activiteiten uit het reguliere aanbod in de vrije samenleving worden toegeleid naar de gevangenis: de cursussen van DRA, crea-cursussen, - Zelf Socio-culturele activiteiten opzetten - Sociaal-artistieke projecten of socio-culturele projecten in de steigers zetten: af en toe wordt een groot project in de steigers gezet, vaak met input van kunstenaars uit de buitenwereld In 2010 heeft de SCW ook heel wat aandacht besteed aan praktische en organisatorische taken m.b.t. de uitvoering van het hulp- en dienstverleningsaanbod te Ieper, vooral tijdens de afwezigheid van de organisatieondersteuner. Het blijft een belangrijk aandachtspunt dat de SCW niet steeds voor organisatorisch en ondersteunende taken moet instaan. Het blijft een zoektocht naar een goede taakafbakening voor SCW te Ieper. DOMEINSPECIALISTEN De detentieconsulent van de VDAB staat in voor de basisdienstverlening, waar iedere werkzoekende recht op heeft en voor de trajectbegeleiding. Gedetineerden kunnen bij detentieconsulent terecht voor een gesprek met vragen rond tewerkstelling, opleiding, begeleiding, solliciteren, Tijdens trajectbegeleiding wordt samen met de gedetineerden, die binnen een jaar de gevangenis kunnen verlaten, een haalbare weg uitgestippeld naar de arbeidsmarkt. De detentieconsulent houdt om de 14 dagen een zitdag op maandagvoormiddag. De psycholoog van CGG staat in voor individuele integrale hulpverlening waarbij er vertrokken kan worden vanuit de invalshoek psychische problematiek of vanuit het daderluik. (cfr. fiche bijlage 1 blz ) De sport- en cultuurbeambte is de begeleider van alle sport-, herstel-, onderwijs- én cultuuractiviteiten. De twee beambten begeleiden de lesgevers binnen de inrichting, zijn aanwezig bij de activiteiten en zijn direct bereikbaar. Ze verzamelen de deelnemers en doen opvolging van de lijsten. Ze staan mee in om de hulp- en dienstverlening in goede banen te leiden. Ze motiveren de gedetineerden op het moment dat de activiteit effectief doorgaat en ze begeleiden hen er naar toe.

20 20 Conclusies en toekomstperspectieven m.b.t. PMD-werking Met de komst van het strategisch plan in 2008 ontstonden nieuwe overlegstructuren. Het overleg dient efficiënt, kwaliteits- en zinvol te zijn, en bovendien gedragen worden door iedereen die hierin betrokken is. Tijdens de afwezigheid van een beleidsmedewerker werd de werkgroepenstructuur niet geanalyseerd. Verschillende partners duiden op de nood aan een efficiënte en werkbare overlegstructuur m.b.t. de organisatie van de hulp- en dienstverlening en bijsturing. Er moet eveneens meer onderscheid gemaakt worden tussen de praktische en de beleidsmatige organen. Dit is momenteel verwarrend. De doelstelling, samenstelling, werkwijze en taakomschrijving van de deelnemers van de overleggroepen moeten in 2011 in kaart gebracht worden en waar nodig is een hertekening op maat van de gevangenis van Ieper aan de orde. Er dient geleidelijk aan over gegaan te worden van een ad hoc werken naar een meer gestructureerd en beleidsmatig gefundeerd werken. Gezamenlijke beleidsplanning is een proces van vele jaren. Belangrijk daarbij zijn heldere afspraken en duidelijkheid voor wat betreft taken en functies. In 2011 zal hier zeker verder aan gewerkt worden. Concreet staat de evaluatie van het aanbod en de werkstructuur op de agenda. De bestaande overlegorganen optimaliseren op gebied van statuut, mandaat, samenstelling, werkwijze en taakomschrijving is noodzakelijk. De doelstellingen zoals bepaald in het GPA zullen verder uitgevoerd en opgevolgd worden. Processen en aandachtspunten m.b.t. de sleutelfiguren De implementatie van het strategisch plan in de gevangenis van Ieper is sedert de startfase gekenmerkt door een aantal personeelswissels alsook het (tijdelijk) ontbreken van sleutelfiguren en domeinspecialisten. In de dagdagelijkse praktijk heeft zich dat laten voelen. Er kan niet op volle snelheid gewerkt worden. De verschillende functies moeten zich verder ontwikkelen en zich op elkaar afstemmen. Voor een evenwichtige taakinvulling van de organisatieondersteuner is een dialoog met de beleidsmedewerker en de domeinspecialisten (onderwijscoördinator, sociaal-cultureel medewerker, ) van belang. Het goede verloop van het geheel aan hulp- en dienstverlening is immers een gedeelde verantwoordelijkheid van alle betrokken actoren. De lokale taakinvulling van de beleidsmedewerker, de domeinspecialisten en de organisatieondersteuner beïnvloeden elkaar. Het vrijwaren van een evenwichtige taakinvulling van de organisatieondersteuner waarbij zowel inhoudelijke als praktischorganisatorische opdrachten deel uitmaken van de jobinhoud werd dit jaar als een noodzaak ervaren. De dialoog rond dit samenspel tussen de verschillende actoren blijft dan ook een aandachtspunt voor De wisselwerking tussen de drie sleutelfuncties: beleidsmedewerker, organisatieondersteuner en trajectbegeleiders krijgt verder vorm in het Gezamenlijk Plan van Aanpak (GPA) tussen het Justitieel Welzijnswerk en de beleidsmedewerker. De werking van de sport- en cultuurbeambten liep in 2010 niet van een leien dakje. In september 2010 werd de ploeg van zes sport- en cultuurbeambten herleid tot twee personen. Het is de bedoeling dat de twee S&CB volledig vrijgesteld worden in functie van de dienst ACT!E. In praktijk is dit niet steeds mogelijk door onvoorziene omstandigheden (noodsituaties, personeelstekort door ziekte, staking, ) Ze dienen mee de dienst ACT!E en haar aanbod te profileren naar de gedetineerden en het personeel. Ook dit is niet steeds een gemakkelijke taak. De sport- en cultuurbeambten hebben een kwartierchef die hun

21 21 aanspreekpunt is. Samen nemen zij normaal gezien deel aan de dienst ACT!E. Zo kunnen signalen van de beambten meegenomen worden naar het overleg. In 2011 dient er nog meer aandacht te worden besteed aan de samenwerking met de sport- en cultuurbeambten. Hun taakomschrijving dient aangepast te worden alsook het uitschrijven en het opvolgen van afspraken is belangrijk. Het ontbreken van een coördinerende functie voor domein sport wordt als een zeer groot gemis ervaren. In geen enkele West-Vlaamse gevangenis is er een sportfunctionaris aanwezig. Dit heeft uiteraard invloed op de takenpakketten van de andere functies. Een sportfunctionaris streeft er immers naar om, parallel aan de werking van sportdiensten verbonden aan steden en gemeenten en in samenwerking met anderen, zoveel mogelijk gedetineerden in de gevangenis aan te zetten om gezond te bewegen of te sporten in kwaliteitsvolle omstandigheden. In samenwerking met diverse interne (beambten, sportmonitoren, ) en externe partners staat de sportfunctionaris in voor de uitbouw van een continu, duurzaam en kwaliteitsvol sportaanbod. Hij/zij zet samenwerkingsverbanden op met externe sportorganisaties, werkt vernieuwde sportinitiatieven uit die inspelen op de behoeften van de gedetineerden en staat mee in voor het goede verloop van bijvoorbeeld sporttornooien en geeft advies bij de (her)inrichting van de sportinfrastructuur.

22 22 Hoofdstuk 3: Uitbouw van een kwalitatief aanbod (strategie 1) Binnen dit derde hoofdstuk wordt een omschrijving gegeven van de uitbouw van een kwalitatief hulp- en dienstverleningsaanbod. Dit aanbod wordt getoetst aan de volgende kwaliteitscriteria: toegankelijk, kwaliteitsvol, continu (voor, tijdens en na detentie), laagdrempelig en op maat van de gedetineerde. Op basis van de input van de lokale actoren worden per domein de belangrijkste realisaties van het afgelopen werkjaar benoemd en de structurele werkpunten en aanbevelingen omschreven. Dit betekent dat enkel de realisaties, werkpunten en aanbevelingen aangeleverd door de lokale partners per domein weergegeven worden. Uiteraard is dit een niet limitatieve puntsgewijze opsomming. Hieronder vindt u een overzicht van het aanbod per domein in Een gedetailleerd overzicht van de verschillende activiteiten is terug te vinden in bijlage 2 (blz. 63). Welzijn Gezondheid Onderwijs Sport Werk Cultuur individueel aanbod groepsaan bod CGG Open Leren Module Word Omnisport VDAB creatieve- en ontspannings activiteiten aanbod directe sociale omgeving AA ADZ Begeleidin g ind. leervragen Afstandso nderwijs: BIS Fitness Minivoetb al sollicitatie training projecten vorming bibliotheek In 2009 werd in samenspraak met directie bewust gekozen om de activiteiten te plannen in de namiddag. Op eenzelfde moment kan slechts één activiteit doorgaan (met uitzondering van activiteiten die geen bewaking vereisen zoals het aanbod OLS of Tralies uit de weg). Op deze manier kunnen de gedetineerden in de voormiddag werken in de werkplaats. In de namiddag is er de mogelijkheid om deel te nemen aan een activiteit of om in te gaan op het individueel aanbod. Voor de dienders die overdag werken, worden afspraken gemaakt met de directie. Dit houdt in dat de gedetineerden in principe geen keuze hoeven te maken tussen werk en deelname aan hulp- en dienstverlening. Zo wordt het recht op inkomen niet ontnomen. Daarnaast staat het aanbod vanuit de verschillende domeinen ook niet in concurrentie met elkaar. Gedetineerden worden ook hier niet verplicht te kiezen tussen bijvoorbeeld een sportof een onderwijsactiviteit.