Voorwoord. Koenraad Polfliet. jaarverslag 2010 hulp- en dienstverlening aan gedetineerden in de gevangenis van Gent

Transcriptie

1 JAARRAPPORT Hulp- en dienstverlening aan gedetineerden Gevangenis Gent

2 2 Voorwoord Het jaarrapport is het vierde op rij sinds het strategisch plan hulp- en dienstverlening aan gedetineerden startte in de gevangenis van Gent. Het is opnieuw het resultaat van de inbreng van een hele reeks organisaties en medewerkers vanuit Vlaamse Gemeenschap, Justitie en andere partners. Het rapport is in de eerste plaats een ode aan de inspanningen die dagelijks geleverd worden om de hulp- en dienstverlening aan gedetineerden van de gevangenis Gent mogelijk te maken en dit vanuit een bijzonder goede samenwerking tussen het penitentiair personeel en de vele medewerkers aan de hulp- en dienstverlening. Het is deze goede samenwerking en het wederzijds respect voor elkanders opdracht die maken dat er in de gevangenis van Gent veel mogelijk is. Koenraad Polfliet

3 3 Inhoud Voorwoord... 2 Lijst met afkortingen... 4 Inleiding... 5 Hoofdstuk 1: Situering van de gevangenis Historisch kader Bestemming Gevangenistype Capaciteit en bezettingsgraad Infrastructuur De renovatie Personeelskader De gedetineerden...12 Hoofdstuk 2: Samenwerkingsmodellen en organisatievormen voor de uitbouw van een kwalitatief aanbod (strategie 3) Inleiding Overlegstructuur hulp- en dienstverlening...13 a. Intramurale permanente overlegfora...13 b. Intramurale ad hoc werkgroepen Organisatiestructuur Samenwerkingsovereenkomsten Evaluatieoverleg GedetineerdenOpvolgSysteem (GOS) Actoren betrokken bij de organisatie van het hulp- en dienstverleningsaanbod...17 a. Vlaamse Gemeenschap...17 b. Justitie...20 Hoofdstuk 3: uitbouw van een kwalitatief aanbod (strategie 1) Inleiding...22 a. Domein welzijn...22 b. Domein gezondheidszorg...28 c. Domein onderwijs...29 d. Domein tewerkstelling...31 e. Domein cultuur...31 f. Domein sport...33 g. Andere hulp- en dienstverlening...34 Hoofdstuk 4: profilering van het hulp- en dienstverleningsaanbod (strategie 2) Inleiding Acties...36 a. Vragen, noden en behoeften detecteren (signaalfunctie)...36 b. Bekendmaken van het aanbod...37 c. De oasemap...38 d. De dag van de...38 Hoofdstuk 5: verkrijgen vergroten van het draagvlak (strategie 4) Inleiding Acties die bijgedragen hebben tot het vergroten van het draagvlak...39 a. Bij de Vlaamse Gemeenschapsactoren...39 b. Bij de Justitieactor...39 c. Bij de bredere samenleving...40 Hoofdstuk 6: een HRM- en Organisatieontwikkelingsbeleid (strategie 5) Inleiding Acties...41 Hoofdstuk 7: algemene conclusie...44

4 4 Lijst met afkortingen ADL = Activiteiten Dagelijks Leven BIS = Begeleid Individueel Studeren CAP = Centraal Aanmeldingspunt CAW = Centrum voor Algemeen Welzijnswerk CBE = Centrum voor Basiseducatie CBM = Commissie ter Bescherming van de Maatchappij CGG = Centrum Geestelijke Gezondheidszorg CORT = Coördinatieteam (hulp- en dienstverlening aan gedetineerden) CVO = Centrum voor Volwassenenonderwijs DRA = De Rode Antraciet DSCW = Dienst Sociaal-Cultureel Werk DSO = Directe sociale omgeving ET = Elektronisch Toezicht FOD = Federale Overheidsdienst FROS Amateursportfederatie = Federatie voor Recreatie en Omnisport GBib = Gevangenisbibliotheek GOS = Gedetineerdenopvolgsysteem GPA = Gemeenschappelijk Plan van Aanpak ICT = Informatie- en Communicatietechnologie JWW = Justitieel Welzijnswerk KISP = Katholiek Instituut voor Sociale Promotie MO = Ministeriële Omzendbrief MSOC = Medisch Sociaal Opvangcentrum NT2 = Nederlands Tweede Taal OLC = Open Leercentrum OO = Organisatieondersteuner PBA = Penitentiair Bewakingsassistent PCVO = Provinciaal Centrum voor Volwassenenonderwijs PMD = Planningsteam Maatschappelijke Dienstverlening P&O = Personeel en Organisatie PSD = Psychosociale Dienst TB = Trajectbegeleider SAW = Steunpunt Algemeen Welzijnswerk SURB = Strafuitvoeringsrechtbank VAPH = Vlaams Agentschap voor Personen met een Handicap VDAB = Vlaamse Dienst voor Arbeidsbemiddeling en Beroepsopleiding VLABUS = Vlaams Bureau voor Sportbegeleiding VMG = Vorming voor Mensen met een verstandelijke beperking Vocvo = Vlaams Ondersteuningscentrum voor het Volwassenenonderwijs VSPW = Vormingsleergang voor Sociaal en Pedagogisch Werk VVBV = Vlaamse Vereniging Behandelingscentra Verslaafdenzorg VTE = Voltijds Equivalent WEVO = Werkgroep Vorming en Ondersteuning

5 5 Inleiding In 2002 ging in vijf gevangenissen in Vlaanderen de implementatie van het Vlaams strategisch plan hulp- en dienstverlening aan gedetineerden van start. Sinds 2008 is dit plan in werking in alle gevangenissen in Vlaanderen en Brussel. De missie van de Vlaamse gemeenschap staat centraal bij de uitvoering van dit plan: De Vlaamse gemeenschap waarborgt het recht van alle gedetineerden en hun directe sociale omgeving op een integrale en kwaliteitsvolle hulp- en dienstverlening zodat ook zij zich harmonisch en volwaardig kunnen ontplooien in de samenleving. Deze missie vertaalt zich in 5 strategische doelstellingen: - Uitbouwen van een kwalitatief aanbod - Profileren van het hulp- en dienstverleningsaanbod - Ontwikkelen en implementeren van samenwerkingsmodellen en organisatievormen - Verkrijgen en vergroten van het draagvlak bij de actoren van de Vlaamse gemeenschap, bij de stakeholder Justitie en bij de samenleving - Ontwikkelen en implementeren van een HRM- en Organisatieontwikkelingsbeleid De uitbouw van een kwaliteitsvolle hulp- en dienstverlening voor gedetineerden stoelt op een optimale samenwerking. Zowel op bovenlokaal niveau als in de lokale gevangenis zijn structuren uitgebouwd ter bevordering van de samenwerking tussen de verschillende Vlaamse partners en van de samenwerking met Justitie. Dit jaarverslag richt zich op de lokale ontwikkelingen op vlak van hulp- en dienstverlening aan gedetineerden. Het rapport kwam tot stand i.s.m. de Vlaamse partners aanwezig in de gevangenis en werd gecoördineerd door de beleidsmedewerker. Ieder hoofdstuk stemt overeen met één van de 5 strategieën van het Vlaams strategisch plan hulp- en dienstverlening aan gedetineerden. Naast een omschrijving van de gerealiseerde initiatieven, wordt ook de samenwerking, wisselwerking en inspanningen van alle Vlaamse actoren om tot een kwaliteitsvolle hulp- en dienstverlening aan gedetineerden te komen uitgebreid toegelicht. Op basis van deze actuele situatie en de gemaakte reflecties worden tevens aandachtspunten geformuleerd naar de toekomst toe. De bijlage bij dit rapport bevat alle activiteiten die in 2010 doorgingen in de Gentse gevangenis.

6 6 Hoofdstuk 1: Situering van de gevangenis 1. Historisch kader De gevangenis te Gent dateert van Ze werd gebouwd aan een promenade die ontstaan was kort nadat de Oostenrijkse keizer Jozef II (de keizer-koster ) in 1782 de bolwerken aan de stadswal achter de Leie had doen slopen. In de omgangstaal vandaag wordt de gevangenis te Gent ook wel de Nieuwe Wandeling genoemd. Ze werd opgericht naast de toenmalige Centrale Gevangenis aan de Coupure die met capaciteitstekort had af te rekenen, en kreeg de functie van Verzekeringshuis om de verdachten, beschuldigden en correctioneel veroordeelden in op te nemen. De crimineel veroordeelden, de landlopers en de bedelaars bleven in de centrale gevangenis. De architect van de nieuwe gevangenis, Francis Derre, inspireerde zich voor het ontwerp van dit Maison de Sûreté Civile et Militaire Cellulaire op het model van Pentonville (Noord-Londen, 1842). Het stervormig complex werd ingeplant op een terrein met de vorm van een onregelmatige negenhoek, en kostte goudfrank. De bouw ervan duurde van 1858 tot In 1893 werd de naam van het verzekeringshuis officieel gewijzigd in Hulpgevangenis (Prison Secondaire.) In 1935, bij de sluiting en het slopen van de Centrale Gevangenis, werd de Hulpgevangenis omgedoopt tot Rijksgevangenis, thans officieel Gevangenis te Gent. Het Ducpétiaux-gevangenismodel. De gevangenis te Gent is een stervormige celgevangenis, in België het Ducpétiaux-model genoemd, naar Edouard Ducpétiaux, de eerste leidende ambtenaar van het Belgisch gevangeniswezen. Ducpétiaux ijverde na 1830 voor een grondige hervorming van de gevangenissen. Onder zijn impuls werden in de 19 e eeuw meer dan 20 celgevangenissen gebouwd. Met deze nieuwe modellen realiseerde hij gescheiden afdelingen voor mannen en vrouwen, voor minderjarigen en volwassenen en voerde hij het strikte onderscheid tussen beklaagden en veroordeelden in. Hij richtte bibliotheken op in elke gevangenis en zorgde voor de aanwezigheid van aalmoezeniers en onderwijzers. Hij liet de overplaatsing van gedetineerden gebeuren door middel van celwagens Zijn gevangenisconcept was gebaseerd op de idee dat de eenzame opsluiting de morele verbetering van de criminele mens kon bewerkstelligen. Ducpétiaux had zich hiervoor geïnspireerd op het model van de Quakers in Philadelphia (1778) in de Staat Pennsylvania 1. Deze puriteinse sekte zocht de oorzaak van de criminaliteit in het verbreken door de mens van de relatie met God. Om die relatie te herstellen en zich te verbeteren werd hij best eenzaam in een cel opgesloten. Thans zijn deze ideeën achterhaald en hanteert men het principe van verblijf in de cel gedurende de nacht, gecombineerd met zoveel mogelijk activiteiten in gemeenschap overdag. Het Ducpétiaux-model heeft ook bepaalde kenmerken van het Panopticon van Jeremiah Bentham, een 18 e eeuwse Engelse filosoof. In het Panopticon wordt het economisch principe gehuldigd dat één persoon vanuit één centraal punt alles moet kunnen zien zonder zelf gezien te worden 2. 1 Pennsylvania werd in 1682 gesticht als Britse kolonie door William Penn, die van de regering dit stuk land had toegewezen gekregen als inlossing van een schuld die de regering bij zijn vader staan had. Penn had zich tijdens zijn studies aan de universiteit van Oxford laten omdopen tot Quaker. 2 Het panoptisch principe komt nog beter tot uiting in koepelgevangenissen, zoals deze te Breda.

7 7 2. Bestemming De gevangenis te Gent heeft een meervoudige bestemming. Ze bestaat uit een mannen- en een vrouwenafdeling, en is uitsluitend bestemd voor volwassenen. ARRESTHUIS Beklaagden uit het gerechtelijk arrondissement Gent Beklaagden uit Brugge, Ieper, Oudenaarde en Dendermonde die in beroep moeten verschijnen voor het Hof van Beroep te Gent Beschuldigden die moeten verschijnen voor het Hof van Assisen van Oost-Vlaanderen STRAFHUIS PSYCHIATRISCHE ANNEXE (Mannen) ANDERE CATEGORIEËN Veroordeelden die op aanduiding van het Directoraat-generaal hun straf te Gent dienen uit te boeten. Voor vrouwen veroordeeld tot criminele straffen of op aanduiding van het Directoraat-generaal. Voor inobservatiegestelden en geïnterneerden die wachten op het verschijnen voor de Commissie tot Bescherming van de Maatschappij te Gent. Passanten, niet-definitief veroordeelden, kort gestraften, vreemdelingen die wachten op een beslissing van de Dienst Vreemdelingenzaken, nadat ze voor Justitie hebben voldaan. 3. Gevangenistype In België worden 3 types van inrichtingen onderscheiden: - Open inrichtingen : inrichtingen zonder noemenswaardige veiligheidsvoorzieningen. De gedetineerden leven er in gemeenschappelijk opvoedend regime op basis van vrijwilligheid. Voorbeeld: Ruiselede en Hoogstraten. - Gesloten inrichtingen : inrichtingen met uitgebreide veiligheidsvoorzieningen (hoge muren, tralies, prikkeldraad, detectieapparatuur enz.) Dit type vormt de meerderheid binnen het Belgisch gevangenispark. - Half open inrichtingen : inrichtingen die een tussenvorm zijn tussen beide voorgaande types. Samengevat kan men zeggen dat overdag een gemeenschapsregime hetzij in open lucht, hetzij in werkplaatsen heerst en s nachts een cellulair. Voorbeeld is o.a. Merksplas. De gevangenis te Gent is van het gesloten type 4. Capaciteit en bezettingsgraad Capaciteit De gemiddelde capaciteit in 2010 was 283 plaatsen. De theoretische capaciteit wordt bekomen door de oppervlakte van de cellen in acht te nemen: tot 8 m² voor 1 persoon; tot 16 m² voor 2 personen; boven 16 m² voor 3 à 4 personen.

8 8 Overzicht van de graad van bezetting Mannen Vrouwen Totaal Theoretische capaciteit Gemiddelde bezetting ,6 43,1 393, ,7 43,6 398, ,4 376,4 5. Infrastructuur Legende: 1. Voorkoer 2. Wandeling vrouwen 3. koer B 4. Wandeling mannen 5. Werkplaats 6. Goedereningang 7. Refter personeel 8. Inrijsas werkplaats 9. Onderzoekseenheid 10. Cellenvleugel mannen C 11. Cellenvleugel mannen B 12. Cellenvleugel mannen A 13. Administratief gedeelte 14. Veilige inkom 15. Open centrum. De gevangenis is gebouwd volgens een stervormig model met een centraal controlecentrum waarop 4 vleugels met cellen en een administratieve gang zijn ingeplant.

9 9 Drie vleugels vormen de mannenafdeling en bestaan elk uit drie bouwlagen met cellen van 9 m² groot. De vierde vleugel vormt de vrouwenafdeling met een gelijkvloerse gang met nutsvoorzieningen en twee bouwlagen cellen. De gelijkvloerse gang vormde tot 1984 het klooster van een zusterorde. Behalve de cellen beschikt de gevangenis nog over de volgende accommodatie: Voor de arbeid: - 4 werkplaatsen voor licht-industriële arbeid in de mannenafdeling (ca 125 plaatsen) en 1 werkplaats voor geïnterneerden (ca 15 à 20 plaatsen). Huishoudelijke arbeid: 70 plaatsen. - 1 werkplaats in de vrouwenafdeling (20 plaatsen). Huishoudelijke arbeid: 8 plaatsen. Voor het bezoek: - een ruime bezoekzaal met compartimenten (40 tafels) - een unit met individuele bezoekcellen met glazen tussenwand (10) - een complex met 9 bezoekkamers voor ongestoord bezoek - een aparte bezoekzaal speciaal ingericht voor het kinderbezoek en een aangepaste speelruimte op de wandeling van de vrouwenafdeling Voor de wandeling: - 1 gemeenschappelijke wandelkoer met sportveld voor minivoetbal en volleybal, gymnastiekrekken, tafeltennistafels - 1 wandelplaats op de vrouwenafdeling met groenaanleg - 4 individuele wandelplaatsen bij de mannen en 1 bij de vrouwen Voor het onthaal: - fouilleer- en ontvangstunit - access-controle eenheid - fotografie- en dactyloscopielokaal Voor de technische dienst: - een onderhoudsatelier en magazijnen Voor de huishoudelijke diensten: - 1 grootkeuken - op iedere vleugel een douche-unit - een kleedkamer - een wasserij - diverse magazijnen voor voeding, kledij en kantine Voor de erediensten: - een kapel Voor de medische sector: - een medisch kabinet - een tandartskabinet - een apotheek Voor de administratieve diensten en de commissies: - burelen voor de griffie, het secretariaat en de boekhouding - vergaderruimten Voor het penitentiair personeel: - een personeelsrefter met zithoek - 4 slaapkamers voor wie blijft overnachten - bureel op iedere sectie - vergaderzaal Voor PSD, zorgteam: - burelen voor de PSD- en zorgteamleden - een zorgzaal Voor hulp- en dienstverlening - 4 polyvalente ruimtes voor vorming en onderwijs - 1 computerlokaal

10 10-1 bibliotheek - 1 cinemazaal met 200 zitplaatsen - 6 standplaatsen op bureel dscw - een gemeenschappelijke ruimte met bureau voor de beleidsmedewerker en de onderwijscoördinator - 4 gespreksruimtes voor de individuele hulp- en dienstverlening van de Vlaamse Gemeenschap - een bureau voor de VDAB-consulent - een fitnessruimte In 2010 werden heel wat wijzigingen aangebracht binnen de infrastructuur. Er werd een nieuwe locatie ingericht voor de gevangenisbibliotheek. Op dezelfde locatie werden de burelen van de dscw geïnstalleerd, er werd een nieuwe fitnessruimte in gebruik genomen en er werd een nieuw computerlokaal voorzien. In 2011 zullen de polyvalente vormingsruimtes heringericht worden, zullen er bijkomende gesprekslokalen voorzien worden voor de individuele hulpverlening en zal een sportkoer aangelegd worden. 6. De renovatie Er werd 35 jaar geleden gekozen voor een grondige renovatie. De attributen van het concept van Ducpétiaux werden vanaf 1972 stap voor stap verwijderd of omgevormd tot actuelere vormen. Zo is de oude donkere cel met klein venster boven kijkhoogte, omgebouwd tot een leefbare kamer, goed verlucht en verlicht, en voorzien van lavabo en sanitair, en moderne accommodatie. Zo werd de ongenaakbare centrale controlepost met daarbovenop nog eens het altaar, afgebroken en vervangen door een open controle- en communicatiecentrum, met goed zicht op alle delen van de cellulaire afdeling, ingeplant midden een circulatieruimte. Zo werd de celarbeid verbannen en heeft deze plaats gemaakt voor werken in gemeenschap in grote en kleine ateliers. Zo werd de regel van het stilzwijgen afgeschaft en vervangen door activiteiten in gemeenschap, zowel op het vlak van de vorming, de culturele activiteiten, de sport en de ontspanning. Zo werd het merendeel van de individuele wandelruimten afgebroken, het rondjes lopen in stilzwijgen op een afstand van elkaar opgeheven, en in de plaats daarvan kwamen fraaie wandelingen. Zo werden de compartimenteringen in het leslokaal en de kapel, waardoor de ene gedetineerde de andere niet zag zitten, weggehaald, en in de plaats daarvan kwamen er een mooie cinemazaal, ontspanningsruimten en een stemmige kapel. De regel van het bezoek achter een glazen scheidingswand en de strenge briefcensuur maakten plaats voor zeer ruime contactmogelijkheden met de buitenwereld. Tenslotte werd er betere en uitgebreider accommodatie voorzien voor het personeel. De renovatie van de gevangenis die begon in 1972, verliep over de volgende fasen: - Start met de vernieuwing van de cellenvleugel van de vrouwenafdeling - Daarna volgde de inplanting van een grote werkplaats in de mannenafdeling tussen de vleugels A en B, met op de verdieping een polyvalente cinemazaal die toen ook als kapel fungeerde. - Vervolgens werden successief de drie vleugels en het centrum in de mannenafdeling zeer grondig aangepakt. - Daarbij werd eveneens het keukencomplex omgebouwd, kwam er een nieuwe personeelsrefter en magazijnen. - In de periferie van het centrum creëerde men burelen voor de psychosociale en culturele dienst, een medisch complex, een vergaderzaal voor het personeel, ontspannings- en

11 11 leslokalen voor de gedetineerden, alsook een efficiënte onderzoeksunit voor de fouille en het onthaal. - Eind de jaren 80 werd een grote bezoekzaal met een afdeling voor ongestoord bezoek en een nieuw administratief complex gebouwd tussen de administratieve gang en de A-vleugel. - Vier jaar terug werd een nieuwe veilige inkom voor de bezoekers gerealiseerd. - In 2000 werd de herinrichting van de wandeling voltooid De vernieuwing van de wandeling werd in drie luiken gerealiseerd. Het eerste luik hield de fysieke beveiliging van de wandeling zelf in met de plaatsing van een 8 meter hoge draadafrastering. Gelijktijdig werden de gevels van de vleugels gerestaureerd en volledig opgekuist. Het volgende luik hield de restauratie van de 6 meter hoge buitenmuur in. Het laatste luik bestond uit de inrichting van de wandeling zelf. Het geheel is zowel veilig als esthetisch, geen kaalgelopen kuil, maar een rustgevende ontmoetingsplaats met multifunctioneel karakter, waarbij aan alles werd gedacht: een sportterrein en zittribunes, wandelzones, groenaanleg en pergola met klimrozen, en het waterelement met drinkfontein. Deze prachtige wandeling dient zowel om te luchten, te wandelen en te praten, maar ook om te sporten. De gedetineerden kunnen er aan lichaamsbeweging doen door volleybal en minivoetbal, tafeltennis, lopen, oefenen aan de rekstok. Maar op deze wandeling kunnen er s zomers ook muziekgroepen optreden, en kan er een barbecue gehouden worden. Zo kadert deze wandeling perfect zowel in het veiligheidsconcept als in de herstelgedachte: binnen een betrouwbare omheining gedetineerden toch een gevoel van menswaardigheid te verschaffen. Wat de burger in de vrije samenleving kan, moet ook mogelijk gemaakt worden, binnen de perken van de vrijheidsberoving, in de gevangenis. Kostprijs van de renovatie: Recente realisaties hebben aangetoond dat nieuwbouw tussen de en per cel kost. De renovatie te Gent heeft, berekend over de totaliteit, minder dan per cel gekost, hetzij 15 miljoen euro in het totaal. Bovendien waren deze kosten gespreid over een periode van 30 jaar en is de gevangenis zelf steeds kunnen blijven verder functioneren. 7. Personeelskader Het actuele personeelskader (op 08/04/2011) van de gevangenis te Gent is het volgende: Directie 4 Attaché P&O 0,8 Beleidsmedewerkers 2 Penitentiair kader 193,6 Griffie 9,6 Medisch 7,15 CBM 4,35 Boekhouding 5,55 P&O secretariaat 3,2 Zorgteam 4,6 PSD 12,57 Geestelijke raadslieden (aalmoezeniers, iman, moreel consulenten) 18(2 vrijw) Totaal 237,1

12 12 8. De gedetineerden In 2010 werden er 1076 personen ingeschreven op de gevangenisrol van de Gentse gevangenis. 815 personen werden in vrijheid gesteld (exclusief elektronisch toezicht). Er verblijven ongeveer een kleine 2000 gedetineerden op jaarbasis in de gevangenis. - naar categorie : Categorie (gemiddeld voor 2010) aantal % Beklaagden en niet definitief veroordeelden 157,8 41,9% Veroordeelden 113,1 30% Geïnterneerden 102,1 27,1% Andere 3,4 0,9% 376,4 100%

13 13 Hoofdstuk 2: Samenwerkingsmodellen en organisatievormen voor de uitbouw van een kwalitatief aanbod (strategie 3) 1. Inleiding Om een kwalitatief hulp- en dienstverleningsaanbod te realiseren in de gevangenissen vanuit de Vlaamse Gemeenschap, is er nood aan het ontwikkelen en implementeren van samenwerkingsmodellen en organisatievormen. Hierbij is er aanhoudend aandacht voor de grootst mogelijke efficiëntie en effectiviteit van een integrale hulp- en dienstverlening. Er wordt tevens gestreefd de samenwerkings- en overlegstructuren zo transparant mogelijk te maken. 2. Overlegstructuur hulp- en dienstverlening (cfr. fiche bijlage blz ) a. Intramurale permanente overlegfora - Coördinatieteam hulp- en dienstverlening aan gedetineerden (CORT): Dit overleg is het Planningsteam Maatschappelijke Dienstverlening (PMD) zoals het in het strategisch plan is beschreven. Het werd opgestart op 19 maart 2008 en kwam in 2009 driewekelijks samen. Het CORT heeft tot doel via gezamenlijk overleg, het maken van afspraken en het ontwikkelen van methodieken en instrumenten, in te staan voor een maximale afstemming van de (praktische) coördinatie, organisatie en ondersteuning van de hulp- en dienstverleningsactiviteiten aan gedetineerden van de gevangenis Gent zodat dit de efficiëntie, de kwaliteit en de resultaatgerichtheid van de (samen)werking ten goede komt. Het CORT is samengesteld uit vertegenwoordigers van de Vlaamse Gemeenschap (beleidsmedewerker, JWW, centrum Obra, consortium, VDAB, CGG, DRA) en Justitie (gevangenisdirecteur, penitentiaire beambten culturele dienst, zorgteam, PSD). Het CORT kwam in keer samen. - Voorrapport directie : de directie komt werkdagelijks samen om regime-, personeels en andere onderwerpen te bespreken. Een vertegenwoordiging van de penitentiaire assistenten is hierbij ook aanwezig. De Vlaamse beleidsmedewerker neemt deel aan het voorrapport. Zijn rol is vooral relevante informatie mee te delen, nieuwe initiatieven aan te kondigen en de goedkeuring te krijgen over penitentiaire tussenkomsten in de hulp- en dienstverlening. - Directieoverleg Vlaamse Gemeenschap-Justitie: dit overleg vindt plaats met de voltallige gevangenisdirectie en komst minstens tweemaal per jaar samen met als doel het (globale of domeinspecifieke) hulp- en dienstverleningsbeleid t.a.v. gedetineerden te bespreken. In 2010 ging dit overleg éénmaal door. - Overleg TB-PSD-zorgteam-centrum Obra : dit situeert zich op twee niveaus: o Cliëntoverleg : dit vindt plaats tussen het betrokken TB- en PSD-lid. Wanneer het gaat over geïnterneerden dan kan het overleg ook plaatsvinden met een zorgteamlid en/of obra-medewerker (telefonisch, per mail of in een face-toface gesprek). o Vierhoekoverleg : dit overleg is samengesteld uit vertegenwoordigers van TB, PSD, zorgteam en het centrum OBRA. Het vindt driemaandelijks plaats en heeft tot doel structurele thema s te bespreken en samenwerkingsafspraken te maken. De PSD- en zorgteamdirecteur nemen deel aan het overleg. De beleidsmedewerker van de Vlaamse overheid zit dit overleg voor. Het vierhoekoverleg ging in 2010 driemaal door. Het vierhoeksoverleg besliste om een subwerkgroep onthaal en reclassering op te starten met als doel een voorstel van structurele samenwerking over de thema s onthaal en reclassering uit te werken.

14 14 - Teamleidervergadering : De gevangenis kent verschillende teams (bv. team veilige inkom, team vleugel A). Elke team wordt aangestuurd door een teamleider. Deze teamleiders vergaderen driemaandelijks. Beurtelings wordt er vergaderd met en zonder directie. De beleidsmedewerker van de Vlaamse overheid sluit aan op dit overleg om hulp- en dienstverleningsthema s te bespreken (in beide richtingen). - Overleg samenwerking hulp- en dienstverlening penitentiaire beambten : Halfjaarlijks vindt een overleg plaats tussen een uitgebreide delegatie penitentiaire beambten en de leden van het CORT over de samenwerking inzake de hulp- en dienstverleners. Dit overleg ging éénmaal door. - Overleg centrum Obra en zorgteam : dit overleg gaat wekelijks door waarbij individuele cliëntdossiers worden besproken, algemene informatie wordt uitgewisseld en afspraken worden gemaakt over de aan de doelgroep aangeboden dienstverlening. - Stuurgroep drugs : de stuurgroep is een initiatief van de FOD Justitie (cfr. M.O van 18 juli 2006) en is samengesteld uit vertegenwoordigers van directie, PSD, zorgteam, medische dienst, penitentiaire beambten, JWW en de drughulpverlening. De stuurgroep kwam in 2009 viermaal samen. - werkgroep geestelijke gezondheidszorg : deze werkgroep werd opgericht op 11 september 2008 en had tot doel een operationeel plan en samenwerkingsakkoord op te stellen en te ondertekenen door alle partners over de inzet van de geestelijke gezondheidszorg t.b.v. de gedetineerden van de gevangenis Gent conform de richtlijnen uit de MO van 29 juli De werkgroep is samengesteld uit medewerkers van het CGG, justitieel welzijnswerk, PSD, zorgteam, centrum Obra, het VVBV, de levensbeschouwelijke dienstverlening, de gevangenisdirectie en de Vlaamse beleidsmedewerker. Op de evaluatiebijeenkomst werd beslist om er een permanente werkgroep van te maken met als doel de opvolging en evaluatie van de werking van de geestelijke gezondheidszorg in de gevangenis. De werkgroep kwam in 2010 tweemaal samen. - Stuurgroep gevangenisbibliotheek: de stuurgroep is er gekomen naar aanleiding van de opmaak van de afsprakennota in het kader van de convenant tussen de Vlaamse overheid en de stad Gent. De stuurgroep is samengesteld uit de beleidsmedewerker en uit vertegenwoordigers van de Openbare Bibliotheek, de provincie en de gevangenisdirectie en heeft tot doel de werking op te volgen, te evalueren en bij te sturen. De stuurgroep kwam in 2010 twee maal samen. In de schoot van de stuurgroep werd een werkgroep opgericht die uitvoering geeft aan de beslissingen die door de stuurgroep werden genomen. De opmaak van een bibliotheekreglement was één van de resultaten. - Werkgroep Feesten: Deze werkgroep heeft tot doel om 2 feestenperiodes (Gentse Feesten en eindejaarsfeesten) voor te bereiden en te evalueren. De werkgroep is samengesteld uit de beleidsmedewerker en uit vertegenwoordigers van de culturele dienst, van het zorgteam, van de diverse vleugels, van het team veilige inkom en van de gevangenisdirectie. De werkgroep Feesten kwam in 2010 driemaal samen. - Lerarenoverleg: is samengesteld uit alle leerkrachten volwassenenonderwijs onder voorzitterschap van de onderwijscoördinator en heeft tot doel om de leerkrachten te ondersteunen in hun opdracht in de gevangenis, dit vooral d.m.v. informatieverstrekking en ervaringsuitwisseling. Het lerarenoverleg gaat vijfmaal per jaar door. - Sportmonitorenoverleg: is samengesteld uit alle sportmonitoren onder voorzitterschap van de sportfunctionaris en heeft tot doel om de sportmonitoren te ondersteunen in hun opdracht in de gevangenis, dit vooral d.m.v. informatieverstrekking en ervaringsuitwisseling. Het sportmonitorenoverleg gaat driemaal per jaar door. - Creawerkersoverleg: is samengesteld uit alle particuliere creawerkers onder voorzitterschap van een organisatieondersteuner en heeft tot doel om de creawerkers te ondersteunen in hun opdracht in de gevangenis, dit vooral d.m.v.

15 15 informatieverstrekking en ervaringsuitwisseling. Het creawerkersoverleg gaat driemaal per jaar door. - Kwartaaloverleg: Dit overleg ging voor het eerst door in 2010 en komt eenmaal per kwartaal samen om de financiële afrekening met middelen van het steunfonds te bekijken voor de hele hulp- en dienstverlening en de activiteiten van het zorgteam en een begrotingscontrole uit te voeren. Er werd hiervoor een nieuwe beheerstabel opgemaakt, een systeem van codificatie en een procedure voor de afhandeling van facturen en onkostennota s. - Briefing Culturele Dienst: Elke woensdagmiddag gaat er een briefing door met de leden van de culturele dienst. De permanenties worden overlopen en de praktische afspraken voor de komende week. - Werkgroep sport: deze werkgroep had tot opdracht om een actieplan sport uit te schrijven voor de periode Ze was samengesteld uit de sportfunctionaris van DRA, de Vlaamse beleidsmedewerker, de coördinator van het project Ontgrendeld van het centrum Obra, de kinesitherapeut van het zorgteam, een pba van de culturele dienst en een vertegenwoordiging van de gevangenisdirectie. De werkgroep kwam in 2010 acht keer samen. - Werkgroep onderwijs: de werkgroep heeft tot doel om een onderwijsactieplan op te maken voor de periode De werkgroep is samengesteld uit de onderwijscoördinator, de beleidsmedewerker, een vertegenwoordiging van de trajectbegeleiders en de gevangenisdirectie. b. Intramurale ad hoc werkgroepen - Werkgroep bekendmaking : Deze subwerkgroep van het CORT heeft de taak gekregen om een voorstel uit te werken om de bekendmaking van de hulp- en dienstverlening op een efficiëntere wijze te organiseren. - GOS-comité: De opstart van de werking van het GedetineerdenOpvolgSysteem noodzaakte een overlegforum waar de technische ontwikkelingen werden meegedeeld en besproken, waar de oplijsting gebeurde van de knelpunten in het gebruik van het systeem en waar afspraken werden gemaakt over de toepassing. Het GOS-comité is samengesteld uit de beleidsmedewerker, de onderwijscoördinator, de GOS-verantwoordelijke (trajectbegeleider van JWW), de organisatieondersteuners en de co-teambegeleider van JWW. Dit comité kwam in 2010 drie keer samen. - Werkgroep introductie: deze werkgroep werkt de wegwijzer voor de hulp- en dienstverlener verder uit. - Werkgroep sport: Deze werkgroep is in 2010 samengesteld met de bedoeling een sportactieplan op te maken voor de periode De werkgroep is hierover 8 maal samengekomen. - Themawerkgroep agressie: Komen tot een advies over een hulp- en dienstverleningsaanbod dat de agressie bij gedetineerden aanpakt - Werkgroep ervaringsbewijzen: Studie van de mogelijkheid om ervaringsbewijzen te kunnen toekennen voor bepaalde penitentiaire arbeid. 3. Organisatiestructuur De ondersteunende organisatiestructuur voor de hulp- en dienstverlening in de gevangenis van Gent is de Dienst Sociaal Cultureel Werk (DSCW) of ook nog de Culturele Dienst genoemd. Deze dienst staat vooral in voor de praktische organisatie van de meeste groepsactiviteiten en voor bepaalde basisdienstverlening aan gedetineerden. Initieel is deze dienst een samenwerkingsverband tussen de gevangenis en het CAW Artevelde. Door de komst van het strategisch plan naar de gevangenis van Gent kwamen er een aantal actoren bij die mede verantwoordelijk

16 16 zijn voor de organisatie en coördinatie van de hulp- en dienstverlening aan gedetineerden en dus deel uitmaken van het coördinerend samenwerkingsverband. Er deden zich ook heel wat verschuivingen voor in het takenpakket van de oorspronkelijke leden van de culturele dienst. Daarom is het noodzakelijk dat deze organisatiestructuur herbekeken wordt en geformaliseerd wordt in een nieuw samenwerkingsakkoord dat erkend wordt door alle betrokken partijen. Bovendien dient er ook afstemming gevonden te worden met andere diensten die zich ook hulpen dienstverlenend opstellen naar een specifieke doelgroep, zoals het zorgteam en de levensbeschouwelijke diensten. Een samenwerkingsakkoord tussen deze diensten dringt zich ook verder op. Een eerste directieoverleg Justitie-Vlaamse Gemeenschap gaf reeds de aanzet tot een gefaseerde uitwerking van deze hertekening. In 2010 is hier verder aan gewerkt, vooral aan het verkrijgen van een draagvlak voor deze hertekening. Veel zal ook afhangen van hoe het decreet op de organisatie van de hulp- en dienstverlening er zal uitzien en welke impact dit zal hebben op lokale samenwerkingsverbanden. De leiding over de DSCW of Culturele Dienst is in handen van het Dagelijks Bestuur hulp- en dienstverlening aan gedetineerden. Dit bestuur bestaat uit de Vlaamse beleidsmedewerker en de daartoe aangestelde gevangenisdirecteur. Het Dagelijks Bestuur behandelt en beslist over thema s die door de DSCW, het CORT, de werkgroepen of door organisaties worden gesteld. Thema s waar de volledige gevangenisdirectie een uitspraak dient over te doen, worden meegenomen naar het voorrapport. 4. Samenwerkingsovereenkomsten De gevangenis is een netwerkorganisatie waar heel wat organisaties en diensten een opdracht hebben en met elkaar dienen samen te werken. Om deze samenwerking structureel uit te bouwen is het noodzakelijk om deze formeel vast te leggen en te bekrachtigen. In 2010 werden volgende samenwerkingsovereenkomsten afgesloten: - Afsprakenkader tussen de Vlaamse beleidsmedewerker en de gevangenisdirectie over de onderlinge samenwerking in het kader van de hulp- en dienstverlening aan gedetineerden (23/11/10); - Samenwerkingsovereenkomst tussen het centrum OBRA en de gevangenis in functie van het convenant tussen het centrum OBRA en het VAPH (14 juli 2010) Voordien bestonden reeds volgende overeenkomsten: - Samenwerkingsovereenkomst tussen De Rode Antraciet, de gevangenis Gent en de Vlaamse beleidsmedewerker van 10 september 2009 over het sportgebeuren aan gedetineerden van de gevangenis Gent. - Samenwerkingsovereenkomst tussen het consortium Volwassenenonderwijs Wonderwijs, de gevangenis Gent en de Vlaamse beleidsmedewerker van 1 september 2009 over het onderwijs aan gedetineerden in de gevangenis Gent. - Intentieverklaring tot samenwerken tussen het CGG Eclips, de gevangenis Gent, de Vlaamse beleidsmedewerker, het CAW Artevelde en het VVBV van over het plan van aanpak voor de penitentiaire werking van het CGG Eclips in de gevangenis van Gent. - De afsprakennota in functie van het Convenant tussen de Vlaamse overheid en de Stad Gent m.b.t. de bibliotheekwerking in de gevangenis van Gent in het kader van het participatiedecreet van 1 december 2009 tussen de gevangenis, de Vlaamse beleidsmedewerker, de Stad Gent en de provincie Oost-Vlaanderen over de ondersteuning van de werking van de gevangenisbibliotheek.

17 17 Bedoeling is om deze werkwijze op termijn toe te passen voor alle relevante samenwerkingsverbanden aangaande de hulp- en dienstverlening aan gedetineerden. 5. Evaluatieoverleg Het hulp- en dienstverleningsaanbod werd met verschillende aanbodverstrekkers geëvalueerd. Er wordt naar gestreefd om met elke aanbodverstrekker een evaluatieoverleg te houden nadat een activiteit is afgerond. Bij langduriger activiteiten kan ervoor geopteerd worden om een tussentijdse evaluatie te houden. 6. GedetineerdenOpvolgSysteem (GOS) In 2009 is het GOS, net als in alle andere gevangenissen, van start gegaan in de gevangenis van Gent. Dit is een beveiligd elektronisch webgebaseerd opvolg- en registratiesysteem. De trajectbegeleiders, organisatieondersteuners, beleidsmedewerker en alle andere relevante betrokken organisatoren (onderwijscoördinator, sportfunctionaris, coördinator ontgrendeld, ) zullen dit systeem hanteren om het volledige aanbod in weer te geven, evenals om de participatie van de gedetineerden hieraan in kaart te brengen. De trajectbegeleiders gebruiken het systeem ook om in functie van de opvolging van hun cliënten. Het systeem draait nog niet optimaal, maar hier wordt volop aan gewerkt. Op basis hiervan zullen statistieken getrokken kunnen worden waar beleidsmatig mee gewerkt zal worden. Het GOS-comité van Gent evalueert regelmatig de voortgang binnen het GOS bij de lokale gebruikers en zorgt voor de afstemming met bovenlokale ontwikkelingen 7. Actoren betrokken bij de organisatie van het hulp- en dienstverleningsaanbod a. Vlaamse Gemeenschap i. Coördinatie Functie VTE Organisatie Standplaats Beleidsmedewerker 1 Vlaamse overheid dep. WVG gevangenis Organisatieondersteuner 1,3 CAW Artevelde JWW gevangenis Trajectbegeleider 4,8 CAW Artevelde JWW CAW Onderwijscoördinator 1 Consortium Wonderwijs gevangenis Sportfunctionaris 0,3 De Rode Antraciet gevangenis Coördinator ontgrendeld 0,9 Centrum Obra Centrum Obra Detentieconsulent 1 VDAB gevangenis Consulent gevangenisbibliotheek 0,5 Stedelijke Openbare Bibliotheek gevangenis De beleidsmedewerker is een personeelslid van de Vlaamse overheid en is tewerk gesteld binnen de afdeling Welzijn en Samenleving van het departement Welzijn, Volksgezondheid en Gezin. De beleidsmedewerker leidt samen met de gevangenisdirectie en de verantwoordelijken van de verschillende hulp- en dienstverleningsorganisatie het geheel aan hulp- en dienstverlening in goede banen. Hij/ zij coördineert de hulp- en dienstverleningsinitiatieven in de gevangenis en zorgt ervoor dat de verschillende actoren samenwerken en hun werking plannen, bijsturen

18 18 en op elkaar af te stemmen. De beleidsmedewerker vertegenwoordigt de Vlaamse overheid en de hulp- en dienstverleners bij de gevangenisdirectie en tracht in overleg het aanbod af te stemmen op de penitentiaire context en de noden van de doelgroep. De organisatieondersteuner is een medewerker van de dienst Justitieel Welzijnswerk (JWW) binnen het Centrum voor Algemeen Welzijnswerk Artevelde (CAW). In samenwerking met de beleidsmedewerker zorgt hij ervoor dat de hulp- en dienstverleners hun werk goed kunnen doen. De organisatieondersteuner staat in voor de praktische organisatie van de hulp- en dienstverlening in de gevangenis zoals bekendmaking van activiteiten, het peilen naar verwachtingen van gedetineerden,. Daarnaast staan zij ook in voor het voorbereiden van nieuwe initiatieven in afstemming op de noden en behoeften van de doelgroep en het evalueren van het bestaande aanbod. Ook de zes trajectbegeleiders zijn medewerkers van de dienst JWW binnen het CAW. Ze wijzen de gedetineerden de weg doorheen de waaier aan hulp- en dienstverlening tijdens en na de detentie en motiveren de gedetineerden om aan hun persoonlijke situatie te werken. Ze gaan na welke vragen, noden en behoeften de gedetineerden hebben. Ze informeren hen over het bestaande aanbod binnen de gevangenis, oriënteren hen en leiden hen naar het aanbod toe. Ze volgen het verloop van het hulp- en dienstverleningstraject en evalueren het. Bovendien kan de trajectbegeleider gedetineerden helpen bij het uitbouwen van hun reclassering. Bij dat alles werkt de trajectbegeleider nauw samen met de psychosociale dienst en met andere relevante diensten van de gevangenis. Vanuit het consortium volwassenenonderwijs is een onderwijscoördinator tewerkgesteld in de gevangenis. Hij/ zij heeft als taak hier een behoeftedekkend onderwijsaanbod uit te bouwen. Daartoe werkt hij/zij nauw samen met de andere diensten en de directie in de gevangenis. Hij onderzoekt en verzamelt ook de opleidingsbehoeften van de gedetineerden, hij geeft informatie over het aanbod, hij onderhandelt met de centra over de uitbouw van een aanbod. Ook de ondersteuning van de leerkrachten behoort tot het takenpakket van de onderwijscoördinator. Daarnaast ondersteunt hij/zij de gedetineerden bij hun zelfstudie, helpt hen bij hun vragen, geeft steun wanneer het moeilijker loopt. Ook kan de onderwijscoördinator een deel van de extra administratieve last op zich nemen: de rapportering aan de verschillende overheden, registratie van deelname, de zorg voor de logistiek, enz. Parallel aan de werking van sportdiensten verbonden aan steden en gemeenten, streeft de sportfunctionaris van De Rode Antraciet ernaar om, in samenwerking met anderen, zoveel mogelijk gedetineerden in de gevangenis aan te zetten om gezond te bewegen of te sporten in kwaliteitsvolle omstandigheden. In samenwerking met diverse interne (beambten, sportmonitoren, ) en externe partners staat de sportfunctionaris in voor de uitbouw van een continu, duurzaam en kwaliteitsvol sportaanbod. Hij/zij zet samenwerkingsverbanden op met externe sportorganisaties, werkt vernieuwde sportinitiatieven uit die inspelen op de behoeften van de gedetineerden, staat mee in voor het goede verloop van bijvoorbeeld sporttornooien en geeft advies bij de (her)inrichting van de sportinfrastructuur. De coördinator project Ontgrendeld is een personeelslid van het centrum OBRA en staat in voor de algemene opvolging en coördinatie van de werking van het project voor geïnterneerden met een verstandelijke beperking.

19 19 ii. Samenwerkingspartners Samenwerkingspartners zijn die partners die door hun regelgeving een permanente opdracht hebben gekregen ten behoeve van de doelgroep van de gedetineerden of die via een contract of overeenkomst activiteiten aanbieden aan de doelgroep gedetineerden In 2010 waren er 27 samenwerkingspartners. Nieuw waren VLABUS, FROS en de vzw Over de Muur op het terrein sport en PCVO Het Perspectief en PCVO Meetjesland op het domein onderwijs. De samenwerking met De Vuurbloem, het CVO De Avondschool, Vokans, Bij De Vieze Gasten, Victoria Deluxe werd voor 2010 niet voorzien. Er waren in 2010 ook resultaatsverbintenissen met de provincie (voor sport en bibliotheek) en met het stad (bibliotheek). - welzijn : CAW Artevelde, centrum OBRA, vzw Suggnomè, Tele-onthaal - gezondheid : Centrum Geestelijke Gezondheidszorg Eclips, VVBV (De Kiem, De Sleutel, Kompas, MSOC), De Eenmaking, AA - werk : VDAB - onderwijs : consortium Wonderwijs, 6 CVO s (De Bargie, ISBO, KISP, PCVO Het Perspectief, VSPW en PCVO Meetjesland) en 1 Centrum Basiseducatie, Huis van het Nederlands - cultuur : De Rode Antraciet, de Stedelijke Openbare Bibliotheek, VMG, Morele Bijstand aan Gevangenen - sport : De Rode Antraciet, VLABUS, vzw Over de Muur, FROS - rechtshulp : Commissie Juridische Bijstand iii. Totaal aantal medewerkers in 2010 (zie bijlage blz. 169) In 2010 waren er 85 personen die meewerkten aan de hulp- en dienstverlening (95 in 2009) aan gedetineerden in de gevangenis van Gent. Hiervan behoorden er 61 medewerkers tot de Vlaamse Gemeenschap en waren er 23 niet-vlaamse Gemeenschapsactoren. Op 1 januari 2010 waren er 61 gekende medewerkers actief. Er zijn in medewerkers bijgekomen, 11 medewerkers zijn gestopt met hun activiteit en 9 personen zijn in 2010 gestart en opnieuw vertrokken. Op 01/01/2010 waren er 65 medewerkers actief. Van deze 61 waren er 47 Vlaamse Gemeenschapsactoren en 17 niet Vlaamse Gemeenschapsactoren. Indien we van een verdeling tussen door Vlaamse Gemeenschap gesubsidieerde en door Justitie gefinancierde actoren uitgaan, dan zien we dat de verhouding opnieuw 70% Vlaamse Gemeenschap en 30 % Justitie is Op 1 januari 2011 behoort de meerderheid (18 beroepskrachten) van de hulp- en dienstverleners tot het domein welzijn (justitieel welzijnswerk en centrum Obra). Het JWW had toen ook 12 vrijwilligers ter beschikking. Het domein gezondheidszorg beslaat vooral medewerkers van de VVBV. De partner CGG Eclips heeft in 2010 haar opdracht uitgevoerd met 3 medewerkers. Vijf Centra voor Volwassenenonderwijs 3 en het Centrum Basiseducatie Gent- Meetjesland-Leieland zorgen voor het onderwijs in de gevangenis. Het consortium Wonderwijs staat via de onderwijscoördinator in voor de coördinatie van dit onderwijsaanbod. Op 1 januari 2011 waren er 8 leerkrachten en 1 onderwijscoördinator actief. 3 CVO ISBO, CVO De Bargie, CVO VSPW, CVO Kisp, CVO IVV De Avondschool

20 20 Het domein werk wordt vertegenwoordigd door de vaste VDAB-consulent. In 2010 waren geen medewerkers van Vokans actief. Op het domein cultuur waren 2 particuliere crea- en tekenleerkrachten actief. Ook in 2010 was er geen sociaal-cultureel werker van De Rode Antraciet actief. Daarnaast gaven 5 vormingswerkers van diverse organisaties vormingscursus over diverse thema s. Sinds mei beschikt de gevangenis over een halftijdse consulent gevangenisbibliotheek. Wat het domein sport betreft waren er in sportmonitoren actief die onder contract werden geplaatst bij VLABUS. Hiervan stopten er één in De Rode Antraciet leverde een sportfunctionaris die opereerde voor de 3 gevangenissen in Oost-Vlaanderen. Voor de gevangenis van Gent betekende dit gemiddeld anderhalve dag per week aanwezigheid. In 2010 waren er 15 personen die een eenmalige activiteit verzorgden (vooral lezingen). De beleidscoördinatie van de hulp- en dienstverlening ligt in handen van de Vlaamse beleidsmedewerker. Hij wordt hierin bijgestaan door 5 medewerkers (organisatieondersteuners, onderwijscoördinator, sportfunctionaris, coördinator Ontgrendeld). Vanuit de gevangenis zijn 2 VTE penitentiaire beambten aangesteld om de organisatie van activiteiten te verzorgen en 1 directeur (zie verder). b. Justitie - Gevangenisdirectie : De directie is samengesteld uit een inrichtingshoofd, een zaakvoerder, twee attachégevangenisdirecteurs en een attaché P&O. Zij staan in voor de algemene leiding van de gevangenis. - Psychosociale Dienst : De PSD bestaat uit 1 PSD-directeur, 3 psychiaters, 7 psychologen, 5 maatschappelijk assistenten en één bestuursassistent. De missie van de PSD bestaat erin om binnen de geest van een herstelgerichte Justitie haar wetenschappelijke en adviserende medewerking te verlenen aan een rechtsconforme, veilige en humane uitvoering van de vrijheidsberovende straffen en maatregelen. Daarin zitten zowel opdrachten naar gedetineerden als naar personeel en directie vervat. De dienst staat in voor de omkadering, begeleiding en evaluatie van gedetineerden bij het voorbereiden van hun psychosociale re-integratie en reclasseringsvoorstellen. - Zorgteam : Dit is een pluridisciplinair samengesteld team (psychiater, psycholoog, maatschappelijk assistent, ergotherapeut, psychiatrisch verpleger, bewegingstherapeut en opvoeder), bijgestaan door penitentiaire beambten om adequate en kwaliteitsvolle (geestelijke) gezondheidszorg te verlenen aan de doelgroep van geïnterneerden, inobservatiegestelden en gedetineerden die op beslissing van de behandelende arts geplaatst worden in de psychiatrische afdeling. - Penitentiaire beambten : o Penitentiaire beambten werkzaam binnen de culturele dienst (DSCW) : Er werken twee fulltime beambten op de culturele dienst, waarvan één met de graad van kwartierchef. Zij vormen een samenwerkingsverband met de organisatieondersteuners van het JWW en staan mee in voor de praktische organisatie, coördinatie en ondersteuning van de hulp- en dienstverlening. Door hun functie zijn zij tevens vertegenwoordigers van het penitentiair korps en zij in staat om opdrachten uit te voeren waartoe enkel een penitentiaire beambte gemachtigd is (bewakingsfunctie, begeleiden bewegingen, ). o Andere penitentiaire beambten : de penitentiaire beambten staan mee in voor een goed verloop van de hulp- en dienstverleningsactiviteiten. Zij zorgen ervoor dat de gedetineerden gelost en gebracht worden naar de hulp- en dienstverleningsactiviteiten en dat deze activiteiten penitentiair afgestemd geraken, maar tevens staan zij mee in voor het luisteren naar de noden en

21 21 behoeften van gedetineerden en naar de ervaringen met hulp- en dienstverlening. - Administratie : De administratie bestaat uit de griffie, de boekhouding, de dienst P&O en het CBM-secretariaat. Deze laatste dienst werkt vooral mee aan het administratief in orde brengen van de medewerkerdossiers van de hulp- en dienstverleners, het actualiseren van de medewerkerlijst en het reserveren van vergaderlokalen. De boekhouding levert een bijdrage door het verwerken van de uitgaven van het steunfonds en de uitgaven binnen de basisallocaties van sport en cultuur, affectieve relaties en herstel.

22 22 Hoofdstuk 3: uitbouw van een kwalitatief aanbod (strategie 1) 1. Inleiding Binnen dit tweede hoofdstuk wordt een omschrijving gegeven van de uitbouw van een kwalitatief hulp- en dienstverleningsaanbod. Dit aanbod wordt getoetst aan de volgende kwaliteitscriteria: toegankelijk, kwaliteitsvol, continu (voor, tijdens en na detentie), laagdrempelig en op maat van de gedetineerde. Per beleidsdomein worden de belangrijkste realisaties van het afgelopen werkjaar benoemd en de structurele werkpunten en aanbevelingen omschreven. Een gedetailleerd overzicht van de verschillende activiteiten is terug te vinden in bijlage. 2. Het aanbod in 2010 a. Domein welzijn Op het domein welzijn waren vooral het CAW Artevelde, het centrum Obra en Teleonthaal Oost-Vlaanderen actief. i. CAW Artevelde dienst Justitieel Welzijnswerk De trajectbegeleiders (4,8 VTE of 6 personen cfr. fiche bijlage blz. 7) startten met hun nieuwe opdracht op 4 juni De functie trajectbegeleiding voorziet in vier kernopdrachten, zijnde de intramurale trajectbegeleiding, de ondersteuning en begeleiding, het meewerken aan de reclassering en de signalering. De bedoeling is dat elke gedetineerde een trajectbegeleider heeft, evenwel kan dit met de huidige personeelsbezetting, in een arresthuis waar er een groot verloop is, niet gerealiseerd worden. Gedetineerden kunnen een beroep doen op trajectbegeleiding via doorverwijzing door interne of externe diensten en op eigen initiatief. Om ervoor te zorgen dat zoveel mogelijk gedetineerden de weg naar het aanbod trajectbegeleiding vinden worden de folders van JWW (beschikbaar in verschillende talen ) ruim verspreid binnen en buiten de gevangenis.. Het justitieel welzijnswerk heeft ook een aanbod DSO (Directe Sociale Omgeving cfr. fiche bijlage blz. 11) waar een voltijdse medewerker instaat voor de hulp aan familie en voor de organisatie van het kinderbezoek. De organisatieondersteuners (1,3 VTE of 2 personen) staan in voor de praktische organisatie en ondersteuning van het hulp- en dienstverleningsaanbod in al zijn aspecten. Zij hebben hun standplaats in de gevangenis. De werking en inzet van het justitieel welzijnswerk wordt mede bepaald door het Gezamenlijk Plan van Aanpak (GPA) dat tussen het CAW Artevelde en de beleidsmedewerker van de Vlaamse overheid werd opgemaakt en gevalideerd door de minister van Welzijn, Volksgezondheid en Gezin. Er werden vier doelstellingen in bepaald die in de periode gezamenlijk gerealiseerd werden. Tegen 01 oktober 2010 werd door het JWW en de beleidsmedewerker een nieuw Gezamenlijk Plan van Aanpak ingediend. In het nieuwe GPA zijn doelstellingen rond de evaluatie van het hulp- en dienstverleningsaanbod en het peilen naar noden en behoeften (omtrent de hulp- en dienstverlening) opgenomen.