Hulp- en Dienstverlening. Gevangenis Dendermonde

Transcriptie

1 Hulp- en Dienstverlening Gevangenis Dendermonde Jaarverslag 2010

2 2 Voorwoord Beste lezer, Hierbij heeft u het besluit genomen het van de hulp- en dienstverlening in de gevangenis van Dendermonde te lezen, of toch minimaal te doorbladeren. In dit jaarverslag worden de inspanningen van alle medewerkers die een opdracht uitoefenen bij de organisatie en de uitbouw van het hulp- en dienstverleningsaanbod weergegeven. Hierbij is het de bedoeling om enerzijds het aanbod te presenteren maar anderzijds ook aandacht te hebben voor de achterliggende processen en de uitgebouwde samenwerkingsstructuren. Het biedt een weergave van wat we in 2010 in het kader van hulp- en dienstverlening gerealiseerd hebben, en vooral ook voor welke uitdagingen we nog staan. Dit jaarverslag kan handvaten aanbieden om het aanbod en de werking in 2011 te optimaliseren en werkpunten aan te pakken. Het verslag is zo opgebouwd dat er een aantal keer naar de bijlagen verwezen wordt, dit om het verslag zelf leesbaar te houden. Ook wordt er telkens een korte samenvatting weergegeven per hoofdstuk. Zo heeft de snelle lezer ook de essentie mee. Helemaal achteraan vindt u de algemene conclusies. Dit verslag kwam tot stand dankzij de inbreng van de vele hulp- en dienstverleners. De beleidsmedewerker bundelde de informatie. Op het Planningsteam Maatschappelijke Dienstverlening op 24/03/2011 werden de grote lijnen van dit jaarverslag aan de deelnemers voorgesteld. De bedoeling was enerzijds hen een overzicht te bieden van wat allemaal in dit jaarverslag beschreven staat, maar anderzijds ook om hen de kans te bieden feedback te geven, aan te geven welke accenten gelegd moeten worden, welke knelpunten of aanbevelingen in de verf gezet moeten worden. Het jaarverslag werd aan de hand daarvan aangepast en afgewerkt. Dank aan alle betrokkenen bij de hulp- en dienstverlening, enerzijds voor de input voor dit jaarverslag, anderzijds natuurlijk ook voor hun inzet in de gevangenis van Dendermonde, een toch niet te onderschatten werkcontext. Onze dank gaat ook uit naar de directie van de gevangenis van Dendermonde, wij kunnen op hun steun rekenen, waardoor hulp- en dienstverlening mogelijk gemaakt wordt. Annelies Jans, Beleidsmedewerker Vlaamse Overheid, Departement Welzijn, Volksgezondheid en Gezin I.s.m. Vlaamse hulp- en dienstverleningsactoren in de gevangenis van Dendermonde.

3 3 Inhoudstafel Voorwoord... 2 Inhoudstafel... 3 Lijst met afkortingen... 4 Inleiding... 5 Hoofdstuk 1: Situering van de gevangenis Historiek Infrastructuur Populatie Regime... 7 Hoofdstuk 2: Samenwerkingsmodellen en organisatievormen voor de uitbouw van een kwalitatief aanbod (strategie 3) PMD-werking Sleutelfuncties Conclusies en toekomstperspectieven...13 Hoofdstuk 3: Uitbouw van een kwalitatief aanbod (strategie 1) Welzijn Gezondheid Onderwijs Tewerkstelling Sport Cultuur Algemene tendensen Conclusies en toekomstperspectieven...24 Hoofdstuk 4: Profilering van het hulp- en dienstverleningsaanbod (strategie 2) Werving Personeel Justitie Nieuwe initiatieven De gedetineerde zelf Conclusies en toekomstperspectieven...28 Hoofdstuk 5: Verkrijgen vergroten van het draagvlak (strategie 4) Intern Extern Conclusies en toekomstperspectieven...30 Hoofdstuk 6: Een HRM- en Organisatieontwikkelingsbeleid (strategie 5) Onthaalprocedure Dag van de hulp- en dienstverleners Ondersteuning Logistiek Vorming en opleiding Conclusies en toekomstperspectieven...32 Hoofdstuk 7: Algemene conclusie...33 Bijlagen...35

4 4 Lijst met afkortingen AA BIS BM CAW CBE CGG CORT CVO DSO GJA GOS GPA JWD OC OO PA PBA PC PMD PSD SAW SF SURB TB VDAB VI VOKANS VTE WG Anonieme Alcoholisten Begeleid Individueel Studeren Beleidsmedewerker Centrum Algemeen Welzijnswerk Centrum voor Basiseducatie Centrum Geestelijke Gezondheidszorg Coördinatieteam Centrum Volwassenenonderwijs Directe Sociale Omgeving Gratis Juridisch Advies Gedetineerdenopvolgsysteem Gezamenlijk Plan van Aanpak Justitieel Welzijnswerk Dendermonde Onderwijscoördinator Organisatieondersteuner Penitentiair Assistent Penitentiair Bewakingsassistent Ploegchef Planningsteam Maatschappelijke Dienstverlening Psychosociale Dienst Steunpunt Algemeen Welzijnswerk Sportfunctionaris Strafuitvoeringsrechtbank Trajectbegeleiding Vlaamse Dienst voor Arbeidsbemiddeling Voorwaardelijke Invrijheidsstelling Vormings- en opleidingskansen Voltijdse kracht Werkgroep

5 5 Inleiding In 2002 ging in vijf gevangenissen in Vlaanderen de implementatie van het Vlaams strategisch plan hulp- en dienstverlening aan gedetineerden van start. Sinds 2008 is dit plan in werking in alle gevangenissen in Vlaanderen en Brussel. De missie van de Vlaamse gemeenschap staat centraal bij de uitvoering van dit plan: De Vlaamse gemeenschap waarborgt het recht van alle gedetineerden en hun directe sociale omgeving op een integrale en kwaliteitsvolle hulp- en dienstverlening zodat ook zij zich harmonisch en volwaardig kunnen ontplooien in de samenleving. Deze missie vertaalt zich in 5 strategische doelstellingen: - Uitbouwen van een kwalitatief aanbod - Profileren van het hulp- en dienstverleningsaanbod - Ontwikkelen en implementeren van samenwerkingsmodellen en organisatievormen - Verkrijgen en vergroten van het draagvlak bij de actoren van de Vlaamse gemeenschap, bij de stakeholder Justitie en bij de samenleving - Ontwikkelen en implementeren van een HRM- en Organisatieontwikkelingsbeleid De uitbouw van een kwaliteitsvolle hulp- en dienstverlening voor gedetineerden stoelt op een optimale samenwerking. Zowel op bovenlokaal niveau als in de lokale gevangenis zijn structuren uitgebouwd ter bevordering van de samenwerking tussen de verschillende Vlaamse partners en van de samenwerking met Justitie. Dit jaarverslag richt zich op de lokale ontwikkelingen op vlak van hulp- en dienstverlening aan gedetineerden in de gevangenis van Dendermonde. Ieder hoofdstuk stemt overeen met één van de 5 strategieën van het Vlaams strategisch plan hulp- en dienstverlening aan gedetineerden.

6 6 Hoofdstuk 1: Situering van de gevangenis 1. Historiek De gevangenis van Dendermonde werd in gebouwd naar een ontwerp van architect F. Derré. Ze was oorspronkelijk bestemd als arrondissementsgevangenis voor mannen (121 cellen) en vrouwen (34 cellen). Vanaf 1937 werd een Nederlandstalige recidivistenafdeling geopend, wat de sluiting van de vrouwenafdeling inhield. De inrichting maakte twee renovatieperiodes door, een eerste in en een tweede tussen 1964 en Hierdoor is er bijvoorbeeld een ontspanningsruimte, enkele ateliers en een ruimte voor beperkte detentie (Halve Vrijheid) beschikbaar geworden. Tot op de dag van vandaag worden regelmatig renovatie- en verbeteringswerken uitgevoerd aan de inrichting. Zo werd dit jaar Wandeling A verder afgewerkt, werd de aanpalende rapportzaal vernieuwd en kreeg de ruimte voor beperkte detentie een nieuwe indeling en infrastructuur. Daarnaast zijn we ook wachtende op een nieuwe gevangenis. De bouw ervan zou in 2011 starten 2. Infrastructuur De gevangenis is volgens de principes van Ducpétiaux gebouwd op een terrein van ongeveer één hectare groot. Het stervormig gebouw heeft drie vleugels en telt drie bouwlagen. De totale capaciteit bedraagt 169 cellen alsook een infrastructuur met 9 plaatsen voor gedetineerden onder beperkte detentie. De verouderde infrastructuur heeft uiteraard gevolgen op het dagelijkse leven binnen de gevangenis en heeft zeker ook zijn invloed op de mogelijkheden op vlak van hulp- en dienstverlening en de uitbouw ervan. Momenteel maken we gebruik van één gemeenschappelijke ruimte als bureau, één leslokaal (voor zowel PC-lessen als andere lessen), één kleine ruimte (voormalig keukentje), één fitnessruimte, één polyvalente speelzaal, de VI-zaal en enkele gesprekslokalen. Het zijn eerder (te) kleine ruimtes om een aanbod in comfortabele omstandigheden te laten doorgaan. De meeste worden bovendien polyvalent gebruikt o.a. als vergaderzaal, voor zittingen van de SURB, opleidingen voor personeel, etc. 3. Populatie De gevangenis van Dendermonde is enerzijds een arresthuis voor mannelijke gedetineerden voor het gerechtelijk arrondissement Dendermonde en anderzijds een inrichting voor strafuitvoering (classificatie: correctioneel veroordeelde mannelijke recidivisten). Hoewel er plaats is voor slechts 169 gedetineerden, is er in realiteit een gemiddelde bevolkingsgraad van 200 à 220 gedetineerden. Doorheen 2010 hebben we een periode gekend van 170 à 180 gedetineerden, maar jammer genoeg werd die periode snel afgewisseld met pieken tot 250 gedetineerden eind De ingebruikname van de gevangenis in Tilburg heeft ook enig effect gehad, zij het slechts kortstondig.

7 7 Op jaarbasis kunnen we spreken van ongeveer opsluitingen (totaal inkomenden uit vrijheid + inkomenden van transfers). Het aantal beklaagden en het aantal veroordeelden verhoudt zich ongeveer als We hebben te maken met een weinig standvastige populatie en met een relatief groot verloop. 4. Regime De gevangenis te Dendermonde is een gesloten inrichting met een cellulair regime. Dit betekent dat gedetineerden voortdurend op cel dienen te blijven. Ze hebben echter wel de mogelijkheid om te gaan wandelen en om te werken of om deel te nemen aan het huidige aanbod van hulp- en dienstverlening (cf. hoofdstuk 3).

8 8 Hoofdstuk 2: Samenwerkingsmodellen en organisatievormen voor de uitbouw van een kwalitatief aanbod (strategie 3) Om een kwalitatief hulp- en dienstverleningsaanbod te realiseren vanuit de Vlaamse gemeenschap in de gevangenis, is er nood aan het ontwikkelen en implementeren van samenwerkingsmodellen en organisatievormen. Hierbij is er aanhoudend aandacht voor de grootst mogelijke efficiëntie en effectiviteit van een integrale hulp- en dienstverlening. Er wordt tevens gestreefd de samenwerkings- en overlegstructuren zo transparant mogelijk te maken. De bestaande structuren in de gevangenis van Dendermonde worden in dit hoofdstuk toegelicht. Verder wordt in dit hoofdstuk ook verduidelijking gegeven bij een aantal functies. In eerste instantie de drie sleutelfuncties, nl. beleidsmedewerker, organisatieondersteuner en trajectbegeleider(s). Vervolgens worden ook de domeinspecialisten die actief zijn in de gevangenis van Dendermonde benoemd, de onderwijscoördinator, de sportfunctionaris en de VDAB-detentieconsulent. 1. PMD-werking In 2010 werd een eerste keer een Planningsteam Maatschappelijke Dienstverlening georganiseerd. Dit vond plaats op 28 april en er was een vertegenwoordiging van alle sectoren of domeinen werkzaam in de gevangenis aanwezig. Aangezien het de eerste keer was dat deze grote groep bij mekaar kwam, lag de nadruk vooral op het leren kennen van mekaar en mekaars aanbod in de gevangenis. Dikwijls kennen mensen immers enkel hun eigen werking, maar zien ze te weinig het gehele plaatje van de hulp- en dienstverlening. Justitie was vertegenwoordigd in hoofde van Directie, PSD en een Penitentiair Assistent. Aangezien een PMD een grote groep mensen op de been brengt, is dit niet altijd het meest geschikte forum om het beleid van de dagdagelijkse praktijk in goede banen te leiden. In 2009 werd de draad van de Werkgroep Strategisch Plan terug opgenomen en deze heeft zich in 2010 goed verder gezet. Deze werkgroep, met vertegenwoordiging vanuit Justitie en vanuit Vlaamse gemeenschap, is bijna maandelijks samen gekomen. Het is het forum waarop verschillende aspecten van de samenwerking en van de hulp- en dienstverlening in het algemeen aan bod komen en waar we naar consensus, afstemming en goede afspraken

9 9 streven. De samenwerking is gestoeld op een correcte houding en op wederzijds respect. Onderwerpen die het voorbije jaar aan bod kwamen zijn o.a. de uitbreiding en evaluatie van het kinderbezoek, samenwerking met het Parket, i.v.m. de uitval, etc. Ook de samenwerking TB PSD komt hier structureel aan bod. Naast de vaste overlegmomenten van de WG Strategisch Plan zijn er tussendoor verschillende momenten waarop overleg tussen beleidsmedewerker en directie van de gevangenis plaats vindt. Dit kan bijvoorbeeld op het dagelijkse voorrapport (beleidsmedewerker is ongeveer 1 keer per week aanwezig), op het maandelijks diensthoofdenoverleg of op ad hoc momenten n.a.v. concrete vragen of knelpunten. Het onderlinge overleg is in de loop van 2010 stelselmatig gegroeid. We hebben elkaar als partners stilaan beter leren kennen wat de samenwerking zeker en vast ten goede komt. Een volgende stap die we willen nemen, is naar een gedeelde of gezamenlijke beleidsplanning gaan. Hiervoor zullen in 2011 de eerste stappen gezet worden. Reeds vorig jaar werden een aantal themawerkgroepen opgericht. Eind 2009 kwam de Werkgroep Sport enkele keren samen. In 2010 heeft deze werkgroep zijn werkzaamheden verder gezet. Mede onder impuls van de sportfunctionaris en door de uitbouw van het sportaanbod (cf. hoofdstuk 3) werden grote stappen vooruit gezet voor wat betreft sport in onze gevangenis. Inhoudelijk werd in deze werkgroep ook gewerkt rond één van de doelstellingen uit het operationeel plan van de gevangenis (nl. stappenplan voor 2 uur sport per week voor veroordeelden). Een nieuwe werkgroep die in 2010 opgericht werd en twee maal samen kwam, is de Werkgroep Onderwijs. Inhoudelijk werd vooral gewerkt rond de evaluatie van een voorbije semester en het vooruit blikken naar en plannen van de volgende semester(s). In deze werkgroep zit een gevarieerde groep mensen rond de tafel die het onderwijsaanbod in de gevangenis genegen zijn. In de toekomst moet het dan ook mogelijk zijn om steeds meer rond visie te gaan werken en nog meer te gaan nadenken over welk soort onderwijsaanbod we in de gevangenis van Dendermonde willen aanbieden. Ook opgericht het voorbije jaar is de Werkgroep Bibliotheek. De concrete aanleiding was het afsluiten van de Convenant tussen de Vlaamse Overheid (Departement Cultuur) en de Stad Dendermonde, waarbij middelen werden overgedragen ten behoeve van de gevangenisbibliotheek. Deze convenant werd in maart afgesloten en later in het jaar werd een eerste versie van een afsprakennota goedgekeurd door de verschillende betrokken partijen: de Provincie Oost-Vlaanderen, de Stad Dendermonde en de gevangenis. In deze nota werden afspraken vast gelegd over wie welke middelen ter beschikking stelt en hoe deze zullen ingezet worden. Het is belangrijk dat we stappen vooruit hebben kunnen zetten om de bibliotheek te gaan moderniseren. In 2011 zullen de gemaakte afspraken in praktijk omgezet worden. Een forum voor (de werking van) het CGG Eclips en de doorverwijzers (PSD, TB en Medische Dienst) is in 2010 twee maal bij mekaar gekomen. Er werd constructief samen gezeten, een aantal knelpunten besproken, cijfergegevens toegelicht, etc. Op provinciaal niveau heeft de overkoepelende Toetsingsgroep ook een aantal keer vergaderd. Beide overlegstructuren zorgen voor een goede werking en inbedding van het aanbod in de lokale gevangenis. Vervolgens zijn er twee werkgroepen die voornamelijk vanuit Justitie worden aangestuurd. In beide werkgroepen zitten verschillende Vlaamse partners vertegenwoordigd. De Werkgroep Herstel heeft vooral tot doelstelling om de herstelgerichte gedachte op verschillende manieren in te bedden in de dagelijkse werking van de gevangenis. Er werd rond het aanbod herstel gewerkt (cf. hoofdstuk 3) en bijv. rond het Werkboek Herstel. In navolging van deze

10 10 werkgroep werd een subgroepje aanbod voor burgers (cf. hoofdstuk 3) opgericht om dat aanbod voor 2011 uit te werken. De Stuurgroep Drugs werd in 2010 nieuwe leven ingeblazen en kwam een tweetal keer samen. Er wordt gewerkt naar een drugbeleid afgestemd op de lokale gevangeniscontext. Naast deze vaste werkgroepen zijn er doorheen het jaar ook enkele ad hoc werkgroepen geweest, vnl. n.a.v. het operationeel plan van de gevangenis waarin we vanuit Vlaamse gemeenschap als partner betrokken zijn en op onze expertise aangesproken worden. Het betrof bijvoorbeeld de werkgroep formulieren of de werkgroep rond de aparte afdeling. Binnen het Coördinatieteam (CORT) overleggen de verschillende sleutelfiguren en domeinspecialisten, alsook een PA, over het concrete aanbod, de lessen, cursussen e.d. Er wordt naar afstemming gezocht, naar een behoeftedekkend aanbod en naar goede manieren van samenwerken. Hierin liggen grote uitdagingen, vnl. omwille van de vele deeltijdse functies. Werktijd moet efficiënt worden ingevuld en de lusten en lasten moeten collegiaal worden verdeeld. Hier werd het voorbije jaar zeker op een constructieve manier aan gewerkt. O.a. om dit CORT goed voor te bereiden en afspraken die daar werden gemaakt op te volgen, zitten de organisatieondersteuner en de beleidsmedewerker tussendoor af en toe samen (OO-BM overleg). Dit overleg is nodig om het dagdagelijkse reilen en zeilen te beheersen en te overzien en wordt door beiden als zinvol en noodzakelijk beschouwd. De frequentie wordt meestal afgestemd op de frequentie van het CORT. Om individuele dossiers te bespreken is er een Clientoverleg TB PSD. Dit werd doorheen het voorbije jaar een aantal keer bijgestuurd (o.a. wat betreft frequentie en vast overlegmoment). De werking hiervan wordt opgevolgd in de WG Strategisch Plan. Eind 2010 werd bij ieder cliëntoverleg het eerste deel van de vergadering de ervaringsdeskundige in armoede en sociale uitsluiting betrokken (tewerkstelling vanuit POD Maatschappelijke Integratie brugfunctie tussen de gedetineerde en de verschillende diensten). Dit om de verschillende partijen die met een gedetineerde aan de slag gaan op mekaar af te stemmen en goede afspraken te maken over wie wat opneemt. Wat de samenwerking tussen de actoren van de Vlaamse gemeenschap onderling specifiek betreft, zijn er geen nieuwe overlegstructuren opgezet, maar werd op het elan van ervoor verder gewerkt. Dit bijvoorbeeld door het samenbrengen van betrokkenen in het PMD, maar ook door de beleidsmedewerker die een keer per jaar bij de verschillende organisaties langs gaat voor een stand van zaken, doorheen het jaar de contacten ook onderhoudt en bijvoorbeeld via het GPA. Dit is het Gezamenlijk Plan van Aanpak tussen het team van JWD en de beleidsmedewerker. In 2010 werd dit geëvalueerd en werd een nieuw plan voor de periode opgesteld (beide documenten kunnen bij de BM opgevraagd worden). O.a. voor de opvolging van dit plan sluit de beleidsmedewerker ongeveer om de 4 à 6 weken aan bij de teamvergadering van JWD. Specifiek rond sport is er, na de oprichting van een Multisportvereniging in 2009, eind 2010 een Oost-Vlaamse vzw Over de Muur opgericht. Dit in eerste instantie met de bedoeling een aantal (financiële) middelen te genereren om de lokale sportwerkingen verder te kunnen uitbouwen. In het kader hiervan werd meermaals overleg gepleegd met o.a. de lokale Sportdienst, de Provincie Oost-Vlaanderen, Vlabus, etc. Dit provinciale verhaal zal in 2011 verder geschreven worden en vorm krijgen.

11 11 2. Sleutelfuncties Functie VTE Organisatie Standplaats Beleidsmedewerker 1 Vlaamse overheid dep. WVG Gevangenis Organisatieondersteuner 0,5 CAW Regio Dendermonde Gevangenis Trajectbegeleider 3 CAW Regio Dendermonde Gevangenis Sociaal-cultureel werker / / / Onderwijscoördinator 0,5 Consortium IX Consortium Sportfunctionaris 0,3 De Rode Antraciet vzw Gevangenissen Oost-Vlaanderen VDAB-detentieconsulent 1 VDAB Dendermonde Gevangenis De beleidsmedewerker (BM) is een personeelslid van de Vlaamse overheid en is tewerk gesteld binnen de afdeling Welzijn en Samenleving van het departement Welzijn, Volksgezondheid en Gezin. De beleidsmedewerker leidt samen met de gevangenisdirectie en de verantwoordelijken van de verschillende hulp- en dienstverleningsorganisatie het geheel aan hulp- en dienstverlening in goede banen. Zij coördineert de hulp- en dienstverleningsinitiatieven in de gevangenis en zorgt ervoor dat de verschillende actoren samenwerken en hun werking plannen, bijsturen en op elkaar af te stemmen. De beleidsmedewerker vertegenwoordigt de Vlaamse overheid en de hulp- en dienstverleners bij de gevangenisdirectie en tracht in overleg het aanbod af te stemmen op de penitentiaire context en de noden van de doelgroep was het eerste werkingsjaar dat de beleidsmedewerker een vol jaar aan de slag was binnen de gevangenis van Dendermonde. Deze standvastigheid is toch wel nodig om naar een hulp- en dienstverleningsbeleid toe te kunnen werken en om de functie van de beleidsmedewerker een plaats te geven binnen de gevangeniscontext. Waar 2009 soms gekenmerkt werd door een moeizame opstart, is 2010 het begin gebleken om heel wat initiatieven stap voor stap te stabiliseren en zelfs uit te gaan breiden. Er zal in 2011 aan deze inbedding en positieve evolutie verder gewerkt worden. De organisatieondersteuner (OO) is een medewerker van de dienst Justitieel Welzijnswerk Dendermonde (JWD) binnen het Centrum voor Algemeen Welzijnswerk Regio Dendermonde (CAW). In samenwerking met de beleidsmedewerker zorgt hij/zij ervoor dat de hulp- en dienstverleners hun werk goed kunnen doen. De organisatieondersteuner staat onder andere in voor de praktische organisatie van de hulp- en dienstverlening in de gevangenis zoals bekendmaking van activiteiten, het peilen naar verwachtingen van gedetineerden, het organiseren van een aantal specifieke activiteiten,. Daarnaast staat hij/zij ook in voor het voorbereiden van nieuwe initiatieven in afstemming op de noden en behoeften van de doelgroep en het evalueren van het bestaande aanbod. De organisatieondersteuner heeft in nauwe samenwerking met de beleidsmedewerker het aanbod van hulp- en dienstverlening ondersteund, uitgebouwd en mee gecoördineerd. Midden 2010 heeft er een personeelswissel plaats gevonden en werd er voor de nieuwe OO enige inwerktijd voorzien. Aanvankelijk was het de bedoeling lokaal een visie rond OO uit te werken (zie ook GPA). Dit is niet gebeurd aangezien een sectorale visietekst met betrekking tot de opdrachtomschrijving organisatieondersteuning is verschenen (eind december 2009). Vanuit het CAW Regio Dendermonde is er ook meegewerkt aan de voorbereidingen hiervan. Op

12 12 basis van de tekst is er ook een aangepaste functieomschrijving organisatieondersteuning opgemaakt. De activiteiten van de vroegere bemiddelaar zijn in 2010 grotendeels verder gezet. Op een aantal terreinen is duidelijk een uitbreiding van het aanbod zichtbaar ook mede dankzij de verschillende domeinspecialisten. Voor het luik OO zien we vnl. een uitbreiding in het herstelgerichte aanbod. Daarnaast heeft de uitwerking, opvolging en uitbreiding van het kinderbezoek veel tijd in beslag genomen. Dit heeft de mogelijkheden om een nieuw aanbod te ontplooien belemmerd. Naar de toekomst toe zal het kinderbezoek volledig gedragen worden door vrijwilligers (cf. hoofdstuk 3) waardoor er meer tijd en ruimte voor de exploratie van het aanbod zal vrijkomen. Ook de trajectbegeleiders (TB) zijn medewerkers van de dienst JWD. Ze wijzen de gedetineerden de weg doorheen de waaier aan hulp- en dienstverlening tijdens en na de detentie en motiveren de gedetineerden om aan hun persoonlijke situatie te werken. Ze gaan na welke vragen, noden en behoeften de gedetineerden hebben. Ze informeren hen over het bestaande aanbod binnen de gevangenis, oriënteren hen en leiden hen naar het aanbod toe. Ze volgen het verloop van het hulp- en dienstverleningstraject en evalueren het. Bovendien kan de trajectbegeleider gedetineerden helpen bij het uitbouwen van hun reclassering. Bij dat alles werkt de trajectbegeleider nauw samen met de psychosociale dienst en met andere relevante diensten van de gevangenis. De nadruk van de werking van de trajectbegeleiders lag in 2010 voornamelijk op het zoeken naar een goed en meer verfijnd systematisch onthaal. De uitbouw van trajectbegeleiding kan immers enkel procesmatig gerealiseerd worden na een onthaal dat kwalitatief in orde is. De verdere uitbouw van trajectbegeleiding is dan ook een werkpunt voor 2011 (cf. hoofdstuk 3). Het team JWD kreeg in 2010 ook te maken met een wissel in de coördinatorenfunctie en enkele vervangingen omwille van moederschapsbescherming. Ondanks de grote impact hiervan op het relatief kleine team is de werking steeds gecontinueerd. Vanuit het Consortium Volwassenenonderwijs IX is een onderwijscoördinator (OC) tewerkgesteld in de gevangenis. Hij heeft als taak een behoeftedekkend onderwijsaanbod uit te bouwen. Daartoe werkt hij nauw samen met de andere diensten en de directie in de gevangenis. Hij onderzoekt en verzamelt ook de opleidingsbehoeften van de gedetineerden, geeft informatie over het aanbod, onderhandelt met de centra over de uitbouw van een aanbod. Ook de ondersteuning van de leerkrachten behoort tot het takenpakket van de onderwijscoördinator. Daarnaast ondersteunt hij de gedetineerden bij hun zelfstudie, helpt hen bij vragen, etc. Ook neemt de onderwijscoördinator een deel van de administratieve last op zich: de rapportering aan verschillende overheden, registratie van deelname aan cursussen, de zorg voor de logistiek, etc. In de loop van 2010 is het onderwijsaanbod stelselmatig verder uitgebouwd en aangevuld met enkele nieuwe cursussen (bijv. Bedrijfsbeheer - cf. hoofdstuk 3). Het onderwijsaanbod heeft ondertussen een vaste plaats veroverd in de gevangenis. Verder zijn een aantal initiatieven genomen in functie van een optimale planning van de cursussen, maar gezien de context en omstandigheden zijn dit geen gemakkelijke denk- en planningsoefeningen. Parallel aan de werking van sportdiensten verbonden aan steden en gemeenten streeft de sportfunctionaris (SF) van De Rode Antraciet ernaar om, in samenwerking met anderen, zoveel mogelijk gedetineerden in de gevangenis aan te zetten om gezond te bewegen of te sporten in kwaliteitsvolle omstandigheden. In samenwerking met diverse interne (beambten, sportfatikken, ) en externe partners (Stedelijke Sportdienst, ) staat de sportfunctionaris in voor de uitbouw van een continu, duurzaam en kwaliteitsvol sportaanbod. Hij zet samenwerkingsverbanden op met externe sportorganisaties, werkt vernieuwde

13 13 sportinitiatieven uit die inspelen op de behoeften van de gedetineerden, staat mee in voor het goede verloop van bijvoorbeeld sporttornooien en geeft advies bij de (her)inrichting van de sportinfrastructuur. Onder de impulsen van de sportfunctionaris heeft het sportaanbod een enorme groei gekend in 2010 (cf. hoofdstuk 3). Er werd gekozen voor een aantal vaste sportmomenten wat de inbedding in de gevangenis ten goede kwam. Daarnaast werden ook een aantal vernieuwende initiatieven opgestart (bijv. badminton) en konden de gedetineerden kennis maken met enkele nieuwe sporten (bijv. tennisvoetbal). Verder werd er door de oprichting van vzw Over de Muur gebouwd aan een provinciaal sportverhaal wat betreft sport en detentie (cf. supra). Tot slot kan de gevangenis van Dendermonde ook rekenen op een vaste VDAB Detentieconsulent. VDAB is als organisatie al 21 jaar actief in de gevangenis waarvan de laatste 10 jaren met een fulltime aanbod. De detentieconsulent werkt voornamelijk via individuele gesprekken. Samen met de gedetineerde wordt bekeken wat er kan gebeuren op het vlak van tewerkstelling (gericht op reclassering, na detentie), wordt er gezocht naar een geschikte job en/of opleiding en welke stappen daartoe dienen genomen te worden. De detentieconsulent zorgt ook mee voor het goede verloop van het assessment. Door de jarenlange ervaring van de detentieconsulent heeft zij een overkoepelende visie die ruimer gaat dan louter haar vakdomein tewerkstelling. Zij maakt dan ook deel uit van het Coördinatieteam. Midden 2010 is zij omwille van zwangerschap tijdelijk vervangen. 3. Conclusies en toekomstperspectieven De samenwerkings- en overlegstructuren zijn in de loop van 2010 stelselmatig uitgebreid, voornamelijk al naargelang de nood en behoefte. Zo is er tot op heden niet voor ieder domein een werkgroep, maar het is belangrijk dit organisch te laten groeien. We willen bijvoorbeeld het grote aantal deeltijdse functies immers niet overbelasten met vergadertijd. Daarentegen is het wel belangrijk dat, ook al is er geen thematische werkgroep, iedere samenwerkingspartner een forum heeft voor zijn of haar vragen, knelpunten, ideeën e.d. Hiertoe zijn een aantal belangrijke stappen gezet, o.a. via het PMD, de rondgang van de beleidsmedewerker, de WG Bibliotheek, het GPA, etc. Algemeen kunnen we stellen dat de samenwerking en communicatie tussen de partners van de Vlaamse gemeenschap onderling, maar ook in samenwerking met Justitie, het afgelopen jaar is toegenomen en verbeterd. Dit werpt zijn vruchten af. We kennen elkaar beter en verwachtingen worden scherper gesteld. Maar, dit is een proces waarin we nog vele stappen vooruit kunnen, moeten en zullen zetten. De wil hiertoe is er in ieder geval bij alle betrokken partijen. Er kan in 2011 bekeken worden of en hoe we met bijvoorbeeld samenwerkingsovereenkomsten een aantal afspraken kunnen formaliseren. Een belangrijke uitdaging in 2011 is het gezamenlijke beleidsplanningsproces dat wordt opgezet tussen de Vlaamse gemeenschap en Justitie. We willen ons hiervoor in eerste instantie richten op de aparte afdeling die er in de gevangenis zal komen. De effectieve opstart daarvan zal nog enige tijd duren, maar een goede voorbereiding en uitwerking van bijvoorbeeld een hulp- en dienstverleningsaanbod op maat, zullen hierin belangrijk zijn. Tot slot blijft de afstemming tussen de verschillende (sleutel)functies noodzakelijk om verder rond te werken. Wat kunnen we van wie verwachten, wie doet wat, etc. Het feit dat er geen sociaal-cultureel werker is in onze gevangenis beïnvloedt dit debat uiteraard ook (vnl. grote impact op takenpakket OO).

14 14 Hoofdstuk 3: Uitbouw van een kwalitatief aanbod (strategie 1) Binnen dit derde hoofdstuk wordt een omschrijving gegeven van de uitbouw van een kwalitatief hulp- en dienstverleningsaanbod. Per beleidsdomein worden de belangrijkste realisaties, verschuivingen, tendensen van het afgelopen werkjaar benoemd. Vervolgens worden een aantal structurele werkpunten en aanbevelingen omschreven. Een gedetailleerd overzicht van de verschillende activiteiten is terug te vinden in bijlage 1. Daar is per aanbod een fiche met meer informatie opgesteld. In bijlage 2 is een overzicht van de begroting opgenomen. Hieronder vindt u eerst een globaal overzicht:

15 15 1. Welzijn Trajectbegeleiding In hoofdstuk 2 werd al kort ingegaan op de functie van de trajectbegeleiders in de gevangenis. Enerzijds is er de focus op een systematisch onthaal, anderzijds de eigenlijke trajectbegeleiding. In 2009 werd gestart met de zoektocht naar een goed en haalbaar systematisch onthaal. Ook in 2010 werd die zoektocht verder gezet en werd gezocht naar een kwalitatieve invulling en een afstemming met het onthaal van de PSD. Na een nieuwe evaluatie in het voorjaar van 2010 werden 2 nieuwe doelgroepen onderscheiden. Vanaf augustus werden (1) alle inwoners van het gerechtelijk arrondissement ongeacht juridisch statuut of taal en (2) alle gedetineerden zonder vaste verblijfplaats die Nederlands spreken persoonlijk onthaald door de trajectbegeleiders. Er werd voor deze groepen gekozenen in functie van de uitbouw van een mogelijk reclasseringsplan en met het oog op de uitbouw van hulpverlening aan de directe sociale omgeving. Op die manier werd tevens tegemoet gekomen aan de vraag vanuit de gevangenis (o.a. PSD) om in het kader van reclassering vaker samen te werken. De gedetineerden die niet tot één van deze twee doelgroepen behoren, krijgen een schriftelijk onthaal. Via het eerste gesprek door een medewerker van de PSD krijgen zij een onthaalmap (door de trajectbegeleiders samengesteld) met info over alle beschikbare hulp - en dienstverlening vanuit Vlaamse gemeenschap (teksten, folders, contactgegevens e.d.). In het kader van diversiteit is het belangrijk om ook extra aandacht te geven aan anderstalige gedetineerden. Anderstaligen die een basis Nederlands, Frans, Engels of Duits spreken en woonachtig zijn buiten het gerechtelijk arrondissement krijgen een gelijkaardige onthaalmap in die taal. Alle andere anderstaligen die geen van bovenstaande talen spreken en woonachtig zijn buiten het gerechtelijk arrondissement krijgen een onthaalbrief vanuit JWD in hun eigen taal. Op die manier proberen trajectbegeleiders ook hen te bereiken. De volgende uitdaging ligt nu in het verder definiëren en verfijnen van de opdracht van trajectbegeleiding. Hiertoe wordt gewerkt naar een hulp- en dienstverleningstraject dat deel uitmaakt van een detentieplan. Er wordt in afspraak met de PSD gewerkt aan een reclasseringsplan, beide in voortdurende samenspraak met de cliënt. De hulp- en dienstverlening aan de directe sociale omgeving dient ook te worden omschreven. De eerste denkoefeningen zijn reeds van start gegaan en er wordt uiteraard vertrokken van de omzendbrief (d.d ) en het methodisch kader (Steunpunt SAW). Iets meer uitgebreide informatie hierover en over het onthaal vindt u in de bijlagen achteraan. Individueel bezoek van vrijwilligers JWD Bij de aanvang van het jaar waren er 11 vrijwilligers die gedetineerden bezochten in de gevangenis van Dendermonde. Deze groep heeft samen 63 gedetineerden bezocht, een aantal dat vergelijkbaar is met het vorige werkingsjaar. Er zijn 23 dossiers overgedragen van 2009 naar 2010, de resterende 40 dossiers zijn opgestart in De vrijwilligers gaan nog steeds gemiddeld 1 keer om de 14 dagen op bezoek. Kinderbezoek Vanuit de vaststelling dat er voor het maandelijks kinderbezoek vrijwel steeds een wachtlijst was (cf. jaarverslag 2009), werd het idee geopperd een tweede kinderbezoek per maand te organiseren. In samenspraak met de gevangenisdirectie werd dit idee verder uitgewerkt.

16 16 Zo werd er vanaf 2010 ook in de maanden juli en augustus een kinderbezoek georganiseerd op zaterdag (= 2 kinderbezoeken meer dan de voorbijgaande jaren) en werd vanaf oktober een extra woensdagbezoek georganiseerd (= vanaf dan 2 kinderbezoeken per maand). Om de relatie tussen vader en kind expliciet op de voorgrond te plaatsen, is er voor geopteerd om dit bezoek uitsluitend voor de papa s met hun kinderen voor te behouden. De partners, ouder, voogd of begeleider is er dus niet bij aanwezig. Om dit in goede banen te leiden zijn er vooraf duidelijke afspraken gemaakt en opgesteld tussen de verschillende betrokken diensten (bijvoorbeeld de trajectbegeleiders die de gedetineerde ouder en ook de partner, ouder, voogd, vooraf briefen, de nodige documenten opvragen, grotere controle van de identiteit door de gevangenis, etc.). Begin 2010 waren er 6 vrijwilligers actief die het kinderbezoek op zaterdag organiseerden. Met oog op de uitbreiding van het kinderbezoek (bijkomend bezoek op woensdag) heeft er een werving plaats gevonden. Met alle kandidaat vrijwilligers werden selectiegesprekken gepland en er zijn 6 nieuwe vrijwilligers gestart (ondertussen is één iemand uit de oude ploeg en één iemand uit de nieuwe ploeg gestopt). In september hebben deze vrijwilligers een basisopleiding genoten met daaraan gekoppeld een rondleiding in de gevangenis. Voor zowel het woensdag- als voor het zaterdagbezoek zijn 2 eindverantwoordelijke vrijwilligers aangesteld. Zij leiden de voorbereidende vergaderingen en zijn aanspreekfiguur in de gevangenis tijdens het kinderbezoek. De bedoeling is dat de OO vanaf januari 2011 enkel nog aanwezig is bij de vergadering vooraf en de evaluatie achteraf. De eigenlijke bezoeken worden dan zelfstandig door de vrijwilligers ingevuld. In het vorige jaarverslag werd ook verwezen naar de soms gebrekkige infrastructuur in de zaal waar het kinderbezoek doorgaat. Ook hieraan werd in de loop van 2010 tegemoet gekomen. De belangrijkste verbetering was de vervanging van de grote tafels door kleinere aparte exemplaren, zodat gedetineerden per gezin kunnen zitten en zo iets meer privacy hebben tijdens dit bezoek. Teleonthaal In vergelijking met 2009 zien we een serieuze toename van de oproepen vanuit de Oost- Vlaamse gevangenissen. In 2010 werd Teleonthaal maar liefst 213 keer gecontacteerd (t.o.v. 113 keer in 2009). Cijfers per gevangenis zijn er niet (cf. anonimiteit). Veelal gaat het om gelijkaardige onderwerpen als de oproepen door de modale burger, dat wil zeggen i.v.m. relaties, suïcide, eenzaamheid, etc. Er wordt wellicht het meest gebruik van gemaakt op de uren wanneer er niemand van de trajectbegeleiders, PSD e.d. aanwezig is. Gedetineerden krijgen het telefoontoestel mee op cel. Suggnomè vzw De aanwezigheid van de bemiddelingsdienst vzw Suggnomè naar gedetineerden en penitentiair beambten toe is in 2010 verhoogd. Het organiseren van de gesprekken met gedetineerden volgens het principe van de zitdag (elke eerste en derde donderdagvoormiddag van de maand) verloopt goed en blijft een goede manier van werken. Vanuit de gevangenis wordt er regelmatig doorverwezen naar bemiddeling (absolute aantallen wel iets minder dan in 2009). Naast deze zitdagen gebeurt de bekendmaking vnl. door middel van een folder aan elke binnenkomer in de gevangenis (cf. onthaal PSD-JWD) en de brievenbus voor rapportbriefjes. Ook dit jaar is er geïnvesteerd in het informeren van gedetineerden via infosessies. Deze staan open voor zowel veroordeelden als beklaagden en dit leidt telkens tot een aantal nieuwe aanvragen. Daarnaast werd voor de nieuwe medewerkers van de PSD een

17 17 voorstelling gegeven (i.f.v. een goede doorverwijzing). Begin 2011 staat een voorstelling gepland voor de bedienaars van de erediensten binnen de gevangenis. Een blijvend aandachts- en werkpunt zijn de anderstaligen. (Aanvulling: Suggnomè werd reeds in 2009 versterkt door een uitbreiding van 1 naar 1,5 VTE) Herstel Behalve de aanwezigheid van vzw Suggnomè worden nog een aantal activiteiten georganiseerd vanuit de insteek herstel. In 2010 werden bijkomende inspanningen geleverd om doorheen het hele jaar een mooi aanbod hier rond te ontwikkelen. Zo werd de werving beter voorbereid (bijv ook aalmoezeniers inschakelen), er werden affiches die doen nadenken verspreid (bijv. ik praat niet over mijn slachtoffer ), etc. In 2011 streven we naar een duidelijke structuur van deze activiteiten en een goede inbedding in (de werking van) de gevangenis. Een greep uit het aanbod in 2010: Er werd tweemaal een film vertoond waaraan een bespreking werd gekoppeld. Eenmaal in het voorjaar en eenmaal in het najaar. De koppeling met een debat achteraf wordt als zinvol beschouwd en een film is een ideale (laagdrempelige!) opener om mensen met het thema van herstel in contact te brengen. In 2011 willen we dit nog meer aangrijpen als opwarmer voor de rest van het herstelgericht aanbod. Zoals de voorbije jaren werd ook in 2010 een drieluik workshop slachtoffers met daaraan gekoppeld een infosessie van Suggnomè en een infosessie rond de Burgerlijke Partij georganiseerd. De opkomst was erg wisselend. We merken dat het moeilijk is hiervoor mensen op de been te krijgen. Dit heeft deels te maken met de populatie (vnl. beklaagden), maar misschien ook met de verwachtingen van gedetineerden (bijv. de misvatting dat ze zelf over hun eigen slachtoffer in groep moeten praten, wat niet het geval is)? Hiertoe willen we naar de toekomst toe nog meer inspanningen leveren o.a. wat betreft de werving. Na een eerste reeks in 2009 die wel gesmaakt werd, werd de Gespreksgroep Zelfbeeld, Verantwoordelijkheid en Herstel in 2010 herhaald, zij het in een iets verkorte vorm (cf. vorige keer was er enorm veel uitval omwille van transfers e.d.). De eerste reeks in het voorjaar werd jammer genoeg na 2 sessies stop gezet omwille van vakbondsacties. In najaar ging een nieuwe reeks door die op meer succes kon rekenen. Ook al ging het ook hier om een kleine groep, de reeks werd positief geëvalueerd. Met een gastspreker probeerden we -opnieuw laagdrempelig- het thema onder de aandacht te brengen. Op 30/04 hadden we een lezing van Dhr. Jan de Cock die zeer gesmaakt werd. Verder zijn in 2010 de voorbereidende gesprekken gestart om opnieuw een aanbod voor de burgers van Dendermonde te ontwikkelen. Het gaat om enkele vormingsmomenten gegroeid vanuit het thema herstel. Hiervoor wordt samengewerkt met de gevangenis, Vorming Plus, het Justitiehuis, Suggnomè en het CAW. De uitvoering ervan zal plaats hebben in maart Gratis Juridisch Advies Ondanks het feit dat de equipe-uitbreiding er nog niet is gekomen (cf. jaarverslag 2009), is deze dienstverlening ook in 2010 blijven bestaan. Er zijn een aantal nieuwe afspraken gemaakt om het oproepen van gedetineerden vlotter te laten verlopen en om zo weinig mogelijk tijd verloren te laten gaan bij het wachten tussen 2 cliënten. Deze bijsturing werd als positief ervaren. Vanuit de trajectbegeleiders wordt er regelmatig naar deze dienstverlening doorverwezen.

18 18 2. Gezondheid Centrum Geestelijke Gezondheidszorg Eclips Het aanbod van CGG Eclips heeft zich in 2010 verder gezet en verder ontplooid. Het aantal doorverwijzingen is schommelend, maar over het hele jaar zien we gelijkaardige cijfers t.o.v (gemiddeld 3 à 4 doorverwijzingen per maand). In 2010 werd er vaker door TB (13 23) doorverwezen en minder vaak door PSD (37 15). Een moeilijkheid die de medewerkers van het CGG blijven ervaren, is het abrupt stopzetten van een begeleiding bij transfer. Een ruim aantal van de begeleidingen worden op die manier afgebroken. Significant is dat verschillende andere diensten werkzaam in de gevangenis wijzen op het belang van de aanwezigheid van professionele therapeuten in de gevangenis. Zij ervaren dit als een grote meerwaarde. Er wordt benadrukt dat hier zeker nog meer in geïnvesteerd zou moeten worden. CGG Eclips heeft in de loop van 2010 (vanaf juli) de post-penitentiaire opdracht vorm proberen te geven. Dit wordt stilaan opgebouwd en zal in 2011 zeker geëvalueerd en indien nodig bijgestuurd worden. Anonieme Alcoholisten Hun aanbod werd gecontinueerd zonder wijzigingen t.o.v Zij bereiken nog steeds gemiddeld 2 à 3 personen per sessie. 3. Onderwijs Het onderwijsaanbod wordt georganiseerd door het consortium IX. De lessen in de gevangenis worden gegeven door het CVO VTH Aalst-Dendermonde, het PCVO Scheldeland en door CBE Waas en Dender. Het eerste semester (semester 2 schooljaar ) bestond uit volgende cursussen: Italiaans, Engels, Frans, Excel, Nederlands voor Anderstaligen - NT2 (met voorafgaand de screening door het Huis vh Nederlands), Functionele Taalvaardigheid, Bedrijfsbeheer, Nederlands in detentie en Open Leren. In het tweede semester (semester 1 schooljaar ) werden volgende cursussen georganiseerd: Italiaans, Engels, Frans (2x), Photoshop (2x), Nederlands voor Anderstaligen - NT2, Functionele Taalvaardigheid + Rekenvaardigheid, Nederlands in detentie, Computerinitiatie laaggeschoolden en Rijbewijs theorie. Het onderwijsaanbod in de gevangenis van Dendermonde is het voorbije jaar erg geëvolueerd. Er zijn verschillende acties ondernomen om de afstemming tussen vraag, aanbod en de lokale context te optimaliseren. Hierbij een overzicht van de belangrijkste aanpassingen en evoluties. In de loop van 2009 werd de samenwerking met Basiseducatie tijdelijk stop gezet. Het is dan ook zeer belangrijk dat deze samenwerking in 2010 terug is kunnen heropstarten. Dit om de doelgroep van de laaggeschoolden ook een aangepast onderwijsaanbod te kunnen aanbieden. Al blijft het wel een moeilijkheid om deze doelgroep specifiek aan te spreken, uit de populatie te filteren en te motiveren voor de lessen.

19 19 Daarnaast zijn er in 2010 verschillende denkoefeningen gebeurd (mede onder impuls van de werkgroep onderwijs - cf. hoofdstuk 2) om het onderwijsaanbod zo goed mogelijk in te passen in de algemene planning. Er spelen immers verschillende factoren mee, zoals het tijdstip, de overlap met bijv. de wandeling, etc. (zie ook verder in dit hoofdstuk). Er is gepoogd een parallel aanbod aan te bieden aan de werkers enerzijds en de nietwerkers anderzijds. Bijvoorbeeld voor de cursus Photoshop hebben we dit principe toegepast, mede om aan de grote vraag te kunnen voldoen. Om diezelfde reden werd de cursus Frans in het tweede semester opgesplitst. Een andere vernieuwing die werd doorgevoerd is dat i.p.v. Italiaans en Engels gelijktijdig te geven we er voor geopteerd hebben eerst de ene cursus maar op een intensievere periode (10 i.p.v. 20 weken) te geven en vervolgens aan dezelfde intensiteit de tweede cursus. Zo probeerden we tegemoet te komen aan het probleem van de uitval omwille van transfer e.d. en werd ook het shopgedrag wat tegen gegaan. Verder werden de uren van Nederlands in Detentie bijgestuurd i.f.v. de lesinhoud en het gevangenisregime. Voor dit eenmalig taalbad worden anderstalige gedetineerden via PSD en JWD doorverwezen. Deze cursus werd in de vakantieperiode tijdelijk overgenomen door de vrijwilligers van JWD. Zo werden de nieuwe anderstaligen ook in de zomermaanden van dit aanbod bediend. Deze cursus werd in 2010 ook aangewend als wervingskanaal voor de lessen NT2. De onderwijslessen werden zo veel als mogelijk gespreid en er werden ook meer avond- en zelfs weekendlessen georganiseerd. We stellen wel vast dat lessen in de voormiddag voor een moeilijkere opkomst zorgen (overlap met de wandeling voor de niet-werkers en met de werkuren van de werkers). Daarnaast werd ook ruimte gemaakt voor enkele vernieuwende cursussen, zoals Bedrijfsbeheer. Met deze opleiding werd gemikt op gedetineerden die na een straf een nieuwe maatschappelijke kans wilden verzilveren als zelfstandige. Uiteindelijk werd hiermee een gevarieerde groep bereikt. Verder is het zo dat het aanbod van BIS, Begeleid Individueel Studeren, in 2010 jammer genoeg werd stop gezet. Er is tot op heden geen alternatief voor gevonden/ontwikkeld. Er werd in 2010 een eerste keer een proclamatie en een onderwijsbeurs georganiseerd, maar daarover leest u meer in hoofdstuk 4. Een belangrijk knelpunt voor de realisatie van het onderwijsaanbod is het gegeven dat de strafinstelling hoofdzakelijk een arresthuis betreft met een groot verloop van de populatie als gevolg hiervan. De organisatie van langer lopende opleidingen wordt hierdoor quasi onmogelijk. Ook de infrastructuur laat het organiseren van bepaalde modules niet toe: beroepsopleidingen zijn bij gebrek aan een geschikte lesruimte niet realiseerbaar. 4. Tewerkstelling Detentieconsulent De VDAB-detentieconsulent (cf. hoofdstuk 2) leverde in 2010 opnieuw schitterend werk, ondanks de moeilijke doelgroep (cf. arresthuis). Zo werd een uitstroom van 38,9% behaald. Er werd opnieuw basisdienstverlening aangeboden alsook trajectbegeleiding voor veroordeelden vanaf 14 maanden voor VI-datum.

20 20 Assessment Vokans Ondanks de vele inspanningen van o.a. de Detentieconsulent en doorverwijzende diensten zoals de trajectbegeleiders van JWD hebben we ook dit jaar (cf. jaarverslag 2009) moeten vast stellen dat er slechts een kleine groep het assessment vervolledigd. Transfers en vrijgaanden spelen hier een rol, maar evenzeer een te beperkte kennis van de Nederlandse taal, etc. Er zijn wel inspanningen geleverd om in samenspraak met het bewakend personeel de werkers voor de duur van dit assessment bijvoorbeeld op andere tijdstippen te laten werken, te laten aansluiten bij de andere wandeling, etc. Dit om het voor werkers ook aantrekkelijk te maken aan deze testing deel te nemen. Het was met wisselend succes. De eindrapporten die worden opgesteld bij de afronding van het assessment worden wel als zeer zinvol, waardevol en bruikbaar beschouwd. Andere Eind 2010 werden contacten gelegd met de lokale Commissie Diversiteit waar o.a. Resoc/Serr, Voka e.d. rond de tafel zitten. De werking van VDAB in de gevangenis werd toegelicht en er werd verwezen naar eerdere initiatieven uit het verleden of in andere gevangenissen. N.a.v. dit overleg en deze kennismaking plannen we in 2011 verdere contacten om een samenwerking uit te bouwen. We denken daarbij bijv. aan een werkbezoek van werkgevers aan de gevangenis of het informeren over uitgangsmodaliteiten en de impact ervan op werkgevers. Dit wordt zeker vervolgd in Sport Eind 2009 werd reeds een positieve elan ingezet rond de sportwerking in de gevangenis o.a. door het oprichten van een multisportvereniging en het professionaliseren van de (gekwalificeerde sporttechnische) sportmonitoren. Deze tred werd in 2010 verder gezet en resulteerde in een nog grotere boost van het sportaanbod en de sportwerking in de gevangenis van Dendermonde. Hierbij de belangrijkste initiatieven en realisaties op een rijtje, vooreerst wat betreft het aanbod. Net zoals in 2009 is ook dit jaar de fitness blijven doorlopen. Dit blijft een groot succes. Er worden dan ook voorbereidingen getroffen om het aantal sessies in 2011 eventueel op te drijven. Nog net in december 2009 was er een uurtje spinning opgestart op dinsdagvoormiddag. Dit aanbod is blijven bestaan en werd zelfs uitgebreid. Zo kwam er al snel (februari 2010) een uur multisport achteraan waardoor een vast sportblok op dinsdagvoormiddag ingebed werd. Dit werkt goed naar zichtbaarheid, profilering, werving,. Vanaf oktober werd er een extra uur spinning voorzien op maandagnamiddag zodat we een parallel aanbod voor werkers en niet-werkers konden voorzien (cf. onderwijs). In de vakantieperiodes werden extra inspanningen geleverd om het sportaanbod extra in de kijker te zetten. Vooral in de zomerperiode resulteerde dit in een mooi extra aanbod: zo werd een reeks Start 2 Run georganiseerd, B Fit (conditietesten), een sessie Streetdance, een toernooi Tafeltennis (ook eens tegen een buitenploeg) en Fietsen op rollen (tijdens de Ronde van Frankrijk). Tot en met de eerste helft van het jaar werden werken uitgevoerd om de Wandeling A van de gevangenis te vernieuwen. Gelukkig konden we tijdens de

21 21 zomerperiode toch al af en toe gebruik maken van deze buitenruimte voor de sportactiviteiten. Later in het jaar werden 3 nieuwe fitnesstoestellen (onderdeel Fitpoint) op de wandeling geplaatst om gedetineerden op die manier de kans te geven extra met sport en bewegen bezig te zijn. In het najaar werden gesprekken gestart met badmintonclub BC Drive uit Dendermonde. Dit resulteerde in een samenwerking waarbij wekelijks op woensdagvoormiddag een badmintontraining gegeven wordt aan een vaste groep deelnemers. Voor dit aanbod selecteerden we gedetineerden die een langere verblijfsduur in de gevangenis van Dendermonde voor de boeg hebben (per definitie dus veroordeelden). Deze werking wordt begin 2011 geëvalueerd. Nog in het najaar werd o.a. een tweede sessie Streetdance gegeven alsook enkele sessies Tennisvoetbal en een training Verantwoord fitnessen waarbij de theorie onmiddellijk gekoppeld werd aan de praktijk in de fitnesszaal. Naast de uitbreiding van het aanbod werden heel wat andere initiatieven genomen die de lokale sportwerking ten goede kwamen. Zo zijn vanaf maart 2010 alle sportmonitoren werkzaam via Vlabus. Er werd een pool van sportmonitoren opgericht binnen Oost-Vlaanderen (overkoepelend voor de gevangenissen van Gent, Oudenaarde en Dendermonde). Deze groep van monitoren werd door de sportfunctionaris een aantal keer samengebracht i.f.v. een optimale werking. Door deze manier van werken was het bijv. steeds mogelijk vlot vervanging te voorzien bij afwezigheid van een sportmonitor. Eén van de sportmonitoren stond ook een aantal uren in voor administratie en ondersteuning van het sportaanbod. De samenwerking met de Sportdienst van de Stad Dendermonde resulteerde concreet in een extra uur sport in de gevangenis. Ook logistiek zijn er mogelijkheden om de sportwerking te optimaliseren. Een meer doorgedreven samenwerking uitbouwen behoort tot de mogelijkheden. Hiervoor kunnen in 2011 de nodige pistes verkend worden. Zoals eerder vermeld in hoofdstuk 2 werd eind 2010 de vzw Over de Muur opgericht. Deze zal in 2011 verder vorm krijgen en er zal afstemming gezocht worden met andere partners in het werkveld. Algemeen kunnen we stellen dat 2009 en 2010 zich vooral kenmerkten door een uitbreiding van het aanbod. Dit willen we in 2011 zeker en vast bestendigen. Daarnaast willen we ook meer focussen op andere aspecten zoals de beeldvorming rond sport en detentie, sport in functie van reclassering, etc. 6. Cultuur Stagiaire ergotherapie Van maart tot en met mei was er voor de eerste keer een stagiaire ergotherapie aanwezig in de gevangenis. Het was deels een sprong in het duister aangezien er geen precedenten op dat vlak waren. Maar deze stage bleek absoluut een meerwaarde te bieden en bracht een en ander teweeg in de gevangenis. Door haar werk werd onder meer duidelijk dat er een concrete vraag naar culturele en creatieve activiteiten is. Haar focus lag op het creatief bezig zijn en op de vader-kind relatie. In het kader daarvan ontwikkelde ze een aantal activiteiten