Bunnik, oktober 2006 OVDB Resultaatgroep Marktinformatie. Informatie arbeidsmarkt en onderwijs 2006/2007

Transcriptie

1 Bunnik, oktober 2006 OVDB Resultaatgroep Marktinformatie Informatie arbeidsmarkt en onderwijs 2006/2007

2 Inhoudsopgave 0. Inleiding Samenvatting Verpleging en Verzorging Arbeidsmarkt Verpleging en Verzorging Deelnemers Verpleging en Verzorging Beroepspraktijkvorming Verpleging en Verzorging Aansluiting onderwijs arbeidsmarkt Conclusies Verpleging en Verzorging Sociaal Agogisch Werk Arbeidsmarkt Sociaal Agogisch werkers Deelnemers Sociaal Agogisch Werk Beroepspraktijkvorming Sociaal Agogisch Werk Aansluiting onderwijs arbeidsmarkt Conclusies Sociaal Agogisch Werk Praktijkopleider Arbeidsmarkt Praktijkopleider Deelnemers Praktijkopleider Beroepspraktijkvorming Praktijkopleider Conclusies Praktijkopleider Assisterenden Gezondheidszorg Apothekersassistent Arbeidsmarkt apothekersassistenten Deelnemers Apothekersassistent Beroepspraktijkvorming Apothekersassistent Aansluiting onderwijs arbeidsmarkt Apothekersassistent Doktersassistent Arbeidsmarkt Doktersassistent Deelnemers Doktersassistent Beroepspraktijkvorming Doktersassistent Aansluiting onderwijs arbeidsmarkt doktersassistenten Tandartsassistent Arbeidsmarkt Tandartsassistent Deelnemers Tandartsassistent Beroepspraktijkvorming Tandartsassistent Aansluiting onderwijs arbeidsmarkt Tandartsassistenten Conclusies Assisterenden Gezondheidszorg Sport en Bewegen Arbeidsmarkt Sport en Bewegen Deelnemers Sport en Bewegen Beroepspraktijkvorming Sport en bewegen Aansluiting onderwijs arbeidsmarkt Conclusies Sport en Bewegen Facilitaire Dienstverlening Pagina 2 van 82

3 6.1 Arbeidsmarkt Facilitaire dienstverlening Deelnemers Facilitaire Dienstverlening Beroepspraktijkvorming Facilitaire Dienstverlening Aansluiting onderwijs arbeidsmarkt Conclusies Facilitaire Dienstverlening Arbeidsmarkt en Onderwijs regionaal: Perspectieven op een BPV-plaats en een arbeidsplaats Inleiding Landelijke samenvatting Regionale resultaten Bijlage 1 Aangehaalde bronnen Bijlage 2 Toelichting op het model en de berekeningen van de BPV-balans Bijlage 3 Overzicht roc s Pagina 3 van 82

4 Lijst van tabellen Tabel 1 Kwalificaties OVDB per domein, kwalificatieniveaus en crebonummer... 9 Tabel 2 Kwalificaties Verpleging en Verzorging Tabel 3 Aantal instellingen (2003) en werkgelegenheid (2004) in de Zorgsector Tabel 4 Raming verdeling werkzame personen Verpleging en Verzorging naar kwalificatie en branche (in % t.o.v. totaal per kwalificatie) in Tabel 5 Groeiverwachting* sector Zorg voor (in % van werkgelegenheid) Tabel 6 Groeiverwachting sector Welzijn voor (in % van werkgelegenheid) Tabel 7 Verwachte ontwikkeling van banen van werknemers in verplegende en verzorgende Tabel 8 beroepen Verwachte ontwikkeling baanopeningen, verplegende en verzorgende beroepen abs.), gemiddelde jaarlijkse groei en aandeel beschikbaar voor schoolverlaters (%) Tabel 9 Historische ontwikkeling deelnemers 2000/ /06 en prognoses 2006/ /10 voor het domein Verpleging en Verzorging per kwalificatie Tabel 10 Instroom deelnemers in aantallen en procentuele groei voor het domein Verpleging en Verzorging per kwalificatie Tabel 11 Bestemming schoolverlaters Verpleging en Verzorging (ca. anderhalf jaar na diplomering) (in %) Tabel 12 BPV-Volume per V&V kwalificatie en leerweg voor 2005/ Tabel 13 Procentuele verdeling BPV-volume naar branche (per kwalificatie V&V) Tabel 14 Verwacht aantal benodigde deelnemers op grond van de vraag op de arbeidsmarkt en verwachte aantal deelnemers in opleiding, in Tabel 15 Hoeveelheid benodigd en beschikbaar BPV-volume in 2007, uitgaande van de vraag op de arbeidsmarkt Tabel 16 Hoeveelheid benodigd en beschikbaar BPV-volume in 2007, uitgaande van de vraag van het onderwijs Tabel 17 Kwalificaties Sociaal Agogisch Werk Tabel 18 Bestemming schoolverlaters sociaal agogisch werk naar diverse sectoren Tabel 19 Bestemming schoolverlaters sociaal agogische opleidingen naar diverse beroepsgroepen Tabel 20 Beroepen en functies van agogisch werkenden in 2003 (in %) Tabel 21 Werkgelegenheid ( ) en aantal instellingen( 2003) in Welzijn, Jeugdzorg en Kinderopvang WJK, per branche Tabel 22 Raming verdeling Sociaal Agogisch Werkende personen, naar kwalificatie en branche (in % t.o.v. totaal per kwalificatie in Zorg en Welzijn) in Tabel 23 Aantal scholen en schoolbesturen primair onderwijs Tabel 24 Werkgelegenheid primair onderwijs (personen) Tabel 25 Werkgelegenheid onderwijsondersteunende functies primair onderwijs, naar functie (personen) Tabel 26 Verwachte ontwikkeling banen van werknemers in sociaal agogische beroepen ( aantallen) Tabel 27 Verwachte ontwikkeling baanopeningen sociaal agogische beroepen (abs.), gemiddelde jaarlijkse groei en aandeel beschikbaar voor schoolverlaters (%) Tabel 28 Geschatte ontwikkelingen werkgelegenheid Tabel 29 Geschatte ontwikkelingen baanopeningen Onderwijsassistenten en Klassenassistenten Tabel 30 Historische ontwikkeling deelnemers 2000/ /06 en prognoses 2006/07 en 2009/10 voor het domein Sociaal Agogisch Werk per kwalificatie Tabel 31 Instroom deelnemers in aantallen en procentuele groei voor het domein Sociaal Agogisch Werk per kwalificatie Pagina 4 van 82

5 Tabel 32 Bestemming schoolverlaters Sociaal Agogische Opleidingen (ca. anderhalf jaar na diplomering) (in %) Tabel 33 BPV-Volume per SAW kwalificatie en leerweg voor 2005/ Tabel 34 Procentuele verdeling BPV-volume naar branche (per kwalificatie SAW) Tabel 35 Verwachte aantal benodigde deelnemers op grond van de vraag van de arbeidsmarkt en verwacht aantal deelnemers in opleiding, in Tabel 36 Hoeveelheid benodigd en beschikbaar BPV-volume in 2007, uitgaande van de vraag op de arbeidsmarkt Tabel 37 Hoeveelheid benodigd en beschikbaar BPV-volume in 2007, uitgaande van de vraag van het onderwijs Tabel 38 Kwalificatie Praktijkopleider Tabel 39 Historische ontwikkeling deelnemers 1999/ /05 voor Praktijkopleider en prognoses 2005/ / Tabel 40 Procentuele verdeling BPV-volume voor praktijkopleiders naar branche Tabel 41 Kwalificaties Assisterenden Gezondheidszorg Tabel 42 Verwachte werkgelegenheid voor apothekersassistenten op basis van af te leveren receptregels en uitbreidingsvraag, Tabel 43 Het aantal baanopeningen voor apothekersassistenten Tabel 44 Vraag en aanbod van apothekersassistenten gedurende de prognoseperiode Tabel 45 Historisch ontwikkeling deelnemers2000/ /06 en prognoses voor apothekersassistenten Tabel 46 Instroom deelnemers in aantallen en procentuele groei voor apothekersassistenten Tabel 47 BPV-Volume voor apothekersassistenten naar leerweg in Tabel 48 Procentuele verdeling BPV-volume voor apothekersassistenten naar branche Tabel 49 Verwacht aantal benodigde deelnemers op grond van de vraag op de arbeidsmarkt en verwachte aantal deelnemers in opleiding, in Tabel 50 Hoeveelheid benodigd en beschikbaar BPV-volume in 2007, uitgaande van de vraag op de arbeidsmarkt Tabel 51 Hoeveelheid benodigd en beschikbaar BPV-volume in 2007, uitgaande van de vraag van het onderwijs Tabel 52 De werkgelegenheid voor doktersassistenten (werkzame personen) Tabel 53 De ontwikkeling van het aantal FTE s bij huisartsen en medisch specialisten (absoluut en in %) Tabel 54 Schatting ontwikkeling baanopeningen voor doktersassistenten Tabel 55 Historisch ontwikkeling deelnemers2000/ /06 en prognoses 2007 en 2010 voor doktersassistenten Tabel 56 Instroom deelnemers in aantallen en procentuele groei voor doktersassistenten Tabel 57 BPV-Volume voor doktersassistenten naar leerweg in Tabel 58 Procentuele verdeling BPV-volume voor doktersassistenten naar branche Tabel 59 Verwacht aantal benodigde deelnemers op grond van de vraag op de arbeidsmarkt en verwachte aantal deelnemers in opleiding, in Tabel 60 Hoeveelheid benodigd en beschikbaar BPV-volume in 2007, uitgaande van de vraag op de arbeidsmarkt Tabel 61 Aantal benodigde en beschikbare BPV-plaatsen in 2007, uitgaande van de vraag van het onderwijs Tabel 62 Aantal tandartsen in Nederland, geschatte aantal tandartspraktijken en geschatte aantal werkzame tandartsassistenten daarin Tabel 63 Schatting ontwikkeling baanopeningen voor tandartsassistenten Tabel 64 Historische ontwikkeling deelnemers 2000/ /06 en prognoses 2007 en 2010 voor tandartsassistenten Pagina 5 van 82

6 Tabel 65 Instroom deelnemers in aantallen en procentuele groei voor tandartsassistenten Tabel 66 BPV-Volume voor tandartsassistenten naar leerweg in Tabel 67 Procentuele verdeling BPV-volume voor tandartsassistenten naar branche Tabel 68 Verwacht aantal benodigde deelnemers op grond van de vraag op de arbeidsmarkt en verwachte aantal deelnemers in opleiding, in Tabel 69 Hoeveelheid benodigd en beschikbaar BPV-volume in 2007, uitgaande van de vraag op de arbeidsmarkt Tabel 70 Hoeveelheid benodigd en beschikbaar BPV-volume in 2007, uitgaande van de vraag van het onderwijs Tabel 71 Kwalificaties Sport en Bewegen Tabel 72 Het aantal bezette banen in de sectoren met sportfuncties Tabel 73 Schatting van het aantal betaalde werknemers dat zich beroepsmatig (ook) bezighoudt met sport Tabel 74 Jaarlijkse groei per subsector Tabel 75 Schatting baanopeningen voor gediplomeerde schoolverlaters met een SB-opleiding binnen de smalle sportsector voor Tabel 76 Historisch ontwikkeling deelnemers 2000/ /06 en prognoses 2007 en 2010 voor het domein Sport en Bewegen kwalificatie Tabel 77 Instroom deelnemers in aantallen en procentuele groei voor Sport en Bewegen Tabel 78 BPV-Volume per SB kwalificatie naar leerweg voor 2005/ Tabel 79 Procentuele verdeling BPV-volume naar branche (per kwalificatie SB) Tabel 80 Verwacht aantal benodigde deelnemers op grond van de vraag op de arbeidsmarkt en verwachte aantal deelnemers in opleiding, in Tabel 81 Benodigd en beschikbaar BPV-volume op grond van de vraag op de arbeidsmarkt, bekeken vanuit de sportsector zelf Tabel 82 Benodigde en beschikbare BPV-volume in 2007, uitgaande van de vraag van het onderwijs Tabel 82 Kwalificaties Facilitaire Dienstverlening Tabel 83 Werkgelegenheidsverdeling horeca, verblijfsrecreatie en contractcatering in Tabel 84 Facilitaire en overige functies binnen zorg en welzijn voor 2001 en (geschat) voor 2005 (aantal werknemers) Tabel 85 Historisch ontwikkeling deelnemers 2000/ /06 en prognoses 2006/ /10 voor het domein Facilitaire Dienstverlening per kwalificatie Tabel 86 Instroom deelnemers in aantallen en procentuele groei voor het domein Facilitaire Dienstverlening per kwalificatie Tabel 87 BPV-Volume per FD kwalificatie naar leerweg voor 2005/ Tabel 88 Benodigde en beschikbaa BPV-volume in 2007, uitgaande van de vraag van het onderwijs Tabel 89 Perspectief op een Arbeidsplaats en Perspectief op een beroepspraktijkvormingsplaats in 2007, voor de opleidingen zorg, welzijn, sport en facilitaire dienstverlening, in heel Nederland * Tabel 90 Perspectief op een Arbeidsplaats en Perspectief op een beroepspraktijkvormingsplaats in 2007, voor de opleidingen zorg, welzijn, sport en facilitaire dienstverlening, in CWI-district Noord Tabel 91 Perspectief op een Arbeidsplaats en Perspectief op een beroepspraktijkvormingsplaats in 2007, voor de opleidingen zorg, welzijn, sport en facilitaire dienstverlening in CWI-district Oost Tabel 92 Perspectief op een Arbeidsplaats en Perspectief op een beroepspraktijkvormingsplaats in 2007, voor de opleidingen zorg, welzijn, sport en facilitaire dienstverlening, in CWI-district Mid-West Pagina 6 van 82

7 Tabel 93 Perspectief op een Arbeidsplaats en Perspectief op een beroepspraktijkvormingsplaats in 2007, voor de opleidingen zorg, welzijn, sport en facilitaire dienstverlening, in CWI-district Noord-West Tabel 94 Perspectief op een Arbeidsplaats en Perspectief op een beroepspraktijkvormingsplaats in 2007, voor de opleidingen zorg, welzijn, sport en facilitaire dienstverlening in CWI-district Zuid-West Tabel 95 Perspectief op een Arbeidsplaats en Perspectief op een beroepspraktijkvormingsplaats in 2007, voor de opleidingen zorg, welzijn, sport en facilitaire dienstverlening in CWI-district Zuid-Oost Pagina 7 van 82

8 0. Inleiding In dit rapport doet de OVDB verslag van analyses rondom de aansluiting tussen arbeidsmarkt en beroepsopleidingen in de sectoren Gezondheidszorg, Dienstverlening, Welzijn en Sport. Naast deze rapportage maakt de OVDB haar eigen landelijke rapportages, waarin dieper ingegaan wordt op de subbranches binnen zorg en welzijn en op de arbeidsmarktperspectieven op middellange termijn. Deze rapportages zullen in november verschijnen. Voor een optimale aansluiting tussen onderwijs en arbeidsmarkt zijn twee perspectieven van belang: (a) de vraag van het onderwijs, gebaseerd op het aantal deelnemers dat een opleiding volgt, en (b) de vraag van de arbeidsmarkt, als gevolg van het openvallen van arbeidsplaatsen die door (nieuw) gekwalificeerd personeel, waaronder pas afgestudeerden, opgevuld moeten worden. In dit rapport staat de kwantitatieve aansluiting tussen onderwijs en arbeidsmarktcentraal. De volgende drie vragen worden telkens beantwoord: 1. Zijn er voldoende deelnemers om aan de vraag van de arbeidsmarkt naar gekwalificeerd personeel te voldoen? 2. Zijn er voldoende BPV-plaatsen om de voor de arbeidsmarkt benodigde deelnemers van een BPV-plaats te voorzien? (het arbeidsmarktperspectief) 3. Zijn er voldoende BPV-plaatsen om het verwachte aantal deelnemers van een BPV-plaats te voorzien? (het onderwijsperspectief) In de rapportage Informatie Arbeidsmarkt en Onderwijs 2006/2007 OVDB is, evenals vorig jaar, gebruik gemaakt van de BPV Balans, een methode van de OVDB om te bepalen in welke mate het huidige BPVaanbod voldoet aan de vraag. Deze vraag naar BPV plaatsen wordt ook vanuit bovengenoemde twee perspectieven bekeken. Enerzijds de vraag door de opleidingen, afgestemd op t aantal (te verwachten) leerlingen dat een opleiding volgt. Anderzijds de vraag van de arbeidsmarkt. De behoefte van de arbeidsmarkt wordt afgeleid uit de het aantal leerlingen dat nodig is om in de toekomst te voorzien in voldoende gekwalificeerd personeel. Deze benaderingen kunnen tot verschillende uitkomsten leiden. Aan het gebruik van de Balans gaat een aantal uitgangspunten vooraf. Zowel de vraag naar als het aanbod van BPV wordt in alle gevallen omgerekend naar BPV-volume, dit is de BPV uitgedrukt als hele FTE (40 werkweken van 40 uur). Daarnaast wordt verondersteld dat de aanwezige stageplaatsen optimaal benut worden, kortom dat efficiënt met de aangeboden BPV-plaatsen wordt omgegaan. Bovendien worden alle BPV-plaatsen in eerste instantie als even wenselijk behandeld. Dit houdt in dat vooralsnog geen rekening gehouden wordt met voorkeuren van deelnemers voor bepaalde branches. Het is raadzaam deze uitgangspunten mee te nemen bij het lezen van de conclusies. De OVDB is verantwoordelijk voor de kwalificatie-eisen van mbo-opleidingen in de hierboven genoemde sectoren. Het gaat momenteel om 22 kwalificaties (inclusief twee oude opleidingen die binnenkort aflopen) binnen vijf domeinen. Deze domeinen zijn: Verpleging en Verzorging (V&V), Assisterenden Gezondheidszorg (AG), Facilitaire Dienstverlening (FD), Sociaal Agogisch Werk (SAW), Sport en Bewegen (SB). In de tabel op de volgende pagina zijn deze kwalificaties weergegeven. De OVDB heeft ook een kwalificatie voor Praktijkopleider (PO) in beheer. Praktijkopleiders hebben als taak om binnen instellingen zorg te dragen voor goede voorwaarden voor het praktijkleren. Tenslotte is er de opleiding Arbeidsmarktgekwalificeerd Assistent (AKA). Aktiviteiten voor deze opleiding worden in nauwe samenwerking met de andere kenniscentra vormgegeven. In deze rapportage wordt AKA niet meegenomen. In Tabel 1 zijn de kwalificaties weergegeven, gerangschikt per domein. Tevens zijn daarin de crebonummers opgenomen waaronder de kwalificaties zijn geregistreerd bij de Centrale Financiën Instellingen (CFI). Pagina 8 van 82

9 Tabel 1 Kwalificaties OVDB per domein, kwalificatieniveaus en crebonummer Kwalificatie Kwalificatieniveau Verpleging en Verzorging Zorghulp Niveau Helpende Niveau Verzorgende Niveau Verpleegkundige Niveau Sociaal Agogisch Werk Helpende Welzijn Niveau Helpende Breed Niveau Sociaal Pedagogisch Werker 3 Niveau Sociaal Dienstverlener Niveau Medewerker Gehandicaptenzorg Niveau Sociaal Pedagogisch Werker 4 Niveau Sociaal Cultureel Werker Niveau Onderwijsassistent Niveau Assisterenden Gezondheidszorg Apothekersassistent Niveau Doktersassistent Niveau Tandartsassistent Niveau Facilitaire Dienstverlening Medewerker Facilitaire Dienstverlening* Niveau Facilitair Medewerker Niveau Facilitair Leidinggevende Niveau Sport en Bewegen Sport- en Bewegingsbegeleider Niveau Sport- en Bewegingsleider Niveau Sport- en Bewegingscoördinator Niveau Sport- en Bewegingsleider* Niveau Praktijkopleider Niveau * Deze opleiding wordt per 01/ beëindigd Crebonummer Opbouw van het rapport Het rapport is opgebouwd langs de lijnen van de vijf domeinen waarvoor de OVDB werkzaam is: Verpleging en Verzorging (hoofdstuk 1), Sociaal Agogisch Werk (hoofdstuk 2), Assisterenden Gezondheidszorg (hoofdstuk 4), Sport en Bewegen (hoofdstuk 5) en Facilitaire Dienstverlening (hoofdstuk 6). Na hoofdstuk 2 is een hoofdstuk over Praktijkopleider opgenomen (hoofdstuk 3). Het rapport wordt afgesloten met een regionaal overzicht (hoofdstuk 7). Per domein gaan we in op: 1. Ontwikkelingen op de arbeidsmarkt We vertalen ontwikkelingen op de arbeidsmarkt naar de werkgelegenheid voor de relevante beroepen binnen het domein. Tussen de verschillende domeinen en beroepen bestaan echter grote verschillen in beschikbaarheid en aard van informatie. Voor de domeinen Verpleging en Verzorging en Sociaal Agogisch Werk is zoveel mogelijk aangesloten bij Regiomarge, een jaarlijks door Prismant voor de zorg- en welzijnssector uitgevoerd arbeidsmarktonderzoek. Dit onderzoek vindt plaats in opdracht van het Ministerie van CWI en de sociale partners in zorg en welzijn. Prismant heeft ook dat wat bekend is over de werkgelegenheid van de assisterende beroepen op ons verzoek onderzocht. Voor de arbeidsmarkt sport en onderwijsassistent heeft de OVDB in samenwerking met respectievelijk NOC/NSF en WOS en met SBO onderzoek uitgezet. Verder is ook gebruik gemaakt van bronnen als het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS), rapportages van de Organisatie voor Strategisch Arbeidsmarktonderzoek (OSA), het schoolverlatersonderzoek van het ROA, de CWI Arbeidsmarktprognose (CWI, 2006) en enkele branchespecifieke bronnen. 2. Deelnemers aan opleidingen Gegevens over deelnemers aan de verschillende opleidingen zijn afkomstig van de Centrale Financiën Instellingen (CFI). In dit rapport is gebruik gemaakt van de voorlopige tellingen op peildatum 1 oktober Pagina 9 van 82

10 2005. Deze gegevens zijn in juni 2006 beschikbaar gekomen. Met betrekking tot instroom van deelnemers is gebruik gemaakt van onderzoek naar instroom en rendement van deelnemers aan OVDBopleidingen, uitgevoerd door Prismant in opdracht van de OVDB (Prismant, 2006). Uit dit onderzoek halen we de historische en mogelijk toekomstige ontwikkelingen van aantallen deelnemers aan de verschillende opleidingen. Ook houden we rekening met de bestemming van gediplomeerde schoolverlaters: waar komen zij doorgaans te werken? Hiervoor wordt gebruikgemaakt van resultaten van het schoolverlatersonderzoek van het ROA voor zorg en welzijn en onderzoek van bureau Toppen voor sport. 3. Leerbedrijven en Beroepspraktijkvormingsplaatsen Gegevens over leerbedrijven en de beschikbaarheid van Beroepspraktijkvormingsplaatsen zijn afkomstig uit het register leerbedrijven van de OVDB (Artus). Daarnaast is gebruik gemaakt van informatie die consulenten van de OVDB door het jaar heen verzamelen. 4. de aansluiting tussen onderwijs en arbeidsmarkt Elk hoofdstuk eindigt met de beantwoording van de drie vragen, die hierboven genoemd zijn. In de samenvatting zijn de conclusies op hoofdlijnen te lezen. Pagina 10 van 82

11 1. Samenvatting Arbeidsmarkt: zijn er voldoende deelnemers voor de arbeidsmarktvraag? In de zorgsector zijn voldoende tot ruim voldoende arbeidsplaatsen beschikbaar. De sector zal de komende jaren een groei doormaken en ook te maken krijgen met vervangingsvraag ten gevolge van een hoog verloop in sommige subbranches. Een bovengemiddelde groei wordt verwacht in de gehandicaptenzorg, terwijl in de verpleeg- en verzorgingshuizen en de thuiszorg een grote vervangingsvraag is. Tekorten aan personeel worden met name verwacht op niveau 2 en 3. In de zorgsector zijn grosso modo onvoldoende deelnemers om aan de arbeidsmarktvraag te voldoen. In de welzijnssector verwachten we een gemiddelde groei in de kinderopvang en de maatschappelijke dienstverlening en een sterke groei in de jeugdzorg. Het verloop van personeel is relatief hoog. Daarmee zijn de arbeidsmarktperspectieven met name goed voor de sociaal pedagogische hulpverlening op niveau 3 en 4. Slechtere perspectieven zijn er voor niveau 2 (helpende welzijn) en sociaal cultureel werkers. Daar zijn teveel deelnemers in opleiding voor de vraag van de arbeidsmarkt. De arbeidsmarkt voor sociaal dienstverleners is in evenwicht. Voor onderwijsassistenten zijn de perspectieven slecht, er worden relatief veel mensen opgeleid, terwijl het aantal banen voor gediplomeerde schoolverlaters beperkt is. De markt voor de assisterende beroepen is goed. Zeker voor apothekers- en tandartsassistenten zijn er meer dan voldoende banen, maar ook voor doktersassistenten is er een goed perspectief. Het aantal deelnemers is onvoldoende voor de arbeidsmarktvraag, maar hierbij moet aangetekend worden dat de cijfers van het Cfi, waarop deze conclusies zijn gebaseerd, geen deelnemers aan particuliere opleidingen bevatten. Hun exacte aantallen zijn onbekend, maar het tekort aan deelnemers wordt daardoor veel minder groot. De perspectieven voor sportopgeleiden zijn slecht, als we kijken naar de sportbranche zelf. Hoewel de markt waarschijnlijk zal groeien is het aantal gediplomeerden veel groter dan het aantal beschikbare betaalde banen. Buiten de sportmarkt zijn er ook perspectieven, bijvoorbeeld in de recreatiebranche en in zorg en welzijn, maar daar concurreert men met andere opleidingen. Over de arbeidsmarkt voor de opleidingen facilitair dienstverlener zijn onvoldoende gegevens beschikbaar om uitspraken te kunnen doen. Globaal genomen komen de regionale arbeidsmarktperspectieven overeen met de landelijke perspectieven. Beroepspraktijkvorming: Bij onderstaande conclusies moet rekening gehouden worden met het feit dat vraag en aanbod naar bpvplaatsen door de OVDB berekend is op basis van gevraagd en aangeboden BPV-volume, omgerekend naar BPV-fte s (40 werkweken van 40 uur bpv). Daarbij is het aangeboden BPV-volume het potentieel dat werkgevers willen aanbieden op basis van optimale benutting. In de praktijk treden fricties op en wordt het potentieel niet altijd volledig benut. De beleefde werkelijkheid van roc s en deelnemers is daardoor minder rooskleurig. is er voldoende bpv-volume voor het aantal deelnemers dat de arbeidsmarkt vraagt? Binnen de zorgsector is er op korte termijn alleen een tekort aan BPV-volume op niveau 4, op middellange termijn ook op niveau 2 en 3. Binnen de welzijnssector is er voldoende BPV-volume voor alle opleidingen, behalve voor SPW4. Bij de assisterende beroepen is er op dit moment voldoende BPV-volume behalve voor doktersassistenten. In de toekomst is er, naast plaatsen voor doktersassistenten, met name voor tandartsassistenten meer BPV-volume nodig. Voor de sport opgeleiden is er een tekort aan BPV-volume voor niveau 4. Van de arbeidsmarkt voor facilitair dienstverleners is onvoldoende bekend om hier uitspraken over te doen. is er voldoende bpv-volume voor het verwacht aantal deelnemers in opleiding? Voor de zorg- en welzijnsopleidingen is er landelijk gezien voldoende BPV-volume beschikbaar in het register van de OVDB. Alleen voor SPW4, met name de BBL-opleiding, zijn er tekorten aan plaatsen. Pagina 11 van 82

12 Zoals gezegd is dit positieve beeld gebaseerd op een optimale benutting van de geregistreerde plaatsen. In de praktijk treden knelpunten op. Bij een niet optimale benutting, bijvoorbeeld als gevolg van matchingsproblemen, is het met name voor verpleegkunde, niveau 4, een probleem om voldoende stageplaatsen te vinden. Bij de welzijnsopleidingen is de situatie dan alleen voor SPW3 rooskleurig, voor de andere kwalificaties problematisch. Voor de assisterende beroepen zijn er tekorten aan stageplaatsen voor doktersassistent. Bij de sportopleidingen een tekort aan plaatsen voor de opleiding sport- en bewegingscoördinator (niveau 4). Regionaal Regionaal zijn er grote verschillen. De gegevens per CWI-district geven regelmatig een vertekend beeld, omdat binnen een CWI-district de situatie sterk kan verschillen. Wat betreft de zorgopleidingen is de bpv-situatie in Noord zorgelijker dan op landelijk niveau. Wat betreft de welzijnsopleidingen zien we tekorten aan stageplaatsen in Noord (sociaal cultureel werker), Oost (sociaal cultureel werker, helpende en sociaal dienstverlener) en Mid West (helpende en sociaal dienstverlener). Wat betreft de assisterende opleidingen zien we in Oost en Mid West een tekort aan stageplaatsen voor tandartsassistent. Bij de regionale beschikbaarheid van stageplaatsen voor de sportopleidingen en de opleidingen facilitaire dienstverlening is vooralsnog het landelijke beeld weergegeven bij alle CWI-districten. Pagina 12 van 82

13 2. Verpleging en Verzorging Binnen de gezondheidszorg worden vier opleidingen op mbo-niveau aangeboden (zie Tabel 2). Over het algemeen komen deelnemers die deze opleidingen gevolgd hebben ook te werken in de sector gezondheidszorg. In dit hoofdstuk wordt ingegaan op de arbeidsmarktsituatie in de gezondheidszorg, het aantal (te verwachten) deelnemers voor deze opleidingen en de beschikbaarheid van leerbedrijven en beroepspraktijkvormingsplaatsen (BPV-plaatsen) binnen die leerbedrijven. In de laatste paragraaf wordt de balans opgemaakt. Tabel 2 Kwalificaties Verpleging en Verzorging Kwalificatie Kwalificatieniveau crebonummer Zorghulp Niveau Helpende Niveau Verzorgende Niveau Verpleegkundige Niveau Arbeidsmarkt Verpleging en Verzorging Tabel 3 geeft een overzicht hoe de verschillende zorginstellingen verdeeld zijn over verschillende branches in de gezondheidszorg. Wat betreft het aantal instellingen neemt de ouderenzorg met instellingen een belangrijke plaats in. Het gaat hier met name om verzorgingshuizen. De grootste categorie, maar in aantallen niet meegenomen in de tabel, is echter de overige gezondheidszorg (extramuraal / farmaceutische hulp), bestaande uit een grote variëteit aan zeer kleine instellingen en zelfstandige praktijken (bijvoorbeeld huisartsen en gezondheidscentra). De instellingen in de gezondheidszorg waren in 2004 goed voor ongeveer werkzame personen ( FTE), waarvan ongeveer werkzame personen ( FTE) in verpleegkundige, opvoedkundige of verzorgende (VOV) beroepen. De grootste branche wat betreft formatie (FTE) is de Gehandicaptenzorg; bij de thuiszorg werken echter de meeste personen. De geestelijke gezondheidszorg is zowel wat betreft instellingen, FTE als werkzame personen de kleinste branche. Tabel 3 Aantal instellingen (2003) en werkgelegenheid (2004) in de Zorgsector Instellingen Aantal FTE s Werkzame Personen Aandeel VOV*- personeel VOV (FTE) VOV (Personen) Gezondheidszorg totaal % Ziekenhuizen % Geestelijke Gezondheidszorg % Gehandicaptenzorg % Verpleeg- en Verzorgingshuizen % Thuiszorg % * VOV = Verpleegkundig, opvoedkundig en verzorgend personeel Bron: Regiomarge 2006 (Prismant, 2006) Het aandeel van personeel in verpleegkundige, opvoedkundige of verzorgende beroepen in het totale personeelsbestand kan tussen branches aanzienlijk verschillen. Tabel 3 (4 e kolom) laat zien dat in de ouderenzorg en thuiszorg het aandeel VOV- personeel het grootst is (ongeveer de helft). Voor de ziekenhuizen en de geestelijke gezondheidszorg en gehandicaptenzorg is dat ongeveer éénderde. Pagina 13 van 82

14 In dit hoofdstuk zijn we echter vooral geïnteresseerd in het aandeel van de arbeidsmarktontwikkelingen voor die beroepen die gerelateerd zijn aan de kwalificatiestructuren Verpleging en Verzorging. Er blijkt een duidelijke samenhang te bestaan tussen (clusters van) beroepen en de verschillende branches in de gezondheidszorg (zie Tabel 4). Verpleegkundigen (niveau vier en vijf) werken voornamelijk in de ziekenhuizen. Verzorgenden met name in verpleeg- en verzorgingshuizen. Helpenden in de brede ouderenzorg (verpleeg-, verzorgingshuizen en thuiszorg), zorghulpen werken overwegend in de thuiszorg. In de sector welzijn, jeugdzorg en kinderopvang is slechts een klein deel van de verplegenden en verzorgenden werkzaam. De laatste kolom in deze tabel geeft het aantal personen dat in 2005 werkzaam was in de genoemde beroepen. Hieruit kunnen we opmaken dat de verzorgenden de grootste beroepsgroep vormden ( personen). Het aantal verpleegkundigen bedroeg De beroepsgroepen zorghulpen, helpenden en verpleegkundigen niveau 5 ontlopen elkaar qua omvang niet veel (tussen en personen). Tabel 4 Raming verdeling werkzame personen Verpleging en Verzorging naar kwalificatie en branche (in % t.o.v. totaal per kwalificatie) in 2005 GGZ Ziekenhuizen Gehandicapten zorg Verpl. en verz. huizen Thuiszorg overig Jeugdzorg zorg Kinderopvang Welzijn en m. dienstv totaal zorg en welzijn (abs.) (=100%) Zorghulp 1 0,4 0,0 4,4 9,7 84,7 0,0 0,0 0,4 0, Helpende 2 2,9 0,9 11,9 36,9 44,7 0,0 0,7 0,0 1, Verzorgende 3 2,5 1,9 7,8 51,9 29,9 2,8 0,2 1,5 1, Verpleegkundige 4 52,1 11,0 13,2 9,5 7,8 1,8 0,9 1,0 2, Verpleegkundige 5 43,9 15,1 4,1 7,6 16,6 9,4 0,7 0,2 2, Bron: Regiomarge 2006 (Prismant, 2006) De verwachting is dat de werkgelegenheid in de zorgsector de komende jaren zal blijven groeien. Het CWI voorspelt in haar publicatie Arbeidsmarktprognose (CWI, 2006) dat de werkgelegenheid de komende jaren weer zal aantrekken. Voor onder andere zorg en welzijn wordt een sterke groei verwacht. Ook Prismant voorziet een groei van de werkgelegenheid in de sector zorg en welzijn. In Tabel 5 en Tabel 6 is weergegeven wat de groeiverwachtingen zijn voor de jaren 2006 tot en met 2010 voor beide sectoren. Voor de sector Zorg is de verwachte groei weergegeven voor twee scenario s: een gematigd scenario en een optimistische scenario. Voor de sector Welzijn is één scenario vastgesteld. Pagina 14 van 82

15 Tabel 5 Groeiverwachting* sector Zorg voor (in % van werkgelegenheid) Ziekenhuizen verwachte groei 1 1,6 1,6 0,6 0,6 0,6 verwachte groei 2 1,6 1,6 1,2 1,2 1,2 netto verloop 2,5 2,9 3 3,1 3,2 Geestelijke Gezondheidszorg verwachte groei 1 1,8 1,8 2,1 2,1 2,1 verwachte groei 2 1,8 1,8 3,1 3,1 3,1 netto verloop 3,6 4,3 4,4 4,5 4,6 Gehandicaptenzorg verwachte groei 1 3,2 3,2 4,2 4,2 4,2 verwachte groei 2 3,2 3,2 5,0 5,0 5,0 netto verloop 4,5 5,3 5,3 5,3 5,3 Verpleeg- en Verzorgingshuizen verwachte groei 1 1,9 1,9 1,2 1,2 1,2 verwachte groei 2 1,9 1,9 3,3 3,3 3,3 netto verloop 3,6 4,2 4,3 4,4 4,5 Thuiszorg verwachte groei 1 1,9 1,9 1,4 1,4 1,4 verwachte groei 2 1,9 1,9 5,0 5,0 5,0 netto verloop 4,5 5,3 5,4 5,3 5,5 * Groei 1 = gematigd scenario; groei 2 = optimistischer scenario Bron: Regiomarge 2006 (Prismant 2006) Tabel 6 Groeiverwachting sector Welzijn voor (in % van werkgelegenheid) Jeugdzorg Verwachte groei 8,2 8,2 8,2 8,2 8,2 netto verloop 6,5 7,6 7,6 7,6 7,6 Kinderopvang Verwachte groei 1,7 1,7 1,7 1,7 1,7 netto verloop 4,5 5,3 5,3 5,3 5,3 Welzijn en Maatsch. Dienstverlening Verwachte groei 1,2 1,2 1,2 1,2 1,2 netto verloop 3,9 4,6 4,9 5,2 5,5 Bron: Regiomarge 2006 (Prismant 2006) Pagina 15 van 82

16 De conclusie is dat de werkgelegenheid in de zorg de komende jaren zal toenemen. Met name wordt een banengroei verwacht in de gehandicaptenzorg (3,2%). Ook de werkgelegenheid in de sector welzijn zal de komende jaren toenemen. Hier wordt met name forse groei verwacht binnen de jeugdzorg (8,2%). Als gevolg van deze groei zullen er de komende jaren nieuwe banen ontstaan. Een groeiende werkgelegenheid wijst op gunstige arbeidsmarktperspectieven voor gediplomeerde schoolverlaters met een opleiding verpleging en verzorging. Daarnaast zullen baanopeningen ontstaan als gevolg van het feit dat werkende personen de sector gaan verlaten en vervangen moeten worden. Het netto verloop is een indicator voor dergelijke vervangingsvraag. In Tabel 5 en Tabel 6 is te zien dat voor alle branches op één na het netto verloop groter is dan de groei. Met uitzondering van de Jeugdzorg betekent dit dat er méér baanopeningen zullen ontstaan als gevolg van vervanging dan als gevolg van groei. Voor de jeugdzorg is dit andersom. Deze groei en vervanging leiden tot verwachte ontwikkeling in banen van werknemers, zoals weergegeven in Tabel 7. Tabel 7 Verwachte ontwikkeling van banen van werknemers in verplegende en verzorgende beroepen Verpleging en Verzorging Zorghulp (1) Helpende (2) Verzorgende (3) Verpleegkundige (4) Verpleegkundige (5) Bron: Regiomarge 2006 (Prismant 2006) In Tabel 8 is de ontwikkeling van het aantal baanopeningen weergegeven, voor de periode Voor de verplegende en verzorgende beroepen gaat het in 2006 om ruim baanopeningen. Tweevijfde van deze baanopeningen zijn bedoeld voor verzorgenden. De jaren daarna zal het aantal baanopeningen jaarlijks verder toenemen met gemiddeld drie procent. Deze toename geldt voor alle beroepen, maar met name voor Helpenden (6,8% en Zorghulpen (6,1%). Deze baanopeningen staan echter niet allemaal open voor schoolverlaters. In de laatste kolom van Tabel 6 is een schatting gegeven van het aantal baanopeningen dat openstaat voor schoolverlaters. Dit aandeel loopt uiteen van 4% (voor zorghulpen) tot 34% (voor verpleegkundigen niveau 5. Het lage percentage bij zorghulpen heeft te maken met het feit dat zorginstellingen vacatures op dit niveau grotendeels vervullen met een ander reservoir dan regulier gediplomeerden, zoals eigen opgeleid personeel. Pagina 16 van 82

17 Tabel 8 Verwachte ontwikkeling baanopeningen, verplegende en verzorgende beroepen abs.), gemiddelde jaarlijkse groei en aandeel beschikbaar voor schoolverlaters (%) Gemiddelde groei (%) Beschikbaar voor Schoolverlaters (%) Zorghulp (1) ,1 4 Helpende (2) ,8 19 Verzorgende (3) ,0 21 Verpleegkundige (4) ,6 27 Verpleegkundige (5) ,3 34 Totaal ,0 Bron: Regiomarge 2006 (Prismant 2006) Bovenstaande ontwikkelingen betekenen dat de arbeidsmarktperspectieven voor afgestudeerden in de opleidingen verpleging en verzorging gunstig zijn. De keerzijde van zeer goede arbeidsmarktperspectieven voor schoolverlaters is echter dat het voor de instellingen moeilijker wordt om aan (voldoende) gekwalificeerd personeel te komen. 1.2 Deelnemers Verpleging en Verzorging Onder het domein Verpleging en Verzorging vallen vier studies: zorghulp (ZH) op niveau 1, helpende (HP) op niveau 2, verzorgende (VZ) op niveau 3 en verpleegkundige (VP) op niveau 4. Deze vier studies zijn zowel in de beroepsopleidende leerweg (BOL) als in de beroepsbegeleidende leerweg (BBL) te volgen. In het schooljaar 2005/2006 hebben in totaal deelnemers op 42 roc s in Nederland een studie Verpleging en Verzorging gevolgd. (Zie voor een specificatie van de roc s bijlage 3.) Tot schooljaar is er een stijgende lijn zichtbaar in de deelnemeraantallen van deze kwalificaties. Van 1998 tot 2003 hebben de opleidingen tezamen een groei doorgemaakt van 22,5%. Vanaf het schooljaar 2004/ 05 is er echter een dalende ontwikkeling bij drie van de vier kwalificaties zichtbaar, namelijk voor zorghulp, helpende en verzorgende. De opleiding tot verpleegkundige is als enige de afgelopen jaren gestegen in deelnemeraantallen tot deelnemers. In totaal hebben deelnemers een V&V-diploma gehaald. Tot 2002 is er een stijgende lijn zichtbaar in het aantal deelnemers dat een BBL-studie volgt. In 2003 is het aandeel BBL-ers echter met bijna twee procent gedaald. Deze daling zet zich in 2004 sterker door, met voor de vier opleidingen binnen V&V maar liefst een daling van 32% ten opzichte van 3 jaar geleden! De verdeling van de deelnemers over de vier opleiding Verpleging en Verzorging is zichtbaar in de laatste kolom van Tabel 9. De meerderheid van de deelnemers (80,6%) volgt een studie op niveau 3 of 4. De studie zorghulp is in het schooljaar 2000/2001 gestart en wordt op dit moment door 3,3% van de leerlingen Verpleging en Verzorging gevolgd. 16,1% van de leerlingen volgt de opleiding helpende. Pagina 17 van 82

18 Tabel 9 Historische ontwikkeling deelnemers 2000/ /06 en prognoses 2006/ /10 voor het domein Verpleging en Verzorging per kwalificatie Prognoses %aandeel /06 Verpleging en Totaal ,0 Verzorging BBL BOL %BBL 53,9 58,8 60,0 58,1 50,2 44,7 42,1 47,2 Zorghulp Totaal ,3 BBL BOL %BBL 24,9 33,2 31,4 35,5 26,6 25,2 34,2 36,8 Helpende Totaal ,1 BBL BOL %BBL 37,4 51,9 52,4 45,7 30,3 23,0 25,8 29,5 Verzorgende Totaal ,4 BBL BOL %BBL 55,0 61,6 65,4 66,7 60,5 55,1 62,0 58,0 Verpleegkundige Totaal ,2 BBL BOL %BBL 60,4 61,1 61,1 57,0 50,4 44,1 38,6 43,1 Bron: CFI, mei 2006, diverse tellingen; Prognoses Prismant, 2006 * de BOL deelnemers betreft BOL en deeltijd BOL samen. Voor 2007 en 2010 heeft Prismant prognoses van de deelnemeraantallen gemaakt, die ook te vinden zijn in de bovenstaande tabel. Voor alle opleidingen gezamenlijk geldt dat er een daling in deelnemeraantallen verwacht wordt, die twee jaar geleden al ingezet is. In 2007 komt het verwachte deelnemeraantal voor de opleidingen Verpleging en Verzorging op , drie jaar later is dit aantal redelijk constant gebleven. Tot op heden neemt de BBL-leerweg nog af. Op de middellange termijn zal het aandeel BBL echter weer gaan toenemen. De daling van de deelnemeraantallen Verpleging en Verzorging werden in 2004 nog veroorzaakt door een dalende instroom van deelnemers in de opleidingen zorghulp, en verzorgende (zie Tabel 10). In het jaar 2005 is een zelfde daling te zien bij de opleidingen helpende en verpleegkundige. Het aantal deelnemers bij zorghulp en verzorgende daalt in 2005 wederom. Bij de BBL-varianten van alle opleidingen is sprake van een sterke daling in de instroom. Pagina 18 van 82

19 Tabel 10 Instroom deelnemers in aantallen en procentuele groei voor het domein Verpleging en Verzorging per kwalificatie Absolute aantallen Procentuele groei Verpleging en Totaal ,9 10,6-2,8-10,4 Verzorging BBL ,8 8,4-20,7-16,8 BOL ,9 14,0 22,8-1,6 %BBL 63,0 60,1 58,9 48,1 44,6 Zorghulp Totaal ,5 19,2 11,0-45,8 BBL ,0 21,0-44,0-43,0 BOL ,9 0,0-1,0-46,7 %BBL 31,2 31,4 35,6 23,8 25,1 Helpende Totaal ,2 3,7-10,6-12,1 BBL ,1-1,8-27,6-25,4 BOL ,0 43,3 29,7-5,4 %BBL 56,6 56,7 47,2 33,3 28,3 Verzorgende Totaal ,1 17,7 2,6-0,8 BBL ,1 9,8-23,0-10,7 BOL ,4-10,5 24,9 16,5 %BBL 72,2 70,0 74,1 63,9 57,6 Verpleegkundige Totaal ,3 6,6-16,3-8,3 BBL ,1 9,3-4,8-18,1 BOL ,1 34,6 31,0 0,8 %BBL 62,6 60,9 55,8 47,9 42,7 Bron: Prismant, juni 2006 Uit het Schoolverlatersonderzoek van 2005, uitgevoerd door het Researchcentrum voor Onderwijs en Arbeidsmarkt (ROA) is op te maken wat deelnemers ca. anderhalf jaar na hun opleiding in de zorg zijn gaan doen. De resultaten zijn samengevat in Tabel 11. Hieruit volgt dat bijna alle BBL leerlingen (94%) die een zorgopleiding hebben gedaan na hun studie gaan werken. Bij de BOL leerlingen ligt dit percentage lager, namelijk 71%. Het niveau van de gevolgde opleiding is hierop wel van invloed. Hoe hoger het niveau van de opleiding, hoe groter het percentage schoolverlaters dat na hun studie een baan vindt. Ten opzichte van voorgaande jaren is de ontwikkeling zichtbaar dat het percentage zorghulpen dat anderhalf jaar na het afstuderen betaald werk verricht bijna verdubbeld is. Daar hangt mee samen dat het percentage zorghulpen dat na de studie verder studeert is afgenomen. Zoals verwacht gaan de meeste schoolverlaters werken in de branche zorg en welzijn, bij de zorgopleidingen (BOL) gemiddeld 93%. Het beroepsrendement is hierbij afhankelijk van het niveau van de opleiding. Hoe hoger de opleiding, hoe groter het percentage schoolverlaters dat een baan vindt in de richting waarin men gestudeerd heeft. Andere bedrijfsgroepen waarin de schoolverlaters werkzaam zijn, zijn onder andere winkels, hotels, restaurants en bij de overheid. De schoolverlaters die daadwerkelijk de zorg ingaan, worden verzorgend personeel, verpleeghulp, leerling-verpleegkundigen, ziekenverzorgenden, verpleegkundige en doktersassistenten. Daarnaast zitten de afgestudeerden in de beroepsgroepen hulpkracht horeca en verzorging, verkopers, activiteitenbegeleiders en receptionisten. Schoolverlaters kunnen er ook voor kiezen na hun studie verder te gaan studeren. Door de BBL leerlingen wordt dit minimaal gedaan. Slechts 1% van alle BBL leerlingen die een zorgopleiding gedaan hebben, besluit verder te studeren. Bij de BOL leerlingen is dit percentage aanzienlijk groter. Ongeveer een kwart kiest voor een vervolgopleiding. Dit percentage is wel afhankelijk van het niveau van de gevolgde opleiding. Hoe lager het niveau, hoe hoger het percentage schoolverlaters dat verder gaat studeren. De schoolverlaters kiezen in dit geval voornamelijk voor een zorgopleiding. Veel gekozen vervolgstudies zijn een studie Verpleging en Verzorging op niveau 3 of 4 en een HBO-studie tot verpleegkundige (ROA schoolverlatersonderzoek, 2004 en 2005). Pagina 19 van 82

20 Tabel 11 Bestemming schoolverlaters Verpleging en Verzorging (ca. anderhalf jaar na diplomering) (in %) Kwalificatie Leer-weg Betaald werk (%) Werkloos (%) Scholier /student (%) Werkend leren (BBL /Duaal) (%) anders (%) Betaald werk of Werkend leren (%) Betaald werk of opleiding (%) Verpleging en Verzorging Totaal BBL BOL Zorghulp Totaal BBL BOL Helpende Totaal BBL BOL Verzorgende Totaal BBL BOL Verpleegkundige Totaal BBL BOL Bron: ROA, gegevens aangeleverd op verzoek Beroepspraktijkvorming Verpleging en Verzorging In juli 2006 is het beschikbare BPV-volume voor leerlingen verpleging en verzorging BPV-fte. Het gaat om iets meer BBL dan BOL leerplaatsen. Het grootste deel (48%) bestaat uit plaatsen voor verzorgenden. Tabel 12 BPV-Volume per V&V kwalificatie en leerweg voor 2005/2006 Kwalificatie Hoeveelheid BOL BPVvollume Hoeveelheid BBL BPVvolume Totale hoeveelheid BPV-volume Procentuele verdeling Zorghulp Helpende Verzorgende Verpleegkundige V&V totaal Bron: bewerking OVDB bedrijvenregister juli 2006 In totaal zijn er circa 4850 leerbedrijven waar leerlingen V&V voor een leerplaats terecht kunnen. Er is in kaart gebracht binnen welke sectoren, in wat voor soort leerbedrijven deze leerplaatsen zich bevinden. Dit om na te gaan of dit representatief is voor het werkveld waar zij straks in terecht komen. Pagina 20 van 82

21 Tabel 13 Procentuele verdeling BPV-volume naar branche (per kwalificatie V&V) GGZ Ziekenhuizen Gehandicaptenzorg Verpleegen verzorgingshuizen Thuiszorg Overig zorgsector Totaal Zorghulp Helpende Verzorgende Verpleegkundige Bron: OVDB bedrijvenregister juli 2006 Zoals uit Tabel 13 blijkt, leveren verpleeg- en verzorgingshuizen zowel voor niveau 1 en 2 leerlingen als voor niveau 3 leerlingen de meeste uren BPV. Voor niveau 4 leerlingen is er vooral veel ruimte in de ziekenhuizen. Wanneer gekeken wordt naar de branches waarin afgestudeerde leerlingen werken (zie Tabel 4) dan valt op dat het overgrote deel van de zorghulpen (85%) in de thuiszorg werkt. Dit terwijl slechts 34% van het BPV-volume voor zorghulpen zich in de thuiszorg bevindt en de meeste leerplaatsen voor zorghulpen zich in de verzorgingshuizen bevindt. Ook bij de helpenden en verzorgenden geldt dat er een groter percentage in die branche gaat werken, dan vertegenwoordigd wordt in het aantal leerplaatsen. Dit heeft mogelijk te maken met de complexiteit van het bieden van begeleiding aan leerlingen in een branche als de thuiszorg. De leerplaatsen in ziekenhuizen voor verpleegkundigen sluit beter aan op het toekomstige werkveld van deze leerlingen. 1.4 Aansluiting onderwijs arbeidsmarkt In de inleiding van dit rapport is aangegeven dat de balans onderwijs-arbeidsmarkt op twee manieren bekeken kan worden: (a) vanuit de vraag van het onderwijs, als gevolg van deelnemers die een opleiding volgen, en (b) vanuit de vraag van de arbeidsmarkt, als gevolg van het openvallen van arbeidsplaatsen die door (nieuw) gekwalificeerd personeel opgevuld moeten worden. Hieruit volgen drie vragen die in deze paragraaf beantwoord moeten worden. 1. Zijn er voldoende deelnemers om aan de vraag van de arbeidsmarkt naar gekwalificeerd personeel te voldoen? Uit de eerder beschreven baanopeningen is af te leiden hoeveel deelnemers er opgeleid zullen moeten worden, om tegemoet te komen aan de (toekomstige) vraag van de arbeidsmarkt. In haar instrument Regiomarge rekent Prismant de consequenties van arbeidsmarktontwikkelingen door naar het aantal deelnemers dat nodig is om in die arbeidsmarktbehoefte te kunnen voorzien In Tabel 14 is tegen elkaar afgezet hoeveel deelnemers er in 2007 opgeleid zouden moeten worden (gezien de verwachtingen voor de arbeidsmarkt) en hoeveel deelnemers er naar verwachting in 2007 in opleiding zullen zijn (op grond van o.a. demografische ontwikkelingen). De resultaten wijzen uit dat er zorgbreed onvoldoende wordt opgeleid om op termijn in de arbeidsmarktbehoefte te kunnen voorzien. Dit geldt niet voor niveau 1. Hier zijn nu al teveel deelnemers in opleiding voor de arbeidsmarktbehoefte. Daarbij moet wel aangetekend worden dat er veel zorghulpen worden opgeleid buiten de reguliere opleidingen, waardoor alleen de cijfers van Cfi een vertekend beeld geven. Tabel 14 Verwacht aantal benodigde deelnemers op grond van de vraag op de arbeidsmarkt en verwachte aantal deelnemers in opleiding, in 2007 Deelnemers nodig Deelnemers beschikb. Balans Zorghulp Helpende Verzorgende Verpleegkundige Bron: Regiomarge 2006 (Prismant, 2006), CFI 2006 Pagina 21 van 82