Colofon. Gebruikte bronnen: CPB, CBS, PGGM, DUO-CFI, UWV Werkbedrijf, Prismant, bewerking door Panteia/SEOR/Etil.

Transcriptie

1

2 Colofon Het regioportret IJsselvecht verschijnt één keer per jaar en brengt de ontwikkelingen op de arbeidsmarkt in de sector Zorg en WJK in beeld voor de regio IJsselvecht. Het regioportret IJsselvecht wordt samengesteld door het consortium Panteia, SEOR en Etil, in opdracht van het ministerie van Welzijn, Volksgezondheid en Sport, de Stichting Arbeidsmarkten Opleidingsbeleid Verpleeg- Verzorgingstehuizen en Thuiszorg, FCB, de Stichting Arbeidsmarkt Gehandicaptenzorg, de Stichting Arbeidsmarkt Ziekenhuizen, de Stichting O&O Fonds Geestelijke Gezondheidszorg, het kenniscentrum voor leren in de praktijk in Zorg, Welzijn en Sport Calibris en UWV WERKbedrijf. Gebruikte bronnen: CPB, CBS, PGGM, DUO-CFI, UWV Werkbedrijf, Prismant, bewerking door Panteia/SEOR/Etil. 1

3 Inhoudsopgave PAGINA 1 ALGEMEEN 3 AANBOD 2 POTENTIËLE BEROEPSBEVOLKING 4 3 ARBEIDSPARTICIPATIE 5 4 BEROEPSBEVOLKING 6 5 PENDEL 7 6 NIET-WERKENDE WERKZOEKENDEN (NWW) 8 VRAAG 7 WERKGELEGENHEID IN ZORG & WJK 9 ONDERWIJS 8 INSTROOM IN OPLEIDINGEN VOOR ZORG & WJK 11 9 DEELNEMERS IN OPLEIDINGEN VOOR ZORG EN WJK SECTOR- EN STUDIERENDEMENT 15 OORDEEL WERKNEMERS-WERKGEVERS 11 HET OORDEEL VAN WERKNEMERS HET OORDEEL VAN WERKGEVERS SAMENVATTEND OVERZICHT 19 DEFINITIES 20 BIJLAGEN 23 2

4 1 Algemeen Inleiding Het Onderzoeksprogramma Arbeidsmarkt Zorg en WJK (Welzijn en maatschappelijke dienstverlening, Jeugdzorg en Kinderopvang) beoogt relevante organisaties te voorzien van eenduidige en betrouwbare informatie over de ontwikkelingen op de arbeidsmarkt in de gezondheidszorg en de WJK. Daartoe worden onder andere regioportretten opgesteld voor elk van de 28 onderscheiden regio s. De voorliggende rapportage betreft het regioportret voor IJsselvecht, deze regio valt in het werkgebied van werkgeversverband WGV Z&W Oost-Nederland. De regio bestaat uit de volgende gemeenten: Dalfsen, Hardenberg, Kampen, Olst-Wijhe, Ommen, Raalte, Staphorst, Steenwijkerland, Zwartewaterland en Zwolle. Uitgangspunten regioportret Bij het opstellen van de regioportretten is gebruik gemaakt van de meest recente beschikbare informatie. Aangezien voor een aantal relevante onderwerpen nog geen goede en bruikbare regionale gegevens beschikbaar zijn, kan en zal dit RegioPortret 2011 niet alle vragen over de regionale arbeidsmarkt kunnen beantwoorden, maar moet het op hoofdlijnen de regio wel voldoende handvatten bieden voor arbeidsmarktbeleid. Het is uitdrukkelijk de bedoeling de regioportretten in volgende jaren aan te vullen met nieuwe gegevens die beschikbaar komen. Het onderzoeksteam gaat hierbij voor de grootst mogelijke transparantie, om duidelijk en inzichtelijk te maken waar bepaalde resultaten op gebaseerd zijn. Informatie over de regionale arbeidsmarkt in Zorg en WJK heeft over het algemeen betrekking op een regionale verdeling van landelijke gegevens en ontwikkelingen. Dit betekent dat landelijke gegevens de basis vormen. Op basis van kenmerken die specifiek zijn voor een bepaalde regio, is bepaald hoe landelijke ontwikkelingen zich naar deze regio vertalen. Een belangrijk onderdeel van de pragmatische aanpak heeft betrekking op de regionale werkgelegenheid in Zorg en WJK. Verschillende bronnen zijn hiervoor voorhanden, alle met hun eigen voor- en nadelen. Op basis van een uitgebreide analyse van een viertal beschikbare bronnen (het Sociaal Statistische bestand SSB, gegevens van PGGM, het landelijke vestigingenregister LISA en het Banenbestand van CBS) is besloten om in de regioportretten voor de regionale verdeling van werkgelegenheid uit te gaan van het CBS Banenbestand. Aangezien gegevens over regionale vacatures en regionale mobiliteit nog niet beschikbaar zijn, zijn deze niet opgenomen in dit regioportret. Wel zijn de landelijke cijfers hieromtrent in de bijlage opgenomen. Regionale prognoses omtrent overschotten en tekorten van verplegend, verzorgend en sociaalagogisch personeel worden voor het eerst in het RegioPortret 2012 gepresenteerd. De regionale werkverbanden, waaronder WGV Z&W Oost-Nederland, hebben de mogelijkheid gekregen om feedback te geven op hun RegioPortret Deze feedback kon twee vormen aannemen. Allereerst tekstuele feedback om resultaten zoals in het RegioPortret weergegeven beter te kunnen duiden. Deze feedback vindt u terug in het RegioPortret dat voor u ligt. Daarnaast feedback op de vastgestelde cijfers met betrekking tot de regionale arbeidsmarkt. Deze feedback wordt verzameld en waar mogelijk meegenomen in het RegioPortret Voor meer informatie over regionaal beschikbare cijfers, b.v. over 3

5 Leeftijden 2 Potentiële beroepsbevolking Samenstelling potentiële beroepsbevolking naar categorie, IJsselvecht, Bevolkingspiramide IJsselvecht, 2010 en Werkzame beroepsbevolking (heeft werk >= 12u pw) personen Beroepsbevolking (heeft/zoekt werk > 12 u pw) personen Potentiële beroepsbevolking personen Werkloze beroepsbevolking (zoekt werk >= 12u pw) personen Nietberoepsbevolking personen 95 e.o Wil >= 12u pw werken personen Wil of kan niet >= 12u pw werken personen mannen 2010 vrouwen 2010 mannen 2020 vrouwen 2020 Bron: EBB, bewerking Etil Ontwikkeling potentiële beroepsbevolking IJsselvecht en Nederland, (index; 1996=100) Bron: CBS Statline, bewerking Etil Reden: Opleiding/studie (34%) Ziekte/AO (22%) Vut (19%) Zorgtaken (15%) Anders (10%) IJsselvecht Nederland 4 Bron: CBS Statline, bewerking Etil Samenstelling potentiële beroepsbevolking De potentiële beroepsbevolking wordt gevormd door alle mensen tussen 15 en 64 jaar. In 2009 waren er in potentie mensen beschikbaar voor de arbeidsmarkt in IJsselvecht. Daarvan hebben mensen een baan van minimaal 12 uur per week. Ongeveer mensen vormen de arbeidsreserve op de arbeidsmarkt in IJsselvecht, deze mensen willen meer dan 12 uur per week werken. Van deze groep zijn personen actief op zoek naar een baan en op korte termijn beschikbaar. Leeftijdsopbouw bevolking De grafiek rechtsboven toont de leeftijdsopbouw van de bevolking in IJsselvecht. De ui-vorm geeft aan dat de bevolking ontgroent en vergrijst. Dit betekent dat de instroom van jongeren krimpt, terwijl de uitstroom van ouderen groeit. Op termijn neemt hierdoor de potentiële beroepsbevolking af, omdat minder jongeren instromen dan ouderen uitstromen. Prognose tot en met 2020 De grafiek hiernaast laat zien dat de potentiële beroepsbevolking in IJsselvecht tot 2018 nog licht toeneemt, maar vervolgens gaat dalen. Deze tijdelijke groei wordt met name veroorzaakt door de groeiende groep jarigen. Deze groei compenseert de groeiende uitstroom van ouderen. Op termijn zal de ontgroening, en daarmee de dalende instroom van jongeren, en vergrijzing echter leiden tot een dalende potentiële beroepsbevolking.

6 3 Arbeidsparticipatie Ontwikkeling bruto arbeidsparticipatie mannen in IJsselvecht Ontwikkeling bruto arbeidsparticipatie vrouwen in IJsselvecht en Nederland, (in %) en Nederland, (in %) 85% 80% 75% 70% 65% 60% 55% 50% 45% 40% IJsselvecht Bron: CBS Statline, bewerking Etil Nederland 85% 80% 75% 70% 65% 60% 55% 50% 45% 40% IJsselvecht Bron: CBS Statline, bewerking Etil Nederland Bruto arbeidsparticipatie naar kenmerken, 2009 en 2015 (in %) IJsselvecht IJsselvecht Nederland Nederland Totaal 71% 74% 71% 73% Mannen 80% 80% 79% 79% Vrouwen 62% 68% 63% 68% jaar 47% 48% 45% 46% jaar 89% 90% 87% 89% jaar 85% 88% 86% 88% jaar 83% 87% 81% 85% 55 jaar e.o 50% 56% 50% 56% autochtoon 72% 72% allochtoon 67% 66% Bron: EBB, CBS Statline, bewerking Etil Bruto arbeidsparticipatie De bruto participatiegraad geeft de verhouding weer tussen de (werkzame en werkloze) beroepsbevolking en de potentiële beroepsbevolking. De arbeidsparticipatie stijgt al jaren onder met namevrouwen (zie boven). Onder invloed van sociaal-maatschappelijke ontwikkelingen en stimulerende maatregelen om werk en gezin te combineren, is het aantal vrouwen en ouderen dat beschikbaar is voor de arbeidsmarkt toegenomen. Daarnaast is het opleidingsniveau van de potentiële beroepsbevolking toegenomen, en hoger opgeleiden participeren over het algemeen meer op de arbeidsmarkt. In 2009 was de participatiegraad zowel in IJsselvecht als landelijk 71%. Ook de komende jaren blijft de arbeidsparticipatie stijgen. In 2015 zal de bruto arbeidsparticipatie in IJsselvecht zijn gestegen tot 74%, in Nederland is dit 73%. Kenmerken bruto arbeidsparticipatie Bovenstaande grafieken tonen dat vooral de participatie onder vrouwen zal blijven stijgen tot bijna 70%. Dat van mannen zal rond de 80% blijven schommelen. De participatie van mannen ligt in IJsselvecht iets hoger dan landelijk, terwijl de participatie onder vrouwen vrijwel gelijk is aan het landelijk gemiddelde. In de leeftijdsgroep jaar participeert tussen 83 en 89% op de arbeidsmarkt. Bij jongeren (25-) en ouderen (55+) ligt het percentage lager. Zowel in 2009 als in 2015 ligt de arbeidsparticipatie van jongeren in IJsselvecht hoger dan landelijk. De participatie van ouderen in IJsselvecht is gelijk aan het landelijk gemiddelde. De participatie van allochtonen ligt in 2009 hoger dan landelijk. 5

7 4 Beroepsbevolking Ontwikkeling beroepsbevolking IJsselvecht en Nederland, Kenmerken beroepsbevolking, 2009 en 2015 (in %) (index; 1996=100) IJsselvecht IJsselvecht Nederland Nederland Totaal (absoluut) Mannen 57% 55% 56% 54% Vrouwen 43% 45% 44% 46% jaar 13% 12% 11% 12% jaar 23% 23% 22% 23% jaar 27% 23% 27% 23% jaar 25% 27% 25% 27% 55 jaar e.o 13% 15% 14% 15% Bron: CBS Statline, bewerking Etil IJsselvecht Nederland autochtoon 92% 82% allochtoon 8% 18% Bron: CBS Statline, bewerking Etil Toekomstige ontwikkelingen Kenmerken van beroepsbevolking Tot de beroepsbevolking behoren alle mensen die werkend of werkzoekend actief zijn op de arbeidsmarkt. Dit wordt bepaald door een combinatie van de potentiële beroepsbevolking en arbeidsparticipatie. Met name door de stijgende arbeidsparticipatie van vrouwen blijft de beroepsbevolking in IJsselvecht stijgen de komende jaren. In 2009 bestaat de beroepsbevolking in IJsselvecht uit personen. In 2010 daalt de beroepsbevolking nog (met 0,3% ten opzichte van 2009) en herstelt pas in de jaren erna, waardoor in 2015 de beroepsbevolking in IJsselvecht uit personen bestaat. Dit is een stijging van 4,6% ten opzichte van Landelijk zal de beroepsbevolking tussen 2009 en 2015 met 3,7% stijgen (ondanks een lichte daling in 2010) van ruim 7,8 miljoen personen naar ruim 8,1 miljoen in In de beroepsbevolking is het aandeel mannen groter dan het aandeel vrouwen. Dat geldt zowel voor IJsselvecht als landelijk. Ook naar leeftijd wijkt de beroepsbevolking in de regio weinig af van Nederland. Driekwart van de beroepsbevolking bevindt zich tussen de 25 en 54 jaar. In 2015 is er wel een kleine verschuiving te zien van de categorie naar 45-plus. De verdeling naar etniciteit toont dat de beroepsbevolking in IJsselvecht een kleiner aandeel allochtonen kent dan het landelijk gemiddelde. 6

8 5 Pendel Binnenlandse pendel in Zorg en WJK, IJsselvecht, Binnenlandse pendel in Zorg en WJK en alle sectoren, 2009 (uitgedrukt als percentage van totaal aantal werknemers) % % % % % % % Zorg en WJK IJsselvecht Alle sectoren IJsselvecht Inkomende pendel Uitgaande pendel Pendelsaldo Inkomende pendel Uitgaande pendel Pendelsaldo Bron: Loonaangifte, Statistiek Werkgelegenheid en Lonen (SWL), CBS, bewerking Etil Bron: Loonaangifte, SWL, CBS, bewerking Etil Inkomende pendel uit buitenland, 2009* Zorg en WJK Alle sectoren IJsselvecht Nederland Voor Nederland geldt de volgende uitsplitsing: België 70% 29% Duitsland 27% 29% Polen 0% 32% Overig buitenland 3% 10% * Er zijn geen gegevens bekend over uitgaande pendel naar het buitenland. Bron: Loonaangifte, SWL, CBS, bewerking Etil Top-3 inkomende en uitgaande pendelstromen in Zorg en WJK IJsselvecht, 2009 Inkomende pendel Uitgaande pendel Regio van herkomst Regio van bestemming Noordwest-Veluwe en Noordwest- Stedendriehoek Veluwe en Drenthe Drenthe Twente Twente Bron: Loonaangifte, SWL, CBS, bewerking Etil Een belangrijk fenomeen voor de bepaling van vraag en aanbod op de regionale arbeidsmarkt is de pendel. De regionale arbeidsmarkt is geen gesloten systeem. Zo is er sprake van inkomende binnenlandse pendel. Dit zijn personen die weliswaar in de regio werken, maar elders in Nederland wonen. Omgekeerd is er ook sprake van uitgaande binnenlandse pendel, personen die wel in de regio wonen, maar elders in Nederland werken. Deze gegevens komen uit Statistiek Werkgelegenheid en Lonen van het CBS. Daarnaast kan er, voornamelijk in grensregio s, sprake zijn van buitenlandse pendel. Er is bekend hoeveel inwoners van een ander land in de regio werken, de inkomende buitenlandse pendel. Omdat deze gegevens niet voor het buitenland beschikbaar zijn, is onduidelijk hoeveel inwoners van de regio in het buitenland werkzaam zijn (de uitgaande buitenlandse pendel). Binnenlandse pendel In IJsselvecht is er in Zorg en WJK sprake van een negatief binnenlandse pendelsaldo, terwijl er in 2006 nog sprake was van een licht positief saldo. In 2009 was het pendelsaldo in Zorg en WJK Een kleine inwoners van IJsselvecht verlaat de regio om elders in de Zorg te gaan werken, terwijl ongeveer mensen de omgekeerde beweging maken. Dus per saldo verlaten meer werknemers in de sector de regio. De populairste bestemmingen om vanuit IJsselvecht in Zorg en WJK te gaan werken, zijn naburige regio s Noordwest-Veluwe en Stedendriehoek, Drenthe en Twente. De grafiek rechtsboven vergelijkt de binnenlandse pendel in Zorg en WJK met andere sectoren. Dan blijkt dat het binnenlands pendelsaldo in Zorg en WJK relatief gezien vrijwel gelijk is aan andere sectoren. De sector kent in IJsselvecht weliswaar een relatief kleinere inkomende binnenlandse pendel vergeleken met alle overige sectoren. De uitgaande pendel in Zorg en WJK is relatief gezien echter ook kleiner dan in andere sectoren. Buitenlandse pendel Er zijn alleen gegevens beschikbaar over de inkomende buitenlandse pendel. In IJsselvecht werken mensen die in het buitenland wonen, daarvan komt slechts een zeer beperkt deel in Zorg en WJK terecht. Op basis van landelijke cijfers weten we dat de grootste groep buitenlandse werknemers die in Nederland komt werken in Zorg en WJK afkomstig is uit België, gevolgd door Duitsland. Aangenomen mag worden dat de buitenlandse pendel in IJsselvecht voornamelijk vanuit Duitsland komt. 7

9 6 Niet-Werkende Werkzoekenden (NWW) Kenmerken totale werkloosheid, 2010 (jaargemiddelde) Regio's IJsselvecht Nederland Totaal NWW Totaal NWW Zorg en WJK Mannen 53% 52% Vrouwen 47% 48% jaar 8% 8% jaar 70% 70% > 55 jaar 22% 22% Ontwikkeling werkloosheidspercentage in IJsselvecht en Nederland, jaargemiddelde (in %) 7% 6% 5% 4% 3% 2% 1% < 1 jaar werkloos 56% 53% > 1 jaar werkloos 44% 47% Basisonderwijs 21% 28% VMBO 21% 21% HAVO/VWO 3% 4% Bron: UWV Werkbedrijf, CBS MBO 40% 31% HBO/Bachelor 12% 11% WO/Master 3% 4% Bron: UWV Werkbedrijf, CBS 0% IJsselvecht Nederland Kenmerken werkloosheid Als het aanbod van de arbeidsmarkt niet aansluit op de vraag, ontstaat werkloosheid. De cijfers worden uitgedrukt in het aantal niet werkende werkzoekenden (NWW ers). Dit zijn mensen tussen 15 en 64 jaar die werk zoeken van minstens twaalf uur per week en daarvoor staan ingeschreven bij het UWV WERKbedrijf. In 2010 waren in IJsselvecht mensen werkloos, daarvan was 53% man en 22% van de NWW-ers was ouder dan 55 jaar, terwijl 8% nog geen 25 was. In IJsselvecht had 42% van de NWW ers maximaal een vmbo-opleiding (landelijk 49%), 43% was middelbaar opgeleid (landelijk 35%) en 15% was hoger opgeleid (landelijk 15%). Het aantal NWW in Zorg en WJK is gebaseerd op het aantal bij UWV WERKbedrijf ingeschreven NWW ers in de voor de sector Zorg en WJK meest relevante grofmazige beroepsgroepen. Dit zijn de (para)medische, algemeen verzorgende en sociaalmaatschappelijke beroepsgroepen tot en met het hogere beroepsniveau. In IJsselvecht staan daarom 430 niet-werkende werkzoekenden in Zorg en WJK ingeschreven. Recente ontwikkelingen werkloosheid De ontwikkeling van de werkloosheid weerspiegelt de economische ontwikkeling. Toch valt op dat de werkloosheid ondanks de economische crisis in 2009 en 2010 slechts beperkt steeg, terwijl de productie enorm terugviel. Verklaringen hiervoor zijn: Labour hoarding: mensen in dienst houden met het oog op verwachte toekomstige krapte. Werktijdverkorting en deeltijd-ww Flexibilisering van de arbeidsmarkt: meer flexwerkers en zzp ers. Mogelijke veranderingen in de sectorstructuur: meer diensten en minder industrie waardoor het effect van productiedaling op personele bezetting verandert. Onvervulde vacatures: zelfs op het dieptepunt van de crisis waren er landelijk nog openstaande vacatures. Het is plausibel dat een deel van de mensen die door de crisis hun werk kwijt raakten, konden instromen op nog openstaande vacatures bij andere arbeidsorganisaties. Langer doorleren door jongeren. In IJsselvecht ligt de werkloosheid structureel lager dan landelijk. Het gemiddelde NWW percentage was in ,0% in IJsselvecht en 6,4% in Nederland. 8

10 7 Werkgelegenheid in Zorg & WJK Werknemers in IJsselvecht en Nederland uitgesplitst naar sector, 2009 IJsselvecht Nederland Werkgelegenheid Zorg WJK Zorg % totale % totale % totale absoluut werkgelegenheid absoluut werkgelegenheid absoluut werkgelegenheid absoluut In werknemers % % % In arbeidsvolume werknemers % % % In banen van werknemers % % % WJK % totale werkgelegenheid 2% 2% 2% Bron: Loonaangifte, SWL, CBS, bewerking Etil Ontwikkeling aantal werknemers in Zorg en WJK, in IJsselvecht en Verdeling werknemers naar branches, 2009 Nederland, (index; 2006=100) IJsselvecht 4% IJsselvecht Nederland Bron: Loonaangifte, SWL, CBS, bewerking Etil Ontwikkeling aantal werknemers in IJsselvecht naar branche, NL Gem. jaarlijkse groei (%) Branches (%) Ziekenhuizen (ZKH) ,1% 2,5% Geestelijke gezondheidszorg (GGZ) ,7% 3,4% Gehandicaptenzorg (GZ) ,6% 3,4% Verpleeg- en verzorgingshuizen en thuiszorg (VVT) ,3% 1,6% Zorg overig (ZO) ,4% -0,6% Jeugdzorg (JZ) ,2% 5,2% Kinderopvang (KO) ,8% 9,1% Welzijn en maatschappelijke dienstverlening (WMD) ,7% -1,5% Totaal ,6% 2,2% Bron: Loonaangifte, SWL, CBS, bewerking Etil Bron: Loonaangifte, SWL, CBS, bewerking Etil 9 Gem. jaarlijkse groei % 3% 4% 9% 34% 11% 15% Nederland Nederland 27% 15% 6% 6% 5% 13% 22% 13% 34% 15% 20% 4% 12% 14% 10% 7% 4% Ziekenhuizen Geestelijke gezondheidszorg Gehandicaptenzorg VVT Zorg overig Jeugdzorg Kinderopvang WMD

11 Karakteristieken van werknemers naar branche, IJsselvecht, 2009 Branches Aantal werknemers 2009 Deeltijd factor Gemiddelde leeftijd Aandeel 55+ Aandeel 35- Aandeel vrouwen Ziekenhuizen ,71 40,2 11% 33% 84% GGZ ,78 39,3 13% 38% 76% Gehandicaptenzorg ,66 37,9 10% 42% 85% VVT ,61 40,9 14% 28% 94% Zorg overig ,78 39,2 10% 38% 76% Jeugdzorg 900 0,81 38,1 8% 43% 76% Kinderopvang ,55 34,1 6% 56% 98% WMD ,72 43,1 19% 26% 78% Totaal Zorg en WJK IJsselvecht ,65 39,7 12% 34% 87% Totaal alle sectoren IJsselvecht ,77 38,5 15% 45% 62% Totaal Zorg en WJK Nederland ,67 40,6 15% 33% 84% Totaal alle sectoren Nederland ,79 39,0 16% 43% 59% Bron: Loonaangifte, SWL, CBS, bewerking Etil Aandeel zelfstandigen in werkgelegenheid in Zorg en WJK, (in %) 3,0% 2,5% 2,0% 1,5% 1,0% 0,5% 0,0% Bron: SSB Zelfstandigen Zelfstandigen IJsselvecht Zelfstandigen Nederland Zorg en WJK binnen geheel van sectoren Dit hoofdstuk gaat in op de ontwikkeling van de werkgelegenheid in Zorg en WJK. De werkgelegenheid wordt gemeten in het aantal werknemers, dat is het gemiddeld aantal personen dat in de maand december een arbeidsovereenkomst heeft. De recente recessie is landelijk niet van invloed geweest op de ontwikkeling van de werkgelegenheid in de sector Zorg en WJK. Waar de werkgelegenheid in veel andere sectoren in 2009 sterk is afgenomen, is in de Zorg en WJK sprake van groei. In 2009 bedroeg het aantal werknemers bijna 1,2 miljoen. Gedurende de periode groeide landelijk het aantal werknemers per jaar gemiddeld met ruim twee procent. In IJsselvecht zijn werknemers werkzaam in Zorg en WJK. In totaal omvat de sector Zorg en WJK 17% van alle werknemers. Landelijk is dit aandeel 15%. Evenals landelijk nam de werkgelegenheid in Zorg en WJK in IJsselvecht toe in de periode Procentueel was de toename gemiddeld 0,6% per jaar. De groei vindt met name plaats in Hoewel de grote lijnen herkenbaar zijn is het mogelijk dat de werkgelegenheidsontwikkeling op regionaal niveau, wanneer dit wordt bekeken van jaar op jaar, in sommige gevallen wat vreemde bewegingen kan laten zien. Zo is er bijvoorbeeld in IJsselvecht een groot verschil in werkgelegenheid in de jeugdzorg van 2007 naar Het aantal werknemers neemt dan toe van 500 naar 800 werknemers. Hieraan kunnen meerdere oorzaken ten grondslag liggen. Het vergt nog nader onderzoek om uit te vinden wat daar precies aan de hand is. Branches De ontwikkeling van de werkgelegenheid verschilt sterk tussen de diverse branches. In het algemeen waren in 2009 de meeste werknemers in zowel IJsselvecht als Nederland werkzaam in de branches VVT en ziekenhuizen. Tussen 2006 en 2009 is met name de groei van het aantal werknemers in de kinderopvang en de jeugdzorg landelijk sterk geweest, respectievelijk 9,1 en 5,2%. De groei van het aantal werknemers in de VVT en zorg overig lag met respectievelijk 1,6 en -0,6% onder het gemiddelde voor de sector als geheel. Op regionaal niveau wijkt de ontwikkeling per branche enigszins af van het landelijk beeld. Zo groeien de branches GGZ en jeugdzorg procentueel gezien veel meer dan landelijk. In IJsselvecht nam het aantal werknemers, in de periode , in de branche zorg overig fors af (gemiddeld met 11,4 procent). Kenmerken werknemers in zorgsector Een fors deel van de werkgelegenheid in de Zorg en WJK betreft deeltijdwerk. In IJsselvecht werkte de gemiddelde werknemer in de Zorg en WJK in ,65 werkweek tegenover 0,67 landelijk. De omvang van de gemiddelde werkweek verschilt sterk tussen de diverse branches. In IJsselvecht hebben de branches kinderopvang en VVT de kleinste omvang van de gemiddelde werkweek met respectievelijk 0,55 en 0,61. De gemiddelde leeftijd van werknemers in Zorg en WJK is 40 jaar en 87% van de werknemers is vrouw. Het aandeel jongeren (35-) is bijna driemaal zo groot als het aandeel ouderen (55+). Zelfstandigen in Zorg en WJK Bovenstaande grafiek toont het aandeel zelfstandigen in de sector. In de afgelopen jaren is zowel in IJsselvecht als Nederland het aandeel zelfstandigen toegenomen. De trend van 'individualisering' van de beroepsbevolking, namelijk het in toenemende mate kiezen (vrijwillig of gedwongen) voor een bestaan als zelfstandige zonder personeel (zzp'er) speelt ook een rol in de sector Zorg en WJK. 10

12 8 Instroom in opleidingen voor Zorg & WJK Instroom in opleidingen voor Zorg en WJK in IJsselvecht en Nederland, 2009, absoluut en Instroom in opleidingen voor Zorg en WJK in uitgedrukt als percentage van de totale instroom in opleidingen voor Zorg en WJK IJsselvecht en Nederland, 2009 IJsselvecht Nederland IJsselvecht % instroom % instroom Zorg & WJK Zorg & WJK Absoluut Zorg & WJK V&V SAW Abs. % Kwalificaties Absoluut Abs. % V&V Zorghulp (niveau 1) 19 1% % BOL % % Helpende zorg en welzijn (niveau 2) % % BBL % % Verzorgende (niveau 3) % % HBO % % Verpleegkundige (niveau 4) 163 9% % Verpleegkundige (niveau 5) 122 7% % AG* Assisterenden (niveau 4) 58 3% % SAW Pedagogisch werker (niveau 3) % % V&V SAW Nederland Zorg & WJK Overig Medewerker maatschappelijke zorg (niveau 3) 61 4% % Abs. % Abs. % Pedagogisch werker (niveau 4) % % BOL % % Medewerker maatschappelijke zorg (niveau 4) 28 2% 831 2% BBL % % Sociaal cultureel werker (niveau 4) 16 1% 839 2% HBO % % Sociaal-maatschappelijk dienstverlener (niveau 4) 20 1% 715 1% Bron: DUO-CFI, CBS Onderwijsgegevens, bewerking Etil Sociaal pedagogische hulpverlening (niveau 5) % % Cultureel maatschappelijke vorming (niveau 5) 27 2% 708 1% Maatschappelijke dienstverlening (niveau 5) 139 8% % Totaal Zorg en WJK % % Totaal overige opleidingen Bron: DUO-CFI, CBS Onderwijsgegevens, bewerking Etil * Dit betreft een optelling van de kwalificaties apothekersassistent, doktersassistent en tandartsassistent Overig Instroom in opleidingen voor Zorg en WJK Het onderwijs in de sector draagt aanzienlijk bij aan het arbeidsaanbod. Elk jaar kiest ongeveer een kwart van alle jongeren voor een opleiding voor Zorg en WJK (MBO+HBO). De populairste opleidingen op mbo-niveau zijn verzorgende (niveau 3), pedagogisch werker (niveau 3) en helpende zorg en welzijn (niveau 2). In IJsselvecht zijn dit helpende zorg en welzijn (niveau 2), pedagogisch werker (niveau 3 en 4) en verzorgende (niveau 3). In IJsselvecht is de instroom in BOL- en BBL-opleidingen voor Zorg en WJK enigszins ongelijk: 26% van alle BOL-leerlingen kiest voor een dergelijke opleiding en zo n 23% van de BBL ers maakt deze keuze. Landelijk kiezen BBL'ers juist vaker voor een opleiding voor Zorg en WJK dan BOL-leerlingen. Ongeveer 16% van alle leerlingen in IJsselvecht die instromen in het HBO, kiest voor een opleiding voor Zorg en WJK. In IJsselvecht is de instroom binnen het HBO het grootst in sociaal pedagogische hulpverlening. De grafiek op de rechterpagina (bovenaan) toont dat de totale instroom in opleidingen voor Zorg en WJK tussen is toegenomen. In totaal is de toename ongeveer 5,4% in IJsselvecht. De instroom in opleidingen voor Zorg en WJK is in deze periode minder snel gegroeid dan in andere opleidingen. Kenmerken instroom MBO De samenstelling van de bevolking naar leeftijd verandert in de toekomst en het aandeel personen van niet-nederlandse herkomst neemt toe, met name in grootstedelijke gebieden. Uitgaande van een toenemende vraag naar zorgdiensten is het voor de arbeidsmarkt in de Zorg en WJK van belang om aantrekkelijk te zijn voor deze groep personen. De grafieken op de rechterpagina hebben betrekking op de samenstelling van de instroom in opleidingen voor Zorg en WJK. In IJsselvecht ligt het aandeel allochtonen in zowel BOL- als BBL-opleidingen lager dan landelijk. Dit sluit aan bij het geringere percentage allochtonen in IJsselvecht. Het aandeel 25- plussers ligt in zowel BOL- als BBL-opleidingen hoger dan landelijk. Kenmerken instroom HBO In 2009 lag het aandeel mannen en 25-plussers dat landelijk instroomde in opleidingen voor Zorg en WJK op hbo-niveau respectievelijk rond 19 en 24 procent. Hierin wijkt de regio slechts licht af van het landelijke beeld. In IJsselvecht wijkt het aandeel allochtonen in de hbo-instroom wel sterk af van het Nederlands beeld. Ruim 9% van de instroom betrof in 2009 allochtonen, terwijl het Nederlandse gemiddelde op 23% lag. Ook dit sluit aan bij het geringere percentage allochtonen in IJsselvecht. 11

13 Ontwikkeling instroom in opleidingen voor Zorg en WJK en overige opleidingen, IJsselvecht en Nederland, (in %) 10% 8% 6% 4% 2% 0% Bron: DUO-CFI, CBS Onderwijsgegevens, bewerking Etil Kenmerken instroom in mbo-opleidingen voor Zorg en WJK Kenmerken instroom in mbo-opleidingen voor Zorg en WJK uitgesplitst naar BOL en BBL, 2009, IJsselvecht(in %) uitgesplitst naar BOL en BBL, 2009, Nederland (in %) 100% IJsselvecht Totaal overige opleidingen Nederland Zorg en WJK 100% 80% 60% 40% 20% 0% Aandeel man Aandeel allochtoon Aandeel >25 jaar BOL BBL Bron: DUO-CFI, CBS Onderwijsgegevens, bewerking Etil 80% 60% 40% 20% 0% Aandeel man Aandeel allochtoon Aandeel >25 jaar BOL BBL Bron: DUO-CFI, CBS Onderwijsgegevens, bewerking Etil Kenmerken instroom in hbo-opleidingen voor Zorg en WJK Kenmerken instroom in hbo-opleidingen voor Zorg en WJK 2009, IJsselvecht (in %) 2009, Nederland (in %) 25% 25% 20% 20% 15% 15% 10% 10% 5% 5% 0% Aandeel man Aandeel allochtoon Aandeel >25 jaar 0% Aandeel man Aandeel allochtoon Aandeel >25 jaar Bron: DUO-CFI, CBS Onderwijsgegevens, bewerking Etil Bron: DUO-CFI, CBS Onderwijsgegevens, bewerking Etil 12

14 9 Deelnemers in opleidingen voor Zorg & WJK Kenmerken deelnemers in mbo- en hbo-opleidingen voor Zorg en WJK*, 2010 IJsselvecht Kwalificaties Aantal 2010 Aandeel BOL Aandeel BBL Aandeel mannen Aandeel allochtonen Aandeel 25+ V&V Zorghulp (niveau 1) 28 82% 18% 21% 39% 7% Helpende zorg en welzijn (niveau 2) % 23% 7% 21% 32% Verzorgende (niveau 3) % 44% 5% 11% 40% Verpleegkundige (niveau 4) % 22% 12% 4% 17% Verpleegkundige (niveau 5) 480 n.v.t. n.v.t. 11% 4% 17% AG Assisterenden (niveau 4) % 6% 3% 17% 16% SAW Pedagogisch werker (niveau 3) % 5% 7% 13% 9% Medewerker maatschappelijke zorg (niveau 3) % 25% 27% 9% 32% Pedagogisch werker (niveau 4) % 14% 24% 9% 26% Medewerker maatschappelijke zorg (niveau 4) % 4% 21% 5% 12% Sociaal cultureel werker (niveau 4) % 2% 40% 15% 13% Sociaal-maatschappelijk dienstverlener (niveau 4) 91 98% 2% 25% 13% 9% Sociaal pedagogische hulpverlening (niveau 5) 767 n.v.t. n.v.t. 19% 8% 23% Cultureel maatschappelijke vorming (niveau 5) 119 n.v.t. n.v.t. 39% 13% 25% Maatschappelijke dienstverlening (niveau 5) 536 n.v.t. n.v.t. 23% 9% 27% Totaal Zorg en WJK % 13% 16% 10% 23% Totaal overige opleidingen % 17% 60% 11% 18% Bron: DUO-CFI, CBS Onderwijsgegevens, bewerking Etil * In het onderwijs wordt de term welzijn gehanteerd in plaats van WJK. Kenmerken deelnemers in mbo- en hbo-opleidingen voor Zorg en WJK*, 2010 Nederland Kwalificaties Aantal 2010 Aandeel BOL Aandeel BBL Aandeel mannen Aandeel allochtonen Aandeel 25+ V&V Zorghulp (niveau 1) % 28% 8% 51% 37% Helpende zorg en welzijn (niveau 2) % 17% 10% 40% 21% Verzorgende (niveau 3) % 61% 7% 20% 44% Verpleegkundige (niveau 4) % 41% 14% 14% 26% Verpleegkundige (niveau 5) n.v.t. n.v.t. 13% 13% 21% AG Assisterenden (niveau 4) % 12% 4% 37% 17% SAW Pedagogisch werker (niveau 3) % 14% 7% 30% 14% Medewerker maatschappelijke zorg (niveau 3) % 27% 22% 20% 26% Pedagogisch werker (niveau 4) % 29% 18% 19% 29% Medewerker maatschappelijke zorg (niveau 4) % 48% 24% 14% 40% Sociaal cultureel werker (niveau 4) % 6% 47% 47% 9% Sociaal-maatschappelijk dienstverlener (niveau 4) % 4% 26% 56% 14% Sociaal pedagogische hulpverlening (niveau 5) n.v.t. n.v.t. 19% 23% 27% Cultureel maatschappelijke vorming (niveau 5) n.v.t. n.v.t. 35% 30% 31% Maatschappelijke dienstverlening (niveau 5) n.v.t. n.v.t. 19% 29% 28% Totaal Zorg en WJK % 21% 15% 26% 25% Totaal overige opleidingen % 17% 59% 25% 20% Bron: DUO-CFI, CBS Onderwijsgegevens, bewerking Etil * In het onderwijs wordt de term welzijn gehanteerd in plaats van WJK. 13

15 Kenmerken deelnemers in mbo-opleidingen voor Zorg en WJK Kenmerken deelnemers in hbo-opleidingen voor Zorg en WJK uitgesplitst naar BOL en BBL, 2010, IJsselvecht (in %) 2010, IJsselvecht (in %) 80% 80% 70% 70% 60% 60% 50% 50% 40% 40% 30% 30% 20% 20% 10% 10% 0% 0% Aandeel man Aandeel allochtoon Aandeel >25 jaar Aandeel man Aandeel allochtoon Aandeel >25 jaar BOL BBL Bron: DUO-CFI, CBS Onderwijsgegevens, bewerking Etil Bron: DUO-CFI, CBS Onderwijsgegevens, bewerking Etil Deelnemers MBO Gediplomeerde schoolverlaters van de opleidingen voor Zorg en WJK vormen nieuw aanbod voor de arbeidsmarkt in de sector Zorg en WJK. Het aantal onderwijsdeelnemers op een bepaald moment is een indicatie voor de arbeidsmarktinstroom van gediplomeerden op de middellange termijn. In IJsselvecht volgen op mbo-niveau ruim deelnemers een opleiding voor Zorg en WJK. De meeste deelnemers volgen de mbo-opleidingen pedagogisch werker (niveau 3 en 4), helpende zorg en welzijn (niveau 2) verpleegkundige (niveau 4) en verzorgende (niveau 3). In IJsselvecht volgen op hbo-niveau ongeveer deelnemers een opleiding voor Zorg en WJK. De meeste deelnemers volgen de opleiding sociaal pedagogische hulpverlening. Kenmerken deelnemers In IJsselvecht hebben de opleidingen op niveau 1 en 2 een opvallend hoog aandeel allochtone deelnemers. Er nemen relatief veel mannen deel aan de opleidingen sociaal cultureel werker, medewerker maatschappelijke zorg (niveau 3) en sociaal maatschappelijk dienstverlener. Het aandeel 25-plussers is fors in de opleidingen verzorgende, helpende zorg en welzijn en medewerker maatschappelijke zorg (niveau 3). In vergelijking met BOL-opleidingen, hebben BBL-opleidingen naast een hoog aandeel 25-plussers ook een (beperkt) groter aandeel mannen. Het aandeel allochtonen is echter beperkter dan binnen BOL-opleidingen. Op hbo-niveau wijkt het deel van de deelnemers dat man, allochtoon of 25-plus is af met dat op mbo-niveau. Het aandeel mannen dat op hbo-niveau een opleiding in zorg en welzijn volgt is groter. Het aandeel 25-plussers is op hboniveau groter dan in BOL-opleidingen, maar kleiner dan in BBL-opleidingen. 14

16 10 Sector- & Studierendement Gediplomeerden (abs., 2009), sector- en studierendement in mbo- en hbo-opleidingen, 2007 (in %) SECTORRENDEMENT STUDIERENDEMENT IJsselvecht Nederland Gediplomeerden Rendement Rendement Gediplomeerden Rendement Rendement IJsselvecht Nederland Kwalificaties Zorg & WJK Zorg (%) WJK (%) Zorg & WJK Zorg (%) WJK (%) V&V Zorghulp (niveau 1) 25 20% 0% % 2% 71% 71% Helpende zorg en welzijn (niveau 2) % 0% % 5% 80% 77% Verzorgende (niveau 3) % 0% % 2% 68% 69% Verpleegkundige (niveau 4) % 0% % 1% 69% 65% Verpleegkundige (niveau 5) % 0% % 1% 59% 62% AG Assisterenden (niveau 4) 58 79% 0% % 0% 75% 72% SAW Pedagogisch werker (niveau 3) % 28% % 43% 70% 64% Medewerker maatschappelijke zorg (niveau 3) 21 ** ** % 5% * * Pedagogisch werker (niveau 4) % 11% % 15% 68% 67% Medewerker maatschappelijke zorg (niveau 4) 30 ** ** % 6% * * Sociaal cultureel werker (niveau 4) 47 6% 13% 869 7% 22% 45% 50% Sociaal-maatschappelijk dienstverlener (niveau 4) 19 12% 8% % 9% 55% 53% Sociaal pedagogische hulpverlening (niveau 5) % 15% % 21% 63% 61% Cultureel maatschappelijke vorming (niveau 5) 27 7% 11% 471 7% 26% 55% 49% Maatschappelijke dienstverlening (niveau 5) % 27% % 33% 60% 57% Bron: DUO-CFI, CBS Onderwijsgegevens, SSB, bewerking Etil * Deze opleiding bestond nog niet in schooljaar 2005/2006 en daarom kan geen studierendement worden bepaald. **Geen berekening mogelijk i.v.m. te kleine aantallen. Sectorrendement Het sectorrendement is gedefinieerd als het percentage gediplomeerden van een opleiding voor Zorg en WJK dat een jaar na diplomering werkzaam is in de sector zorg en WJK. Het regionale sectorrendement is bepaald op basis van de woonregio van de gediplomeerde. Het sectorrendement is in IJsselvecht het hoogst voor verzorgenden (niveau 3), verpleegkundigen (niveau 4 en 5) en assisterenden (niveau 4). Eén jaar na diplomering is van alle gediplomeerden tussen de 78 en 89 procent van deze groep werkzaam in de zorgsector. Van de overige opleidingen, zowel op mbo als hbo niveau, is het rendement veel lager. Een laag sectorrendement betekent niet per se dat deze personen niet uiteindelijk in de sector Zorg en WJK gaan werken. Veel gediplomeerden, met name van de lagere niveaus van het mbo, stromen door naar een vervolgopleiding en volgen dus nog enige jaren onderwijs. Een deel van deze personen zal later alsnog instromen op de arbeidsmarkt Zorg en WJK, maar dan vanuit de vervolgopleiding. Studierendement Het studierendement, de mate waarin studenten een diploma halen, loopt uiteen. Van de mbo-leerlingen verpleging en verzorging haalt in IJsselvecht gemiddeld 78% hun diploma, tegenover 75% in Nederland (gewogen gemiddelde op basis van het aantal gediplomeerden). Het gemiddelde studierendement onder mbo-leerlingen SAW in IJsselvecht ligt gemiddeld op 66%. Op niveau 1 en 2 ligt het studierendement in IJsselvecht gemiddeld op 80%, dat is hoger dan het landelijk gemiddelde van 76%. Op niveau 3 en 4 ligt het rendement tussen de 45 en 75% in IJsselvecht. Het studierendement is het laagst voor de opleiding sociaal cultureel werker. Hierin wijkt de regio niet af van het landelijk beeld. Over het algemeen is het rendement van BBL-opleidingen het hoogst. Het studierendement in hbo-opleidingen voor Zorg en WJK ligt lager dan dat in het mbo. In IJsselvecht haalt gemiddeld 60% van de hbo ers zijn diploma in maximaal vijf jaar. De opleiding met het hoogste rendement is sociaal pedagogische hulpverlening. Dit is ook de opleiding met de grootste instroom en het grootste aantal deelnemers. 15

17 16

18 11 Het oordeel van werknemers (Werknemersonderzoek) Werkbeleving 2011 in IJsselvecht en Nederland (vijfpuntsschaal: 1= negatief tot 5 = positief) IJsselvecht Nederland Werkbeleving* Zorg (n=291) WJK (n=90) Zorg (n=8.579) WJK (n=2.349) Ervaren werkdruk 3,5 3,5 3,4 3,5 Waardering door leidinggevende 3,6 3,8 3,6 3,7 Inhoud & omstandigheden werk 4,2 4,2 4,1 4,2 Ervaren zelfstandigheid 3,4 3,7 3,5 3,7 Bron: Werknemersonderzoek Zorg en Welzijn 2011 Stratus, bewerking Etil *Voor uitleg over de samenstelling van de vier onderdelen van "werkbeleving", zie bijlage 2 Werkbeleving 2011 in Nederland uitgesplitst naar branche (vijfpuntsschaal: 1= negatief tot 5 = positief) ZKH GGZ GHZ VVT Zorg overig JZ KO WMD Werkbeleving* (n=2.397) (n=1.017) (n=1.582) (n=2.813) (n=770) (n=805) (n=779) (n=765) Ervaren werkdruk 3,4 3,4 3,3 3,4 3,4 3,3 3,5 3,5 Waardering door leidinggevende 3,6 3,6 3,6 3,6 3,7 3,7 3,8 3,6 Inhoud & omstandigheden werk 4,2 4,1 4,1 4,1 4,2 4,1 4,3 4,2 Ervaren zelfstandigheid 3,4 3,7 3,6 3,6 3,3 3,8 3,5 3,9 Bron: Werknemersonderzoek Zorg en Welzijn 2011 Stratus, bewerking Etil *Voor uitleg over de samenstelling van de vier onderdelen van "werkbeleving", zie bijlage 2 Werkbeleving 2011 van VOV personeel en niet-vov personeel in IJsselvecht Vertrekgeneigdheid VOV personeel in IJsselvecht (in %) (vijfpuntsschaal: 1= negatief tot 5 = positief) VOV personeel Zorg (n=230) VOV personeel Welzijn (n=60) VOV personeel niet-vov personeel Werkbeleving* (n=290) (n=60) Ervaren werkdruk 3,5 3,5 Waardering door leidinggevende 3,7 3,7 Inhoud & omstandigheden werk 4,2 4,2 Ervaren zelfstandigheid 3,4 3,8 Bron: Werknemersonderzoek Zorg en Welzijn 2011 Stratus, bewerking Etil *Voor uitleg over de samenstelling van de vier onderdelen van "werkbeleving", zie bijlage 2 WJK Zorg 5% 7% 15% 15% 15% 17% 0% 5% 10% 15% 20% Op zoek naar een andere baan Op zoek en minimaal enige actie hiertoe ondernomen Op zoek, minimaal enige actie hiertoe ondernomen en buiten de sector zoeken of geen voorkeur hebbend Bron: Werknemersonderzoek Zorg en Welzijn 2011 Stratus, bewerking Etil 17

19 12 Het oordeel van werkgevers (Werkgeversonderzoek*) Knelpunten in personeelsbeleid, top 5 IJsselvecht (n=23) Nederland (n= 1.000) Het aantrekken van (nieuw) personeel 40% Beheersing van de werkdruk 27% Onvoldoende beschikbaarheid van personeel a.g.v. verlof/vakantie 35% Onvoldoende beschikbaarheid van personeel a.g.v. verlof/vakantie 21% Het afstoten vanovertollig personeel 21% Het aantrekken van (nieuw) personeel 20% Het aantrekken en/of behouden van etnische minderheden 21% Vergrijzing van het personeel 20% Beperkingen als gevolg van arbeidstijdenregelingen 16% Loonkosten 17% Bron: Werkgeversonderzoek Zorg en Welzijn 2011 Stratus, bewerking Etil Maatregelen die de instellingen nemen om de werkdruk te verminderen Top 5 en ranking meest succesvolle maatregelen, IJsselvecht en Nederland IJsselvecht (n=23) Nederland (n= ) Meest succesvol Werkprocessen efficiënter vormgeven 38% Werkprocessen efficiënter vormgeven 15% 1 Betere roostering 21% Door extra personeel aan te trekken 11% 2 Door extra personeel aan te trekken 7% Betere roostering 8% 3 Werkdrukanalyse 4% Werkdrukanalyse 4% - Door een wachtlijst in te stellen 1% Coaching van leidinggevenden 3% 4 Geen maatregelen genomen 31% Geen maatregelen genomen 42% Bron: Werkgeversonderzoek Zorg en Welzijn 2011 Stratus, bewerking Etil Werknemers In juni 2011 gaven 381 werknemers in IJsselvecht hun oordeel over werken in de sector Zorg en WJK. Op de linkerpagina staan enkele resultaten van dit onderzoek. Aan de hand van een aantal stellingen is de werkbeleving van medewerkers in de sector gemeten. Het gaat hier om vier factoren die gezamenlijk de gemiddelde werkbeleving vormen. In zowel de Zorg als WJK is men het meest tevreden over de inhoud en omstandigheden van het werk zelf. In de Zorg is men het minst tevreden over de ervaren zelfstandigheid, in WJK is dit de ervaren werkdruk. In IJsselvecht is er slechts één verschil in werkbeleving tussen VOV-personeel en niet-vov personeel. Het VOV-personeel is minder positief over de ervaren zelfstandigheid dan niet- VOV personeel. Ongeveer 17% van het VOV-personeel in de Zorg in IJsselvecht geeft aan op zoek te zijn naar een andere baan (landelijk 13%). In de sector WJK ligt dit percentage lager, op 15%. Dit is gelijk aan het landelijk gemiddelde. In zowel Zorg als WJK is ongeveer deze gehele groep echt actief op zoek naar een andere baan. Actief op zoek wil zeggen dat mensen van zichzelf aangeven activiteiten te ontplooien om een nieuwe baan te vinden. In de Zorg is weer eenderde van de actief zoekenden op zoek naar een baan buiten de sector, in WJK bijna de helft. In IJsselvecht is het dreigende verlies voor de Zorg dus ongeveer 5%, voor WJK ongeveer 7%. Werkgevers Ook werkgevers zijn in juni 2011 benaderd voor een onderzoek en in totaal hebben 23 werkgevers in IJsselvecht deelgenomen. In het onderzoek is onder andere gevraagd naar knelpunten in personeelsvoorziening en maatregelen om werkdruk te verminderen. De top 5 van knelpunten in personeelsbeleid wijkt in IJsselvecht af van het landelijk gemiddelde. Het nummer 1 knelpunt dat werkgevers in IJsselvecht ervaren is het aantrekken van (nieuw) personeel. Landelijk is de beheersing van de werkdruk het nummer 1 knelpunt. Verder valt op dat 21% van de werkgevers in IJsselvecht aangeeft dat "het afstoten van overtollig personeel" een knelpunt in het personeelsbeleid vormt. Ook de maatregelen om de werkdruk te verminderen komen in IJsselvecht niet geheel overeen met het landelijk beeld. Hoewel de werkgevers in IJsselvecht de beheersing van werkdruk niet boven aan de lijst van knelpunten zetten, lijken de maatregelen daar wel voor een belangrijk deel op gericht te zijn (bijvoorbeeld efficiënter werken en extra personeel aantrekken). * De resultaten van het werkgeversonderzoek zijn op regionaal niveau niet representatief maar indicatief 18

20 13 Samenvattend overzicht AANBOD IJsselvecht ontgroent (afname van het aantal jongeren) en vergrijst (toename van het aantal ouderen) De potentiële beroepsbevolking, alle mensen tussen 15 en 64 jaar, bestond in 2009 uit mensen in IJsselvecht. Tot 2018 zal dit aantal nog licht groeien, waarna de potentiële beroepsbevolking zal gaan dalen. In 2009 was de bruto participatiegraad in IJsselvecht 71%, wat gelijk is aan het landelijk gemiddelde. Ook de komende jaren blijft de arbeidsparticipatie stijgen. Deze stijging vindt voornamelijk onder vrouwen plaats. In IJsselvecht is de arbeidsparticipatie onder ouderen ongeveer gelijk aan het landelijk gemiddelde. Zowel in 2009 als in 2015 ligt de arbeidsparticipatie van jongeren in IJsselvecht hoger dan landelijk. De participatie van allochtonen ligt in 2009 hoger dan landelijk. In 2009 bestaat de beroepsbevolking in IJsselvecht uit personen. De komende jaren blijft de beroepsbevolking in IJsselvecht groeien. Dit komt met name door de stijgende arbeidsparticipatie van vrouwen. VRAAG In IJsselvecht zijn werknemers werkzaam in Zorg en WJK. In totaal omvat de sector Zorg en WJK 17% van alle werknemers, tegenover 15% landelijk. De meeste mensen zijn werkzaam in de branches VVT en ziekenhuizen. In de periode nam de werkgelegenheid in Zorg en WJK in IJsselvecht toe met gemiddeld 0,6% per jaar, terwijl de werkgelegenheid landelijk toenam met ruim 2% per jaar. Landelijk is met name de groei in de kinderopvang en de jeugdzorg sterk geweest. In de regio is er sprake van een sterke groei in jeugdzorg en GGZ. Een fors deel van de werkgelegenheid in de Zorg en WJK betreft deeltijdwerk. In IJsselvecht werkte de gemiddelde werknemer in de Zorg en WJK in ,65 werkweek tegenover 0,67 landelijk. Regionaal gezien hebben de branches kinderopvang en VVT de kleinste omvang van de gemiddelde werkweek. De gemiddelde leeftijd van werknemers in Zorg en WJK is 40 jaar en 87% van de werknemers is vrouw. In IJsselvecht is het aandeel jongeren (35-) bijna driemaal zo groot als het aandeel ouderen (55+). In de afgelopen jaren is zowel in IJsselvecht als Nederland het aandeel zelfstandigen werkzaam binnen Zorg en WJK toegenomen. ONDERWIJS Het onderwijs in de sector draagt aanzienlijk bij aan het arbeidsaanbod. Elk jaar kiest bijna een kwart van alle jongeren voor een opleiding voor Zorg en WJK. Tussen 2006 en 2009 is de totale instroom in opleidingen voor Zorg en WJK in IJsselvecht gegroeid met 5,4%. Binnen Zorg en WJK kiezen de meeste leerlingen in IJsselvecht voor mbo-opleidingen pedagogisch werker (niveau 3 en 4), helpende zorg en welzijn (niveau 2) verpleegkundige (niveau 4) en verzorgende (niveau 3). Binnen het HBO is de instroom in sociaal pedagogische hulpverlening het grootst. In IJsselvecht ligt het aandeel allochtonen bij de instroom in zowel BOL als BBLopleidingen lager dan landelijk. Het aandeel 25-plussers ligt in zowel BOL als BBLopleidingen hoger dan landelijk. Het sectorrendement ligt tussen de 78 en 89% voor verzorgenden (niveau 3), verpleegkundigen (niveau 4 en 5) en assisterenden (niveau 4) in IJsselvecht. Van de overige opleidingen, zowel op mbo als hbo niveau, is het rendement (veel) lager. In IJsselvecht ligt het studierendement van mbo-leerlingen V&V gemiddeld op 78%, dat is hoger dan het landelijk gemiddelde van 75%. Onder mbo-leerlingen SAW haalt ongeveer 66% zijn diploma in IJsselvecht. Op niveau 1 en 2 ligt het studierendement in IJsselvecht op 80% (landelijk 76%). OORDEEL WERKNEMERS-WERKGEVERS 381 werknemers in Zorg en WJK hebben in IJsselvecht hun oordeel gegeven over werken in de sector. Werknemers in zowel Zorg als WJK zijn het meest tevreden over de inhoud en omstandigheden van het werk zelf In de Zorgsector is men het minst tevreden over de ervaren zelfstandigheid, in de sector WJK is dit de ervaren werkdruk. In IJsselvecht is VOV-personeel iets minder positief over de ervaren zelfstandigheid dan niet-vov personeel. Ongeveer 17% van het VOV-personeel in IJsselvecht geeft aan op zoek te zijn naar een andere baan. In de sector WJK ligt dit percentage lager, op 15%. In zowel Zorg als WJK is ongeveer deze gehele groep echt actief op zoek naar een andere baan. In de Zorg is weer bijna eenderde van de actief zoekenden op zoek naar een baan buiten de sector, bij WJK is dit de helft. Het nummer één knelpunt dat 23 werkgevers in IJsselvecht ervaren is het aantrekken van (nieuw) personeel. Landelijk is de beheersing van de werkdruk knelpunt nummer één. Hoewel de werkgevers in IJsselvecht de beheersing van werkdruk niet boven aan de lijst van knelpunten zetten, lijken de maatregelen daar wel voor een belangrijk deel op gericht te zijn (bijvoorbeeld efficiënter werken en extra personeel aantrekken). In IJsselvecht haalt gemiddeld 60% van de hbo ers zijn diploma in maximaal vijf jaar. 19

21 Definities 2. (Potentiele) beroepsbevolking Bevolking Potentiële beroepsbevolking 3. Arbeidsparticipatie Bruto participatiegraad Allochtoon Autochtoon 4. Beroepsbevolking Beroepsbevolking Werkzame beroepsbevolking Werkloze beroepsbevolking 5. Pendel Inkomende pendel Uitgaande pendel Bevolking op 1 januari per jaar. Het betreft de geregistreerde bevolking van een gebied. Peildatum: 1 januari. Bron: CBS Statline, bewerking Etil. Alle personen van jaar. Peildatum: jaargemiddelde. Bron: CBS Statline, bewerking Etil. Het aandeel van de werkzame én werkloze beroepsbevolking in de potentiële beroepsbevolking (= bevolking jaar) weergegeven als een percentage. Bruto participatiegraad wordt ook wel arbeidsparticipatie of beroepsdeelneming genoemd. Peildatum: jaargemiddelde. Bron: CBS Statline, EBB, bewerking en prognose Etil. Persoon van wie ten minste één ouder in het buitenland is geboren. Bron: CBS Statline. Persoon van wie de beide ouders in Nederland zijn geboren, ongeacht het land waar men zelf is geboren Bron: CBS Statline. De beroepsbevolking is gelijk aan de som van de werkzame beroepsbevolking en de werkloze beroepsbevolking. Peildatum: jaargemiddelde. Bron: CBS Statline, EBB, bewerking en prognose Etil. De werkzame beroepsbevolking bestaat uit personen (= bevolking jaar) die ten minste 12 uur per week betaald werken of werk hebben aanvaard. Peildatum: jaargemiddelde. Bron: CBS Statline, EBB, bewerking Etil. De werkloze beroepsbevolking bestaat uit personen (= bevolking jaar) die geen betaald werk hebben (of minder dan 12 uur per week) en die aangeven meer dan 12 uur per week te willen werken, daarvoor op korte termijn beschikbaar zijn en de afgelopen vier weken actief naar werk hebben gezocht. Peildatum: jaargemiddelde. Bron: CBS Statline, EBB, bewerking en prognose Etil. Het aantal personen dat in een bepaald gebied komt werken maar woonachtig is in een ander gebied. De populatie omvat alle werknemers bij bedrijven en instellingen in Nederland die op enig moment in de maand december werkzaam waren. Peildatum: maandgemiddelde december. Bron: Loonaangifte, SWL, CBS, bewerking Etil Het aantal personen dat in een bepaald gebied woont maar werkt in een ander gebied. De populatie omvat alle werknemers bij bedrijven en instellingen in Nederland die op enig moment in de maand december werkzaam waren. Personen die in het buitenland werken zijn niet in de uitgaande pendel opgenomen (geen gegevens over bekend). Peildatum: maandgemiddelde december. Bron: Loonaangifte, SWL, CBS, bewerking Etil 20