COMET: wat is het en wanneer pas je het toe? Inleiding op het symposium. Dr. Kees Korrelboom, klinisch psycholoog-psychotherapeut

Transcriptie

1 COMET: wat is het en wanneer pas je het toe? Inleiding op het symposium Dr. Kees Korrelboom, klinisch psycholoog-psychotherapeut

2 Een stukje geschiedenis : (C)GT: individuele casusconceptualisatie SORC Iedere patiënt is uniek geval Op basis van de leertheorie Theorie gestuurde praktijk (scientist-practitioner) : opkomst evidence based protocollen Patiënt is onderdeel (diagnostische) groep Iedere stoornis zijn eigen protocol Empirisch gestuurde praktijk (practitioner-technician) CGT-specialist wordt depressie-, angst-, etc. specialist Vanaf 2000: toenemende integratie

3 Integratie van wat? Cognitieve wetenschap en CGT Cognitieve representaties (ipv. automatische gedachten) En het beïnvloeden daarvan Imaginaire technieken Cognitieve processen En het beïnvloeden daarvan Cognitieve bias modificatie trainingen Science informed practitioner Transdiagnostische visie Weg van de verschillen in verschijningsvorm Naar overeenkomsten in onderliggende processen Referentiële en sequentiële associaties Memory retrieval hierarchie

4 Referentieel en sequentieel CS activeert geheugen-representatie van UCS Naast UCS zelf ook CS-UCS relatie geactiveerd Straat activeert verwachting paniekaanval Sequentieel: A B Voorbeeld van Pavloviaans verwachtingleren Snelweg activeert herinnering/herbeleving ongeluk Referentieel A B Voorbeeld van evaluatief leren Discussie over Theoretische status Klinische relevantie

5 Stellingname mbt sequentieel referentieel Onderscheid referentieel vs. sequentieel klinisch relevant Socratische dialoog daagt beide associaties uit Maar nieuwe opvattingen aan den lijve ervaren verschilt Sequentieel: falsificeren verwachting Exposure in vivo Referentieel: attitudeverandering tav. intrinsieke betekenis Herevaluatie Betekenisniveau Betrekkingniveau

6 Memory retrieval hierarchie Elk concept heeft meerdere betekenissen Opgeslagen in lange termijn geheugen CS cognitieve bias en priming UCS activeren 1 Betekenis tegelijk actief Psychopathologie Disfunctionele betekenissen winnen te vaak Psychotherapie Beïnvloeden competitie COMET doet dat m.n. bij referentiële associaties Versterken functionele betekenissen in hiërarchie Verzwakken disfunctionele betekenissen in hiërarchie

7 Hoe doet COMET dat Bepaal disfunctionele (referentiële) betekenis Wat zegt CS over jou (de wereld om je heen; toekomst) Stel vast dat deze betekenis niet klopt Is dat 100% waar; Socratische dialoog Verzamel ervaringen met tegenbewijzen Schrijven; registreren Versterk die tegenbewijzen in retrieval competitie Emotionele saillantie Imaginatie; motoriek; zelfverbalisatie; (muziek) Herhaling Sessie; huiswerk Associatie Contraconditionering

8 COMET is dus Voelbaar maken wat patiënt al weet Serie protocollen voor diverse problemen met relevante referentiële betekenisverlening Zelfbeeld; paniek; piekeren/rumineren; frustratie; craving; auditieve hallucinaties; obsessies Zelfde uitgangspunt maar verschillende accenten Kortdurend (6-9 sessies) Individueel of groep (6-10 patiënten) COMET komt in drie kleuren Veranderen van inhoudelijke betekenis Veranderen van betrokkenheid Combinatie

9 Veranderen van inhoudelijke betekenis De geactiveerde betekenis klopt niet Zelfbeeld (eetstoornissen; depressie; sociale fobie persoonlijkheidstoornissen; andere?) Ik heb wel vaak het gevoel dat ik waardeloos ben, maar eigenlijk ben ik best OK Paniek (paniekstoornis/agorafobie) Ik voel mij wel vaak machteloos staan tegenover paniekcues, maar misschien kan ik ze wel de baas

10 Veranderen van betrokkenheid De betrokkenheid op de (op zich wellicht juiste) betekenis is te groot Piekeren en rumineren (GAS en depressie) Waarover ik mij druk maak zou ik eigenlijk moeten loslaten Ze zijn te onbelangrijk Ik heb er toch geen invloed op Frustratie (impuls- en persoonlijkheidstoornissen) Het gemok en gewroeg over het/de mij ten deel gevallen onrecht/overkomen pech zou ik eigenlijk moeten loslaten Ik kan het toch niet veranderen Ik maak het zo voor mijzelf alleen maar nog erger

11 Combinatie (1) De betekenis klopt niet en de betrokkenheid is te groot Hallucinaties (psychose) Wat de stemmen over mij zeggen voelt vaak als waar, ook al weet ik dat het niet waar is Los daarvan trek ik mij teveel van hun boodschap aan en dat zou ik niet moeten doen Obsessies (dwangstoornis) Ik heb vaak het gevoel dat er een steekje aan mij los zit omdat ik dit soort bizarre gedachten heb, maar ik weet dat het niet zo is Los daarvan trek ik mij die rare gedachtes toch aan en dat zou ik niet moeten doen

12 Combinatie (2) Craving (verslaving) Zodra ik trek ervaar, of andere prikkels tot gebruik tegenkom, heb ik het gevoel dat ik een slappeling ben die toch geen weerstand kan bieden, maar misschien is dat wel niet helemaal waar Zodra ik trek ervaar of andere prikkels tot gebruik tegenkom, kan ik mij er moeilijk van los maken en dat zou ik wel moeten doen

13 Onderzoek Diverse COMET protocollen bij diverse problematieken in verschillende studies onderzocht Tot nu toe bijna altijd succesvol Uitzondering: zelfhulp versie van obsessieprotocol bij Steffen Moritz Te ingewikkeld? Over een aantal van die studies straks meer Wel al vast enkele algemene discussiepunten

14 Algemene discussiepunten Replicaties Andere groepen Follow-ups Nu: max 6 maanden bij paniek en 1 x zelfbeeld Afzetten tegen werkzame interventies Nu: alleen bij paniek (=) en obsessies (?) Andere maten Zelfbeeld: impliciet en stabiliteit Overeenkomsten Oplossingsgericht-achtige benaderingen Nadruk op wat goed gaat/is gegaan Imaginaire rescripting: aan den lijve ervaren intrinsieke betekenissen Lichaamshouding/motoriek Waar gebeurde positieve gebeurtenissen

15 Tot slot Sprekers gaan in op inhoud van en onderzoek naar aantal COMET protocollen Welk COMET protocol wordt besproken Op welke betekenisverlening sluit COMET hier aan Waarom kan dat relevant zijn voor deze stoornis Hoe ziet behandeling er in grote lijnen uit Hoe is het onderzocht Wat zijn de uitkomsten Welke conclusies kunnen daaraan worden verbonden Wat zijn mogelijke pitfalls

16 De rest van het symposium Maaike Maarsingh COMET Zelfbeeld bij depressie Sjef Peeters COMET Paniek bij paniekstoornis (met agorafobie) Wilfried Ekkers COMET Ruminatie bij depressie (bij ouderen) Mark van der Gaag COMET Hallucinaties bij psychose

17 Einde Dank voor jullie belangstelling En blijf vooral nog even zitten