Metacognitieve therapie voor Gegeneraliseerde Angst Stoornis. Colin van der Heiden. Workshop VGCt Najaarsconferentie 7 november 2012
|
|
- Juliaan Erik Bakker
- 8 jaren geleden
- Aantal bezoeken:
Transcriptie
1 Metacognitieve therapie voor Gegeneraliseerde Angst Stoornis Colin van der Heiden Workshop VGCt Najaarsconferentie 7 november 2012
2 PROGRAMMA inleiding metacognitieve theorie video-demonstratie: uitvragen metacognitieve model inleiding metacognitieve therapie oefeningen in subgroepen: onderzoeken opvattingen over piekeren - piekergedachteschema - gedragsexperiment
3 DIAGNOSTIEK (1) DSM-IV-TR: - overmatige angst en piekeren over meerdere zaken - piekeren als onbeheersbaar beleefd Enkele voorbeelden: - wat nu als mijn vriend last van zijn keel krijgt? - ik houd de agenda s van 7 mensen bij
4 DIAGNOSTIEK (2) Onderscheid GAS-piekeren en ander gepieker GAS komt veel voor, maar 1) piekeren = transdiagnostisch, en 2) hoge comorbiditeit Vraag: bestaat GAS dan wel? Antwoord: ja Hoe zit dat dan?: pure GAS zoekt geen hulp (Wittchen et al., 2001) Vraag 2: wat onderscheidt GAS-gepieker dan van ander gepieker? Antwoord: 1) negatieve opvattingen over piekeren 2) piekeren gaat steeds weer over andere zaken
5 DIAGNOSTIEK (3) Kernvraag differentiaaldiagnostiek ZIJN UW KLACHTEN OVER, ALS HET PROBLEEM WAAROVER U PIEKERT WORDT OPGELOST? A: Ja (dan geen GAS) B: Nee (dan mogelijk GAS)
6 Differentiaaldiagnostiek 1(Van der Heiden et al., 2008) GAS 1. Piekeren als onbeheersbaar beleefd 2. Piekeren over meerdere onderwerpen 3. Aanhoudende klachten a.g.v. piekeren 4. Functioneren ernstig verstoord door piekeren GAS 1. Klachten minimaal half jaar aanwezig 2. Piekeren als onbeheersbaar beleefd GAS 1. Geen frequente paniekaanvallen 2. Lichamelijke sensaties vaak niet in piek 3. Angstaanvallen geïnterpreteerd als aanwijzing dat piekeren bedreigend/schadelijk is GAS 1. Handelingen dienen om piekeren te voorkomen 2. Zorgen over realistische, alledaagse zaken 3. Piekeren meestal niet in beelden 4. Piekeren als egosyntoon beleefd; vaak ambivalente houding tegenover piekeren 5. Inhoud piekeren is dynamisch NORMAAL PIEKEREN 1. Piekeren als beheersbaar beleefd 2. Piekeren meestal over één onderwerp 3. Geen aanhoudende klachten 4. Functioneren niet (ernstig) beperkt AANPASSINGSSTOORNIS 1. Klachten korter dan half jaar 2. Piekeren niet onbeheersbaar PANIEKSTOORNIS 1. Frequente paniekaanvallen 2. Aanvallen leiden tot snelle piek 3. Symptomen geïnterpreteerd als aanwijzing voor flauwvallen, gek worden, hartaanval, controleverlies of dood gaan OBSESSIEVE-COMPULSIEVE STOORNIS 1. Handelingen dienen om gevaar te bezweren 2. Obsessies vaak als vreemd of ongepast beschouwd 3. Obsessies ook in beelden 4. Obsessies als zich opdringend, ongewenst en egodystoon beleefd 5. Obsessies hebben statische inhoud
7 Differentiaaldiagnostiek 2 (Van der Heiden et al., 2008) GAS 1. Focus zorgen varieert 2. Weinig tot geen vermijding van (sociale) situaties 3. Functioneren verstoord a.g.v. het gepieker GAS 1. Angst ziekte te krijgen 2. Zorgen betrekking op steeds weer andere, alledaagse onderwerpen 3. Hooguit periodiek alert op lichamelijke sensaties 4. Weinig tot geen controleren van het lichaam, en dan hooguit periodiek 5. Medisch onderzoek geeft geruststelling GAS 1. Spierspanningklachten in nekschouders 2. Zorgen over toekomstige gebeurtenissen SOCIALE FOBIE 1. Focus zorgen altijd negatieve beoordeling en/of beschamend gedrag 2. Zoveel mogelijk vermijden sociale situaties 3. Functioneren verstoord a.g.v. vermijdingsgedrag HYPOCHONDRIE 1. Overtuiging ziekte te hebben 2. Zorgen altijd betrekking op gezondheid 3. Alert op lichamelijke sensaties 4. Controleren lichaam 5. Medisch onderzoek leidt hooguit tot kortdurnde geruststelling STEMMINGSSTOORNISSEN 1. Weinig tot geen spierspanningklachten in nekschouders 2. Rumineren over verleden
8 ACHTERGROND CGT wel effectief, maar hooguit 50% herstel Hypothese: behandelingen niet gebaseerd op stoornisspecifiek theoretisch model
9 METACOGNITIEF MODEL - iedereen piekert wel eens - inhoud normaal en GAS gepieker niet te onderscheiden - niet de inhoud is het probleem, maar processen die een rol spelen bij de ontwikkeling en in stand houding ervan - pathologisch piekeren geassocieerd met metacognitieve opvattingen over piekeren
10 METACOGNITIEF MODEL 2 TYPEN METACOGNITIES 1. positieve opvattingen: reden dat mensen piekeren 2. negatieve opvattingen: leiden tot piekeren over niet-cognitieve reden dat mensen behandeling zoeken leiden tot piekeren over piekeren gebeurtenissen (metagepieker)
11 METACOGNITIES: Enkele voorbeelden uit de MetaCognitie Vragenlijst) Positieve metacognities 1. Piekeren helpt me om toekomstige problemen te vermijden 26. Mensen die niet piekeren, hebben geen diepgang 38. Ik heb piekeren nodig om dingen af te krijgen 60. Het zou niet normaal zijn, indien ik niet piekerde Negatieve metacognities 2. Piekeren is gevaarlijk voor mij 8. Indien ik mijn gepieker de vrije loop laat, zal het mij uiteindelijk beheersen 11. Wat ik ook doe om het te stoppen, mijn gepieker houdt aan 36. Als ik begin te piekeren kan ik er niet meer mee ophouden
12 METACOGNITIEF MODEL positieve metacognities: - gevolg van bekrachtiging/ modelleren - piekeren als copingstrategie gevolgen op LT: - toename gevoeligheid gevaar - meer negatieve uitkomsten gegenereerd - positieve opvattingen in stand
13 METACOGNITIEF MODEL piekeren op LT ook negatief beoordeeld: - geleidelijke toename piekeren - nieuwe info negatieve metacognities in stand door: - gedragsresponsen - pogingen piekeren te beheersen - emotionele responsen
14 IN SCHEMA aanleiding (een wat-als -gedachte, die de piekerketen in gang zet) positieve opvattingen over piekeren worden geactiveerd piekeren over het onderwerp dat aanleiding gaf tot het gepieker negatieve opvattingen over piekeren worden geactiveerd piekeren over het (aanhoudende) gepieker gedrag om piekeren te voorkomen pogingen niet te piekeren of piekeren te onderdrukken angst of nervositeit
15 OPSPOREN OPVATTINGEN OVER PIEKEREN gericht vragen naar beoordeling piekeren voor-nadelenlijst opsporen gedachtencontrolegedrag en functie daarvan uitvragen experiment voorstellen: bv concentreren op piekeren Vragenlijsten bv Meta Cognitie Vragenlijst
16 IN SCHEMA: een voorbeeld dochter haalt een onvoldoende op school; gedachte: wat als ze haar school niet af kan maken? - ik moet alle mogelijkheden doornemen zodat ik kan voorkomen dat ze haar school niet haalt - als ik goed nadenk kan ik nog in actie komen en problemen op school voorkomen - als ze school niet afmaakt krijgt ze geen werk - als ze school niet afmaakt zal ze geen partner krijgen - dan wordt ze depressief en misschien krijgt ze dan zelfmoordneigingen - ik kan het gepieker niet stoppen -van steeds maar piekeren word je depressief als ik blijf piekeren word ik zelf nog depressief als ik depressief word gaat mijn vrouw bij me weg als ik depressief word willen mijn kinderen me niet meer zien en blijf ik alleen achter bijles geven aan dochter afleiding zoeken positief denken angst en spanning
17 LEUK, MAAR HOE DOE JE DAT NU? DVD-DEMONSTRATIE UITVRAGEN METACOGNITIEVE MODEL
18 OEFENING IDENTIFICEREN VAN METACOGNITIES in 2 of 3-tallen oefenen - gebruik zoekschema - gebruik cases Ab en Diny (of eigen casus) - let op: de algemene info over Ab en Diny mag iedereen lezen; de aanvullende info is alleen voor diegene die de client speelt doel: metacognitieve model invullen
19 METACOGNITIEVE THERAPIE cruciaal: wijzigen opvattingen over het piekeren verschil met eerdere GAS-behandelingen: - niet aanleren piekercontrolemanieren - niet gericht op piekerinhoud (type I) algemene volgorde: 1. oncontroleerbaarheid 2. opvattingen over het gevaar van piekeren 3. positieve opvattingen over piekeren 4. oefenen in alternatieve infoverwerkingsstrategieën
20 ONDERZOEKEN VAN NEGATIEVE OPVATTINGEN OVER PIEKEREN verbale reattributie: - bewijzen/argumenten uitvragen (socratische dialoog) - oorzakelijk mechanisme piekeren-catastrofe - bevragen oncontroleerbaarheids beoordelingen - voorlichting (piekeren = normaal) - dissonantietechnieken
21 PIEKERGEDACHTESCHEMA (pgs) onderzoeken van opvattingen over het piekeren Noteer de opvatting over piekeren die u wilt onderzoeken: Argumenten die de opvatting over piekeren ondersteunen: Argumenten die in strijd zijn met de opvatting over piekeren: Alternatieve evenwichtige opvatting: Resultaat van het onderzoek: Bij negatieve opvattingen over piekeren: Stel dat u weer over de beschreven zaken zou piekeren en u denkt aan uw nieuwe opvatting, wat zou dan het gevolg daarvan zijn voor uw gevoelens van angst? Zou de sterkte van uw angst veranderen op de schaal lopend van 0 tot 100?Zou u wellicht andere gevoelens ervaren als u de nieuwe gedachte over het piekeren zou gebruiken op momenten dat u piekert?zo ja, welke en hoe sterk zouden deze zijn? Bij positieve opvattingen over piekeren: Zou u op basis van de nieuwe gedachte weer gaan piekeren als u in een vergelijkbare situatie terecht zou komen? Of zou u iets anders doen? Zo ja, wat?
22 HULPVRAGEN om argumenten tegen te verzamelen Enkele voorbeelden Welke argumenten pleiten tegen de opvatting over piekeren? Heeft u ervaringen gehad die laten zien dat uw opvatting niet altijd of niet volledig klopt? Stel dat een goede vriend(in) of familielid uw opvatting over piekeren zou hebben, wat zou u dan tegen hem/haar zeggen? Als u een negatieve opvatting onderzoekt: hoe vaak heeft u in uw leven al gepiekerd en hoe vaak zijn de gevreesde gevolgen van het piekeren uitgekomen? Als u een positieve opvatting onderzoekt: zijn er situaties in uw leven geweest waar u niet over piekerde? Zo ja,hoe zijn die afgelopen?
23 HULPVRAGEN om een alternatieve gedachte te formuleren Hoe kan ik op basis van de genoteerde argumenten voor en tegen de opvatting over piekeren, op een andere manier tegen piekeren aankijken? Vat de argumenten die de opvatting over piekeren ondersteunen in één zin samen. Vat daarna de argumenten die in strijd zijn met de opvatting over piekeren in één zin samen. Verbindt de twee zinnen door het woord maar er tussen te zetten.
24 ONDERZOEKEN VAN NEGATIEVE OPVATTINGEN OVER PIEKEREN verbale reattributie: - bewijzen/argumenten uitvragen (socratische dialoog) - oorzakelijk mechanisme piekeren-catastrofe - ervaringen waarin piekeren wel beheersbaar bleek - dissonantietechnieken
25 WIJZIGEN VAN NEGATIEVE OPVATTINGEN OVER PIEKEREN gedragsexperimenten: - gecontroleerde piekerperioden: doel: testen oncontroleerbaarheid en gevaar - verlies van controle (paradoxaal) - erger piekeren tijdens spontane piekerperiodes
26 DEMONSTRATIE & OEFENING: ONDERZOEKEN VAN NEGATIEVE OPVATTINGEN in dezelfde subgroepen oefenen: - maak weer gebruik van Ab en Diny - onderzoek een negatieve opvatting over piekeren die in oefening 1 werd opgespoord - gebruik het piekergedachteschema spreek evt. ook een gedragsexperiment af
27 ONDERZOEKEN VAN POSITIEVE OPVATTINGEN standaard verbale technieken navragen van situaties waarin niet gepiekerd werd, maar de afloop positief was mismatchstrategieën stoppen met piekeren -experimenten piekertoename-experiment of combinatie van de laatste twee
28 (DEMONSTRATIE &) OEFENING ONDERZOEKEN VAN POSITIEVE METACOGNITIES in dezelfde subgroepen oefenen: - maak weer gebruik van Ab en Diny - onderzoek een positieve metacognitie m.b.v. een PGS en/of een gedragsexperiment
29 INTERVENTIES voor het anders leren omgaan met bedreigende informatie dan er over te gaan piekeren verminderen van gevoeligheid voor beangstigende info: standaard CGT gericht op de zorgen zelf (type I) strategiewijzigingen: - opheffen vermijdingsgedrag - laten gaan i.p.v. onderdrukken
30 OEFENING: uitleggen van het metacognitieve model aan de patiënt in dezelfde subgroepen oefenen: - leg het MCT-model en de behandeling uit
31 MAAR WERKT HET OOK? Effectstudies metacognitieve therapie voor GAS Drie gepubliceerde studies - open studie: Wells & King (2006) - RCT: Wells et al. (2010) MCT vs AR - RCT: Van der Heiden et al. (2012): MCT vs IUT vs DT Eén ongepubliceerde studies: - open studie: Van der Heiden & Melchior (submit): group MCT Uitkomsten: - MCT leidt tot significante afname van klachten - grote ESs en hoge herstelprecentages - MCT superieur aan AR en IUT
Metacognitieve therapie voor de Gegeneraliseerde Angst Stoornis. Colin van der Heiden. Workshop NJC-VGCt Zwolle, 12 april 2013
Metacognitieve therapie voor de Gegeneraliseerde Angst Stoornis Colin van der Heiden Workshop NJC-VGCt Zwolle, 12 april 2013 PROGRAMMA inleiding metacognitieve theorie video-demonstratie en oefening: uitvragen
Nadere informatieColin van der Heiden
Workshop: Metacognitieve therapie voor de Gegeneraliseerde Angst Stoornis Colin van der Heiden PG-Dag van de Inhoud Complexiteit vraagt maatwerk Rotterdam, 5 oktober 2017 PROGRAMMA inleiding metacognitieve
Nadere informatieMetacognitieve therapie voor de Gegeneraliseerde Angst Stoornis: Wat is het en werkt het? Colin van der Heiden PsyQ
Metacognitieve therapie voor de Gegeneraliseerde Angst Stoornis: Wat is het en werkt het? Colin van der Heiden PsyQ Inhoud Waarom MCT v GAS Wat is MCT v GAS Werkt MCT v GAS MCT v GAS: Achtergrond CGT v
Nadere informatieOverzicht behandelprotocol 1
Overzicht behandelprotocol 1 sessie 1: kennismaking, inventarisatie en uitleg rationale z Geef een samenvatting van het intakeverslag en leg het klinisch beeld van GAS uit (DSM-IV-criteria). z Bespreek
Nadere informatieInformatie voor patiënten
Informatie voor patiënten gegeneraliseerde angststoornis: wat is dat precies? Bij u is na de intakeprocedure de diagnose gegeneraliseerde angststoornis gesteld. Om deze diagnose te kunnen krijgen moet
Nadere informatie1 Metacognities en gegeneraliseerde angst: theorie en behandeling
1 Metacognities en gegeneraliseerde angst: theorie en behandeling Inleiding De gegeneraliseerde angststoornis (GAS) wordt gekenmerkt door buitensporige en gegeneraliseerde bezorgdheid, die als oncontroleerbaar
Nadere informatieOmgaan met (onbegrepen) lichamelijke klachten. Prof. dr. Sako Visser Universiteit van Amsterdam Pro Persona GGZ Dr. Michel Reinders GGZinGeest
Omgaan met (onbegrepen) lichamelijke klachten Prof. dr. Sako Visser Universiteit van Amsterdam Pro Persona GGZ Dr. Michel Reinders GGZinGeest Van DSM IV naar DSM 5 DSM IV - somatisatie stoornis, - somatoforme
Nadere informatieSTAPPENPLAN ANGST IN DE EERSTE LIJN
STAPPENPLAN ANGST IN DE EERSTE LIJN Doel Vroegtijdige opsporing en behandeling van angst bij zelfstandig wonende ouderen. STAP 1: Screenen op angst in de eerste lijn (kruis aan). Voelde u zich de afgelopen
Nadere informatieOver de behandeling van angst Doen we de goede dingen en doen we de dingen goed? Colin van der Heiden in Dth 2017, nummer 1
Over de behandeling van angst Doen we de goede dingen en doen we de dingen goed? Colin van der Heiden in Dth 2017, nummer 1 Refereermiddag SCBS 21 december 2017 Máasja Verbraak GZ-psycholoog Cognitief
Nadere informatieDe behandeling van complexe rouw. Jantien Piekstra GZ psycholoog / cognitief gedragstherapeut
De behandeling van complexe rouw Jantien Piekstra GZ psycholoog / cognitief gedragstherapeut Disclosure of interest Mogelijke belangenverstrengeling Voor bijeenkomst mogelijk relevante relaties met bedrijven
Nadere informatieDepressie en angst bij de ziekte van Parkinson Rianne van Gool Verpleegkundig specialist
Depressie en angst bij de ziekte van Parkinson Rianne van Gool Verpleegkundig specialist Dopamine Ziekte van Parkinson: minder dopamine Dopamine is een signaalstof die de communicatie tussen hersencellen
Nadere informatieMetacognitieve therapie bij gegeneraliseerde angst
Metacognitieve therapie bij gegeneraliseerde angst Website In de oorspronkelijke uitgave van Metacognitieve therapie bij gegeneraliseerde angst was een cd-rom toegevoegd met aanvullend digitaal materiaal.
Nadere informatieANGST. Dr. Miriam Lommen. Zit het in een klein hoekje? Assistant professor Klinische Psychologie en Experimentele Psychopathologie m.j.j.lommen@rug.
ANGST Zit het in een klein hoekje? Dr. Miriam Lommen Assistant professor Klinische Psychologie en Experimentele Psychopathologie m.j.j.lommen@rug.nl Wie is er NOOIT bang? Heb ik een angststoornis? Volgens
Nadere informatieDe behandeling van de dwangstoornis. Else de Haan & Lidewij Wolters UvA / AMC / De Bascule Veldhoven, VGCT, november 2013
De behandeling van de dwangstoornis Else de Haan & Lidewij Wolters UvA / AMC / De Bascule Veldhoven, VGCT, november 2013 Programma Behandeling en behandelstrategieën Per fase in de behandeling: Mogelijke
Nadere informatieWelkom! Bij de kennismaking met Acceptance and Commitment Therapy (ACT)
Welkom! Bij de kennismaking met Acceptance and Commitment Therapy (ACT) Even mezelf voorstellen Boeken - Jansen, G.: Denk wat je wilt, doe wat je droomt - Jansen, G.: Leef! - Jansen, G.: Laat los: ruimte
Nadere informatiehelemaal niet kenmerkend enigszins kenmerkend erg kenmerkend
Literatuur American Psychiatric Association (APA) (2000) Diagnostic and Statistical Manual of Mental Disorders, 4th edition, text revision (DSMIVTR) Washington: APA Broeke, E ten, Heiden, C van der, Meijer,
Nadere informatieWat kan ik wél doen bij angst of dwang in mijn gezin?
Wat kan ik wél doen bij angst of dwang in mijn gezin? Angst Angst ontstaat in de hersenen in de amygdala. Amygdala stimuleert: Schrikreflex Bevriezen Bijniermerg: adrenaline (Lichaam wordt in optimale
Nadere informatieCognitieve Gedragstherapie en Mindfulness Based Stress Reduction Therapie voor Angst en Depressie klachten bij volwassenen met
Cognitieve Gedragstherapie en Mindfulness Based Stress Reduction Therapie voor Angst en Depressie klachten bij volwassenen met Autismespectrumstoornissen: ADASS Achtergrond ADASS Veelvuldig voorkomen van
Nadere informatieCOMET bij negatief zelfbeeld. Edie symposium 2013. Kees Korrelboom Roos de Valk
COMET bij negatief zelfbeeld. Edie symposium 2013 Kees Korrelboom Roos de Valk Doel en ambitie Info over module zelfbeeld Wat doen we Waarom doen we dat Hoe bevalt dat Inzoomen op therapeutische attitude
Nadere informatieSCHEMA S STOORNISSEN KINDERPSYCHIATRIE
SCHEMA S STOORNISSEN KINDERPSYCHIATRIE Dyslexie Moeite met de techniek van het lezen en spellen, door problemen om het woordniveau en met als belangrijk kenmerk dat geen echte automatisering van het lezen
Nadere informatietoolkit persoons gerichte zorg Bouwen aan eerstelijns zorg op maat voor mensen met een chronische ziekte
toolkit persoons gerichte zorg Bouwen aan eerstelijns zorg op maat voor mensen met een chronische ziekte Over deze toolkit Welkom in het huis van persoonsgerichte zorg! Zoals je ziet is het huis nog in
Nadere informatieAngststoornissen. Verzekeringsgeneeskundig protocol
Angststoornissen Verzekeringsgeneeskundig protocol Epidemiologie I De jaarprevalentie voor psychische stoornissen onder de beroepsbevolking in Nederland wordt geschat op: 1. 5-10% 2. 10-15% 15% 3. 15-20%
Nadere informatieMetacognitieve therapie voor GAS vanuit een geïntegreerd cognitief gedragstherapeutisch perspectief: Een gevalsbeschrijving
Gedragstherapie 2012, 45 117-128 117 Metacognitieve therapie voor GAS vanuit een geïntegreerd cognitief gedragstherapeutisch perspectief: Een gevalsbeschrijving Mirjam Wigboldus 1, Erik ten Broeke 2 &
Nadere informatieChapter 8. Nederlandse samenvatting
Chapter 8 Nederlandse samenvatting NEDERLANDSE SAMENVATTING Angst is een menselijke emotie die iedereen van tijd tot tijd wel eens ervaart. Veel mensen voelen zich angstig of nerveus wanneer ze bijvoorbeeld
Nadere informatieCognitieve gedragstherapie bij het leren omgaan met lichamelijke klachten
Meer informatie Bij de VGCt zijn meer brochures verkrijgbaar, voor volwassenen bijvoorbeeld over depressie, angststoornissen en alcoholverslaving. Speciaal voor kinderen zijn er brochures over veel piekeren,
Nadere informatieFaalangst WAT IS HET EN WAT KAN JE ER AAN DOEN?
Faalangst WAT IS HET EN WAT KAN JE ER AAN DOEN? Opzet Workshop 1 Testje 2 Achtergrond van faalangst 3 Tips en aanpak voor de dagelijkse praktijk 4 Faalangst en het staatsexamen 5 Rondvraag/conclusie 1
Nadere informatieLuisteren en samenvatten
Luisteren en samenvatten Goede communicatie, het voeren van een goed gesprek valt of staat met luisteren. Vaak denk je: Dat doe ik van nature. Maar schijn bedriegt: luisteren is meer dan horen. Vaak luister
Nadere informatieWat je voelt is wat je denkt! De theorie van het rationeel denken
Wat je voelt is wat je denkt! De theorie van het rationeel denken Mensen zoeken hulp omdat ze overhoop liggen met zichzelf of met anderen. Dit kan zich op verschillende manieren uiten. Sommige mensen worden
Nadere informatieDit boek, Stop met piekeren; Werkboek voor de cliënt, is onderdeel van de reeks Protocollen voor de GGZ.
Stop met piekeren Dit boek, Stop met piekeren; Werkboek voor de cliënt, is onderdeel van de reeks Protocollen voor de GGZ. Serie Protocollen voor de GGZ De boeken in de reeks Protocollen voor de GGZ geven
Nadere informatieCognitief-gedragsmatige groepstraining voor depressieve en/of angstige adolescenten
Cognitief-gedragsmatige groepstraining voor depressieve en/of angstige adolescenten Raakvlakken, verschillen en bevindingen. Een korte praktische onderdompeling. Dr. C. Faché, K. Naessens, N. Nelen, L.
Nadere informatiePieternel van Giersbergen & Dieke de Koning EENZAAMHEID / 1
EENZAAMHEID Pieternel van Giersbergen & Dieke de Koning EENZAAMHEID / 1 Partners 'Aanpak eenzaamheid Hatert' EENZAAMHEID / 2 Programma Wat is eenzaamheid? Signalen Omgaan met EENZAAMHEID / 3 Wat is eenzaamheid?
Nadere informatieOBSERVATIEFOCUS Oordeel observator
OBSERVATIEFOCUS Oordeel observator. Structuur gesprek 6. Specifieke modellen. Non-verbale. Informeren. Emoties hanteren. Verbale Geef een globaal oordeel over elke dimensie op een -puntenschaal waarbij
Nadere informatie07-04-15. Herkennen van en omgaan met. Angst en Depressie. Na vanmiddag. bij ouderen met een verstandelijke beperking
Na vanmiddag Herkennen van en omgaan met Angst en Depressie bij ouderen met e Weet u hoe vaak angst en depressie voorkomen, Weet u wie er meer risico heeft om een angststoornis of depressie te ontwikkelen,
Nadere informatieSociale angst. Faalangst. Project Pasta. Sociale Angst & Faalangst bij Adolescenten. Risicofactoren. Interventies. Sociale Angst bij Jongeren
Sociale Angst & Faalangst bij Adolescenten Sociale angst Risicofactoren Interventies Angst voor het oordeel van anderen Voor gek staan Uitgelachen te worden In verlegenheid gebracht te worden In de belangstelling
Nadere informatieExecutieve functies en emotieregulatie. Annelies Spek Klinisch psycholoog/senior onderzoeker Centrum autisme volwassenen, GGZ Eindhoven
Executieve functies en emotieregulatie Annelies Spek Klinisch psycholoog/senior onderzoeker Centrum autisme volwassenen, GGZ Eindhoven Inhoud 1. Executieve functies en emotieregulatie 2. Rol van opvoeding
Nadere informatieDialogen website Motiveren tot rookstop
Dialogen website Motiveren tot rookstop Dialoog verandertaal uitlokken en versterken Goedemorgen. Heeft u problemen gehad sinds uw vorige controle? Ja, eigenlijk wel. Mijn tanden zijn sterk verkleurd.
Nadere informatieAffirmaties, welke passen bij mij?
Affirmaties, welke passen bij mij? Veel mensen maken gebruik van affirmaties, om hun gevoel, zelfbeeld en gedachten positief te beïnvloeden. Regelmatig hoor ik van cliënten, dat hoe vaak ze ook affirmeren,
Nadere informatieHoe benader je mensen met een (hoog) risico op diabetes? Gerjo Kok Universiteit Maastricht
Hoe benader je mensen met een (hoog) risico op diabetes? Gerjo Kok Universiteit Maastricht Interventie-ontwikkeling op basis van theorie en onderzoek Proces Probleem, c.q. vraag Empirische gegevens: eerder
Nadere informatiePsychologische zorg bij kanker
Psychologische zorg bij kanker Ik wilde weer de persoon worden voordat ik borstkanker kreeg. Het HDI heeft me hier bij geholpen Greta Gerritsen, diagnose borstkanker Psychologische zorg bij kanker Het
Nadere informatieHoe blijf ik (psychisch) gezond?! Simone Traa Klinisch psycholoog psychotherapeut Medische Psychologie, Máxima Medisch Centrum
Hoe blijf ik (psychisch) gezond?! Simone Traa Klinisch psycholoog psychotherapeut Medische Psychologie, Máxima Medisch Centrum Inhoud Definitie gezond Biopsychosociaal model Psychische gezondheid Stress
Nadere informatieRijangst en angststoornissen
1 Rijangst Veel mensen zijn bang wanneer ze in de auto zitten. De mate van de angst varieert sterk. Soms treedt de angst alleen maar op in zeer specifieke situaties, situaties die zich bijna nooit voordoen.
Nadere informatieU leert in deze les "toestemming vragen". Toestemming vragen is vragen of u iets mag doen.
TOESTEMMING VRAGEN les 1 spreken inleiding en doel U leert in deze les "toestemming vragen". Toestemming vragen is vragen of u iets mag doen. Bij toestemming vragen is het belangrijk dat je het op een
Nadere informatieWetenschappelijk Onderzoek
Wetenschappelijk Onderzoek Onderzoeker in de Klas Marlies van Nimwegen Radboud Ziekenhuis Nijmegen Wat gaan we doen vandaag Wie is wie Wetenschaps quiz Onderzoek naar vermoeidheid Experiment doen Afsluiting
Nadere informatieEFFECTIEF OMGAAN MET BEZWAREN
EFFECTIEF OMGAAN MET BEZWAREN Er zijn een heleboel redenen die door een klant gebruikt worden om nee te zeggen. Echter, de zogenaamde tegenwerpingen en bezwaren zijn veelal dooddoeners. Je zal dus moeten
Nadere informatieRouw na een niet-natuurlijke dood
Rouw na een niet-natuurlijke dood Yarden Symposium Afscheid na een niet-natuurlijke dood Donderdag 14 november 2013 Prof. dr. Paul Boelen Universiteit Utrecht Wat is rouw? Inhoud Wat is niet-natuurlijke
Nadere informatieAngst. herkenning in de huisartsenpraktijk
Angst herkenning in de huisartsenpraktijk Errez Bar (GZ- psycholoog, docent huisartsenopleiding Radboud UMC) Mar@n Beeres (Kaderhuisarts GGz, docent huisartsenopleiding Radboud UMC) Leerdoelen De verschillende
Nadere informatieLaten zitten compensatiegedrag bij eetstoornissen
Laten zitten compensatiegedrag bij eetstoornissen Renee Beer Hermien Elgersma R.Beer& H.J.Elgersma TakeHome Message Exposure? DOEN! Responspreventie? OOK! Workshop Kader Vermijden en verleiden Wanneer
Nadere informatieCHECKLIST BEHANDELDOELEN
Uw naam: Naam therapeut: Datum: CHECKLIST BEHANDELDOELEN Het stellen van doelen is een belangrijke voorwaarde voor een succesvolle therapie. Daarom vragen wij u uw doelen voor de aankomende therapie aan
Nadere informatieIk ga een grote uitdaging niet uit de weg. Taken die moeilijk zijn, vind ik veel leuker dan eenvoudige taken.
Ik ga een grote uitdaging niet uit de weg. Taken die moeilijk zijn, vind ik veel leuker dan eenvoudige taken. 2 5 Ik hoef niet aangespoord te worden om mijn taken te maken. Niemand hoeft mij te zeggen
Nadere informatieProblemen? Praat erover! Zo werk je prettiger!
Problemen? Praat erover! Zo werk je prettiger! Vooraf Problemen. Iedereen heeft ze wel eens. Je zit de hele dag te piekeren en slaapt slecht. Gelukkig lossen veel problemen zich vanzelf op. En hoeft je
Nadere informatieAchtergrondinformatie. Hoe is het beloop van vermoeidheid na kanker? Internationale literatuur Prevalentie: uitgezet tegen tijd sinds behandeling
Achtergrondinformatie Ongeveer 99% van alle patiënten ervaart tijdens de behandeling van Drie maanden na de behandeling van heeft 2-4% van de ziektevrije patiënten last van ernstige Hoe is het beloop van
Nadere informatie24-2-2011. Complexiteit van zelfzorg en coping bij mensen met diabetes en nierfalen. Diabetes en nierziekte: het toekomstbeeld.
Complexiteit van zelfzorg en coping bij mensen met diabetes en nierfalen Indeling Introductie: Diabetes en Nierfalen, wat vraagt dat van mensen? (JW) Stress en Coping (JK) Een programma om mensen effectiever
Nadere informatieMEE. Ondersteuning bij leven met een beperking. Vrienden & Relaties
MEE Ondersteuning bij leven met een beperking Vrienden & Relaties s Avonds en in het weekend zit ik vaak alleen thuis. Ik bel dan wel eens met mijn vrienden, maar ze bellen me nooit terug. Ik heb verkering,
Nadere informatieDeze vragenlijst is ontwikkeld om de ernst en de aard van de symptomen van
1 Bedwing je dwang Children s Yale-Brown Obsessive Compulsive Scale (CY-BOCS) Algemene instructies Deze vragenlijst is ontwikkeld om de ernst en de aard van de symptomen van patiënten met een obsessieve-compulsieve
Nadere informatieE M D R een inleiding
E M D R een inleiding Lucinda Meihuizen GZ-psycholoog Zorgpartners Midden-Holland lucinda.meihuizen@zorgpartners.nl Wietske Soeteman GZ-psycholoog Pro Persona w.soeteman@propersona.nl Wat haal je uit deze
Nadere informatieUW PARTNER HEEFT KANKER EN HOE GAAT HET MET U?
UW PARTNER HEEFT KANKER EN HOE GAAT HET MET U? Nadine Köhle, MSc. Contactdag Stichting Olijf 3 oktober 2015 Garderen EVEN VOORSTELLEN ACHTERGROND KANKER HEB JE NIET ALLEEN! 4 ACHTERGROND IMPACT VAN DE
Nadere informatieIndividuele coaching en groepsbijeenkomsten. Volwassenen met AD(H)D
Individuele coaching en groepsbijeenkomsten Volwassenen met AD(H)D Behandeling en coaching Psycho-educatie cliënt en partner Staken alcohol en/of drugs Medicatie Coaching individueel Coaching in de groep
Nadere informatieCognitieve gedragstherapie een effectieve psychotherapie
Cognitieve gedragstherapie een effectieve psychotherapie Informatie voor mensen die hun probleem willen aanpakken 2 3 Cognitieve gedragstherapie Een effectieve psychotherapie In deze brochure kunt u lezen
Nadere informatieDepressie. Informatiefolder voor cliënt en naasten. Zorgprogramma Doen bij Depressie UKON. Versie 2013-oktober
Depressie Informatiefolder voor cliënt en naasten Zorgprogramma Doen bij Depressie Versie 2013-oktober Inleiding Deze folder bevat informatie over de klachten die bij een depressie horen en welke oorzaken
Nadere informatieBIJLAGE. met angstgedachten
BIJLAGE J Omgaan met angstgedachten Nadat je een aantal negatieve gedachten van jezelf hebt opgespoord en in verschillende categorieën hebt ingedeeld (zoals 'gedachten lezen' en 'toekomst voorspellen'),
Nadere informatieTe bang voor behandeling Marietta van Mastrigt Klinisch psycholoog/psychotherapeut OuderenPsychiatrie Parnassia m.vanmastrigt@parnassia.
Te bang voor behandeling Marietta van Mastrigt Klinisch psycholoog/psychotherapeut OuderenPsychiatrie Parnassia m.vanmastrigt@parnassia.nl Bang Maak je dat wel eens mee? Hoe merk je dat Wat voor eerste
Nadere informatieWaar gaan we het over hebben?
Waar gaan we het over hebben? Onderwerp: Als je verliefd op iemand bent is dat vaak een fijn gevoel. Als de ander dan ook verliefd op jou is, wordt dit gevoel alleen maar sterker. Het is echter niet altijd
Nadere informatieDe Obsessief-Compulsieve stoornis: behandeling in de praktijk. 2013 Universitair Ziekenhuis Gent
De Obsessief-Compulsieve stoornis: behandeling in de praktijk Dr. Leyman Lemke Deswarte Annelies 2013 Universitair Ziekenhuis Gent Inhoud workshop Kapstok: Het neurotische lussenmodel (NLM) (R. Schacht
Nadere informatiehttp://toelatingsexamen.110mb.com
Arts-patiëntgesprek Dit onderdeel bestaat uit meerkeuzevragen met 4 antwoordmogelijkheden, waarvan je er meestal al meteen 2 kan elimineren omdat ze te extreem zijn. Je moet eigenlijk op je gevoel afgaan
Nadere informatieBegeleiding van kind en ouders op de SEH. Leerdoelen. ontwikkeling. 20% van de patienten die een SEH bezoeken is jonger dan 16 jaar.
Begeleiding van kind en ouders op de SEH Module 3 vervolgopleiding SEH-vpk Monique Vermaas Verpleegkundige SEH UMCN st Radboud Leerdoelen Aan het eind van de les heeft de cursist kennis en inzicht in de
Nadere informatieSymptom Questionnaire SQ-48. V. Kovács! M. de Wit! M. Lucas! LUMC Psychiatrie
Symptom Questionnaire SQ-48 V. Kovács! M. de Wit! M. Lucas! LUMC Psychiatrie SQ-48 Naam patiënt: Datum: Nummer: Geboortedatum: HOEVEEL LAST HAD U VAN: Nooit Zelden Soms Vaak Zeer Vaak 18. Ik had zin om
Nadere informatieDiagnostiek volgens het Diagnostic and Statistical Manual of Mental Disorders
Diagnostiek volgens het Diagnostic and Statistical Manual of Mental Disorders Inleiding Bij de diagnostiek van psychische klachten in de huisartsenpraktijk worden niet altijd dezelfde diagnostische criteria
Nadere informatieIndeling lezing. Stoornissen Randomised Controlled Trial (RCT) Implementatie minimale interventie
Indeling lezing Minimale interventie Christine van Boeijen Stoornissen Randomised Controlled Trial (RCT) Implementatie minimale interventie Minimale i interventie ti inhoudelijk Conclusie Nog 2 vragen
Nadere informatieImproving Mental Health by Sharing Knowledge. Collaborative stepped. angststoornissen
Improving Mental Health by Sharing Knowledge Collaborative stepped care bij angststoornissen Anna Muntingh Onderzoeksgroep: Prof. dr. C.M. van der Feltz-Cornelis, Tilburg University PI Dr. H.W.J. van Marwijk,
Nadere informatieHet herstelproces van individuen met burn-out gerelateerde klachten: Een emotionele rollercoaster! Dr. Lotte Smets
Het herstelproces van individuen met burn-out gerelateerde klachten: Een emotionele rollercoaster! Dr. Lotte Smets 1. Diagnosticeren 1.1 Definitie 1.2 Kernsymptomen 1.3 Draaagkracht vs draaglast Agenda
Nadere informatieOmgaan met een stoma: een versmald levenspad met een ongenode gast?
Omgaan met een stoma: een versmald levenspad met een ongenode gast? An Lievrouw psycholoog Oncologisch Centrum UZ Gent Stellingen 2 We moeten de patiënt zover krijgen dat hij zijn stoma aanvaardt. Ja Ik
Nadere informatieCognitieve gedragstherapie bij angststoornissen
MRA 0612 Meer informatie Bij de VGCt zijn meer brochures verkrijgbaar, voor volwassenen bijvoorbeeld over depressie en alcoholmisbruik. Speciaal voor kinderen zijn er brochures over veel piekeren, verlatingsangst,
Nadere informatieWat doe je als er echt geen verandertaal is?
Wat doe je als er echt geen verandertaal is? Stijn van Merendonk Expert Motivational Interviewing @stijnvmerendonk Korte samenvatting MI Wie kan de patiënt het beste motiveren/overtuigen? Zelfperceptie
Nadere informatieDepressie bij verpleeghuiscliënten
Doen bij Depressie zorgprogramma Informatiefolder voor cliënt en naasten Depressie bij verpleeghuiscliënten Folder 3 Inleiding Deze folder bevat informatie over de klachten die bij een depressie horen
Nadere informatieHet vergroten van draagkracht na confrontatie met een harta andoening
Het vergroten van draagkracht na confrontatie met een harta andoening Draaglast en draagkracht Als door de confrontatie met ziekte de balans tussen draaglast en draagkracht wordt verstoord, moet gezocht
Nadere informatie# #$%#&#' ( &&)*++, (
# #$%#&#' ( &&)*++, ( " # $% % &'%% % ( ) * +$% # %, -.)/ - 0$'( 12 # ' """ Deze vragenlijst kun je gebruiken als je je wilt voorbereiden op het maken van een crisisplan. De vragenlijst kan jou helpen
Nadere informatieDe do s en don ts bij implementatie van nieuw testonderzoek Jeroen Kleijweg
De do s en don ts bij implementatie van nieuw testonderzoek Jeroen Kleijweg Wetenschappelijk Bureau HSK VGCt Najaarscongres 2011 18 november 2011 Overzicht presentatie 1. Aanleiding om instrument te ontwikkelen
Nadere informatieHEY WAT KAN JIJ EIGENLIJK GOED? VERKLAP JE TALENT IN 8 STAPPEN
E-blog HEY WAT KAN JIJ EIGENLIJK GOED? VERKLAP JE TALENT IN 8 STAPPEN In talent & groei Het is belangrijk om je talent goed onder woorden te kunnen brengen. Je krijgt daardoor meer kans om het werk te
Nadere informatieE book Cognitieve therapie
E book Cognitieve therapie Praktijk Meta Bosheuvel 5 5683 AS Best info@praktijkmeta.nl E-Book Cognitieve Therapie Cognitieve therapie is momenteel een van de meest effectief gebleken therapieën en wordt
Nadere informatieSuïcidepreventie. Marian de Groot Directeur handicap + studie Mede namens 113-Online
Suïcidepreventie Marian de Groot Directeur handicap + studie Mede namens 113-Online Missie en visie @113 Taboe op praten over zelfmoord doorbreken Drempels bij zoeken en vinden van hulp verlagen Landelijk
Nadere informatieWelkom! Bij de kennismaking met Acceptance and Commitment Therapy (ACT)
Welkom! Bij de kennismaking met Acceptance and Commitment Therapy (ACT) Even mezelf voorstellen Boeken - Jansen, G.: Denk wat je wilt, doe wat je droomt - Jansen, G.: Leef! - Jansen, G.: Laat los: ruimte
Nadere informatieMINDFULNESS EN AANVAARDING HELPEN BIJ CHRONISCHE PIJN
MINDFULNESS EN AANVAARDING HELPEN BIJ CHRONISCHE PIJN Karlein Schreurs 16 mei 2014 Het gaat redelijk goed. Ik doe weer wat in de tuin en ik help mijn zoon op de boerderij. Maar die pijn, die pijn is niet
Nadere informatieCOMET: wat is het en wanneer pas je het toe? Inleiding op het symposium. Dr. Kees Korrelboom, klinisch psycholoog-psychotherapeut
COMET: wat is het en wanneer pas je het toe? Inleiding op het symposium Dr. Kees Korrelboom, klinisch psycholoog-psychotherapeut Een stukje geschiedenis - 1980: (C)GT: individuele casusconceptualisatie
Nadere informatieSTAPPENPLAN PREVENTIE VAN EENZAAMHEID IN DE EERSTE LIJN
STAPPENPLAN PREVENTIE VAN EENZAAMHEID IN DE EERSTE LIJN Doelen Het voorkomen, oplossen en/of verwerken van eenzaamheid bij ouderen: 1. Het vaststellen van de mate van eenzaamheid; 2. Het onderscheiden
Nadere informatiePerseverative cognition: The impact of worry on health. Nederlandse samenvatting
Perseverative cognition: The impact of worry on health Nederlandse samenvatting Nederlandse samenvatting Perseveratieve cognitie: de invloed van piekeren op gezondheid Iedereen maakt zich wel eens zorgen.
Nadere informatieOpnameinbloemlezingenenreadersmoedigenwijaan, maarwelgraageerstevenoverleggen. Alerechtenvandeartikelenliggenbij destichtingcognitieenpsychose.
Ukunternatuurlijkuitciteren,graagzelfs,maardanwel metbronvermelding.u magditartikelookruimhartig verspreidenmitshetnietvoorcommerciëledoeleindenis. Indiegevalen pasnaonzeschriftelijketoestemming. Opnameinbloemlezingenenreadersmoedigenwijaan,
Nadere informatieDoe de grote zelftest
Doe de grote zelftest Ben ik burn-out? Het verraderlijke van burn-ut is dat je zelf vaak de laatste bent die het wil weten. De omgeving maakt je erop attent, dwingt je naar de dokter te gaan, of je stort
Nadere informatieIs cognitive gedragstherapie voor het chronisch vermoeidheidssyndroom ook effectief als groepstherapie?
Nijmeegs Kenniscentrum Is cognitive gedragstherapie voor het chronisch vermoeidheidssyndroom ook effectief als groepstherapie? Jan-Frederic Wiborg, Jose van Bussel, Agaat van Dijk, Gijs Bleijenberg, Hans
Nadere informatieInzet maatschappelijk werk voor tinnitusbegeleiding
Inzet maatschappelijk werk voor tinnitusbegeleiding Marieke Rutgers Maatschappelijk werker Dag der Akoepedie 24 april 2014 Inhoud van presentatie Tinnitusspreekuur Kerntaak maatschappelijk werk Model somato-psychische
Nadere informatieHoe ontstaat hyperventilatie?
Hyperventilatie Wat is hyperventilatie? Ademhalen is een handeling die ieder mens verricht zonder er bij na te denken. Het gaat vanzelf en volkomen onbewust. Ademhaling is de basis van onze gezondheid.
Nadere informatieGedragsverandering: Doen en blijven doen, Over motivatie en weerstand.
Gedragsverandering: Doen en blijven doen, Over motivatie en weerstand. Theoretische achtergrond: - Miller en Rollnick De motivering van cliënten en het verminderen van weerstand zijn centrale thema's.
Nadere informatieHet schrijven van een N=1 studie voor de VGCt: tips en pitfalls
Dia 1 Het schrijven van een N=1 studie voor de VGCt: tips en pitfalls Erik ten Broeke & Kees Korrelboom Dia 2 Naspreking 2 Analyses en behandelplan Dia 3 In dit model wordt gekozen voor een functieanalyse
Nadere informatieWelkom bij Sociaal Succesvol Ondernemen. Week 6: klaar voor klanten Les 2: Marketing Mindset
Welkom bij Sociaal Succesvol Ondernemen Week 6: klaar voor klanten Les 2: Marketing Mindset Pen en papier? Verkopen Als je niet bereid bent om te verkopen dan kun je nu beter stoppen Dat is heftig Je bent
Nadere informatieUW OPVATTINGEN OVER UW DIABETES
UW OPVATTINGEN OVER UW DIABETES Klachten Hieronder staat een lijst met klachten. U kunt in de eerste kolom aangeven door middel van een kruisje of u deze klachten heeft. Vervolgens vragen wij u of u vindt
Nadere informatieHerkennen van en omgaan met. Angst en Depressie. Is er vaker sprake van angst en depressie in de palliatieve fase?
Herkennen van en omgaan met Angst en Depressie bij (oudere) mensen met een verstandelijke beperking Is er vaker sprake van angst en depressie in de palliatieve fase? Kennis over angst en depressie Risicofactoren
Nadere informatieSpreken. Les 5: Wat zeg je? Gezondheid OPDRACHTKAART. www.nt2taalmenu.nl
OPDRACHTKAART www.nt2taalmenu.nl nt2taalmenu is een website voor mensen die Nederlands willen leren én voor docenten NT2. Iedereen die Nederlands wil leren, kan gratis online oefenen. U kunt ook veel oefeningen
Nadere informatieAchtergrond borstkanker
Casus Ilse (32 jaar): geen kanker in voorgeschiedenis Moeder overleden op 43-jarige leeftijd toen Ilse 12 jaar was Ook oma en tante aan borstkanker overleden Erfelijkheidsonderzoek Achtergrond borstkanker
Nadere informatieEmotieregulatie en mindfulness bij adolescenten met ASS. Annelies Spek Klinisch psycholoog / Senior onderzoeker GGZ Eindhoven
Emotieregulatie en mindfulness bij adolescenten met ASS Annelies Spek Klinisch psycholoog / Senior onderzoeker GGZ Eindhoven Structuur 1. Autisme 2. Emotieregulatie 3. Emotieregulatie en autisme 4. Mindfulness
Nadere informatieE-book Piekeren. Inleiding
E-book Piekeren Inleiding... 1 Wat is piekeren nu eigenlijk?... 2 Piekertest... 2 De hersenen doen waar ze goed in zijn... 3 Zelfkritiek, een bijzondere vorm van piekeren... 4 Stoppen met piekeren... 5
Nadere informatieSTAPPENPLAN SLAAPSTOORNIS IN DE EERSTE LIJN
STAPPENPLAN SLAAPSTOORNIS IN DE EERSTE LIJN Herkennen en behandelen van slaapstoornissen bij ouderen. STAP 1: Screenen op slaapstoornis (kruis aan). 1a. Ervaart u problemen met slapen? 1b Heeft u de afgelopen
Nadere informatie