Deze stagegids geeft toelichting bij de plaats van praktijk en stage in de opleiding en reikt een afsprakenkader aan voor alle stagebetrokkenen.

Transcriptie

1 Woord vooraf Deze stagegids geeft toelichting bij de plaats van praktijk en stage in de opleiding en reikt een afsprakenkader aan voor alle stagebetrokkenen. Deze gids functioneert als onmisbaar document, voor zowel student, procesbegeleider 1 van de hogeschool en de schoolmentor, klasmentor en bewegingsmentor van de stageschool. Deze gids is echter zeker niet het enige communicatiekanaal. Doordat de procesbegeleider een langdurige binding met de stageschool heeft, functioneert hij er tevens als contactdocent en dus als vertrouwd gezicht van de hogeschool. Stagescholen kunnen die contactdocent in eerste instantie aanspreken als verdere toelichting nodig is. Daarnaast geven we ook vormingen aan school en aan klasmentoren. Elke student heeft in de stagemap zijn eigen stagegids bij zich ter inzage van de stagebetrokkenen. De stagegids is ook digitaal terug te vinden op onze website 2. Alle stagescholen ontvangen op regelmatige basis de digitale nieuwsbrief van onze opleiding tot leraar kleuter onderwijs. We hopen zo de samenwerking degelijk met informatie te ondersteunen. Heel graag willen we, in naam van het opleidingsteam, alle betrokkenen in stagescholen danken voor hun medewerking en bijdrage die ze tot de opleiding van studenten leveren. Ze is van onschatbare waarde. We zijn bij voorbaat dankbaar voor het engagement van scholen in dit proces. Aan studenten wensen we een rijk en boeiend leerproces toe. Ilse Ruys Veerle Martens Caroline Detavernier Opdrachthouder Stage Opleidingscoördinator Opleidingsdirecteur Juli Wij hanteren als hogeschool de term procesbegeleider omdat deze rol meer omvat dan stagebegeleider. Zie

2 Inhoudsopgave Woord vooraf Welke kleuterleidsters vormen we? Het beroepsprofiel van de leraar kleuteronderwijs en de basiscompetenties van de beginnende leraar Ons competentieprofiel als richtsnoer Opleidingscompetenties Opleidingsattitudes Verwachtingen in functie van de beoordeling voor de opleidingsonderdelen Stage 1, 2 en Afstudeerstage Opleidingsattitudes stageverwachtingen Opleidingscompetenties stageverwachtingen Stagekalender Praktijk en stage in de opleiding Terminologie Opleidingsonderdeel Stage Invulling van de stagetijd Stages in de basisschool Principes bij de opbouw van stages Geleidelijkheid in opbouw van stages en opdrachten Stages in alle leeftijdsgroepen Vormen van stage Stageplaats De verschillende betrokkenen bij de stage De student De betrokkenen in de stagescholen en stage-instellingen De directie van de stageschool/stage-instelling De schoolmentor De klasmentor De bewegingsmentor De stagebetrokkenen in de hogeschool De docenten van het opleidingsteam De procesbegeleider Begeleiden van stage De begeleiding vanuit de hogeschool De begeleiding door de procesbegeleider Schriftelijk werk De begeleiding door de schoolmentor en de klas- en bewegingsmentor Beoordelen van de opleidingsonderdelen Stage 1, 2 en Afstudeerstage Criteria / codes... 35

3 7.2 Elementen voor beoordeling Niet herkansbaarheid van de opleidingsonderdelen Stage 1, 2 en Afstudeerstage Hernemen van de opleidingsonderdelen Stage 1, 2 en Afstudeerstage Keuzestage Algemene informatie keuzestage Doelen Aanbod Keuzestage Afspraken Voorwaarden waaraan een stageklas moet voldoen Verwachtingen t.o.v. de stagiair Afspraken i.v.m. de concrete stage-invulling Wegvallen van stages Alleen voor de klas staan Bewegingsactiviteiten Afspraken i.v.m. de bescherming van de gezondheid van de stagiair Afspraken i.v.m. de communicatie uit de opleiding Financiële aspect van stages Studenten met dyslexie in het kleuteronderwijs Waar kunnen betrokkenen terecht bij vragen of problemen De student De stagebetrokkenen van de stageschool De stagebetrokkenen van de hogeschool Verzekeringen Tewerkstellingsmogelijkheden Bijlage Raamovereenkomst... 51

4 1 Welke kleuterleidsters vormen we? 1.1 Het beroepsprofiel van de leraar kleuteronderwijs en de basiscompetenties van de beginnende leraar Pas afgestudeerde leraren kleuteronderwijs moeten in staat zijn hun beroep bekwaam uit te oefenen en door te groeien naar het beroepsprofiel. De hogeschool streeft met de initiële opleiding de basiscompetenties na die decretaal werden vastgelegd (Vlaamse regering, april 2007). Deze basiscompetenties omschrijven de startbekwaamheid van de leraar die verwacht wordt vanuit het beroepsprofiel. De basiscompetenties zijn een geheel van kennis, vaardigheden en houdingen (attitudes) waarover een leraar kleuteronderwijs hoort te beschikken. Deze worden geordend binnen 10 functionele gehelen en 10 attitudes. In het kader van de nieuwe visitatieronde van de NVAO 3 in 2013 werden voor de opleiding bachelor in het onderwijs: kleuteronderwijs domeinspecifieke leerresultaten voor de leraar kleuteronderwijs omschreven. De structuur en de inhoud van het domeinspecifieke leerresultatenkader sluit maximaal aan bij de 10 functionele gehelen van de bestaande basiscompetenenties. Daardoor is het domeinspecifieke leerreultatenkader ook vertaald in de opleidingscompetenties. Basiscompetenties 10 functionele gehelen: partner van externen begeleider van leer en ontwikkeling s processen organisator lid van de onderwijsgemeenscha p Leraar als inhoudelijk expert lid van een schoolteam innovator onderzoeker cultuurparticipant opvoeder partner van de ouders/ verzorgers 3 Nederlands Vlaamse AccreditatieOrganisatie Stagegids Arteveldehogeschool Bachelor in het onderwijs: Kleuteronderwijs

5 Verantwoordelijkheid ten aanzien van de lerende Functioneel geheel 1:De leraar als begeleider van leer en ontwikkelingsprocessen Functioneel geheel 2:De leraar als opvoeder Functioneel geheel 3:De leraar als inhoudelijk expert Functioneel geheel 4:De leraar als organisator Functioneel geheel 5:De leraar als innovator/onderzoeker Verantwoordelijkheid ten aanzien van de school en de onderwijsgemeenschap Functioneel geheel 6:De leraar als partner van de ouders en verzorgers Functioneel geheel 7:De leraar als lid van een schoolteam Functioneel geheel 8:De leraar als partner van externen Functioneel geheel 9:De leraar als lid van de onderwijsgemeenschap Verantwoordelijkheid t.a.v. de maatschappij Functioneel geheel 10:De leraar als cultuurparticipant Attitudes: Kritische ingesteldheid Relationele gerichtheid Leergierigheid Zin voor samenwerking Gerichtheid op correct taalgebruik en communicatie Organisatievermogen Verantwoordelijkheidszin Flexibiliteit Creatieve gerichtheid Beslissings vermogen Basisattitudes van een goede kleuterleraar Stagegids Arteveldehogeschool Bachelor in het onderwijs: Kleuteronderwijs

6 1.2 Ons competentieprofiel als richtsnoer De opleiding werkte een competentiekader uit waarin de door de overheid vastgelegde decretale basiscompetenties voor de leraar kleuteronderwijs zijn verwerkt Opleidingscompetenties KERNCOMPETENTIE 1 OPVOEDEN 1. Met zorg voor elk kind in de groep en op school een positief leefklimaat creëren. Positieve interacties realiseren met kinderen en met de klasgroep. 2. Adequaat omgaan met en zorg voorzien voor kinderen met specifieke (onderwijs ) behoeften. 3. Leiding geven door middel van een gestructureerd pedagogisch klimaat. 4. Zich als persoon present stellen: op geëngageerde, authentieke en expressieve wijze kinderen inspireren en voorleven. KERNCOMPETENTIE 2 ONTWIKKELING BEGELEIDEN 5. Handelingsgericht observeren: de beginsituatie achterhalen en vanuit observatie ontwikkelingsgericht (bij)sturen. 6. Ontwikkelingskansen en doelen selecteren, spelmogelijkheden, inhouden, groeperingvormen en methodische aanpak voorbereiden. Een kindgerichte planning vooropstellen. 7. Een rijk en creatief speelleeraanbod begeleiden, aansluitend bij de ontwikkelingsbehoeften van kinderen. 8. De verworven basiskennis met betrekking tot het jonge kind, de leer en ontwikkelingsgebieden en het onderwijs aanwenden in het onderwijsaanbod. 9. Met zorg voor elk kind en voor het levende en niet levende in de omgeving, de klasruimte en de planning functioneel en veilig organiseren. 10. De taalverwerving van kinderen bevorderen aan de hand van een aangepast, correct taalaanbod en een stimulerende talige interactie. KERNCOMPETENTIE 3 PROFESSIONALISEREN EN INNOVEREN 11. Kritisch naar zichzelf en het eigen functioneren kijken en het eigen handelen vanuit deze reflectie bijsturen. 12. Initiatieven nemen om het werkveld en de professionele ervaringen grondig te verkennen. Informatie verwerven op basis van vakliteratuur, resultaten van onderzoek en schoolcultuur. Stappen zetten om op basis hiervan en via praktijkgericht onderzoek vernieuwende ideeën aan te brengen. KERNCOMPETENTIE 4 PARTNER ZIJN VAN OUDERS, EXTERNEN, SCHOOLTEAM 13. Adequaat communiceren met volwassen partners, met respect voor diversiteit en rekening houdend met deontologie 14. Constructief samenwerken in een schoolteam, met ouders en met externen. Stagegids Arteveldehogeschool Bachelor in het onderwijs: Kleuteronderwijs

7 KERNCOMPETENTIE 5 PARTICIPEREN IN DE SAMENLEVING 15. Cultuurelementen, de maatschappelijke realiteit en gebeurtenissen uit de actualiteit kritisch en constructief verwerken in het onderwijsaanbod. 16. Het professioneel handelen plaatsen in het brede werkveld en de maatschappelijke relevantie ervan duiden in het licht van ontwikkelingen binnen de samenleving, het overheidsbeleid en in de internationale context Opleidingsattitudes Naast het competentiekader richten we ons in de opleiding op zestien opleidingsattitudes. Daarin zijn ook de decretaal vastgelegde attitudes (zie 1.1) verwerkt. Deze opleidingsattitudes vind je in het volgende hoofdstuk. Stagegids Arteveldehogeschool Bachelor in het onderwijs: Kleuteronderwijs

8 2 Verwachtingen in functie van de beoordeling voor de opleidingsonderdelen Stage 1, 2 en Afstudeerstage 2.1 Opleidingsattitudes stageverwachtingen Visie ontwikkelen 1 Leergierigheid Actief zoeken naar situaties om de eigen competentie te verbreden en te verdiepen 2 Kritische ingesteldheid Bereid zijn zichzelf en zijn omgeving in vraag te stellen. De waarde van een bewering of een feit, de wenselijkheid en haalbaarheid van een vooropgesteld doel verifiëren alvorens een stelling in te nemen. 3 Creatieve gerichtheid Erop gericht zijn om uit diverse situaties en informatiebronnen ideeën te genereren. Het ontwikkelingsaanbod voor kinderen op een originele en muzische manier gestalte geven. Communiceren 4 Gerichtheid op correct taalgebruik en communicatie In de mondelinge en schriftelijke communicatie met kinderen, ouders, leden van het schoolteam en externen, erop gericht zijn een adequaat en correct taalgebruik te hanteren en aandacht te hebben voor het belang van non verbale communicatie. 5 Relationele gerichtheid In contacten met anderen kenmerken van echtheid, aanvaarding, empathie en respect tonen. 6 Expressieve gerichtheid Zowel verbaal als non verbaal op een authentieke manier boodschappen speels, levendig en inspirerend communiceren. 7 Discreet omgaan met gegevens Informatie over kinderen, ouders en andere schoolbetrokkenen enkel in een professionele context gebruiken, daarbij respect tonen en waar nodig ook het geheim van de bron bewaren. Bewust handelen 8 Flexibiliteit Bereid zijn zich aan te passen aan wijzigende omstandigheden, o.m. middelen, doelen, mensen en procedures. 9 Beslissingsvermogen Durven een standpunt in te nemen of tot een handeling over te gaan, en er ook de verantwoordelijkheid voor opnemen. 10 Organisatievermogen Erop gericht zijn zodanig te plannen, te coördineren en te delegeren dat het beoogde doel op een efficiënte manier bereikt kan worden. 11 Gerichtheid op zelfsturing Het eigen handelen sturen door het maken van bewuste keuzes. Verantwoordelijkheid opnemen voor het eigen leerproces. Zich engageren 12 Verantwoordelijkheidszin Verantwoordelijkheid opnemen voor de school als geheel. Zich engageren om een positieve ontwikkeling van elk kind te bevorderen. 13 Zin voor samenwerking Bereid zijn om op een constructieve manier gemeenschappelijk aan eenzelfde taak te werken en zo een meerwaarde te realiseren. 14 Een hart hebben voor jonge kinderen 15 Openstaan voor diversiteit 16 Positieve waardeoriëntaties voorleven Engagement tonen, gericht op het algemeen welzijn van de kinderen waarvoor men verantwoordelijkheid draagt. In de eerste plaats oog hebben voor het positieve en dit ook uiten. Elke medemens ruimte geven om zichzelf te zijn en te ontplooien, ongeacht de sociale, culturele of andere eigenheid. Waardeontwikkeling en positieve attitudevorming bij kinderen uitdrukkelijk ondersteunen en stimuleren Stagegids Arteveldehogeschool Bachelor in het onderwijs: Kleuteronderwijs

9 2.2 Opleidingscompetenties stageverwachtingen De opleidingscompetenties worden geconcretiseerd in deelcompetenties: kennis en inzichten enerzijds en vaardigheden anderzijds. In onderstaand schema is terug te vinden welke vaardigheden tijdens de stages moeten aangewend worden en op welk niveau. Onder kolom 1 staat aangegeven wat verwacht wordt tegen het olod Stage 1, onder kolom 2 wat verwacht wordt tegen Stage 2 en onder kolom 3 vindt men de verwachtingen voor het olod Afstudeerstage. Betekenis van de gebruikte arcering in de rechterkolommen : Deze vaardigheid moet verworven zijn tijdens het betreffende olod. Aan deze vaardigheid wordt reeds gewerkt, maar ze vormt geen overgangscriterium voor het betreffende olod. Nog niet verwacht. Indien wel reeds toegepast, vormt dit een meerwaarde in de beoordeling. Stage 1 Stage 2 Afsudeer stage Kerncompetentie 1: Opvoeden. Een positief en gestructureerd leefklimaat creëren, aangepast aan de behoeften van alle kinderen in de groep om de emancipatie van elk kind te bevorderen. OC 1 Met zorg voor elk kind in de groep en op school een positief leefklimaat creëren. Positieve interacties realiseren met kinderen en met de klasgroep. Warmte en geborgenheid geven Oogcontact maken / hebben met kinderen Stimulerend zijn, bevestigen en ondersteunen Aanvaardend zijn, respect en vertrouwen hebben Echt / authentiek zijn Begrijpend, inlevend en actief luisteren Een positieve interactie met de klasgroep opbouwen Gepast reageren op gevoelens van kinderen Aandacht hebben voor het individuele kind tijdens het klasgebeuren Constructief omgaan met conflicten Elk klasmoment sfeervol laten verlopen en er de opvoedingskansen van benutten Ervaringsgericht in dialoog gaan met kinderen Positieve sociale omgangsvormen bij kleuters stimuleren Mogelijkheden en sterke kanten van elk kind zien en benutten Gepast omgaan met diversiteit in de klasgroep Inlevende vraagstelling hanteren De autonomie van kleuters ondersteunen en stimuleren Humor integreren in de omgang, als hefboom voor welbevinden en betrokkenheid Stagegids Arteveldehogeschool Bachelor in het onderwijs: Kleuteronderwijs

10 OC 2 Adequaat omgaan met en zorg voorzien voor kinderen met specifieke (onderwijs ) behoeften Gevoelig zijn voor signalen die wijzen op specifieke (onderwijs)behoeften In overleg met de klasmentor adequaat omgaan met kinderen in sociaalemotionele probleemsituaties en met kinderen met leer en gedragsmoeilijkheden In overleg met de klasmentor adequaat omgaan met kinderen met specifieke (onderwijs)behoeften OC 3 Leiding geven door middel van een gestructureerd pedagogisch klimaat. Duidelijk en op positieve wijze afspraken/regels/grenzen aangeven Consequent regels en afspraken doen naleven Leiding geven aan een groepje kleuters Leiding geven aan de volledige klasgroep Oog hebben voor alle kleuters Gepast en consequent optreden bij regelovertredend gedrag Samen met de kleuters afspraken maken OC 4 Zich als persoon present stellen: op geëngageerde, authentieke en expressieve wijze kinderen inspireren en voorleven. Expressieve (lichaams)taal hanteren Vanuit eigen expressie enthousiasme bij kinderen opwekken Op constructieve wijze duidelijk aanwezig zijn (in de klas) Dynamisch, energiek en enthousiast zijn Voorbeeldgedrag vertonen Waarden aanreiken Muzische houding aannemen Kerncompetentie 2: Ontwikkeling Begeleiden In een aangepaste, rijke speel/leeromgeving speel leer en ontwikkelingsprocessen van jonge kinderen doelgericht begeleiden. OC 5 Handelingsgericht observeren: de beginsituatie achterhalen en vanuit observatie ontwikkelingsgericht (bij)sturen. Een filmisch observatieverslag schrijven vanuit een observatievraag rond spel of ontwikkeling van kinderen Observatiegegevens genuanceerd interpreteren Handelingsgerichte conclusies uitwerken vanuit observaties en interpretaties Welbevinden en betrokkenheid observeren/scoren De beginsituatie van de groep achterhalen i.f.v. aanbod en BC uitwerking, in overleg met de klasmentor De beginsituatie van individuele kleuters achterhalen i.f.v. differentiatie en het bieden van zorg, in overleg met de klasmentor Competenties van kleuters observeren/scoren en erover in overleg gaan met de klasmentor In overleg met de klasmentor een kindvolgsysteem uitwerken (klasscreening, individueel zorgdossier, interventies, ) Stagegids Arteveldehogeschool Bachelor in het onderwijs: Kleuteronderwijs

11 OC 6 Ontwikkelingskansen en doelen selecteren, spelmogelijkheden, inhouden, groeperingvormen en methodische aanpak voorbereiden. Een kindgerichte planning vooropstellen. Mentaal voorbereid zijn Materieel en organisatorisch voorbereid zijn Bij activiteiten een logische en didactisch correcte opbouw realiseren Schriftelijk werk correct uitvoeren, verzorgen en structureren Een correcte en rijke inhoud voorzien, gericht op het boeien van kinderen Een realistisch en evenwichtig dagverloop plannen Schriftelijke voorbereidingen doelgericht uitwerken Schriftelijke voorbereidingen uitwerken aangepast aan het ontwikkelingsniveau van de van de kinderen Doelen en ontwikkelingskansen selecteren op basis van diverse documenten Een stageperiode realistisch en evenwichtig plannen Materialen uitwerken aansluitend bij de beginsituatie van de kinderen Een thema samenhangend en op niveau uitwerken Activiteiten uitwerken, rekening houdend met de aanwezige diversiteit in de groep kleuters Differentiatie voorzien op basis van observaties Verbredings en verdiepingskansen voorzien Observatiegegevens aanwenden om de eigen planning bij te sturen OC 7 Een rijk en creatief speelleeraanbod begeleiden, aansluitend bij de ontwikkelingsbehoeften van kinderen. Speels en boeiend zijn Spel van kinderen stimuleren Openstaan voor de belevingswereld van kleuters tijdens hun spel Aansluiten bij de interesse van kleuters Meegaan in de belevingswereld van kinderen Zich inleven in de leefwereld van kleuters tijdens het gehele aanbod Rijke en gevarieerde thematische materialen betekenisvol aanbieden Bij de activiteiten een doelgerichte begeleiding realiseren Keuzeproces en opruimen begeleiden Ontwikkelingsstimulerend begeleiden in begeleide activiteiten Een thema samenhangend en op niveau realiseren De 5 muzische talen (beeld, muziek, drama, beweging, media) integreren in aanbod voor en begeleiding van kleuters Het aanbod vormgeven zodat het de zelfstandigheid en zelfredzaamheid van kleuters ondersteunt en stimuleert Werken met authentieke en reële situaties, die voor kleuters betekenisvol zijn Een thema uitbouwen gebruik makend van de inbreng van kleuters Alle kansen benutten tot ontwikkelingsstimulerend begeleiden in het ganse klasgebeuren Differentiatie realiseren (verbreden en verdiepen) in begeleide en zelfstandige activiteiten Stagegids Arteveldehogeschool Bachelor in het onderwijs: Kleuteronderwijs

12 Tijdens een activiteit het eigen handelen bijsturen op basis van observaties Op constructieve manier diversiteit aanwenden in het ontwikkelingsaanbod Zinvol inspelen op en kansen geven tot kleuterinitiatief en verantwoordelijkheid Ontwikkelingsgericht aanbod van (zelfstandige) activiteiten realiseren Planning soepel en verantwoord kunnen aanpassen aan de noden en aan de beginsituatie of omstandigheden Een muzisch klimaat creëren waarin ruimte is voor genieten en beleven van elk kind OC 8: De verworven basiskennis met betrekking tot het jonge kind, de leer en ontwikkelingsgebieden en het onderwijs aanwenden in het onderwijsaanbod. Correct refereren naar gebruikte bronnen bij het voorbereiden van het aanbod Inhouden van de verschillende olods uit de lijn ontwikkeling begeleiden en praktijk en stage aanwenden in het pedagogisch didactisch aanbod Voldoende en correcte inhoudelijke achtergrondinformatie gebruiken bij voorbereiden van activiteiten Voldoende en correcte achtergrondinformatie gebruiken bij thema uitwerking Actuele inhouden hanteren OC 9 Met zorg voor elk kind en voor het levende en niet levende in de omgeving, de klasruimte en de planning functioneel en veilig organiseren. Keuzeproces en groepsindeling organiseren aansluitend bij de beginsituatie Opruimen organiseren Oog hebben voor algemeen (lichamelijk) welzijn van kleuters Oog hebben voor veiligheid, gezondheid en hygiëne van kleuters Zorg dragen voor het levende en niet levende in de omgeving Bouwen aan klasinrichting : geleidelijk, verrijkend, binnen thema, sfeervol Courante elementaire verzorgingstaken kunnen uitvoeren Zorgen voor algemeen (lichamelijk) welzijn van kleuters Overzicht houden op de klas Gepast handelen i.f.v. veiligheid, gezondheid en hygiëne van kleuters Een vlot werktempo aanhouden (o.a. tijdig afronden) Overgangen en samenhang verzorgen (tijdens activiteiten en tussen opeenvolgende activiteiten) De klasruimte zinvol benutten Gelijktijdige en/of opeenvolgende activiteiten vlot en soepel laten verlopen OC 10 De taalverwerving van kinderen bevorderen aan de hand van een aangepast, correct taalaanbod en een stimulerende talige interactie. Verstaanbaar spreken: articulatie, stemvolume, stemkwaliteit, spreektempo en zuivere uitspraak verzorgen Standaardnederlands spreken Op niveau van kleuters spreken Duidelijke opdrachten formuleren, vragen stellen, uitleg en feedback geven Een rijke en correcte (thema)taal gebruiken Op passende en ondersteunende wijze feedback geven op de taal van kleuters Gericht zijn op taalzorg en stimulering in elk contact met kleuters Gepast taal en communicatie uitlokken bij kleuters Stagegids Arteveldehogeschool Bachelor in het onderwijs: Kleuteronderwijs

13 Kerncompetentie 3: Professionaliseren en Innoveren via reflectie en onderzoek het professioneel functioneren permanent bijsturen. OC 11 Kritisch naar zichzelf en het eigen functioneren kijken en het eigen handelen vanuit deze reflectie bijsturen. Vanuit een waarderende houding feedback ontvangen Feedback omzetten in handelen Bewust zijn van eigen sterktes binnen professioneel handelen Een betekenisvolle situatie kunnen selecteren in functie van reflectie Eigen functioneren bevragen (oorzaken zoeken van slagen en minder slagen) Een analyse maken van het gebeuren: - kritische contextgegevens weergeven - kaders uit de opleiding hanteren om het gebeuren te situeren - Eigen rol in het gebeuren Vanuit bewust zijn van eigen sterktes, leerpunten, aandachtspunten, handelingsgerichte conclusies zelfsturend stappen zetten in eigen leerproces Zichzelf situeren ten aanzien van de opleidingscompetenties zoals beschreven in de stageverwachtingen Kunnen aangeven hoe waarden en eigen visie van invloed zijn op het professioneel handelen en bereid zijn om dit in vraag te stellen Pedagogische kaders in de klaspraktijk toepassen Eigen visie, overtuigingen en waarden als kracht hanteren in de klas en schoolpraktijk Kerncompetentie 4: Partner zijn van ouders, externen, schoolteam Respectvol, adequaat en constructief communiceren en samenwerken met ouders, collega's en externen. OC 13 Adequaat communiceren met volwassen partners, met respect voor diversiteit en rekening houdend met deontologie. Gepaste omvangsvormen hanteren in dagelijkse contacten Openstaan voor en respect tonen in communicatie met volwassenen Tijdig en correct informatie doorgeven Gepast afspraken maken met directie en begeleiders zowel schriftelijk als mondeling Discreet omgaan met gegevens over de school, de kinderen en hun thuiscontext Standaardnederlands hanteren in alle schriftelijk werk en professionele communicatie Standaardnederlands op een flexibele en adequate manier hanteren in mondelinge communicatie met volwassenen In communicatie rekening houden met deontologie In standaardnederlands verzorgde informerende brieven aan ouders uitwerken, rekening houdend met diversiteit Initiatief nemen om op een respectvolle wijze contact te leggen met ouders, team en externen In mondelinge en schriftelijke communicatie met volwassenen schoolwoordenschat en vaktaal gepast hanteren In communicatie op een positieve manier omgaan met diversiteit Empathie tonen tijdens gesprekken met volwassenen Gepast strategieën inzetten om te communiceren met ouders met diverse taalachtergronden Stagegids Arteveldehogeschool Bachelor in het onderwijs: Kleuteronderwijs

14 OC 14 Constructief samenwerken in een schoolteam, met ouders en met externen Met de mentor en/of medestudent overleggen over taakverdeling en gemaakte afspraken naleven School en klasgebonden administratieve taken correct uitvoeren Constructief participeren aan de werking van een schoolteam Bijdragen leveren tot een gunstig verloop van een vergadering / overlegmoment Ouders / externen actief betrekken bij het onderwijsaanbod Schoolbrede afspraken uit het schoolwerkplan naleven In samenwerking een positief, kritische houding aannemen Kerncompetentie 5: Participeren in de samenleving Geëngageerd en kritisch omgaan met onderwijskundige, maatschappelijke, levensbeschouwelijke en breed culturele thema's OC 15 Cultuurelementen, de maatschappelijke realiteit en gebeurtenissen uit de actualiteit kritisch en constructief verwerken in het onderwijsaanbod. Actief op zoek gaan naar mogelijkheden om de buurt van de school in het aanbod te betrekken. De aanwezige diversiteit positief benaderen en meenemen bij taal, activiteiten en materialen. Verbondenheid creëren in de klas, met elkaar, met de omgeving, met de natuur als eerste stappen in duurzaamheidsdenken bij kleuters. Signalen van een kwetsbare thuissituatie (h)erkennen en hier rekening mee houden in aanbod en in interactie met kleuters. Mogelijkheden voorzien in het aanbod waarin kinderen elkaars leefwereld kunnen leren kennen en waarderen. Aan talensensibilisering doen: een rijk milieu creëren waarin de kinderen kennismaken met verschillende talen en taalveariëteiten (westerse en niet westerse talen, dialecten, mengtalen, straattaal, ). Actuele gebeurtenissen uit de leef en belevingswereld van de kleuter(s) integreren in het klasgebeuren. In dialoog gaan met kleuters over duurzaamheidwaarden en thema s. Mogelijkheden (voor)zien om het cultureel bewustzijn van kinderen aan te scherpen en hun culturele waarden aan te brengen op een zinvolle en doordachte manier. Stagegids Arteveldehogeschool Bachelor in het onderwijs: Kleuteronderwijs

15 3 Stagekalender Legende 3 kolommen per maand: 1 Stagetijd van eerstejaarsstudenten 2 Stagetijd van tweedejaarsstudenten 3 Mogelijkheid tot stage van derdejaarsstudenten afhankelijk van het programma van de individuele student Stagetijd: tijdsblokken waarin de student kan observeren, onderzoeken, voorbereiden, uitproberen en toepassen wat binnen de opleidingsonderdelen aan bod komt. Binnen de blokken van ongeveer 4 weken stagetijd zitten er stagedagen (participerende observatiestage en/of doestage). Deze stagedagen worden in overleg met de stageschool vastgelegd. Het aantal stagedagen binnen deze stagetijd neemt toe gedurende de opleiding. Op 18/10/ 16 en 26/04/ 17 organiseert de opleiding een Trefdag waarbij informatie, dialoog en inspiratie centraal staan. Alle partners waarmee we samenwerken zijn welkom! Stagegids Arteveldehogeschool Bachelor in het onderwijs: Kleuteronderwijs

16 4 Praktijk en stage in de opleiding 4.1 Terminologie Stagetijd Onder stagetijd wordt verstaan: de in de opleidingskalender voorziene tijdsblokken waarin de student in een reële kleuterschoolcontext kan observeren, onderzoeken, uitproberen, toepassen, enz. Per semester zijn ongeveer 4 weken stagetijd ingeroosterd: 2 dagen na de eerste lesweken; een periode van ruim 3 tot 4 weken naar het eind van het semester. In het laatste opleidingsjaar is voor het olod Afstudeerstage 11 weken stagetijd uitgetrokken. Contextschool Is een basisschool die door de opleiding aan de student is toegewezen. Tijdens de 2 eerste opleidingsjaren loopt een student in principe gedurende twee semesters stage in dezelfde school. De term contextschool verwijst naar de brede context in en rond de school waarin we de student willen leren functioneren. Dit geeft de student extra leerkansen om aan alle basiscompetenties te werken. Onder een contextschool verstaan we alle stageplaatsen die binnen éénzelfde pedagogisch geheel vallen, waartoe dus ook meerdere vestigingen en zelfs de ondersteunende diensten kunnen behoren. Praktijk en Stage Praktijk en Stage zijn de namen van opleidingsonderdelen in het programma. Het opleidingsonderdeel Praktijk is een theoretisch opleidingsonderdeel waarbij studenten didactisch vertrouwd worden gemaakt met de kleuterklascontext. Het olod Stage wordt beoordeeld op basis van wat de student realiseert in de basisschool zelf en het schriftelijk werk ifv deze stage. Op basis van deze beoordeling kan een student al dan niet verder voor de olods Stage. Stagegids Arteveldehogeschool Bachelor in het onderwijs: Kleuteronderwijs

17 Switch: Het Switch traject is bedoeld voor studenten die werk en/of gezin willen combineren met de opleiding tot leraar Kleuteronderwijs, of voor studenten die reeds een diploma hoger onderwijs behaalden. Voor de meeste opleidingsonderdelen zijn de benaming en bijhorende stageverwachtingengelijklopend voor het reguliere en het Switch traject. Voor Switch studenten wordt bij de aanvang van hun opleiding, in tegenstelling tot het reguliere traject, een opleidingsonderdeel Praktijkoriëntatie ingericht dat theoretische lessen combineert met een beperkte uitvoering van opdrachten in de kleuterschool. De evaluatie van het opleidingsonderdeel Praktijkoriëntatie' gebeurt binnen de opleiding via een examen en/of opdrachten. Studenten in het Switch traject die reeds een bachelor of masterdiploma behaalden, zijn vrijgesteld voor Stage 2. Zij volgen, voorafgaand aan hun afstudeerstage, het opleidingsonderdeel Voorbereiding afstudeerstage, waarbij theoretische inhouden en uitvoering van stageopdrachten worden gecombineerd. De evaluatie gebeurt binnen de opleiding via een examen en/of opdrachten. Voor beide opleidingsonderdelen (Praktijkoriëntatie en Voorbereiding Afstudeerstage) geldt dat de praktijkcompetenties in de stageschool nog niet worden beoordeeld. Hierdoor ligt de focus voor de begeleiding door de klasmentor op begeleiding en feedback. Voor beide olods geldt ook dat als de student op vlak van attitudes echt ondermaats presteert, de stagebegeleider, in overleg met de stageschool, kan besluiten dat het opleidingsonderdeel Praktijkoriëntatie/Voorbereiding afstudeerstage afgerond wordt met een quotering van maximaal 6/20. Hierbij kunnen andere prestaties voor dit opleidingsonderdeel deze quotering niet meer ten gunste beïnvloeden. De student wordt ook uitgesloten van de tweede examenkans voor dit opleidingsonderdeel. Hiermee geeft de opleiding het duidelijke signaal dat attitudes voor leraren cruciaal zijn. Schematisch verloop stage inswitchtrajecten: Switch 2j. Switch 3j. Switch 4j. Sem 1 Sem 2 Sem 3 Sem 4 Sem 5 Sem 6 Sem 7 Sem 8 Pr.oriëntatie Stage 1 Voorb. Afst.stage Afst.stage Pr.oriëntatie Pr.oriëntatie Stage 1 Stage 1 Voorb. Afst.stage Afst.stage Pr.oriëntatie Pr.oriëntatie Stage 1 Stage1 Stage 2 Stage 2 Afst.stage Afst.stage Stagegids Arteveldehogeschool Bachelor in het onderwijs: Kleuteronderwijs

18 4.2 Opleidingsonderdeel Stage Het opleidingsonderdeel Stage (1, 2 of Afstudeerstage) De beoordeling van het olod stage gebeurt door de beoordeling van schriftelijk werk én van de competenties aangewend in de stageschool. Afstudeerstage wordt ingericht als jaaropleidingsonderdeel en als semesterolod. De studielast wordt ingevuld door workshops in de opleiding, overlegmomenten, supervisie, korte vervanging, voorbereiding, taken en opdrachten tijdens de uitvoering van stage in het basisonderwijs en verwerking (afstudeerportfolio). Voor alle stageolods geldt dat als de student op vlak van attitudes echt ondermaats presteert, de stagebegeleider, in overleg met de stageschool, kan besluiten dat het opleidingsonderdeel afgerond wordt met een quotering van maximaal 6/20. Hierbij kunnen andere prestaties voor dit opleidingsonderdeel deze quotering niet meer ten gunste beïnvloeden. Hiermee geeft de opleiding het duidelijke signaal dat attitudes voor leraren cruciaal zijn. 4.3 Invulling van de stagetijd De 4 weken stagetijd per semester worden ingevuld door heel gevarieerde opdrachten en werkvormen. Het kan gaan om individuele of groepsopdrachten; ze kunnen thuis, in een stageschool, op de campus of op een andere locatie uitgevoerd worden; ze kunnen verplicht of facultatief uit te voeren zijn. In onderstaande beschrijving geven we algemene inlichtingen. Hoe de concrete stagetijd van elke student eruit ziet, hangt steeds samen met het persoonlijk traject en wordt dan geconcretiseerd aan de hand van opdrachten uit het werkboek. Stagetijd omvat: Voorbereidings en verwerkingstijd De meeste opdrachten vragen een degelijke voorbereiding vooraf en/of verwerking achteraf; daarvoor heeft de student tijd op de dagen waarop geen stage in de kleuterschool is voorzien. Deze momenten brengt de student dus thuis of op de campus door, soms ook in een andere context. Werken aan opdrachten Algemene stageopdrachten zijn opdrachten die integraal onderdeel vormen van goed kleuteronderwijs. Ze zijn dus inherent aan het opnemen van een bepaald olod Stage of aan het verder doorgroeien in competentieopbouw. Deze opdrachten staan per stage vermeld in een werkboek en zijn verplicht uit te voeren. Stageopdrachten uit de olods Ontwikkeling begeleiden of Breed Leraarschap We verwachten in deze opleiding dat studenten tijdens de stages een uitdagend en gevarieerd ontwikkelingsaanbod voor kls voorzien, met daarbij een doelgerichte begeleiding. We willen studenten daarbij voldoende keuzevrijheid (met stapsgewijze opbouw) geven in welke activiteiten effectief met de kls worden gedaan tijdens de stages. Daarom biedt de opleiding een inspiratiebundel aan, waarin vanuit de programmalijnen Ontwikkeling begeleiden via en Breed leraarschap suggesties voor activiteiten en momenten in de kleuterklas zijn Stagegids Arteveldehogeschool Bachelor in het onderwijs: Kleuteronderwijs

19 opgenomen. Deze suggesties komen ook grotendeels aan bod tijdens onderwijsactiviteiten op de campus, waarbij studenten vertrouwd worden gemaakt met de didactische achtergrond ervan. Van studenten wordt verwacht dat zij de verantwoordelijkheid en het initiatief nemen om op stage maximaal ervaring op te doen met wat in de opleiding werd aangebracht. Daarnaast kunnen opdrachten aangebracht worden vanuit de specifieke stagecontext van de student op vraag of suggestie van de stageschool, de klasmentor, de student of de procesbegeleider. In elke basisschool worden heel veel initiatieven genomen om te werken aan competenties zowel voor kinderen als voor leerkrachten. Tijdens de stagetijd willen we ook ruimte houden om in overleg met de procesbegeleider en klasmentor studenten kansen te bieden deel te nemen aan deze initiatieven (vb. schooluitstap, bijwonen toneelvoorstelling of museumbezoek, bijwonen van een studiedag of viering.). Stagemap Per stagetijd zal elke student de voor hem/haar van toepassing zijnde opdrachten selecteren en samenbrengen in een persoonlijke stagemap zodat het voor elke betrokkene bij de stage duidelijk is waaraan gewerkt wordt en wat verwacht wordt. Per opleidingsonderdeel wordt een selectie van voorbereidingswerk, voorafgaand aan de feitelijke stage, van feedback voorzien door de procesbegeleider van de student. 4.4 Stages in de basisschool Principes bij de opbouw van stages Geleidelijkheid in opbouw van stages en opdrachten We zien stage echt als een proces waarin leren door de student centraal staat. Door ervaringskansen te benutten, door gerichte begeleiding en reflectie groeien studenten in competenties. Om dit leerproces alle kansen te bieden, bouwen we bewust geleidelijkheid in. Bij de start van de opleiding zal het aantal dagen stage en de daarbinnen uit te voeren opdrachten eerder beperkt zijn. Naarmate de opleiding vordert, zal alles geleidelijk uitgebreid en moeilijker worden, aangepast aan het individuele leertraject en de competenties van de student. Deze geleidelijkheid heeft te maken met: het bieden van een veilige leeromgeving, waarbinnen studenten niet overbevraagd worden; het bieden van ervaringskansen die de competenties enerzijds verdiepen, anderzijds verbreden. De geleidelijkheid vertaalt zich doorheen de opleiding in: de opbouw van participerende observatiestage via initiatiestage naar doestage; de aard van de stageopdrachten; de actieve hulp en ondersteuning vanwege de school en/of klasmentor; de toenemende verantwoordelijkheid door de student in het vervullen van de diverse taken van de leraar kleuteronderwijs. Stagegids Arteveldehogeschool Bachelor in het onderwijs: Kleuteronderwijs

20 Differentiatie volgens eigen leerweg van de studenten : Door de flexibilisering van de opleiding kunnen studenten in verschillende fasen in hun competentieverwerving zitten. Elke student zal dus steeds moeten reflecteren over eigen ervaringen, uiteraard rekening houdend met gekregen feedback door de begeleiders. Op basis hiervan zullen in samenspraak met de procesbegeleider en de klasmentor individuele leerdoelen en geschikte leerkansen geselecteerd worden. De procesbegeleider neemt het initiatief om dit al dan niet samen met de student en met de stageschool te bespreken Stages in alle leeftijdsgroepen Op elk moment van de opleiding kunnen studenten stage lopen in elke leeftijdsgroep in de kleuterschool. Klassen met enkel peuters (2.5 jarigen) worden in principe enkel toegestaan voor studenten Afstudeerstage. Aan de hand van de persoonlijke leerlijn van de student bepaalt de opleiding in welke leeftijdsgroep de student stage loopt Vormen van stage Participerende observatiestage De initiatiestage en de doestage worden telkens voorafgegaan door enkele dagen participerende observatiestage, waarin de student de nieuwe klas verkent: de kleuters, de inrichting en de materialen, de klasgewoonten en de aanpak van de klasmentor. Ook de ruimere schoolcontext is onderwerp van verkenning: voor en naschoolse opvang, schoolreglement, schoolomgeving Voor de studenten Stage 1 (herfstsemester) en S/Praktijkoriëntatie zijn de eerste stagemomenten overwegend observatiemomenten, omdat zij hierbinnen ook voor het eerst echt kennismaken met de kleuter in de wereld van de kleuterschool. Tevens dient deze observatiestage om afspraken te maken voor de komende stage rond dag en weekopbouw, lokalengebruik, stageopdrachten, thema. De studenten ontvangen hiertoe een uitgebreide lijst observatieopdrachten, die grotendeels als kijkwijzer dienst doet. We dringen er wel op aan dat observatieopdrachten die kunnen gebeuren buiten de klastijden (vb. klasschikking, namenlijst kleuters, lijst liedjes en versjes ) ook effectief gedaan worden wanneer de kleuters niet in de klas aanwezig zijn. We verwachten dat elke student zich binnen de participerende observatiestage, waar dat mogelijk is, actief opstelt en meewerkt met de klasmentor. We denken hierbij aan hulp bij momenten van goede gewoontevorming, meespelen met kleuters tijdens zelfstandig spelen, meedoen in de kring tijdens een klassikale activiteit, begeleiden van een groepje kleuters (zelfstandige activiteit) Initiatiestage Volgt op een participerende observatiestage in Stage 1 (Herfstsemester) of S/Praktijkoriëntatie: de inhoud van deze stage is zowel beperkt in omvang, als wat betreft de aard van de activiteiten. Er zal zeker nog ruimte zijn voor verder observeren en participeren. Dat betekent dat de stagiair de stagetijd niet volledig invult met zijn opdrachten en dat de klasmentor zijn/haar BC en dagplanning grotendeels zelf uitbouwt en managet. De klasmentor en student overleggen op welke momenten de student de stageopdrachten uitvoert. Deze activiteiten zijn nog losstaande oefeningen, die niet noodzakelijk met elkaar samenhangen. We streven er wel naar dat deze activiteiten zoveel mogelijk aansluiten bij het BC dat de klasmentor uitwerkt in zijn/haar klas. De initiatie beoogt veeleer een uitproberen en toepassen van verworven inzichten en afzonderlijke vaardigheden. Stagegids Arteveldehogeschool Bachelor in het onderwijs: Kleuteronderwijs

21 Doestage In de doestage geeft de stagiair leiding aan een klasgroep via zijn/haar aanbod van voorbereide activiteiten. Soms gebeurt dit binnen het lopende thema van de klasmentor, naarmate de opleiding vordert zal de student meer zelf de thema s uitwerken. Aanvankelijk helpt de klasmentor de stagiair met het aanbieden en begeleiden van activiteiten voor de groepen die zelfstandig werken. Geleidelijk aan neemt de stage in omvang toe, zowel qua duur als qua opdrachten. Ook de onderliggende bedoelingen van de stage breiden uit, omdat we met onze opbouw het verdiepen en breder worden van competenties doelbewust beogen. Zelfstandige stage De student van het laatste opleidingsjaar kan op een contextschool ingeschakeld worden om gedurende een beperkte tijd zelfstandige stages uit te voeren in het kleuteronderwijs. Dit kan bvb. gebeuren om een leerkracht vrij te maken om een zieke of afwezige collega te vervangen. Vooraf dient de stageschool (klasmentor) hierover instemming te vragen aan de procesbegeleider van de student. De klasmentor bewaakt samen met de opleiding de zinvolheid van deze stages voor de leerdoelen van de student en biedt van op afstand ook de nodige hulp en ondersteuning. Vormen van specifieke praktijkverkenning Specifieke praktijkverkenning kan verschillende vormen aannemen. Het gaat om praktijkverkenning die gestuurd wordt vanuit bepaalde onderzoeksvragen van opleidingsonderdelen als bachelorproef, agogische vaardigheden, samen school maken, zorg,. Studenten dienen deze vragen/opdrachten vooral individueel (of met een zeer beperkt groepje) uit te zoeken of uit te voeren. De inhoud van de opdracht kan mikken op het pedagogisch didactische gebeuren, maar ook op andere aspecten van het leraarschap. De hele schoolcontext kan hier eveneens bevraagd worden. Studenten dienen hierbij maximale discretie in acht te nemen wat betreft verkregen informatie. Zij gaan zorgzaam om met hun gegevens en waarborgen de anonimiteit van de kinderen, de ouders en de leerkrachten. De directeur van de stage instelling beoordeelt of de student voor zijn onderzoek de identificatiegegevens van de school mag vermelden. De directeur kan tevens inzage vragen van de onderzoeksresultaten en het verslag. Leren aan ervaring of reflecteren Leren aan ervaring: gericht op doorgroeicompetenties Doorheen de praktijkgerichte opleiding willen we de studenten startbekwaam helpen worden. Dit houdt in dat ze op het ogenblik van hun afstuderen tot een voldoende adequate beroepsuitoefening in staat zijn. Een goede startbekwaamheid biedt echter nog geen garanties voor de toekomst. Leren aan ervaring of reflecteren mikt daarom op ontwikkelen van doorgroeicompetenties. Deze zorgen ervoor dat de student eens afgestudeerd en in service zich steeds verder zal kunnen professionaliseren. Daarbij hanteert hij zichzelf als bron om verder door te groeien naar het beroepsprofiel. Tijdens de opleiding al geeft dit aanleiding tot meer zelfsturing: bepalen en concretiseren van eigen leerdoelen en creëren van geschikte leerkansen in functie hiervan. Het op eigen maat samen te stellen stagetraject bij afstudeerstage moet in dit kader begrepen worden. Sessies reflecteren stage 1 en stage 2 In schijf 1 en 2 organiseren we geen systematische supervisie maar worden voorbereidende stappen gezet. Binnen de olods Stage 1 en Stage 2 worden in het reguliere traject telkens sessies Reflecteren aangeboden, waain ook het leren van en met elkaar gestimuleerd wordt. Voor beide olods gaat het om 4 sessies van telkens 2 uur verspreid over het academiejaar. Er wordt gewerkt in halve lesgroepen. Stagegids Arteveldehogeschool Bachelor in het onderwijs: Kleuteronderwijs

22 De sessies reflecteren werden in het leven geroepen om antwoord te geven op de nood aan effectieve oefenkansen met betrekking tot reflecteren. Binnen de opleiding zijn de verwachtingen ten aanzien van studenten immers hoog ten aanzien van het (gedeeltelijk) zelfsturend je eigen leerproces aangaan. Binnen de sessies reflecteren geven we ook aandacht aan het verkennen van eigen sterktes/talenten/kwaliteiten/leerstijl. Bovendien hechten we veel belang aan een waarderende houding. Ook via het verkennen van situaties die goed lopen, kan geleerd worden. Het toepassen van alle elementen van reflectie zal bij studenten vooral gebeuren in het kader van praktijkervaringen. Het is immers daar dat het reflecterend vermogen van de student hem/haar in staat zal stellen zelfsturend stappen te zetten in zijn/haar leerproces. Medestudenten zullen tijdens de sessies reflecteren ook een rol spelen in het leerproces van de student. De procesbegeleider is de belangrijkste coach in het begeleiden van de student en zijn/haar reflecties. Bovendien wordt n.a.v. stagebespreking zowel bij individuele gesprekken als bij groepsterugblik voldoende aandacht besteed aan de betekenis van de ervaring voor het leren. In de nabespreking wordt de student uitgenodigd om de eigen ervaringen te herbekijken, ze onder woorden te brengen, ze verder te concretiseren en ze te beluisteren bij elkaar. Daarbij willen we dat de student leert respect opbrengen voor de verscheidenheid in de ervaringen en dat hij zich bewuster wordt van wat de eigen beleving in zijn ervaring kan betekenen voor zichzelf. Tegelijk is het een sterke oefening in het verkennen van verschillende perspectieven van waaruit een ervaring bekeken en aangevoeld kan worden. Vanzelfsprekend zullen ook (klas)mentoren deze rol in meerdere of mindere mate opnemen. Wanneer studenten samen op de dezelfde school stage lopen, of in dezelfde klas, kan er ook sprake zijn van peer learning op het vlak van reflecteren. Supervisie Supervisie is een methode waarmee systematisch leren aan ervaring wordt beoogd, meer bepaald aan praktijkervaring, die door mensen wordt opgedaan in hun concreet beroepsmatig handelen. Er wordt op geregelde tijdstippen een leergesprek georganiseerd, waarin werkervaringen, door de betrokkene (op dat moment de supervisant) worden nageproefd. Dit gebeurt onder deskundige leiding van een supervisor. De supervisant bereidt zich persoonlijk op dit leerzaam samenspreken voor, en verwerkt het achteraf. Dit alles moet mogelijk maken (handelingsgeoriënteerd leren) dat hij zich beter voelt in zijn beroepsvel en dat zijn beroepsmatig functioneren wordt geoptimaliseerd. (Jef Stevens 1998). In een afzonderlijke leidraad (cf. werkboek afstudeerstage) worden bedoelingen, planning, richtlijnen wat betreft schriftelijk werk, afspraken rond deelname en engagement en de werkmethodiek kort toegelicht. Elke student krijgt de kans om één keer een praktijkervaring in te brengen. Deze ervaring wordt in de sessie verder geconcretiseerd en bevraagd, vooral waar het gaat om de werkzorgen die de student omtrent deze ervaring nog heeft. Vanuit het eigen beleven en aanvoelen kan de student op het spoor komen van eigen leerpunten. Die kunnen handelen omtrent zichzelf en zijn functioneren in de klas. Dat helpt hem stappen te zetten om het eigen handelen te optimaliseren. Bij afstudeerstage worden supervisie namiddagen georganiseerd. De eerste sessie is een inleidende, de laatste een afrondende. In kleine groepen van ca. 8 studenten en onder begeleiding van een supervisor wordt op zulke namiddagen gewerkt op basis van twee werkverslagen (van twee studenten), die vooraf aan elkaar bezorgd zijn en door iedereen gelezen. De supervisor is niet de procesbegeleider van deze studenten. In elke zitting wordt vóór het behandelen van het werkverslag ook teruggeblikt op de vorige sessie aan de hand van supervisieverslagen. De supervisie kan doorgaan tijdens de stageperiodes. Studenten dienen dus hun stage te onderbreken om naar de campus te komen. Deze dagen worden meegerekend als stagedagen. Stagegids Arteveldehogeschool Bachelor in het onderwijs: Kleuteronderwijs

23 4.4.3 Stageplaats Studenten uit Oost en West Vlaanderen krijgen een stageschool toegewezen in hun eigen regio. Wie stage wil lopen in een katholieke school in West Vlaanderen zal zich, conform de procedure vanuit Bisdom Brugge, in september moeten aanmelden op de stageschool. De student ontvangt hierover concrete informatie na officiële inschrijving in de opleiding. Studenten uit Henegouwen en Limburg worden door de stagecoördinatie geplaatst in de regio Groot Gent, of in een gemeente grenzend aan onze provincie. Studenten uit Antwerpen worden bij voorkeur VOOR Antwerpen (vanuit Gent bekeken) geplaatst of kunnen in overleg met de stagecoördinatie zelf een stageplaats aanreiken. De uiterste grens is hierbij Hemiksem, Aartselaar, Rumst, Willebroek en Antwerpen Centrum. Studenten uit Vlaams Brabant kunnen in overleg met de stagecoördinatie eveneens zelf een stageplaats aanreiken. Zij toetsen vooraf de uiterste grenzen af bij de stagecoördinatie Wie op kot zit, kan ervoor kiezen om stage te lopen in de buurt van de eigen woonplaats (Oost en West Vlaanderen) óf in Gent of omgeving. Studenten worden in groep toegewezen aan een stageschool die vooraf door de procesbegeleider bevraagd is. Binnen de stageschool krijgen de studenten een stageklas toegewezen, afhankelijk van het tot dan toe doorlopen stagetraject van de student; het is immers de bedoeling dat de studenten tijdens de opleiding de verschillende leeftijdsgroepen in de kleuterschool leren kennen. Eens de studenten hun stageschool toegewezen krijgen, verwacht de opleiding dat zij zich gaan voorstellen bij de directie of schoolmentor en de klasmentor. De opleiding zorgt voor begeleidende brieven. Een raamovereenkomst met inbegrip van een risicoanalyse werd in principe voorafgaandelijk afgesloten tussen de opleiding en de stageschool. Bij Afstudeerstage laten studenten in de school van eigen keuze (niet contextschool) zelf een raamovereenkomst met risicoanalyse invullen en ondertekenen op de stageschool in tweevoud. Zij bezorgen beide documenten aan de opleiding, die één exemplaar ondertekend terugstuurt naar de stageschool. Enkel indien voorafgaand aan de stage de noodzakelijke documenten (raamovereenkomst met risico analyse) in orde werden gebracht en de gegevens van de stageplaats tijdig werden ingevoerd in het digitale stagesysteem, mag de stage worden aangevat. Zonder documenten of stagegegevens telt de stage ook niet mee in de beoordeling (ook al legde de student de stage af). Voor mogelijke onverenigbaarheid (bvb. omwille van familiebanden) met de toegewezen stageplaats : zie 9.1. Stagegids Arteveldehogeschool Bachelor in het onderwijs: Kleuteronderwijs

24 5 De verschillende betrokkenen bij de stage Student School: directie, schoolmentor, klasmentor en bewegingsmentor Betrokken actoren stage Opleiding: opdrachthouder stage, docenten en procesbegeleider 5.1 De student De student wordt in het kader van stage de stagiair genoemd. Als stagiair is de student te gast in een stageschool die hem leer en begeleidingskansen biedt. 5.2 De betrokkenen in de stagescholen en stage instellingen De directie van de stageschool/stage instelling De directie geeft toelating aan de student om in de school stage te lopen en vult (eventueel voorafgaand aan de stage) een raamovereenkomst met inbegrip van de risicoanalyse in De schoolmentor Invulling vanuit het decreet De schoolmentor is de decretale mentor zoals omschreven in het decreet betreffende de lerarenopleidingen in Vlaanderen van 6 december De schoolmentor staat in voor: de begeleiding van de student tijdens de stage; de begeleiding van de leraar in opleiding; de aanvangsbegeleiding gedurende het eerste jaar van de beroepsuitoefening van de leraar. De schoolmentor is de verbindingspersoon tussen de student of leraar in opleiding, de stageschool en de hogeschool. Hij schept ruimte voor het realiseren van de leermogelijkheden op schoolniveau. De aanvangsbegeleider ondersteunt de beginnende leraar in zijn professionaliseringsproces vanuit een gestructureerde aanpak. Concretisering vanuit de hogeschool Per stageschool waar een groep studenten aan toegewezen is, wordt een schoolmentor aangewezen veelal is dit na de afschaffing van de mentoruren de directeur van de basisschool. Deze coördineert Stagegids Arteveldehogeschool Bachelor in het onderwijs: Kleuteronderwijs

25 de stagemogelijkheden, volgt binnen de stageschool van op afstand het traject van de toegewezen stagiairs en is centraal aanspreekpunt voor de klasmentoren en voor de contactdocent. De invulling van die rol zien we als volgt: studenten begeleiden in de stageschool vooral gericht op het schoolniveau en contact met ouders en externen; studenten ondersteunen in het zoeken naar interessante leer en werkpunten; contactpersoon zijn van de basisschool met de opleiding; aanspreekpunt zijn binnen de basisschool voor zijn collega s voor het begeleiden van studenten. De Arteveldehogeschool voorziet voor de rol van de schoolmentor een bijscholingsmodule vorming tot mentor. Voor meer informatie : of conctacteer : bart.delathouwer@arteveldehs.be De klasmentor De klasmentor : begeleidt de student doorheen de hele stage door de eigen expertise en ervaring ter beschikking te stellen; informeert de student over de eigen manier van werken en reageert op de voorstellen van de student (via gesprek of schriftelijk in het mentorschriftje); geeft tips en formuleert voorstellen, rekening houdend met de opdrachten vanuit de opleiding en met het persoonlijk stagetraject van de betrokken student, afhankelijk van de reeds verworven competenties en de huidig te verwerven competenties ; geeft aan de bezoekende procesbegeleider informatie over de prestaties en vorderingen van de student. vult na afloop van de stage het aangeboden feedbackdocument in, om de hogeschool te informeren over het geheel van het werk van de student in de stageklas en school. De student krijgt inzage in dat document. Ook voor de rol van de klasmentor voorziet de Arteveldehogeschool een bijscholingsmodule vorming tot klasmentor. Voor meer informatie : of conctacteer: bart.delathouwer@arteveldehs.be De bewegingsmentor De bewegingsmentor begeleidt de student bij de bewegingsactiviteiten ; informeert de student over de wijze van werken en reageert op de voorstellen van de student ; geeft aan de bezoekende docent feedback over de vorderingen van de student ; vult na afloop van de stage het aangeboden feedbackdocument in, om de hogeschool te informeren over het geheel van het werk van de student in de stageklas en school. Stagegids Arteveldehogeschool Bachelor in het onderwijs: Kleuteronderwijs

26 5.3 De stagebetrokkenen in de hogeschool De docenten van het opleidingsteam In de onderwijsopleiding worden theorie en praktijk zoveel mogelijk als een geïntegreerd geheel aangeboden. Elke docent biedt binnen de eigen cursussen theoretische kaders aan waarbinnen de stage ervaringen kunnen geplaatst worden. Deze worden geïllustreerd met stagevoorbeelden. In de lessen geven de docenten achtergrondinformatie om de stage van de student te ondersteunen. Elke docent van de campus kan op elk moment in een basisschool optreden als vertegenwoordiger van de hogeschool en dan verantwoordelijkheid opnemen t.a.v. elke student. Briefings Alle toelichtingen en informatie om de stage (Stage 1, Stage 2, Afstudeerstage) goed te kunnen uitvoeren worden op vooraf geplande briefings doorgegeven aan de studenten. Briefings kunnen ook in digitaal format aan de studenten worden aangeboden (bv. Podcast) via de digitale leeromgeving. De briefings hebben als doel studenten eenduidig en helder te informeren over de stagetijd en stage: in verband met de stageopdrachten, de afspraken i.v.m. schriftelijk werk, het rooster, de stagedocumenten, De procesbegeleider De procesbegeleider is de docent die de student doorheen 2 semesters in zijn studietraject en tijdens de stages begeleidt. Elke student heeft minstens twee procesbegeleiders doorheen zijn opleiding. Elke docent uit de opleiding kan procesbegeleider zijn en wordt door de hogeschool toegewezen aan een specifieke groep studenten. Een procesbegeleider vervult 3 taken: Leertrajectbegeleider begeleidt de student in het systematisch reflecteren op het eigen trajectverloop en de trajectkeuzes over de olods heen. Stagebegeleider begeleidt de student in zijn stage en in de keuze van stageopdrachten in functie van het werken aan eigen competentieverwerving. Contactdocent contactpersoon van de opleiding met de stageschool. Informeert en begeleidt de stageschool in hun begeleidingstaak naar studenten. De procesbegeleider: houdt met de student gesprekken (intakegesprek, begeleidingsgesprekken, feedbackgesprekken, ) vóór, tijdens en na de stage; bezoekt de student enkele malen in de loop van het academiejaar op de stageplaats en houdt gesprekken met alle stagebetrokkenen ; neemt de eindverantwoordelijkheid op zich voor het stagedossier ; volgt in de loop van het jaar het schriftelijk werk van de student op en maakt de synthese voor het olod stage (Stage 1, Stage 2 en Afstudeerstage) op in samenspraak met de stageschool; Stagegids Arteveldehogeschool Bachelor in het onderwijs: Kleuteronderwijs

27 begeleidt en beoordeelt de student in zijn stage. Hij wordt hierbij geruggesteund door de andere procesbegeleiders van de procesgroep. Zo is het mogelijk dat er voor een student een tweede begeleider aangeduid wordt die een vervangend of extra bezoek brengt. De procesbegeleider blijft in principe twee semesters verbonden aan dezelfde student ; kan ervoor kiezen om in zijn begeleiding te gaan differentiëren om zo optimale groeikansen voor de student te verzekeren. Stagedossier De procesbegeleider beheert het stagedossier. Dit dossier bevat: blad contactgegevens student ; de feedbackdocumenten van de verschillende betrokkenen in de praktijk; de feedbackdocumenten mbt het schriftelijk werk van de student; de synthese(s). Stagegids Arteveldehogeschool Bachelor in het onderwijs: Kleuteronderwijs

28 6 Begeleiden van stage 6.1 De begeleiding vanuit de hogeschool De begeleiding door de procesbegeleider De student mag volgende begeleiding verwachten: een intakegesprek met de procesbegeleider waarin enerzijds kennismaking plaatsvindt en anderzijds het leertraject van de student bekeken wordt; nakijken van het schriftelijk werk: In het olod Praktijkoriëntatie (switch) en Stage 1 (reguliere traject Herfstsemester) en kijkt de procesbegeleider vóór de stage enkele voorbereidingen na en geeft feedback; op het einde van S/Praktijkoriëntatie en het herfstsemester van Stage 1 wordt de gehele stagemap nagekeken en van feedback voorzien. In alle stageolods begeleidt de procesbegeleider het schriftelijk werk van de student: voorafgaand aan de stagetijd leggen studenten een selectie van voorbereidingswerk voor aan hun procesbegeleider i.f.v. feedback. bezoeken op de stageplaats door de procesbegeleider. Bij elk stagebezoek hoort een verslag feedback naar aanleiding van stage. Bezoeken houden een gedeelte observatie in maar ook een gesprek met de student, de klasmentor en eventueel ook de schoolmentor of directeur. Wanneer een bezoek door procesbegeleiders niet kan gerealiseerd worden, mag de student rekenen op een vervangend gesprek. Beide betrokkenen bereiden zich op hun eigen wijze voor op dit gesprek. De procesbegeleider vormt zich een beeld van de stagiair op basis van het verslag van de klasmentor of de schoolmentor en de gegevens in de stagemap. De student heeft het verslag van de schoolmentor of klasmentor gelezen en bereidt ook zijn eigen inbreng in het gesprek voor. gesprekken: voor, tijdens en na de stage voert de procesbegeleider gesprekken met de student in functie van deze stage (afspraken maken, feedback geven over de stagemap, stand van zaken geven over de stage, ). Na elk bezoek is er een gesprek, bij voorkeur aan de hand van het document feedback over de stage. Op het moment dat de student daarvan een kopie ontvangt, dateert en ondertekent hij het origineel voor kennisname. differentiatie: het behoort tot de begeleidingsmogelijkheden van de procesbegeleider, al dan niet in overleg met het opleidingsteam, om gedifferentieerd te werken met studenten en dit conform de opleidingsvisie. begeleidende synthese (na S/Voorbereiding Afstudeerstage of na het herfstsemester Stage 2). In deze begeleidende synthese brengen we in kaart in welke mate de student reeds bepaalde competenties en attitudes verworven heeft. Dit gebeurt op basis van informatie aangereikt door alle betrokkenen in de stage: de student, schoolmentor, klasmentor, mentor beweging, en de procesbegeleider zelf. De begeleidende synthese vormt dan het uitgangspunt voor verdere begeleiding. Deze synthese wordt aan de student bezorgd, tijdens een persoonlijk gesprek tussen student en procesbegeleider en wordt door de student, ter kennisname, ondertekend. De procesbegeleider wordt geruggesteund door de andere procesbegeleiders van de procesgroep waartoe hij behoort. Zo is het mogelijk dat er voor een student een tweede begeleider aangeduid wordt die een vervangend of extra bezoek brengt. Stagegids Arteveldehogeschool Bachelor in het onderwijs: Kleuteronderwijs

29 6.1.2 Schriftelijk werk De stagemap (eerste en tweede schijf) en de stagemap met het klasboek (Afstudeerstage) zijn tijdens de stage steeds aanwezig en uitgewerkt volgens de verwachtingen. Ze liggen ter inzage van alle stagebetrokkenen. De stagemap ter voorbereiding en ter verwerking van de stage wordt meegenomen in de begeleiding en de beoordeling van de stage. De stagemappen worden na de stagetijd al dan niet onder de vorm van een assessmentportfolio ingediend aan de procesbegeleider die ze doorneemt en er schriftelijk feedback op geeft. Voorafgaand aan de stagetijd is er een contactmoment voorzien waarbij de student een selectie van voorbereidingswerk met de procesbegeleider bespreekt als ondersteuning van de student in het uitwerken van schriftelijk werk. Bij Afstudeerstage wordt het klasboek door de student stipt gebruikt en ook ingediend. Hij laat zich daarbij leiden door de instructies uit de tekst klasboek (cf. werkboek Afstudeerstage). De begeleiding in functie van het klasboek is gedifferentiëerd: de student krijgt feedback over het eerste klasboek. In opvolging daarvan worden slechts bepaalde klasboeken en/of fragmenten van klasboeken nagekeken. Afspraak is wel dat elke student alle klasboeken stipt aan de procesbegeleider blijft aanbieden. 6.2 De begeleiding door de schoolmentor en de klas en bewegingsmentor De schoolmentor, klas en bewegingsmentoren hebben een belangrijke begeleidende taak tijdens stages: zij zijn immers op elk moment aanwezig en maken alle activiteiten van dichtbij mee. Bovendien fungeren zij in hun pedagogisch en didactisch handelen vaak ook als model voor de studenten. Klas en bewegingsmentoren kunnen op voorhand ook voorbereidingen opvragen en nakijken. We vragen aan klasmentoren dat ze studenten elke dag degelijke mondelinge feedback geven op hun handelen in de klas: deze feedback kan alle competenties omvatten. Schriftelijke feedback, zowel positieve als negatieve, en tips of suggesties rond concrete activiteiten kunnen genoteerd worden in een schriftje dat de student elke stage aanbiedt. We verwachten op vastgestelde momenten van de klasmentor of van de mentor bewegingsopvoeding een ingevuld feedbackdocument. Stagegids Arteveldehogeschool Bachelor in het onderwijs: Kleuteronderwijs

30 7 Beoordelen van de opleidingsonderdelen Stage 1, 2 en Afstudeerstage Om tot een eindbeoordeling te komen, verwerkt de procesbegeleider soms aangevuld met een tweede persoon op het einde van het academiejaar de gegevens uit alle stages in het stagedossier tot een samenhangend beeld: de eindsynthese. In overleg met de stagementor en/of directie van de stageschool wordt een kwalitatieve beoordeling uitgesproken per opleidingscompetentie (m.u.v. opleidingscompetenties 5 en 6). Dit gedeelte van de synthese wordt door beide instellingen (hogeschool en stageschool) ondertekend. Bij sterk uiteenlopende stages tijdens Afstudeerstage vragen we minstens aan de school waar de stage zwak was om een handtekening. De opleidingscompetenties 5 en 6 worden nadien beoordeeld in de opleiding door de procesbegeleider. Bij Stage 1 en 2 maakt de student op basis van zijn stagemap een assessmentportfolio op dat mee verrekend wordt in de beoordeling van de opleidingscompetenties 5 en 6. Bij Afstudeerstage maakt de student een afstudeerportfolio dat meegenomen wordt in de beoordeling (zie 7.2 in deze stagegids). Het toekennen van de uiteindelijke quotering voor de stages gebeurt door de opleiding zelf, die eindverantwoordelijke blijft. Om vergelijkbaarheid in de beoordeling te garanderen, werkt de opleiding met een elektronisch quoteringssysteem dat geprogrammeerd is in relatie tot de klemtonen die de opleiding per stage opleidingsonderdeel legt. Omwille van de afsluitende toets voor de meeste opleidingscompetenties worden in het elektronisch verwerkingssysteem voor afstudeerstage alle betrokken competenties en attitudes als evenwaardig aangezien. Die elektronische berekening leidt tot een adviserende quotering, die voorgelegd wordt op de evaluatiecommissie stage, waar in overleg met andere procesbegeleiders onder leiding van de verantwoordelijke van de procesgroep, de procesbegeleider finaal zijn quotering vastlegt. 7.1 Criteria / codes Voor het opleidingsonderdeel Stage 1, 2 en Afstudeerstage wordt door de procesbegeleider criteriumgericht gequoteerd. Richtinggevend hierbij zijn de decretale basiscompetenties, de domeinspecifieke leerresltaten (NVAO) en in concreto de stageverwachtingen (zie hoofdstuk 2) en het Arteveldehogeschool kader voor beoordeling van competenties. De beoordeling wordt uitgedrukt in een cijfer op 20. Een elektronisch bepaald voorstelcijfer voor het opleidingsonderdeel Stage 1, 2 en Afstudeerstage wordt besproken door de procesgroep waartoe de procesbegeleider behoort. Op het einde van dit overleg bepaalt de procesbegeleider van de betrokken student een definitief cijfer. Tenslotte komt het cijfer voor het olod Stage 1, 2 en Afstudeerstage, samen met alle andere cijfers, op de beraadslaging die de examencommissie houdt. Het eindcijfer voor het opleidingsonderdeel Stage houdt rekening met: het prestatieniveau dat de student bereikt. De geleidelijkheid in het beoordelen van de (deel)competenties in de stagelijn is duidelijk zichtbaar aan de hand van de tussentijdse beoordelingscriteria (zie stageverwachtingen van het opleidingsonderdeel). het voorafgaande leerproces, de ernst en de verantwoordelijkheid waarbij er omgegaan wordt met eigen werkpunten en met de adviezen vanuit de begeleiding, worden mee in rekening gebracht. de evolutie die de student doormaakte en het groeipotentieel waarvan de student blijk geeft. Stagegids Arteveldehogeschool Bachelor in het onderwijs: Kleuteronderwijs

31 De opleidingsonderdelen Stage 1, 2 en Afstudeerstage zijn niet delibereerbaar omwille van het belang in de opleiding. De student moet dus voor de olods Stage 1 en 2 en Afstudeerstage 10/20 halen om te slagen. De stageolods zijn niet herkansbaar in de tweede examenperiode, m.u.v. (S/)Afstudeerstage semesterolod najaar. Conform het studiecontract, kan de student zich in principe maximaal twee keer inschrijven voor hetzelfde opleidingsonderdeel. Het zogenaamde trissen van stages is daardoor niet mogelijk, tenzij na expliciete toestemming van de opleidingsdirecteur in antwoord op een gemotiveerd schrijven van de student. 7.2 Elementen voor beoordeling De beoordeling gebeurt op basis van volgende elementen: de feedbackdocumenten van klasmentor en bewegingsmentor de stagebezoeken waarin de student geobserveerd wordt tijdens zijn pedagogisch en didactisch handelen sessies reflecteren (niet voor Switch studenten): het functioneren van de student in de sessies reflecteren wordt echter enkel beoordeeld m.b.t het stipt naleven van de afspraken, het indienen van de vereiste opdrachten, aanwezig zijn op de sessies en de bereidheid om te leren. gesprekken met de student gesprekken met de klasmentor, de schoolmentor en directie het schriftelijk werk voor en tijdens de stagetijd het assessmentportfolio: - Voor Stage 1 en 2 worden onderdelen van de stagemap opgenomen in het assessmentportfolio. Op basis daarvan beoordeelt de procesbegeleider de opleidingscompetenties 5 en 6 van het betreffende olod. - Bij Afstudeerstage beoordeelt de procesbegeleider het afstudeerportfolio, waarin de student een aantal documenten selecteert om zijn competenties te bewijzen. De student kan vragen om zijn portfolio mondeling toe te lichten. In de beoordeling van het olod Afstudeerstage worden ook meegenomen: godsdienst supervisie: het functioneren van de student in de supervisie wordt echter enkel beoordeeld m.b.t het stipt naleven van de afspraken, het indienen van de vereiste verslagen, aanwezig zijn op de sessies en de bereidheid om te leren. De stageschool heeft een informerende rol bij de beoordeling van de stage, de eindverantwoordelijkheid voor het slagen of niet slagen van de student ligt steeds bij de opleiding. 7.3 Niet herkansbaarheid van de opleidingsonderdelen Stage 1, 2 en Afstudeerstage Gezien het feit dat aan het quoteren van olod Stage 1,2 en Afstudeerstage een heel proces van begeleiden en evalueren voorafgaat, en stage in onderwijs niet uitvoerbaar is tijdens de schoolvakanties, zijn deze opleidingsonderdelen niet herkansbaar in een 3de examenperiode, m.u.v. het opleidingsonderdeel (S/)Afstudeerstage semolod najaar, dat in het voorjaar wel kan worden herkanst. Stagegids Arteveldehogeschool Bachelor in het onderwijs: Kleuteronderwijs

32 7.4 Hernemen van de opleidingsonderdelen Stage 1, 2 en Afstudeerstage Wisselen van contextschool en/of procesbegeleider: in principe krijgt een student per herinschrijving een nieuwe stageschool, stageklas met bij voorkeur dezelfde leeftijd kinderen en procesbegeleider toegewezen, tenzij er redenen zijn om daarvan af te wijken (bvb een school die blijft openstaan voor de student, de procesbegeleider en die student die een meerwaarde zien in een verdere samenwerking, ). Conform het studiecontract, kan de student zich in principe maximaal twee keer inschrijven voor hetzelfde opleidingsonderdeel. Het zogenaamde trissen van stages is daardoor niet mogelijk, tenzij na expliciete toestemming van de opleidingsdirecteur in antwoord op een gemotiveerd schrijven van de student. Stagegids Arteveldehogeschool Bachelor in het onderwijs: Kleuteronderwijs

33 8 Keuzestage 8.1 Algemene informatie keuzestage Meestal hebben studenten naast Afstudeerstage ook het opleidingsonderdeel Keuzestage in het programma. Dit opleidingsonderdeel maakt deel uit van onze programmalijn Profileren waar ook een keuzeopleidingsonderdeel en Bachelorproef toe behoren. In het olod Keuzestage werkt de student vooral aan de kerncompetentie Professionaliseren en innoveren. Opleidingscompetentie 12 staat centraal: Initiatieven nemen om het werkveld en de professionele ervaringen grondig te verkennen. Informatie verwerven op basis van vakliteratuur, resultaten van onderzoek en schoolcultuur. Stappen zetten om op basis hiervan en via praktijkgericht onderzoek vernieuwende ideeën aan te brengen. Keuzestage wordt ingevuld door een stage van 3 weken binnen onderwijs of in een andere context waar met jonge kinderen gewerkt wordt. De student kiest Keuzestage in functie van het verdiepen van bepaalde competenties en/of om een onbekend werkveld te verkennen. Voor elke student wordt in dit kader een specifiek profileringstraject samengesteld waarbij Keuzestage, keuzeopleidingsonderdeel en Bachelorproef binnen een zelfde inhoudelijk domein wordt opgenomen. De inhoudelijke domeinen waarbinnen gewerkt wordt, zijn: Kansen voor elk kind Internationaal leren Onderwijs en samenleving Kunst, cultuur en muzisch werken Stagegids Arteveldehogeschool Bachelor in het onderwijs: Kleuteronderwijs

34 8.2 Doelen OC 11 Kritisch naar zichzelf en het eigen functioneren kijken en het eigen handelen vanuit deze reflectie bijsturen Kritisch reflecteren over het eigen functioneren in de nieuwe werkcontext. Kritisch reflecteren over effect van ervaringen in de nieuwe werkcontext voor eigen professioneel handelen. OC12 Initiatieven nemen om het werkveld en de professionele ervaringen grondig te verkennen. Informatie verwerven op basis van vakliteratuur, resultaten van onderzoek en schoolcultuur. Stappen zetten om op basis hiervan en via praktijkgericht onderzoek vernieuwende ideeën aan te brengen Informatie ivm de werkcontext, beschikbaar in de stage instelling, grondig verwerken. Bevragen van medewerkers ivm de werkcontext. Actief op zoek gaan naar bijkomende achtergrond ivm de werkcontext. OC13 Adequaat communiceren met volwassen partners, met respect voor diversiteit en rekening houdend met deontologie. In communicatie op een positieve manier omgaan met diversiteit. Deontologische regels toepassen. OC14 Constructief samenwerken in een schoolteam, met ouders en met externen. Constructief samenwerken met collega s. Constructief samenwerken met externen/klanten/bezoekers/ OC16 Het professioneel handelen plaatsen in het brede werkveld en de maatschappelijke relevantie ervan duiden in het licht van ontwikkelingen binnen de samenleving, het overheidsbeleid en in de internationale context. De maatschappelijke relevantie van het eigen professioneel handelen in de stageinstelling duiden, rekening houdend met het beleid van de instelling en van de overheid. De werkcontext situeren binnen de maatschappelijke context. Bijkomende concrete doelen, geformuleerd door de student: Formuleren van concrete, context gerelateerde doelen door de student. Stappen zetten om deze zelf geformuleerde doelen te bereiken. Stagegids Arteveldehogeschool Bachelor in het onderwijs: Kleuteronderwijs

35 8.3 Aanbod Keuzestage Hieronder zijn de mogelijkheden voor Keuzestage terug te vinden. In principe kunnen er in een stageschool voor Afstudeerstage enkel keuzes opgenomen worden die in vetjes staan aangeduid. Keuzestage heeft een volume van 15 stagedagen en kan worden ingepland als 3 aaneensluitende weken, of per week of per dag. Voor elke invulling van Keuzestage is een lesgever de verantwoordelijke begeleider. Deze begeleider is verantwoordelijk voor het uitwerken van het concept en de communicatie daarover. Deze begeleider is ook de evaluator. Mogelijkheden Keuzestage Buitengewoon Onderwijs (ook ziekenhuisschool) Op stap met de zorgcoördinator Leeftijdsgemengde groepen Op stap met bijzondere leermeester beweging Kinderopvang Kinderlabo De Katrol Methodeschool Immersieklas Nederlands Taalproject Sint Niklaas Museum Musea, MUSICA, Opera, Bib/Talige context Uitwerken van multimedia project Natuurbeleving Erasmus Zuiden Op stap met een Erasmusstudent Jonge kinderen in Europa Stagegids Arteveldehogeschool Bachelor in het onderwijs: Kleuteronderwijs

36 9 Afspraken 9.1 Voorwaarden waaraan een stageklas moet voldoen Bij de toewijzing van een stageklas gelden volgende restricties: De stageklas heeft in principe een populatie van minstens 14 kleuters. Voor een stageklas met enkel peuters (geen leeftijdsgemengde groep) volstaat een populatie van minstens 10 kleuters. De stageschool is in principe een vrije katholieke school of een school van het gemeentelijke net. Studenten die stage lopen in een school die niet tot het katholiek onderwijs behoort, moeten maatregelen nemen om de opdrachten voor godsdienst uit te kunnen voeren. Dit hoeft niet voor de stage van niet of andersgelovige studenten die geen mandaat Roomskatholieke godsdienst beogen (voor meer info zie hoofdstuk 12). Studenten kunnen in het kader van hun Afstudeerstage als school van eigen keuze ook een school uit het GO! contacteren. De student doet geen stage in een school 4 waar kinderen en andere bloedverwanten (tot en met de vierde graad), (aanstaande) echtgenoten of (aanstaande) schoonouders betrokken zijn dit zijn onverenigbaarheden. De student is verantwoordelijk om deze mogelijke betrokkenheid digitaal te registreren via ten laatste tegen de eerste dag in de stageklas (participerende observatie). Het verzwijgen van mogelijke betrokkenheid, die de neutraliteit bij begeleiding en beoordeling kan beïnvloeden, wordt als fraude beschouwd. Voor gevolgen van fraude verwijzen we naar het studiecontract. Alleen de opdrachthouder stage kan afwijkingen op deze restricties toestaan. Voor alle opleidingsjaren geldt tevens als voorwaarde dat de globale aanpak van de klasmentor en het functioneren van de aangevraagde stageklas niet in tegenspraak mag zijn met de visie van de opleiding op goed kleuteronderwijs, zodat de stagiair vanuit deze visie kan groeien in zijn stagecompetenties. Deze visie is geëxpliciteerd in de opleidingsvisie van de opleiding kleuteronderwijs binnen de Arteveldehogeschool (cf. opleidingsgids). In principe blijft een student gedurende 2 semesters in dezelfde stageklas en bij dezelfde procesbegeleider. Er zijn echter mogelijke redenen waarom in de loop van het traject toch van stageschool en/of procesbegeleider moet gewisseld worden. Dit gebeurt steeds na grondig overleg met alle betrokkenen en samen met de opdrachthouder stage. 9.2 Verwachtingen t.o.v. de stagiair Wat verwacht de opleiding van de stagiair in het algemeen? De opleiding verwacht van de stagiair dat hij respect opbrengt voor de kinderen, de werkplek en de mensen op de werkplek waar de student stage loopt. We verwachten een loyale houding t.o.v. de stageschool. Omzichtigheid in het omgaan met informatie, opgedaan tijdens stages, over een school, haar werking, leraren en directie en kinderen en hun ouders. Deze informatie wordt niet gebruikt in de persoonlijke privésfeer, maar ook niet doorgegeven aan collega s van andere scholen. Daarnaast verwachten we dat de student ook respect opbrengt voor de opleiding en de begeleiders, zich 4 Een school beschouwen wij hierbij als de hoofdschool met alle wijkafdelingen die onder hetzelfde instellingsnummer en/of schooldirectie horen. Stagegids Arteveldehogeschool Bachelor in het onderwijs: Kleuteronderwijs

37 constructief opstelt en zich engageert om zijn leerkansen optimaal te benutten. Dwz dat hij aanwezig is op noodzakelijke activiteiten, de lessen volgt en deelneemt aan geplande gesprekken. Voor de opleidingsonderdelen Praktijkoriëntatie en Voorbereiding Afstudeerstage (enkel switch): Als de stagiair op vlak van attitudes echt ondermaats presteert, kan de procesbegeleider, in overleg met de stageschool, besluiten dat het opleidingsonderdeel Praktijkoriëntatie en Voorbereiding Afstudeerstage afgerond wordt met een quotering van maximaal 6/20, zonder dat andere prestaties voor dit opleidingsonderdeel deze quotering nog verder ten gunste kunnen beïnvloeden. De student wordt ook uitgesloten van de tweede examenkans voor dit opleidingsonderdeel. Hiermee geeft de opleiding het duidelijke signaal dat attitudes voor leraren cruciaal zijn. Voor alle stageolods geldt dat wanneer het stagetraject in de aan de student toegewezen school wordt beëindigd nav. gedrag of attitudes van de student, hij/zij geen aanspraak kan maken op een nieuwe school. Voor alle stageolods geldt eveneens dat als de student op vlak van attitudes echt ondermaats presteert, de stagebegeleider, in overleg met de stageschool, kan besluiten dat het opleidingsonderdeel afgerond wordt met een quotering van maximaal 6/20. Hierbij kunnen andere prestaties voor dit opleidingsonderdeel deze quotering niet meer ten gunste beïnvloeden. Hiermee geeft de opleiding het duidelijke signaal dat attitudes voor leraren cruciaal zijn. De opleiding en de stageschool kunnen in de stages samen oordelen dat de student op het vlak van attitudes ondermaats presteert als de student te weinig engagement en verantwoordelijkheidszin vertoont: door onvoldoende schriftelijk, mentaal als materieel voorbereid naar de stageklas te gaan; wanneer hij de rechten van de kinderen dreigt te schaden; door bewust begeleiders te misleiden door gebrekkige of verkeerde informatie door te geven; door opdrachten niet of fictief uit te voeren; door onvoldoende bereid te zijn zich lerend op te stellen; door bewust het schoolreglement niet na te volgen; door zich niet respectvol op te stellen tav de kinderen, stageschool en de begeleiders. We verwachten van de stagiair dat hij: eigen houding, kledij, taal en voorkomen verzorgt volgens de gebruiken en afspraken van de stageschool; zich vóór de stage gaat voorstellen bij de directie, de schoolmentor en de klasmentor. positief omgaat met de gebruiken en de normen van de stageplaats: hij houdt zich ook aan het schoolreglement van de stageschool; zich tijdens de stage mee engageert in het onderwijsaanbod van de stageschool. zich beschikbaar stelt voor bespreking met de schoolmentor, de klasmentor en ook zelf initiatief neemt om feedback te krijgen; dagelijks de materialen en het lokaal van de stageplaats geordend en verzorgd opgeruimd achterlaat, zoals hij de klas heeft aangetroffen; de van toepassing zijnde gegevens en opdrachten goed geordend in een stagemap aanbiedt aan de schoolmentor en klasmentor zodat voor het begin van elk stageblokje duidelijk is waaraan gewerkt zal worden en wat van de student en de (klas)mentor verwacht wordt. Hoe moet een stagiair zich op de stage voorbereiden? Opdat een student zijn leerkansen tijdens een stage optimaal zou benutten, verwachten we dat hij terdege is voorbereid. Meer concrete voorbereiding veronderstelt dat de student: Stagegids Arteveldehogeschool Bachelor in het onderwijs: Kleuteronderwijs

38 een duidelijk, gestructureerd beeld heeft van de competenties waaraan hij/zij zal werken, en eveneens van de verplichte stageopdrachten en de algemene opdrachten die daartoe uitgevoerd zullen worden; zijn aanbod (thema, planning, activiteiten,..) schriftelijk uitwerkt volgens de instructies van de opleiding; aanwezig is bij noodzakelijke activiteiten in de opleiding waarin aan de beoogde competenties gewerkt wordt; aanwezig is op geplande gesprekken met de procesbegeleider en op briefingmomenten. zelf verantwoordelijkheid opneemt om inhouden uit cursussen van opleidingonderdelen waarvoor een vrijstelling werd verkregen, te verwerken en te gebruiken i.f.v. de stages. Tijdens de stages rekenen de opleiding en de stageschool op de verantwoordelijkheidszin van de student. Indien de opleiding en de stageschool samen oordelen dat de student zich onvoldoende heeft voorbereid en/of wanneer de rechten van het kind dreigen geschaad te worden, kan dit, zowel vóór als tijdens de stage, aanleiding geven tot een alternatief en remediërend leertraject waarbij effectieve stage in een stage instelling tijdelijk uitgesteld wordt. Geen van de betrokken partijen bij de stage kan echter de stage eenzijdig beëindigen: een gesprek met de opdrachthouder stage in de opleiding is steeds gewenst. Concrete afspraken: de stagemap wordt bij de start van elke dag aan de klasmentor aangeboden en is steeds bijgewerkt tot de huidige dag. uiterlijk op donderdagavond bezorgt de student de planning van de stage (stagedag of blokje) van de volgende week aan de klasmentor en aan de procesbegeleider. Als de klasmentor graag sneller informatie krijgt (weekplanning, thema uitwerking, voorbereidingen, ), dan gaat de student hier in de mate van het mogelijke op in. Aan welke deontologische code dient een stagiair zich te houden? Elke leraar dient rekening te houden met de deontologische code van het leraarschap. Studenten nemen tijdens de stage de rol op van leraar en zijn dus ook onderworpen aan deze code. De leraar is verplicht heel zorgvuldig om te gaan met al wat hij bij het uitoefenen (en aanleren) van zijn beroep te weten komt over en van de kinderen, en dit enkel uit te brengen in het belang van (de ontwikkeling van) het kind. Daarnaast verwachten we ook respect voor de kinderen, de werkplek en de mensen op de werkplek waar de student stage loopt. We verwachten van de student een loyale houding t.o.v. de stageschool. Omzichtigheid in het omgaan met informatie, opgedaan tijdens stages, over een school, haar werking, leraren en directie, kinderen en hun ouders is geboden. Deze informatie wordt niet gebruikt in de persoonlijke privésfeer, maar ook niet doorgegeven aan collega s van andere scholen. Ook op sociale netwerksites als Facebook, Netlog etc. geldt deze deontologische code. Op welke manier neemt een stagiair het best contact met de betrokkenen van de stageschool? Bij de eerste ontmoeting wordt met de schoolmentor en klasmentor afgesproken op welke manier er best contact met elkaar gelegd wordt: telefonisch, GSM, e mail,. (zie blad contactgegevens). Ook de mogelijkheden en de verwachtingen i.v.m. o.a. frequentie, tijdstip, worden besproken. Wij vragen dat de student daarbij een professionele houding aanneemt van respect voor de privacy van de schoolmentor en de klasmentor. Stagegids Arteveldehogeschool Bachelor in het onderwijs: Kleuteronderwijs

39 9.3 Afspraken i.v.m. de concrete stage invulling Wegvallen van stages Wat indien stagedagen wegvallen? Het aantal te presteren stagedagen tijdens de stagetijd is afhankelijk van het traject van de student. Voor studenten uit het 1ste en 2de opleidingsjaar (regulier traject) zal de procesbegeleider samen met de stageschool overleggen welke dagen de stagiair effectief op stage komt. Dit zal immers afhankelijk zijn van de schoolkalender van de stageschool, maar ook van de planning van de procesbegeleider omdat deze maximale begeleidingsruimte moet kunnen benutten voor alle studenten die hem zijn toegewezen. Ook de mogelijkheid om bewegingsactiviteiten te kunnen begeleiden zal in deze planning moeten meegenomen worden. Studenten uit het switch traject plannen de stagedagen zelf in overleg met de stageschool, rekening houdend met de contouren die hierbij vanuit de hogeschool zijn opgelegd. De procesbegeleider moet de uitgewerkte stageplanning goedkeuren vóór de eerste stagedag. Welke zijn mogelijke redenen voor het missen van stage? Ziekte van de student of klasmentor. Andere gewettigde afwezigheid van de student. Activiteiten op de stageschool, waardoor de stage niet kan doorgaan (excursie, pedagogische studiedag, ). (tijdelijke) Faciliteiten, toegestaan door de opleidingsdirecteur. Wie moet de student verwittigen bij afwezigheid? De student verwittigt de klasmentor zo snel mogelijk (indien mogelijk de dag voordien of vroeger). De schoolmentor of de directie van de stage instelling, telefonisch van zodra dit mogelijk is (best voor de aanvang van de stageactiviteit). De procesbegeleider van de hogeschool, telefonisch van zodra dit mogelijk is. Het opleidingssecretariaat van de hogeschool, telefonisch van zodra dit mogelijk is. Voor elke afwezigheid wordt een medisch attest ingeleverd op het opleidingssecretariaat binnen de week na de eerste afwezigheidsdag. Met de procesbegeleider worden na samenspraak met de stageschool de nodige afspraken gemaakt i.v.m. het inhalen van de stagedagen. Moeten gemiste stagedagen ingehaald worden? Het uitgangspunt is dat elke gemiste stagedag ook ingehaald wordt. Er moet tevens een minimaal aantal stagedagen bewezen worden opdat de student toegelaten kan worden tot de evaluatie van de olods Praktijkoriëntatie of Voorbereiding Afstudeerstage (enkel voor switch) of beoordeeld kan worden voor de olods Stage. Het aantal voorziene stagedagen moet de studenten ook voldoende kansen bieden om de voorziene opdrachten uit te voeren. De opleiding vraagt dat de stageplanning maximaal bewaakt wordt, zodat de verdere begeleiding optimaal kan gebeuren. Daarom is het belangrijk te weten dat: Stagegids Arteveldehogeschool Bachelor in het onderwijs: Kleuteronderwijs

40 de wijziging enkel gebeurt om een geldige reden (studenten beslissen dit nooit op eigen houtje); wijzigingen enkel toegestaan worden na overleg met de procesbegeleider én de stageschool. De procesbegeleider neemt hieromtrent de uiteindelijke beslissing. Wanneer worden gemiste stagedagen best ingehaald? De student plant de inhaalstage bij voorkeur tijdens de lopende stagetijd. Daarnaast is nog een beetje ruimte mogelijk op lesvrije dagen in de periode volgend op de stagetijd. Het inhalen van stage gebeurt in principe in hetzelfde semester. De student die uitzonderlijk inhaalstage doet tijdens de lesdagen, blijft verantwoordelijk voor de gemiste lessen in de hogeschool en spreekt best af met een medestudent, die nota s en afspraken van die lessen bijhoudt. Procedure: De student dient eerst met de procesbegeleider te overleggen: of de reden voor het wijzigen van de stage geldig is; i.v.m. een nieuw geschikt stagemoment. De student legt het voorstel voor aan de klasmentor. Na afstemming tussen student, procesbegeleider en klasmentor ligt het nieuwe stagemoment vast. De student brengt de schoolmentor hiervan op de hoogte. Indien de stage uitzonderlijk buiten de stagetijd kan ingehaald worden, verwittigt de student de docent(en) in wiens lessen hij afwezig zal zijn door deze inhaalstage en de opdrachthouder stage (Ilse.Ruys@arteveldehs.be) Alleen voor de klas staan Mag een student alleen voor de klas staan bij afwezigheid van de klasmentor? Wanneer een student onverwacht voor korte tijd alleen voor de klas komt te staan, gelden volgende afspraken: De situatie op de stageschool dient zo georganiseerd te worden dat beginnende studenten (eerste opleidingsjaar) in principe niet alleen voor de klas staan. Eventueel moet de student de stagedag op een ander moment inhalen. Vanaf het derde semester (2de opleidingsjaar) zorgt de directie ervoor dat collega s kleuterleiders de nodige ondersteuning kunnen bieden. Bij een afwezigheid van de klasmentor die langer dan een dag duurt, wordt voor een tweedejaarsstudent een alternatief gezocht en wordt in elk geval de hogeschool op de hoogte gebracht. Voor studenten aan het einde van de opleiding wordt in overleg met de procesbegeleider gezocht naar een oplossing op maat, waarbij een gedeeltelijke zelfstandige stage (voor meer info zie 4.4.2) tot de mogelijkheden behoort. Studenten afstudeerstage vervangen klasmentoren die zich engageren in opleidingsactiviteiten? Studenten met afstudeerstage kunnen aangesproken worden om een korte vervanging op te nemen voor klasmentoren die zich engageren in opleidingsactiviteiten. Dit behoort tot de stageopdrachten en deze dagen dienen niet ingehaald te worden tenzij de procesbegeleider hiertoe anders beslist. De studenten nemen deze activiteit op in hun assessmentportfolio. Het gaat onder meer over vervangingen: bij de begeleide observaties (halve dag), bij de klasmentorenvorming (2.5 dagen of een gedeelte daarvan), Stagegids Arteveldehogeschool Bachelor in het onderwijs: Kleuteronderwijs

41 voor klasmentoren die verbonden zijn aan onderzoeksprojecten en naar de opleiding komen voor overleg Bewegingsactiviteiten Nemen de studenten alle bewegingsactiviteiten die gepland worden voor de klasgroep over? De studenten nemen alle bewegingsactiviteiten met hun klasgroep op zich. Ze zullen tijdens de observatiedagen tevens deze activiteiten observeren en eraan participeren. Vrij vroeg in de opleiding zullen ze deze activiteiten (deels) op zich nemen en hierover feedback krijgen van de klasmentor en/of de bewegingsmentor. Het is immers zo dat de leraar kleuteronderwijs in aanmerking komt voor de functie van bijzondere leermeester. We willen natuurlijk dat de studenten deze oefenkansen maximaal benutten. Gaat gedurende de stageperiode meer dan één bewegingsactiviteit door, dan dringen we erop aan dat de student deze extra oefenkans benut door: een minder geslaagde activiteit te herhalen; een gelijkaardige activiteit te geven waarbij variaties en gradaties ingebouwd worden; richtlijnen vanuit de hogeschool op te volgen. Daarnaast begeleidt de student ook kortere bewegingsmomentjes die herhaald kunnen worden in de loop van de dag. Indien er geen vaste bewegingactiviteiten in de planning geroosterd zijn tijdens de stagedagen, dan dienen toch bewegingsactiviteiten uitgevoerd te worden o.l.v. de klasmentor. Per stagetijd plant elke student minimum 2 bewegingsactiviteiten. Wanneer dit niet kan tijdens het geplande kleuterturnen zoekt de student zelf een oplossing: wanneer het niet regent, kan dit buiten gebeuren. Ook kunnen de momenten benut worden wanneer de speel of turnzaal vrij zijn (bevragen in de school). Mag een student het kleuterzwemmen begeleiden? De leerstof watergewenning komt pas op het eind van het tweede opleidingsjaar aan bod. Toch vinden we kleuterzwemmen voor iedere student een leerrijke ervaring. Mits de nodige uitleg en onder leiding van de klasmentor of de mentor beweging kan de student een groepje kleuters in het water vergezellen. Stagegids Arteveldehogeschool Bachelor in het onderwijs: Kleuteronderwijs

42 9.4 Afspraken i.v.m. de bescherming van de gezondheid van de stagiair Hoe is de regelgeving omtrent het gezondheidsrisico voor de stagiairs? De welzijnswetgeving verplicht de werkgevers maatregelen te nemen om hun personeel te beschermen tegen mogelijke risico s voor de gezondheid, die de uitoefening van het werk met zich mee kan brengen. Deze verplichtingen werden ook uitgebreid naar de stagiairs. Om die reden biedt de opleiding aan de directeur van de stagescholen (de stagegever) een risico analyse aan als deel van de raamovereenkomst, waarin de directeur de vraag dient te beantwoorden of gezondheidstoezicht (medisch onderzoek) vereist is. In geval van Afstudeerstage, biedt de student zelf deze documenten aan aan de directie van de school van eigen keuze wanneer nog niet eerder een raamovereenkomst met risicoanalyse werd afgesloten. De overheid staat in voor de financiering van het gezondheidstoezicht via het Fonds voor Beroepsziekten indien dit toezicht uitgevoerd wordt door de preventiedienst waar de onderwijsinstelling (de hogeschool) beroep op doet. De opleiding gaat ervan uit dat de stagiair binnen de gebruikelijke stages in het gewone kleuteronderwijs geen risico s loopt, zodat derhalve geen gezondheidstoezicht vereist is (behalve voor zwangere studenten). Verdere informatie is te vinden via Wat indien een studente zwanger is? Bij zwangerschap dient de studente dit te melden aan de procesbegeleider en aan de stagecoördinatie. Een arbeidsgeneesheer (van de stageschool of van de opleiding) zal na controle beslissen of de zwangere stagiaire al dan niet de stage mag volbrengen. Deze controle gebeurt na afspraak met Provikmo: Indien een student geen stage kan doen omwille van zwangerschap, voldoet zij ook niet aan de voorwaarden om toegelaten te worden tot de evaluatie van de opleidingsonderdelen Praktijkoriëntatie en Voorbereiding Afstudeerstage. Wat met studenten met bijzondere gezondheidsproblemen? Studenten met gezondheidsproblemen (zware vormen van epilepsie, allergieën, diabetes, ) die risico s kunnen inhouden voor zichzelf en voor de omgeving, dienen dit te melden aan de zorgcoach van de opleiding. In overleg met de student wordt dit discreet verspreid in de opleiding (noodprocedure). Stagegids Arteveldehogeschool Bachelor in het onderwijs: Kleuteronderwijs

43 9.5 Afspraken i.v.m. de communicatie uit de opleiding Tot wie richten studenten zich voor meer informatie over de begeleiding, evolutie of beoordeling in de praktijk of stage? Voor en tijdens een stagetijd kunnen studenten voor meer informatie terecht bij de verschillende betrokkenen in de stagebegeleiding. Na de stagetijd en na een tussentijdse en beoordelende synthese richten studenten zich enkel tot de procesbegeleider. Ze richten zich dan niet meer tot de stageschool. Kunnen ouders en/of verwanten informatie verkrijgen m.b.t. de student? De opleiding kan toelaten dat, op afspraak, studenten vergezeld worden van ouders en/of verwanten bij gesprekken met de procesbegeleider. Voor inhoudelijke feedback of gesprek dient de student zelf steeds aanwezig te zijn. Indien dit niet het geval is, wordt geen informatie doorgegeven. Informatie ivm slagen of niet slagen kan niet telefonisch gevraagd worden. Voor vragen en informatie over de begeleiding, evolutie of beoordeling, richten ouders en verwanten van studenten zich onder geen enkel beding tot de stageschool. 9.6 Financiële aspect van stages Stages brengen noodzakelijkerwijze kosten mee omdat studenten materialen moeten meebrengen voor (zelfstandige) activiteiten, milieuverrijking binnen een BC voorzien,. We dringen erop aan dat zoveel mogelijk met kosteloos of uitgeleend materiaal gewerkt wordt (mogelijkheid tot ontlenen in de mediatheek, bibliotheken, materialenbank, spelotheek ). Dit is echter niet altijd mogelijk. Om de kosten enigszins te beperken maken we volgende afspraken: Studenten kunnen in samenspraak met de klasmentor/directie de materialen die op school aanwezig zijn gebruiken (vb. beeldende materialen als verf, klei, papier, speelleermaterialen ). Wanneer het gaat om persoonlijke materialen van de klasmentor moet deze vooraf uitdrukkelijk de toestemming geven (vb. thematisch materiaal). Kosten voor materiaal dat daarna eigendom blijft van de klas of dat deel uitmaakt van beeldende werkjes van kleuters (en dus in klas blijft of meegegeven wordt naar huis) wordt door de stageschool terugbetaald op voorwaarde dat de student vooraf uitdrukkelijk de opdracht en toestemming kreeg dit te kopen. We denken hierbij aan materiaal dat gekocht wordt voor moederdagcadeautjes, nieuwjaarsbrieven Kosten voor materiaal dat de student na de stage zelf houdt, zijn uiteraard voor de student. 9.7 Studenten met dyslexie in het kleuteronderwijs Dyslexie betekent een hinderpaal voor bepaalde aspecten in de opleiding. Daarbij is het voor een toekomstige kleuterleid(st)er van cruciaal belang dat hij/zij compenserende vaardigheden (verder) ontwikkelt en hulpmiddelen inzet om het effect van dyslexie zo klein mogelijk te laten zijn. Dit is de verantwoordelijkheid van de student. Zo dient een leraar foutloos schriftelijk te kunnen communiceren naar ouders en andere partners van de basisschool. Compenserende vaardigheden zijn hier: in functie van schrijffouten teksten door anderen laten nalezen, elektronische spellingscontrole gebruiken, hanteren van specifieke software, We verwachten dat de student ook in zijn schriftelijk werk voor de stage, inspanningen doet om foutloos te schrijven. Stagegids Arteveldehogeschool Bachelor in het onderwijs: Kleuteronderwijs

44 10. Waar kunnen betrokkenen terecht bij vragen of problemen 10.1 De student De student kan terecht bij verschillende personen, naargelang de aard van de problemen en/of moeilijkheden: I.v.m. moeilijkheden in de relatie met de klasmentor: - bij de directie van de stageschool en/of bij de procesbegeleider Wanneer hij moeilijkheden ervaart inzake vorderingen: - op vlak van expressie: bij de praktijkdocent expressie; - op vlak van planningsvaardigheden, aanpakgedrag en werkplanning: bij de opdrachthouder leerbegeleiding; - op vlak van stageopdrachten en stagevoorbereiding: bij de docenten van het opleidingsteam en de eigen procesbegeleider; - op het vlak van het persoonlijk functioneren als gevolg van bepaalde omstandigheden: bij de begeleider Sociale voorzieningen. I.v.m. moeilijkheden inzake de relatie met de procesbegeleiders van de hogeschool: bij de ombudspersoon De stagebetrokkenen van de stageschool Voor moeilijkheden betreffende de stagiair: bij de procesbegeleider van de student. Voor problemen betreffende het stageconcept, de stageopdrachten: bij de opdrachthouder stage (Ilse.Ruys@arteveldehs.be). In bepaalde gevallen kunnen bovengenoemde medewerkers doorverwijzen naar de opleidingsdirecteur : mevrouw Caroline Detavernier De stagebetrokkenen van de hogeschool Voor problemen i.v.m. de student: - bij de collega procesbegeleiders van de procesgroep men kan ook informatie opvragen of doorgeven aan de voorzitter van de procesgroep; Voor vragen i.v.m. de stage (thema; voorbereiding, stageopdrachten, begeleiding, ): bij de collega procesbegeleiders, de lijnverantwoordelijke praktijk en stage en de opdrachthouder stage. Voor afspraken i.v.m keuze van stageklas en inhalen van stages: bij collega procesbegeleider, de procesgroepvoorzitter, de opdrachthouder stage. Voor problemen i.v.m. de stageschool en/of de stageklas: bij de opdrachthouder stage. Stagegids Arteveldehogeschool Bachelor in het onderwijs: Kleuteronderwijs

45 11 Verzekeringen De Arteveldehogeschool heeft voor haar studenten die zich in het hogeschoolleven bevinden een globaal verzekeringscontract afgesloten dat de waarborgen Burgerrechtelijke Aansprakelijkheid (B.A.), Lichamelijke Ongevallen en de Rechtsbijstand dekt: kortom de hogeschoolpolis. De waarborg Burgerrechtelijke Aansprakelijkheid dekt de lichamelijke en materiële schade veroorzaakt aan derden door een fout, nalatigheid of onvoorzichtigheid van de stagiair. Tevens vergoedt deze waarborg de schade die de stagiair accidenteel veroorzaakt aan de door de stagegever toevertrouwde voorwerpen, zoals didactisch materiaal of een werkinstrument. De waarborg BA is niet van toepassing op weg naar en van de stageplaats. Schade aan een voertuig is ook niet gedekt. De Wettelijk verplichte Aansprakelijkheidsverzekering Motorvoertuigen is hier van toepassing. De stagiair blijft ook tijdens de stage verzekerd tegen lichamelijke schade als gevolg van een ongeval. De wettelijk verplichte arbeids ongevallenverzekering, onderschreven door de Arteveldehogeschool, dekt prioritair de lichamelijke ongevallen die zich voordoen op de stageplaats. Ongevallen met lichamelijk letsel op weg naar en van de stageplaats vallen ten laste van de hogeschoolpolis. Conform de wettelijk vastgestelde aangiftetermijn, vermeld in de arbeidsongevallenwet, moet elk arbeidsongeval binnen 8 kalenderdagen worden aangegeven en een dodelijk ongeval zelfs binnen 24 u. De stageplaats verbindt er zich toe de administratieve verplichtingen ter zake na te leven. Op vraag kan de stage instelling een volledig overzicht krijgen van risico s en bijbehorend bedrag, waarvoor de student verzekerd is. Wat te doen bij een ongeval tijdens de stagetijd? Bij een ongeval tijdens de stages (of onderweg van/naar de stageplaats) verwittigt de student zo snel mogelijk: de stageschool: de directie of schoolmentor en de klasmentor; de opleiding: - de procesbegeleider - de opdrachthouder stage: die bezorgt de student de nodige aangifteformulieren. - het secretariaat van de opleiding: Karen Vermeulen De ingevulde formulieren dienen binnen de 8 kalenderdagen teruggestuurd te worden naar Karen Vermeulen. Op DINAR staan de documenten die je nodig hebt mocht er een ongeval gebeuren tijdens je stage: Kinderen vervoeren met de wagen in opdracht van de stageschool Het vervoer van schoolkinderen is aan een aantal regels onderworpen. De hogeschool raadt studenten af om kinderen te vervoeren in opdracht van de stageschool zonder daarvoor een bijkomende verzekering te hebben afgesloten. De student doet dit op eigen verantwoordelijkheid en gedekt door de eigen verzekering burgerlijke aansprakelijkheid. Bij een ongeval is de hogeschool geen betrokken partij. Stagegids Arteveldehogeschool Bachelor in het onderwijs: Kleuteronderwijs

46 12 Tewerkstellingsmogelijkheden Afgestudeerden kunnen uiteraard aan de slag als klastitularis van een kleuterklas maar ook als zorgleerkracht of begeleider van bewegingsactiviteiten voor kleuters. In het laatste jaar van de opleiding kan de student (in het kader van een keuzestage) de tewerkstelling buiten de gewone basisscholen verkennen: een methodeschool, het buitengewoon onderwijs, de voor en buitenschoolse kinderopvang, een kinderbibliotheek, een kinderboerderij, de educatieve dienst van een museum, De Arteveldehogeschool staat open voor kandidaat studenten met verschillende levensbeschouwelijke achtergronden. We vinden het wel belangrijk dat kandidaten goed geïnformeerd zijn over tewerkstellingskansen binnen het onderwijs. Onze afgestudeerden kunnen in alle onderwijsnetten (vrij onderwijs, stedelijk/gemeentelijk onderwijs en gemeenschapsonderwijs) aan de slag. Aangezien onze hogeschool een katholieke hogeschool is, wordt de student opgeleid om onder meer in het katholieke basisonderwijs te kunnen werken. Bij afstuderen ontvangt hij een attest Rooms Katholieke godsdienst dat aantoont dat de student deze opleidingsonderdelen in de lerarenopleiding volgde én dat hij de stage eraan verbonden ook volbracht. Om als klastitularis in het Katholiek kleuteronderwijs te kunnen werken dient de afgestudeerde ook in het bezit te zijn van het mandaat Rooms Katholieke godsdienst. Dit mandaat wordt niet afgeleverd door de lerarenopleiding maar via de godsdienstinspectie door het bisdom waar de student wilt werken. Hiervoor heeft hij het attest Rooms Katholieke godsdienst van de lerarenopleiding nodig én een doopbewijs. Zonder mandaat godsdienst is het wel mogelijk om in het katholiek basisonderwijs in een andere opdracht dan deze van klastitularis aangesteld te worden. Sommige schoolbesturen zullen beslissen de afgestudeerde toch als klastitularis aan te stellen maar dan moet de school voor de godsdienstactiviteiten een organisatorische oplossing bieden. Indien de student meent dat zijn situatie van die aard is dat het onmogelijk is om het mandaat Rooms Katholieke godsdienst te verkrijgen, neemt hij van bij de start van de opleiding contact op met de opdrachthouder stage Ilse Ruys of op Dit is belangrijk in functie van de keuze van de stageschool. 13 Bijlage Raamovereenkomst Wij zijn in 2011 gestart met driejarige raamovereenkomsten ( ) tussen de Arteveldehogeschool en de stage instellingen (contextscholen). Dit met het oog op administratieve vereenvoudiging. Onze contextscholen kregen in het voorjaar van 2014 een hernieuwde raamovereenkomst voorgelegd ter ondertekening voor de periode Voor stages in nietcontextscholen zal een raamovereenkomst worden aangeboden wanneer een stage wordt toegezegd. Stagegids Arteveldehogeschool Bachelor in het onderwijs: Kleuteronderwijs

47 Instellingsnummer stageplaats: Bachelor in het onderwijs: Kleuteronderwijs Campus Sint-Amandsberg J. Gerardstraat 18, B-9040 Gent Tel. (09) RAAMOVEREENKOMST Preservicetraining (stage) Geïntegreerde Lerarenopleiding Professionele Bachelor in het onderwijs: kleuteronderwijs Tussen de opleidingsinstelling: de Arteveldehogeschool, Hoogpoort 15, 9000 Gent, instellingsnummer: vertegenwoordigd door Caroline Detavernier functie: opleidingsdirecteur hiertoe voldoende gemachtigd, hierna genoemd de opleidingsinstelling, en de instelling (naam)... (adres)... (instellingsnummer(s))..., vertegenwoordigd door (naam)... (functie)..., hierna genoemd de stageplaats, wordt overeengekomen wat volgt: Artikel 1 Opzet en stageperiode 1 De stageplaats verbindt zich ertoe een aantal stagiairs op te nemen om een verplichte stage te lopen in het kader van het opleidingsprogramma van de geïntegreerde lerarenopleiding zoals bedoeld in artikel 12quater 2 van het decreet van 2 maart 1999 tot regeling van een aantal aangelegenheden van het volwassenenonderwijs, zoals gewijzigd, en de artikelen 55quinquies 2 en 55octies 6 van het decreet van 4 april 2003 betreffende de herstructurering van het hoger onderwijs in Vlaanderen, zoals gewijzigd. 2 De opleidingsinstelling verbindt zich ertoe de stagiair een verklaring te laten ondertekenen waarin deze verklaart op de hoogte te zijn van de inhoud van deze overeenkomst, ermee akkoord te gaan en de bepalingen ervan te allen tijde te zullen naleven. Anderzijds heeft de stagiair het recht om zich te beroepen op alle hem/haar in deze overeenkomst toegekende rechten. 3 De stagiair volbrengt deze stage als student van de opleidingsinstelling en kan in geen enkel verband worden beschouwd als werknemer in dienstverband van de stageplaats. 4 Het aantal stagiairs op te nemen door de stageplaats wordt bepaald in overleg tussen de opleidinginstelling en de stageplaats. 5 Het bestaan van deze overeenkomst sluit niet uit dat partijen met derden overeenkomsten afsluiten en kan dus niet als een exclusiviteitsovereenkomst worden beschouwd. Raamovereenkomst en risicoanalyse - Arteveldehogeschool Bachelor in het onderwijs: kleuteronderwijs 1/7

48 Artikel 2 Stagevergoeding 1 De stagiair ontvangt geen bezoldiging of vergoeding voor de opdrachten verricht in het kader van de preservicetraining. Artikel 3 Rol van de stagecoördinator, -begeleider en mentor 1 De opleidingsinstelling stelt voor de stage één of meerdere stagecoördinatoren aan, zijnde mevrouw Ilse Ruys contactgegevens: Ilse.Ruys@arteveldehs.be, tel De stageplaats stelt voor de stage een schoolmentor/stageverantwoordelijke aan, zijnde mevrouw / de heer... contactgegevens... In onderling overleg met de opleidingsinstelling stelt de stageplaats per stagiair één of meerdere leraars aan als klasmentor. ** 2 Voor alle besprekingen en problemen aangaande de stage wendt de stagiair zich tot de stagecoördinator of - begeleider van de opleidingsinstelling of tot de mentor van de stageplaats. 3 De mentor en de stagiair regelen in onderling overleg waar, wanneer en hoe de stageopdrachten opgelegd door de opleidinginstelling, worden uitgevoerd. De stage kan pas worden aangevat na goedkeuring van het overzicht van de stageactiviteiten door de stagecoördinator of -begeleider. 4 De stagecoördinator of -begeleider, de mentor en de stagiair maken onderling de nodige afspraken voor de bespreking en de evaluatie van de stage. De opleidingsinstelling is eindverantwoordelijke voor de beoordeling van de stagiair. Hierbij wordt rekening gehouden met het evaluatieadvies van de stageplaats. Artikel 4 Verplichtingen van de opleidingsinstelling 1 De stageplaats krijgt van de opleidingsinstelling tijdig informatie over het opzet en de organisatie van de stage, evenals over de verwachte competenties die de stagiair moet nastreven. 2 De opleidingsinstelling eerbiedigt het opvoedingsproject en de belangen van de stageplaats. 3 Gedurende de uitvoering van deze stageovereenkomst blijft de stagiair verzekerd door de opleidingsinstelling als volgt: - tegen lichamelijke ongevallen op de stageplaats, volgens de waarborgen opgenomen in de polis arbeidsongevallen onderschreven bij AXA Belgium; - tegen lichamelijke ongevallen op de weg naar en van de stageplaats volgens de waarborgen opgenomen in de hogeschoolpolis , onderschreven bij MSCA Mutuelle Saint Christophe Assurances; - tegen de financiële gevolgen van de burgerlijke aansprakelijkheid tijdens de stageactiviteiten volgens de waarborgen van de hogeschoolpolis afgesloten bij MSCA Mutuelle Saint Christophe Assurances. 4 De opleidingsinstelling bewaart met het oog op externe verantwoording het dossier van de stagiair op een centrale plaats, campus Sint-Amandsberg, J. Gérardstraat 18 te Sint-Amandsberg. Artikel 5 Verplichtingen van de stageplaats 1 Voor de aanvang van de stage informeert de stageplaats de stagiair over het opvoedingsproject en het instellingsreglement van de stageplaats. 2 De stageplaats eerbiedigt het pedagogisch project en de belangen van de opleidingsinstelling. Raamovereenkomst en risicoanalyse - Arteveldehogeschool Bachelor in het onderwijs: kleuteronderwijs 2/7

49 3 De stageplaats bezorgt aan de opleidingsinstelling een evaluatie over de stagiair zoals voorgeschreven door de opleidingsinstelling. 4 De stageplaats past de bepalingen van de Welzijnswet van 4 augustus 1996 en in het bijzonder het KB van 21 september 2004 toe. De stageplaats maakt een risicoanalyse van de werkpost van de stagiair op. De stageplaats vult hiertoe het blanco risicoanalyseformulier als bijlage bij deze overeenkomst in of voegt een eigen document aan deze overeenkomst toe. De stageplaats meldt onmiddellijk elke wijziging aan de risicoanalyse en bezorgt daartoe een gecorrigeerd risicoanalyseformulier aan de opleidingsinstelling. 5 De stageplaats overhandigt bij aanvang van de stage een werkpostfiche aan de stagiair. Deze werkpostfiche beschrijft de werkpost, de aard van de risico s, de te nemen preventiemaatregelen evenals de verplichtingen van de stagiair. De stageplaats en stagiair ondertekenen de werkpostfiche. 6 Indien uit de risicoanalyse blijkt dat een gezondheidsbeoordeling vereist is, gebeurt deze gezondheidsbeoordeling voorafgaand aan de eerste keer dat stage wordt gelopen. De stageplaats geeft expliciet de opdracht aan de opleidingsinstelling in te staan voor dit gezondheidstoezicht. De opleidingsinstelling doet voor dit gezondheidstoezicht beroep op haar externe dienst voor preventie en bescherming op het werk. 7 Elk ongeval tijdens de stage of op weg van en naar de stageplaats moet onmiddellijk gemeld worden aan de opleidingsinstelling en stageplaats (zie stagegids). Artikel 6 Verwachtingen van de stagiair 1 De stagiair eerbiedigt het opvoedingsproject, het instellingsreglement en de belangen van de stageplaats. 2 De stagiair leeft de voorschriften na inzake veiligheid, hygiëne en gezondheid, zoals bepaald in de Welzijnswet en de uitvoeringsbesluiten, alsook de reglementen inzake arbeidsorganisatie, lokalen en leerlingen. De bedoelde voorschriften worden voor de aanvang van de stage door de stageplaats aan de stagiair bekendgemaakt. 3 De stagiair verbindt zich ertoe aanwezig te zijn bij elke geplande stageactiviteit in de stageplaats. In geval van gewettigde afwezigheid, of bij het hernemen van de stage na een periode van afwezigheid, verwittigt de stagiair vooraf de stagecoördinator of -begeleider van de opleidingsinstelling en de mentor van de stageplaats. 4 De stagiair draagt zorg voor alle zaken en materialen die de stageplaats hem/haar in het kader van de stage ter beschikking stelt. 5 De stagiair is gebonden aan geheimhouding van alles wat hij/zij vertrouwelijk tijdens de stage te kennen heeft gekregen en alles waarvan hij het vertrouwelijke karakter moet begrijpen. 6 Indien de stagiair een gezondheidsbeoordeling heeft ondergaan voorafgaand aan de stage, overhandigt de stagiair spontaan het formulier voor de gezondheidsbeoordeling aan de stageplaats. 7 Elk ongeval tijdens de stage of op weg van en naar de stageplaats moet onmiddellijk gemeld worden aan de opleidingsinstelling en stageplaats (zie stagegids). 8 De stagiair brengt de stagecoördinator van de opleidingsinstelling en de stagegever onmiddellijk op de hoogte indien zij zwanger zou zijn. 9 Op vraag van de stageplaats en in overleg met de stagecoördinator of -begeleider mag de stagiair stageactiviteiten uitvoeren die niet zijn opgenomen in het overzicht van deze stageactiviteiten. Raamovereenkomst en risicoanalyse - Arteveldehogeschool Bachelor in het onderwijs: kleuteronderwijs 3/7

50 Artikel 7 Betwistingen 1 De eindverantwoordelijkheid voor de stage van de stagiair ligt bij de opleidingsinstelling. Indien de stageplaats of de stagiair de verplichtingen van deze overeenkomst niet naleven, zal de andere partij de stagecoördinator of -begeleider hiervan op de hoogte brengen. 2 Bij betwistingen wordt getracht in onderling overleg tot een oplossing te komen. Als dit niet lukt, stellen de twee partijen in onderling overleg een extern bemiddelaar aan. Artikel 8 Einde van de overeenkomst 1 Deze overeenkomst wordt afgesloten voor de duur zoals in hoofding werd aangegeven en kan niet stilzwijgend worden verlengd. Zij kan worden opgezegd door één van de partijen uiterlijk drie maanden voor het einde van elk academiejaar. 2 Noch de opleidingsinstelling, noch de stageplaats kan de stage zonder overleg eenzijdig voortijdig afbreken. In twee exemplaren opgemaakt te. op.., waarbij elke partij verklaart een afschrift te hebben ontvangen. Voor de opleidingsinstelling, Caroline Detavernier Opleidingsdirecteur Voor de stageplaats, Naam en handtekening Raamovereenkomst en risicoanalyse - Arteveldehogeschool Bachelor in het onderwijs: kleuteronderwijs 4/7

51 Risicoanalyse van een werkpost in een instelling of onderneming Voor stagiairs leraar kleuteronderwijs van de Arteveldehogeschool *Dit formulier wordt ingevuld door een vertegenwoordiger van de stageplaats ofwel bezorgt de stageplaats een eigen formulier aan de opleidingsinstelling Naam stageplaats: Gegevens van de stageplaats Ondernemingsnummer: Adres straat, nummer en bus: postcode en gemeente: Vertegenwoordigd door: Functie: Tel.: Naam preventieadviseur: 1 intern extern Indien extern naam dienst: Tel. preventieadviseur: preventieadviseur: Naam Arbeidsgeneesheer: 1 intern extern Indien extern naam dienst: Tel. arbeidsgeneesheer: arbeidsgeneesheer: Naam werkpost: Activiteiten verricht door de stagiair(e): Benaming van de werkpost en functieomschrijving Raamovereenkomst en risicoanalyse - Arteveldehogeschool Bachelor in het onderwijs: kleuteronderwijs 5/7