Allianz Paraplufonds N.V. Halfjaarbericht. 1 oktober maart Allianz Nederland Asset Management B.V.

Transcriptie

1 Allianz Paraplufonds N.V. Halfjaarbericht 1 oktober maart 2016 Allianz Nederland Asset Management B.V.

2 Beleggingsmaatschappij Allianz Paraplufonds N.V. Halfjaarbericht 1 oktober maart 2016 Directie Subfondsen Allianz Europa Obligatie Fonds Allianz Selectie Fonds Allianz Europa Aandelen Fonds Allianz Pacific Aandelen Fonds Allianz Amerika Aandelen Fonds Allianz Duurzaam Wereld Aandelen Fonds Allianz Geldmarkt Fonds Allianz Langlopend Obligatie Fonds Allianz Nederland Asset Management B.V. Rotterdam Depotbank KAS BANK N.V. Amsterdam Fund Agent KAS BANK N.V. Amsterdam Bewaarder KAS Trust & Depositary Services B.V. Amsterdam Administratie Allianz Vermogen B.V. Rotterdam Accountant BDO Audit & Assurance B.V. Amstelveen Let op! De waarde van uw belegging kan fluctueren. In het verleden behaalde resultaten bieden geen garantie voor de toekomst. Voor ieder beleggingsfonds is een document met Essentiële Beleggersinformatie (EBi) opgesteld met fondsinformatie, kosten en risico s. De verstrekte informatie is bij wet voorgeschreven en is bedoeld om u meer inzicht te geven in de aard en de risico s van beleggingen in dit fonds. Wij raden u aan deze informatie te lezen, opdat u met kennis van zaken kunt beslissen of u al dan niet in dit fonds wenst te beleggen. Het document met Essentiële Beleggersinformatie is kosteloos te verkrijgen en potentiële beleggers wordt geadviseerd het prospectus te lezen en een beleggingsadviseur te raadplegen alvorens een beleggingsbeslissing te nemen. Zowel het document met Essentiële Beleggersinformatie als de prospectussen staan beschikbaar op 1

3 Inhoud Algemeen 3 Kerncijfers subfondsen 6 Verslag van de directie Halfjaarbericht 2015/2016 Allianz Paraplufonds N.V. 46 Balans 47 Winst- en verliesrekening 48 Kasstroomoverzicht 49 Toelichting Halfjaarcijfers 2015/2016 Subfondsen Allianz Paraplufonds N.V.: 55 Allianz Europa Obligatie Fonds 65 Allianz Selectie Fonds 78 Allianz Europa Aandelen Fonds 87 Allianz Pacific Aandelen Fonds 96 Allianz Amerika Aandelen Fonds 109 Allianz Duurzaam Wereld Aandelen Fonds 119 Allianz Geldmarkt Fonds 128 Allianz Langlopend Obligatie Fonds Overig 137 Overige gegevens Allianz Paraplufonds N.V. p/a Allianz Nederland Asset Management B.V. Bezoekadres: Coolsingel AG Rotterdam Postadres: Postbus AT Rotterdam Telefoon (088) info.am@allianz.nl 2

4 Kerncijfers Kerncijfers subfondsen (bedragen in veelvouden van 1.000,-) Allianz Europa Obligatie Fonds Overzicht intrinsieke waarde: 31 mrt sept. 15 ³) 30 sept. 14 ²) 30 sept sept. 12 ¹) Totale intrinsieke waarde Aantal aandelen Intrinsieke waarde per aandeel 77,47 75,76 75,29 68,67 68,23 Beleggingsresultaten: 2015/ / / / /2012 Inkomsten uit beleggingen Koersresultaat Kosten en rentelasten Totaal Beleggingsresultaat Lopende kosten Ratio (in %) 0,38 0,76 0,75 0,75 0,75 Rendement 4,2% 3,0% 13,2% 3,3% 7,8% ¹) Per 29 september 2012 zijn Allianz Holland Continu Klik Fonds, Allianz Holland Dollar Fonds en Allianz Holland Internationaal Rentefonds samengevoegd met Allianz Europa Obligatie Fonds. ²) Per 25 april 2014 is Allianz Holland Vastrentend Fonds samengevoegd met Allianz Europa Obligatie Fonds. ³) Per 27 maart 2015 is Allianz Gemengd Obligatie Fonds samengevoegd met Allianz Europa Obligatie Fonds. Allianz Selectie Fonds Overzicht intrinsieke waarde: 31 mrt sept sept. 14 ¹) 30 sept sept. 12 Totale intrinsieke waarde Aantal aandelen Intrinsieke waarde per aandeel 98,91 98,95 97,17 87,96 78,37 Beleggingsresultaten: 2015/ / / / /2012 Inkomsten uit beleggingen Koersresultaat Kosten en rentelasten Totaal Beleggingsresultaat Lopende kosten Ratio (in %) 0,56 1,11 1,11 1,11 1,11 Rendement 1,5% 4,0% 13,2% 15,1% 14,4% ¹) Per 25 april 2014 is Allianz Holland Euro Selectie Fonds samengevoegd met Allianz Selectie Fonds. Allianz Europa Aandelen Fonds Overzicht intrinsieke waarde: 31 mrt sept sept. 14 ¹) 30 sept sept. 12 Totale intrinsieke waarde Aantal aandelen Intrinsieke waarde per aandeel 71,32 74,65 73,96 68,66 61,75 Beleggingsresultaten: 2015/ / / / /2012 Inkomsten uit beleggingen Koersresultaat Kosten en rentelasten Totaal Beleggingsresultaat Lopende kosten Ratio (in %) 0,56 1,10 1,11 1,10 1,11 Rendement -2,3% 2,9% 9,6% 13,8% 26,8% ¹) Per 25 april 2014 is Allianz Holland Fund samengevoegd met Allianz Europa Aandelen Fonds. Allianz Pacific Aandelen Fonds Overzicht intrinsieke waarde: 31 mrt sept sept sept sept. 12 Totale intrinsieke waarde Aantal aandelen Intrinsieke waarde per aandeel 77,64 77,50 75,12 68,85 64,65 Beleggingsresultaten: 2015/ / / / /2012 Inkomsten uit beleggingen Koersresultaat Kosten en rentelasten Totaal Beleggingsresultaat Lopende kosten Ratio (in %) 0,61 1,22 1,24 1,22 1,24 Rendement 2,2% 5,7% 11,0% 8,5% 14,8% 3

5 Kerncijfers Allianz Amerika Aandelen Fonds Overzicht intrinsieke waarde: 31 mrt sept sept sept sept. 12 Totale intrinsieke waarde Aantal aandelen Intrinsieke waarde per aandeel 21,16 20,96 21,80 18,86 17,69 Beleggingsresultaten: 2015/ / / / /2012 Inkomsten uit beleggingen Koersresultaat Kosten en rentelasten Totaal Beleggingsresultaat Lopende kosten Ratio (in %) 0,27 0,50 0,50 0,50 1) 0,94 Lopende kosten Ratio onderliggend fonds (in %) 2) 0,51 0,66 0,66 0,65 0,65 Rendement 1,0% -3,8% 15,6% 7,9% 31,9% 1) Afname vrnl. door verlaging kosten beheerloon van 1% naar 0,35% per , vanaf welke datum het fonds haar gehele vermogen belegt in Allianz US Equity Fund. 2) Betreft de Lopende kosten Ratio van Allianz US Equity Fund over de voorafgaande verslagjaren. Allianz Duurzaam Wereld Aandelen Fonds Overzicht intrinsieke waarde: 31 mrt sept sept. 14 ¹) 30 sept sept. 12 Totale intrinsieke waarde Aantal aandelen Intrinsieke waarde per aandeel 44,77 44,28 42,02 36,28 32,55 Beleggingsresultaten: 2015/ / / / /2012 Inkomsten uit beleggingen Koersresultaat Kosten en rentelasten Totaal Beleggingsresultaat Lopende kosten Ratio (in %) 0,56 1,12 1,15 1,19 1,23 Lopende kosten Ratio onderliggend fonds (in %) 0,43 2) N.v.t. N.v.t. N.v.t. N.v.t. Rendement 2,8% 6,4% 19,0% 15,1% 27,2% ¹) Per 25 april 2014 is een aantal verzekeringsfondsen samengevoegd met Allianz Duurzaam Wereld Aandelen Fonds. 2) Betreft de Lopende kosten Ratio van Allianz Global Sustainability Fund vanaf 16 november 2015 t/m 31 maart

6 Kerncijfers Allianz Geldmarkt Fonds Overzicht intrinsieke waarde: 31 mrt sept sept. 14 ¹) 30 sept. 13 Totale intrinsieke waarde Aantal aandelen Intrinsieke waarde per aandeel 99,67 100,85 100,92 100,49 Beleggingsresultaten: / / /2014 t/m Inkomsten uit beleggingen Koersresultaat Kosten en rentelasten Totaal Beleggingsresultaat Lopende kosten Ratio (in %) 0,08 0,31 0,33 0,29 Rendement -0,2% -0,1% 0,4% 0,5% ¹) Per 25 april 2014 is een aantal verzekeringsfondsen samengevoegd met Allianz Geldmarkt Fonds. Allianz Langlopend Obligatie Fonds Overzicht intrinsieke waarde: 31 mrt sept. 15 Totale intrinsieke waarde Aantal aandelen Intrinsieke waarde per aandeel 56,41 50,65 Beleggingsresultaten: /2016 t/m Inkomsten uit beleggingen 57 2 Koersresultaat Kosten en rentelasten 12 - Totaal Beleggingsresultaat Lopende kosten Ratio (in %) 0,23 0,01 Rendement 11,4% 1,3% 5

7 Verslag van de directie Verslag van de directie Aan de aandeelhouders Hierbij brengen wij verslag uit over de eerste helft van het boekjaar lopend van 1 oktober 2015 tot en met 31 maart Ontwikkeling eigen vermogen Gedurende de verslagperiode is het eigen vermogen afgenomen van miljoen aan het begin van de verslagperiode tot miljoen per 31 maart 2016, een mutatie van 44 miljoen welke als volgt kan worden gespecificeerd: - Netto uitstroom aandeelhouders -/- 32,5 miljoen - Resultaat incl. herwaardering beleggingen 46,3 miljoen - Dividenduitkeringen -/- 57,8 miljoen Eigen vermogen, verdeeld over subfondsen. 31 mrt sept in EUR in EUR Subfonds Allianz Europa Obligatie Fonds (AEOF) Subfonds Allianz Selectie Fonds (ASF) Subfonds Allianz Europa Aandelen Fonds (AEAF) Subfonds Allianz Pacific Aandelen Fonds (APAF) Subfonds Allianz Amerika Aandelen Fonds (AAAF) Subfonds Allianz Duurzaam Wereld Aandelen Fonds (ADWAF) Subfonds Allianz Geldmarkt Fonds (AGF) Subfonds Allianz Langlopend Obligatie Fonds (ALOF) Totaal

8 EUR MILJOEN Verslag van de directie Eigen vermogen subfondsen Allianz Paraplufonds N.V sept. 07 sept. 08 sept. 09 sept. 10 sept. 11 sept. 12 sept. 13 sept. 14 sept. 15 mrt. 16 Allianz Holland Fund*** Allianz Europa Obligatie Fonds Allianz Selectie Fonds Allianz Europa Aandelen Fonds Allianz Pacific Aandelen Fonds Allianz Holland Euro Selectie Fonds*** Allianz Holland Dollar Fonds** Allianz Holland Intern. Rentefonds** Allianz Holland Continu Klik Fonds** Allianz Amerika Aandelen Fonds Allianz Duurzaam Wereld Aandelen Fonds* Allianz Holland Vastrentend Fonds*** Allianz Gemengd Obligatie Fonds**** Allianz Duurzaam Aandelen Fonds* Allianz Geldmarkt Fonds Allianz Langlopend Obligatie Fonds * Per 1 oktober 2010 is Allianz Duurzaam Aandelen Fonds samengevoegd met Allianz Duurzaam Wereld Aandelen Fonds. ** Per 29 september 2012 zijn Allianz Holland Dollar Fonds, Allianz Holland Internationaal Rentefonds en Allianz Continu Klik Fonds samengevoegd met Allianz Europa Obligatie Fonds. *** Per 25 april 2014 hebben de volgende samenvoegingen plaatsgevonden: Allianz Holland Fund is samengevoegd met Allianz Europees Aandelen Fonds, Allianz Holland Euro Selectie Fonds is samengevoegd met Allianz Selectie Fonds Allianz Holland Vastrentend Fonds is samengevoegd met Allianz Europa Obligatie Fonds **** Per 27 maart 2015 is Allianz Gemengd Obligatie Fonds samengevoegd met Allianz Europa Obligatie Fonds. Rendement Op basis van intrinsieke waarde inclusief herbelegging van uitgekeerd dividend. Eerste helft van boekjaar Geheel boekjaar 2015/ /2015 Subfonds Allianz Europa Obligatie Fonds 4,2% 3,0% Subfonds Allianz Selectie Fonds 1,5% 4,0% Subfonds Allianz Europa Aandelen Fonds -2,3% 2,9% Subfonds Allianz Pacific Aandelen Fonds 2,2% 5,7% Subfonds Allianz Amerika Aandelen Fonds 1,0% -3,8% Subfonds Allianz Duurzaam Wereld Aandelen Fonds 2,8% 6,4% Subfonds Allianz Geldmarkt Fonds -0,2% -0,1% Subfonds Allianz Langlopend Obligatie Fonds 11,4% 1,3% * * Betreft rendement over de periode /

9 Verslag van de directie Structuur Allianz Paraplufonds N.V. is een Instelling voor Collectieve Beleggingen in Effecten (ICBE) met veranderlijk kapitaal in het bezit van een UCITS V vergunning. De vennootschap kent een zogenaamde paraplustructuur, hetgeen betekent dat de gewone aandelen zijn onderverdeeld in verschillende series aandelen, waarbij elke serie correspondeert met een afzonderlijk subfonds. Ieder subfonds van Allianz Paraplufonds N.V. heeft een afgescheiden vermogen, dit is juridisch afgedwongen. Hierdoor dient het vermogen van een subfonds alleen ter voldoening van vorderingen die voortvloeien uit schulden die verband houden met het beheer en het bewaren van het subfonds en de rechten van deelneming in dat subfonds. Om de verhandelbaarheid van de aandelen van de subfondsen van Allianz Paraplufonds N.V. te bevorderen, is gekozen voor de structuur van een open-end beleggingsmaatschappij met veranderlijk kapitaal, waarvan de aandelen van alle subfondsen, uitgezonderd Allianz Geldmarkt Fonds en Allianz Langlopend Obligatie Fonds, zijn genoteerd aan Eurolist bij NYSE Euronext. Per balansdatum beleggen twee subfondsen direct in externe Allianz fondsen. In deze externe fondsen vinden de feitelijke beleggingen in de zin van aan- en verkopen van (beursgenoteerde) effecten plaats. Allianz subfondsen Belegt in Allianz Europa Obligatie Fonds Allianz Selectie Fonds Allianz Europa Aandelen Fonds Allianz Pacific Aandelen Fonds Allianz Amerika Aandelen Fonds * Allianz Duurzaam Wereld Aandelen Fonds * Allianz Geldmarkt Fonds Allianz Langlopend Obligatie Fonds Externe fondsen Allianz US Best Styles Equity Fund * Allianz Global Sustainability * Belangrijke gebeurtenissen gedurende de verslagperiode -Wijziging beleggingsbeleid AAAF en ADWAF Met als doel het behalen van een hoger rendement resp. vereenvoudiging van administratieve lasten is op 16 november 2015 het beleggingsbeleid gewijzigd voor de volgende subfondsen: Het Allianz Amerika Aandelen Fonds belegde tot 16 november 2015 in het Allianz US Equity Fund. Ingaande 16 november 2015 belegt het subfonds haar vermogen in Allianz US Best Styles Equity F. De reden hiervoor is de stabiele performance van dit nieuwe fonds in de afgelopen jaren. Allianz US Best Styles Equity belegt net als het Allianz US Equity Fund in Amerikaanse large-cap-aandelen en heeft hetzelfde risicoprofiel. Door deze wijziging verwachten we voor het Allianz Amerika Aandelen Fonds een beter rendement te realiseren met hetzelfde risico. Het Allianz Duurzaam Wereld Aandelen Fonds werd tot 16 november 2015 beheerd via een zogeheten mandaat. Dat bracht, ten opzichte van onze Europese subfondsen, relatief gezien veel administratieve lasten met zich mee. Ingaande 16 november 2015 belegt het subfonds haar vermogen in Allianz Global Sustainability F. De fondsmanager van dit fonds blijft, zoals tot 16 november 2015, het Allianz Global Sustainability-team van Allianz. Het feitelijke beleggingsbeleid is daardoor niet gewijzigd, maar de fondsadministratie zal door deze wijziging wel efficiënter worden. - Opheffen RvC Per 1 januari 2016 is de Raad van Commissarissen van Allianz Paraplufonds N.V. opgeheven. Het besluit tot opheffing, waarvoor een statutenwijziging nodig was, is genomen door de algemene vergadering van aandeelhouders van Allianz Paraplufonds N.V. op voorstel van de Directie en met instemming van de commissarissen en van de Autoriteit Financiële Markten. De Raad van Commissarissen had tot taak om toezicht te houden op het beleid van de Directie en op de algemene gang van zaken binnen Allianz Paraplufonds N.V. Deze taak werd reeds voldoende gewaarborgd geacht doordat Allianz Paraplufonds N.V. als gevolg van nieuwe wet- en regelgeving voor instellingen voor collectieve belegging in effecten (icbe of UCITS) een bewaarder heeft aangesteld die is belast met toezichtstaken ten aanzien van het Paraplufonds. - UCITS V vergunning + aanstelling bewaarder Op 18 maart 2016 is UCITS V in werking getreden. De herziening van de richtlijn heeft met name betrekking op de verplichting voor icbe s om een bewaarder aan te stellen. De vrijstelling van de verplichting tot het aanstellen van een bewaarder voor icbe s waarvan het grootste gedeelte van de aandelen is genoteerd aan de beurs is komen te vervallen. Tevens heeft UCITS V betrekking op vereisten ten aanzien van het beloningsbeleid en op sancties. Allianz Paraplufonds N.V. heeft KAS Trust & Depositary Services B.V. aangesteld als bewaarder. De bewaarder is belast met toezichtstaken ten aanzien van Allianz Paraplufonds N.V. en de door haar gehouden beleggingen. Doelstelling Allianz Paraplufonds N.V. beoogt aandeelhouders een beleggingsmogelijkheid te bieden in een actief en professioneel beheerde portefeuille van effecten. Het beleggingsbeleid van de subfondsen is erop gericht om, op basis van een brede spreiding, op langere termijn een hoger totaalrendement te behalen dan een individuele belegger op eigen gelegenheid gemiddeld met een gelijk risiconiveau zou kunnen realiseren. Voor de specifieke doelstelling van een subfonds wordt per subfonds verwezen naar het aanvullend prospectus almede de 2e alinea van Fondsprofiel, deel uitmakend van dit directieverslag. 8

10 Verslag van de directie Risicobeleid Aan beleggingen in (een) subfonds(en) zijn de volgende financiële risico's verbonden: koersrisico, renterisico, kredietrisico, valutarisico en verhandelbaarheidsrisico. De specifieke risico's van de afzonderlijke subfondsen worden nader toegelicht in de corresponderende toelichting. Allianz Nederland Asset Management (ANAM) heeft op grond van de Wft haar eigen verantwoordelijkheid ten aanzien van het risicobeheer. Dat ontslaat Allianz Paraplufonds N.V. (APf) niet om ook aan eigen risicobeheer te doen voor de processen en taken die niet bij ANAM zijn ondergebracht, waaronder de marketing, productontwikkeling, distributie en aanstelling en monitoring van de beheerder, maar ook in haar verantwoordelijkheid richting de participanten en aandeelhouders in de beleggingsfondsen. De inrichting van het risicobeheer bij APf is er op gericht te waarborgen dat risico s in de processen van APf zoveel mogelijk beperkt zijn. Ook moet de inrichting van het risicobeheer waarborgen dat APf adequaat kan optreden bij eventuele incidenten. De doelstelling van het risicobeheerbeleid van APf is te waarborgen dat de belangrijkste risico s die betrekking hebben op de rol van APf worden geïdentificeerd en inzichtelijk worden gemaakt. Het doel van dit risico-beheerbeleid is drieledig, namelijk: - een beheerste, integere bedrijfsvoering; - naleving van wet- en regelgeving; en - handelen in het belang van beleggers. Op jaarbasis doet APf een risk self-assessment: APf maakt een inschatting van mogelijke risico s in de processen, de waarschijnlijkheid dat deze risico s werkelijkheid worden en de mogelijke impact van deze risico s. Tevens bepaalt APf acties om deze risico s te verlagen. Deze acties monitort APf periodiek. In 2014 is hiertoe een risk control matrix opgesteld met daarin de mogelijke risico s en de mitigerende acties die genomen moeten worden. ANAM en APf bespreken jaarlijks het door ANAM gevoerde risicobeheer en stemmen mogelijke aanpassingen af. Naar aanleiding van de implementatie van de AIFMD is het risicobeheer veranderd zodat deze voldoet aan de nieuwe vereisten die volgen uit de nieuwe wet- en regelgeving. Risicoprofiel Aan beleggingen in (een) subfonds(en) zijn financiële kansen, maar ook financiële risico's verbonden: - De beleggingen van elk subfonds zijn onderhevig aan marktfluctuaties en aan risico's die inherent zijn aan beleggingen. De beleggingsmandaten en de controle op uitvoering hiervan beperken deze risico's. Er worden geen garanties gegeven dat de beleggingsdoelstellingen zullen worden gerealiseerd. De intrinsieke waarde van elk subfonds kan zowel stijgen als dalen. - Het risicoprofiel van de afzonderlijke subfondsen wordt nader toegelicht in het corresponderende aanvullende prospectus. - De verschillende risico's die verbonden zijn aan een belegging in Allianz Paraplufonds N.V. zijn nader omschreven bij de diverse subfondsen. - De beheerder van de fondsen draagt verantwoordelijkheid voor de bewaking van deze risico's en maakt hierbij gebruik van de tot hem ter beschikking staande middelen, zoals onder meer de pre- & post-trade compliance-tool. Fiscale status Allianz Paraplufonds N.V. is een fiscale beleggingsinstelling (fbi) en een naar Nederlands recht opgerichte vennootschap te Utrecht. Op grond van de status van beleggingsinstelling in de zin van artikel 28 van de Wet op de vennootschapsbelasting 1969 zal het nultarief van de vennootschapsbelasting van toepassing zijn, indien Allianz Paraplufonds N.V. respectievelijk haar subfondsen onder meer voldoen aan de jaarlijkse uitdelingsverplichting. Prospectus Voor nadere informatie over het profiel verwijzen wij u naar het basisprospectus van Allianz Paraplufonds N.V. alsmede naar de aanvullende prospectussen van de subfondsen, beschikbaar gesteld op de website Beleid stemrechten en stemgedrag De vennootschap voert het navolgende beleid ten aanzien van stemrechten en stemgedrag op aandelen in andere ondernemingen. Allianz Paraplufonds N.V. is voorstander van goede Corporate Governance. Met actief stemmen op aandeelhoudersvergaderingen kunnen aandeelhouders de kwaliteit van het ondernemingsbestuur bevorderen wat leidt tot een beter rendementsrisicoprofiel van een onderneming. Allianz Paraplufonds N.V. beoogt met haar stembeleid een positieve bijdrage te leveren aan haar beleggingsresultaten. Allianz Paraplufonds N.V. is van mening dat bedrijven met een goede ondernemingsbestuur, die transparant zijn richting hun aandeelhouders en andere stakeholders, uiteindelijk betere prestaties zullen leveren. Allianz Paraplufonds N.V. beschouwt zich primair als belegger en wenst niet op de stoel te zitten van het bestuur van de ondernemingen waarin zij belegt. Dit betekent dat Allianz Paraplufonds N.V. in principe voor voorstellen van het management zal stemmen. Indien deze voorstellen strijdig zijn met de visie van Allianz Paraplufonds N.V. of ten nadele zijn van de klanten of aandeelhouders van Allianz Paraplufonds N.V., zal Allianz Paraplufonds N.V. tegen stemmen. In twijfelgevallen kan worden overgegaan tot het zich onthouden van stemmen. Allianz Paraplufonds N.V. zal haar verantwoordelijkheid als aandeelhouder nemen door gebruik te maken van haar stemrecht. Bij de beslissing om wel of niet te stemmen staat het belang van de begunstigden voorop. Aangezien er bij de overgrote meerderheid van de aandeelhoudersvergaderingen geen tot weinig controversiële agendapunten zijn, beperkt Allianz Paraplufonds N.V. het aantal bezoeken om haar stem uit te brengen. Allianz Paraplufonds N.V. bezoekt alleen aandeelhoudersvergaderingen in Nederland. Allianz Paraplufonds N.V. is aangesloten bij Eumedion welke de belangen behartigt van institutionele beleggers op het gebied van corporate governance en duurzaamheid. Indien er controversiële besluiten op de agenda van een aandeelhoudersvergadering staan wordt Allianz daarover geïnformeerd. Mede aan de hand hiervan wordt een besluit genomen om ons stemrecht uit te oefenen op de vergadering. Gedurende de verslagperiode deden zich geen situaties voor waarin de directie het nuttig achtte, zelf in vergaderingen van aandeelhouders aanwezig te zijn; wel hebben wij 11 keer via proxy voting van ons stemrecht gebruik gemaakt. 9

11 Verslag van de directie Fund Governance Allianz Paraplufonds N.V. past de bepalingen van de Fund Governance Code toe, zoals opgesteld door de Dutch Fund and Asset Management Association (DUFAS). De Fund Governance Code, zoals die door de DUFAS is opgesteld dient ertoe om ten behoeve van de beleggers in beleggingsinstellingen waarborgen te scheppen voor de integere uitoefening van het fondsbedrijf en een zorgvuldige dienstverlening zoals bedoeld is in de Wet op het financieel toezicht. Een integere uitoefening van het bedrijf en een zorgvuldige dienstverlening houdt in dat de beheerder van een beleggingsinstelling handelt in het belang van haar beleggers en er naar streeft om belangentegenstellingen tegen te gaan. Van in Nederland vergunninghoudende beheerders wordt verlangd dat zij een adequate fund governance regeling in hun bedrijfsvoering hebben geïmplementeerd en op de website publiceren. De principles of Fund Governance zijn opgenomen op de website De directie is van mening dat de beheerder van een beleggingsinstelling moet handelen in het belang van de deelnemers in zijn fondsen. Daarbij zijn een integere uitoefening van het bedrijf en een zorgvuldige dienstverlening een vereiste. Er zijn door het management algemene maatregelen genomen die de fund governance moeten waarborgen. Ook voor de dagelijkse day-to-day business zijn duidelijke regels en procedurebeschrijvingen gemaakt die deels opgenomen zijn in het basisprospectus van de beleggingsinstelling. Verder is Allianz Nederland Asset Management B.V. onder meer aangesloten bij de Stichting Eumedion en DUFAS. Eumedion is het platform voor institutionele beleggers dat zich onder andere bezighoudt met corporate governance. DUFAS is een belangenvereniging van in Nederland werkzame vermogensbeheerders en beleggingsinstellingen. Code Vermogensbeheerders De Code Vermogensbeheerders, zoals die door DUFAS is opgesteld, is per 1 oktober 2014 in werking getreden en geeft een antwoord op de vraag wat klanten van hun vermogensbeheerder mogen verwachten. De Code is op de Directie (Allianz Nederland Asset Management B.V.) van Allianz Paraplufonds N.V. van toepassing, aangezien de Directie lid is van DUFAS. DUFAS is de branche-organisatie van de vermogensbeheersector die in Nederland actief is. DUFAS behartigt de gemeenschappelijke belangen van deze sector, zowel op het gebied van retail (consumenten) als institutioneel (professionele beleggers). De Code Vermogensbeheerders bevat 10 basisprincipes. Deze principes betreffen met name het vooropstellen van de belangen van klanten, een goede bestuurlijke structuur van vermogensbeheerders en beleggingsfondsen en een hoge mate van transparantie van rendementen en kosten. De Vennootschap onderschrijft deze principes. De Directie van de Vennootschap geeft vanaf ultimo juni 2015 op haar website aan hoe de Vennootschap de principes van de Code Vermogensbeheerders naleeft. De Vennootschap draagt integriteit hoog in het vaandel. Met het toepassen van de Fund Governance Code opgesteld door DUFAS is de directie van mening dat ruimschoots wordt voldaan aan de bepalingen van de Nederlandse Corporate Governance Code. Aandeelhouders, Raad van Commissarissen en Directie Allianz Paraplufonds N.V. Allianz Paraplufonds N.V. biedt haar aandeelhouders de mogelijkheid om volwaardig aan de besluitvorming in de algemene vergadering van aandeelhouders deel te nemen. Allianz Paraplufonds N.V. stelt aandeelhouders in de gelegenheid om op afstand te stemmen en om met alle aandeelhouders te communiceren. Iedere aandeelhouder is bevoegd de algemene vergadering van aandeelhouders bij te wonen, daarin het woord te voeren en (voor zo ver hem het stemrecht op de aandelen toekomt) zijn stem uit te brengen. De algemene vergadering van aandeelhouders benoemt de (leden van de) Directie van Allianz Paraplufonds N.V. Tijdens de jaarlijkse algemene vergadering van aandeelhouders wordt de aandeelhouders gevraagd om décharge te verlenen aan de Directie voor het door hen gevoerde beleid over het afgelopen boekjaar. Daarnaast dient de algemene vergadering van aandeelhouders de jaarrekening van Allianz Paraplufonds N.V. vast te stellen en het voorstel tot uitkering van dividend goed te keuren. De zetels in de Directie zijn per balansdatum uitsluitend ingenomen door mannen waarmee wij niet voldoen aan Richtlijn 400 Jaarverslag, welke een evenwichtige verdeling tussen vrouwen en mannen voorschrijft. Het voornemen is hier bij de toekomstige benoemingen rekening mee te houden. De Directie van Allianz Paraplufonds N.V. is belast met het besturen van Allianz Paraplufonds N.V. Hierover legt de Directie verantwoording af aan de algemene vergadering van aandeelhouders. De Directie richt zich bij de vervulling van zijn taak naar het belang van Allianz Paraplufonds N.V. De Directie van Allianz Paraplufonds N.V. is verantwoordelijk voor de naleving van alle relevante wet- en regelgeving alsmede het beheersen van de risico s verbonden aan de activiteiten van Allianz Paraplufonds N.V. Administratieve organisatie en interne controle De administratieve organisatie en interne beheersing is afgestemd op de omvang van de organisatie en in lijn met de vereisten van het Besluit gedragstoezicht financiële ondernemingen (Bgfo). De administratieve organisatie en interne beheersing kan geen absolute zekerheid bieden, maar is ontworpen om een zo groot mogelijke mate van zekerheid te verkrijgen over de effectiviteit van de maatregelen van interne beheersing over de risico's die gerelateerd zijn aan de activiteiten van de beleggingsinstelling. 10

12 Verslag van de directie De beoordeling van de effectiviteit en het functioneren van de administratieve organisatie en interne beheersing is de verantwoordelijkheid van de Directie, Allianz Nederland Asset Management B.V. Aan de beoordeling van de effectiviteit en het functioneren van de administratieve organisatie en interne beheersing wordt in de praktijk op een aantal manieren invulling gegeven: - Periodiek voert de directie een control risk self assessment uit waarin bepaald wordt welke risico s gelopen worden en in hoeverre die beheerst worden; - Jaarlijks worden door de externe accountant de primaire processen die door de directie worden uitgevoerd beoordeeld in het kader van de jaarcontrole; - Incidenteel worden door de interne audit dienst van Allianz Nederland Groep audits uitgevoerd op de primaire processen inclusief een beoordeling op betrouwbaarheid en continuïteit van de geautomatiseerde gegevensverwerking; - Periodiek worden door de interne audit dienst van Allianz Global Investors audits uitgevoerd op de door de directie uitbestede processen, waarbij de directie kennis neemt van de rapportage en indien noodzakelijk op basis hiervan maatregelen treft; - Er is een incidentenprocedure operationeel, waarbij onvoldoende functioneren van processen wordt beoordeeld en waarbij verbetermaatregelen worden getroffen; - Er is een pre-trade compliance procedure operationeel, waarbij controle en rapportage plaatsvindt op naleving van de beleggingsmandaten; - Tevens is er een post-trade compliance procedure operationeel, waarbij eventuele bevindingen en aanbevelingen direct worden gerapporteerd aan de directie; - Periodiek wordt aan analyse uitgevoerd op het ISAE-rapporten, opgesteld door de depotbank en andere. partijen waarbij sprake is van uitbestede activiteiten (onder andere uitbesteed beheer van beleggingsportefeuilles). Gedurende de verslagperiode zijn de verschillende aspecten van de administratieve organisatie en interne beheersing door de directie beoordeeld. Op grond van deze beoordeling is gebleken dat de beschrijving van de opzet van de administratieve organisatie en interne beheersing voldoet aan de vereisten zoals opgenomen in het Bgfo en daaraan gerelateerde regelgeving. Ook is geconstateerd dat de maatregelen van interne beheersing effectief en overeenkomstig de beschrijving van de administratieve organisatie en interne beheersing hebben gefunctioneerd. Ontwikkelingen in wet- en regelgeving - MiFID II Naar verwachting zullen per 3 januari 2018 de regels uit MIFID II in werking treden. Marktpartijen, waaronder beleggingsondernemingen, zullen vanaf implementatiedatum moeten voldoen aan de herziene Markets in Financial Instruments Directive (MiFID) en de nieuwe verordening Markets in Financial Instruments Regulation (MiFIR), samen aangeduid als MiFID II. Alhoewel MIFID! II mogelijk wordt uitgesteld zal onze organisatie zich blijven inspannen om aan de nieuwe verplichtingen te kunnen voldoen. Een aantal doelen van de nieuwe MiFID richtlijnen zijn: - Retail beleggers beter beschermen en financiële markten transparanter maken; - verhandelen van gestandaardiseerde OTC-derivaten via een elektronisch platform inclusief centrale clearing en rapportageverplichtingen (EMIR); - aanscherping vereisten inzake know-your-customer toets; - implementatie additionele regels inzake de opname- enbewaarverplichting ten aanzien van informatie uit hoofde van verleende diensten en uitgevoerde transacties. Klachtenregister Beleggers kunnen eventuele klachten over Allianz Paraplufonds N.V. voorleggen aan de klachtencoördinator van Allianz Nederland Asset Management B.V. De klachtencoördinator zal binnen drie weken inhoudelijk reageren op de klacht. Beleggers die niet tevreden zijn met de reactie van de klachtencoördinator kunnen binnen een termijn van zes weken hun klacht richten tot de directie van Allianz Nederland Asset Management B.V. De directie zal binnen zes weken daarna inhoudelijk reageren. Er zijn gedurende de verslagperiode een gering aantal klachten binnengekomen, welke allemaal naar tevredenheid van de klant zijn beantwoord respectievelijk zijn opgelost. Jaarverslag en halfjaarbericht Jaarlijks binnen vier maanden na afloop van elk boekjaar wordt een jaarverslag opgemaakt. Binnen twee maanden na afloop van de eerste zes maanden van elk boekjaar wordt een halfjaarbericht opgemaakt. Dit document wordt gepubliceerd op de website Essentiële Beleggersinformatie Voor ieder subfonds is een document Essentiële Beleggersinformatie (EBi) opgesteld met informatie over het product, de kosten en risico's. Nieuwe klanten worden actief geadviseerd kennis te nemen van de inhoud van dit document voordat het beleggingsproduct wordt gekocht. Verkrijgbaarheid van informatie Het jaarverslag, halfjaarbericht, Essentiële Beleggersinformatie en de prospectussen staan beschikbaar op de website Deze documenten worden tevens op aanvraag kosteloos ter beschikking gesteld. Op de genoemde website staat tevens informatie over onder meer de ontwikkeling van het rendement van de subfondsen in de vorm van factsheets. 11

13 Verslag van de directie Marktontwikkelingen Marktontwikkelingen 1 oktober maart 2016 De afgelopen verslagperiode werd wederom gekenmerkt door hoge volatiliteit in vrijwel alle beleggingscategorieën. Nog steeds wordt de volatiliteit gevoed door acties van de centrale banken. Ondanks de diverse stimuleringsprogramma s bleken de effecten daarvan op de reële economie niet goed zichtbaar. Er ontstond steeds meer twijfel over het uiteindelijk effect van deze programma s en hoeveel actieruimte de centrale banken nog hebben. Dit verhoogde de volatiliteit op de markten en maakte de uiteindelijke richting van de markten vrijwel onvoorspelbaar. Een belangrijke gebeurtenis in de verslagperiode betrof de Europese Centrale Bank vergadering van 3 december De inflatie in de eurozone was in september weer meer negatief geworden. In reactie hierop had de Europese Central Bank president Draghi verwachtingen gewekt omtrent een aanpassing van het beleid. Uiteindelijk besloot de Europese Centrale Bank om de depositorente met 0.1% te verlagen naar -0.3%. Verder werd het opkoopprogramma verlengd met 6 maanden tot maart En tot slot gaf de Europese Centrale Bank aan obligaties van regionale overheden te gaan kopen en tegelijkertijd de vrijvallende gelden van eerdere opkopen te herbeleggen. De markten hadden echter op een grotere renteverlaging en een verhoging van het maandelijkse opkoopbedrag gerekend. De tegenstanders van de kwantitatieve verruiming (QE) binnen de Europese Centrale Bank hadden blijkbaar op de rem getrapt. Dit leidde op deze dag tot een sterke daling van de Europese aandelenbeurzen en een sterke stijging van de euro t.o.v. de dollar. Beide uiteraard ongewenst met alle gevolgen van dien. Op 16 december 2015 verhoogde de Federal Reserve voor het eerst sinds 2006 de rente. Een historische beslissing want de Federal Reserve had 30 maanden gewacht om de rente te verhogen van maar liefst 0,00-0,25% naar 0,25%-0,50%. Op dat moment gaf de zogenaamde dot plot (grafiek met daarin de individuele verwachtingen van alle leden van de Federal Reserve van de door hun verwachte rente op een aantal tijdstippen in toekomst) aan dat er in 2016 nog 4 renteverhogingen zouden volgen. In aanloop naar deze renteverhoging werd de dollar wereldwijd sterker. De euro daalde bijvoorbeeld van 1,118 eind september naar 1,057 eind november om uiteindelijk eind maart op 1,138 te eindigen. De sterkere dollar in het laatste kwartaal van 2015 had met name op de financiële markten van de Emerging Markets een negatief effect. Hun valuta werden minder waard, grondstoffenprijzen daalden wat veel van hun economieën schade bezorgden en er werd kapitaal uit deze landen teruggetrokken. De meeste aandelen beurzen schoten 2016 uit de startblokken. Echter niet de kant op die men gewend is bij de vaak optimistische start van een nieuw jaar. Vanaf de eerste dag ging de MSCI Euro index in de min. In het laatste kwartaal van 2015 was deze index nog ruim 6% opgelopen. Halverwege februari stond er echter ineens een verlies van ruim 17% ten opzichte van jaareinde in de boeken. Er waren twee redenen voor de onzekerheid. De eerste betrof de sterke daling van de Chinese yuan in de eerste week van januari van ruim 1,5%. In de valutawereld wordt dit niet gezien als een sterke beweging. Maar gezien de sterke controle van China op bewegingen in haar valuta werd dit duidelijk anders geïnterpreteerd. Dit leidde tot een deflatoire angst als gevolg van de dalende yuan wat via de grote exporten van China zichtbaar zou worden. Beurzen wereldwijd kwamen onder grote druk. Pas na ingrijpen van de autoriteiten kon men de waarde van de yuan stabiliseren. De tweede negatieve factor voor beurzen was een verdere daling van de olieprijs. De Brent olieprijs daalde van ongeveer $48 per vat eind september 2015 tot onder de $30 medio januari. Een kartel wat niet functioneerde leidde tot een overaanbod aan olie. Dit werd verergerd door het Iran akkoord wat dit land weer toe zou staan om olie te exporteren. De te lage prijs had echter wel de aanbod kant van de markt gedwongen gesaneerd waardoor de prijs herstelde richting $40. Met het aanpakken van de genoemde problemen herstelden risicomarkten spectaculair vanaf medio februari. Alleen de bankenaandelen bleven zich slecht ontwikkelen. Niet alleen zijn de negatieve rentes slecht voor het verdienmodel van banken, tevens zijn de markten zeer gevoelig voor de krediet kwaliteit van de leningenportefeuilles van banken. In dit verband werden Italië en China het vaakst genoemd. Zoals gemeld, en vooral dankzij centrale bank interventie, volgde vanaf midden februari een krachtig herstel. Dankzij deze sterke fase konden de aandelenmarkten na een zeer slechte januari en februari het verlies gemeten over de gehele verslagperiode vrijwel goedmaken. Dit resulteerde een beperkte daling van -1,70%. Op 29 januari 2016 verraste de Bank of Japan de markt door voor bepaalde tegoeden gestald bij de centrale bank voortaan een negatieve rente te gaan rekenen. De Bank of Japan dreigde de al reeds negatieve rente verder te verlagen als dat nodig was om de doelstelling van 2% inflatie te bereiken. De Japanse 10jaars rente was op 28 januari 0,23% maar daalde uiteindelijk verder tot een dieptepunt van 0,11% op 23 maart. De Japanse yen was ten opzichte van de dollar in waarde gestegen van 119,88 naar 118,82 yen per dollar op 28 januari. Hoewel het idee van de Bank of Japan was om de munt te verzwakken door de rente te verlagen dacht de markt hier anders over. De Japanse yen steeg uiteindelijk verder in waarde naar 112,57. Dit is een voorbeeld van hoe acties van centrale banken anders uit kunnen pakken dan verwacht. De Nikkei index daalde van op 30 september naar op 12 februari om op het eerste kwartaal te eindigen. In februari kwam de Europese inflatie uit op een teleurstellende -0,2%. Omdat de inflatieverwachtingen in de markt omlaag gingen besloot de Europese Central Bank op 10 maart om het gaspedaal verder in te trappen. De depositorente werd verlaagd van -0,3% naar -0,4%. Het opkoopprogramma wordt met ingang van april verhoogd van 60 mrd naar 80 mrd per maand. Binnen dit programma zal de Europese Centrale Bank voortaan ook bedrijfsobligaties uitgegeven in euro opkopen van Europese (niet financiële) bedrijven. Tot slot lanceerde de bank een nieuwe serie van 4 lange termijn herfinancieringsoperaties (TLTRO) voor banken ingaande in juni. Hierdoor kunnen banken tot maart 2017 in 4 tranches geld lenen tegen lage tarieven (soms zelfs tegen de negatieve deposito rente) voor 4 jaar lang. Als gevolg van de woelige start op de aandelenbeurzen, en wat tekenen van tegenvallende groei, stuurde de Federal Reserve haar beleid bij. De dot plot van 16 maart liet nog maar twee renteverhogingen voor de rest van 2016 zien. Als gevolg hiervan daalde de Amerikaanse 10jaars rente de afgelopen verslagperiode van 2,04% naar 1,77%. 12

14 Verslag van de directie De Duitse 10jaars rente ging in de verslagperiode van 0,59% via een laagtepunt van 0,11% eind februari naar 0,15% eind maart. Het beleid van de Europese Centrale Bank had dus duidelijk ook op de lange rente zijn effect. Na een krimp in het laatste kwartaal van 2015 liepen de renteverschillen met de landen in Zuid-Europa in het eerste kwartaal weer iets op. Een van de voor de rest van het jaar belangrijke ontwikkeling betrof de mogelijkheid van Brexit (Verenigd Koninkrijk vertrekt uit de Europese Unie). Bij de verkiezingen in mei 2015 kwam de Conservatieve Partij onder leiding van David Cameron onverwachts als grootse winnaar uit de bus. De partij behaalde de meerderheid en had de Liberalen dus niet meer nodig om verder te regeren. Cameron had echter de belofte gedaan om een referendum te gaan houden over het Britse lidmaatschap van de Europese Unie. Dit referendum gaat plaatsvinden op 23 juni De kans op een vertrek van het Verenigd Koninkrijk uit de Europese Unie is reëel, ondanks dat het basisscenario van Allianz Global Investors daar niet van uitgaat. Als je naar de Engelse wedkantoren kijkt kan je zien dat de kans op een vertrek uit Europa van het Verenigd Koninkrijk een slechts 30% kans kent. Desalniettemin daalde het Engelse pond met ruim 7% ten opzichte van de euro. Uiteraard beïnvloedt de dreiging van een Brexit ook de waarde van de Britse aandelen. Niet per definitie een negatief gegeven want een forse daling van de pond zal de exportpositie van het Verenigd Koninkrijk positief beïnvloeden wat gunstig is. In de afgelopen verslagperiode waren er überhaupt veel verkiezingen in Europa. Er waren bijvoorbeeld parlementsverkiezingen in Portugal (4 oktober), Spanje (20 december) en Ierland (26 februari). Het algemene kenmerk van deze verkiezingen was dat de regeringspartij(en) hun meerderheid verloren maar dat de oppositie ook geen coalitie met een meerderheid kan samenstellen. Portugal heeft een minderheidsregering en Spanje en Ierland worstelen nog steeds met de vorming van een stabiele regering. Het terugkerende thema betreft toch veelal de vluchtelingenproblematiek en de terreurdreiging welke na Parijs zich weer op vreselijke wijze presenteerde op 22 maart jongstleden in Brussel. Een algeheel gevoel van onveiligheid en immer scherper polariserende meningen lijkt zich meester te maken van de Europese politiek. Ontwikkeling kapitaalmarktrente Rendement 10-jaars staatsobligatie 6% 5% 4% 3% 2% 1% 0% -1% mrt. 06 mrt. 08 mrt. 10 mrt. 12 mrt. 14 mrt. 16 Nederland Verenigde Staten Japan Rendement op 10-jaars staatsleningen in % 31 mrt sept Australië 2,49 2,32 België 0,51 0,45 Canada 1,23 1,36 Denemarken 0,44 0,28 Duitsland 0,15 0,59 Finland 0,44 0,25 Frankrijk 0,49 0,48 Griekenland 8,59 11,63 Ierland 0,73 0,75 Italië 1,22 1,24 Japan -0,03 0,36 Nederland 0,36 0,78 Nieuw-Zeeland 2,93 3,23 Noorwegen 1,21 1,49 Polen 2,84 2,31 Spanje 1,44 1,21 Verenigd Koninkrijk 1,42 1,58 Verenigde Staten 1,77 2,04 Zweden 0,53 0,42 13

15 Verslag van de directie Aandelenmarkt performance (in EUR; mrt. 06 = 100) mrt. 06 mrt. 08 mrt. 10 mrt. 12 mrt. 14 mrt. 16 Nederland Pacific Basin Europa Noord Amerika Aandelenmarkten 31 mrt sept mutatie in % AEX-index 440,11 421,14 4,5% DAX-index ¹ ) 9.965, ,44 3,2% FTSE 100-index 6.174, ,61 1,9% Dow Jones Industrials , ,70 8,6% Hang Seng Index , ,30-0,3% Nasdaq Composite Index 4.869, ,17 5,4% Nikkei , ,15-3,6% ¹) DAX-index is inclusief herbelegging dividend (Total Return index) 14

16 Verslag van de directie Vooruitzichten Vooruitzichten, 1 april 30 september 2016, en daarna: Kort samengevat centrale banken, centrale banken en centrale banken. Sinds 2009 hebben deze partijen: ooit vanwege het bestrijden van de eurocrisis, steeds meer de touwtjes in handen genomen. En na zeven jaar is onderhand de onzichtbare markthand van Adam Smith verdrongen en vervangen door de mechanische biedingen van de grote vijf centrale banken die daarmee de marsroute van economieën bepalen. Omdat centrale banken niet failliet kunnen gaan dankzij hun oneindige kredietlijn (ze kunnen immers altijd geld bijdrukken) zullen ze blijven kopen en daarmee de markt kunnen ondersteunen. Keerzijde van deze bescherming is dat de beleggingen die de centrale banken kopen vrijwel direct worden ontkoppelt van de fundamentals waarmee de markten hun contact met de realiteit verliezen. Het maakt immers niet meer uit wat de prijs meer is omdat centrale banken elke dag van de week aan de koopkant zullen opereren dankzij hun oneindige kredietlijn. Dit ziet men bijvoorbeeld terug in obligatiemarkten waar door de gezamenlijke koop van instituten als pensioenfondsen en banken in combinatie met centrale banken de rente naar belachelijke niveaus is gedaald. Zwitserland is in deze een extreem voorbeeld waar beleggers tegenwoordig 20 jarige obligaties moeten kopen om boven de nul procent te blijven. Sterk overgewaardeerd, en rekening houdend met de huidige inflatie (circa 1,0%) is de juiste waarderingsformulering nog moeilijker te vinden. Dus ook in aandelen is er eenzelfde beeld zichtbaar waarbij tegenover de rente dividendrendementen aantrekkelijk zijn. Dus ook hier immer hogere koersen dankzij de lage rente. Keerzijde is een lagere winst maar zolang het dividend intact blijft is het uiteindelijk een te overzien verhaal. In tegenstelling tot financiële markten merken de onderliggende economieën relatief weinig van alle stimulering, er is groei maar de gemiddelde persoon zal er weinig van merken. Nog steeds verdienen de meeste bedrijven hun geld door opbrengstmaximalisering versus kostenbesparingen, waarbij afbouw van het personeelsbestand de voorkeur heeft. Dus er blijft een grote druk op bestedingsmogelijkheden bij de consument en de steeds dichterbij komende vergrijzing zal ook effect gaan hebben. Met de huidige lage rentestand is het onvermijdelijk dat pensioenfondsen gaan korten op de pensioenen. Met een paar uitzonderingen, en uitgedrukt in Euro, bewegen de meeste mondiale aandelenmarkten sinds het begin van deze eeuw in brede trading ranges. Op valutair gebied zien we een vergelijkbaar beeld. De mondiale economie kent een zekere groei maar zonder sterke dynamiek. Het groeit rond wat mogelijk is (de zogenaamde trendgroei) zonder dat er sprake is van een aanstaande versnelling of vertraging. De extreem lage rente dankzij de hoge liquiditeit zorgt voor een druk op de prijzen (behalve uiteraard op de financiële markten) want de financiering van activiteit is dermate makkelijk geworden dat aan de aanbodzijde van de economie weinig capaciteit weg valt wat voor een druk op opbrengsten zorgt. Dit heeft zijn weerslag op de winsten want opbrengstmaximalisering zonder innovatie is op de langere termijn moeilijk vol te houden. Doordat de kosten ook stijgen wordt de winstkoek kleiner. Beursgenoteerde bedrijven kunnen dankzij inkoop van aandelen en agressieve verslaggeving het goed verbloemen maar de druk op de winsten zal blijven. Het meest reële scenario voor de toekomst lijkt derhalve te wijzen op een voorzichtig groeiende economie (dankzij centrale banken/lage rente) wat een acceptabel winstniveau oplevert waarmee de dividendbetaling verzekerd is. Een sterke versnelling (dus meer winst) is op individuele basis goed mogelijk maar de belegger zal de komende jaren zich vooralsnog tevreden moeten stellen met dividend. Op zich niet veel maar vergeleken met de rente een vorstelijk rendement. Verander wat je niet acceptabel vindt en accepteer wat je niet kan veranderen en dat zal ook voor beleggers gelden. Centrale banken zullen as long as it takes met hun beleid doorgaan en elke terugval in de markt kopen. Voor beleggers geldt dat staatsleningen minder interessant zijn geworden maar wel een rol hebben in de portefeuilles als vluchthaven. Verder spelen de politieke factoren een rol van vooral emotionele betekenis. Griekenland of Brexit zouden zomaar weer een thema kunnen worden en een correctieve fase inluiden. Maar ook hier zullen de centrale banken het handje eronder houden waarmee elke correctie relatief kort zal duren. Getuige het begin van 2016, waar vanaf februari markten in een oogwenk van bearish naar bullish gedraaid zijn dankzij het door centrale banken afgedwongen herstel. Voor de nabije toekomst lijkt derhalve het hierboven geschetste beeld gecontinueerd te worden en dat impliceert dat de belegger een goed gespreide portefeuille dient te hebben om de volatiliteit in markten te doorstaan. Elke belegger dient zich goed te realiseren hoeveel volatiliteit hij of zij acceptabel vindt. Immers een daling van 15% in enkele maanden is niet ondenkbaar tegenwoordig. Bij de afsluiting van het halfjaarbericht hebben de risicomarkten zich bovengemiddeld goed ontwikkeld wat voor de nabije toekomst enige terughoudendheid dicteert, maar mocht zich een correctieve fase aandienen dan lijkt het geleidelijk opbouwen van risico (wederom), gezien de negatieve rente, een goede optie. Op de lange termijn mogen vraagtekens geplaatst worden bij de huidige gang van zaken maar vooralsnog hebben de centrale banken genoeg mogelijkheden om financiële markten te blijven stimuleren. Rentes kunnen nog negatiever worden, de gelddrukmachine in combinatie met grotere opkoopprogramma s kunnen dit makkelijk aan. Verder kunnen centrale banken kijken naar het direct financieren van oplopende tekorten om bijvoorbeeld grote infrastructurele werken te financieren. Kortom genoeg mogelijkheden en zolang de politiek niet de werkruimte van centrale banken beperkt (en dat ziet er absoluut niet naar uit) zal de Europese Centrale Bank zeker tot de afloop van de Draghi periode (in 2019) actief in markten interveniëren. 15