Chart Navigator. Optrekkende kruitdampen... Door Nico P.R. Bakker

Transcriptie

1 TA: Chart Navigator Vrijdag 16 september 2011 Chart Navigator Door Nico P.R. Bakker Inhoud Chart Navigator: Intermarket P. 2 AEX Hoofdfondsen P. 4 TA Vraagbaak P. 12 Top Selectie P. 13 Selectie Midkap P. 14 Gratis nieuwsbrieven... De Chart Navigator is één van de gratis online nieuwsbrieven die u elke week kunt inzien. Maar er zijn er veel meer. Wat had u gedacht van het Markets Magazine, 5x per jaar als hardcopy op uw deurmat. Turbo s en Certificaten, met elke week een Turbo Tijd Setup of gratis technische conditie. Met Uitgifte Nieuwe Turbo s blijft u op de hoogte van nieuwe titels en series, RBS Obligaties met eigen thematiek en praktische tips. Dan is er nog het Grondstoffen Weekoverzicht en, helemaal nieuw, de ETF & Certificaten Update, 8x per in uw box. Klik op onderstaande button voor meer informatie over en gratis inschrijven op de genoemde nieuwsbrieven. Veel leesplezier! Klik hier voor de link Optrekkende kruitdampen... Het was een uitermate spannende week op het Damrak. De beren sloegen hard toe, maar als een stiertje uit een doosje kwamen de koopjesjagers in actie. Zij zorgden voor spectaculaire koerszwiepers, waardoor de ergste kruitdampen wat optrekken. Spannende en uitdagende stierentrekjes, maar is het voldoende om het tij definitief te keren? Lees in mijn Chart Navigator waar voor uw favoriete titels thans de omslagpunten liggen. Ook bij de Midkapfondsen worden er leuke sprintjes getrokken en dienen zich spectaculaire aankopen aan. Ik heb er drie voor u geselecteerd, te weten Wessanen, Vopak en CSM. Kijk, lees en oordeel wat u met deze fondsen aan wil. Op de intermarketvelden zijn eveneens significante koersbewegingen zichtbaar. Zo is EuroDollar met een korte opleving bezig om straks in elkaar te zakken. BrentOil verloopt conform het scenario, de weg omhoog wordt langzaam maar zeker vervolgd. Goud toont een zwaar wispelturig beeld, terwijl Zilver rustig voortkabbelt in zijn uptrend. Achter de Turbo schermen wordt er dag en nacht hard gewerkt om de Turbo voorraad goed op peil te houden door regelmatig nieuwe Turbo s uit te geven. Zo zijn er deze week Turbo s op het valutapaar Eur/Nok uitgegeven. Goed om de technische conditie van deze titel te bespreken. Ik neem dan ook meteen maar het plaatje van Eur/CHF en Eur/YEN onder de loep. Turbulentie blijft groot op de aandelenvelden, barometers zwiepen heen en weer, emotie wordt zwaar op de proef gesteld, winst en verlies volgen elkaar rap op. Nu moet je er voor zorgen dat je als belegger niet de zwakste schakel bent in het proces. Lees hier meer over in mijn TA vraagbaak. Verse grafieken, gepolijste commentaren, nieuwe kansen en bedreigingen, lees er over in de nieuwsbrief van deze week, dan bent u weer helemaal bij. Nico P.R. Bakker Wilt u reageren? Heeft u opmerkingen, vragen, suggesties, aanvullingen, wilt u reageren? Doe dit dan door een te sturen naar beleggen@rbs.com.

2 Chart Navigator - Intermarket AEX index - Opluchting aan het front Deze week een witte candle biedt hoop. Deze week een zwarte body in beeld is zeer verontrustend... zo luidde mijn conclusie naar aanleiding van de bevinding dat er sprake was van een ernstige berendreiging. De 266 steungrens werd immers zwaar onder vuur genomen. De witte candle die er thans staat impliceert opluchting aan het front. De rand van de afgrond ligt wat verder weg, het is niet meer balanceren op een uiterst dun draadje. Maar ik zie graag komende week nog een witte kaars als bevestiging van bodemvorming en herstel naar 297. Speculanten rapen links en rechts wat stukjes op. Trendvolgers doen nog even rustig aan... S&P 500 index - Herstel onder de sleepkabel Er is sprake van een twijfelachtig beeld. Recent is de pullbackbeweging als reactie op de uitbraak gestaakt op 1230, net onder de sleepkabel. Een mooie plek op de chart voor de start van een dalende trendfase. Echter, de RSI kruist de OS-lijn opwaarts, hetgeen bodemvorming inluidt en veelal de inleiding is voor een kortstondige opleving. Kortom, een tegenstrijdig beeld. Maar, zolang de koers onder het 1230 kantelpunt en sleepkabel noteert, blijft het sentiment negatief en is de start van een dalende trendfase het meest waarschijnlijke scenario, Korte termijn spelers zien wel brood in de opleving. Zij houden wel de vinger aan de pols rond Onder 1100 over en uit. NIKKEI 225 index - Berendruk nog steeds voelbaar Het technische plaatjes oogt gematigd negatief. De koers beweegt voort onder een dalende trendlijn en onder de sleepkabel. Met andere woorden, de beren voeren de regie. De RSI geeft ook nog wat dalingspotentieel aan, dus een tik naar 8227 sluit ik niet uit. Daarna een aantrekkelijk herstel zou mooi zijn. Een opleving naar krap 9100 is dan de eerste stap, daarna zo mogelijk een verder herstel naar krap Voor nu wachten op de witte candle als eerste aanwijzing voor een countertrend beweging. Slechts speculanten willen profiteren van de countertrendbeweging bij het verschijnen van een witte candle. 2

3 Chart Navigator - Intermarket EURODOLLAR - Overgang naar lagere Euro en aantrekkende Dollar Het middellange termijn plaatje verpietert aanzienlijk. Er is sprake van een overgangsfase. Recent is de koers flink afgestraft en onder uit het trendkanaal en tevens onder de sleepkabel gezakt. De eerste signalen van een trendbreuk. Echter, een witte candle en een RSI die de OS-lijn opwaarts kruist, indiceren een kortstondige opleving van de stier. Een logische stap, het is een pullback. Let op, als de stieren hun kop stoten tegen de recent gebroken steun op 1,3977 geeft dit een bevestiging van de trendbreuk en kan daarna een dalende trendfase starten. Speculanten zien een kortstondige opleving. Anderen blijven aan de zijlijn tijdens de overgangsfase... BRENT OIL - Stieren bereiden een nieuwe uitbraak voor Op middellange termijn blijft de koers nipt in het dalende trendkanaal. Een duidelijke hervatting van de uptrend lijkt daardoor vooralsnog gestrand. Echter, zolang de koers boven afgerond 103 noteert, blijven de stieren wel in de race, maar het breken van de weerstandlijn op 116,05 is wenselijk om de uptrendhervatting te bevestigen. De RSI die zich boven de 50-lijn begeeft, geeft aan dat er op langere termijn meer in het vat zit voor de stier. Kortom, een duidelijke hervatting van de uptrend is vooralsnog uitgesteld. Het wachten is op een duidelijke stierenstoot. Speculanten spelen in op de verwachte voortzetting van de uptrend. Anderen wachten op een uitbraak boven de rode lijn. GOLD - Beren razen nog even over het veld Recent is vanaf 1921 een correctiebeweging ingezet. Dat werd ook wel tijd, gezien de grote afstand tussen koers en gemiddeldelijn. Deze week wordt een tweede zwarte candle neergezet. Tevens duikt de spanningsmeter omlaag, hetgeen de correctiebeweging ondersteunt. Zolang de candles zwart zijn blijven de beren hun vizier richten op de FIBO retracementzone op circa Zowaar een substantieel herstel of correctie in de actuele uptrend. Het is duidelijk dat de trend als zodanig niet in gevaar komt. Zolang de koers onder 1920 noteert is het weerstandscenario intact is een haalbaar koersdoel. Met deze week een tweede zwarte candle is het nog niet te laat om de beer een handje te helpen... 3

4 AEGON - Omschrijving Dapper herstel of van een de korte stier headline bij de onderliggende. De middellange beren staken termijn hun acties technische vooralsnog. conditie Met twee ziet er spike nog bodems steeds goed op 2,66 uit, en zij een het dat Bullish op Engulfing korte termijn patroon een correctie geven zij aannemelijk stieren de is. kans De index om te herstellen. bevindt zich Met immers steun de tegen dus op de 2,66 bovenkant een spanningsmeter van het stijgende die trendkanaal. terugkeert uit Dit OS impliceert gebied, topvorming zijn de stieren en weerstand een rebound rond gestart 315. Een die kan stap aanhouden terug naar niveaus tot wellicht rond 4, Deze zou interessant oude steun zijn. wordt Daarmee straks getest wordt als immers nieuwe de weerstand, brede omkeerformatie zo luidt een afgerond. bekend technisch Bodemvorming motto. op Op of de boven weg omhoog 272 is een is het zeer wel sterk gewenst bullish dat signaal. 3,19 als De stieren tussen-weerstand zullen aansluitend wordt de weggeslagen. omhoog Dit inzetten maakt de richting weg vrij 350 naar en zelfs 4,00. hoger. Er start dan immers een nieuwe middellange termijn uptrend. Alleen speculanten doen reeds hun Wacht eerste aankopen bodemvorming met een stop voor op additionele Boven long 3,19 posities. additionele Korte aankopen winsten doen... veilig 2,66. stellen. AHOLD - Omschrijving Stieren veren op of een korte headline bij de onderliggende. De stieren middellange vervolgen termijn hun technische opmars richting conditie de dalende ziet er trendlijn. nog steeds Inmiddels goed zijn uit, er zij drie het dat witte op kaarsen korte geproduceerd termijn een correctie en is het de aannemelijk RSI gelukt om is. het De OS index terrein bevindt te verlaten. zich immers Zowel tegen subjectief de gezien bovenkant als objectief van het gemeten stijgende ligt trendkanaal. een verdere Dit opleving impliceert dus topvorming voor de hand. en weerstand Maar eens rond bezien 315. tot Een hoever stap terug de bullen naar niveaus kunnen opstomen. rond 272 zou Letwel, interessant het betreft zijn. een Daarmee wordt immers de brede omkeerformatie afgerond. Bodemvorming opleving in de dalende trend. Binnenkort lagere topvorming tegen de rode lijn zal de op of boven 272 is een zeer sterk bullish signaal. De stieren zullen aansluitend beren aansporen om weer in actie te komen. de weg omhoog inzetten richting 350 en Stierenstempels worden gezet, spannend zelfs hoger. Er start dan immers een nieuwe middellange termijn uptrend. voor koopjesjagers. Zij doen mee met deze countertrend beweging. Bij het verschijnen van een zwarte candle posities rap Wacht op bodemvorming voor additionele long posities. Korte winsten veilig neutraliseren. stellen. AIR FRANCE KLM- - Omschrijving Mager herstel of een korte headline bij de onderliggende. De Na de middellange forse afstraffing termijn kwam technische het vallende conditie mes ziet tot rust er nog rond steeds 5,92. goed Daarna uit, volgde zij het dat een op broos korte herstel, termijn beter een correctie gezegd aannemelijk spastische is. De stierensprong index bevindt tot zich aan immers 6,94, een tegen toen kwam de bovenkant er rust aan van het het front. stijgende Maar trendkanaal. daar is ook alles Dit impliceert mee gezegd. topvorming De koers en weerstand stabiliseert rond thans 315. tussen Een stap 5,42 terug steun naar en niveaus 6,94 weerstand. rond 272 Er zou is interessant best ruimte zijn. voor Daarmee een steviger wordt herstel, immers maar de dan brede moeten omkeerformatie de stieren wel afgerond. binnenkort Bodemvorming 6,94 uitnemen. op Dan of is boven een 272 rebound is een naar zeer krap sterk 10,00 bullish aannemelijk. signaal. De stieren zullen aansluitend de Met weg andere omhoog woorden, inzetten richting buiten 350 de en zelfs genoemde hoger. Er kantelpunten start dan immers is een een nieuwe nieuwe significante middellange beweging termijn te uptrend. verwachten. Wacht Speculatieve op bodemvorming aankopen zijn voor technisch additionele gezien long verantwoord, posities. Korte mits winsten 5,42 veilig als stellen. kantelpunt wordt geaccepteerd... 4

5 AKZO NOBEL - Stieren in moeizame rebound De RSI daarentegen indiceert steunvorming en een opleving als reactie op de forse koersdaling. Dus een herstel naar 41,00 is nog haalbaar, maar dan wil ik komende week een witte candle zien... zo schreef ik vorige week. De stieren hebben de boodschap begrepen, zij hebben een mooie witte kaars geproduceerd als eerste stap in het herstel. Nu rap doorstomen naar de dalende weerstandlijn en deze ook breken, dan stelt de rebound tenminste wat voor. Volgende week nog een witte candle zou niet misstaan. Dan wordt de 30,89 bodem wat steviger. Speculanten zoeken naar instapmomenten zolang de koers boven 31,00 noteert. ARCELOR MITTAL - Herstel gestart Ook voor dit fonds is, conform verwachting, een herstelbeweging in voorbereiding. Met steunvorming op 12,00 worden schoorvoetend wat stootjes naar boven uitgedeeld. Een opleving tot ruim 20,00 sluit ik uiteindelijk niet uit, daar zullen de beren zich weer flink laten horen. Maar om daar te komen zal toch eerst de 15,50 weerstand moeten sneuvelen. Al met al dus een spannende strijd onder in het veld met 12,00 en 15,50 als triggers. De RSI probeert de OS lijn te kruisen, dat zou een mooie impuls zijn... Speculanten loeren op koopmomenten zolang de koers boven 12,00 noteert. Boven 15,50 is de ergste berendruk van de ketel. ASML - Sleepkabel zwaar onder vuur De huidige stierensprong is een dappere herstelpoging, maar nog niet voldoende om het tij te keren. Zolang de koers onder 27,00 beweegt, houden de beren de touwtjes in handen en is er formeel sprake van een dalende trendfase. Mocht de rebound doorzetten, dan impliceert topvorming tegen de eerder gebroken sleepkabel dat de beren zullen terugkomen. Maar even aanzien wat er gaat gebeuren rond het 27,00 kantelpunt. De RSI kruist al de 50-lijn en dat is toch een duidelijke aanwijzing dat de kracht van de stier toeneemt. Cruciaal kantelpunt ligt dichtbij. Volgende week een witte candle boven 27,00 impliceert een koopconditie... 5

6 APERAM - Dalende trend in tact Voor Aperam is te weinig data beschikbaar voor een adequate weekgrafiek. Daarom staat de daggrafiek afgebeeld. De koers bevindt zich nog altijd ruim onder de dalende gemiddeldelijn, dus negatief sentiment overheerst. Recent is een opleving stuk gelopen op krap 13,00, nu dan ook eerste weerstand en duidelijk kantelpunt voor herstel, met 14,00 daarna als te nemen hobbel. Aan de onderkant ligt 9,71 als steungrens. Als het de stieren lukt om hierboven te blijven is een licht herstel aannemelijk. Alleen speculanten opereren op het krappe speelveld. Zij helpen de stieren een handje. BOSKALIS - Stabilisatie onder in het speelveld Na de recente sleepkabelbreuk en de bijbehorende vrije koersval, keert de rust enigszins terug aan het front. De koers stabiliseert tussen 21,14 steun en 23,90 weerstand. Het behelst een pauze onder in het veld. De RSI als spanningsmeter keer terug op neutraal terrein en bevestigt hiermee bodemvorming en zo mogelijk een herstel. Maar dan moet 23,90 worden uitgenomen. Dan is een rebound naar 27,50 haalbaar. Topvorming aldaar zal de dalende trend valideren en de beren aansporen. Koopjesjagers zien wel brood in deze chart. Zij respecteren wel het 21,14 kantelpunt. Boven 23,90 additionele aankopen doen. CORIO - Wispelturig beeld Aan het verloop van de weekkaarsen is goed te zien hoe nerveus de marktspelers zijn. Ze zwiepen over het veld van links naar rechts, de turbulentie neemt hierdoor flink toe. Vanaf de spike low op 33,40 is een herstel gaande, die vooralsnog een piek oplevert op ruim 41,00. Letwel, het betreft een zogenaamde countertrendbeweging. Er wordt vooralsnog niet meer uitgeperst dan 41,00, het hervatten van de dalende trend is dan ook een feit. Echter, wederom veert de koers op vanaf 33,40. Volgende week weer een witte candle dan? Speculanten gaan hun gang mits de koers boven 33,40 blijft liggen en mits er een witte candle verschijnt... 6

7 DSM - Moeizame herstelpoging De eerder verwachte en aangegeven herstelbeweging vanaf 31,00 is niet goed van de grond gekomen. De stieren waren te zwak om de koers naar hogere niveaus te drukken. Toch ziet het er thans naar uit dat zij het weer gaan proberen, nu met de RSI als ruggensteun; deze keert immers terug van OS terrein. De mooie witte candle van deze week helpt ook mee om de weg vrij te maken voor een interessante opleving tot wellicht 40,00 of 41,00. Onder krap 30,00 is het einde oefening voor de bull. Mits de koers boven 30,00 blijft bewegen, zijn korte termijn rebound posities gerechtvaardigd. FUGRO - Hoopvolle herstelpoging De ergste kou is even uit de lucht. Vanaf afgerond 36,70 is een opleving gaande, een rebound, een opluchtingsrally, een countertrendbeweging en noem maar op. De rally wordt bevestigd door de RSI die terugkeert uit OS-gebied. Opwaarts potentieel is tot aan krap 47,00 met een extra weerstand op krap 43,00, dankzij de lichte hapering in de rebound. De stieren haperen enigszins, maar houden wel stand. Boven krap 43,00 stomen ze verder, onder 36,70 nemen de beren het stokje over. Speculanten hebben reeds aankopen gedaan. Zij volgen de koers met argusogen, onder 37,00 alles weg, boven krap 43,00 bijkopen. HEINEKEN - Even wat rust aan het front Enkele weken terug werd de koers met veel geweld onder de sleepkabel gedrukt. Een felle koersdaling volgde, het vallende mes kletterde tot aan circa 30,00, van waaruit een heftig herstel optrad. Daarna keerde de rust enigszins terug. Met drie witte kleine lichaampjes stabiliseert de koers, in afwachting van een nieuwe significante beweging. Het gevaar schuilt in de zogenaamde Pennant, een klein fel driehoekje als halfmast patroon. Dit impliceert dat de beren nog eens een flinke klap kunnen uitdelen als zij de koers onder 32,50 drukken. Leuke speelvijver voor speculanten, anderen doen even niets. De berendruk is niet weg... 7

8 ING GROEP - Nieuwe poging tot herstel Een mooie witte candle en een RSI die terugkeert van OS terrein, dat zijn de voorwaarden om opnieuw een herstelpoging van de stier te kunnen verwachten. Welnu, deze week ziet het er hoopvol uit op de chart. De koers veert rap op vanaf de 4,30 steungrens, als eerste stap in de rebound. Het gat tussen koers en trendlijn kan worden verkleind, het overdreven sentiment kan worden weggepoetst. Maar dan moeten de koopjesjagers wel volhouden. Nog een witte candle is voldoende bevestiging voor een opleving naar 6,50 tot 7,00. Nieuwe kans op de rebound, dus speculanten doen mee. Zij noteren wel 4,30 als uitstapkoers. KPN - Wispelturig herstel Met een derde witte candle op rij zijn de stieren hard op weg naar de 10,30 weerstand. Daar zal de RSI de 50-lijn raken, een spannend moment..., zo schreef ik vorige week. Vooralsnog respecteren de spelers 10,30 als krijtstreep op het veld, zij draaien rap richting het zuiden, waardoor zij formeel de dalende trend een nieuwe impuls geven. Gaan zij wederom op zoek naar de 8,95 steungrens of willen ze hoger bodemen? Dat is thans de hamvraag. Ik sluit een Hoofd-Schouder patroon zelfs niet uit, dan staat de koers binnenkort ruim boven 11,00... Speculatieve aankopen zijn afgerond. Voor nu wachten op een nieuwe uitnodiging... PHILIPS - Stieren komen moeizaam van de plaats De verwachte herstelbeweging komt vooralsnog niet lekker van de grond. De stieren blijven het proberen, ook deze week weer, maar het gaat moeizaam. Er is wel een lichte positieve divergentie zichtbaar op de RSI, dus dat zou een mooie impuls kunnen zijn. Een eerste herstel naar 14,85 zou al heel mooi zijn. Daar komt de dalende trendlijn de markt binnen, die uitgenomen moet worden om door te kunnen stomen naar 18,05 en zelfs 20,75. Een prachtig vooruitzicht, mits de koers boven 12,00 blijft bewegen. Koopjesjagers wachten op een nieuw Engeltje om aankopen te doen. Eerst voor een rit naar krap 15,00, daarboven zijn extra aankopen toegestaan, zo luidt nog steeds de aanbeveling. 8

9 RANDSTAD - Stierenstoot gewenst De stieren hebben nog niet goed begrepen dat het gat tussen koers en trendlijn erg groot is. De eerder ingezette herstelbeweging is veel te mager, het gat blijft te groot. Aan de onderkant ligt afgerond 19,50 als draaipunt. Zolang de koers hier boven beweegt, blijft een herstelpoging overeind, maar dan moeten de bullen wel opschieten. Volgende week nog een witte candle, liefst met koersvorming boven 24,11, de eerste weerstand, dat zou een mooie stierenstoot zijn. De RSI stuurt hier overigens wel op aan. Het Engeltje is verschenen, koopjesjagers zijn actief. Met 19,50 als draaipunt meeliften naar ruim 24,00. REED ELSEVIER - Dalend trendkanaal actief De koers blijft voortbewegen binnen een dalend trendkanaal met momenteel een tweede poging om te bodemen op de groene trendkanaallijn. Dit komt overeen met de 7,66 steungrens. Gaat dit een dubbele bodem worden? Of slaan de beren straks weer genadeloos toe? De RSI stuurt aan op het eerste scenario. Een tweede aanvullende witte candle is dan wel op zijn plaats. Dan is een herstel naar 8,40 aannemelijk, daarna komt krap 9,00 in beeld. De trend is neerwaarts, dus elke opleving is vooralsnog een countertrendbeweging. Actieve beleggers speuren naar koopmomenten zolang de kaarsen wit zijn en de koers boven 7,66 noteert. ROYAL DUTCH SHELL - Gaan de stieren de sleepkabel kruisen? Met inmiddels vier witte candles op rij geven de stieren te kennen de sleepkabel te willen opzoeken met de intentie deze te breken en een nieuwe uptrend te starten. De sleepkabel komt rond 24,25 de markt binnen, dat is het kritieke kantelpunt. De RSI passeert bijna de 50-lijn en dat zou een goeie zet zijn om door te stomen en de kabel te breken. Komende week nog een witte candle met koersvorming boven 24,25, dan zijn de stieren los. Een zwarte candle daarentegen is een zwaktebod van de stier. Korte termijn beleggers hebben reeds eerder koopposities opgebouwd. Het wordt bijkopen boven, of afbouwen tegen 24,25, begrijpt u? 9

10 SBM OFFSHORE - Stabilisatie onder de sleepkabel De beweeglijkheid is enorm groot op het speelveld. De koers zwiept heen en weer, waarbij beer en stier elkaar flink bevechten. Vanaf circa 13,00 is een herstelbeweging gestart die kan aanhouden tot aan de sleepkabel rond 16,50. Dat zit wel in het vat, maar dan moet wel heel rap 14,80 worden weggeslagen als ingevoegde barrière. Lukt dit niet, dan kan de berendruk flink worden opgevoerd met alle gevolgen van dien. Dan neemt het gevaar vanuit de Pennant, de felle driehoek flink toe. De grafiek nodigt niet uit om aankopen te doen, zelfs speculanten wachten aan de zijlijn. Pas op voor de beer, die aan de zijlijn staat te wachten. Boven 14,80 ziet het er wat vriendelijker uit. PostNL - Stieren in geen velden of wegen te bekennen De downtrend wordt stevig vervolgd, de beren razen over het veld. Thans liggen er geen steunpunten in de buurt. Slechts bij het verschijnen van een witte candle is er zicht op bodemvorming. De RSI krabbelt wat omhoog, maar dat efffect zie ik nog niet terug in de grafiek. Niet eerder dan boven 4,15 kan het beeld opklaren. Tot die tijd is het afwachten totdat de beren zijn uitgeraasd. Boven 4,15 voorzichtig maar wat aankopen doen. TOMTOM - Beren blijven regeren De stieren laten het volledig afweten, zij hebben niet de kracht om door de 3,97 weerstand te breken en daarmee een opleving te starten richting de sleepkabel. Wat dat betreft is en blijft 3,97 een spannend kantelpunt. Onder in het speelveld ligt momenteel 2,77 als mager steunpuntje. Enig herstel is dus wel haalbaar, ik zie wat positieve divergentie op de RSI, maar dan is het opwaarts potentieel beperkt tot vooralsnog genoemde 3,97 weerstand. Al met al geen inspirerend plaatje. Niet eerder dan boven 3,97 is het interessant om aankopen te doen. De trend blijft vooralsnog neerwaarts gericht. Onder 2,77 opnieuw een berentik. 10

11 UNIBAIL RODAMCO - Stieren vallen terug De RSI lijn probeert de 50-lijn te kruisen, maar dat lukt even niet, de stieren remmen al weer af. Van een duidelijke trend is geen sprake, al maanden niet. Voor nu even aanzien wat er met de gemiddeldelijn gaat gebeuren. Een duidelijke breek er boven impliceert een opleving naar 152,00, daarna 167,00. Bij een nieuwe zwarte candle is het oppassen... zo luidde mijn commentaar vorige week. Welnu, de stieren zijn teruggevallen en houden daarmee de dalende, grillige trend intact. Voor nu even aanzien of er opnieuw gebodemd kan worden. Spannende strijd tussen stier en beer vraagt om enige terughoudendheid... UNILEVER - Koers valt terug in de trading range De koers van Unilever houdt goed stand op het turbulente Damrak. Al geruime tijd is een trading range in de maak. De onderkant van de bandbreedte wordt gevormd door de afgerond 22,00-21,00 steunzone, de bovenkant van de trading range ligt overduidelijk op 24,00. Recent is de koers afgeketst tegen de bovenkant van de range, wat wel te verwachten was. De koers zakt terug in de range, keurig begeleidt door de RSI die onder de 50- lijn wil duiken. Terug naar 21,00 of toch weer een rebound? De koers zit midden in de range, geen goeie plek om in actie te komen... WERELDHAVE - Tweede reboundronde in voorbereiding De recente opwaartse draai in de RSI samen met de witte candles gaven aan dat de stieren dolgraag een herstelbeweging wilden inzetten. Welnu, dat hebben ze gedaan, maar ze zetten vooralsnog niet door, de rebound hapert. Met een spiketop op ruim 59,50 zijn de stieren voorlopig even klaar. Dat wil zeggen, ze mogen een extra aanloop nemen om alsnog een verder herstel te laten zien, althans dat indiceert de spanningsmeter. Ik wil graag komende week een witte candle zien vanaf het krap 50,00 steunniveau. Dan gaat de tweede reboundronde in. Als het Engeltje komende week verschijnt, slaan speculanten hun slag. 11

12 WOLTERS KLUWER - Tweede kans op herstel Maar steun rond 11,80 ligt dichtbij en dat trekt koopjesjagers aan. Met een RSI op OS terrein groeit de kans op een herstel als zijnde een countertrendbeweging..., zo luidde recent mijn commentaar Dit scenario hou ik nog even vast. Inmiddels is het herstel gestart, zij het schoorvoetend. Koopjesjagers krijgen thans voor de tweede maal de gelegenheid om de koers op te stuwen richting 13,25, mogelijk 14,40. Dit herstelscenario blijft valide zolang de koers boven afgerond 12,00 noteert. Koopjesjagers zien wel kansen in deze grafiek met afgerond 11,90 en 13,30 als eerste routepaaltjes in het veld. Technische Analyse Vraagbaak: Spelregels, Kennisoverdracht, Inzicht en Praktisch gebruik De zwakste schakel in het beleggingsproces is de belegger zelf......één van mijn one-liners op Vraagt u zichzelf wel eens af, waarom verliezen beleggers zo vaak? En waarom heb ik moeite om winst te maken? Mijn beleggingstrategie staat als een huis, de charts liggen er goed bij en toch lukt het niet...om er moedeloos van te worden. Zijn de tips en aanbevelingen van mijn adviseur dan niet goed? De gouden tip bestaat niet, die kan ik u dus ook niet geven. Echter, aangeven waar het veelal mis gaat, kan ik wel. Het gaat veelal fout bij de belegger zelf. De zwakste schakel bent u zelf. Geef de markt of uw broker niet de schuld. De valkuil zit hem in het niet onder controle kunnen houden van emoties. Laat emoties niet de overhand krijgen in het nemen van een beslissing of u wel of niet in de markt wil stappen. Angsten zijn in dit kader de grootste boosdoeners. Angst om de boot te missen, angst om verliezen te nemen, angst om winst terug te moeten geven en de angst om mee te doen...deze aanjagers van emotioneel gedrag wanen constant door uw hoofd. Het proces tussen de oren wordt hierdoor veelal ernstig verstoord. Angsten moeten beheersbaar zijn. Ja, maar hoe dan? Emoties uitschakelen kan niet, dat is zelfs onmogelijk, want dan leg je de hersenen droog. Wel is het herkennen en daarna beheersen en controleren van emoties een stap in de goede richting. Een duidelijke set aan spelregels voor uw beleggingstrategie helpt u hiermee, dit verkleint aanzienlijk de kans uw transacties door emotie te laten leiden. Uiteraard hoort bij deze aanpak ook dat u zich aan deze spelregels houdt, laten we dit discipline noemen. Wat heb je aan een briljant plan als je deze niet uitvoert, nietwaar? Wanneer u in staat bent om transacties tot stand te laten komen op basis van uw eigen spelregels en dit niet laat dwarsbomen door emoties, bent u niet langer de zwakste schakel binnen het beleggingsproces. Dan bent u in staat om op basis van analyses, visie en spelregels mooie rendementen te halen...succes! 12

13 Chart Navigator - Top Selectie EUR/NOK - Wordt dit de nieuwe vluchthaven? Met de introductie van Turbo s op dit valutapaar wordt de vraag gelanceerd of de Noorse Kroon tegen de Euro een nieuwe vluchthaven gaat worden. Welnu, dan moet de Euro fors onderuit gaan op bijgaande grafiek. Onlangs werd een duidelijke aanzet hiertoe gegeven, maar het positieve omarmingspatroon gooit flinke roet in het eten. Het kritieke kantelpunt ligt op circa 790. Zolang de koers hier onder noteert, houden de Euroberen de touwtjes in handen en is een hervatting van de dalende trend het meest waarschijnlijke scenario. Boven 790 draait de trend. Met 790 als kantelpunt ligggen Turbo s Short meer voor de hand dan Turbo s Long... EUR/CHF - Dalende trendfase volledig in tact De centrale bank mag dan wel intervenieren, waardoor de koers in luttele seconden naar de 120 zone werd gezogen, de trend wijzigt hierdoor niet. Er is al maandenlang sprake van een dalende trendfase, met een parabolische afstraffing tot aan circa 105. Hier volgde logischerwijs een herstel op, die er voor zorgt dat de koers wederom tegen de sleepkabel aan leunt. Topvorming in het gebied valideert de dalende trend. Lagere koersen liggen dan ook in het verschiet. Letwel, fundamentele redenen kunnen er voor zorgen dat de koers stilvalt en niet meer in beweging komt.. Een tendens tot dalen overheerst op deze grafiek. EUR/YEN - Koers breekt door de bodem Het plaatje oogt wispelturig met een negatieve ondertoon. Er is immers sprake van een proces van lagere topen en lagere bodems. Ook is er sprake van koersvorming onder een vlakke gemiddeldelijn. DIt laatstse duidt op een lage trendmatigheid. Recent is afgerond 107 diverse malen als steun opgezocht en geaccepteerd. Echter, vorige week sneuvelde dit steunpunt, waardoor de koers door de bodem zakt en in principe in een vrije val kan belanden. Er zijn referentiepunten meer onder in het veld. De grafiek toont eveneens aan dat boven 112,00 het tij kan keren. De koers is eigenlijk vogelvrij, laat beer en stier maar lekker vechten, doe maar even niets met dit valutapaar. 13

14 Chart Navigator - Selectie Midkap WESSANEN- Stieren dreigen uit te breken De reden dat ik dit fonds onder de aandacht wil brengen is het gegeven dat de stieren willen uitbreken. Dus geen steunscenario, maar een breakoutscenario. Met een stevig positief omarmingspatroon nemen de bullen de 3,08 en 3,14 weerstanden onder vuur. Als het hen lukt om goed door te breken, komt er een einde aan een consolidatiefase en kan er een nieuwe stijgende trend worden gestart. Een eerste opleving naar krap 4,00 sluit ik dan niet uit. De trendmatigheid kan door deze koersbeweging aan kracht winnen. Vinger aan de pols op 3,14. Hierboven aankopen doen voor een eerste rit in de nieuwe uptrend. VOPAK - Stieren overleven de berenaanval Ook de Vopak bullen hebben last gehad van de razende beren. De koers werd in elkaar gedrukt tot ruim 27,00, er dreigde een nieuwe downtrend. Maar de stieren kwamen rap en overtuigend terug en zijn er inmiddels in geslaagd om de sleepkabel weer opwaarts te kruisen. De 35,50 weerstand die nu heel dichtbij ligt, is de laatste hobbel die genomen moet worden om een nieuwe uptrend te kunnen starten. De RSI noteert al boven de 50-lijn, dus dat is een lekker windje in de rug. De wispelturigheid is groot, dus hou rekening met rare koerssprongen. Boven 35,50 gaat een nieuwe koopconditie van start. Iedereen mag meedoen... CSM - Dappere herstelpoging In een kort tijdsbestek is de uptrend volledig ongedaan gemaakt, daar is de chart wel duidelijk in. Ook is duidelijk dat er thans dapeere pogingen ondernomen worden om de opgelopen schade te herstellen. Met een RSI die inmiddels is teruggekeerd uit OS gebied en een mooie witte candle op de 14,69 steungrens, krijgen de stieren de gelegenheid de koers op te drukken naar de eerste weerstand op krap 17,00. Daar boven is een significant herstel mogelijk tot zelfs ruim 20,00. Er kan een flink gat gevuld worden, niet waar? Speculanten gaan hun gang. Eerste aankopen doen tot aan 17,00, daar boven additionele stukken voor verder herstel. 14

15 Chart Navigator...achter de schermen Als belegger wilt u weten hoe het beleggingslandschap eruit ziet. U wilt weten, als je het Damrak overziet, hoe de bulls en bears gemutst zijn. U wilt weten waar significante steun- en weerstandpunten liggen, ofwel cruciale navigatieniveaus. Ik noem dit ook wel kantelpunten, potentiële draaipunten in de markt. Vervolgens is het natuurlijk raadzaam om inzicht te hebben in de route die je als belegger kunt afleggen. In mijn wekelijkse nieuwsbrief Chart Navigator omschrijf ik van veel financiële titels de technische conditie, afgeleid van subjectieve en objectieve bevindingen die de weekgrafiek en enkele indicatoren prijsgeven. Ik bekijk de markten en fondsen met een min of meer vaste marktlens, om u als belegger door het financiële landschap te coachen. Naast de informatie in deze nieuwsbrief presenteer ik aanvullende technische bevindingen, tips en suggesties op de website www. rbs.nl/markets. De Chart Navigator vervult ook een rol als vraagbaak. Interessante onderwerpen, uitspraken, patronen, beeldspraken en indicatoren uit de technische analyse passeren de revue. Wie is Nico Bakker? Ik ben technisch analist met visuele analyse ofwel chart reading als specialisatie, waarbij ik op een eigen specifieke wijze naar markten en koersontwikkelingen kijk. Ik doe veel research op dit gebied, geef trainingen en workshops en besteed veel tijd aan kennisoverdracht. Dit laatste doe ik ook middels columns, commentaren en analyses op bekende beleggings-websites. Daarnaast mag ik regelmatig spreken op seminars en congressen en kunt u mij zien op web-tv en zelfs volgen via Twitter. Ik benader de technische analyse vanuit een visionairs oogpunt. Ik probeer het beleggingslandschap in kaart te brengen en actieve beleggers te wijzen op kansen en bedreigingen. Een belegger bepaalt zelf wat hij met mijn informatie doet. Als er dan een mooi rendement gehaald kan worden, is mijn missie geslaagd. Ik speel daarbij niet een rol als trader, maar als coach. In mijn rol als coach staat denken en handelen in termen van waarschijnlijkheden centraal. Anders gezegd, het definiëren van scenario s is de basis voor een verantwoorde beleggingsbeslissing. Visies herzien als de markt daar aanleiding voor geeft is dan ook een discipline die niet mag ontbreken. Naast marktbeelden schetsen en routes uitzetten, gaat mijn belangstelling ook uit naar de Behavioral Finance, ofwel allerlei psychologische valkuilen en vaardigheden die bij beleggen een rol spelen. Met diverse uitspraken en beeldspraken geef ik in presentaties en workshops aan hoe emotie en discipline als rode draad tussen de oren van beleggers loopt. Ik heb mee mogen helpen de technische analyse in Nederland een gezicht te geven en dat geeft mij veel voldoening. Ik probeer nog steeds op eigen wijze vernieuwingen en andere inzichten over het voetlicht te brengen, in de veronderstelling dat u daar als actieve belegger uw voordeel mee kan doen. Kijk op voor Technische Condities, Turbo Tijd Setups en aanbevelingen en Breaking News, en op twitter.com met naam TheDailyTurbo. Dan verliest u mij geen seconde uit het oog... Chart Navigator abonnement Bent u na het lezen van deze Chart Navigator enthousiast en wilt u een gratis abonnement? Ga naar markets en klik in de carrousel op Turbo tijd met Nico Bakker. In de rechter kantlijn ziet u vervolgens een link naar de Chart Navigator Nieuwsbrief. 15

16 Disclaimer Dit marketing document is niet opgesteld in overeenstemming met de juridische vereisten opgenomen in Europese Richtlijn 2004/39/EC die van toepassing zijn op de promotie van onafhankelijke research. Juridische beperkingen op grond van deze richtlijn zijn derhalve voorafgaand aan de distributie van dit document niet van toepassing op RBS indien handelend in de financiële instrumenten genoemd in dit document. Dit document is opgesteld en uitgebracht door Bakker Technische Analyse Consultancy B.V. (BTAC) en verspreid door RBS. Nico Bakker is bestuurder van BTAC en hij is een onafhankelijk analist. RBS en BTAC zijn een samenwerkingsverband aangegaan waarin BTAC in ruil voor een financiële vergoeding technische analyse verzorgt en bepaalde promotionele activiteiten verricht. De technische analyses van BTAC zijn niet bedoeld als individueel beleggingsadvies of als aanbeveling tot het doen van bepaalde beleggingen. Iedere (potentiële) investering dienen beleggers te toetsen aan hun persoonlijke beleggersprofiel en te bespreken met hun adviseur. De in de technische analyses genoemde standpunten en vooruitzichten zijn door BTAC/Nico Bakker gegeven in zijn hoedanigheid als technisch analist. RBS kan van tijd tot tijd producten uitgeven die dezelfde onderliggende waarden kunnen hebben als de financiële instrumenten besproken in de technische analyses van BTAC. RBS heeft echter geen enkele betrokkenheid bij, op welke manier dan ook, invloed op, zeggenschap over of inspraak in van de totstandkoming van de technische analyses van of namens BTAC of een aan haar gelieerde onderneming of persoon. RBS is niet verantwoordelijk voor de volledigheid, juistheid en geschiktheid voor welke doeleinden dan ook en aanvaardt geen enkele aansprakelijkheid in verband met de technische analyses van BTAC of een aan haar gelieerde onderneming of persoon. The Royal Bank of Scotland plc. Alle rechten, behalve indien expliciet toegekend, worden voorbehouden. Reproductie in welke vorm ook van de inhoud van deze brochure is zonder voorafgaande schriftelijke toestemming verboden tenzij voor persoonlijk gebruik. Alle intellectuele eigendomsrechten met betrekking tot de hier genoemde indices behoren toe aan de relevante Index Sponsoren. De relevante Index Sponsoren zijn op generlei wijze betrokken bij de totstandkoming of verkoop van effecten, noch wordt door hen enig advies tot aankoop van effecten gegeven. Bij elke grafiek in dit document krijgt u met een button rechtstreeks toegang tot de etalage van de RBS Turbo s op de betreffende onderliggende titel en kunt u het prospectus inzien. Meer informatie? Ga snel naar of bel 0900-MARKETS ( ; lokaal tarief)