Chart Navigator. Stieren op stoom... Door Nico P.R. Bakker

Transcriptie

1 TA: Chart Navigator Vrijdag 14 oktober 2011 Chart Navigator Door Nico P.R. Bakker Inhoud Chart Navigator: Intermarket P. 2 AEX Hoofdfondsen P. 4 TA Vraagbaak P. 12 Top Selectie P. 13 Selectie Midkap P. 14 Seminars en Webinars... Alle markten draaien op volle toeren, alle beleggers zijn actief, nieuwe kansen en bedreigingen dienen zich aan, volop werk aan de winkel. In de komende periode staan meerdere webinars, seminars en andere bijeenkomsten op stapel. Ik zal u op deze plaats informeren omtrent coming events. De eerste die u in uw agenda mag noteren is het TA en Turbo Webinar op 3 november a.s. Het is het succesvolle format waarbij collega Rogier de ins en outs van Turbo s zal uitleggen. Ik ga in op het praktisch gebruik van technische analyse om tot een marktvisie te komen. TA en Turbo samen vormen een ideaal huwelijk. Beleef dit mee en schrijf gratis in op het webinar. Klik hier voor de link Stieren op stoom... In de afgelopen handelsweek hebben de aandelenstieren zich flink laten horen. Ze hebben flinke stoten uitgedeeld, de eerder ingezette rebounds zien er wat krachtiger uit. Toch is er nog steeds geen sprake van een middellange termijn uptrend, uitzonderingen daargelaten. Kijk in mijn Chart Navigator waar thans de cruciale kantelpunten liggen. Stieren op stoom, uitermate interessant voor de koopjesjager. Die wil immers profiteren van korte oplevingen. In de Midkapfondsenbak heb ik wat dat betreft vorige week drie titels voor u geselecteerd die ik graag wil herhalen, te weten Aalberts, USG People en de AMX index. In de Top Selectie herhaal ik graag de drie koopkansen voor resp. Amazon, Motorola en Carrefour. Bekijk de plaatjes, lees het commentaar en beslis wat u alsnog met deze informatie gaat doen. Over Stieren op stoom gesproken. EuroDollar is voortvarend bezig met zijn pullbackbeweging, de Goudstieren zorgen voor een mooie opleving in de uptrend, en de BrentOil stieren herstellen wonderbaarlijk van een gigantische berendreun. Lees mijn commentaar, bestudeer de plaatjes en u heeft de technische conditie weer paraat. De huidige marktbrede oplevingen komen niet onaangekondigd. Wat de AEX betreft was een omgekeerde Hoofd-Schouder formatie op de daggrafiek de inleiding om boven de 300 puntengrens uit te komen. Wat is eigenlijk een Hoofd-Schouder patroon? En hoe ziet de normale versie er uit dan? Ik bespreek de varianten in de TA vraagbaak. Actuele marktcommentaren, verse week-candlestick grafieken, nieuwe kansen en bedreigingen voor korte termijn actieve doe-het-zelf beleggers die op zoek zijn naar inspiratie. De Chart Navigator is voor hen de TomTom in de financiële jungle. Lees, kijk en oordeel en stippel uw route uit voor komende week, succes! Nico P.R. Bakker Wilt u reageren? Heeft u opmerkingen, vragen, suggesties, aanvullingen, wilt u reageren? Doe dit dan door een te sturen naar beleggen@rbs.com.

2 Chart Navigator - Intermarket AEX index - Rebound in volle gang Met twee lange witte candles op rij, en de derde in de maak, krijgt de herstelpoging van de stier meer gestalte. Het gat tussen koers en dalende trendlijn en sleepkabel wordt hierdoor kleiner, het overdreven sentiment onder in het veld wordt weggepoetst. Het herstel werd overigens keurig aangekondigd door de RSI die een positieve divergentie afgaf. De opluchtingsrally kan aanhouden tot 302 of zelfs 313 (twee retracements). Opnieuw een lagere top zal de dalende trend valideren en de terugkeer van de beer inluiden. Volgende week een zwarte candle? Koopjesjagers passen op voor de beer. Bij een nieuwe zwarte weekcandle is het raadzaam winsten te verzilveren. S&P 500 index - Stabilsatie onder de sleepkabel Het technische beeld op de weekgrafiek is twijfelachtig. Recent werd de cruciale steun op 1100 weggeslagen en daarmee de downtrend vervolgd. Echter, de beren kwamen niet ver, op circa 1075 namen de stieren het weer over. Momenteel noteert de koers tussen de kantelpunten 1230 en 1101/1075. Tevens is er nog steeds sprake van koersvorming onder de sleepkabel en noteert de RSI onder de 50-lijn. Kortom, een hervatting van de dalende trend is aannemelijk. Pas boven 1230 en de gemiddeldelijn nemen de stieren het heft in handen. Hou het kruit even droog, bij een duidelijke hervatting van de dalende trend zijn shortposities gerechtvaardigd... NIKKEI 225 index - Lichte stierenprik De koers noteert onder een dalende sleepkabel, onder dalende trendlijnen en de RSI noteert onder de 50-lijn. Er is duidelijk sprake van een negatief getint plaatje. Zolang de koers onder de weerstand op afgerond 9100 noteert, zijn berentikken richting 8227 aannemelijk. Daar maar eens bezien of er een herstel kan plaatsvinden. Kortom, de beren domineren vooralsnog de markt. Pas boven afgerond verliezen zij deze dominante positie, schreef ik recent. Mijn commentaar blijft staan. De lichte opleving doet de technische conditie niet significant wijzigen. Geen mooie plek op de chart om in actie te komen. Bij duidelijke bodemvorming rond 8227 is dat wel het geval... 2

3 Chart Navigator - Intermarket EURODOLLAR - Pullback in volle gang Binnenkort een witte weekcandle zal de breakoutbeweging afronden en de stier de gelegenheid geven voor een rebound, luidde recent mijn commentaar. De rebound is inmiddels ingezet. Ik heb de FIBO retracementgrenzen toegevoegd om een indicatie te geven waar de rebound naar toe kan. De 50,0% retracementgrens rond 1,3900 zou uitermate geschikt zijn, hier ligt namelijk ook de sleepkabel. Een ideale plek om de rebound af te ronden en de downtrend te starten. Het wachten is dus op topvorming. Korte termijn spelers spelen nog een klein stukje mee met de rebound. Anderen wachten op topvorming om daarna de downtrend te bespelen. BRENT OIL - Stieren genieten het voordeel van de twijfel Het technische beeld op middellange termijn is wisselvallig. Recent zakten de koers door de sleepkabel, waarmee de kans voor een hervatting van de uptrend verdween. Echter, op afgerond 99 veerden de stieren op, waarna de koers toch weer terugkeerde boven de sleepkabel. Tevens lijkt de spanningsmeter de 50-lijn opwaarts te willen kruisen. Kortom, bullish signalen, de recente neerwaartse uitbraak lijkt vooralsnog vals te zijn. Maar om zeker te zijn van een hervatting van de uptrend is een uitbraak boven afgerond 116 wenselijk. De stieren blijven nipt in de race, ik geef ze het voordeel van de twijfel. Speculanten spelen in op een hervatting van de uptrend, anderen wachten even aan de zijlijn. GOLD - Stieren hervatten de uptrend Het technische plaatje op middellange termijn is aanzienlijk verbeterd. Na een vallend mes vanaf afgerond 1920 zijn de beren aan de kant gezet en tonen de stieren hun kracht. Op afgerond 1530 is de bodem gezet, ondersteund met bodemvorming in de RSI hervatten de stieren de uptrend. Ze zijn inmiddels aanbeland bij de eerste retracementgrens op circa 1680, hierboven zet het herstel door naar uiterlijk Let op, binnenkort een lagere top onder 1920 betekent wel een afzwakking van de trend. De stieren hervatten overtuigend de uptrend. Er gaat een koopconditie van start richting circa Er is voldoende ruimte voor correcties, zonder dat de trend in gevaar komt. 3

4 AEGON - Omschrijving Stieren vertragen of een hun korte rebound headline bij de onderliggende. De Na middellange het breken van termijn de technische 3.19 weerstand conditie werd ziet de weg er nog vrijgemaakt steeds goed voor een uit, verder zij het dat herstel op richting korte termijn de dalende een correctie trendlijn aannemelijk cruciaal kantelpunt is. De index rond bevindt 4,00. zich De immers stieren en tegen kwamen de deze bovenkant week al aardig van het in stijgende buurt, trendkanaal. maar vallen toch Dit impliceert weer wat topvorming terug. Wordt en weerstand er dan toch rond een 315. lagere Een top stap neergezet? terug naar niveaus Komende rond week 272 een zou interessant zwarte candle zijn. is Daarmee hiertoe een wordt duidelijke immers aanwijzing. de brede Een omkeerformatie draai van de RSI afgerond. onder de Bodemvorming 50-lijn zal ook op de of beren boven aansporen. 272 is een Een zeer witte sterk candle bullish daarentegen signaal. De zal stieren de rebound zullen van aansluitend de stier de een weg vervolg omhoog geven. inzetten richting 350 en zelfs hoger. Er start dan immers een nieuwe Speculanten middellange hebben termijn uptrend. reeds eerder aankopen gedaan. De kleur van de Wacht candle op komende bodemvorming week is bepalend voor additionele vervolg-acties: long posities. afbouwen Korte of winsten bijkopen. veilig voor stellen. AHOLD - Omschrijving Geweldige stierensprong of een korte headline bij de onderliggende. De rebound middellange die vanaf termijn 7,60 technische ingezet, heeft conditie de koers ziet er inmiddels nog steeds opgedrukt goed uit, naar zij het de dat 9,00 op weerstand, korte termijn fractioneel een correctie onder de aannemelijk licht dalende sleepkabel. is. De index De bevindt RSI kruist zich immers de 50- tegen lijn en indiceert de bovenkant hiermee van een het vervolg stijgende van trendkanaal. de rebound. Dit Echter, impliceert de sleepkabel topvorming ligt en weerstand dichtbij, dus rond topvorming 315. Een sluit stap ik terug niet uit. naar Dit niveaus is immers rond de plek 272 zou op de interessant chart om zijn. een top Daarmee wordt immers de brede omkeerformatie afgerond. Bodemvorming te verwachten. Komende week een zwarte candle luidt topvorming en een hervatting op of boven 272 is een zeer sterk bullish signaal. De stieren zullen aansluitend van de dalende trend in. Een witte candle impliceert nog een extra stierensprongetje. de weg omhoog inzetten richting 350 en zelfs hoger. Er start dan immers een nieuwe middellange termijn uptrend. Korte termijn winsten op tijd veilig stellen. Bij een nieuwe zwarte candle wordt topvorming en hervatting downtrend bevestigd. Wacht op bodemvorming voor additionele long posities. Korte winsten veilig Vinger aan de pols zou ik zeggen... stellen. AIR FRANCE KLM- - Omschrijving Downtrend houdt of een aan korte headline bij de onderliggende. De Lagere middellange toppen en termijn lagere technische bodems, alsook conditie koersvorming ziet nog onder steeds goed een uit, inmiddels zij het dat gestaag op korte dalende termijn gemiddeldelijn een correctie illusteren aannemelijk de dominante is. De positie index bevindt van de beer. zich immers Anders tegen gezegd, de er bovenkant is een stevige van het downtrend stijgende in trendkanaal. ontwikkeling Dit met impliceert momenteel topvorming 4,70 als en weerstand rustpuntje en rond 6, als Een kantelpunt stap terug boven naar in niveaus het speelveld. rond 272 De zou stieren interessant doen goed zijn. hun Daarmee best om te wordt herstellen, immers maar de elke brede opleving omkeerformatie tot aan 6,94 is afgerond. slechts een Bodemvorming kortstondige opleving. of boven Boven 2726,94 is een is er zeer zicht sterk op bullish duurzaam signaal. herstel. De stieren Onder zullen 4,70 aansluitend slaan de een de beren weg weer omhoog genadeloos inzetten toe. richting 350 en zelfs hoger. Er start dan immers een nieuwe Mits middellange 4,70 als steun termijn blijft liggen, uptrend. overwegen speculanten om wat aankopen te doen Wacht voor een op korte bodemvorming opleving richting voor additionele Trendvolgers long posities. kijken slechts Korte winsten toe. veilig 6,94. stellen. 4

5 AKZO NOBEL - Felle stierenprik Met een Bullish Engulfing patroon hebben de bulls recent een herstelbeweging ingezet. Ik noteer 29,25 vooralsnog als steunpunt en cruciaal kantelpunt onder in het veld. Aan de bovenkant van het speelveld ligt er pas op krap 41,00 serieuze weerstand. Inmiddels is de dalende weerstandlijn uitgenomen, dus dat zal de stiet stimuleren om door te stomen. Wel jammer dat het witte lichaam van deze week sterk inkrimpt. De RSI biedt ook nog wat opwaarts potentieel, dus kom op stier, pers er nog een witte candle uit. Reboundconditie is nog valide, maar pas op, bij een zwarte weekcandle komen de beren terug. Dan winsten veiligstellen. ARCELOR MITTAL - Herstelpoging in volle gang De stieren zijn vanaf afgerond 10,50 een herstelbeweging gestart. De witte candle van deze week is een uitstekende volgende zet op het speelveld, een mooi vervolg van de countertrendbeweging. Een opleving naar 15,50 is aannemelijk en aantrekkelijk, mits 10,47 als steun blijft liggen. Boven 15,50 kan het herstel worden vervolgd richting 20,40. Nog veel hoger wordt pas de dalende trendfase afgebroken. Best wel veel ruimte dus voor correctieve bewegingen, ook geindiceerd door de RSI die pas bij de 50-lijn kan keren. Korte termijn koopconditie blijft valide. Boven 15,50 bijkopen, onder 10,50 posities sluiten. ASML - Uitbraak voor nieuwe uptrend Deze week proberen de stieren de koers weer dichter tegen de sleepkabel aan te drukken, maar ze moeten doorprikken. De RSI kronkelt al boven de 50-lijn, dus het lijkt een kwestie van tijd voordat de stieren uitbreken..., zo luidde mijn commentaar vorige week. Met een mooie witte candle prikken de bulls deze week door de sleepkabel, waardoor er formeel gesproken een stijgende trendfase van start gaat. Beter gezegd, er start thans een breakoutbeweging als eerste stap in een positieve overgangsfase. De breek boven 27,00 moet nog worden bevestigd, maar de vooruitzichten zien er bullish uit. Koopconditie wordt krachtiger zolang de koers boven 27,00 beweegt... 5

6 APERAM - Poging om dalende trend af te breken Voor Aperam is te weinig data beschikbaar voor een adequate weekgrafiek. Daarom staat de daggrafiek afgebeeld. Pas bij koersvorming boven 12,12 en dus boven de sleepkabel, kan er een stijgende trend van start gaan. Voorlopig steunvorming rond 10,05..., zo luidde vorige week mijn commentaar. Welnu, de stieren hebben deze week geprobeerd de sleepkabel te breken, maar ze hielden niet stand. Een slappe poging zonder overtuiging. Met een RSI tegen de OB-lijn was het ook moeilijk om door te breken. Oppassen nu voor de beer die zal proberen om terug te slaan. Zie de strijd maar even aan, wacht op een overtuigend signaal van beer of stier... BOSKALIS - Stierenprik richting weerstandlijn Het duurde even, maar deze week kwam er weer een beetje leven in de brouwerij, de koers brak de 23,90 weerstand en klom op richting de dalende weerstandlijn. Een leuke opleving, maar nog lang niet voldoende voor een duurzaam herstel, laat staan een trendbreuk. Sterker nog, topvorming tegen 27,50 of iets daaronder, zal het negatieve sentiment opnieuw aanwakkeren. Volgende week een zwarte candle bevestigt topvorming en de terugkeer van de beer. Als de RSI dan ook draait onder de 50-lijn, is het berenfeestje compleet. Speculanten hebben hun slag geslagen boven 23,90. In de buurt van 27,50 romen zij wat winsten af. CORIO - Hapering in de rebound Aan het lijnenspel op de weekgrafiek is duidelijk te zien dat er sprake is van een dalende trend en dus overheerst negatief sentiment. De huidige opleving is dus een zogenaamde countertrendbeweging binnen het proces van lagere toppen en lagere bodems. Maar eens bezien wat de bullen met de rode lijnen gaan doen. De eerste lijn zorgt in ieder geval voor een hapering in de rebound. Nu al weer een lagere top dan? Dit zou erg bearish zijn. Of nog een stierenstootje naar 41,00? Even aanzien maar... Korte termijn koopjesjagers zien wel kansen langskomen. Zij realiseren zich wel dat negatief sentiment overheerst. Op tijd de winsten verzilveren... 6

7 DSM - Herstelbeweging zet goed door Na bodemvorming rond 30,00, een positief omarmingspatroon en inmiddels drie lange wittte candles op rij, zijn de stieren bezig met een stevige opmars. Ze zijn hard op weg naar de 40,36 weerstand, waar eveneens de sleepkabel de markt binnenkomt. De RSI ruikt de 50- lijn en wil deze wel kruisen. Als dit lukt, zal dit een extra stierenprik opleveren. Maar zijn de bullen ook krachtig genoeg om een trendbreuk te bewerkstelligen? Eerst de strijd rond de sleepkabel maar eens volgen. De korte termijn rebound posities doen het goed. Bij een zwarte candle winsten deels verzilveren. FUGRO - Dappere herstelpoging De ergste kou is even uit de lucht. Vanaf afgerond 34,00 is een opleving gaande, een rebound, een opluchtingsrally, een countertrendbeweging, maar het gaat moeizaam... De rally wordt bevestigd door de RSI die voorzichtig oploopt. Opwaarts potentieel is tot aan 47,00 met een extra weerstand op krap 43,00. De stieren haperen enigszins, maar houden wel stand; zij plaatsen immers witte candles. Boven krap 43,00 stomen ze verder, onder 34,60 nemen de beren het stokje over. Kortom, een gestage, weinig inspirerende herstelbeweging. Speculanten hebben reeds aankopen gedaan. Zolang de candles wit zijn, ziet het er hoopvol uit. HEINEKEN - Koers blijft hangen De spelers weten even niet wat ze willen. Stierenprikken en berentikken wisselen elkaar af, per saldo gebeurt er niet veel. De koers stabiliseert tussen 31,75 steun en afgerond 34,50 weerstand. Buiten deze grenzen zal er meer duidelijkheid zijn over het toekomstige koersverloop, dat lijkt me duidelijk. Het wachten is dan ook op een overtuigende zet van stier of beer. Boven 34,50 een herstel naar de sleepkabel, onder 31,75 een vervolg van de dalende trend richting de 28,00-26,00 zone. Kruit drooghouden totdat de koers uit de consolidatie breekt, noteer de kantelpunten maar op uw actielijstje. 7

8 ING GROEP - Nerveuze stierensprongen Door de geweldige stierensprong in de afgelopen twee weken is de koers aanbeland bij de 50,0% retracementgrens rond 6,50. Dat was wel even schrikken, er volgde dan ook direct een reactie. Een sprieterige candle is het resultaat. Gaan de stieren nog door of laten ze de kop hangen? Volgende week nog een witte candle geeft lucht tot wellicht 7,00. Een zwarte candle daarentegen zal topvorming inluiden. Als de RSI dan ook terugbuigt, is de kans op de terugkeer van de beer aanzienlijk. Een hervatting van de downtrend is dan zeer aannemelijk. Verzilver wat winsten als het Duiveltje langskomt. De beer is nog niet verslagen. KPN - Stieren stomen lekker door Met steun rond 9,00 gaan de stieren verder, zij willen 10,30 en 10,70 op de borden zien.., zo luidde recent mijn conclusie naar aanleiding van de positieve technische ingrediënten op de weekgrafiek. Nog even en 10,30 staat op de borden. De RSI beweegt al licht boven de 50-lijn, dus dat zal de stier aanmoedigen om 10,80 op te zoeken. Daarna wordt het spannend, want 10,80 is het kantelpunt, het draai- of breekniveau. Hervatting downtrend of trendbreuk bij 10,80, dat is straks de vraag. Speculanten blijven zitten waar ze zitten en doen extra aankopen op zwakke momenten. In de buurt van 10,30 en 10,80 wel wat winsten afromen... PHILIPS - Stieren tikken tegen de weerstandlijn Na bodemvorming rond 12,00 en de lichte positieve divergentie op de RSI is het de bullen gelukt om, conform verwachting, op te stomen naar de dalende weerstandlijn. Vooralsnog hapert de opmars daar, waardoor ik 15,10 alvast als weerstand heb ingetekend. Wellicht prematuur, maar de stieren mogen de aanval inzetten en de lijn breken, om daarna door te stomen naar 18,00. Dit zou dan een maximaal haalbare rebound zijn. Echter, de RSI nadert de 50-lijn en bij een neerwaartse krul aldaar groeit de kans op topvorming. Speculatieve aankopen staan er goed bij. Als een uitbraak boven 15,10 uitblijft, dan winsten afromen. 8

9 RANDSTAD - Mooie opleving zet nog even door Tot tweemaal toe werd recent rond 19,50 steun gevonden, waarna de bullen er vandoor gingen. Met steun in de rug van de RSI, die uit OS gebied terugkeerde, zijn ze op weg naar de dalende trendlijn die rond 28,00 de markt binnenkomt. Daar ligt ook een 61,8% retracementgrens, vooralsnog een mooi koersdoel. Letwel, de opmars behelst een herstel binnen de downtrend. Een aantrekkelijk ritje, maar niet voldoende om het tij te keren. Onder 19,50 slaan de beren weer toe. Maar voor nu de stieren volgen, eens kijken waar zij stranden. Koopjesjagers blijven actief zolang de candles wit zijn. In de buurt van de trendlijn, danwel bij het verschijnen van een zwarte candle winsten afromen. REED ELSEVIER - Keurig herstel in dalende trend Een breek boven 8,40 geeft een impuls richting 9,00, een draai onder 8,40 zal de beren aansporen wederom 7,60 op te zoeken. De kleur van de candle van komende week is beeldbepalend..., zo schreef ik vorige week. Welnu, de bullen hebben de 8,40 weerstand uitgenomen en vervolgen hiermee hun opmars naar de bovenkant van het dalende trendkanaal rond 9,00. De sleepkabel komt daar ook de markt binnen, dus 9,00 is een cruciaal kantelpunt. Het wordt erop of eronder voor de bulls, een draai of een breek. Actieve beleggers handhaven hun koopposities maar ze passen op als het Duiveltje verschijnt... Ook bij 9,00 posities verkleinen. ROYAL DUTCH SHELL - Poging om nieuwe uptrend te starten De strijd is spannend en heftig rond de sleepkabel. Het ziet er naar uit, dankzij de witte candle van deze week, dat de stieren gaan proberen een nieuwe uptrendfase in te gaan. Met een RSI boven de 50-lijn als bevestiging voor toenemende opwaartse druk, kan een breakoutbeweging van start gaan die kan aanhouden tot de 26,00-27,00 weerstandzone. Komende week moet er een witte candle starten boven de sleepkabel om de breakoutbeweging kracht bij te zetten. Dan zal ik ook een TT LONG setup publiceren. Het sentiment draait, verkoopconditie moet plaatsmaken voor koopconditie. Mogelijk volgende week een nieuwe TT LONG setup. 9

10 SBM OFFSHORE - Springerige koers onder de sleepkabel De beweeglijkheid is enorm groot op het speelveld. De koers zwiept heen en weer, waarbij beer en stier elkaar flink bevechten. Vanaf circa 11,90 is een fragiele herstelbeweging gaande die kan aanhouden tot aan de sleepkabel rond 16,50. Dat zit wel in het vat, maar dan moet wel heel rap 14,80 worden weggeslagen als ingevoegde barrière. Lukt dit niet, dan kan de berendruk flink worden opgevoerd met alle gevolgen van dien. Bij koersvorming onder circa 11,90 kunnen de stieren een rebound op hun buik schrijven. Speculatief ingestelde koopjesjagers zien wel heil in deze chart, de candles zijn immers wit... PostNL - Beren razen lekker verder Het proces van lagere toppen en lagere bodems wordt keurig in stand gehouden. De beren houden wat dat betreft de druk op de ketel. Met een klein wit candlestickje deze week lijkt een kort herstel ingezet te worden. Ik noteer voorzichtig 3,00 als steungrens onder in het veld. Een korte opleving naar 4,15 sluit ik niet uit, maar daar is ook alles mee gezegd. Eigenlijk moet er binnenkort een hogere bodem worden geplaatst om de berendruk te verminderen. Hoe het ook zij, de beren domineren vooralsnog. Wachten op een verslapping... Voor short-spelers is dit natuurlijk een ideale grafiek. Beleggers die dit fonds in portefeuille willen opnemen, moeten nog even geduld hebben. TOMTOM - Dappere stierenprik Met twee magere witte lichaampjes proberen de bullen licht op te krabbelen, maar u ziet op de chart dat het vooralsnog niet veel voorstelt. Het kantelpunt 3,35 is pas een echte uitdaging..., zo luidde vorige week mijn conclusie. Welnu, de stieren hebben deze week geprobeerd de 3,35 te penetreren, niet gelukt. Een dappere poging om de korte dalende trend te breken, maar helaas. De kantelpunten 3,35 en 2,39 blijven dan ook als routepaaltjes in het veld staan. Het wachten is op een significante uitbraak buiten deze niveaus. Hou het kruit maar droog, wacht op een duidelijke uitbraak, dan in actie komen... 10

11 UNIBAIL RODAMCO - Sleepkabel onder vuur Conform verwachting is het de bullen gelukt om vanaf 124,00 op te veren en de bovenkant van het dalende trendkanaal op te zoeken. Daar zijn ze thans aanbeland. Ze drukken de koers zelfs licht boven het kanaal, maar dan doet de sleepkabel zijn werk als dynamische trendlijn. Met een RSI tegen de 50-lijn wordt het nu spannend. Wordt de dalende trend hervat of gaan we een trendbreuk zien? De kleur van de candle komende week moet uitsluitsel bieden. Even geduld alstublieft. Koopjesjagers verzilveren hun winst als er komende week een zwarte candle van start gaat. UNILEVER - Koers breekt uit de trading range Op het moment van schrijven noteert de koers ruim boven de 24,00 toplijn van de consolidatiefase. Dit betekent dat er mogelijk een einde komt aan de maandenlange zijwaartse koersbeweging. Door de flinke stierenprik deze week staat de RSI uiteraard op OB terrein, dus dat kan een rem op de uitbraak betekenen. De volgende stap wordt thans het testen van de uitbraak door een stap terug te doen en 24,00 als steun te testen. Bodemvorming aldaar valideert de uitbraak en biedt dan mooie instapkansen. Winsten zijn verzilverd tegen de 24,00 passage. Nu wachten op een kortstondige reactie om daarna opnieuw aankopen te doen. WERELDHAVE - Kwakkelend koersverloop Er wijzigt niet veel in de technische conditie van dit fonds. Al wekenlang beweegt de koers tussen afgerond 50,00 steun en ruim 59,50 weerstand. Een trading range, een consolidatie onder de sleepkabel die rap begint te dalen. De RSI krabbelt voorzichtig omhoog, dus dat zou wat opwaartse druk kunnen veroorzalen. Maar niet eerder dan boven 59,50 kunnen de stieren een echte vuist maken. Het moge duidelijk zijn dat er veel meer moet gebeuren om de dalende trend te keren. De grafiek nodigt niet uit om flink aankopen te doen. Ook short acties lijken niet aantrekkelijk. Dan maar aan de zijlijn wachten op een duidelijk signaal. 11

12 WOLTERS KLUWER - Mooi herstel in stevige downtrend Lagere toppen en lagere bodems, alsook koersvorming onder een dalende gemiddeldelijn wijzen in de richting van de beren. Negatief sentiment overheerst zolang de koers onder de dalende trendlijn beweegt. Eerste steun ligt momenteel op 11,50, eerste weerstand op 13,25. De RSI indiceert een kortstondige opleving als zijnde een countertrendbeweging. Een rebound naar 13,25 is inmiddels een feit, er zit nog iets meer in het vat, zelfs 14,40 is haalbaar. Maar dan wel witte candles blijven produceren beste bull. Korte termijn RBS Turbo Longjagers doen goede zaken. Ze verzilveren wat winst in de buurt van 13,25. Bij een duidelijke doorbraak additionele aankopen doen. Technische Analyse Vraagbaak: Spelregels, Kennisoverdracht, Inzicht en Praktisch gebruik Wat is een Hoofd-Schouder patroon? Een belangrijk aspect binnen grafieklezen zijn, naast het trekken van diverse lijnen, de koerspatronen. Met de welbekende candlesticks worden er patronen gevormd die meehelpen de volgende stap van de markt te indiceren. Als het draaipunten of kantelpunten in het speelveld betreft, worden deze patronen omkeerpatronen genoemd. Het Hoofd-Schouder patroon is er daar één van. Ik zal stap voor stap het patroon doornemen, zodat u ook zelf het patroon kunt herkennen en ook kunt gebruiken in uw beleggingsbeslsiisingen. Het Hoofd-Schouder patroon kent twee varianten, een bodem- en een toppatroon. Voor een valide Hoofd-Schouder toppatroon zijn er drie toppen vereist die tesamen een linkerschouder, een hoofd en een rechterschouder vormen. Net als bij uzelf liggen de rechter- en linkerschouder lager dan het hoofd. Belangrijk is wel dat de linker- en rechterschouder ongeveer op dezelfde hoogte liggen en niet teveel van elkaar afwijken in breedte. Over de punten waar de schouders de kop raken wordt een lijn getekend, de zogenaamde neklijn, logische naam wel. In de linkerfiguur staat een voorbeeld afgebeeld. Wat kunt u nu met dit patroon? Het gaat hier om een omkeerpatroon, bij een Hoofd- Schouder toppatroon is een omkeer naar beneden logischerwijs de volgende stap van de markt. Voor de start van de omkeer moet de neklijn worden uitgenomen. Na een succesvolle test van de neklijn als nieuwe weerstand, kan de weg omlaag worden ingezet. Tot slot de berekening van het koersdoel. Neem de afstand tussen de top van het hoofd en de neklijn, klap deze naar beneden en u heeft het koersdoel na de breakout van de neklijn. Recent deed het omkeerpatroon zich voor op de AEX daggrafiek (zie rechter figuur). Alleen dan in de omgekeerde variant, het Hoofd- Schouder Bodempatroon, ook wel omgekeerde H&S genoemd. Een rechter- en linkerschouder op circa 266 samen met een hoofd op afgerond 256 vormden het koerspatroon. De neklijn ligt over de toppen op afgerond 285, inmiddels ruim uitgenomen. De afstand tussen het hoofd en de neklijn omhoog geklapt levert een koersdoel van 314 op. Op het moment van schrijven zijn de stieren hard op weg richting het koersdoel. Hoofd-Schouder Toppatroon Hoofd-Schouder Bodempatroon 12

13 Chart Navigator - Top Selectie AMAZON - Nog steeds een geweldige trend Amazon is een van de weinige fondsen die geen last heeft gehad van de wereldwijde turbulentie op de aandelenvelden. Behoudens enkele lichte correctieve stapjes heeft de koers de weg omhoog steevast vastgehouden. Kijk eens naar de mooie rechte sleepkabel, die de sterke onderliggende trendmatigheid uitstekend weerspiegelt. Geen vuiltje aan de lucht zou je denken. Toch is een waarschuwing op zijn plaats. Er is negatieve divergentie in de maak op de RSI, wat de inleiding kan zijn voor een stevige correctie. Een aanval op de gemiddeldelijn sluit ik niet uit. Koopconditie is nog valide. Boven 244 ebt de negatieve divergentie weg... MOTOROLA - Grillige uptrend Het koersverloop ziet er nogal grillig uit, maar per saldo resteert wel een stijgende trendfase, kijk maar eens naar het verloop van de gemiddeldelijn. Recent is er een bodem geplaatst fractioneel boven 38,00, keurig op de sleepkabel. Dit luidde een hervatting van de uptrend in. De bullen haperden enigszins rond 45,00, maar de terugslag die volgde viel erg mee. De RSI kruist de 50-lijn, dus dat is een lekker windje in de rug van de stier. Boven 45,00 komt krap 48,00 in beeld. Kortom, een positief getint plaatje met zicht op hogere koersen. Koopconditie is valide met enerzijds ruim 38,00 en anderzijds 45,00 en 48,00 als kantelpunten. CARREFOUR - Significant herstel na forse afstraffing Nooit een vallend mes gezien? Welnu, hier is er een, wat een koersval zeg. De rust keerde weder rond 14,65, waar een redelijke bodem werd gevormd, inclusief een Bullish Engulfing patroon, als inleiding voor een aantrekkelijk herstel. Dankzij de recente koersval is er veel ruimte voor een correctieve beweging. Fibonacci retracementniveaus indiceren 23,00 tot 28,00 als weerstandzone. Wel, met een stop op 14,65 is dit een aantrekkelijke winstverlies verhouding, niet waar? Kortom, het gat vullen tussen koers en trendlijn, dat is de opdracht voor de bulls. Mits de koers boven 14,65 blijft bewegen, is een kortstondige koopconditie valide met zicht op 23,00 tot 28,00 als koersdoel. 13

14 Chart Navigator - Selectie Midkap AALBERTS - Trading range karakteristieken Recent brak de koers onder de sleepkabel, gevolgd door een breakout naar 10,10, met aansluitend een opleving tot 13,25, waarna er opnieuw een aanval op en draai bij 10,10 plaatsvond, waardoor langzaam maar zeker de contouren van een trading range zichtbaar worden, wat een aantrekkelijk landschap is voor kort-op-bal spelers, die uiteraard rond 10,10 de stieren helpen en rond 13,25 de beren, waarbij zij de kleur van de candle scherp in de gaten houden, vooral de kleurwisseling, omdat dat de korte draai in het veld aankondigt. Speel de pootjes omhoog en omlaag, zolang de koers tussen 10,10 en 13,25 beweegt. Voor nu dus zoeken naar koopmomenten. USG PEOPLE - Nu eerst een herstel Er is al geruime tijd sprake van een negatief getint landschap. Recent trad er zelfs een versnelling op in de dalende trend. Rust werd gevonden rond 5,60, daar werd een bodem geplaatst. Met inmiddels drie witte candles op rij geven de stieren te kennen een countertrendbeweging te willen inzetten als reactie op de forse koersdaling. Er is in principe ruimte tot aan krap 10,00, waar de dalende trendlijn de markt binnenschiet. Tevens ligt daar een oude steun die als weerstand getest zal worden. Kortom, een rebound tussen 5,60 en 9,80 is het meest waarschijnlijke scenario. Met 5,60 als kantelpunt slaan koopjesjagers hun slag... AMX index - Stieren in de rebound Na de forse koersdaling eerder dit jaar, is er thans een dubbele bodemformatie in ontwikkeling. Met een TT LONG setup heb ik hier al aandacht voor gevraagd. De beweeglijkheid is groot, dus pas op voor zwiepers omhoog en omlaag. Maar zolang de candles wit zijn en de index boven 426 noteert, is een opleving naar de tussenliggende top op 496 alleszins aannemelijk. Boven 496 komt krap 570 in beeld als koersdoel van het patroon. Laat daar nu ook de sleepkabel lopen. Kortom, de stieren in de rebound, zij hebben meer troeven in handen dan de beren. Met 426 als kritiek kantelpunt gaat voor kortop-bal spelers een koopconditie van start. Boven 496 uiteraard flink bijkopen... 14

15 Chart Navigator...achter de schermen Als belegger wilt u weten hoe het beleggingslandschap eruit ziet. U wilt weten, als je het Damrak overziet, hoe de bulls en bears gemutst zijn. U wilt weten waar significante steun- en weerstandpunten liggen, ofwel cruciale navigatieniveaus. Ik noem dit ook wel kantelpunten, potentiële draaipunten in de markt. Vervolgens is het natuurlijk raadzaam om inzicht te hebben in de route die je als belegger kunt afleggen. In mijn wekelijkse nieuwsbrief Chart Navigator omschrijf ik van veel financiële titels de technische conditie, afgeleid van subjectieve en objectieve bevindingen die de weekgrafiek en enkele indicatoren prijsgeven. Ik bekijk de markten en fondsen met een min of meer vaste marktlens, om u als belegger door het financiële landschap te coachen. Naast de informatie in deze nieuwsbrief presenteer ik aanvullende technische bevindingen, tips en suggesties op de website www. rbs.nl/markets. De Chart Navigator vervult ook een rol als vraagbaak. Interessante onderwerpen, uitspraken, patronen, beeldspraken en indicatoren uit de technische analyse passeren de revue. Wie is Nico Bakker? Ik ben technisch analist met visuele analyse ofwel chart reading als specialisatie, waarbij ik op een eigen specifieke wijze naar markten en koersontwikkelingen kijk. Ik doe veel research op dit gebied, geef trainingen en workshops en besteed veel tijd aan kennisoverdracht. Dit laatste doe ik ook middels columns, commentaren en analyses op bekende beleggings-websites. Daarnaast mag ik regelmatig spreken op seminars en congressen en kunt u mij zien op web-tv en zelfs volgen via Twitter. Ik benader de technische analyse vanuit een visionairs oogpunt. Ik probeer het beleggingslandschap in kaart te brengen en actieve beleggers te wijzen op kansen en bedreigingen. Een belegger bepaalt zelf wat hij met mijn informatie doet. Als er dan een mooi rendement gehaald kan worden, is mijn missie geslaagd. Ik speel daarbij niet een rol als trader, maar als coach. In mijn rol als coach staat denken en handelen in termen van waarschijnlijkheden centraal. Anders gezegd, het definiëren van scenario s is de basis voor een verantwoorde beleggingsbeslissing. Visies herzien als de markt daar aanleiding voor geeft is dan ook een discipline die niet mag ontbreken. Naast marktbeelden schetsen en routes uitzetten, gaat mijn belangstelling ook uit naar de Behavioral Finance, ofwel allerlei psychologische valkuilen en vaardigheden die bij beleggen een rol spelen. Met diverse uitspraken en beeldspraken geef ik in presentaties en workshops aan hoe emotie en discipline als rode draad tussen de oren van beleggers loopt. Ik heb mee mogen helpen de technische analyse in Nederland een gezicht te geven en dat geeft mij veel voldoening. Ik probeer nog steeds op eigen wijze vernieuwingen en andere inzichten over het voetlicht te brengen, in de veronderstelling dat u daar als actieve belegger uw voordeel mee kan doen. Kijk op voor Technische Condities, Turbo Tijd Setups en aanbevelingen en Breaking News, en op twitter.com met naam TheDailyTurbo. Dan verliest u mij geen seconde uit het oog... Chart Navigator abonnement Bent u na het lezen van deze Chart Navigator enthousiast en wilt u een gratis abonnement? Ga naar markets en klik in de carrousel op Turbo tijd met Nico Bakker. In de rechter kantlijn ziet u vervolgens een link naar de Chart Navigator Nieuwsbrief. 15

16 Disclaimer Dit marketing document is niet opgesteld in overeenstemming met de juridische vereisten opgenomen in Europese Richtlijn 2004/39/EC die van toepassing zijn op de promotie van onafhankelijke research. Juridische beperkingen op grond van deze richtlijn zijn derhalve voorafgaand aan de distributie van dit document niet van toepassing op RBS indien handelend in de financiële instrumenten genoemd in dit document. Dit document is opgesteld en uitgebracht door Bakker Technische Analyse Consultancy B.V. (BTAC) en verspreid door RBS. Nico Bakker is bestuurder van BTAC en hij is een onafhankelijk analist. RBS en BTAC zijn een samenwerkingsverband aangegaan waarin BTAC in ruil voor een financiële vergoeding technische analyse verzorgt en bepaalde promotionele activiteiten verricht. De technische analyses van BTAC zijn niet bedoeld als individueel beleggingsadvies of als aanbeveling tot het doen van bepaalde beleggingen. Iedere (potentiële) investering dienen beleggers te toetsen aan hun persoonlijke beleggersprofiel en te bespreken met hun adviseur. De in de technische analyses genoemde standpunten en vooruitzichten zijn door BTAC/Nico Bakker gegeven in zijn hoedanigheid als technisch analist. RBS kan van tijd tot tijd producten uitgeven die dezelfde onderliggende waarden kunnen hebben als de financiële instrumenten besproken in de technische analyses van BTAC. RBS heeft echter geen enkele betrokkenheid bij, op welke manier dan ook, invloed op, zeggenschap over of inspraak in van de totstandkoming van de technische analyses van of namens BTAC of een aan haar gelieerde onderneming of persoon. RBS is niet verantwoordelijk voor de volledigheid, juistheid en geschiktheid voor welke doeleinden dan ook en aanvaardt geen enkele aansprakelijkheid in verband met de technische analyses van BTAC of een aan haar gelieerde onderneming of persoon. The Royal Bank of Scotland plc. Alle rechten, behalve indien expliciet toegekend, worden voorbehouden. Reproductie in welke vorm ook van de inhoud van deze brochure is zonder voorafgaande schriftelijke toestemming verboden tenzij voor persoonlijk gebruik. Alle intellectuele eigendomsrechten met betrekking tot de hier genoemde indices behoren toe aan de relevante Index Sponsoren. De relevante Index Sponsoren zijn op generlei wijze betrokken bij de totstandkoming of verkoop van effecten, noch wordt door hen enig advies tot aankoop van effecten gegeven. Bij elke grafiek in dit document krijgt u met een button rechtstreeks toegang tot de etalage van de RBS Turbo s op de betreffende onderliggende titel en kunt u het prospectus inzien. Meer informatie? Ga snel naar of bel 0900-MARKETS ( ; lokaal tarief)