Chart Navigator. Trommelgeroffel en bazuingeschal... Door Nico P.R. Bakker

Transcriptie

1 TA: Chart Navigator week 35/ 2010 Chart Navigator Door Nico P.R. Bakker Inhoud Chart Navigator: Intermarket P. 2 AEX Hoofdfondsen P. 4 TA Vraagbaak P. 12 Top Selectie P. 13 Selectie Midkap P. 14 Turbo Tijd Wilt u uw kennis gratis en voor niets opfrissen tijdens één van de volgende webinars of seminars? Ga dan naar de site voor inschrijvingen, het aantal plaatsen is beperkt. 7 sep Marketindex webinar 14 sep Turbo s webinar 27 sep Turbo s en TA seminar Amsterdam 4 okt Turbo s en TA seminar Utrecht 14 okt Turbo s en TA seminar Eindhoven Kijk op voor Technische Condities, Turbo Tijd publicaties en Breaking News. Ook op twitter.com kunt u mij volgen onder de naam TheDailyTurbo. Trommelgeroffel en bazuingeschal... Dit was me het weekje wel op het Damrak. Stevige berendreunen en heftige stierenprikken zorgden voor veel turbulentie op de aandelenvelden. Toch lijken de bulls hun grip te vergroten. Op de achtergrond zwelt het trommelgeroffel en bazuingeschal aan, maar pas op, de beren laten zich niet makkelijk wegjagen. Lees er verder over in mijn nieuwsbrief. EuroDollar heeft zijn bodem neergezet, de oliekoers weet nog steeds geen richting te kiezenen en de goudstieren bereiken bijna de 1265 top. Stuk voor stuk interessante ontwikkelingen in de intermarket sectie. In de Top Selectie bespreek ik de technische conditie van drie fondsen die er charttechnisch uitdagend en spannend bijliggen. Als de stieren er vandoor willen gaan, zijn deze fondsen leuke koopkandidaten. Lees mijn commentaar maar over L Oreal, UBS en BHP Billiton. DIt geldt ook voor de volgende Midkapfondsen, te weten CSM, Heijmans en Crucell. Ik wil deze fondsen wel noteren op mijn actielijstje als potentiële koopkandidaten. Door de felle bewegingen deze week kon ik bij diverse analyses wijzen op enerzijds het vallende mes en anderzijds felle spike toppen. In de TA vraagbaak zal ik laten zien hoe dit eruit ziet en hoe je er in de praktijk het beste mee om kunt gaan. Ook deze week weer spannende plaatjes en uitnodigende commentaren vanuit de altijd enerverende en sensationele wereld der beleggingen. Veel succes de komende week, zorg er voor dat u uw partijtje mee kunt blazen. Nico P.R. Bakker Gouden Stier De redactie van de bekende website belegger.nl organiseert ook dit jaar weer de Gouden Stier verkiezing, een alleraardigst Oscar-feestje voor beursgoeroes, fondshuizen, banken, researchers etc, die proberen een Gouden Stier in de wacht te slepen. U als belegger kunt uw favoriet(en) naar voren schuiven als genomineerden. Mag ik u uitnodigen om uw nominatie kenbaar te maken op

2 Chart Navigator - Intermarket AEX index - Weer langs de rand van de afgrond Het driehoekspatroon houdt zich goed, dat wil zeggen, de AEX zit nog steeds gevangen in een krimpend speelveld. Lagere toppen en hogere bodems impliceren immers dat de randen van het speelveld naar elkaar toekruipen. DIt impliceert eveneens dat een uitbraak onvermijdelijk is. De stieren en de beren krijgen het benauwd en willen er van door. Wie het voortouw hierin gaat nemen is onduidelijk. Deze week is een mooie witte candle in de maak, dus dat geeft wat lucht aan de bovenkant van de markt. Van een echte uitbraak is sprake bij koersvorming boven 341. Letwel, bij koersvorming onder 306 nemen de beren het heft in handen. Wacht op de uitbraak voor nieuwe acties. S&P 500 index - Bulls en Bears houden elkaar in evenwicht Breken de stieren de 1131 weerstand? Zakken de beren door de 1010 steungrens? Dat was en is nog immer de hamvraag. Welnu, als ik de cruciale niveaus op de grafiek bekijk, dan zijn 1131 en 1010 nog steeds de kantelpunten. Deze week is een Bullish Engulfing patroon in de maak, dus het ziet er naar uit dat de bulls het weer gaan proberen. Terug naar 1131 dan maar? Een interessante opleving voor korte termijn spelers, maar een te mager herstel om het tij definitief ten goede te keren. De beren zijn taai, zij laten zicht niet zo maar wegjagen. Boven 1131 of onder 1010 is het echt Turbo Tijd. Nu maar eens bezien wat de stieren teweeg kunnen brengen. NIKKEI 225 index - Stieren wankelen boven de rand van de afgrond Het is de beren uiteindelijk gelukt om onder de kritieke steungrens van 9050 te zakken. Hierdoor komt er een einde aan een lange consolidatiefase en kan de kortere downtrend nieuw leven in worden geblazen. De uitbraak is prematuur en vooralsnog mager, dus enige voorzichtigheid is toch wel op zijn plaats. De index moet onder de rode lijn blijven bewegen om de beren de gelegenheid te geven richting het zuiden af te zakken. Mocht er de komende week een witte candle worden gevormd met een slotkoers boven de rode lijn en dus ook weer boven 9050, dan moeten we vaststellen dat de huidige doorbraak een berentrap is geweest. Verkoopconditie krijgt meer gestalte. Meer bevestiging is welkom. 2

3 Chart Navigator - Intermarket EURODOLLAR - Bodem is gezet, kom maar op Eurobull De recente val van de Euro vanaf de 1,33 top benoem ik als pullback beweging. Eerder is immers de dalende trendlijn uitgenomen, gevolgd door een breakout naar 1,33. Een pullback is een logische vervolg-stap en moet een hogere bodem opleveren boven de gebroken lijn. Welnu, rond 1,26, gelijk aan een 50% retracementgrens is een bodem geplaatst. Bevestiging hiervan zie ik terug in de witte candle van deze week. De nieuwe oplopende trendlijn heb ik alvast ingetekend. Samen met de nieuwe trendkanaallijn zijn dit de routebegeleiders voor de Eurobulls. Op naar 1,33 en 1,38 zou ik zeggen. Stijgend trendkanaal nodigt uit voor long posities met 1,26 als cruciale steungrens. BRENT OIL - Bulls blijven het proberen De weigering van de spelers om overtuigend richting te kiezen houdt nog even aan. Er worden stootjes uitgedeeld, zowel naar beneden als naar boven, maar de overtuiging is er nog niet. Vorige week is een Bullish Engulfing patroon neergezet, dus dat impliceert dat de stieren gaan proberen de olieprijs omhoog te stuwen. Maar er is een driehoekspatroon in de maak, dus het opwaarts potentieel is beperkt. De dalende lijn en het 82,49 kantelpunt zijn de horden die genomen moeten worden om voldoende opwaarts potentieel te creëren richting krap 89. Korte termijn spelers openen kleine posities voor een korte opleving. Boven 82,50 extra long, onder 72,20 alles weg. GOLD- Stieren ruiken de 1265 top De technische conditie van goud is en blijft goed. Er is een mooi proces van hogere toppen en hogere bodems in de maak, de koers bevindt zich ruim boven een sterk opkrullende sleepkabel en de RSI als spanningsmeter staat er neutraal bij. Voldoende argumenten om vast te blijven houden aan een positief getint scenario. Vraag rijst natuurlijk wat de stieren met de 1265 horde gaan doen. Wordt die in één keer genomen of nemen ze een extra aanloop? We zullen zien, 1265 is in ieder geval een cruciaal kantelpunt. Een dubbele top op 1265 sluit ik ook niet uit. Koopconditie blijft valide, maar let op wat er bij 1265 gaat gebeuren. Een rondje winstnemingen wellicht? 3

4 AEGON - Omschrijving Dappere poging of een van korte de stier headline bij de onderliggende. De Het middellange charttechnische termijn beeld technische ziet er conditie weken ziet lang er nog zijwaarts steeds goed uit. De uit, vlakke zij het al dat sleepkabel op korte indiceert termijn een dat correctie er van aannemelijk trend geen is. De sprake index is, bevindt de bereidheid zich immers om een tegen overtuigend de bovenkant richting te van kiezen het is stijgende er niet. trendkanaal. Momenteel zijn Dit impliceert de stieren topvorming aan zet. en Zij weerstand proberen vanaf rond 315. het Een 4,01 stap kantelpunt terug naar de niveaus koers op rond te drukken. 272 zou Een interessant dappere zijn. poging Daarmee om beleggers wordt te plezieren immers de zou brede ik zeggen. omkeerformatie Een opleving naar afgerond. 4,90 zit Bodemvorming er wellicht in, op maar of dat boven zal het 272 tij is niet een definitief zeer sterk keren. bullish Bij signaal. overtuigende De stieren koersvorming zullen aansluitend boven de 4,90 weg zijn omhoog de stieren inzetten echt los. richting 350 en zelfs hoger. Er start dan immers een nieuwe Korte middellange termijn spelers termijn uptrend. openen kleine posities voor een opleving naar 4,90. Wacht Daar boven op bodemvorming additionele aankopen voor additionele Onder long 4,01 posities. alles weg Korte doen. winsten veilig doen. stellen. AHOLD - Omschrijving Stieren hebben of het een even korte moeilijk headline bij de onderliggende. De Het middellange 9,60 niveau termijn is nog technische een vangnet conditie de sleepkabel ziet er nog moet steeds straks goed zijn functie uit, zij het als en dat dynamische op korte steunlijn termijn een laten correctie zien. De aannemelijk is al bijna is. op De OS index terrein bevindt aanbeland zich immers en dat RSI tegen duidt op de aanstaande bovenkant van bodemvorming... het stijgende trendkanaal. zo schreef ik Dit vorige impliceert week. topvorming en weerstand Kortom, flinke rond neerwaartse 315. Een stap druk, terug stieren naar niveaus in een rond lastige 272 maar zou interessant geen hopeloze zijn. Daarmee positie. Bodemvorming wordt immers rond de het brede huidige omkeerformatie niveau is wel afgerond. noodzakelijk Bodemvorming om nog vast op te kunnen of boven houden 272 is een aan zeer een sterk gematigd bullish positief signaal. beeld. De stieren Volgende zullen week aansluitend graag de een weg mooie omhoog witte inzetten candle, richting dan heeft 350 de en zelfs sleepkabel hoger. zijn Er start werk dan in ieder immers geval een goed nieuwe gedaan. middellange termijn uptrend. Wacht Langere op termijn bodemvorming posities handhaven voor additionele even long aanzien posities. wat de Korte bulls winsten van plan veilig zijn. en stellen. Onder 9,60 wel oppassen. AIR FRANCE KLM- - Omschrijving Neutraal technisch of een plaatje korte headline met duidelijke bij de onderliggende. kantelpunten De middellange bereidheid om termijn overtuigend technische richting conditie te kiezen ziet er ontbreekt nog steeds nog goed steeds uit, bij zij het de dat spelers. op korte Ik kom termijn dan ook een tot correctie het predikaat aannemelijk technisch is. De neutraal ; index bevindt het vlakke zich verloop immers tegen van de bovenkant sleepkabel van bevestigt het stijgende deze trendkanaal. bevinding. Wanneer Dit impliceert wijzigt topvorming dit? Daartoe en weerstand volg ik twee rond kantelpunten, 315. Een stap te weten terug naar 8,61 niveaus steun en rond 11, weerstand. zou interessant zijn. Daarmee Kortom, zet wordt dit fonds immers maar de even brede aan omkeerformatie zijlijn en wacht afgerond. op een duidelijk Bodemvorming signaal de op van of de boven spelers. 272 is Buiten een zeer de genoemde sterk bullish triggers signaal. verwacht De stieren ik zullen een aansluitend significante de beweging. omhoog inzetten richting 350 en zelfs hoger. Er start dan immers een nieuwe De middellange kantelpunten termijn zijn vrij uptrend. duidelijk. Het is een kwestie van tijd voordat de kudde Wacht uitbreekt. op bodemvorming voor additionele long posities. Korte winsten veilig stellen. 4

5 AKZO NOBEL - Hangen en wurgen rond de sleepkabel Het speelveld wordt kleiner en kleiner, doordat bodems hoger komen te liggen, terwijl de toppen gelijk blijven. Dat wordt dus spannend, want ooit zal er een forse uitbraak komen... zo schreef ik onlangs. Welnu, de strijd is heftig rond de sleepkabel, de stieren hebben het moeilijk. Is dit het startschot voor de uitbraak of veert de koers binnenkort toch weer op? De witte candle doet vermoeden dat de bulls gaan proberen het vege lijf te redden. Het ziet er naar uit dat de beren en stieren zich berusten in een wapenstilstand. Ik zie het even aan. Hou maar even afstand, hou het kruit droog en wacht op meer duidelijkheid. ARCELOR MITTAL - Vlak, neutraal landschap In de afgelopen weken is er sprake van een wapenstilstand tussen bull en bear. De koers komt nauwelijks van zijn plaats, de spelers lassen een pauze in. De beren drukken de koers wel omlaag, maar 21,33 moet breken om een nieuwe dalende trend te starten. De stieren hebben nauwelijks kracht om wat terug te doen. Ze proberen het deze week, maar zij moeten 25,75 en 26,18 breken om een vuist te kunnen maken. Kortom, een klein speelveld met duidelijke kantelpunten. Een neutrale houding is gezien het koersverloop gerechtvaardigd. Boven 25,75 de eerste aankopen doen, onder 21,33 portefeuilles beschermen. ASML - Herstelbeweging na forse uitbraak...echter, de RSI staat diep op OS terrein, dus een korte opwaartse reactie sluit ik niet uit. Als dan 21,65 direct als weerstand wordt getest, zullen de beren flink toeslaan. Een hogere correctie is ook mogelijk; pas bij een lange witte candle met een slotkoers boven de sleepkabel is er sprake van een valse uitbraak... zo luidde vorige week mijn commentaar. Welnu, de herstelbeweging is in gang gezet, nu maar eens bekijken tot welk niveau de stieren kunnen oprukken. Nogmaals, topvorming rond 22,00 is een uitermate bearish signaal. Ik wacht op een duidelijke indicatie voor nieuwe acties. Speculanten helpen de bulls een handje. 5

6 BAM - Dapper herstel in de downtrend De trendmatigheid is laag, maar er is een tendens tot dalen waarneembaar. Dan is de witte candle van deze week een uitermate dappere poging van de stier om het landschap er wat vriendelijker uit te laten zien. Maar u ziet op de grafiek dat het eigenlijk niets voorstelt. Relatief hebben we het over een forse opleving, die overigens kan aanhouden tot wellicht 4,49. Daar komt binnenkort ook de sleepkabel de markt binnen en dan kunnen de beren het stokje weer overnemen. De grafiek nodigt niet uit om actief te handelen. Een korte rit omhoog is wel interessant voor koopjesjagers. BOSKALIS - Trendlijn en sleepkabel zwaar onder vuur De beren laten zich goed horen, maar vooralsnog lukt het hen niet om definitief door te breken. Er wordt een zware strijd gevoerd rond de trendlijn en sleepkabel. Het verloop van de RSI doet vermoeden dat er toch binnenkort bodemvorming gaat plaatsvinden. Komende week een witte candle op de trendlijn zou wat dat betreft niet misstaan. Hou de kritieke steungrens op 27,24 goed in de gaten. Een weekslotkoers onder dit niveau impliceert een definitieve doorbraak van de beer. Het wordt er op of er onder... Speculanten slaan hun slag met 27,24 als kritieke grens in het achterhoofd. Defensieve beleggers kijken de kat uit de boom. CORIO - Stabilisatie boven de sleepkabel Vanaf 36,44 is een imposante herstelbeweging gaande. Recent is de sleepkabel opwaarts gekruist, dus subjectief en objectief gezien is er sprake van positief sentiment. In de laatste paar weken valt de koers enigszins stil, er is sprake van een consolidatie boven de sleepkabel. HIerdoor kan er een lager kantelpunt worden toegevoegd, namelijk 47,25. Als het de bulls eerdaags lukt om hier doorheen te breken dan is een verdere opleving naar ruim 50,00 haalbaar. Een aantrekkelijk vooruitzicht lijkt mij. Noteer 47,25 maar als actieniveau op uw boodschappenlijstje voor additionele aankopen. 6

7 DSM - Bulls starten herstelpoging...de sleepkabel vangt de huidige koersval op, 32,00 is een recente bodem en de RSI bereikt OS gebied. Het zal dus spannend worden. Komende week moet blijken wie het heft in handen gaat nemen. Een witte candle op de sleepkabel zal een steun in de rug van de stier zijn. Een zwarte candle onder 32,00 impliceert een zware trendbreuk... zo schreef ik vorige week. Er is thans een witte candle geplaatst, waaruit ik kan afleiden dat de bulls gaan proberen een herstelbeweging in te zetten. Het charttechnische plaatje krijgt hierdoor een warrig en wispelturig verloop. Korte termijn Turbo Long jagers gaan hun gang... FUGRO - Bulls gaan het weer proberen Inmiddels is de sleepkabel ook al weer opwaarts gekruist, dus dat is een steun in de rug van de stier..., zo schreef ik onlangs. Langzaam maar zeker verbetert de technische conditie, maar het landschap vind ik niet zo mooi. Een grillig koersverloop boven de sleepkabel met een spanningsmeter op neutraal terrein doet echter wel vermoeden dat de stieren hun grip kunnen handhaven. Er zit meer stijgingspotentieel in de chart, mits de krap 47,00 weerstand wordt uitgenomen. De bulls genieten het voordeel van de twijfel in een wild landschap. Speculanten helpen hen een handje. Boven 47,00 additionele aankopen doen. HEINEKEN - Steunscenario biedt koopkansen Vanaf de 33 tot 34 steunzone zijn de stieren al een aantal weken bezig de koers naar hogere niveaus te drukken. Dit wordt hun derde poging, vandaar dat ik het een steunscenario noem. Zonder al teveel overtuiging en enthousiasme blijkt nu, zijn zij aan hun opdracht begonnen om richting 37,22 te gaan bewegen. Daar ligt een recente top en is tevens de bovenlijn van een zijwaarts koersverloop. Kortom, 33,50 steun en 37,22 weerstand, dat zijn de randen van het korte termijn speelveld. Boven 37,22 is er meer ruimte voor de bulls. Met 33,50 als cruciaal steunpunt is een opleving naar 37,22 aannemelijk. Doe maar mee. Boven 37,22 zal de koopconditie aanzienlijk versterken. 7

8 ING GROEP - Ondertoon zwelt aan Recent lieten de stieren zich goed horen. Tergend langzaam drukten zij de koers omhoog tot aan 7,90. Maar dat was niet voldoende om enthousiast te worden. Op 7,90/94 ligt namelijk een zware weerstand. Voor de derde maal dit jaar is deze zone onder vuur genomen en wederom is 7,90 een te hoge horde. Echter, de terugval van de stier valt reuze mee. Er lijkt reeds op circa 6,50 een hogere bodem geplaatst te worden. Ik heb het oplopende hulplijntje alvast ingetekend, waaruit blijkt dat de ondertoon voorzichtig aanzwelt. Met 6,50 als kritieke steungrens blijven de stieren het proberen. Doe maar wat aankopen, boven 7,90 uiteraard flink bijkopen. KPN - Stieren rukken verder op Het zag er even naar uit dat de opleving zou stuklopen tegen de gemiddelde lijn rond 11,25, gelijk aan een interessant draaipunt. Maar de bulls tonen meer kracht dan de grafiek deed vermoeden. Het 11,25 niveau is gepasseerd, de gemiddelde lijn is opwaarts gekruist, dus er is meer stijgingspotentieel. De RSI als spanningsmeter houdt een verdere koersstijging niet tegen. Wellicht dat rond 12,00 tot 12,30 topvorming zal plaatsvinden, gevolgd door een logische reactie. We zullen zien. De koopconditie, die is ingegaan boven 11,25, lijkt te versterken. Aankopen doen op zwakke momenten is toegestaan, mits de koers boven de sleepkabel noteert. PHILIPS - Spannend herstel vanaf de dynamische trendlijn..de stieren gaven de voorkeur aan een vrije val. Zij wilden de sleepkabel testen en het ziet er naar uit dat zij daar in slagen. Het is prematuur, maar met een voorzichtige krul in de RSI op OS terrein en een spike-bodem op een 38,2% retracementgrens, lijken de stieren te overleven. Volgende week zie ik graag een bevestiging van hun overlevingsdrang... Welnu, die bevestiging is er. Een mooie witte candle ruim boven de gemiddelde lijn geeft aan dat het spannende herstel een vervolg kan krijgen. Nu maar eens bezien tot waar de stieren kunnen oprukken. Speculatieve aankopen doen het goed, posities handhaven en uitbreiden, mits 21,00 als steun blijft liggen. 8

9 RANDSTAD - Negatief sentiment overheerst Door de recente koersontwikkeling kan ik een dalende trendlijn en trendkanaallijn intekenen. De koers schommelt eveneens onder de voortschrijdende gemiddelde lijn, dus negatief sentiment overheerst. Toch zit er een aantrekkelijke opleving in het vat, gezien het verloop van de RSI als spanningsmeter. De witte candle van deze week is de eerste aanzet tot herstel. De trendlijn komt rond 33,00 de markt binnen, daar loopt ook de gemiddelde lijn. Ik verwacht daar dus wel wat haperingen. Topvorming tegen de lijn valideert de dalende trend. Koopjesjagers zien wel uitdagende kansen. Zij houden de lijnen wel goed in de gaten. REED ELSEVIER - Technische conditie verbetert zienderogen De stieren houden goed stand op het turbulente Damrak. Zij zetten een serie hogere toppen en hogere bodems neer, waardoor de sleepkabel langzaam maar zeker omhoog wordt getrokken. Anders gezegd, de trendmatigheid komt terug. Deze week wordt er een Bullish Engulfing patroon neergezet op een 38,2% retracementniveau. Dit impliceert wederom een hogere bodem en dus een vervolg van de uptrend. Terug naar de recente top op ruim 10,00 lijkt mij een mooie zet. Langere termijn posities aanhouden, rond 10,00 wellicht wat winsten verzilveren. ROYAL DUTCH SHELL - Het wil nog niet erg vlotten met de bulls De grafiek toont een lastige overgangsfase. De koers is onlangs weliswaar sterk opgeveerd vanaf de 19,70/50 steunzone, maar een proces van hogere toppen en hogere bodems wordt nog niet ingezet. Dit laatste kan gebeuren als de 22,11 weerstand wordt geslecht. De koers bevindt zich fractioneel boven een licht opkrullende gemiddelde lijn, dus dat pleit voor de bull. Koersvorming boven 22,11 zal een trendfase aanwakkeren. Naar beneden toe is er ruimte tot 19,70/50 voordat negatief sentiment echt de overhand krijgt. Boven 22,11 voorzichtig aankopen doen, want dan versterkt de koopconditie. Kritieke steungrens ligt ver weg. 9

10 SBM OFFSHORE - Contouren van een trading range Recent veerde de koers op vanaf de 11,40 kritieke steungrens. Een korte opleving volgde, maar dat deed het tij niet keren. Er was en is immers sprake van koersvorming onder de sleepkabel, dus de ondertoon blijft negatief. Vooralsnog fungeert de sleepkabel als dynamische trendlijn met 13,65 als cruciaal kantelpunt. Charttechnisch gezien doemen de contouren op van een trading range op met genoemde kantelpunten als randen van het zijwaartse koersverloop. Geen spannend plaatje dus. Korte termijn spelers bespelen de 11,40-13,65 trading range. Langere termijn beleggers komen boven 13,65 pas in actie. TNT - Stieren blijven moeizaam hangen boven de sleepkabel Charttechnisch gezien is er nog wel sprake van een stijgende trend, maar overtuigend is het niet. Ik zie langzaam maar zeker de contouren van een trading range opdoemen met 23,50 tot 23,80 als bovenlijn en 19,20 tot 18,50 als bodemlijn. Vooralsnog blijft de koers hangen rond de sleepkabel, dus de stieren genieten het voordeel van de twijfel, zeker nu ze deze week een mooie wiite candle neerzetten. Maar zoals gezegd, het opwaarts potentieel is beperkt. Tevreden zijn met kleine koersbewegingen, het is even niet anders. Van trend naar trading range vraagt om enige terughoudendheid. Maar kleine long posities zijn gerechtvaardigd. TOMTOM - Korte trend blijft neerwaarts gericht...vanaf het 4,05 steunniveau is thans een kortstondige opleving in de maak... zo schreef ik vorige week. Deze opleving zou normaal gesproken stuk moeten lopen rond 4,57, gelijk aan een recente top. Bovendien ligt daar de gemiddelde lijn als objectieve trendmeter. De RSI bereikt al bijna de OB lijn, dus een opwaartse doorbraak ligt niet voor de hand. Ik acht topvorming en aansluitend een hervatting van de dalende trend aannemelijker. Koopjesjagers verzilveren hun winst bij verwachte topvorming rond 4,57. Vervolgens wordt uitgezien naar nieuwe verkoopposities. 10

11 UNIBAIL RODAMCO - Consolidatie boven de gemiddelde lijn Met een geweldige opmars hebben de stieren zich onlangs flink laten horen. Met veel geweld drukten ze de koers boven de sleepkabel, maar dat is nog niet voldoende om een uptrendfase te starten. Ik zie nog geen proces van hogere toppen en hogere bodems, de weerstandzone rond 154 tot 156 steekt hier een stokje voor. De stieren vielen dan ook terug richting de sleepkabel. Logisch, dit is de bekende pullback na een uitbraak. Het 143,10 niveau is conform verwachting als steun blijven liggen. De stieren vergroten hun grip hierdoor. Nu wachten op een doorbraak. Boven 155/156 aankopen doen. Onder 143,10 alles wegdoen. UNILEVER - Steunscenario houdt de bulls in de race De koers is onlangs sterk terug gevallen en beweegt licht onder de sleepkabel. Een recente bodem op 20,80 (ik negeer even de 20,17 spike bodem) fungeert thans als laatste vangnet voor de bulls. Dit levert dan een spannend steunscenario op. Zolang de koers boven 20,80 noteert is een opleving naar de 23 tot 24 weerstandzone aannemelijk. De RSI bevestigt deze gedachte. Het moge duidelijk zijn dat bij overtuigende koersvorming (lees: weekslotkoers) onder 20,80 de beren genadeloos toeslaan. Dan kunnen de stieren het verder wel vergeten. Speculanten komen in actie, maar zij respecteren het 20,80 kantelpunt. Hou rekening met vervelende spikes... WERELDHAVE - Poging om te stabiliseren boven de voortschrijdende gemiddelde lijn. Als ik het landschap overzie, dan constateer ik dat er sprake is van een wispelturig koersverloop. Consolidaties boven en onder de gemiddelde lijn wisselen elkaar af. Thans wordt een poging ondernomen om te stabiliseren boven de redelijk vlak lopende gemiddelde lijn. Van een duidelijke trendfase is geen sprake, ik zie geen duidelijk proces van hogere toppen en hogere bodems, dus heldere kantelpunten zie ik ook niet op de grafiek. Het is even niet anders... Koopconditie is valide, dus technisch gezien is het gerechtvaardigd om aankopen te doen. Leg de stukken maar op de plank en zie wat er gaat gebeuren. 11

12 WOLTERS KLUWER - Stieren houden stand binnen de trading range De koers beweegt nog steeds in een trading-range-achtig plaatje met 14,20 als uiterste steungrens en 16,20/30 als weerstandzone. De neerwaartse druk werd in de afgelopen weken flink opgevoerd, dus de bulls hadden het moeilijk. Maar het verloop van de RSI gaf aan dat bodemvorming in de maak was, dit is deze week dan ook gebeurd. De spannende strijd rond de kritieke steungrens lijkt beslecht te worden ten gunste van de bulls. Terug naar ruim 16,00 zou ik zeggen.. Met 14,20 als kritiek draaipunt zijn korte termijn koopposities aantrekkelijk voor een opleving naar ruim 16,00. Trendvolgende beleggers blijven nog even aan de zijlijn wachten.. Technische Analyse Vraagbaak: Spelregels, Kennisoverdracht, Inzicht en Praktisch gebruik Falling knife en Spike Top Als je technische analyse als visuele analyse beschouwt, dan ben je op zoek naar diverse charttechnische scenario`s. Dit kunnen steunen weerstandscenario`s zijn, breakout scenario`s en zogenaamde climax scenario`s. Bij een steunscenario verwacht je bodemvorming op een specifiek niveau. Het meest waarschijnlijke scenario is dan een opleving vanaf dat steunniveau. Nu houden de spelers zich niet altijd aan de spelregels. Kijk maar eens naar de linker figuur. De koers zakt met veel geweld door de vermeende steungrens. In dergelijke situaties kan de koers, als schrikreactie, fors onderuit gehaald worden. Kijk eens hoe lang de zwarte candle is. Deze koersval wordt dan vergeleken met een vallend mes. Een vallend mes moet je niet proberen te grijpen, want de consequenties kunnen nogal bloederig zijn. Zo ook met de vrije val in de koers. Je hebt als belegger waarschijnlijk aankopen gedaan uit hoofde van het steunscenario. Door de vrije val wordt je geconfronteerd met verlies. Dan is het de kunst om even te blijven zitten en te wachten op een opleving die veelal wordt ingezet na het vallende mes. De schade blijft dan beperkt. Het omgekeerde gebeurt ook. Soms gaan de stieren er in een rap tempo van door en zetten een relatief felle spike-achtige beweging neer. Als belegger heb je wellicht het idee dat je de boot hebt gemist, maar dat is niet zo. Normaal gesproken volgt er een reactie op de felle opwaartse uitbraak. Dan krijg je alsnog de gelegenheid om aankopen te doen. De markt geeft je veelal een tweede kans. Falling knife...niet achteraan lopen Spike Top...wacht op tweede kans 12

13 Chart Navigator - Top Selectie L OREAL - Aantrekkelijke technische conditie De technische conditie is goed, ook al zwakt de trendmatigheid wat af. De koers stabiliseert boven de gemiddelde lijn en recente bodem op 76,00. Zolang de koers hier boven beweegt, houden de stieren de touwtjes in handen. Het lijkt een kwestie van tijd voordat de uptrend weer nieuw leven in wordt geblazen. Rond 85,00 ligt wel een weerstand die overwonnen moet worden om de weg omhoog volledig op te zetten. De RSI doet vermoeden dat thans de aanval op deze weerstand wordt ingezet. Hup bulls, toon je krachten! Met 76,00 als kritiek steunniveau zijn aankopen aannemelijk voor een eerste rit naar 85,00. Daarboven additionele aankopen doen. UBS- Stabilisatie boven de sleepkabel Van een overtuigende trendfase is geen sprake. Kijk eens hoe vlak de voortschrijdende gemiddelde lijn loopt. Toch ziet het er charttechnisch wel aantrekkelijk uit. Enige stabilisatie, fractioneel boven de gemiddelde lijn en steunniveau rond 16,50, geeft de stier een licht voordeel van de twijfel. Zij ondernemen een poging om naar boven uit te breken. Dit zal hen lukken als de afgerond 18,50 weerstand wordt geslecht. Kortom, stilte voor de storm, eens bezien of het de bulls gaat lukken. Korte termijn spelers houden de vinger aan de pols op 18,50. Daarboven aankopen doen en de bulls een handje helpen. BHP BILLITON - Van trend naar trading range Langzaam maar zeker gaat de uptrend over in een trading range. Dat is de belangrijkste bevinding die de grafiek prijsgeeft. De randen van het korte termijn speelveld zijn daardoor vrij helder. Aan de bovenkant ligt bijna 21,00 als kantelpunt, aan de onderkant noteer ik 16,75 als draaipunt. Deze week wordt een Bullish Engulfing patroon neergezet, dus het ziet er naar uit dat de bulls gaan proberen de bovenkant van de range op te zoeken. Althans, hen wordt de mogelijkheid geboden. Op zich een aantrekkelijk ritje voor korte termijn spelers. Met 16,75 als stoploss zijn aankopen te overwegen voor een opleving naar krap 21,00. 13

14 Chart Navigator - Selectie Midkap CSM- flinke aderlating voor de stier In een kort tijdsbestek is de koers in elkaar gedrukt. In een rap tempo lieten de stieren zich terugvallen naar de gemiddelde lijn, die de vrije val moet opvangen. Het zal moeilijk worden, maar zeker ook gezien het verloop van de RSI, acht ik het waarschijnlijk dat de bulls zullen overleven. Komende week een stevige witte candle op de sleepkabel zou een mooie bevestiging zijn. Dan heeft de gemiddelde lijn als dynamische trendlijn zijn werk wederom uitstekend gedaan. De grafiek toont ook aan dat bij duidelijke koersvorming boven 22,00 de stieren echt los zijn. Speculanten ruiken hun kans. Defensieve beleggers wachten op bevestiging voor het doen van aankopen. HEIJMANS- Klein maar spannend speelveld Ik heb de weekgrafiek van Heijmans flink uit elkaar getrokken om te kunnen zien hoe het is gesteld met de positie van bull en bear. Ik zie koersvorming onder een vlak lopende gemiddelde lijn, dus de bereidheid om overuigend richting te kiezen is er niet. Ik zie lagere toppen en hogere bodems, dus de koers loopt straks klem in een driehoekspatroon. Het voordeel hiervan is dat een uitbraak nabij is. Noteer dan ook 12,66 en 11,20 als cruciale draaipunten. Buiten deze triggers is er meer vuurwerk te verwachten. Boven 12,66 aankopen doen. Tot die tijd is er geen enkele aanleiding om stukken in portefeuille op te nemen. CRUCELL - Poging tot herstel Al een flink aantal weken komt de koers niet echt van zijn plaats. Bulls en bears houden elkaar in evenwicht tussen circa 14,50 steun en krap 16,00 weerstand. Deze week wordt er een mooie witte candle geplaatst onder in de genoemde bandbreedte. Dit zou er op kunnen duiden dat de bulls de koers richting de 16,00 willen drukken. Daarboven zijn ze natuurlijk echt los. Al met al geen spannend plaatje, maar wel een uitdagende charttechnische propositie voor korte termijn koopjesjagers, die tevreden zijn met kleine oplevingen. Met 14,50 als belangrijke steungrens slaan korte termijn koopjesjagers hun slag. 14

15 Chart Navigator...achter de schermen Als belegger wilt u weten hoe het beleggingslandschap eruit ziet. U wilt weten, als je het Damrak overziet, hoe de bulls en bears gemutst zijn. U wilt weten waar significante steun- en weerstandpunten liggen, ofwel cruciale navigatieniveaus. Ik noem dit ook wel kantelpunten, potentiële draaipunten in de markt. Vervolgens is het natuurlijk raadzaam om inzicht te hebben in de route die je als belegger kunt afleggen. In mijn wekelijkse nieuwsbrief Chart Navigator omschrijf ik van veel financiële titels de technische conditie, afgeleid van subjectieve en objectieve bevindingen die de weekgrafiek en enkele indicatoren prijsgeven. Ik bekijk de markten en fondsen met een min of meer vaste marktlens, om u als belegger door het financiële landschap te coachen. Naast de informatie in deze nieuwsbrief presenteer ik aanvullende technische bevindingen, tips en suggesties op de website www. rbs.nl/markets. De Chart Navigator vervult ook een rol als vraagbaak. Interessante onderwerpen, uitspraken, patronen, beeldspraken en indicatoren uit de technische analyse passeren de revue. Wie is Nico Bakker? Ik ben technisch analist met visuele analyse ofwel chart reading als specialisatie, waarbij ik op een eigen specifieke wijze naar markten en koersontwikkelingen kijk. Ik doe veel research op dit gebied, geef trainingen en workshops en besteed veel tijd aan kennisoverdracht. Dit laatste doe ik ook middels columns, commentaren en analyses op bekende beleggings-websites. Daarnaast mag ik regelmatig spreken op seminars en congressen en kunt u mij zien op web-tv en zelfs volgen via Twitter. Ik benader de technische analyse vanuit een visionairs oogpunt. Ik probeer het beleggingslandschap in kaart te brengen en actieve beleggers te wijzen op kansen en bedreigingen. Een belegger bepaalt zelf wat hij met mijn informatie doet. Als er dan een mooi rendement gehaald kan worden, is mijn missie geslaagd. Ik speel daarbij niet een rol als trader, maar als coach. In mijn rol als coach staat denken en handelen in termen van waarschijnlijkheden centraal. Anders gezegd, het definiëren van scenario s is de basis voor een verantwoorde beleggingsbeslissing. Visies herzien als de markt daar aanleiding voor geeft is dan ook een discipline die niet mag ontbreken. Naast marktbeelden schetsen en routes uitzetten, gaat mijn belangstelling ook uit naar de Behavioral Finance, ofwel allerlei psychologische valkuilen en vaardigheden die bij beleggen een rol spelen. Met diverse uitspraken en beeldspraken geef ik in presentaties en workshops aan hoe emotie en discipline als rode draad tussen de oren van beleggers loopt. Ik heb mee mogen helpen de technische analyse in Nederland een gezicht te geven en dat geeft mij veel voldoening. Ik probeer nog steeds op eigen wijze vernieuwingen en andere inzichten over het voetlicht te brengen, in de veronderstelling dat u daar als actieve belegger uw voordeel mee kan doen. Chart Navigator abonnement Bent u na het lezen van deze Chart Navigator enthousiast en wilt u een gratis abonnement? Ga naar markets en klik in de carrousel op Turbo tijd met Nico Bakker. In de rechter kantlijn ziet u vervolgens een link naar de Chart Navigator Nieuwsbrief. 15

16 Disclaimer Dit marketing document is niet opgesteld in overeenstemming met de juridische vereisten opgenomen in Europese Richtlijn 2004/39/EC die van toepassing zijn op de promotie van onafhankelijke research. Juridische beperkingen op grond van deze richtlijn zijn derhalve voorafgaand aan de distributie van dit document niet van toepassing op RBS indien handelend in de financiële instrumenten genoemd in dit document. Dit document is opgesteld en uitgebracht door Bakker Technische Analyse Consultancy B.V. (BTAC) en verspreid door RBS. Nico Bakker is bestuurder van BTAC en hij is een onafhankelijk analist. RBS en BTAC zijn een samenwerkingsverband aangegaan waarin BTAC in ruil voor een financiële vergoeding technische analyse verzorgt en bepaalde promotionele activiteiten verricht. De technische analyses van BTAC zijn niet bedoeld als individueel beleggingsadvies of als aanbeveling tot het doen van bepaalde beleggingen. Iedere (potentiële) investering dienen beleggers te toetsen aan hun persoonlijke beleggersprofiel en te bespreken met hun adviseur. De in de technische analyses genoemde standpunten en vooruitzichten zijn door BTAC/Nico Bakker gegeven in zijn hoedanigheid als technisch analist. RBS kan van tijd tot tijd producten uitgeven die dezelfde onderliggende waarden kunnen hebben als de financiële instrumenten besproken in de technische analyses van BTAC. RBS heeft echter geen enkele betrokkenheid bij, op welke manier dan ook, invloed op, zeggenschap over of inspraak in van de totstandkoming van de technische analyses van of namens BTAC of een aan haar gelieerde onderneming of persoon. RBS is niet verantwoordelijk voor de volledigheid, juistheid en geschiktheid voor welke doeleinden dan ook en aanvaardt geen enkele aansprakelijkheid in verband met de technische analyses van BTAC of een aan haar gelieerde onderneming of persoon. The Royal Bank of Scotland plc. Alle rechten, behalve indien expliciet toegekend, worden voorbehouden. Reproductie in welke vorm ook van de inhoud van deze brochure is zonder voorafgaande schriftelijke toestemming verboden tenzij voor persoonlijk gebruik. Alle intellectuele eigendomsrechten met betrekking tot de hier genoemde indices behoren toe aan de relevante Index Sponsoren. De relevante Index Sponsoren zijn op generlei wijze betrokken bij de totstandkoming of verkoop van effecten, noch wordt door hen enig advies tot aankoop van effecten gegeven. Meer informatie? Ga snel naar of bel 0900-MARKETS ( ; lokaal tarief)