Chart Navigator - week 3/2012

Transcriptie

1 RBS Markets - Door Nico P.R.Bakker Chart Navigator - week 3/2012 Meer informatie Ga naar of bel 0900-MARKETS ( ; lokaal tarief) Deze week is het vooral de aandelenbull die zich goed laat horen. Links en rechts zie ik lange witte weekcandles die cruciale kantelpunten toucheren of zelfs penetreren. Een prachtig gezicht de Stormende stieren, die voor veel beroering bij actieve beleggers zorgen. Volgende week graag een bevestiging van de actuele doorbraken, dan wordt beleggen op het Damrak nog leuker. Kantelpunten zijn leidend Deze week verschijnen er mooie witte candles op de weekgrafieken, veelal dicht tegen of ruim boven cruciale kantelpunten. Kijk op de charts van uw favoriete fondsen waar de kantelpunten voor nieuwe significante bewegingen zorgen. Op de intermarket velden gaat alles z n gangetje. Eurodollar komt eindelijk los van de onderkant van het dalende trendkanaal. Goud en Zilver zijn met een flinke opmars bezig en de Oliestieren delen stootjes uit boven de sleepkabel. Actuele commentaren kunt u lezen in mijn nieuwsbrief. De drie grondstoffen die ik deze week geselecteerd heb zijn Palladium, Platina en Soyabeans. Gewoon een update van de technische conditie, verder niets bijzonders. Wat betreft de buitenlandse Turbo Titels heb ik drie aandelen geselecteerd die een chart tonen waarop de strijdende stier nadrukkelijk aanwezig is. Voor Umicore en BMW geldt een crossover met de sleepkabel, dus een nieuwe uptrend. De Delhaize bullen willen voor de tweede maal een rally starten. Uit de Midkapbak heb ik drie titels gelecteerd met elk een uitdagende technische conditie. Deltalloyd (countertrendbeweging), Heijmans (herstel in de downtrend) en Imtech (sleepkabelbreuk) bieden kansen voor de actieve belegger. Wilt u dat ik specifieke Midkap Turbofondsen analyseer, laat het me weten. Ik kan niet alle Midkappers opnemen, ik maak wekelijks een keuze... De strijd kan dan wel heftig zijn op de aandelenvelden, er komt ook wel eens een dag voorbij waarop er niet zoveel gebeurt. Stier en beer lassen een pauze in om daarna weer met hun werk door te gaan. Een pauze op het veld is op de grafiek zichtbaar als Doji of Inside Bar. In de TA vraagbaak bespreek ik beide patronen. RBS Markets voor u actief... RBS Markets heeft het initiatief genomen om maandelijks een aantal webinars en seminars te organiseren met elk een eigen thema. U kunt zelfs op bezoek komen op het hoofdkantoor. Ik start een maandelijkse serie webinars Bakker s Bull / Bear van de maand. Lees er alles over en meldt u aan op de pagina Seminars & Webinars (link toegevoegd) op de RBS website. Nico P.R. Bakker Inhoud Chart Navigator: Indices P. 2 AEX Hoofdfondsen P. 4 TA Vraagbaak P. 12 Obligaties P. 12 Valuta P. 13 Grondstoffen P. 14 Turbo Titels Buitenland P. 16 Midkapfondsen P. 17 Info P. 18 Wilt u reageren? Heeft u opmerkingen, vragen, suggesties, aanvullingen, wilt u reageren? Doe dit dan door een te sturen naar beleggen@rbs.com. rbs.nl/markets

2 Chart Navigator - Indices week 3-20 januari 2012 AEX index - Hup met de stier Deze week is een mooie witte candle in de maak, zelfs als dubbel positief omarmingspatroon, ofwel een Duoble Bullish Engulfing. Hiermee wordt vooralsnog een vervolg van de dalende trendfase een halt toegeroepen. Een aantrekkelijke stierenprik, maar nog niet voldoende om het tij definitief te keren. Een overtuigende weekslotkoers boven 318 is de eerste stap op weg naar een beter beleggingsklimaat. Een tweede stap is het passeren van de sleepkabel. Dan gaat een breakoutbeweging naar 347 van start met aansluitend een nieuwe uptrendfase. Nog even en zelfs langere termijn trendvolgende beleggers mogen weer in actie komen. DAX index - Stieren hebben vooralsnog de touwtjes in handen Recent wees ik op de ontwikkelingen rond het kantelpunt op afgerond Bij het verschijnen van de eerste zwarte candle onder 6170 kon de koers terugzakken richting circa Maar boven 6170 lag er ruimte richting de weerstand op Deze week is de weerstand op 6170 grof weggeslagen en klimmen de stieren mooi op richting de weerstand op Tevens stijgt de RSI boven de 50-lijn. Kortom, de stieren hebben het heft in handen. Echter, blijf wel op je hoede voor dubbele topvorming tegen de weerstand op Hou longposities vast zolang de candles wit kleuren. Bij een zwarte candle tegen of onder 6430 winsten afromen... EUROSTOXX50 index - Draaien of breken bij 2400 De koers hangt net onder het kantelpunt en dalende trendlijn op afgerond Tevens hikt de spanningsmeter tegen de 50-lijn. Kortom, afgerond 2400 is een interessant draaipunt. Bij een overtuigende zwarte candle onder 2400 opent de beer de aanval en is een hervatting van de dalende trend richting 2055 het meest waarschijnlijke scenario. Echter, boven afgerond 2400 is er ruimte voor een opleving richting de volgende weerstand en sleepkabel op circa Nog even afwachten dus. Speculanten helpen de beer een handje. Anderen wachten op een zwarte candle voor short acties... 2 De waarde van uw belegging kan fluctueren. In het verleden behaalde resultaten bieden geen garantie voor de toekomst.

3 Chart Navigator - Indices week 3-20 januari 2012 S&P 500 index - Uptrendfase krijgt meer kleur De ondertoon zwelt aanzienlijk aan. Door het wegslaan van de weerstand op afgerond 1292 is de weg vrij gemaakt richting de toppen op circa Al met al staan de signalen op groen, namelijk koersvorming boven de gemiddeldelijn, een RSI boven de 50-lijn en pas weerstand op circa Kortom, zolang de candles wit kleuren krijgt de uptrend meer kleur. Echter, bij het verschijnen van een zwarte weekcandle is een pullbackbeweging richting de sleepkabel aannemelijk. De koopconditie is valide. Posities vasthouden zolang de candles wit kleuren. Bij de eerste zwarte candle winsten afromen... DOW JONES index - Gestaag naar hogere niveaus Op de weekgrafiek is er sprake van een stijgende trendfase. Tevens ondersteunen de indicaties een verder opleving. Zolang de koers boven de sleepkabel en de RSI boven de 50-lijn noteert is er namelijk sprake van een positieve ondertoon en kruipen de stieren gestaag op richting de toppen op circa Kijk wel uit voor topvorming onder of tegen de weerstandzone op De kleur van de candle is dus belangrijk in deze zone. Longposities zijn gerechtvaardigd zolang de koers boven de sleepkabel op circa noteert. Bij een zwarte candle onder of tegen circa winsten afromen... NIKKEI 225 index - Leven in de brouwerij Recent schreef ik dat bij een uitbraak boven afgerond 8704 er ruimte is voor een herstelbeweging richting afgerond Deze week persen de stieren er een flinke witte candle uit. Kortom, het is na een slap en inspiratieloos verloop weer tijd voor wat vuurwerk. De RSI hikt tegen de 50-lijn, een opwaartse kruising geeft de stier extra kracht om door te stomen richting afgerond Hou er wel rekening mee dat op afgerond 9150 een sterke weerstandzone ligt. Topvorming aldaar is nog altijd een aannemelijk scenario. Actieve korte termijn spelers liften mee richting Anderen wachten op topvorming of een breakoutbeweging op circa De waarde van uw belegging kan fluctueren. In het verleden behaalde resultaten bieden geen garantie voor de toekomst.

4 Chart Navigator - AEX hoofdfondsen week 3-20 januari 2012 AEGON - Leuke stierenprikken Deze week wordt wederom een aantrekkelijke witte candle geplaatst, die zelfs door de 3,78 weerstand prikt. Een leuke stierenprik, maar nog niet voldoende om een duurzaam herstel te starten. De RSI kruist de 50-lijn, dus een verdere opmars richting de sleepkabel ligt wel in het verschiet. Boven deze lijn gaat een nieuwe uptrend van start. Kortom, aantrekkelijke stierenstootjes. Voor nu even aanzien of er witte candles bijkomen richting de sleepkabel. Korte termijn spelers pakken wat puntjes mee links en rechts. In de buurt van de gemiddeldelijn, danwel bij een zwarte candle winsten afromen AHOLD - Wachten op nieuwe hogere bodem Na topvorming rond 10,45 en een RSI tegen de OB-lijn werd het hoog tijd voor een correctieve beweging, die dan ook werd ingezet. Een stap terug boven de sleepkabel is een gezonde correctiebeweging. Het wachten is op een duidelijke hogere bodem, om daarna de uptrend nieuw leven in te blazen. Een koersdaling tot uiterlijk 9,50 is toegestaan. Het zou mooi zijn als de RSI dan vanaf de 50-lijn opveert. De witte candle van deze week is hoopvol, maar te mager om als bodem te fungeren. Koopjesjagers hebben recent goeie zaken gedaan, zij hebben de winsten verzilverd en wachten nu op nieuwe koopkansen. AirFrance KLM - Herstel in de downtrend zet goed door Deze week wordt een relatief lange witte candle geproduceerd, die fier richting de 4,57 weerstand reikt. De RSI biedt nog voldoende stijgingspotentieel, dus 4,57 zou binnenkort op de borden kunnen prijken. Letwel, de huidige opleving is een aantrekkelijk ritje, maar wel binnen een stevige downtrend. Boven 4,57 kan het herstel worden vervolgd richting 6, zo schreef ik vorige week. Ik hoef hier niets aan toe te voegen. Kom maar op bulls, graag 6,10 op de borden. Koopjesjagers handhaven hun posities en doen zelfs additionele aankopen voor een verdere stijging naar 6,10. 4 De waarde van uw belegging kan fluctueren. In het verleden behaalde resultaten bieden geen garantie voor de toekomst.

5 Chart Navigator - AEX hoofdfondsen week 3-20 januari 2012 Akzo Nobel - Gestaag herstel Langzaam maar zeker verbetert het technische beeld. Niet dat er sprake is van een nieuwe uptrend, maar wel omdat een mooie herstelbeweging gaande is onder de sleepkabel. Er is een opleving in ontwikkeling die kan aanhouden tot de krap 40,00 weerstand. Dan ligt de sleepkabel zeer dichtbij. De RSI heeft inmiddels de 50-lijn gekruist, dus opwaartse druk neemt toe. Wordt binnenkort dan de sleepkabel gebroken voor een nieuwe uptrend? Nu eerst de stierenprik verder volgen. Korte termijn spelers houden hun aankopen vast zolang de weekkaarsen wit blijven. Boven 40,00 wat bijkopen... Arcellor Mittal - Kantelpunt 16,00 sneuvelt Een breek boven 16,00 geeft een opleving naar 20,00. Een draai onder 16,00 impliceert een verzwakking naar 11,00 en lager. De kleur van de candle van komende week moet uitsluitsel geven., zo luidde vorige week mijn commentaar. Deze week breken de stieren de 16,00 weerstand met een mooie witte candle, ze zijn los voor een rit naar 20,00. De RSI bevestigt de doorbraak en staat een verdere koersstijging niet in de weg. Nog een paar witte kaarsen dan? Er gaat een breakoutscenario van start. Actieve beleggers zoeken naar aantrekkelijke momenten om aankopen te doen. ASML - Aarzeling in de opleving Na bodemvorming op 27,00, keurig op de sleepkabel, werd een nieuwe actiebeweging gestart in de actuele uptrend. Op het juiste moment kwamen de stieren dus terug. Maar hun opmars stokt rond 33,00 Dit noopt tot enige voorzichtigheid, de stieren hebben kennelijk behoefte aan een extra aanloopje. Er is topvorming gaande als inleiding voor een gezonde correctiebeweging. De trend is opwaarts, dus het wachten is op een nieuwe hogere bodem. Stel korte termijn winsten veilig, voor zover nog niet gedaan, en wacht op nieuwe koopkansen. 5 De waarde van uw belegging kan fluctueren. In het verleden behaalde resultaten bieden geen garantie voor de toekomst.

6 Chart Navigator - AEX hoofdfondsen week 3-20 januari 2012 Aperam - Stevige rally Voor Aperam is te weinig data beschikbaar voor een adequate weekgrafiek. Daarom staat de daggrafiek afgebeeld....maar het ziet er naar uit dat 12,35 en wellicht 13,50 bereikt kan worden. Positieve vooruitzichten zolang de koers boven de sleepkabel noteert..., zo luidde deels mijn commentaar. Welnu, de stieren zijn hard op weg naar de 13,50 passage. Of ze deze grens ook halen, valt te bezien, gezien de stand van de RSI. Een extra aanloopje sluit ik niet uit. De kantelpunten in het veld zijn duidelijk, afgerond 11,50 steun en 13,50 weerstand. Nu geen aankopen meer doen. Straks eerst winsten veilig stellen... Boskalis - Opmars van de stier zet prima door De opmars van de stier is vooralsnog niet te stoppen. Er staan inmiddels vijf witte candles op rij en de sleepkabel is gekruist. Formeel start er dus een nieuwe stijgendew trendfase. Echter, gezien het koersverloop en de RSi lijn zou een korte correctie met een hogere bodem niet misstaan. Dat zou de aanzwellende ondertoon valideren en nieuwe koopkansen bieden. Kortom, de technische conditie wordt sterker, maar pas op voor wat correcties. Actieve beleggers zien de stierenprikken, zij handhaven hun ingenomen posities, maar nemen wel wat winst rond 30,00..., Op hogere niveaus, of bij een zwarte candle, posities verder verkleinen. Corio - Afzwakking downtrend De trend is weliswaar neerwaarts gericht, maar zwakt wel af. Dit komt omdat de 34,00 weerstand wordt gebroken, hetgeen een duidelijke indicatie is van toenemende opwaartse druk. Anders gezegd, het fonds is rijp voor een mooie countertrendbeweging, een opleving naar ruim 38,00 behoort tot de mogelijkheden. Letwel, het betreft een herstel in de downtrend. De RSI staat nog onder de 50- lijn, dus veel bevestiging is er nog niet. Volgende week graag nog een witte candle. Koopjesjagers wachten op nieuwe stierenprikken. Boven 34,00 een eerste koopkans..., nu dus... 6 De waarde van uw belegging kan fluctueren. In het verleden behaalde resultaten bieden geen garantie voor de toekomst.

7 Chart Navigator - AEX hoofdfondsen week 3-20 januari 2012 DSM - Stieren ruiken de sleepkabel Maar de RSI doet goeie pogingen om de 50-lijn te passeren, dus de ondertoon kan licht aanzwellen richting de ruim 38,50 weerstand, fractioneel onder de sleepkabel. Met andere woorden, de stieren willen wel, maar de overtuiging ontbreekt nog. Zolang de koers tussen 32,70 steun en 38,50 weerstand bivakkeert, blijft het plaatje gematigd positief, zo schreef ik onlangs. Er wijzigt niets in dit beeld. De bullen raken de weerstand, dus het wordt spannend, draaien of breken. Het 38,50 kantelpunt ligt dichtbij. Als er een zwarte candle verschijnt komen de beren terug. Of gaan de stieren breken? Fugro - Sleepkabel in zicht Aan de bovenkant van het speelveld ligt 45,66 als referentiepunt. Als het lukt om hier doorheen te breken, kan de sleepkabel rond 50,00 worden opgezocht. Dan groeit de kans op een trendbreuk..., zo luidde recent mijn commentaar. Welnu, de stieren stomen lekker op naar de sleepkabel, dus wordt het binnenkort draaien of breken. De beweeglijkheid is vrij groot, dus pas op voor stuiptrekkingen in de buurt van de sleepkabel. Voor nu bezien of er nog een witte kaars bijgezet kan worden. Koopjesjagers doen goeie zaken in de downtrend. In de buurt van 50,00, danwel bij een zwarte candle posities afbouwen. Heineken - Topvorming tegen de sleepkabel Topvorming tegen de dalende trendlijn en onder de sleepkabel in combinatie met een Bearish Engulfing patroon en een RSI onder de 50-lijn impliceert een vervolg van de downtrend. Zolang de koers onder 37,45 beweegt, is een daling naar 31,75 tot 30,40 het meest waarschijnlijke scenario... zo luidde vorige week mijn commentaar. Er wijzigt niets aan dit scenario, ondanks de witte kaars van deze week. Ik zie het vooralsnog als stuiptrekking van de stier. Even aanzien of de beren begrijpen wat van hen wordt verwacht. Berendruk vraagt om terughoudendheid aan de koopkant. Actieve Turbo beleggers zoeken naar short momenten... 7 De waarde van uw belegging kan fluctueren. In het verleden behaalde resultaten bieden geen garantie voor de toekomst.

8 Chart Navigator - AEX hoofdfondsen week 3-20 januari 2012 ING Groep - Wat een stierenstoten Met een hoge mate van beweeglijkheid razen de stieren over het veld. Inderdaad, stormende stieren, het thema van de Chart Navigator van deze week. Een geweldige prestatie, waardoor rap de sleepkabel is bereikt, die rond 7,40 de markt binnenkomt. Maar hoe nu verder? Een breek boven de gemiddeldelijn impliceert een opleving naar 8,70 en hoger. Een draai onder 7,40 betekent lagere topvorming en een vervolg van de downtrend. De kleur van de komende weekcandle geeft uitsluitsel. Als u recent aankopen hebt gedaan, dan nodigt de grafiek u uit om rond 7,40 wat winsten te verzilveren. Bij een doorbraak weer aankopen doen, begrijpt u? KPN - Dubbele bodem wellicht op 8,40? Wat gaan de beren met 8,40 doen? Koersvorming onder 8,40 impliceert een daling naar 8,00. Slechts een witte candle duidt op licht herstel naar 9,35...., zo luidde mijn bevinding vorige week. Deze week wordt er een leuke witte candle geplaatst op 8,40. Ik moet meteen denken aan een dubbele bodem, waardoor de downtrend aan kracht inboet. Als er volgende week ook een witte candle in de maak is, dan start er een opleving naar de tussenliggende top op 9,35, zowaar een leuk ritje. Mits de koers boven 8,40 blijft liggen, gaat een koopconditie in de downtrend van start. Kantelpunten 8,40 en 9,35. Philips - Poging tot herstel Het korte termijn speelveld oogt vriendelijk. Er is immers sprake van een serie hogere toppen en hogere bodems en steun op een oplopend groen trendlijntje. Echter, op langere termijn is nog steeds een dalende trend actief. Daar komt pas verandering in bij koersvorming boven 18,00. De witte candle van deze week indiceert steunvorming op 14,29, waardoor de kans groeit op een opleving naar 16,70 en 18,00 daarna. Het steunlijntje houdt de stier in de race op het korte speelveld. Als u mee wilt doen tussen 14,29 steun en 16,70 weerstand, dan gaat u nu uw gang.. 8 De waarde van uw belegging kan fluctueren. In het verleden behaalde resultaten bieden geen garantie voor de toekomst.

9 Chart Navigator - AEX hoofdfondsen week 3-20 januari 2012 Randstad - Herstelbeweging stokt enigszins Vanaf de bodems rond 19,50/80 is een aantrekkelijk herstel gaande. Het ziet er naar uit dat op termijn 27,40 gehaald kan worden. Maar thans hapert de opleving enigszins. Dit komt omdat de RSI de 50-lijn ruikt en nog niet wil passeren. Als dit wel gebeurt, krijgt de stier een extra zetje. Zo niet, dan is een extra aanloopje toegestaan. Ik verwacht dan een hogere bodem boven 19,80. Kortom, spartelende stieren op weg naar hogere niveaus. Volgende week een witte candle zou welkom zijn. Gedane aankopen vasthouden en bij gebleken bodemvorming additionele aankopen doen. Reed Elsevier - Klevende koers Kijk eens hoe heftig de strijd is rond de sleepkabel. Een neerwaartse break in de vorm van een negatief omarmingspatroon in combinatie met een felle draai in de RSI, maar wel opgevolgd door een witte weekcandle illustreert het gevecht tussen stier en beer. Momenteel kleeft de koers tegen de sleepkabel, maar zolang de koers onder 9,19 noteert, overheerst negatief sentiment en is een daling naar 8,00 en lager het meest waarschijnlijke scenario. De beren voeren de boventoon, ook al komen ze nog niet echt van hun plaats. Verkoopconditie intact zolang de koers onder 9,19 noteert. Royal Dutch Shell - Straks weer aankopen doen In een rap tempo werd de koers in elkaar gedrukt, er verscheen zelfs een Bearish Engulfing patroon. Voor nu wachten op bodemvorming rond 26,75, daarna kan de trend worden vervolgd..., zo luidde vorige week mijn commentaar. En kijk eens op de grafiek, zowaar een witte candle ruim boven het eerdere breakoutniveau. Komen de stieren nu dan al weer terug? Volgende week nog een witte kaars geeft voldoende bevestiging voor een vervolg van de uptrend richting 30,00 en hoger. Actieve beleggers doen thans weer aankopen, anderen wachten op iets meer bevestiging. 9 De waarde van uw belegging kan fluctueren. In het verleden behaalde resultaten bieden geen garantie voor de toekomst.

10 Chart Navigator - AEX hoofdfondsen week 3-20 januari 2012 SBM Offshore - Stabilisatie onder de sleepkabel Het eerder geschetste negatieve scenario zwak ik af. Het blijkt namelijk dat de koers vast blijft zitten in een driehoek, hetgeen stabilisatie onder de sleepkabel impliceert. De RSI kronkelt rond de 50-lijn en bevestigt hiermee de zwakke trendmatigheid. De sleepkabel gaat steeds vlakker lopen, dus de bereidheid om overtuigend richting te kiezen is er vooralsnog niet. Het is even niet anders, het wachten is op een duidelijk signaal van de markt. Ingenomen posities, long of short, strak bewaken nu blijkt dat de koers niet van zijn plaats komt. Een zijlijnpositie is gerechtvaardigd. Post NL - Stieren stomen stevig op Op 1,98 ligt het eerste steunlijntje. Zolang de koers hier boven blijft liggen is een opleving naar 3,84 aannemelijk. Niet eerder dan boven 3,84 kan een duurzamer herstel van start gaan..., was mijn eerdere commentaar. Inmiddels staan er vijf witte candles. Er kunnen er nog wat bij voordat 3,84 in beeld komt. Houden de bullen het vol of klappen ze straks terug? Pas op als er een klein Duiveltje verschijnt... Koopposities handhaven, maar bij een zwarte candle de winsten verzilveren. TomTom - Kabbelende koers De koers kabbelt rustig voort in een zijwaarts patroon met enerzijds 2,47 als steungrens en 3,78 als weerstand. Een lage trendmatigheid zorgt voor kleine uitslagen, maar daar kan binnenkort verandering in komen. De banden van de RSI kruipen namelijk snel naar elkaar toe, hetgeen een prelude is voor een koersexplosie. Het zou mooi zijn als de uitbraak naar boven is, maar dat is hoopvol denken. Voor nu maar eens bezien of de stieren 3,78 kunnen bereiken. Koopjesjagers zien wel wat kansen tussen 2,47 steun en 3,78 weerstand. 10 De waarde van uw belegging kan fluctueren. In het verleden behaalde resultaten bieden geen garantie voor de toekomst.

11 Chart Navigator - AEX hoofdfondsen week 3-20 januari 2012 Unibail Rodamco - Springerig negatief landschap De contouren van een dalende trend tekenen zich duidelijker af. De sleepkabel wordt omlaag getrokken, met andere woorden, de berendruk is voelbaar met afgerond 145,00 als kantelpunt bovenin en 123 als steunpunt onderin. Al zigzaggend vinden de beren hun weg omlaag. De beweeglijkheid is groot, dus niet verbaasd zijn als er zomaar een stier langs raast. Al met al een lastig plaatje met grote opwaartse en neerwaartse koersuitslagen. Korte termijn actieve beleggers die een hoog achtbaangehalte wel plezierig vinden, blijven zoeken naar verkoopmomenten zolang de koers onder de sleepkabel beweegt. Unilever - Correctie in volle gang...de koers beweegt voort in een stijgend trendkanaal, met thans koersvorming boven de trendkanaallijn. Een prima plaats op de chart om topvorming te verwachten, mede geindiceerd door de RSI. Volgende week graag een zwarte candle als bevestiging voor topvorming met aansluitend een correctie richting 25,00 tot 24, Het is bijna voorspellen, de spelers doen wat ze moeten doen, niet waar? De koers zakt terug naar de trendlijn. Bodemvorming rond uiterlijk 24,00 valideert de uptrend en zal dan nieuwe koopkansen bieden. Winsten zijn eerder al afgeroomd, het wachten is op het Engeltje, om daarna opnieuw aankopen te doen. Wolters Kluwer - Stieren breken uit Aan de onzekerheid welke richting uiteindelijk gekozen zou worden, komt thans een einde. Met een stevige witte candle wordt de 13,40 weerstand weggeslagen. Tegelijkertijd breekt de RSI de 50-lijn, dus is een opmars richting de gemiddeldelijn van start gegaan. Een countertrendbeweging richting 14,50 is aannemelijk, daar zal de sleepkabel voor de volgende hobbel zorgen. Vanaf 14,50 een extra aanloop om daarna de dynamische lijn te slechten, zou een mooi scenario zijn. Nu eerst de bullen volgen op weg naar 14,50. Speculanten willen profiteren van de herstelbeweging. Anderen wachten op een trendbreuk. 11 De waarde van uw belegging kan fluctueren. In het verleden behaalde resultaten bieden geen garantie voor de toekomst.

12 Chart Navigator - Technische Analyse vraagbaak week 3-20 januari 2012 Pauze op het veld De Candlesticks zijn een mooie vorm om te zien en te herkennen hoe de strijd zich ontwikkelt tussen beer en stier. Maar het komt ook voor dat het gevecht tussen beiden wordt gestaakt. Ik spreek dan van een pauze op het speelveld. Maar hoe herken je deze pauzes en wat kun je er mee doen als belegger? Ik zal twee bekende pauzepatronen bespreken. De bekendste vorm van pauzepatronen in de candlestick chart is de Doji (figuur1). Als u de Japanse taal eigen bent, weet u direct hoe deze candle te herkennen is. Doji betekent namelijk ster in het Japans. De Doji heeft geen lichaam, hij bestaat slechts uit sprieten. Zowel aan de boven- als aan de onderkant. Beide partijen weten de strijd na opening niet te winnen. De strijdbijl wordt neergelegd en de betreffende candle sluit vrijwel op het niveau van de opening. De mooiste variant, er zijn er meerdere, is de Doji met het magere lichaam precies in het midden. Dit wordt de Long Legged Doji genoemd. In de barchart komen ook patronen voor die een pauze-situatie aangeven. Ik bespreek hier de Inside Bar (figuur2). In tegenstelling tot de Doji is de Inside Bar niet te herkennen aan één candle, maar aan twee bars. Een Inside Bar herken je aan een lagere High dan de voorgaande bar en een hogere Low dan de voorgaande bar. De huidige bar wordt dus als het ware omarmt door de voorgaande bar. Hij bevindt zich tussen het hoogste en laagste punt van zijn voorligger. Het wordt niet voor niets Inside Bar genoemd. De interpretatie van deze twee patronen is precies hetzelfde. Beer of stier twijfelen om door te gaan en nemen daarom gas terug. In de buurt van een kantelpunt is de Doji of de Inside Bar een extra bouwsteentje voor bodem- en topvorming. Maar een stapje terug om alsnog door te breken behoort ook tot de mogelijkheden. Kortom, na het verschijnen van één van deze patronen bestaat er twijfel over wie het voortouw gaat nemen. Als belegger neem je tevens gas terug en wacht je tot de strijd weer ontlaadt in de richting van de trend of in een nieuwe significante beweging. Dan is de tijd aangebroken om weer in actie te komen. AEX: Long Legged Doji Figuur 1 BRENTOIL: Inside Bar Figuur 2 Chart Navigator - Obligaties Bund - Twijfelachtige uitbraak De beren willen boven in de trading range maar niet de aanval richting afgerond 133,00 openen. Inmiddels is de kans hierop aanzienlijk afgenomen. De stieren hebben immers de sterke weerstandslijn op afgerond 139,58 weggeslagen. Kortom, het zijwaartse verloop is afgebroken en de stijgende trendfase wordt vervolgd. Er liggen bovenin geen referentiepunten, het speelveld ligt dus volledig open. Echter, de breakoutbeweging is vooralsnog slapjes. Maar pas bij een stevige correctie waarbij de koers terug valt onder circa 138,00 vervalt het huidige breakout scenario. De stieren breken uit. Er gaat een nieuwe koopconditie van start De waarde van uw belegging kan fluctueren. In het verleden behaalde resultaten bieden geen garantie voor de toekomst.

13 Chart Navigator - Valuta week 3-20 januari 2012 EUR/USD - Opnieuw een herstelpoging Op het middellange termijn speelveld proberen de stieren keer op keer een herstelbeweging te starten, maar telkens gooit de beer flink roet in het eten. Deze week is opnieuw een witte candle in de maak, dit keer boven het steunpunt op afgerond 1,26. Tevens veert de RSI op vanaf de OS-lijn. Zal dit keer de stier eindelijk een betrouwbaar signaal afgeven? Wacht op meerdere witte candles voor de bevestiging van het starten van een herstelbeweging. Onder 1,259 openen de beren opnieuw de aanval. Speculanten helpen de stieren. Anderen wachten op bevestiging van meerdere witte weekcandles... EUR/GBP - Heldere herstelpoging Vorige week ging een herstelbeweging van start. Deze week krijgt dit scenario meer vorm. Er is namelijk een tweede witte candle in de maak. Tevens keert de RSI terug naar neutraal terrein. Kortom, duidelijke indicaties van bodemvorming op afgerond 82,00 en signalen voor de start van een herstelbeweging binnen de dalende trend. Er is in eerste instantie ruimte voor de stier richting de retracementzone op circa 84,00-85,00. Onder 82,30 slaat de beer opnieuw toe. Spuclanten houden longposities vast. Anderen stappen alsnog in voor een rit richting circa 85,00... EUR/YEN - Hoopvol herstel Recent werd de ene na de andere zwarte candle geplaatst. Echter, deze week is daar verandering in gekomen. Vanaf afgerond 97,00 is namelijk een witte candle in de maak. Tevens krult de RSI op boven de OSlijn. Kortom, indicatie van bodemvorming wordt afgegeven. Zolang de koers boven 97,05 noteert is een herstelbeweging binnen de dalende trend waarschijnlijk. Er is ruimte richting de retracementgrenzen op circa 105,00. Best veel ruimte dus. Maar, onder 97,05 slaat de beer opnieuw toe. Shortwinsten afromen. Speculanten draaien naar long. Anderen wachten op meer bevestiging De waarde van uw belegging kan fluctueren. In het verleden behaalde resultaten bieden geen garantie voor de toekomst.

14 Chart Navigator - Grondstoffen week 3-20 januari 2012 Goud - Stieren stomen lekker door De stieren staan op het punt hun grip op de markt te vergroten. De RSI noteert namelijk precies op de 50-lijn. Een opwaartse kruising met de 50-lijn geeft het vervolg van de uptrend een extra impuls. Al met al is een opstomende stier richting de dalende trendlijn op circa 1700 het meest waarschijnlijke scenario. Daar goed oppassen voor de beer, zolang de koers onder de dalende trendlijn noteert, behoort een lagere top immers tot de mogelijkheden. Actieve korte termijn spelers spelen mee met de stier richting circa Bewaak uw posities scherp in de buurt van de dalende trendlijn... Zilver - Helder bullenscenario De dubbele Adam bodem geplaatst op afgerond 26,00 doet duidelijk zijn werk. Deze week is namelijk voor de derde maal een witte weekcandle in de maak. Zolang de koers boven afgerond 26,00 noteert, is een verdere opleving richting afgerond 35,50 het meest waarschijnlijke scenario. Al met al is er sprake van een aantrekkelijk en ruim speelveld tussen afgerond 26,00 en afgerond 35,50 waarin de koers rustig voortbeweegt. Actieve Turbospelers zien op het ruime speelveld de contouren van een trading range en liften mee richting 35,50... Brent Oil - Rommelige zone De stieren proberen uit te breken. De koers noteert immers tegen de dalende trendlijn, net boven de sleepkabel en de spanningsmeter net boven de 50-lijn. Maar wat de stier vooralsnog tegenhoudt is de serie lagere toppen. Pas boven de weerstand op afgerond 116,50 wordt deze serie afgebroken. Kortom, zolang de koers onder afgerond 116,50 noteert hangt de koers in een twijfelachtig gebied. Boven 116,50 nemen de stieren het heft in handen. Speculanten helpen de stier om uit te breken. Anderen wachten in deze rommelige fase liever op bevestiging boven 116, De waarde van uw belegging kan fluctueren. In het verleden behaalde resultaten bieden geen garantie voor de toekomst.

15 Chart Navigator - Grondstoffen (selectie) week 3-20 januari 2012 Palladium - Kabbelende koers In de afgelopen periode kwam de koers nauwelijks van zijn plaats. Er is sprake van een stabilisatie tussen 564 steun en 688,50 weerstand. Maar hier kan binnenkort verandering in komen. De RSI schurkt al tegen de 50-lijn. Een upcross is veelal de eerste stap in een verbetering van de technische conditie. Als daarna met een witte candle de 688,50 weerstand wordt gebroken met vervolgens een breek boven de sleepkabel, kan er een nieuwe uptrend van start gaan met zicht op 850 als koersdoel. Speculanten gaan al hun gang. Boven 688,50 komen de Turbojagers in actie, boven de sleepkabel doen trendvolgers mee. Platina - Vooralsnog herstel in de downtrend Dat er sprake is van een dalende trend, moge duidelijk zijn. De koers zigzagt richting het zuiden, ruim onder een neerwaarts krullende sleepkabel. Recent is er op 1354 een bodem gevormd, keurig bevestigd door de RSI die opveerde uit OS gebied. Vanaf deze bodem is een rally gaande die vooralsnog als countertrendbeweging benoemd kan worden. Het is een herstel in de downtrend. Het wachten is op een nieuwe lagere top om daarna de downtrend nieuw leven in te blazen. Speculanten doen goeie zaken. Zij verzilveren op tijd hun longwinsten om daarna met de beer mee te doen. Sojabonen - Hoofd-Schouder omkeer patroon in de maak Er is charttechnisch een omkeerpatroon in de maak, te weten een Head & Shoulder Bottom Reversal Pattern zoals de naam officieel luidt. U ziet op de grafiek de linker schouder, het hoofd en de rechter schouder, alle omlaag gericht. De rode schuine lijn is de neklijn die gebroken moet worden om het patroon af te kunnen maken. Dit gaat gepaard met het uitnemen van de 1235 weerstand. Het breken daarna van de sleepkabel is dan een kwestie van tijd. De opwaartse druk wordt overigens aangewakkerd door positieve divergentie. Boven 1235 gaat een koopconditie van start. Dan is het Turbo Tijd LONG voor de sojaboontjes. 15 De waarde van uw belegging kan fluctueren. In het verleden behaalde resultaten bieden geen garantie voor de toekomst.

16 Chart Navigator - Turbo Titels Buitenland (Selectie) week 3-20 januari 2012 Umicore - Opwaartse sleepkabelbreuk Een uitdagend plaatje met mooie stierenprikken. Dat is de bevinding na een eerste blik op de chart. Het is prematuur, maar de kans groeit aanzienlijk dat er een nieuwe stijgende trendfase aanbreekt. De voorbereidingen zijn in ieder geval in volle gang. Deze week een witte candle die de sleepkabel kruist, impliceert de start van een breakoutbeweging die wellicht kan aanhouden tot aan krap 40,00. Dan een pullback, een hogere bodem op de sleepkabel en dan hup met de stier...dat zijn de gewenste stappen. Koopjesjagers slaan hun slag. Anderen wachten op iets meer bevestiging om aankopen te doen. Delhaize Groep - Bodemvorming in de downtrend Het langere termijn plaatje oogt nog steeds negatief. Er is immers sprake van koersvorming onder een gestaag dalende gemiddeldelijn. Maar de downtrend verliest aan kracht. Het lukt de stieren voor de derde maal om te bodemen rond afgerond 41,00. In combinatie met een aantrekkende RSI impliceert dit een aanzwellende ondertoon. De kans neemt toe dat de koers verder gaat in een trading range met 41,00 als steun en 48,75 als weerstand. Voor nu staat een opleving richting de bovenkant van de range voor de deur. Actieve koopjesjagers gaan hun gang. Zij respecteren de 41,00 en 48,75 kantelpunten. BMW - Stieren willen nieuwe uptrend starten In de afgelopen periode is er sprake van een zijwaarts koerspatroon, een trading range met afgerond 48,50 als steunlijn en circa 60,00 als sleepkabelweerstand. Maar de stieren willen uitbreken, zij willen graag een uptrend starten. Dit laatste is het geval als de 62,50 weerstand wordt geslecht. Dan bevindt de koers zich ruim boven de sleepkabel en is er voldoende opwaarts potentieel tot krap 74,00 in eerste instantie. De RSI beweegt reeds boven de 50-lijn en bevestigt hiermee groeiende opwaartse druk. Speculanten doen alvast wat aankopen, anderen wachten op een uitbraak boven 62,50. Bij een zwarte candle onder de sleepkabel posities sluiten. 16 De waarde van uw belegging kan fluctueren. In het verleden behaalde resultaten bieden geen garantie voor de toekomst.

17 Chart Navigator - Midkapfondsen (selectie) week 3-20 januari 2012 Deltalloyd - Stevige stierenprik Deze week wordt er een forse witte candle geplaatst, waardoor de 14,09 weerstand en cruciaal kantelpunt dichterbij komt. Anders gezegd, de stieren zijn goed bezig, zij bereiden zich voor op een trendbreuk. Zij zorgen reeds voor hogere bodems, nu nog een flinke prik boven ruim 14,00 en de sleepkabel, dan zijn ze goed los. Aan de onderkant van het speelveld ligt 12,05 als belangrijk steunpunt. De koers mag hier niet onder duiken, anders vervolgen de beren hun trend. Speculatieve aankopen doen het goed. Boven 14,09 gaat een sterkere koopconditie van start. Onder 12,05 alles weg doen... Heijmans - Aantrekkelijk herstel in de downtrend Lagere toppen en lagere bodems sieren (of ontsieren zo u wilt) de chart. De koers is recent rap onderuit gehaald en heeft vooralsnog wat rust gevonden rond 6,50. Van hieruit is een hoopvol herstel gaande. Er is best veel ruimte voor correctieve bewegingen, zonder dat de trend keert. Dit laatste is pas het geval bij koersvorming boven 14,00. Voor nu maar eens bezien of 11,75 bereikt kan worden, gelijk aan een recente top. Kortom, een mooi herstel tussen 6,50 steun en 11,75 weerstand Ondanks de downtrend ziet het plaatje er op korte termijn aantrekkelijk uit voor actieve beleggers. Zij respecteren genoemde kantelpunten. Imtech - Positieve trendbreuk Op het moment van schrijven zijn de marktspelers doende om de 23,18 weerstand te slechten en dus ook de sleepkabel opwaarts te kruisen. Als het lukt om een weekslotkoers boven 23,18 neer te zetten, is er sprake van een trendbreuk, een positieve wel te verstaan. Er gaat dan een breakoutbeweging van start die kan aanhouden tot krap 27,00. Daarna een pullback en een hogere bodem. Dan gaat de uptrend goed van start. Nu eerst de breakoutbeweging volgen. Het wordt voor trendvolgende beleggers zelfs interessant om binnenkort aankopen te doen. Hou de sleepkabel goed in de gaten. 17 De waarde van uw belegging kan fluctueren. In het verleden behaalde resultaten bieden geen garantie voor de toekomst.

18 Chart Navigator week 3-20 januari 2012 Wie is Nico Bakker? Ik ben technisch analist met visuele analyse ofwel chart reading als specialisatie, waarbij ik op een eigen specifieke wijze naar markten en koersontwikkelingen kijk. Ik doe veel research op dit gebied, geef trainingen en workshops en besteed veel tijd aan kennisoverdracht. Dit laatste doe ik vooral aan de hand van columns, commentaren en analyses op bekende beleggings-websites. Daarnaast mag ik regelmatig spreken op seminars en congressen en kunt u mij zien op web-tv en zelfs volgen via Twitter. Ik benader de technische analyse vanuit een visionairs oogpunt. Ik probeer het beleggingslandschap in kaart te brengen en actieve beleggers te wijzen op kansen en bedreigingen. Een belegger bepaalt zelf wat hij met mijn informatie doet. Als er dan een mooi rendement gehaald kan worden, is mijn missie geslaagd. Ik speel daarbij niet een rol als trader, maar als coach. In mijn rol als coach staat denken en handelen in termen van waarschijnlijkheden centraal. Anders gezegd, het definiëren van scenario s is de basis voor een verantwoorde beleggingsbeslissing. Visies herzien als de markt daar aanleiding voor geeft is dan ook een discipline die niet mag ontbreken. Naast marktbeelden schetsen en routes uitzetten, gaat mijn belangstelling ook uit naar de Behavioral Finance, ofwel allerlei psychologische valkuilen en vaardigheden die bij beleggen een rol spelen. Met diverse uitspraken en beeldspraken geef ik in presentaties en workshops aan hoe emotie en discipline als rode draad tussen de oren van beleggers loopt. Ik heb mee mogen helpen de technische analyse in Nederland een gezicht te geven en dat geeft mij veel voldoening. Ik probeer nog steeds op eigen wijze vernieuwingen en andere inzichten over het voetlicht te brengen, in de veronderstelling dat u daar als actieve belegger uw voordeel mee kan doen. Kijk op voor Technische Condities, Turbo Tijd Setups en aanbevelingen en Breaking News, en op twitter.com met naam TheDailyTurbo. Dan verliest u mij geen seconde uit het oog... Chart Navigator...achter de schermen Als belegger wilt u weten hoe het beleggingslandschap eruit ziet. U wilt weten, als je het Damrak overziet, hoe de bulls en bears gemutst zijn. U wilt weten waar significante steun- en weerstandpunten liggen, ofwel cruciale navigatieniveaus. Ik noem dit ook wel kantelpunten, potentiële draaipunten in de markt. Vervolgens is het natuurlijk raadzaam om inzicht te hebben in de route die je als belegger kunt afleggen. In mijn wekelijkse nieuwsbrief Chart Navigator omschrijf ik van veel financiële titels de technische conditie, afgeleid van subjectieve en objectieve bevindingen die de weekgrafiek en enkele indicatoren prijsgeven. Ik bekijk de markten en fondsen met een min of meer vaste marktlens, om u als belegger door het financiële landschap te coachen. Naast de informatie in deze nieuwsbrief presenteer ik aanvullende technische bevindingen, tips en suggesties op de website De Chart Navigator vervult ook een rol als vraagbaak. Interessante onderwerpen, uitspraken, patronen, beeldspraken en indicatoren uit de technische analyse passeren de revue. Chart Navigator abonnement Bent u na het lezen van deze Chart Navigator enthousiast en wilt u een gratis abonnement? Ga naar en klik in de carrousel op Turbo tijd met Nico Bakker. In de rechter kantlijn ziet u vervolgens een link naar de Chart Navigator Nieuwsbrief. 18 De waarde van uw belegging kan fluctueren. In het verleden behaalde resultaten bieden geen garantie voor de toekomst.

19 Chart Navigator week 3-20 januari 2012 Dit marketing document is niet opgesteld in overeenstemming met de juridische vereisten opgenomen in Europese Richtlijn 2004/39/EC die van toepassing zijn op de promotie van onafhankelijke research. Juridische beperkingen op grond van deze richtlijn zijn derhalve voorafgaand aan de distributie van dit document niet van toepassing op RBS indien handelend in de financiële instrumenten genoemd in dit document. Dit document is opgesteld en uitgebracht door Bakker Technische Analyse Consultancy B.V. (BTAC) en verspreid door RBS. Nico Bakker is bestuurder van BTAC en hij is een onafhankelijk analist. RBS en BTAC zijn een samenwerkingsverband aangegaan waarin BTAC in ruil voor een financiële vergoeding technische analyse verzorgt en bepaalde promotionele activiteiten verricht. De technische analyses van BTAC zijn niet bedoeld als individueel beleggingsadvies of als aanbeveling tot het doen van bepaalde beleggingen. Iedere (potentiële) investering dienen beleggers te toetsen aan hun persoonlijke beleggersprofiel en te bespreken met hun adviseur. De in de technische analyses genoemde standpunten en vooruitzichten zijn door BTAC/Nico Bakker gegeven in zijn hoedanigheid als technisch analist. RBS kan van tijd tot tijd producten uitgeven die dezelfde onderliggende waarden kunnen hebben als de financiële instrumenten besproken in de technische analyses van BTAC. RBS heeft echter geen enkele betrokkenheid bij, op welke manier dan ook, invloed op, zeggenschap over of inspraak in van de totstandkoming van de technische analyses van of namens BTAC of een aan haar gelieerde onderneming of persoon. RBS is niet verantwoordelijk voor de volledigheid, juistheid en geschiktheid voor welke doeleinden dan ook en aanvaardt geen enkele aansprakelijkheid in verband met de technische analyses van BTAC of een aan haar gelieerde onderneming of persoon. The Royal Bank of Scotland plc. Alle rechten, behalve indien expliciet toegekend, worden voorbehouden. Reproductie in welke vorm ook van de inhoud van deze brochure is zonder voorafgaande schriftelijke toestemming verboden tenzij voor persoonlijk gebruik. Alle intellectuele eigendomsrechten met betrekking tot de hier genoemde indices behoren toe aan de relevante Index Sponsoren. De relevante Index Sponsoren zijn op generlei wijze betrokken bij de totstandkoming of verkoop van effecten, noch wordt door hen enig advies tot aankoop van effecten gegeven. Bij elke grafiek in dit document krijgt u met een button rechtstreeks toegang tot de etalage van de RBS Turbo s op de betreffende onderliggende titel en kunt u het prospectus inzien. Turbo is een geregistreerde merknaam van The Royal Bank of Scotland N.V. 19 De waarde van uw belegging kan fluctueren. In het verleden behaalde resultaten bieden geen garantie voor de toekomst.

20 rbs.nl/markets