Chart Navigator - week 24/2013

Transcriptie

1 RBS Markets Chart Navigator - week 24/2013 Meer informatie Ga naar of bel 0900-MARKETS ( ; lokaal tarief) Het berengeweld is aanzienlijk op de aandelenvelden, forse zwarte candles ontsieren het landschap. De eerder gestarte correcties houden dus nog even aan. Maar niet voor lang meer, want de Stier zoekt steun, zo blijkt uit menig weekgrafiek. Het zal uitermate spannend worden de komende weken, het wordt draaien of breken voor de stier bij cruciale kantelpunten. Kijk in de Chart Navigator waar voor hen de krijtstrepen liggen. Forse berentrappen De bulls krijgen flink slaag, ze worden stevig aangepakt, maar ze zijn nog niet verslagen. Nu zal menig sleepkabel als dynamische trendlijn zijn werk moeten doen om de stieren in de race te houden. Kijk op de charts van uw favoriete fondsen waar thans de 55SMA lijn voor steun moet zorgen. Of is er al een trendbreuk? Ook op het veld van de Midkapfondsen gaan de beren flink tekeer. Maar de zes grafieken die ik bespreek geven duidelijk aan waar normaal gesproken steun mag worden verwacht voor de stier. Kijk maar eens naar de plaatjes van Aalberts, BAM, CSM, Nutreco en TomTom. Ook een blik op de grafiek van de AMX index. Uit het buitenlandse RBS Turbo universum heb ik drie fondsen gekozen die ik eerder in een van mijn BBB Webinars heb gepresenteerd als Mystery Chart. Hebben ze het goed gedaan? Hoe is thans de positie van de bull? Lees over en kijk naar Coca-Cola, Ford en Starbucks. Wat de intermarket titels betreft zie ik nog steeds aarzelende herstelpogingen op de charts van Goud en Zilver, BrentOil consolideert onder zijn sleepkabel en EuroDollar is druk doende met een uptrend. Kijk en lees wat de verwachte routes zijn en waar de kansen en bedreigingen schuilen. De turbulentie op de aandelenmarkten is en blijft heftig. Flinke koerszwiepers, maar wel veelal binnen de uptrend. Dan is het zaak de spanningsmeters goed in de gaten te houden. Zij geven immers aan wanneer het tijd is voor een draai in het sentiment. Ik gebruik hiervoor de dynamische RSI. Goed om in de TA vraagbaak van deze week alle signalen van mijn RSI nog eens op een rijtje te zetten. BBB Webinar In turbulente tijden is het goed om met elkaar de markten te bespreken, de landschappen te beoordelen en de kansen en bedreigingen in kaart te brengen. Dat zullen we maandag 17 juni doen tijdens mijn BBB Webinar, de laatste van dit seizoen. Ik vul de TA carrousel, u kiest vervolgens de titels die op de analysetafel komen. Wilt u het Bakker s Bull en Bear webinar bijwonen, schrijf dan in op RBS Markets Webinars. Graag tot maandag! Nico P.R. Bakker Inhoud Chart Navigator Indices P. 2 AEX Hoofdfondsen P. 4 TA Vraagbaak P. 12 Midkapfondsen P. 13 Turbo Titels Buitenland P. 15 Valuta - Obligaties P. 16 Grondstoffen P. 17 Info P. 18 Wilt u reageren? Heeft u opmerkingen, vragen, suggesties, aanvullingen, wilt u reageren? Doe dit dan door een te sturen naar beleggen@rbs.com. Op het moment van schrijven heeft Nico Bakker mogelijk in privé danwel zakelijk een positie in de onderliggende waarden zoals beschreven in dit document en zijn er geen andere belangenconflicten bekend. Voor een overzicht van de zakelijke en privé posities van Nico Bakker wordt verwezen naar www. nicoprbakker.nl. rbs.nl/markets

2 Chart Navigator - Indices week juni 2013 AEX-Index - Wat een berendreunen Met inmiddels vier zwarte candles op rij is de countertrendbeweging in volle gang. Zolang de candles zwart kleuren voeren de beren de regie en is een daling richting de sleepkabel aannemelijk. Charttechnisch gezien zou er rond 340 gebodemd kunnen worden. Iets hoger bodemen is ook mogelijk gezien de stand van de RSI, die reeds de op elkaar geplakte 50-lijn en OS-lijn aantikt. Dit laatste is veelal de inleiding voor steunvorming en een draai in het sentiment. Voor nu dus bezien hoeveel zwarte candles er nog bij komen. Bij een witte candle gaan de stieren het proberen. Langere termijn trendvolgers houden hun kruit droog, romen winsten af en/of wachten op nieuwe koopkansen. DAX index - Correctiemodus Op het middellange termijn speelveld is er sprake van een correctiebeweging. Vanaf afgerond 8558 wordt een stapje terug gedaan binnen de uptrend. Zolang de candles zwart kleuren blijven correctieve tikken richting de Fibo retracementzone op afgerond het meest waarschijnlijke sceanrio. Pas bij witte candles kunnen de stieren het heft weer in handen nemen en het vizier op het noorden richten. Kortom, voor nu is het de beurt aan de beer. Binnenkort verwacht ik een nieuwe rally van de stier. Nu geen aankopen doen. Er is sprake van een correctiemodus. Wacht op het Engeltje. EUROSTOXX50 index - Steunzone bereikt Vanaf afgerond 2840 delen de beren correctieve tikken uit. Inmiddels noteert de koers in de Fibo retracementzone en nadert de stijgende trendlijn. Kortom, zolang de candles zwart kleuren houdt de correctie aan, maar let goed op de kleur van de candle. Bij het verschijnen van een witte candle in deze zone is een vervolg van de uptrend aannemelijk. Mocht de retracementzone en stijgende trendlijn geen steun bieden voor de stier, dan kan de correctie aanhouden tot aan de sleepkabel en tegelijkertijd het steunpunt op afgerond Dan nog steeds geen trendbreuk. Wacht op witte candles voor een vervolg van de uptrend en nieuwe koopacties... 2 De waarde van uw belegging kan fluctueren. In het verleden behaalde resultaten bieden geen garantie voor de toekomst.

3 Chart Navigator - Indices week juni 2013 S&P 500 index - Correctie in uptrend Na topvorming rond 1687 hebben de beren de touwtjes in handen genomen. Ze hebben de koers terug gedrukt onder de trendkanaallijn, waardoor de ergste spanning boven in het veld is verdwenen. Maar er hangt een diepere correctie in de lucht. Zolang de weekcandles zwart kleuren, kan de index wegzakken richting 1536 en zelfs 1485 zonder dat de trend in gevaar komt. Er is nu eenmaal veel ruimte voor correctieve berentikken. Het wachten is op de terugkeer van de bulls, wat na een hogere bodem het geval is. Trendvolgende beleggers houden het kruit droog. Zij stellen wellicht wat winsten veilig en wachten op nieuwe Turbo Tijd... DOW JONES index - Correctie in volle gang Maar zolang de koers onder noteert, blijft een stap terug binnen de uptrend richting circa het meest waarschijnlijke scenario..., zo luidde vorige week mijn commentaar. Welnu, er is niet veel gewijzigd in dit correctie scenario. De beren produceren deze week een zwarte candle en de RSI krult verder omlaag ter bevestiging van neerwaartse druk. De countertrendbeweging is dus in volle gang. De trend als zodanig komt niet direct in gevaar. Dit laatste is pas het geval onder Laat de beren hun gang maar even gaan. Room maar wat winsten af, verklein de posities en wacht op een nieuwe hogere bodem voor nieuwe koopacties... NIKKEI 225 index - Steun in zicht Zolang de koers onder noteert is een stap terug richting de Fibo retracementzone op circa aannemelijk. Daar maar eens bezien of de bulls een hogere bodem kunnen plaatsen en de uptrend kunnen vervolgen..., schreef ik recent. Dat de correctiebeweging stevig is ingezet moge duidelijk zijn. Maar inmiddels is de retracementzone bereikt. Ofwel, het is letten op een mogelijke terugkeer van de stier. Vooralsnog kleuren de candles zwart, maar de RSI krult deze week net boven de 50-lijn op. Bij het verschijnen van het Engeltje zijn de stieren aan zet om de uptrend te vervolgen. Pas bij een hogere bodem is het tijd voor nieuwe koopacties... 3 De waarde van uw belegging kan fluctueren. In het verleden behaalde resultaten bieden geen garantie voor de toekomst.

4 Chart Navigator - AEX hoofdfondsen week juni 2013 Aegon - Wacht op hogere bodem Na de uitbraak boven de 5,26 weerstand vielen de stieren terug. De candle kleurt wederom zwart deze week, ze doen een stevige stap terug. Boven in het veld ligt thans 5,40 als eerste weerstand. Zolang de koers hier onder beweegt, blijft een correctie scenario valide. Want dat is de huidige koersdaling, een countertrendbeweging tot aan uiterlijk 4,40, gelijk aan sleepkabelsteun. Wellicht dat de beren reeds bij 4,85 stoppen, dat zal dan eerder een vervolg van de uptrend inluiden. We wachten rustig op de stier. Koopconditie is nog valide, maar de stieren hebben het even moeilijk, neem even wat gas terug, wacht op een hogere bodem. Ahold - Flinke berentik Met een forse zwarte candle werd vorige week de koers in elkaar gedrukt richting de 11,25 steungrens. Deze week nog een extra berentikje. Zowaar een forse correctie binnen de uptrend, die nog valide is. De sleepkabel biedt steun rond 10,50, met vlak daarboven een 61,8% retracementgrens. De RSI ruikt de 50-lijn, dus dat moet steun opleveren. Anders gezegd, de berentik is uiterst vervelend, maar biedt koopkansen zolang de sleepkabel intact blijft. Maar dan wel eerst een witte candle. Dat is de voorwaarde voor bodemvorming. Hou het kruit even droog en wacht op het juiste moment om (additionele) aankopen te doen. Dat is als het Engeltje verschijnt. AirFrance KLM - Stieren houden stand De bulls bereiden zich voor om de uptrendfase te vervolgen. Ze treuzelen nog wel, ze blijven hangen tussen de 6,40 steun en 8,05 weerstand. De ondertoon blijft positief, dus de verwachting is dat de bulls binnenkort hun krachten tonen en de aanval op 8,05 openen. Als het hen lukt om deze weerstand te slechten, ligt op 8,95 de volgende hobbel. Hierboven zijn ze helemaal vrij. Onder in het veld is er weinig ruimte voor correctie. Onder 6,40 breekt de trend en kan de beer het stokje overnemen. Voor trendvolgende beleggers is een koopconditie valide, maar kom pas in actie boven 8,05 of bij bodemvorming rond 6,40. 4 De waarde van uw belegging kan fluctueren. In het verleden behaalde resultaten bieden geen garantie voor de toekomst.

5 Chart Navigator - AEX hoofdfondsen week juni 2013 Akzo Nobel - Sleepkabel onder vuur Op langere termijn wijzigt er niet veel in het technische beeld. De ondertoon blijft positief, maar de koers zakt wel weg in het stijgingskanaal. Er staat een weerstand genoteerd op 50,19, toch een lagere top in de uptrend. De RSI beweegt onder de 50-lijn, hetgeen de verzwakking van de bulls bevestigt. Al met al toenemende berendruk rond de sleepkabel en trendlijn. Rond uiterlijk 44,50 moet er worden gebodemd om uitzicht te houden op hogere koersen. Komende week een witte candle zou niet misstaan, toch? Trendvolgers wachten met koopacties. Zij zien uit naar het Engeltje, die de terugkeer van de bulls zal aankondigen. Aperam - Koers flink onderuit Om een duidelijk technisch scenario te kunnen schetsen, volg ik de dagchart. De recente waarschuwingen in mijn commentaar waren terecht. De koers is inmiddels fors afgestraft, maar er is hoop voor koopjesjagers. Er is immers een witte candle verschenen, de steun op 8,47 is intact, de RSI krult omhoog en (niet zichtbaar) mijn swingteller heeft een -9 swing afgerond. Kortom, de stieren mogen proberen de koers richting de sleepkabel te persen. Ergens rond 9,50 zal de strijd heftig zijn, daar ligt immers de sleepkabel. Speculatieve aankopen zijn charttechnisch gezien verantwoord, mits een stop op 8,47 wordt aangehouden. Arcelor Mittal - Beer gaat flink tekeer De candles kleuren al weer zwart, de RSI krult omlaag, de beren willen de koers weer omlaag drukken. Een vervolg van de downtrend richting 8,50 is dan ook aannemelijk. Niet eerder dan boven 10,40 kan het tij keren..., zo luidde recent mijn commentaar. Welnu, er staan inmiddels vijf zwarte candles op rij, nog even en de beren ruiken de 8,50 steungrens. Als er daar wordt gebodemd, doemen de contouren van een trading range op met 8,50 en 10,40 als krijtstrepen. Zigzaggen dus op een beperkt speelveld. Voor trendvolgers geldt geen koopconditie. Actieve beleggers spelen het spel tussen 8,50 en 10, De waarde van uw belegging kan fluctueren. In het verleden behaalde resultaten bieden geen garantie voor de toekomst.

6 Chart Navigator - AEX hoofdfondsen week juni 2013 ASML - Correctie in volle gang Onlangs verscheen het Duiveltje als indicatie voor topvorming met aansluitend een gezonde correctie in de uptrend. Weerstand op 65,76, een mooie horde boven in het veld. De trend komt voorlopig niet in gevaar, daar liggen sleepkabel en RSI te sterk voor in het veld. Een stevige countertrendbeweging tot aan wellicht 55,00 of 50,00 is toegestaan. Het wachten is op een hogere bodem om daarmee de uptrend te vervolgen. Voor nu de beren laten corrigeren, ben benieuwd hoeveel zwarte candles er nog bijkomen. Kruit drooghouden, wacht aan de zijlijn op een nieuw koopsignaal om daarna in de richting van de trend mee te doen... Corio - Beren bijna klaar De trendmatigheid is vooralsnog laag, getuige het vlakke verloop van de sleepkabel. De koers komt daardoor nauwelijks van zijn plaats en blijft heen en weer zigzaggen tussen afgerond 31,50 steun en 37,50 weerstand. Deze week wordt opnieuw een forse berentik uitgedeeld, waardoor de RSI dieper op OS-terrein belandt. Bovendien wordt de 31,50 steungrens aangeraakt. Dus is bodemvorming aannemelijk. Komende week een witte candle bevestigt de terugkeer van de bulls. Na de berentikken dienen zich koopkansen aan voor speculatief ingestelde beleggers. Zij respecteren wel de kantelpunten. D.E. Master Blenders Stabilisatie De koersgeschiedenis is kort, dus bespreek ik de dagkaart voor u. Na de spectaculaire stijging tot ruim boven 12,00 is er thans sprake van stabilisatie. Logisch als u bedenkt wat de reden is geweest van de koerssprong. U begrijpt dat ik als technisch analist thans niets met de daggrafiek kan en mag doen. Een fundamentele aardverschuiving is immers een van de redenen om een grafiek ter zijde te schuiven. Tot nader orde geen verder commentaar derhalve. Technisch gezien winsten verzilveren en afwachten... 6 De waarde van uw belegging kan fluctueren. In het verleden behaalde resultaten bieden geen garantie voor de toekomst.

7 Chart Navigator - AEX hoofdfondsen week juni 2013 DSM - Nauwelijks correctie Het charttechnische beeld ziet er uitstekend uit. Natuurlijk heeft DSM ook last van de turbulentie op het Damrak, maar de correctieve berentikken stellen vooralsnog niet veel voor. De koers blijft in het stijgingskanaal liggen met ruim 47,00 als cruciaal kantelpunt. Onder 47,00 is een diepere correctie naar 43,30 haalbaar, daar onder breekt pas de trend. Aan de bovenkant van het veld groeit er weerstand rond 52,00. Bevestiging van topvorming aldaar als er een overtuigende zwarte candle wordt geplaatst. Trendvolgende posities mogen worden aangehouden, maar doe additionele aankopen op de juiste plek op de chart... Fugro - Toenemende berendruk Komende week een witte candle is welkom, anders stap ik over naar een weerstandscenario.., zo sloot ik vorige week mijn commentaar af over de poging van de bulls om een uptrend te starten. Dit laatste is niet gebeurd, er staat een zwarte candle onder de sleepkabel met een RSI die de 50-lijn neerwaarts kruist. Formeel gezien wordt de downtrend vervolgd. Onder de 41,90 steun krijgen de beren echt grip op de chart en sluit ik een daling naar 35,00 niet uit. Boven 46,70 pas nieuwe kansen voor de bulls. Geen nieuwe uptrend, geen aankopen doen, onder 41,90 oppassen voor de beer, boven 46,70 nieuwe koopconditie. Heineken - Tijd om te bodemen Het is dus wachten op een nieuwe hogere bodem om daarna de uptrend te vervolgen, dat is het meest waarschijnlijke scenario..., zo luidde recent mijn commentaar naar aanleiding van de bewegingen op de chart. De RSI duikt inmiddels onder de 50- en OS-lijn, de beren doen goed hun best. Wellicht dat er nog wat streepjes afgaan, maar bodemvorming is toch wel aanstaande, gezien met name het verloop van de RSI. Maar u kent de spelregel, eerst een witte candle, dan een bodem. Komende week dan maar? Trendvolgers houden hun adem in, de sleepkabel moet steun bieden, waar blijft het Engeltje? 7 De waarde van uw belegging kan fluctueren. In het verleden behaalde resultaten bieden geen garantie voor de toekomst.

8 Chart Navigator - AEX hoofdfondsen week juni 2013 ING - Even pauzeren Mijn commentaren over het koersverloop van ING zijn behoedzaam positief. Er is weliswaar sprake van een stijgende trendfase, er wordt aan de voorwaarden voldaan, maar de intensiteit ontbreekt. Er is geen duidelijke serie hogere toppen en hogere bodems gaande. Dit kan binnenkort wel gebeuren, want er is thans een correctie gaande, die een hogere bodem kan opleveren. De verwachting is dat rond 6,70 tot 6,50 de bulls zullen terugkeren om de trendmatigheid aan te wakkeren. We wachten op de eerstvolgende witte candle. Blijf aan de zijlijn wachten op het juiste signaal om het speelveld weer te betreden. KPN - Downtrend intact Op de weekkaart zijn de beren nog steeds heer en meester. Zij hebben recent een extra dreun uitgedeeld, waardoor thans op 1,38 lichte steunvorming gaande is. De koers veert op, dus er is een herstelbeweging gaande, die kan aanhouden tot 1,86. Deze weerstand moet woren geslecht om zicht te krijgen op verder herstel in de downtrend tot wellicht 2,82, alwaar de sleepkabel de bullen zal afremmen. Ik verwacht echter niet een makkelijke doorbraak door 1,86. Voor nu bezien wat er verder gaat gebeuren tussen 1,38 en 1,86. Speelt u het spel tussen 1,38 en 1,86? Of blijft u als trendvolger aan de zijlijn wachten? Philips - Stieren zoeken steun De candles kleuren zwart, dus de beer is thans actief met zijn correctieve tikken. Een kwakkelend koersverloop tussen 20,00 steun 24,00 weerstand, laat ik het daar voorlopig even op houden.... Daar komt vooralsnog geen wijziging in. Berendruk blijft groot, de 20,00/19,50 steunzone wordt zwaar onder vuur genomen. De stieren moeten thans hun krachten tonen om de uptrend in tact te laten. Zij zoeken steun, er is weinig ruimte onder in het veld. Komende week een witte candle is welkom en noodzakelijk. Spannende fase dus. Stijgende trendfase is weliswaar valide, toch is enige terughoudendheid op zijn plaats. Zoek de juiste momenten om aankopen te doen, wacht op het Engeltje.. 8 De waarde van uw belegging kan fluctueren. In het verleden behaalde resultaten bieden geen garantie voor de toekomst.

9 Chart Navigator - AEX hoofdfondsen week juni 2013 Post NL - Correctie in korte termijn uptrend Om een duidelijk technisch scenario te kunnen schetsen, volg ik de dagchart. Vanaf de 1,69 steungrens is er een geweldige rally gestart die de koers inmiddels heeft opgestuwd naar 2,25, waar thans de eerste weerstand ligt. Vanaf dit niveau is een normale correctie gestart, die thans lijkt op te drogen. Er staat immers een witte candle, ook nog eens als Bullish Engulfing, steun boven de 38,2% retracement op 2,00 en een opkrullende RSI. Kortom, de stieren mogen het weer proberen. Eerst 2,25 maar eens opzoeken, daarna zien we verder... Korte termijn actieve beleggers zien wel koopkansen, meeliften naar 2,25... Randstad - Bulls doen stapje terug Met inmiddels vier zwarte candles op rij krijgt de correctiebeweging in de uptrend meer gestalte. Groeiende weerstand en topvorming rond 35,00 houdt de stier voorlopig even tegen. Zij doen een stap terug richting de trendlijn of eventueel de daar onder liggende sleepkabel. Dit impliceert dat een koersdaling tot uiterlijk 28,00 is toegestaan, zonder dat de trend breekt. Het wachten is thans op een hogere bodem om daarna de uptrend nieuw leven in te blazen. De RSI raakt de 50-lijn, hetgeen de stier kan aansporen in actie te komen. Nu nog een witte candle... Een koopconditie is valide tussen 28,00 steun en ruim 34,00 weerstand. Wacht even met (additionele) aankopen doen... Reed Elsevier - Stieren blijven hangen Wapenstilstand tussen 12,27 steun en 13,57 weerstand. Aangezien de ondertoon positief is, ligt een opwaartse uitbraak voor de hand. De stieren willen wel, het ontbreekt hen echter aan overtuigingskracht. Ze blijven hangen, waardoor het momentum uit de trend wegloopt. Een zijwaarts koersverloop ligt voor de hand, waarbij de kantelpunten de routepaaltjes in het veld zijn. Buiten deze krijtlijnen is uiteraard meer vuurwerk te verwachten. Bestaande koopposities handhaven, ook is een zijlijnpositie gerechtvaardigd zolang de koers gevangen zit tussen genoemde kantelpunten... 9 De waarde van uw belegging kan fluctueren. In het verleden behaalde resultaten bieden geen garantie voor de toekomst.

10 Chart Navigator - AEX hoofdfondsen week juni 2013 Royal Dutch Shell - Er op of er onder De beren delen flinke tikken uit, nog even en 24,00 staat weer op de borden. Zijn de beren dan tevreden? Het zou de vijfde keer zijn dat er rond 24,00 wordt gebodemd. Een witte candle zal vervolgens de herstelpogingen van de bulls moeten aankondigen. Daar is thans het wachten op. Het is dus een spannende fase op de chart, het is een kwestie van er op of er onder. Opveren vanaf 24,00 tot aan 27,00, of breken onder 24,00 en wegzakken naar 21,00, dat zijn de twee strategieën die op de plank liggen. Welke gaat het worden? Ik geef de voorkeur aan het 24,00 steunscenario, maar dan moeten de stieren wel voortmaken... Royal Imtech - Stabilisatie in de downtrend Een krapper wordend speelveld tussen 8,10 steun en 9,50 weerstand. Stabilisatie in de dalende trend zou je kunnen stellen. Het wachten is op het uitnemen van een van de genoemde kantelpunten. Het moge duidelijk zijn dat er dan een nieuwe significante beweging van start zal gaan. De grafiek geeft niet prijs welke kant van het speelveld gebroken zal worden, daarvoor is het beeld te neutraal. Er zal een overtuigend signaal van beer of stier moeten komen om de koers in beweging te krijgen. Daar wachten we op. Het wachten is op een uitbraak boven 9,50 of onder 8,10. Dan komen actieve RBS Turbojagers in actie... SBM Offshore - Rustige correctie Deze week wordt een derde zwarte candle geplaatst en zakt de RSI verder weg van de OB-lijn. Twee indicaties die de huidige correctiestand bevestigen. Anders gezegd, vanaf 14,82 wordt de stierenrit even gestaakt en krijgen de beren de gelegenheid te corrigeren richting de stijgende steunlijn. Een hogere bodem in de buurt van 13,00, of in het uiterste geval tot 11,65, valideert de uptrend. Daar maar even op wachten. Laat de beren maar even rustig hun gang gaan, zij corrigeren behoedzaam. Trendvolgers wachten op nieuwe koopkansen. Zij romen wellicht wat winsten af om met kleinere posities de beer gade te slaan. 10 De waarde van uw belegging kan fluctueren. In het verleden behaalde resultaten bieden geen garantie voor de toekomst.

11 Chart Navigator - AEX hoofdfondsen week juni 2013 TNT Express - Koers blijft hangen De koersgeschiedenis is kort, de indicatoren geven sinds kort hun signalen. De weekgrafiek verdient zeker geen schoonheidsprijs. Gaten ontsieren het beeld en een duidelijke serie toppen en bodems ontbreekt. Wel is er recent een kantelpunt verschenen op 6,15, wat als eerste weerstand genoteerd mag worden. Zolang de koers hier onder noteert, kan de neerwaartse druk worden opgevoerd. Op 5,54 ligt inmiddels de eerste steungrens, waardoor het speelveld krap en overzichtelijk blijft. Het kwakkelbeeld nodigt niet uit om posities in te nemen. Unibail Rodamco - Forse correctie De beren razen over het veld, ze gaan flink tekeer. Er staan inmiddels vier lange zwarte candles en de RSI zakt onder de 50-OS zone. Hoog tijd om te bodemen en de uptrend ternauwernood intact te laten. Charttechnisch zou dit mooi passen, een licht hogere bodem boven de sleepkabel valideert immers de trend. Komende week wel graag een witte candle als eerste aanzet. Thans is er sprake van enige overshooting onder in het veld, hetgeen de beweeglijkheid zal aanwakkeren. Volgende week weten we meer... Wacht op duidelijke bodemvorming om weer in actie te komen..turbo Tijd dient zich binnenkort aan... Unilever - Slechts een forse correctie Ook op de chart van Unilever is duidelijk zichtbaar dat de huidige koersdaling een stevige correctiebeweging behelst. Vanaf de top op 33,00 zetten zij zwarte candles neer richting de sleepkabel die rond 29,00 steun moet aanreiken. De huidige koersval vult keurig het relatief grote gat tussen koers en gemiddeldelijn. De RSI is inmiddels de OS-lijn gepaseerd die vastgeplakt zit op de 50-lijn, veelal een bullish indicatie. Voor nu uitzien naar een witte candle als inleiding voor bodemvorming met aansluitend een hervatting van de trend. Kom maar bulls, het is jullie tijd... Trendvolgers wachten rustig de correctie af om daarna weer aankopen te doen De waarde van uw belegging kan fluctueren. In het verleden behaalde resultaten bieden geen garantie voor de toekomst.

12 Chart Navigator - AEX hoofdfondsen week juni 2013 Wolters Kluwer - Stieren zoeken steun De stieren houden uitstekend stand op het woelige Damrak. De witte candle van deze week past bij het thema van mijn nieuwsbrief, niet waar? Er wordt steun gevonden op 16,00, keurig op de trendlijn en een 61,8% retracement, terwijl de RSI opkrult vanaf de 50-lijn en OS-lijn. Alles wijst derhalve op de terugkeer van de bulls die willen proberen de uptrend nieuw leven in te blazen. Komende week nog een witte candle bevestigt deze gedachte. Een aantrekkende koers naar krap 18,00 zou dan de volgende stap moeten zijn. Onder 16,00 verzwakken de stieren. Als het Engeltje verschijnt mogen trendvolgers weer aankopen doen..., nu dus. Ga uw gang... Chart Navigator - Technische Analyse vraagbaak Navigeren tijdens turbulentie Ik neem forse turbulentie waar op de aandelenvelden. Flinke koerszwiepers verschijnen op de charts. Turbulente tijden zijn nooit prettig voor beleggers. Het liefst ziet u gestaag en geleidelijk de koers oplopen in de juiste richting van uw investeringen. Een nadeel van turbulentie is dat veelal zonder schaamte kantelpunten weggeslagen en genegeerd worden. Een logisch gevolg is dat de paniek toeslaat. U heeft immers geen referentiepunten meer om aan vast te houden. Ik heb daar een oplossing voor. In diverse artikelen heb ik gewezen op het feit dat als je een marktlens wilt maken om marktvisies te kunnen detecteren, het component sentiment niet mag ontbreken. Met sentimentmetingen probeer je namelijk top- en bodemvorming, acties en reacties en onderhuidse spanningen binnen een trend inzichtelijk te maken. Ik gebruik zelf de dynamische RSI ofwel Relative Strength Index van Wellis Wilder, waarbij ik de bekende OB- en OS banden dynamisch heb gemaakt, als sentimentmeter. En dat is de indicator die ik volg in tijden van heftige turbulentie. Ik zal aan de hand van verschilende signalen toelichten hoe de RSI houvast kan bieden. De eerste is het meten van overdreven sentiment. Wanneer de RSI op of buiten de OB- en OS-lijn noteert is er sprake van overdreven sentiment, ofwel een relatief te hard gestegen of gedaalde koers. Top- of bodemvorming is in dat geval aannemelijk. Het tweede signaal dat vanuit de RSI voortvloeit is divergentie. Een hogere top in de koers en tegelijkertijd een lagere top in de RSI wijst op negatieve divergentie en de onderhuidse dreiging van de beer, neerwaartse druk is veelal het gevolg. Andersom komt positieve divergentie voor bij bodemvorming. Een signaal wat minder bekend is zijn de steun- en snijpunten met de 50- lijn. Een upcross of opkrul met de 50-lijn bevestigt bodemvorming of de start van een uptrend. Andersom bevestigt een downcross en neerwaartse krul onder de 50-lijn de berenacties op het speelveld. Als laatste komt ook een combinatie voor van de 50-lijn samen met de OBof OS-lijn. Een extra betrouwbaar steun- of weerstandsignaal vanuit de RSI die het navigeren naar en inschatten van draaipunten in turbulente tijden een stuk gemakkelijker maakt. Steun op spanningsmeter Figuur 1 AEX weekgrafiek Steun op spanningsmeter Figuur 2 NIKKEI weekgrafiek 12 De waarde van uw belegging kan fluctueren. In het verleden behaalde resultaten bieden geen garantie voor de toekomst.

13 Chart Navigator - Midkapfondsen (selectie) week juni 2013 Aalberts - Gewone correctie Er is al geruime tijd sprake van een positieve trendfase, getuige het koersverloop boven de gemiddeldelijn. Tevens beweegt de koers in een stijgend trendkanaal richting het noorden. Recent is tegen de trendkanaallijn een top geplaatst, thans eerste weerstand op ruim 18,60. Vanaf dat niveau is een gewone, normale correctie gestart, die kan aanhouden tot circa 16,50 of zelfs 15,50, zonder dat de trend in gevaar komt. Het wachten is op een nieuwe hogere bodem, om daarna de uptrend te vervolgen. Koopacties opschuiven totdat er een hogere bodem wordt gevormd. Trendvolgers handhaven vooralsnog hun portefeuille. BAM - Berendruk Stabiel koersverloop met een positieve ondertoon, zo zou ik het technische beeld willen benoemen. Al een aantal weken komt de koers niet echt van zijn plaats, het is zigzaggen tussen 3,58 steun en 3,98 weerstand. Maar de koers blijft wel keurig boven de sleepkabel liggen. Zolang dat het geval is, houden de bulls het voordeel van de twijfel. Kunnen zij binnenkort de uptrend nieuw leven inblazen? Een mooie witte candle komende week zou niet misstaan. Bij koersvorming onder 3,58 verpietert het beeld aanzienlijk.letwel, pas onder 3,00 breekt de trend. Trendvolgende beleggers wachten even af, boven 3,98 additionele aankopen doen. CSM - Sleepkabelsteun De koers beweegt langzaam maar gestaag boven de gemiddelde lijn die als vangnet voor de bulls nu zijn dienst moet bewijzen. De recente zwarte candles vormen een stevige countertrendbeweging, die een halt moet worden toegeroepen door de sleepkabel. Althans, zo luidt de spelregel. Dus steun op 15,20, dan met een witte candle opveren en de uptrend nieuw leven inblazen, zo luidt de opdracht voor de bulls. Terug naar 18,00 heren, kom maar... Trendvolgende beleggers zien uit naar het Engeltje op 15,20, om vervolgens met de bullen mee te liften naar 18, De waarde van uw belegging kan fluctueren. In het verleden behaalde resultaten bieden geen garantie voor de toekomst.

14 Chart Navigator - Midkapfondsen (selectie) week juni 2013 Nutreco - Spannende fase De koers bevindt zich in een spannende fase. Kijk maar eens naar de stand van de RSI, die onder de OS-lijn beweegt, fractioneel onder de 50-lijn. Normaal gesproken is dit aanleiding voor bodemvorming. De koers zelf bivakkeert in de buurt van de sleepkabel en steunzone rond 32,00/31,00. Daar bodemen zou goed passen in de chart en de uptrend ook intact laten. Het is dus uitzien naar nieuwe witte candles boven 32,00, dat is vooralsnog het meest waarschijnlijke scenario. Dan komen de bullen terug. Zet Nutreco op uw aandachtslijstje. Binnenkort is het weer Turbo Tijd, dan mogen aankopen worden gedaan. TomTom - Haperende bullen De trendmatigheid, ofwel de mate waarin richting wordt gekozen, is en blijft laag. Maar dat wil niet zeggen dat er geen uitdagende swings zijn, integendeel. Onlangs is er een rally gestart vanaf circa 3,00 tot ruim 4,00, een prima stierenprik. Nu verschijnen er zwarte candles en draait de RSI weg van de OB-lijn. Kortom, tijd voor de beer om zich te laten zien en horen. Een nieuwe dalende swing naar 3,00 zou zomaar kunnen, met 3,50 als sleepkabelhorde er tussen in. De weerstandzone blijft vooralsnog intact. Winsten van koopposities verder veiligstellen en zelfs overwegen met de beer mee te doen... AMX index - Trend verslapt Langzaam maar zeker doemen de contouren van een trading range op met afgerond 515 als steun en 552 als weerstand. Anders geformuleerd, de trendmatigheid loopt uit de grafiek, de bereidheid om richting te kiezen ebt weg. Resultaat is een minder inspirerend plaatje, waar je binnen de genoemde kantelpunten als trader goed kunt acteren. Voor nu dan ook bezien, gezien de zwarte candles, wat er met de 515 steungrens gaat gebeuren. Volgende week een witte candle biedt koopkansen. Als het Engeltje verschijnt, kunnen actieve swingtraders hun gang gaan aan de koopkant. 14 De waarde van uw belegging kan fluctueren. In het verleden behaalde resultaten bieden geen garantie voor de toekomst.

15 Chart Navigator - Turbo Titels Buitenland (Selectie) week juni 2013 Coca Cola - Stieren doen stap terug Het wereldberoemde frisdrankmerk heeft te kampen met neerwaartse koersdruk. Vanaf afgerond 43,40 is namelijk een stevige correctie binnen de uptrend gestart. De koers is inmiddels teruggezakt richting de sleepkabel, waar de stieren proberen terug te keren. Vanaf afgerond 39,60 is een witte candle geplaatst en tegelijkertijd is de RSI opgeveerd vanaf de 50-lijn. Echter, deze week is alweer een zwarte candle in de maak. Kortom, vooralsnog krijgen de bulls niet voldoende grip op de markt om de uptrend te vervolgen. Een extra aanloopje is wel tegestaan... Wacht op overtuigende bodemvorming voor nieuwe koopacties... Ford - Gezonde correctie Op deze weekchart zie ik een mooie uptrend. Er is sprake van een stevige serie hogere toppen en hogere bodems binnen een stijgend trendkanaal. Recent is een actiebeweging binnen de uptrend afgerond. Vanaf 16,10 is de koers namelijk afgeketst tegen de stijgende trendkanaallijn en tevens weerstand. Nu worden zwarte candles geplaatst en is een gezonde correctiebeweging gaande. Op circa 14,00 ligt de Fibo retracementzone en komt tevens de stijgende trendlijn het landschap binnen. Ofwel, daar ligt de ideale zone voor een vervolg van de uptrend. Laat de beren corrigeren. Binnenkort is het weer Turbo Tijd... Starbucks - Rondje winstnemingen Op de weekchart is duidelijk sprake van een stijgende trend. Gestaag zijn de stieren naar hogere niveaus geklommen. Maar de chart vertoont lichte haarscheurtjes. De beren verschijnen steeds meer bovenin het veld. Er worden zwarte candles geplaatst en tevens krult de RSI omlaag onder de OB-lijn, hetgeen de neerwaartse druk bevestigt. Correctieve tikken richting de Fibo retracementzone op circa 58,00-61,00 sluit ik dan ook niet uit. Kortom, een rondje winstnemingen is niet onwaarschijnlijk, maar dan moeten de candles wel zwart kleuren. Room wat winsten af. Er ligt een gezonde correctie op de loer De waarde van uw belegging kan fluctueren. In het verleden behaalde resultaten bieden geen garantie voor de toekomst.

16 Chart Navigator - Valuta - Obligaties week juni 2013 EUR/USD - Opwaartse beweging Vanaf afgerond 1,28 is een serie witte candles gestart. De stieren veren op vanaf de sleepkabel richting de recente top op afgerond 1,37. Echter, de sleepkabel beweegt vlak, hetgeen een zwakke trendmatigheid weergeeft. Let daarom goed op de kleur van de candle. Zolang de candles wit kleuren wordt de weg omhoog richting 1,37 voortgezet. Maar bij het verschijnen van een zwarte candle sluit ik een daling richting de sleepkabel op circa 1,29 niet uit. Kortom, de stieren hebben het heft in handen, maar hoe lang kunnen zij dit volhouden? Koopjesjagers doen goede zaken. Zij houden de koopposities vast zolang de candles wit kleuren. EUR/GBP - Wachten op de stier Momenteel worden correctieve tikken uitgedeeld richting de stijgende trendlijn en steun rond 84,00. Zolang de koers boven de net genoemde steunzone beweegt is een vervolg richting het noorden aannemelijk. Maar bij koersvorming onder 84,00 verslechtert het plaatje behoorlijk en is een diepere correctie richting de sleepkabel op circa 82,00 aannemelijk. Kortom, een moeizame fase binnen de stijgende trend..., luidde recent mijn commentaar. De koers hangt vooralsnog boven het steunpunt op 84,00. Even afwachten of de bulls in actie kunnen komen en de uptrend zullen vervolgen. Onder 84,00 uitstaande koopposities afbouwen... Bundfuture - Beren voeren de druk op Op de weekchart voeren de beren de druk flink op. Vanaf afgerond 147,00 werden correctieve tikken uitgedeeld richting de sleepkabel en stijgende trendlijn. Maar inmiddels is de koers onder de trendlijn en sleepkabel gezakt. Kortom, de stijgende trendfase dreigt over te slaan in een dalende trend. Zolang de candles zwart kleuren sluit ik een daling richting 141,28 en mogelijk zelfs 138,40 niet uit. Dit is dan de eerste stap in een nieuwe dalende trendfase. Echter, de RSI schurkt tegen de OS-lijn aan. Wellicht weten de stieren net op tijd terug te keren en de stijgende trend te hervatten. Spannende strijd dus. De beer heeft een streepje voor. Actieve spelers schakelen over naar shortposities De waarde van uw belegging kan fluctueren. In het verleden behaalde resultaten bieden geen garantie voor de toekomst.

17 Chart Navigator - Grondstoffen week juni 2013 Goud - Vooralsnog slappe bulls Op de weekchart is sprake van een stabilisatie binnen de downtrend. De stieren wisten tweemaal op te veren vanaf afgerond , maar inmiddels hangt de koers al een aantal weken slap boven deze steunzone. Er is ruimte voor herstelprikken richting de weerstand op afgerond 1488, maar dan moeten de bulls wel witte kaarsen produceren. Daarentegen neemt de neerwaartse druk toe bij het verschijnen van zwarte candles. Onder verslechtert het technische plaatje en vervolgen de beren de weg omlaag. Een spannende steunzone dus. Actieve spelers helpen de stieren een handje richting 1488 en wellicht 1617, mits de koers boven afgerond 1322 noteert. Zilver - Twijfel onderin het veld Het is inmiddels duidelijk dat het technische plaatje negatief oogt. Echter, hier een daar proberen de stieren dapper op te veren en een herstelbeweging te starten richting afgerond 24,85. Maar vooralsnog lukt het de bulls niet om voldoende grip op de markt te krijgen. Zolang de koers boven afgerond 20,90 noteert behoort een herstelbeweging tot de mogelijkheid, maar dan moeten wel witte candles geplaatst worden. Onder 20,90 verdwijnt het laatste vangnet en ligt de weg omlaag open richting afgerond 17,40. Kortom, best wel een spannende fase. Let goed op de kleur van de candle. Shortposities zijn gerechtvaardigd, maar hou de stier in de gaten... Brent Oil - Weinig actie Op het middellange termijn speelveld is er weinig actie. Op afgerond 106,00 is een lagere top onder de sleepkabel geplaatst, maar echt sterk zijn de beren niet. De koers blijft al een aantal weken net onder de weerstand op 106,00 hangen. Kortom, de dalende trendfase verzwakt en de rappe dalingen richting het zuiden worden gestaakt. Maar zolang de koers onder de sleepkabel en onder afgerond 106,00 noteert blijft het vizier omlaag gericht, namelijk op de recente bodem op afgerond 97,00. Al met al een twijfelachtige fase net onder de sleepkabel. Even aanzien. Trendvolgende Turbospelers ondersteunen de beer en handhaven hun shortposities. Boven 106 oppassen voor de stier De waarde van uw belegging kan fluctueren. In het verleden behaalde resultaten bieden geen garantie voor de toekomst.

18 Chart Navigator Wie is Nico Bakker? Ik ben technisch analist met visuele analyse ofwel chart reading als specialisatie, waarbij ik op een eigen specifieke wijze naar markten en koersontwikkelingen kijk. Ik doe veel research op dit gebied, geef trainingen en workshops en besteed veel tijd aan kennisoverdracht. Dit laatste doe ik vooral aan de hand van columns, commentaren en analyses op bekende beleggings-websites. Daarnaast mag ik regelmatig spreken op seminars en congressen en kunt u mij zien op web-tv en zelfs volgen via Twitter. Ik benader de technische analyse vanuit een visionairs oogpunt. Ik probeer het beleggingslandschap in kaart te brengen en actieve beleggers te wijzen op kansen en bedreigingen. Een belegger bepaalt zelf wat hij met mijn informatie doet. Als er dan een mooi rendement gehaald kan worden, is mijn missie geslaagd. Ik speel daarbij niet een rol als trader, maar als coach. In mijn rol als coach staat denken en handelen in termen van waarschijnlijkheden centraal. Anders gezegd, het definiëren van scenario s is de basis voor een verantwoorde beleggingsbeslissing. Visies herzien als de markt daar aanleiding voor geeft is dan ook een discipline die niet mag ontbreken. Naast marktbeelden schetsen en routes uitzetten, gaat mijn belangstelling ook uit naar de Behavioral Finance, ofwel allerlei psychologische valkuilen en vaardigheden die bij beleggen een rol spelen. Met diverse uitspraken en beeldspraken geef ik in presentaties en workshops aan hoe emotie en discipline als rode draad tussen de oren van beleggers loopt. Ik heb mee mogen helpen de technische analyse in Nederland een gezicht te geven en dat geeft mij veel voldoening. Ik probeer nog steeds op eigen wijze vernieuwingen en andere inzichten over het voetlicht te brengen, in de veronderstelling dat u daar als actieve belegger uw voordeel mee kan doen. Kijk op voor Technische Condities, Turbo Tijd Setups en aanbevelingen en Breaking News, en op twitter.com met naam TheDailyTurbo. Dan verliest u mij geen seconde uit het oog... Chart Navigator...achter de schermen Als belegger wilt u weten hoe het beleggingslandschap eruit ziet. U wilt weten, als je het Damrak overziet, hoe de bulls en bears gemutst zijn. U wilt weten waar significante steun- en weerstandpunten liggen, ofwel cruciale navigatieniveaus. Ik noem dit ook wel kantelpunten, potentiële draaipunten in de markt. Vervolgens is het natuurlijk raadzaam om inzicht te hebben in de route die je als belegger kunt afleggen. In mijn wekelijkse nieuwsbrief Chart Navigator omschrijf ik van veel financiële titels de technische conditie, afgeleid van subjectieve en objectieve bevindingen die de weekgrafiek en enkele indicatoren prijsgeven. Ik bekijk de markten en fondsen met een min of meer vaste marktlens, om u als belegger door het financiële landschap te coachen. Naast de informatie in deze nieuwsbrief presenteer ik aanvullende technische bevindingen, tips en suggesties op de website De Chart Navigator vervult ook een rol als vraagbaak. Interessante onderwerpen, uitspraken, patronen, beeldspraken en indicatoren uit de technische analyse passeren de revue. Chart Navigator gratis abonnement Bent u na het lezen van deze Chart Navigator enthousiast en wilt u een gratis abonnement? Ga naar en klik in de carrousel op Turbo tijd met Nico Bakker. In de rechter kantlijn ziet u vervolgens een link naar de Chart Navigator Nieuwsbrief. 18 De waarde van uw belegging kan fluctueren. In het verleden behaalde resultaten bieden geen garantie voor de toekomst.

19 Dit marketing document is niet opgesteld in overeenstemming met de juridische vereisten opgenomen in Europese Richtlijn 2004/39/EC die van toepassing zijn op de promotie van onafhankelijke research. Juridische beperkingen op grond van deze richtlijn zijn derhalve voorafgaand aan de distributie van dit document niet van toepassing op RBS indien handelend in de financiële instrumenten genoemd in dit document. Dit document is opgesteld en uitgebracht door Bakker Technische Analyse Consultancy B.V. (BTAC) en verspreid door RBS. Nico Bakker is bestuurder van BTAC en hij is een onafhankelijk analist. RBS en BTAC zijn een samenwerkingsverband aangegaan waarin BTAC in ruil voor een financiële vergoeding technische analyse verzorgt en bepaalde promotionele activiteiten verricht. De technische analyses van BTAC zijn niet bedoeld als individueel beleggingsadvies of als aanbeveling tot het doen van bepaalde beleggingen. Iedere (potentiële) investering dienen beleggers te toetsen aan hun persoonlijke beleggersprofiel en te bespreken met hun adviseur. De in de technische analyses genoemde standpunten en vooruitzichten zijn door BTAC/Nico Bakker gegeven in zijn hoedanigheid als technisch analist. RBS kan van tijd tot tijd producten uitgeven die dezelfde onderliggende waarden kunnen hebben als de financiële instrumenten besproken in de technische analyses van BTAC. RBS heeft echter geen enkele betrokkenheid bij, op welke manier dan ook, invloed op, zeggenschap over of inspraak in van de totstandkoming van de technische analyses van of namens BTAC of een aan haar gelieerde onderneming of persoon. RBS is niet verantwoordelijk voor de volledigheid, juistheid en geschiktheid voor welke doeleinden dan ook en aanvaardt geen enkele aansprakelijkheid in verband met de technische analyses van BTAC of een aan haar gelieerde onderneming of persoon. The Royal Bank of Scotland plc. Alle rechten, behalve indien expliciet toegekend, worden voorbehouden. Reproductie in welke vorm ook van de inhoud van deze brochure is zonder voorafgaande schriftelijke toestemming verboden tenzij voor persoonlijk gebruik. Alle intellectuele eigendomsrechten met betrekking tot de hier genoemde indices behoren toe aan de relevante Index Sponsoren. De relevante Index Sponsoren zijn op generlei wijze betrokken bij de totstandkoming of verkoop van effecten, noch wordt door hen enig advies tot aankoop van effecten gegeven. Bij elke grafiek in dit document krijgt u met een button rechtstreeks toegang tot de etalage van de RBS Turbo s op de betreffende onderliggende titel en kunt u het prospectus inzien. TURBO en BOOSTER zijn merknamen van The Royal Bank of Scotland Group plc. 19 De waarde van uw belegging kan fluctueren. In het verleden behaalde resultaten bieden geen garantie voor de toekomst.

20 rbs.nl/markets