Chart Navigator. Botbreuken en schaafwonden... Door Nico P.R. Bakker

Transcriptie

1 TA: Chart Navigator Vrijdag 18 maart 2011 Chart Navigator Door Nico P.R. Bakker Inhoud Chart Navigator: Intermarket P. 2 AEX Hoofdfondsen P. 4 TA Vraagbaak P. 12 Top Selectie P. 13 Selectie Midkap P. 14 Marketindex Door een aaneenschakeling van heftige gebeurtenissen schieten de koersen van aandelen, valuta, rente en vele commodities heftig heen en weer. Als korte termijnspeler en wellicht intraday handelaar, wil je deze heftige bewegingen op de voet kunnen volgen en daar ook wellicht naar handelen. Maar dan heb je wel een platform nodig die de mogelijkheden biedt om die snelle koersbewegingen in kaart te brengen. En de mogelijkheden om snel orders te plaatsen, posities aan te passen en snel in te grijpen als dat nodig is, mogen natuurlijk niet ontbreken. Welnu, Marketindex van RBS is een snel en efficiënt platform om te handelen in zogenaamde CFD s. Klik op onderstaande button voor uitgebreide informatie. Klik hier voor de link Botbreuken en schaafwonden... Dit was me het weekje wel, heftig, turbulent, zwiepende barometers, forse uitslagen, jankende stieren en brullende beren. Een en ander heeft geleid tot trendbreuken op de aandelenvelden, danwel stevige correctiebewegingen. Lees in de Chart Navigator waar voor uw favoriete fondsen de cruciale kantelpunten liggen. Ook op de commodity velden zie ik heftige bewegingen, flinke uitslagen aan het valutafront komen hier nog eens bij, als actieve belegger voel je je prima thuis in deze speeltuinen. Lees in de intermarket sectie wat de verwachtingen zijn. In de Top Selectie bespreek ik de technische conditie van een drietal Turbo aandelen, die zich voorbereiden op een uitdagend steunscenario. Kijk maar eens naar de plaatjes van EADS, AXA en Cap Gemini. Drie fondsen die u mag noteren op uw actielijstje. Uit de Midkapfondsen heb ik de drie A s geselecteerd, zomaar, willekeurig, zonder directe aanleiding. Ik bespreek de technische conditie van Aalberts, AMG en ASMI. Als actieve belegger kunt u zelf beoordelen wat u met de informatie gaat doen. In de TA vraagbaak bespreek ik elke week een uiteenlopend onderwerp uit de gereedschapskist van de technisch analist. Deze week aandacht voor een specifieke golftheorie die veel aanhangers kent, de Elliott Wave golven. Goed om de basisgedachte, het concept, te kennen. Heftige turbulentie, steungrenzen zo zacht als boter, maar ook duidelijke kantelpunten die hun waarde aantonen. Juist in deze omstandigheden biedt de grafiek houvast. Vergeet daarbij niet, dat de grafiek niet liegt. Het is de emotie van de belegger die de chart kleurt. Veel succes de komende week! Nico P.R. Bakker Wilt u reageren? Heeft u opmerkingen, vragen, suggesties, aanvullingen, wilt u reageren? Doe dit dan door een te sturen naar beleggen@rbs.com.

2 Chart Navigator - Intermarket AEX index - Gezonde correctie bijna afgerond De huidige daling, ingezet vanaf 374 op de juiste plaats op de grafiek, is vooralsnog een correctiebeweging binnen een stijgend trendkanaal. De huidige candles, het lijnenspel en de indicatoren doen vermoeden dat de correctie bijna kan worden afgerond. De Fibonacci retracementgrenzen indiceren steunvorming in de zone, waar ook de sleepkabel en de trendlijn steun kunnen aanreiken. Als de RSI daar op de 50-lijn gaat bodemen en er wordt een witte candle geplaatst, is dat een uitstekende validatie van de trend. Het correctiescenario houdt nog even aan. Wachten met nieuwe of additionele aankopen tot het verschijnen van een witte candle. Dan komen de bullen weer terug. S&P 500 index - Beren drukken nog even door Met recente topvorming op 1344, gevolgd door inmiddels vier zwarte candles, is een correctie gaande, waarin de index terug gedrukt wordt richting de sleepkabel. Formeel gesproken is er best veel ruimte voor een corrigerende beweging, hetgeen ook bevestigd wordt door de RSI. Een daling tot uiterlijk 1174 behoort dus tot de mogelijkheden. Let wel, de huidige daling is vooralsnog een significante correctie binnen de uptrend, er is geenszins sprake van een trendbreuk. Bodemvorming op of boven de sleepkabel zal de trend valideren. Het wachten is op de witte candle, die de correctie kan afronden. Daarna aankopen doen in de uptrend. NIKKEI 225 index - Schokbeweging op de chart Er was al sprake van een verzwakking van de uptrend, maar dat door de aardse bewegingen in Japan de koers zo n schokbeweging zou laten zien, was uiteraard niet te voorzien. Ik noem een dergelijke koersval veelal het vallende mes waar je als belegger niet achteraan moet lopen, hoe pijnlijk de gevolgen ook zijn. Historisch marktgedrag leert ons dat na een dergelijke koersval een significant herstel optreedt, wat nu ook weer het geval is. Wacht tot de rust terugkeert, de koers in een rustiger vaarwater terecht komt, om dan de charttechnische situatie opnieuw te beoordelen. Geen actie... 2

3 Chart Navigator - Intermarket EURODOLLAR - Eurostieren houden goed stand Als ik op afstand naar de weekgrafiek kijk, dan zie ik een serie hogere toppen en hogere bodems, alsook koersvorming boven de sleepkabel, die overigens vlak verloopt. De RSI als spanningsmeter bevindt zich ruim boven de 50-lijn en bevestigt hiermee de positieve ondertoon voor de Euro. Binnen het brede kanaal is er nog een klein kanaaltje zichtbaar, met momenteel 1,3755 als eerste steunpunt en krap 1,43 als haalbaar koersdoel. Dit zijn de kantelpunten die vooralsnog van belang zijn. De dynamiek van de grafiek doet vermoeden dat we binnenkort 1,43 op de borden zien. Koopposities zijn gerechtvaardigd zolang de koers boven ruim 1,37 beweegt. BRENT OIL - Bulls blijven hangen Het lijnenspel op de grafiek doet vermoeden dat de oliestieren de touwtjes stevig in handen hebben. Zij hebben recent de koers naar fors hogere niveaus gedrukt met vooralsnog ruim 116 als top. De RSI doet vermoeden dat de markt rijp is voor een correctiebeweging, maar de stieren hebben er nog niet veel zin in. Ze blijven hangen boven de steile lijn van de trendwaaier. Deze steunlijn moet toch gebroken worden om een significante correctie te starten die de koers dan richting 100 tot 90 kan drukken. Echter, als de 116 weerstand wordt geslecht, dan is er wederom sprake van een versnelling van de uptrend. Een lastige plaats op de grafiek om actie te ondernemen, zie het even aan... GOLD - Heftige strijd rond de 1430 passage Conform verwachting hapert de uptrend in het 1430/40 gebied. Het lukt de stieren vooralsnog niet om lekker door te stomen. Kennelijk hebben zij behoefte aan een extra aanloop, even een stap terug naar de sleepkabel, om daarna de aanval op 1430/40 te heropenen. Momenteel zijn er geen indicaties die aansturen op een trendbreuk, dus voor nu is het wachten op een nieuwe hogere bodem om daarna de uptrend te vervolgen. Onder 1308 wijzigt het landschap aanzienlijk. Nu wachten op de witte candle als bevestiging van bodemvorming. Wacht met nieuwe aankopen. Straks is het weer Turbo Tijd Long...als het Engeltje langskomt... 3

4 AEGON - Omschrijving Correctie bijna of afgerond een korte headline bij de onderliggende. De Zolang middellange de koers termijn onder technische 5,69 noteert conditie kan ziet de koers nog terug steeds naar goed niveaus uit, zij het tot dat uiterlijk op korte 4,74, termijn gelijk een aan correctie een 61,8% aannemelijk retracementgrens... is. De index bevindt, zo zich schreef immers ik tegen onlangs. de Welnu, bovenkant de beren van het zijn stijgende hard op trendkanaal. weg naar lagere Dit impliceert niveaus, waarbij topvorming de 5,16 en weerstand zwakke steun rond al 315. is weggeslagen Een stap terug Er naar is niveaus vooralsnog rond sprake 272 zou van interessant een correctiefase, zijn. Daarmee een trendbreuk wordt immers komt voorlopig de brede niet omkeerformatie zicht. Een nieuwe afgerond. hogere Bodemvorming bodem boven in op de of sleepkabel, boven 272 ingeluid is een met zeer een sterk mooie bullish witte signaal. candle, De indiceert stieren zullen het einde aansluitend van de de correctie. weg omhoog Gaan we inzetten het Engeltje richting volgende 350 zelfs week hoger. zien? Er start dan immers een nieuwe middellange termijn uptrend. De dalingswinsten kunnen langzaam Wacht maar zeker op bodemvorming worden verzilverd. voor additionele beleggers long posities. zien Korte uit naar winsten nieuwe veilig Actieve stellen. instapkansen aan de koopkant. AHOLD - Omschrijving Technische conditie of een blijft korte zwak headline bij de onderliggende. De Langzaam middellange maar termijn zeker technische verpietert conditie technische ziet er beeld. nog steeds De eerder goed uit, ingezette zij het het dat serie op lagere korte toppen termijn en een lagere correctie bodems aannemelijk wordt uitgebreid. is. De index De bevindt koers bevindt zich immers zich tegen ook ruim de onder bovenkant de sleepkabel, van het stijgende terwijl de trendkanaal. RSI ver onder Dit de impliceert 50 lijn noteert. topvorming Al met en al weerstand indicaties die rond wijzen 315. in Een de stap richting terug van naar de niveaus beer. Nog rond even 272 en zou de interessant onderkant zijn. van het Daarmee wordt immers de brede omkeerformatie afgerond. Bodemvorming dalende trendkanaal wordt bereikt, waarbij de RSI het OS terrein zal betreden. Dat zal op of boven 272 is een zeer sterk bullish signaal. De stieren zullen aansluitend aanleiding zijn voor bodemvorming en een significante herstelbeweging binnen het de weg omhoog inzetten richting 350 en dalende kanaal. Kortom, de stieren komen zelfs hoger. Er start dan immers een nieuwe middellange termijn uptrend. wel terug, maar kunnen het tij nog niet keren. Bij het verschijnen van een witte candle Wacht op bodemvorming voor additionele long posities. Korte winsten veilig worden speculanten actief. Andere stellen. beleggers wachten rustig af. AIR FRANCE KLM- - Omschrijving De stieren falen of een korte headline bij de onderliggende. De Het middellange is slechts een termijn eerste technische indicatie conditie herstel, ziet er er moet nog meer steeds gebeuren goed uit, om zij het dat predikaat op korte koopwaardig termijn een af correctie te geven. aan- Het van nemelijk algemene is. De beursklimaat index bevindt werkt zich immers tegen niet mee de om bovenkant een significante van het opmars stijgende te trendkanaal. starten. Ik wacht Dit impliceert op een topvorming tweede witte en weerstand candle om rond dan 315. zo mogelijk Een stap Turbo terug naar Tijd niveaus Long toe rond te 272 kennen... zo zou interessant luidde zijn. mijn Daarmee commentaar wordt na de immers eerste de herstelpoging. brede omkeerformatie Welnu,de stieren afgerond. laten Bodemvorming het volledig op afweten, of boven ze 272 vallen is een terug zeer onder sterk bullish sleepkabel signaal. en De onder stieren de zullen nieuwe aansluitend trendlijn. de de De weg start omhoog van een inzetten nieuwe richting uptrend 350 wordt en zelfs hierdoor hoger. voorlopig Er start dan uitgesteld. immers een Voor nieuwe even middellange aanzien wat termijn gaat uptrend. gebeuren... nu Wacht Kruit droog op bodemvorming houden en wachten voor additionele nieuwe long setup posities. voor aantrekkelijke Korte winsten acties. veilig op een stellen. 4

5 AKZO NOBEL - Pullback zet de grafiek flink onder druk De scherpe terugval van de koers onder de steunzone maakt een einde aan het breakoutscenario. De verwachte opmars naar 55,00 komt te vervallen, althans wordt uitgesteld. De huidige terugval is niet voldoende om een dalende trend te starten, de sleepkabel kan immers nog voor steun zorgen. Daar is nu het wachten op, volgende week graag een witte candle op de gemiddeldelijn, dan zou het wel weer eens Turbo Tijd kunnen worden. De huidige overgangsfase vraagt om enige terughoudendheid. Het wordt spannend, de kleur van de candle komende week is bepalend..., is dus zwart geworden, einde oefening voor de stier... ARCELOR MITTAL - Neerwaartse druk wordt flink opgevoerd Het landschap wordt er voor dit fonds niet beter op. Er is sprake van koersvorming onder een redelijk vlakke sleepkabel, dus van een sterke trend is geen sprake. De neerwaartse druk wordt opgevoerd richting de steunzone. Er is voldoende ruimte voor de beer om naar die zone te bewegen en daar mogelijk te gaan bodemen. De RSI die zal tegen die tijd tegen de groene OS lijn aanschurken, hetgeen bodemvorming aanwakkert. Als er dan ook een witte candle wordt geplaatst, zijn er voldoende bouwstenen voor een uitdagend steunscenario. Laten we daar maar even op wachten. Een zijlijnpositie is nog steeds gerechtvaardigd, wacht op een mogelijk steunscenario... ASML - De beren zijn nog even aan zet De beren laten zich flink horen, zij trappen de koers flink in elkaar. Echter, de huidige stap terug is slechts een stevige correctie in de uptrend. De RSI doet vermoeden dat de daling nog niet voorbij is, de koers kan verder terug richting afgerond 27,00. Bodemvorming aldaar zal een sterke zet van de stier zijn. Bovendien komt daar de sleepkabel ook de markt binnen en ligt daar de eerste grens van de FIBO boog. Kortom, de beren zijn nog even aan zet, straks nemen de stieren het stokje over. Volgende week Engeltjes-tijd? Wacht nog even op duidelijke bodemvorming om daarna de stieren te helpen de uptrend nieuw leven in te blazen. De correctie kan binnenkort worden afgerond... 5

6 BAM - Koers valt terug naar de sleepkabel Ook het koersverloop van BAM heeft last van de heftige turbulentie op het Damrak. De koers wordt vanaf de recente 5,21 top rap in elkaar gedrukt richting de trendlijn, die thans zwaar onder vuur ligt. Fractioneel hieronder ligt op 4,48 de sleepkabel die een verdere koersval moet tegengaan om de eerder gestarte uptrend intact te laten. Met andere woorden, de ondertoon is nog licht positief, er is weinig speelruimte aan de onderkant van het speelveld. Met de kantelpunten op 4,48 en 5,21 moeten de stieren binnenkort hun krachten tonen. Kopen op zwakte blijft de strategie, zolang de koers boven 4,48 noteert. Het wordt wel spannend... BOSKALIS - Correctie in uptrend bijna teneinde `Momenteel is een kortstondige correctiebeweging gaande, die de koers terugdrukt naar de trendlijn en sleepkabel. Bodemvorming aldaar valideert de uptrend en zal voor de stieren het signaal zijn om terug te keren in de arena. Onder 33,70 verpietert het landschap aanzienlijk...` zo schreef ik vorige week. Het is de beer inmiddels gelukt om de trendlijn en het kritieke niveau rond 33,70 te bereiken. Met de RSI op de 50-lijn is dit de ideale plek op de grafiek om te gaan bodemen als inleiding voor de hervatting van de uptrend. Ik zie graag volgende week een witte candle, dan ga ik Turbo Tijd long toe kennen. Het wordt weer tijd om in te stappen... CORIO - Koers test kritieke steungrens De stieren hebben het moeilijk maar lijken te overleven, nu de kritieke steungrens op 44,20 lijkt te houden. De strijd is heftig rond de sleepkabel die nog steeds een vlak verloop toont. De bereidheid om overtuigend richting te kiezen is er dus nog niet. De kantelpunten zijn duidelijk, afgerond 44,20 steun en 49,50 weerstand. Zolang de koers tussen deze grenzen beweegt, hou ik het op een neutraal technisch beeld. Buiten deze grenzen kan er uiteraard een significante beweging van start gaan. De grafiek nodigt niet uit om al te actief aan de koop- of verkoopkant actief te zijn.een zijlijnpositie is gerechtvaardigd zolang de koers binnen de genoemde kantelpunten beweegt. 6

7 DSM - Stabilisatie in het stijgende trendkanaal `Koersvorming onder 41,60 luidt een diepe correctie in naar 36, zo schreef ik vorige week. De beren hebben dit goed opgepakt en de koers onder 41,60 gedrukt. De lichte stabilisatie is dus overgegaan naar een correctie. Geen ramp, want de trendlijn en sleepkabel liggen dicht in de buurt. Die moeten de daling opvangen en de stieren straks de gelegenheid geven om de uptrend nieuw leven in te blazen. De RSI heeft inmiddels de 50-lijn bereikt met vlak daaronder al de OS-lijn. Bodemvorming lijkt nabij. Het wachten is op de witte candle als finale bevestiging. Bij het witte Engeltje kan de uptrend worden hervat. Dat biedt nieuwe instapkansen. FUGRO - Dubbele top houdt de stier tegen Zolang de koers onder 62,50 noteert, inmiddels uitgegroeid tot een dubbele topformatie, groeit de kans op een correctie naar 55,75; hieronder moet de sleepkabel steun aanreiken. Een en ander impliceert dat de huidige uptrend flinke haarscheuren oploopt. De stieren raken vermoeid, zij willen pauzeren, zodat de beren de kans krijgen om de koers omlaag te drukken... zo schreef ik onlangs al. Ik wijzig niets aan deze visie, zij het dat ik kan melden dat het eerste koersdoel op 55,75 ruim is gehaald. Met een RSI op de 50-lijn komt het moment van bodemvorming dichterbij. Het eerder afgegeven weerstandscenario heeft de nodige puntjes opgeleverd. Stel alvast wat dalingswinsten veilig. HEINEKEN - Vlak landschap Er wijzigt vooralsnog niets in de technische conditie van dit fonds. Het landschap toont vlak tussen afgerond 35,00 steun en weerstand. Door de turbulentie op het Damrak wordt de koers naar de steungrens gedrukt, waardoor binnenkort de bullen hun krachten weer mogen tonen. Of zullen ze falen, waardoor de beren de kans krijgen om een downtrend te starten? Een week slotkoers onder 35,00, liefst met een lange zwarte candle, is de nekslag voor de stier. Omgekeerd geredeneerd geldt bij een lange witte candle dat de bulls gaan proberen de bovenkant van het speelveld te bereiken. Blijf nog even aan de zijlijn... 7

8 ING GROEP - Lichte correctie in ontwikkeling De spelers houden zich uitstekend aan de spelregels. Na topvorming rond 9,30, keurig tegen de trendkanaallijn aan, volgde een correctie die nog in volle gang is. Zowel de grafiek als de indicatoren indiceren dalingspotentieel naar niveaus rond maximaal Echter, bij het verschijnen van een witte candle op een hoger niveau, kan de correctie eerder worden afgerond. Ik geef de beren de ruimte om op zoek te gaan naar een aantrekkelijke hogere bodem, liefst in combinatie met een RSI op de 50 lijn, om daarna de uptrend te hervatten. De hogere bodem komt eraan, nog even geduld. Als u short posities heeft ingenomen, stel dan op tijd de winst veilig. KPN - Het blijft een wispelturig speelveld Het charttechnische beeld ziet er nog steeds wispelturig uit. Ik zie lagere toppen en hogere bodems en ik zie koersvorming rond een afvlakkende sleepkabel. Een troosteloos en besluiteloos plaatje, de spelers wachten af en weten niet wat ze moeten doen. Er worden wel dappere pogingen ondernomen, zowel naar boven als naar beneden, maar per saldo schiet het allemaal niet op. Het wordt wel interessant als de koers uit de driehoek breekt. Een eerste poging daartoe is gestrand, maar eens bezien of de stieren kunnen terugkomen. Volg de strijd aan de zijlijn van het veld, wacht op overtuigende signalen, in de wetenschap een stuk te missen van een nieuwe beweging. PHILIPS - Overgangsfase naar lagere niveaus Weken lang bleef de koers vastgeplakt tegen de sleepkabel, er kwam geen beweging in. Deze week is het de beren gelukt om de koers weg te trekken van de sleepkabel en in een redelijke vaart weg te zakken naar de 20,50/21,00 steunzone. De RSI bevindt zich inmiddels dicht bij OS-lijn, dus bodemvorming rond de steunzone sluit ik niet uit. Dit doet niets af aan het feit dat de technische conditie flink verpietert en dat er pas een koopconditie van start gaat koersvorming boven 24,00. Voor speculanten is er straks wellicht een uitdagend instapmoment. Speculanten stappen in bij het verschijnen van een witte candle. Andere beleggers wachten op koersvorming boven de sleepkabel. 8

9 RANDSTAD - Stieren proberen te overleven De koers wordt weliswaar omlaag gedrukt, maar het stijgende trendkanaal komt vooralsnog niet in gevaar. Sterker nog, zowel de trendlijn als de sleepkabel houden de huidige koersval wel eens op kunnen vangen. Dat is immers een belangrijke taak van deze lijnen. Dan is het aannemelijk te veronderstellen dat er komende week een witte candle wordt gevormd als inleiding voor bodemvorming met aansluitend een hervatting van de uptrend. Een eerste aanzet om een rally te starten met zicht op ruim 43,00 is dan de conclusie. Ook voor dit fonds geldt dat een witte candle nodig is om de eerste koopacties op te kunnen tuigen. REED ELSEVIER - Breakoutbeweging in volle gang U ziet het op de grafiek, de beren hebben flink huisgehouden, ze zijn bezig met een heftige breakoutbeweging. Waar de vrije val wordt tegengehouden, is moeilijk aan te geven. Belangrijker is de pullback beweging die zal volgen. Die opleving moet een lagere top opleveren onder de sleepkabel, om daarna een downtrend te starten. Of breken de stieren toch weer terug en hebben we dan te maken met een zogenaamde bear trap? Nu eerst wachten op het afronden van de breakoutbeweging. Speculanten staan te trappelen aan de koopkant, zij willen graag profiteren van de pullback. Bij de start van een witte candle mogen zij hun gang gaan. ROYAL DUTCH SHELL - Stevige correctie in volle gang De eerder ingezette en ook verwachte correctiebeweging is nog in volle gang. De koers wordt flink in elkaar gedrukt richting de trendlijn en sleepkabel. De verwachting is dat rond 23,00 steun gevonden wordt tevens gelijk aan een 50% retracementgrens. Bodemvorming aldaar valideert de uptrend en biedt nieuwe instapkansen. Vooralsnog worden er zwarte candles geplaatst en zakt de RSI onder de 50- lijn, dus voeren de beren stevig de regie. Blijf hen maar volgen, het wordt vanzelf duidelijk wanneer de beren moe zijn en de stieren terugkeren. Dalingswinsten goed bewaken en voorbereidingen treffen voor nieuwe aankopen. 9

10 SBM OFFSHORE - Koers doet stap terug Er is al geruime tijd sprake van een stevig aantrekkende koers. Zonder noemenswaardige correcties is de koers omhoog gestuwd, de stieren zijn goed bezig. Toch tonen zij lichte vermoeidheidsverschijnselen, wat vooral tot uiting komt in het verloop van de RSI. Deze spanningsmeter valt rap terug naar de 50 lijn en indiceert hiermee toenemende neerwaartse druk. Bij koersvorming onder afgerond 17,00 gaat de correctie echt van start, waarbij ik een daling tot uiterlijk 14,50 niet uitsluit. Daar zal de sleepkabel de stieren opvangen. Bewaak lopende posities scherp, geen nieuwe aankopen doen, wacht op een nieuwe Turbo Tijd Setup. TNT - Beren hebben de touwtjes stevig in handen De beren laten voor de vijfde achtereenvolgende week wederom horen dat zij er nog zijn. De koers wordt rap in elkaar gedrukt richting de trendkanaallijn. Deze lijn indiceert steun rond 16,40, 40 tevens gelijk aan een zwak Pivot Low punt uit het verleden. Ik volg liever de stand van de RSI, die moet aangeven wanneer er sprake is van overdreven sentiment aan de onderkant van het speelveld, waardoor de kans op bodemvorming en een correctie toeneemt. Voorlopig zijn de beren aan zet, zij laten binnenkort weten wanneer speculanten hun gang kunnen gaan. Het moment om de pullback aan de koopkant van de markt te gaan bespelen, komt steeds dichterbij... TOMTOM - Heftige strijd rond de sleepkabel Een zwarte candle daarentegen met slotkoers onder 6,03 is een volgende nekslag voor de stier. Zie de strijd even aan, wacht rustig op een duidelijk signaal... zo luidde vorige week mijn commentaar. Welnu, het landschap is er deze week niet beter op geworden, de druk wordt nog flink opgevoerd, de stieren hebben nog weinig in de melk te brokkelen. Toch is het te vroeg om te spreken van een nieuwe downtrend, daartoe is de huidige koersvorming te mager en werkt de sleepkabel teveel als magneetje op de koers. Even afwachten dus. Gezien het onzekere landschap is een zijlijnpositie gerechtvaardigd. Volg de strijd op veilige afstand. 10

11 UNIBAIL RODAMCO - Spelers plakt rond de sleepkabel Met de kleine opwaartse en neerwaartse bewegingen geven de marktspelers te kennen er even geen zin in te hebben. Zij houden de koers dicht bij de sleepkabel, waardoor de RSI ook rond de 50-lijn kronkelt. Anders gezegd, de trendmatigheid loopt uit de grafiek, het momentum smelt, de koers valt stil. Dan is het raadzaam om de kantelpunten te raadplegen, om vast te stellen wanneer er weer een significante koersbeweging van start kan gaan. Aan de onderkant is dit 137,60 aan de bovenkant ligt 150,80 als draaipunt. Zolang de koers binnen deze triggers beweegt, overheerst een neutraal beeld. Een pas op de plaats rust, in afwachting van een nieuwe, duidelijke richting... UNILEVER - Steunzone weer zwaar onder druk De contouren van een trading range worden steeds duidelijker. De gemiddeldelijn gaat ook steeds vlakker lopen, ter illustratie van het feit dat er niet overtuigend richting wordt gekozen. De onderkant van de bandbreedte wordt gevormd door de afgerond 21,00-21,50 steunzone en wordt deze week flink onder vuur genomen De bovenkant van de trading range ligt overduidelijk op 24,00. Al met al een aantrekkelijk maar klein speelveld voor actieve beleggers. Als volgende week het witte engeltje langskomt, is dit voor speculanten een uitnodiging om de stieren te helpen. Het wordt erop of eronder voor de stier. De kleur van de komende candle is bepalend... WERELDHAVE - De stieren vallen licht terug Na de uitbraak uit de driehoek volgde een magere opleving, die stukliep fractioneel onder de 75,30 top. Aansluitend volgde logischerwijs een pullback, met de intentie de uitbraak te valideren. Deze pullback is nog in volle gang en mag wat mij betreft aanhouden tot circa 70,00. De RSI blijft keurig boven de 50-lijn hangen, ook de sleepkabel houdt de bulls in de race. Met andere woorden, de ondertoon is gematigd positief, de stieren doen wel een stap terug maar dat past in het technische plaatje. Het wachten is op duidelijke bodemvorming om daarna de uptrend nieuw leven in te blazen. Actieve beleggers hebben hun breakout winsten veilig gesteld en wachten nu op nieuwe aankoopmomenten. 11

12 WOLTERS KLUWER - Grillige uptrend zwaar onder druk Conform verwachting, kijk naar de top op krap 18,00, in combinatie met een RSI boven de OB-lijn, werd de koers in elkaar gedrukt, als zijnde een gezonde correctie in de uptrend. Echter, de beren hebben wel erg hard op het gaspedaal gedrukt, zij hebben de sleepkabel licht gepenetreerd. De RSI is door deze beren tik op OS terrein belandt, dus de ergste daling lijkt voorbij. Wellicht nog wat prikjes richting 15,25, maar daarna wordt het hoog tijd dat de stieren terugkomen om te proberen de koers weer richting het noorden te drukken. De winsten waren verzilverd, nu wordt het weer tijd voor hernieuwde aankopen als tenminste het engeltje langskomt. Volgende week wellicht? Technische Analyse Vraagbaak: Spelregels, Kennisoverdracht, Inzicht en Praktisch gebruik Wat is een Elliott Wave golf? Als een koers in een trendfase beweegt, is er sprake van een duidelijke richting. De tendens tot stijgen of dalen is duidelijk zichtbaar door de serie hogere toppen en hogere bodems (uptrend) of lagere toppen en lagere bodems (downtrend). Anders gezegd, de koers swingt omhoog en omlaag en laat daarbij een min of meer duidelijke zigzagbeweging zien. Deze zigzagbewegingen worden ook wel cycles genoemd.. Elke cycle bestaat dan uit een aantal opgaande bewegingen, ofwel actiebewegingen, afgewisseld met dalende bewegingen, ofwel reactie bewegingen. Nu heeft ene Ralph Elliott zijn levenswerk er van gemaakt om te achterhalen hoe die cycles er uit zien op de aandelenvelden. Hij gebruikt hiertoe de bevindingen van Leonardo Fibonacci om de cycles inzichtelijk te maken. De Fibonacci getallenreeks, maar ook de verhoudingsgetallen spelen een belangrijke rol bij de Elliott Waves van Ralph. Ik kan niet in detail treden, voor nu slechts een summiere telling van de golven. Ralph Elliott heeft aangetoond dat elke significante opleving bestaat uit een achttal bewegingen. In de linker figuur staat een stijging afgebeeld (bullmarket), onderverdeeld in drie actiebewegingen, te weten golf 1, 3 en 5 (impulsgolven), afgewisseld met twee reactiebewegingen, te weten golf 2 en 4 (reactiegolven). Daarna volgt een driepootje, de A-B-C beweging, als zijnde een zwaardere correctiebeweging. Er zijn wel wat variaties denkbaar, maar de basisstructuur is de A-B-C golf. Een van de praktische voordelen van deze structuur is, dat als je weet welke golf geweest is, de volgende beweging kunt voorspellen. Als voorbeeld, na reactiegolf 2 moet een nieuwe actiegolf 3 volgen. Na 3 komt 4, na de beweging komt de A-B-C beweging, begrijpt u? Met Ralph Elliott kun je dus best aardig voorspellen. In de rechterfiguur staat de golvenstructuur voor een Bear Market afgebeeld. Het moge duidelijk zijn dat daarbij de gehele golvenstructuur omlaag is gericht. Bull Market telling Bear Market telling 12

13 Chart Navigator - Top Selectie EADS - Komen de stieren terug? Het technische plaatje van dit fonds ziet er uitstekend uit. De koers heeft geen last van de heftige turbulentie op de aandelenvelden. Natuurlijk zakt de koers wel mee, maar dit mag worden betiteld als stevige correctie binnen de uptrend. Kijk eens naar de mooie serie hogere toppen en hogere bodems en de fier oplopende sleepkabel, die onderschrijven de dominante positie van de stier. De RSI is inmiddels bij de 50 lijn aanbeland, dus steunvorming lijkt aanstaande. Dit is ook de ideale plek op de grafiek om een nieuwe hogere bodem te plaatsen. Volgende week graag een witte candle en de stieren zijn terug. Noteer dit fonds op uw actielijstje. Het aankoopmoment komt eraan... AXA - Wispelturig landschap met uitdagende kansen Van een duidelijke trend is geen sprake, ook zie ik geen trading range, de koers springt heen en weer, waarbij de sleepkabel wel zijn dienst bewijst als steun- en weerstand lijn. De koers is recent teruggevallen van ruim16,00 naar de sleepkabel die rond 14,00 de markt binnenkomt. Met een RSI die zwaar worstelt met de 50 lijn, zou rond de huidige niveaus een hogere bodem geplaatst kunnen worden. Er zijn dus wat bouwsteentjes voor een positief getint scenario. Een extra bouwsteen in de vorm van een witte candle is wel gewenst. Als er volgende week een witte candle wordt gevormd, is dit voor de actieve belegger aanleiding om voorzichtig wat aankopen te doen. CAP GEMINI- Nog even en de stieren komen terug Het koersverloop toont per saldo een stijging tendens. Regelmatig hebben de stieren moeite om de koers boven de sleepkabel te houden, maar uiteindelijk lukt het ze wel. Momenteel is een stevige correctie gaande, maar het ziet er naar uit dat de vierde zwarte candle op rij de laatste is in de correctieve beweging. De sleepkabel ligt dichtbij, de 50 lijn op de RSI is in zicht en een 50% retracementgrens kan voor steun zorgen. Volgende week een witte candle er bij en er zijn voldoende indicaties om te veronderstellen dat de stieren terugkeren en de aanval op de recente top op ruim 43 gaan inzetten. Blijf dit fonds goed volgen, er komt straks een aantrekkelijk aankoopmoment langs... 13

14 Chart Navigator - Selectie Midkap AALBERTS - Stabilisatie in de uptrend Het is genoegzaam bekend dat de koers van dit fonds al geruime tijd in een mooie stijgende trend beweegt. Vooral de sleepkabel speelt hierbij een belangrijke rol. De objectieve trendmeter loopt gestaag omhoog en is een uitstekend vangnet voor de kopers. Momenteel ligt er reeds steun op ruim 14,00, de sleepkabel ligt een euro lager. Er is dus voldoende ruimte voor corrigerende bewegingen, zonder dat de trend in gevaar komt. Anders gezegd, onder ruim 14,00 gaat een diepe correctie van start. Boven in het veld ligt krap 16,00 als trigger. Koersvorming hierboven is een nieuwe impuls in de uptrend. Onder 14,00 of boven 16,00 weer in actie komen. AMG - Stieren breken uit De koers van dit fonds trekt zich niets aan van de turbulentie op de aandelenvelden. Sterker nog, de stieren breken door de 13,74 weerstand en zorgen daarbij voor een stevige impuls in de uptrend. De technische conditie verbetert daardoor aanzienlijk. De RSI geeft nog voldoende stijgingsruimte, voordat een significante correctie van start kan gaan. Ik heb twee lijnen ingetekend, die aangeven dat er op zich sprake is van een smal stijgend trendkanaal. Deze lijnen zijn de routepaaltjes voor de komende tijd. Maar eens bezien tot hoe ver de stieren kunnen opstomen. Mits de koers boven de groene lijn beweegt, is de koopconditie valide en kunnen koopposities worden aangehouden. ASMI - Veel ruimte voor een corrigerende beweging Op de weekgrafiek is duidelijk zichtbaar dat recent de koers flink omhoog gestuwd is. Bij topvorming in de zone gaf de RSI al aan dat het hoog tijd werd voor een correctie, mede gevoed door de negatieve divergentie op de spanningsmeter. Inmiddels is de correctie al vier weken aan de gang en er is nog meer ruimte voor de beer. Een flinke prik richting 21,50 sluit ik niet uit, maar daarna wordt het tijd voor de stier om de actuele uptrend nieuw leven in te blazen. De RSI doet vermoeden dat de trend intact blijft. Kortom, de beren zijn nog even aan zet, maar de stieren maken zich klaar. Nog even en het wordt tijd om nieuwe aankopen te doen. 14

15 Chart Navigator...achter de schermen Als belegger wilt u weten hoe het beleggingslandschap eruit ziet. U wilt weten, als je het Damrak overziet, hoe de bulls en bears gemutst zijn. U wilt weten waar significante steun- en weerstandpunten liggen, ofwel cruciale navigatieniveaus. Ik noem dit ook wel kantelpunten, potentiële draaipunten in de markt. Vervolgens is het natuurlijk raadzaam om inzicht te hebben in de route die je als belegger kunt afleggen. In mijn wekelijkse nieuwsbrief Chart Navigator omschrijf ik van veel financiële titels de technische conditie, afgeleid van subjectieve en objectieve bevindingen die de weekgrafiek en enkele indicatoren prijsgeven. Ik bekijk de markten en fondsen met een min of meer vaste marktlens, om u als belegger door het financiële landschap te coachen. Naast de informatie in deze nieuwsbrief presenteer ik aanvullende technische bevindingen, tips en suggesties op de website www. rbs.nl/markets. De Chart Navigator vervult ook een rol als vraagbaak. Interessante onderwerpen, uitspraken, patronen, beeldspraken en indicatoren uit de technische analyse passeren de revue. Wie is Nico Bakker? Ik ben technisch analist met visuele analyse ofwel chart reading als specialisatie, waarbij ik op een eigen specifieke wijze naar markten en koersontwikkelingen kijk. Ik doe veel research op dit gebied, geef trainingen en workshops en besteed veel tijd aan kennisoverdracht. Dit laatste doe ik ook middels columns, commentaren en analyses op bekende beleggings-websites. Daarnaast mag ik regelmatig spreken op seminars en congressen en kunt u mij zien op web-tv en zelfs volgen via Twitter. Ik benader de technische analyse vanuit een visionairs oogpunt. Ik probeer het beleggingslandschap in kaart te brengen en actieve beleggers te wijzen op kansen en bedreigingen. Een belegger bepaalt zelf wat hij met mijn informatie doet. Als er dan een mooi rendement gehaald kan worden, is mijn missie geslaagd. Ik speel daarbij niet een rol als trader, maar als coach. In mijn rol als coach staat denken en handelen in termen van waarschijnlijkheden centraal. Anders gezegd, het definiëren van scenario s is de basis voor een verantwoorde beleggingsbeslissing. Visies herzien als de markt daar aanleiding voor geeft is dan ook een discipline die niet mag ontbreken. Naast marktbeelden schetsen en routes uitzetten, gaat mijn belangstelling ook uit naar de Behavioral Finance, ofwel allerlei psychologische valkuilen en vaardigheden die bij beleggen een rol spelen. Met diverse uitspraken en beeldspraken geef ik in presentaties en workshops aan hoe emotie en discipline als rode draad tussen de oren van beleggers loopt. Ik heb mee mogen helpen de technische analyse in Nederland een gezicht te geven en dat geeft mij veel voldoening. Ik probeer nog steeds op eigen wijze vernieuwingen en andere inzichten over het voetlicht te brengen, in de veronderstelling dat u daar als actieve belegger uw voordeel mee kan doen. Kijk op voor Technische Condities, Turbo Tijd suggesties en aanbevelingen en Breaking News, en op twitter.com met naam TheDailyTurbo. Dan verliest u mij geen seconde uit het oog... Chart Navigator abonnement Bent u na het lezen van deze Chart Navigator enthousiast en wilt u een gratis abonnement? Ga naar markets en klik in de carrousel op Turbo tijd met Nico Bakker. In de rechter kantlijn ziet u vervolgens een link naar de Chart Navigator Nieuwsbrief. 15

16 Disclaimer Dit marketing document is niet opgesteld in overeenstemming met de juridische vereisten opgenomen in Europese Richtlijn 2004/39/EC die van toepassing zijn op de promotie van onafhankelijke research. Juridische beperkingen op grond van deze richtlijn zijn derhalve voorafgaand aan de distributie van dit document niet van toepassing op RBS indien handelend in de financiële instrumenten genoemd in dit document. Dit document is opgesteld en uitgebracht door Bakker Technische Analyse Consultancy B.V. (BTAC) en verspreid door RBS. Nico Bakker is bestuurder van BTAC en hij is een onafhankelijk analist. RBS en BTAC zijn een samenwerkingsverband aangegaan waarin BTAC in ruil voor een financiële vergoeding technische analyse verzorgt en bepaalde promotionele activiteiten verricht. De technische analyses van BTAC zijn niet bedoeld als individueel beleggingsadvies of als aanbeveling tot het doen van bepaalde beleggingen. Iedere (potentiële) investering dienen beleggers te toetsen aan hun persoonlijke beleggersprofiel en te bespreken met hun adviseur. De in de technische analyses genoemde standpunten en vooruitzichten zijn door BTAC/Nico Bakker gegeven in zijn hoedanigheid als technisch analist. RBS kan van tijd tot tijd producten uitgeven die dezelfde onderliggende waarden kunnen hebben als de financiële instrumenten besproken in de technische analyses van BTAC. RBS heeft echter geen enkele betrokkenheid bij, op welke manier dan ook, invloed op, zeggenschap over of inspraak in van de totstandkoming van de technische analyses van of namens BTAC of een aan haar gelieerde onderneming of persoon. RBS is niet verantwoordelijk voor de volledigheid, juistheid en geschiktheid voor welke doeleinden dan ook en aanvaardt geen enkele aansprakelijkheid in verband met de technische analyses van BTAC of een aan haar gelieerde onderneming of persoon. The Royal Bank of Scotland plc. Alle rechten, behalve indien expliciet toegekend, worden voorbehouden. Reproductie in welke vorm ook van de inhoud van deze brochure is zonder voorafgaande schriftelijke toestemming verboden tenzij voor persoonlijk gebruik. Alle intellectuele eigendomsrechten met betrekking tot de hier genoemde indices behoren toe aan de relevante Index Sponsoren. De relevante Index Sponsoren zijn op generlei wijze betrokken bij de totstandkoming of verkoop van effecten, noch wordt door hen enig advies tot aankoop van effecten gegeven. Bij elke grafiek in dit document krijgt u met een button rechtstreeks toegang tot de etalage van de RBS Turbo s op de betreffende onderliggende titel en kunt u het prospectus inzien. Meer informatie? Ga snel naar of bel 0900-MARKETS ( ; lokaal tarief)