Chart Navigator - week 26/2012

Transcriptie

1 RBS Markets - Door Nico P.R.Bakker Chart Navigator - week 26/2012 Meer informatie Ga naar of bel 0900-MARKETS ( ; lokaal tarief) Hoopvolle herstelpogingen, maar ook onverwachte berentikken, dat is er gaande op de aandelenvelden. De eerder gestarte uitbodemingsprocessen lopen een deuk op, maar zijn nog valide. De Tamme bullenparade zorgt voor twijfel en lichte wanhoop. Gaat het lukken of niet? Blijven de steunpunten liggen? Zullen de beren verslappen? Wanneer gaan de stieren er echt van door? Nagelbijtend volgen we de strijd aan het front... Charts van de AEX hoofdfondsen zijn bijgewerkt tot en met de slotkoers van donderdag 28 juni... Suffe stieren De recente stierenprikken waren hoopvol, ze gaven het uitbodemingsproces enige glans. Toch slaan de beren nog steeds links en rechts toe, waardoor menige stier suf om zich heen kijkt. Of dat ook het geval is bij uw favoriete fondsen kunt u zien op de geactualiseerde grafieken, kijk waar de cruciale kantelpunten liggen. Op de intermarket velden is er de afgelopen week nauwelijks iets gebeurd. De smaakmakers Goud, Zilver, EuroDollar en BrentOil toonden vrijwel geen beweging, zij het dat de Oliestieren wel aardig herstelden. Lees de commentaren en bestudeer de plaatjes om in te kunnen schatten wat deze koersen verder gaan doen. In de sectie Grondstoffen (selectie) bespreek ik de technische conditie van Koper (ook hier tamme stierenstootjes), Koffie (hoopvolle oplevingen) en Soyabeans (hapering bij de bulls) Bij de buitenlandse RBS Turbotitels aanschouw ik ook tamme bullenparades. Kijk maar eens naar de charts van Bank of America (ritje richting noorden), Goldman Sachs (poging om uit te bodemen) en EADS (stieren willen de lucht in). Uit de selectie Midkapfondsen bespreek ik de technische conditie van Aalberts (stieren laten een flinke veer), CSM (moeizaam keerpunt) en Vopak (negatieve divergentie). Kijk, lees en oordeel wat u er van vindt... In mijn wekelijkse nieuwsbrief schets ik technische condities en geef ik inzicht in kansen en bedreigingen. Ik ventileer visies, geen tips. Met mijn marktlens probeer ik aan te geven wanneer het Turbo Tijd is, ofwel het geschikste moment op de chart om toe te slaan. Dit impliceert dat je als actieve belegger merendeels aan de zijlijn staat. In de TA vraagbaak bespreek ik deze week twee van mijn one-liners die betrekking hebben op visie, tip en Turbo Tijd. Doe uw voordeel er mee. RBS Obligaties Vindt u de huidige aandelenmarkten veel te riskant? Bent u op zoek naar beleggingsalternatieven om toch rendement te maken op uw geld? Overweeg dan om iets in RBS Obligaties te doen. Alle informatie, brochures en overzichten vindt u op de websitepagina RBS Obligaties. Nico P.R. Bakker Inhoud Chart Navigator: Indices P. 2 AEX Hoofdfondsen P. 4 TA Vraagbaak P. 12 Obligaties P. 12 Valuta P. 13 Grondstoffen P. 14 Turbo Titels Buitenland P. 16 Midkapfondsen P. 17 Info P. 18 Wilt u reageren? Heeft u opmerkingen, vragen, suggesties, aanvullingen, wilt u reageren? Doe dit dan door een te sturen naar beleggen@rbs.com. Op het moment van schrijven heeft Nico Bakker noch in privé, noch zakelijk een positie in de onderliggende waarden zoals beschreven in deze Chart Navigator en zijn er geen andere belangenconflicten bekend. rbs.nl/markets

2 Chart Navigator - Indices week juni 2012 AEX-Index - Strijdende stieren De 38,2% Fibo grens rond 304,70 (tevens sleepkabelweerstand) was voorlopig voldoende voor de bulls. De RSI heeft de 50-lijn niet gekruist en de candles zijn weer zwart. Kortom, de opleving was van korte duur..., zo luidde mijn commentaar. Echter, als het lukt om de witte candle van deze week vast te houden, kan ik de negatieve randjes van mijn commentaar wat uitvlakken. Dan immers wordt een serieuze poging ondernomen om de sleepkabel aan te vallen en te breken. Dan zal ook de RSI boven de 50 gaan bewegen, waardoor de ondertoon op het langere termijn speelveld aanzwelt. Mits de weekcandles wit zijn gaan koopjesjagers hun gang... DAX index - Heldere kantelpunten Er is sprake van een serie hogere toppen en hogere bodems, maar de opwaartse beweging wordt vooralsnog niet ondersteunt door de sleepkabel. De koers maakt namelijk een uitstapje onder de sleepkabel. Boven het niveau op afgerond 6446 breken de stieren uit en wordt de stijgende trend hervat richting afgerond Echter, onder afgerond 5915 breekt de serie hogere bodems en is een berenaanval richting de steunzone op aannemelijk. Kortom, het is even afwachten. Noteer de kantelpunten 6446 en 5915 op uw actielijstje. Buiten de genoemde kantelpunten is het tijd voor nieuwe acties... EUROSTOXX50 index - Hapering in het herstel Op het middellange termijn speelveld zijn de stieren recent opgeklommen vanaf afgerond Er is sprake van een dalende trendfase, maar momenteel is het tijd voor een countertrendbeweging. Zolang de koers boven afgerond 2060 noteert zijn stierenprikken richting de sleepkabel op circa 2400 aannemelijk. Echter, deze week is een zwarte candle geplaatst, hetgeen vooralsnog als hapering in het herstel gezien kan worden. Maar mochten de stieren het heft uit handen geven, onder afgerond 2060 kan de koers wegzakken richting het volgende steunpunt op afgerond Actieve korte termijn spelers spelen de herstelbeweging mee. Anderen kijken toe... 2 De waarde van uw belegging kan fluctueren. In het verleden behaalde resultaten bieden geen garantie voor de toekomst.

3 Chart Navigator - Indices week juni 2012 S&P 500 index - Komen de stieren nog terug? Zolang de koers boven afgerond 1267 noteert is een actiebeweging binnen de uptrend richting afgerond 1422 en wellicht hoger het meest waarschijnlijke scenario..., schreef ik recent. De koers noteert nog steeds boven het steunpunt op afgerond 1267, maar het is duidelijk dat de beren de druk opvoeren. Vanaf afgerond 1363,50 zakt de koers namelijk terug richting de cruciale steungrens op afgerond Kortom, de bullen moeten snel in actie komen willen zij de uptrend intact houden. Al met al een spannende fase. Koopposities zijn gerechtvaardigd. Onder 1267 posities afbouwen... DOW JONES index - Rimpels op het positieve plaatje De weekgrafiek oogt gematigd positief. Recent is de uptrend vervolgd vanaf afgerond Echter, momenteel zakt de koers wat terug. Met deze voortgang wordt er een lagere top binnen de uptrend geplaatst, hetgeen de trendmatigheid enigszins afzwakt. Tevens ligt de RSI vlak op de 50-lijn. Al met al wordt de neerwaartse druk opgevoerd. Maar pas onder de steungrens op kan de beer het stokje overnemen. Even aanzien of de bullen op tijd in actie kunnen komen. De koopconditie ligt onder druk. Bij een slotkoers onder posities afbouwen... NIKKEI 225 index - Spannende weerstandzone De bullen leveren goed werk. Na het plaatsten van de dubbele bodem rond 8200 is de koers flink opgelopen. Echter, momenteel nadert de sleepkabel en de Fibo retracementzone. Tevens noteert de RSI net onder de 50-lijn. Kortom, er ligt een spannende zone te wachten. In deze zone is het uitkijken voor een lagere top, waarmee de stieren het heft uit handen zouden kunnen geven. Maar zolang de candles wit kleuren zijn de stieren de dominante partij en ligt de doelzone op afgerond Bij zwarte candle onder de sleepkabel of in de retracementzone winsten veilig stellen... 3 De waarde van uw belegging kan fluctueren. In het verleden behaalde resultaten bieden geen garantie voor de toekomst.

4 Chart Navigator - AEX hoofdfondsen week juni 2012 AEGON - Stieren willen breken De bullen doen uitermate goed hun best om de sleepkabel te slechten. Wat dat betreft zijn ze boven 3,70 goed los om een nieuwe uptrend te starten. De RSI doet pogingen om de 50-lijn te kruisen. In principe wordt de deur open gezet voor een breakoutbeweging richting 4,50. Daarna een korte dip en hogere bodem boven de gemiddelde lijn, dan zijn de stieren in staat om een serie hogere toppen en hogere bodems te starten. Komende week koersvorming boven de sleepkabel, zo luidt thans de opdracht. Koopjesjagers slaan hun slag. Bij meer witte candles posities uitbreiden. Onder 3,12 verpietert het beeld. AHOLD - Sterke terugkeer van de bulls Het is nu uitzien naar een witte candle als startschot voor de pullback..., zo schreef ik vorige week. De koers vond immers steun op de afgerond 9,00 steungrens. Welnu, de witte candle is er, en wat voor een! Het lukt de stieren om terug te keren boven de gemiddeldelijn en daarmee de beren flink te dwarsbomen. Maar zijn ze in staat om een nieuwe uptrend te starten? Nog een witte candle boven 9,50 is hiertoe een duidelijke aanwijzing. Dan kan het vizier worden gericht op de weerstandzone. Koopjesjagers wachten op het Engeltje..., was de boodschap. Ga uw gang... AirFrance KLM - Mooie stierenprik, geen trendbreuk Met veel gevoel voor dramatiek drukken de bullen de koers omhoog, maar veel stelt het nog niet voor. Goed, ze bereiken rap de 3,82 weerstand, de weg naar de sleepkabel op 5,35 is nog erg lang. De RSI als spanningsmeter ruikt de OB-lijn die zelfs onder de 50-lijn beweegt, erg bearish allemaal. Kortom, een dappere poging van de stier om te herstellen van de recente berentikken, maar er moet meer gebeuren voor een duurzaam herstel, laat staan een trendbreuk. Als u speculatief aankopen hebt gedaan, heeft u een mooi resultaat behaald. Laat dit niet wegglippen... 4 De waarde van uw belegging kan fluctueren. In het verleden behaalde resultaten bieden geen garantie voor de toekomst.

5 Chart Navigator - AEX hoofdfondsen week juni 2012 Akzo Nobel - Berendruk houdt aan Weerstand op 38,80, zwarte weekcandles en een RSI onder de 50-lijn doen thans vermoeden dat de beren klaar zijn voor nieuwe aanvallen..., zo luidde recent mijn commentaar. Wel, er wijzigt wat dat betreft niet veel in de technische conditie. De bulls proberen terug te komen, maar dat stelt vooralsnog niet veel voor. Zij moeten eerst de serie lagere toppen en lagere bodems onderbreken om een vuist te kunnen maken. Boven afgerond 38,80 kan pas een nieuwe uptrend van start gaan. Kortom, een berenplaatje, het wachten is op bodemvorming... Enige terughoudendheid is op zijn plaats. Laat de beren maar Arcellor Mittal - Stieren herstellen verder Na bodemvorming rond 10,50, voor de tweede maal overigens, waardoor de contouren van een trading range opdoemen, houden de stieren goed stand. Het lukt hen om schoorvoetend weg te trekken van de steunzone en daarmee het steunscenario in tact te laten. Zolang de koers boven 10,50 noteert, is een opleving naar de sleepkabel rond 16,00 en krap 18,00 daarna het meest waarschijnlijke scenario. Graag wat witte candles met een mannelijke omvang de komende weken. Koopconditie is valide met 10,50 als kritiek steunpunt. Posities handhaven en uitbreiden op zwakke momenten... ASML - Nieuwe impuls in stijgende trend Na bodemvorming op de stijgende steunlijn rond 34,75 werd onlangs met een Bullish Engulfing patroon aangegeven dat de spelers bereid waren de uptrend een nieuwe impuls te geven. Dit gebeurde toen de 39,25 weerstand werd uitgenomen. De indicatoren bieden veel ruimte voor verdere stijgingen, eigenlijk zijn er geen referentiepunten boven in het speelveld. Ik hou daarom vast aan de rode trendkanaallijn. Daar zal binnenkort wel getopt worden. Hoe het ook zei, bulls zijn heer en meester... De koopconditie houdt aan en wordt zelfs krachtiger. Even oppassen als de stieren hun kop stoten tegen de rode lijn. 5 De waarde van uw belegging kan fluctueren. In het verleden behaalde resultaten bieden geen garantie voor de toekomst.

6 Chart Navigator - AEX hoofdfondsen week juni 2012 Aperam - Verbeterd landschap Voor Aperam is te weinig data beschikbaar voor een adequate weekgrafiek. Daarom staat de daggrafiek afgebeeld. Rond 11,00 mag op weerstand worden gerekend. Topvorming aldaar luidt het einde van de stierenrit in. De beren zullen dan proberen het stokje over te nemen. Als er vervolgens een hogere bodem wordt geplaatst is een verdere stijging mijns inziens een kwestie van tijd..., zo schreef ik vorige week. Welnu, de spelers hebben zich uitstekend aan de spelregels gehouden. Nu is het wachten op de hogere bodem en de doorbraak boven 11,00. Wacht op bodemvorming, danwel de breakout voor nieuwe koopposities. Boskalis - Vast in driehoek De grafiek oogt mat, de trend loopt er uit, de koers komt eigenlijk niet echt van zijn plaats. Anders gezegd, lagere toppen en hogere bodems zorgen voor een lange driehoek op de chart. Langzaam maar zeker kruipt de koers naar de punt van de driehoek, de apex. Dit laatste impliceert dat we aan de vooravond staan van een nieuwe significante beweging. Dit gebeurt als de koers uit de driehoek breekt. Onder 23,25 of boven 26,75 is dit het geval. Zullen we daar maar op wachten? Hou het kruit maar droog en wacht op het juiste moment op de chart om toe te slaan. Gezien het verbeterde klimaat op het Damrak hou ik een vinger aan de pols op 26,75... Corio - Beer en stier in balans Op zich is er sprake van een dalende trend, want de koers beweegt onder een gestaag dalende gemiddeldelijn. Maar een duidelijke serie lagere toppen en lagere bodems is er niet. Op 31,80 is bodemvorming gaande, waardoor de berengrip vermindert. Echter, boven 34,95 kan pas een serieus herstel starten richting de sleepkabel. En het moge duidelijk zijn dat onder 31,80 de downtrend een nieuwe impuls krijgt richting 28,25. Kortom, een twijfelachtig kwakkelend koersbeeld, beer en stier houden elkaar in evenwicht. Een zijlijnpositie is gerechtvaardigd. Onder 31,80 of boven 34,95 voorzichtig in actie komen... 6 De waarde van uw belegging kan fluctueren. In het verleden behaalde resultaten bieden geen garantie voor de toekomst.

7 Chart Navigator - AEX hoofdfondsen week juni 2012 DSM - Er op of er onder Aan het twijfelachtige koersverloop komt nog niet echt een einde. Witte en zwarte candles wisselen elkaar af, de bodies blijven tegen de sleepkabel kleven. De RSI krult echter omhoog en schurkt tegen de 50-lijn. Als de 50 wordt gepasseerd krijgen de bullen een kans de koers richting ruim 44,00 te drukken, een significante weerstandzone. Er hangt dus een verbetering in de lucht. Met 37,00 als cruciale steungrens weten we binnenkort of het de stieren is gelukt om uit te breken. Mits de koers boven 37,00 blijft bewegen, zijn wat aankopen te overwegen. Help de stier maar een handje. Boven 39,50 flink bijkopen om de breakout naar 45,00 mee te maken. Fugro - Stilte voor de storm Wat een strijd rond de sleepkabel. Berentikken en stierenprikken wisselen elkaar in een rap tempo af. De candles zijn redelijk op lengte en dat illustreert een hoge mate van beweeglijkheid. Maar wie neemt nu binnenkort het heft echt in handen? Daar is de grafiek niet duidelijk in. Onder afgerond 42,50 gaan de beren er vandoor. Boven 50,00 nemen de stieren het initiatief. De RSI beweegt dicht rond de 50-lijn, dus die kan binnenkort ook kleur bekennen. Al met al een spannende chart. Binnenkort weten we meer. Een spannende overgangsfase, waardoor enige terughoudendheid op zijn plaats is. Hou het kruit maar even droog. Heineken - Stieren stomen lekker door Ik heb deze week met een Turbo Tijd LONG Setup aangegeven dat de bullen de intentie hebben op te stomen naar de weerstandzone. Instappen rond 39,00 was hiertoe de juiste plek op de chart. Steun op diverse lijnen, een 50R Fibo steungrens en een RSI boven de 50. Inmiddels staat er voor deze week een mooie lange witte candle, goed gedaan bulls! Kortom, 37,00 steun en weerstand, dat zijn vooralsnog de kantelpunten. Met 37,00 als kritieke steungrens helpen koopjesjagers de bullen de koers richting krap 43,00 te drukken. Mooie koopconditie met duidelijke kantelpunten. 7 De waarde van uw belegging kan fluctueren. In het verleden behaalde resultaten bieden geen garantie voor de toekomst.

8 Chart Navigator - AEX hoofdfondsen week juni 2012 ING Groep - Stieren lekker op stoom Langzaam maar zeker wordt de bodem aangestampt in de 4,68-4,21 steunzone, met 4,44 als specifieke grens. De stieren zijn onlangs gestart met een opluchtingsrally. Met veel gevoel voor dramatiek gaan ze er vandoor, zij willen en kunnen opstomen naar 6,45. Maar dat zal niet zonder slag of stoot gaan, de beer laat zich niet zomaar wegjagen. De beweeglijkheid zal groot blijven, maar zolang de koers boven 4,44 blijft bewegen is een herstelbeweging het meest waarschijnlijke scenario. De koopconditie houdt stand, koopposities aanhouden en op zwakke momenten uitbreiden voor een rally richting 6,45. Onder 4,44 verpietert het beeld. KPN - Beren houden de regie De RSI nadert het punt waarbij zowel de 50-lijn als de OB-lijn op elkaar geplakt zijn. Dit is normaal geproken een redelijk bearish signaal en zal er in dit geval voor zorgen dat de 8,00 weerstand niet makkelijk zal worden uitgenomen. Sterker nog, het zal de beren aansporen om de dalende trend nieuw leven in te blazen..., zo schreef ik vorige week. De dalende trendlijn wordt gerespecteerd, zo blijkt, de dalende trend wordt vervolgd, terug naar 6,35 is aannemelijk. De stieren zullen ongetwijfeld gaan prikken, maar niet eerder dan boven 8,00 kunnen ze een vuist maken... Blijf nog even aan de zijlijn... Philips - De messen worden geslepen Er gebeurt bitter weinig op het Eindhovense speelveld. De koers zit vast tussen afgerond 13,50 steun en 15,70 weerstand. Witte en zwarte candles wisselen elkaar af en de RSI kleeft tegen de 50-lijn. Al met al indicaties van twijfel, maar ook voorbereidende werkzaamheden voor een uitbraak, van de bulls in dit geval. Kijk maar eens naar de recente witte candles (zelfs een Bullish Engulfing) en een Doji. Het lijkt een kwestie van tijd wanneer de stieren uitbreken. Koersvorming boven 15,70 is het eerste signaal. Een uitbraak is in voorbereiding, vinger aan de pols op 15,70, hierboven de eerste aankopen doen. 8 De waarde van uw belegging kan fluctueren. In het verleden behaalde resultaten bieden geen garantie voor de toekomst.

9 Chart Navigator - AEX hoofdfondsen week juni 2012 Randstad - Afwachtend plaatje Onder in het veld ligt nog immer 20,50 als steungrens en kritiek kantelpunt. Bovenin heb ik 24,11 als weerstand toegevoegd, met de sleepkabel hier fractioneel boven. De huidige opleving is slechts een herstelbeweging in de dalende trend, dus het blijft oppassen voor de beer. Bove4n 24,11 kan een significant herstel en zelfs een trendbreuk optreden. Onder 20,50 slaan de beren genadeloos toe. Al met al een afwachtende chart. Binnenkort weten we wie het voortouw neemt. Een zijlijnpositie is gerechtvaardigd. Boven 24,11 aankopen doen. Onder 20,50 eventuele restant koopposities opruimen. Reed Elsevier - Dapper herstel Het plaatje oogt wispelturig, de koers zwiept heen en weer, de trendmatigheid is laag. Dit zijn de belangrijkste bevindingen. Tel hier bij op dat de koers tegen de gemiddelde lijn kleeft en de RSI tegen het 50-niveau aanschurkt en de conclusie is gerechtvaardigd dat de bulls zich goed laten zien en horen. Nog een witte candle boven de sleepkabel zou een mooi bullish signaal zijn, waardoor een rally naar ruim 10,00 haalbaar is. Kortom, de ondertoon zwelt aan, verdere koersstijgingen zitten in het vat. Voor actieve RBS Turbobeleggers zijn er voldoende kansen om de bulls een handje te helpen. Royal Dutch Shell - Koers rap omhoog Recent werd met een mooie witte candle op de sleepkabel een poging ondernomen de koers richting het noorden te stuwen. De stierenprik krijgt deze week een mooi vervolg, er wordt immers een witte candle aan toegevoegd. De RSI kruipt verder weg van de 50-lijn en ondersteunt hiermee de positieve koersontwikkeling. Weerstanden liggen in het 27,00-29,00 gebied, daar het landschap straks verder beoordelen. Al met al een positief getint plaatje met 24,30 als cruciaal kantelpunt. Er is een koopconditie valide richting 27,00 tot 29,00. Op zwakke momenten extra aankopen doen... 9 De waarde van uw belegging kan fluctueren. In het verleden behaalde resultaten bieden geen garantie voor de toekomst.

10 Chart Navigator - AEX hoofdfondsen week juni 2012 SBM Offshore - Moeizaam herstel Door de recent gestarte opleving kan 9,97 als steungrens worden genoteerd. Van hieruit is een opluchtingsrally gestart die kan aanhouden tot de Fibo retracementzone tussen 12,50 en 14,00. Topvorming aldaar valideert het dalende trendkanaal en zal de beren aansporen terug te keren. Zover is het nog lang niet. Eerst moeten de stieren de herstelbeweging goed doorpakken, tot op heden stelt het niet veel voor. Komende week een witte candle zou niet misstaan. Als u aankopen hebt gedaan verwacht u natuurlijk een opleving. Daar is thans het wachten op. Komt volgende week het Engeltje langs? Post NL - Licht herstel in de downtrend Als ik het technische landschap overzie dan valt het volgende op. Er is sprake van een dalende trend, de sleepkabel houdt elke opleving tegen, de RSI beweegt onder de 50-lijn en er is enige stabilisatie op 2,55, het eerste steunpunt in het berenveld. Van hieruit is zelfs een korte opleving gestart. Prima, maar dat doet het tij niet keren, het impliceert hooguit een afzwakking van de dalende trend. Kortom, kleine sprongetjes van de stier, hoopvol, maar niet duurzaam. Ben benieuwd wat ze bij de sleepkabel gaan doen. Speculanten gaan hun gang, zij profiteren van een herstelbeweging in de downtrend. de gaten. Bij de sleepkabel oppassen. TomTom - Slappe stieren Bij overtuigende koersvorming boven 3,83 komt 4,65 als kantelpunt in beeld. Met andere woorden, de stieren navigeren naar 4,65..., zo zag het beeld er tot vorige week uit. Deze week echter wordt met een stevige zwarte candles de opmars van de bulls ongedaan gemaakt. De stieren vallen terug onder de sleepkabel, hopenlijk worden ze opgevangen door de 2,83 steungrens. Al met al een slappe stierenpositie tussen 2,83 steun en 3,83 weerstand. Koopposities zijn abrupt weggeslagen, uithuilen en opnieuw beginnen. Boven 3,83 of onder 2,83 nieuwe posities optuigen. 10 De waarde van uw belegging kan fluctueren. In het verleden behaalde resultaten bieden geen garantie voor de toekomst.

11 Chart Navigator - AEX hoofdfondsen week juni 2012 Unibail Rodamco - Stabilisatie in brede trading range Het koersverloop van dit fonds kenmerkt zich door een lage trendmatigheid en hoge beweeglijkheid. Anders gezegd, veel zwiepers, weinig richting. Dan is het raadzaam de kleur van de candles goed te volgen in combinatie met de kantelpunten. Dan kom ik thans tot de bevinding dat er enige stabilisatie en zelfs een opleving aannemelijk is zolang de koers boven de steun op 130,50 noteert. Een kortstondig herstel richting wellicht 146,00 is haalbaar. Het technische landschap verandert daardoor niet wezenlijk. Voor koopjesjagers is de chart een aantrekkelijk speelveld. Swingen tussen 130,50 en 146,00 is daarbij het motto. Unilever - Sterk herstel Deze week wordt een magere candle geproduceerd boven het 24,50 cruciale kantelpunt. De RSI kruist de 50-lijn en dat biedt hoop, het is een lekker windje in de stierenrug. Kortom, er wordt goed gebodemd om vervolgens de uptrend nieuw leven in te blazen. Terug naar de 25,00-27,00 weerstandzone is een aannemelijk scenario..., zo luidde vorige week mijn commentaar. Ik hoef hier niets aan toe te voegen. Deze week vervolgen de bulls hun rit, ga zo door jongens! Koopposities aanhouden met 24,50 als kritiek kantelpunt. Extra aankopen zijn te overwegen zolang er witte candles worden geproduceerd... Wolters Kluwer - Opluchtingsrally houdt aan De eerder geschetste herstelbeweging ofwel opluchtingsrally zet goed door. Met inmiddels twee witte candles op rij lopen de bulls verder weg van de 11,50 cruciale steungrens. Zij stomen op naar de sleepkabel die rond 13,50 voor weerstand kan zorgen. Echter, er is ook een trading range in ontwikkeling, dus een steviger herstel naar ruim 14,00 sluit ik niet uit. Hoe het ook zij, voorlopig staan de stieren aan het roer. Maar eens bezien hoeveel witte candles er nog bijkomen. Met 11,50 als cruciaal steunpunt blijven koopjesjagers de bulls helpen de koers richting 13,50 te stuwen De waarde van uw belegging kan fluctueren. In het verleden behaalde resultaten bieden geen garantie voor de toekomst.

12 Chart Navigator - Technische Analyse vraagbaak week juni 2012 Visie, Tips en Turbo Tijd...one-liners nader toegelicht Een visie is belangrijker dan een tip... Menig actief belegger zoekt dagelijks op internet en andere bronnen naar beleggingstips en hoopt daarbij de gouden tip te krijgen of de Holy Grail te vinden. Maar dat is naar mijn mening zonde van uw tijd, want die bestaan niet. Wacht niet tot u een vis aangereikt krijgt, maar creëer je eigen hengel om vissen binnen te halen. Je bent immers zelf verantwoordelijk voor je eigen portefeuille en eigen posities. Leer zelf het spel spelen, gebruik je eigen hengel. Ik bedoel daarmee dat het verstandig is een eigen visie te creëren, een marktlens samen te stellen en de spelregels op te tuigen. Zodat je niet afhankelijk bent van anderen wanneer het gaat om vis binnen halen, lees resultaten boeken. Zorg dat je een visie bepaalt die aansluit op uw eigen belegginshorizon. Maar het is natuurlijk wel handig om een coach achter de hand te hebben. Eentje waartoe je je voelt aangetrokken door zijn of haar uitspraken, bevindingen, ideeën en suggesties. Iemand die uw inspireert en motiveert tot het verbeteren van uw eigen visie... Turbo Tijd: zoek de juiste plaats op de grafiek om toe te slaan Als actieve belegger ben je continue op zoek naar de juiste plek op de grafiek om toe te slaan, ofwel transacties te doen. Ik noem dat de Turbo Tijd momenten. Ik zal kort de stappen bespreken die doorlopen moeten worden om tot het moment van toeslaan te kunnen komen. Het begint allemaal met de marktlens. Het landschap waarin u op zoek gaat naar trend en sentiment. Ik gebruik hiervoor de 55SMA en de Dynamische RSI. Vervolgens gaat het om scenario kwalificering. U zoekt naar zoveel mogelijk indicaties, bevindingen en bouwstenen in uw marktlens om daarmee een helder en betrouwbaar scenario op te tuigen. Hoe meer bouwsteentjes, hoe solider het scenario. Met andere woorden, als er op enig moment meerdere bouwstenen zichtbaar en meetbaar zijn, is dat het moment om in actie te komen. Dan is het Turbo Tijd. Er zijn dus ook perioden op de grafiek waarin het niet aantrekkelijk is om actief te zijn. Dan moet je geduld hebben en met een scherpe speurneus op zoek gaan naar de juiste bouwstenen. Bullish Engulfing patroon Figuur 1 AEX Daily: Omgekeerd H&S patroon Figuur 2 Chart Navigator - Obligaties Bund - Steunzone nadert Na flinke berentikken is dan eindelijk de steunzone bereikt. Meteen is deze week een witte candle in de maak, waardoor bodemvorming in de steunzone een stuk aannemelijker wordt. Tevens krult de RSI op net boven de 50-lijn en tegelijkertijd de OSlijn. Al met al duidelijke signalen voor een hogere bodem binnen de uptrend. Echter, mochten de stieren geen stand weten te houden, pas onder de sleepkabel op circa 137,00 breekt de uptrend. Kortom, de beren hebben de ruimte. Shortspelers stellen de winsten veilig. Koopjesjager doen alvast aankopen. Anderen wachten iets langer voor bevestiging De waarde van uw belegging kan fluctueren. In het verleden behaalde resultaten bieden geen garantie voor de toekomst.

13 Chart Navigator - Valuta week juni 2012 EUR/USD - Sterke beer Op het middellange termijn speelveld ging recent een herstelbeweging van start, maar inmiddels is deze weer afgebroken. Precies tegen de 38,2% retracementgrens is de koers afgeketst en delen de beren nieuwe tikken uit. Zolang de koers onder afgerond 1,273 noteert zijn verdere berentikken richting het steunpunt op afgerond 1,23 en wellicht lager dan ook het meest waarschijnlijke scenario. Mocht de stier toch terugkeren. Boven afgerond 1,273 is er ruimte voor een stevigere herstelpoging richting de sleepkabel en dalende trendlijn op circa 1,35. Shortposities zijn gerechtvaardigd. Boven 1,273 spelen korte termijn spelers het herstel mee... EUR/GBP - De beren domineren Zolang de koers onder het kantelpunt op afgerond 81,50 noteert is een lagere top binnen het trendkanaal waarschijnlijk. Ik sluit een daling richting de steungrens op afgerond 79,50 en lager dan ook niet uit..., luidde recent mijn commentaar. Inmiddels is de lagere top op afgerond 81,50 duidelijk te zien. Kortom, de dalende trend wordt vervolgd. Bovendien komt het steunpunt op afgerond 97,50 binnen bereik, hieronder is er sprake van een impuls binnen de dalende trend en sluit ik een berenaanval richting circa 78,00 niet uit. De verkoopconditie is valide. Onder 79,50 gas bijgeven... EUR/YEN - Onderbreking in de stierensprong Recent is op afgerond 96,00 een dubbele bodem geplaatst, waardoor een trading range zichtbaar is met een bovengrens op afgerond 111,50. Vooralsnog verliep de opleving voorspoedig. Echter, deze week delen de beren een serieuze tik uit. Al met al is er sprake van een onderbreking in de stierensprong. Boven 101,50 vervolgen de stieren de weg omhoog. Maar zolang de koers onder dit kantelpunt noteert, is het oppassen voor berentikjes richting het steunpunt op afgerond 96,00. RBS Turbospelers houden de longposities vast zolang de koers boven afgerond 96,00 noteert De waarde van uw belegging kan fluctueren. In het verleden behaalde resultaten bieden geen garantie voor de toekomst.

14 Chart Navigator - Grondstoffen week juni 2012 Goud - Weinig inspiratie Op de weekchart valt er weinig te beleven de laatste weken. De koers blijft precies tussen de sleepkabel en steunzone schommelen. Al met al is het wachten op een duidelijke richting in deze saaie zone. Bij duidelijke koersvorming boven de sleepkabel en de weerstandslijn op circa 1640 neemt de neerwaartse druk af en kan de koers opveren richting de weerstandzone op afgerond Echter, zolang de koers onder afgerond 1640 noteert is het oppassen voor berentikken richting de steunzone op afgerond , hieronder gaat de dalende trendfase officieel van start. Wacht op een duidelijke richting voor het innemen van nieuwe posities... Zilver - De stieren hebben het moeilijk Op de weekgrafiek wordt de druk stevig opgevoerd. Recent is een steunscenario gelanceerd, maar vorige week is de koers teruggezakt naar de cruciale steunzone op afgerond 26,00-27,00. Zolang de koers boven deze steunzone noteert is een opleving richting de bovengrens van de trading range en de sleepkabel op circa 35,00 het meest waarschijnlijke scenario. Maar let op, onder de steunzone falen de stieren en slaat de beer genadeloos toe. Komende week een witte candle graag! Zolang de koers boven afgerond 26,00-27,00 noteert zijn koopposities gerechtvaardigd... Brent Oil - Herstel ligt op de loer Op de weekgrafiek worden er rake klappen uitgedeeld. Nadat de koers onder de sleepkabel is gezakt heeft de stier niets meer in kunnen brengen. Echter, deze week is een bescheiden witte candle in de maak en dreigt de RSI boven de OS-lijn te stijgen. Kortom, indicaties wijzen op een mogelijk herstel, als zijnde een pullbackbeweging richting de Fibo retracementzone en de sleepkabel op circa 111,00. Al met al heeft de beer het heft in handen, maar ligt de stier op de loer om een countertrendbeweging te starten. Even aanzien. Shortspelers doen goede zaken, maar blijven op hun hoede. Bij de start van het herstel stellen zij de winsten veilig De waarde van uw belegging kan fluctueren. In het verleden behaalde resultaten bieden geen garantie voor de toekomst.

15 Chart Navigator - Grondstoffen (selectie) week juni 2012 Koper - Lichte herstelpogingen Op de weekchart van Koper zijn er flinke klappen uitgedeeld. Vanaf circa 390,00 is de koers gedaald richting afgerond 325,00. Echter, momenteel blijft de koers hangen en zijn er voorzichtige herstelpogingen zichtbaar. Maar overtuigend is het vooralsnog niet. Al met al sluit ik een kortstondige herstelbeweging richting de retracementzone op circa 360,00-370,00 niet uit. Moge het duidelijk zijn dat bij koersvorming onder afgerond 325,00 de beren de aanval openen richting het volgende steunpunt op afgerond 300,00. Shortspelers romen hier en daar wat winsten af. Er liggen immers herstelpogingen op de loer... Koffie - Dapper herstel Na lange tijd is er dan eindelijk een overtuigende witte candle zichtbaar op de grafiek van Koffie. De beren hebben de afgelopen tijd het heft stevig in handen gehouden, maar deze week laten de stieren een dappere herstelpoging zien. Echter, pas boven het kantelpunt op afgerond 181,00 breekt de serie lagere toppen en kan de stier een serieuzere herstelbeweging starten, namelijk richting de sleepkabel op circa 220,00. Onder afgerond 148,00 wordt de dalende trend vervolgd richting circa 130,00. Shortspelers hebben goede zaken gedaan. Boven 181,00 stellen zij de winsten veilig en spelen speculanten mee met de stier... Soyabonen als kantelpunt Vanaf afgerond 1317,50 is de uptrend vervolgd. Een hogere bodem boven de sleepkabel en in de retracementzone zorgden ervoor dat de bullen hard wegspoten. Inmiddels hebben zij aan de recente top op 1509 geroken, waarna zij direct terrein hebben verloren. Al met al is er de dreiging van een dubbele top rond Maar zolang de candles wit kleuren houden de stieren de touwtjes in handen. Boven 1509 drukken zij door een sluit ik een opleving richting circa 1550 niet uit. Longposities zijn gerechtvaardigd. Bij een zwarte candle onder 1509 winsten afromen. Boven 1509 gas bijgeven De waarde van uw belegging kan fluctueren. In het verleden behaalde resultaten bieden geen garantie voor de toekomst.

16 Chart Navigator - Turbo Titels Buitenland (Selectie) week juni 2012 Bank of America - Magere start uptrend Langzaam maar zeker verbetert de technische conditie van dit fonds. Momenteel speelt de strijd zich af bij de sleepkabel, die zo rond 8,00 een verdere opmars van de bulls probeert te blokkeren. Er is reeds een hogere bodem geplaatst op 6,70, dus de beren verzwakken en de stieren verstevigen hun positie op het veld. Het lijkt een kwestie van tijd dat zij boven de gemiddeldelijn gaan bewegen en rap 10,00 op de borden willen hebben. Ze doen goed hun best om een nieuwe uptrend te starten. De uptrendfase is zeer prematuur, hou nog even gepast afstand en wacht op een solide witte candle om mee te doen met het bullenspel. Goldman Sachs Group - Dubbele bodem biedt kansen Een neerwaarts glooiend landschap, dat is kenmerkend voor deze chart. Maar daar kan rap verandering in komen. Er vindt namelijk voor de tweede maal bodemvorming plaats rond 90,50, waardoor de downtrend zienderogen verzwakt en zo mogelijk over kan gaan naar een trading range met 90,50 als onderlijn en krap 129,00 als bovenlijn. Dit is natuurlijk een zeer aantrekkelijk speelveld voor koopjesjagers, niet waar? Bodem aanstampen is gewenst, daarna omhoog. Mits de koers boven 90,50 blijft bewegen gaat een aantrekkelijke koopconditie van start richting de 129,00 weerstand. EAD - Stieren willen de lucht in De grafiek van het Europese Lucht- en Ruimtevaartconsortium oogt vriendelijk en stabiel. Er is sprake van een solide uptrend met recent bodemvorming op 25,40, fractioneel boven de sleepkabel die vooralsnog elke correctie opvangt. De RSI wil de 50-lijn opwaarts kruisen, waarmee een bevestiging wordt afgegeven van groeiend opwaarts potentieel richting de recente op op 31,00. Een duidelijk plaatje met heldere kantelpunten dus. Mits de koers boven 25,40 blijft bewegen is een rally richting 31,00 het meest waarschijnlijke scenario. Een mooie kans voor actieve koopjesjagers. 16 De waarde van uw belegging kan fluctueren. In het verleden behaalde resultaten bieden geen garantie voor de toekomst.

17 Chart Navigator - Midkapfondsen (selectie) week juni 2012 Aalberts - Berendruk wordt flink opgevoerd Langzaam maar zeker voeren de beren de druk op. Ze zorgen er voor dat de koers onder de gemiddeldelijn blijft bewegen en de RSI daardoor onder de 50-lijn. Bovendien drukken ze deze week de koers onder het 12,19 steunniveau, waardoor de weg naar lagere niveaus openstaat. Er is ruimte tot aan de belangrijke 10,40-10,10 steunzone, voordat aan een serieus herstel begonnen kan worden. Daar dan maar even op wachten. Boven 13,70 kan pas een nieuwe uptrend van start gaan, dat moge duidelijk zijn. Kruit droog houden en wachten tot dat de koers in de steunzone is aanbeland, danwel boven 13,70 breekt... CSM - Sleepkabel onder vuur Na het dieptepunt rond 9,00 hervonden de stieren al zigzaggend de weg omhoog richting de sleepkabel die thans rond 14,45 de markt binnenkomt. De strijd is heftig rond dat niveau en het is zeer de vraag of de bullen kunnen uitbreken. Kijk maar naar de stand van de RSI die dicht tegen de OBlijn aanschurkt. Wellicht een extra aanloopje om later in de tijd uit te breken? Hoe het ook zij, boven 14,45 en 15,50 zijn de nu nog tamme stieren volledig los om een nieuwe uptrendfase in te gaan. Vinger aan de pols op 14,45 en 15,50, dit zijn voor actieve beleggers de kooptriggers. Vopak - Oppassen voor flinke correctie De grafiek oogt vriendelijk en stabiel, er is sprake van een solide uptrend. Toch is een waarschuwing op zijn plaats, want er is negatieve divergentie in ontwikkeling op de RSI. Een hogere top in de koers maar een lagere top in de RSI duidt op toenemende onderhuidse spanningen. Veelal is dit een prelude voor een stevige correctie met aansluitend een trendbreuk. Niet direct uitstappen, dat is niet nodig, maar wel 44,95 noteren als kantelpunt. Hier onder start de correctie richting 40,00... Stel de winsten veilig als de koers onder 44,95 gaat bewegen, daarna wachten op bodemvorming rond 40,00 voor een vervolg van de uptrend. 17 De waarde van uw belegging kan fluctueren. In het verleden behaalde resultaten bieden geen garantie voor de toekomst.

18 Chart Navigator week juni 2012 Wie is Nico Bakker? Ik ben technisch analist met visuele analyse ofwel chart reading als specialisatie, waarbij ik op een eigen specifieke wijze naar markten en koersontwikkelingen kijk. Ik doe veel research op dit gebied, geef trainingen en workshops en besteed veel tijd aan kennisoverdracht. Dit laatste doe ik vooral aan de hand van columns, commentaren en analyses op bekende beleggings-websites. Daarnaast mag ik regelmatig spreken op seminars en congressen en kunt u mij zien op web-tv en zelfs volgen via Twitter. Ik benader de technische analyse vanuit een visionairs oogpunt. Ik probeer het beleggingslandschap in kaart te brengen en actieve beleggers te wijzen op kansen en bedreigingen. Een belegger bepaalt zelf wat hij met mijn informatie doet. Als er dan een mooi rendement gehaald kan worden, is mijn missie geslaagd. Ik speel daarbij niet een rol als trader, maar als coach. In mijn rol als coach staat denken en handelen in termen van waarschijnlijkheden centraal. Anders gezegd, het definiëren van scenario s is de basis voor een verantwoorde beleggingsbeslissing. Visies herzien als de markt daar aanleiding voor geeft is dan ook een discipline die niet mag ontbreken. Naast marktbeelden schetsen en routes uitzetten, gaat mijn belangstelling ook uit naar de Behavioral Finance, ofwel allerlei psychologische valkuilen en vaardigheden die bij beleggen een rol spelen. Met diverse uitspraken en beeldspraken geef ik in presentaties en workshops aan hoe emotie en discipline als rode draad tussen de oren van beleggers loopt. Ik heb mee mogen helpen de technische analyse in Nederland een gezicht te geven en dat geeft mij veel voldoening. Ik probeer nog steeds op eigen wijze vernieuwingen en andere inzichten over het voetlicht te brengen, in de veronderstelling dat u daar als actieve belegger uw voordeel mee kan doen. Kijk op voor Technische Condities, Turbo Tijd Setups en aanbevelingen en Breaking News, en op twitter.com met naam TheDailyTurbo. Dan verliest u mij geen seconde uit het oog... Chart Navigator...achter de schermen Als belegger wilt u weten hoe het beleggingslandschap eruit ziet. U wilt weten, als je het Damrak overziet, hoe de bulls en bears gemutst zijn. U wilt weten waar significante steun- en weerstandpunten liggen, ofwel cruciale navigatieniveaus. Ik noem dit ook wel kantelpunten, potentiële draaipunten in de markt. Vervolgens is het natuurlijk raadzaam om inzicht te hebben in de route die je als belegger kunt afleggen. In mijn wekelijkse nieuwsbrief Chart Navigator omschrijf ik van veel financiële titels de technische conditie, afgeleid van subjectieve en objectieve bevindingen die de weekgrafiek en enkele indicatoren prijsgeven. Ik bekijk de markten en fondsen met een min of meer vaste marktlens, om u als belegger door het financiële landschap te coachen. Naast de informatie in deze nieuwsbrief presenteer ik aanvullende technische bevindingen, tips en suggesties op de website De Chart Navigator vervult ook een rol als vraagbaak. Interessante onderwerpen, uitspraken, patronen, beeldspraken en indicatoren uit de technische analyse passeren de revue. Chart Navigator gratis abonnement Bent u na het lezen van deze Chart Navigator enthousiast en wilt u een gratis abonnement? Ga naar en klik in de carrousel op Turbo tijd met Nico Bakker. In de rechter kantlijn ziet u vervolgens een link naar de Chart Navigator Nieuwsbrief. 18 De waarde van uw belegging kan fluctueren. In het verleden behaalde resultaten bieden geen garantie voor de toekomst.

19 Chart Navigator Dit marketing document is niet opgesteld in overeenstemming met de juridische vereisten opgenomen in Europese Richtlijn 2004/39/EC die van toepassing zijn op de promotie van onafhankelijke research. Juridische beperkingen op grond van deze richtlijn zijn derhalve voorafgaand aan de distributie van dit document niet van toepassing op RBS indien handelend in de financiële instrumenten genoemd in dit document. Dit document is opgesteld en uitgebracht door Bakker Technische Analyse Consultancy B.V. (BTAC) en verspreid door RBS. Nico Bakker is bestuurder van BTAC en hij is een onafhankelijk analist. RBS en BTAC zijn een samenwerkingsverband aangegaan waarin BTAC in ruil voor een financiële vergoeding technische analyse verzorgt en bepaalde promotionele activiteiten verricht. De technische analyses van BTAC zijn niet bedoeld als individueel beleggingsadvies of als aanbeveling tot het doen van bepaalde beleggingen. Iedere (potentiële) investering dienen beleggers te toetsen aan hun persoonlijke beleggersprofiel en te bespreken met hun adviseur. De in de technische analyses genoemde standpunten en vooruitzichten zijn door BTAC/Nico Bakker gegeven in zijn hoedanigheid als technisch analist. RBS kan van tijd tot tijd producten uitgeven die dezelfde onderliggende waarden kunnen hebben als de financiële instrumenten besproken in de technische analyses van BTAC. RBS heeft echter geen enkele betrokkenheid bij, op welke manier dan ook, invloed op, zeggenschap over of inspraak in van de totstandkoming van de technische analyses van of namens BTAC of een aan haar gelieerde onderneming of persoon. RBS is niet verantwoordelijk voor de volledigheid, juistheid en geschiktheid voor welke doeleinden dan ook en aanvaardt geen enkele aansprakelijkheid in verband met de technische analyses van BTAC of een aan haar gelieerde onderneming of persoon. The Royal Bank of Scotland plc. Alle rechten, behalve indien expliciet toegekend, worden voorbehouden. Reproductie in welke vorm ook van de inhoud van deze brochure is zonder voorafgaande schriftelijke toestemming verboden tenzij voor persoonlijk gebruik. Alle intellectuele eigendomsrechten met betrekking tot de hier genoemde indices behoren toe aan de relevante Index Sponsoren. De relevante Index Sponsoren zijn op generlei wijze betrokken bij de totstandkoming of verkoop van effecten, noch wordt door hen enig advies tot aankoop van effecten gegeven. Bij elke grafiek in dit document krijgt u met een button rechtstreeks toegang tot de etalage van de RBS Turbo s op de betreffende onderliggende titel en kunt u het prospectus inzien. TURBO is een geregistreerde merknaam van The Royal Bank of Scotland N.V. 19 De waarde van uw belegging kan fluctueren. In het verleden behaalde resultaten bieden geen garantie voor de toekomst.

20 rbs.nl/markets