Chart Navigator. Ogenschijnlijk onneembare vesting... Door Nico P.R. Bakker

Transcriptie

1 TA: Chart Navigator week 42/ 2010 Chart Navigator Door Nico P.R. Bakker Inhoud Chart Navigator: Intermarket P. 2 AEX Hoofdfondsen P. 4 TA Vraagbaak P. 12 Top Selectie P. 13 Selectie Midkap P. 14 Kennis, kennis en kennis... In de komende periode staan diverse bijeenkomsten op de rol inzake kennisoverdracht, gratis tips, ontmoet de coach etc. Op de eerste plaats zijn dat de Turbo en TA Seminars, waarin ik uiteen zet wanneer het Turbo Tijd is. Komende woensdag is er een sessie in Amsterdam. Op de tweede plaats zijn dat de Marketindex webinar en workshops. Ik zal daar de praktische toepassingen van dit intraday handelsplatvorm toelichten. Op 1 november is het webinar. Voorts mag ik op 18 november in het PSV stadion spreken in het kader van De vloer seminars. Vergeet ook De slimste belegger niet, waarbij ik u met Tweets zal coachen. Kijk verder op www. markets.rbs.nl voor info en inschrijvingen. Ogenschijnlijk onneembare vesting... Wat mankeren de bulls op de aandelenvelden? Waarom durven ze niet definitief het hek te breken en er van door te gaan? De Amerikaanse bulls doen het goed, de Europese stieren willen wel maar durven nog niet echt, de Japanse bulletjes blijven achter. Volg de betreffende grafieken met de cruciale kantelpunten en navigatieniveaus, zowel aan de bovenkant als de onderkant van het speelveld. De Eurodollar-, goud- en oliestieren blazen wat stoom af, ze doen zelfs een stap terug om later de uptrends weer nieuw leven in te blazen. Lees erover in de intermarket sectie. In de Top Selectie bespreek ik drie beursbarometers van landen om ons heen, om eens te bezien of het daar ook allemaal wat duwende en trekkende gaat. Weerstanden moeten worden uitgenomen om de weg naar hogere niveaus vrij te maken. Voor de Midkapfondsen Aalberts, CSM en Imtech liggen deze uitbraakgrenzen dichtbij. Ik krijg regelmatig verzoeken van trouwe lezers om eens aan te geven welke TA boeken, software en websites waardevol zijn voor extra achtergrondinformatie, naast de info die ik elke dag al over de beleggers heen gooi. Als ik een goed boek over TA wil lezen, zal ik het eerst zelf moeten schrijven..., zo luidt een vakgrapje, maar in de TA vraagbaak zal ik een opsomming geven.tevens aan u de vraag om ook een opgave te verstrekken. Kortom, ook in deze editie van mijn Chart Navigator weer verse informatie, up-to-date grafieken, met chirurgische precisie uitgevoerde analyses en gewoon lekker lees- en kijkvoer. Veel plezier! Nico P.R. Bakker Extra Service Wilt u een Technische Conditie van een Turbo Titel aanvragen? Heeft u een interessante vraag voor de TA-vraagbaak? Stuur dan een naar btac@wxs.nl. Heeft u opmerkingen, vragen, suggesties, aanvullingen, wilt u reageren? Doe dit dan door een te sturen naar beleggen@rbs.com.

2 Chart Navigator - Intermarket AEX index - Bovenkant weerstandzone bereikt, nu nog de uitbraak Het is de bulls gelukt om de bovenkant van de beruchte weerstandzone te bereiken. Maar zij slagen er niet in om door te breken. In de eerste week van mei is een kwakkelfase gestart, waarin de AEX gevangen wordt gehouden tussen een steunzone en een weerstandzone. Ondanks dit zijwaartse geschuivel is de ondertoon positief, zo blijkt uit het verloop van de gemiddelde lijn en de RSI die boven de 50-lijn noteert. Het lijkt dus een kwestie van tijd wanneer de stieren de weerstandbalk definitief zullen verpulveren. Ze zijn al aardig op weg. De positieve ondertoon zwelt aan, tref voorbereidingen voor een uitbraak... S&P 500 index - Bulls stomen op naar 1220 De barometer aan de andere kant van de plas staat er goed bij. Al een flink aantal weken worden er witte candles geproduceerd boven een gestaag oplopende gemiddelde lijn. De RSI kruipt verder weg van de 50- lijn, dus met de stijgingstendens zit het wel goed. Eerste serieuze weerstand komt rond 1220 de markt binnen. Daar ligt een recente top, dus daar verwacht ik wel wat haperingen. Aansluitend is een correctie toegestaan tot circa 1131, gelijk aan het recente breakoutniveau. Bodemvorming aldaar is dan een sterk bullish signaal. Nu eerst bezien waar de spelers willen toppen. Koopconditie houdt goed aan. Portefeuilles handhaven richting 1220 is technisch gezien verantwoord. NIKKEI 225 index - Stilte aan het front Het wil vooralsnog niet erg vlotten met de bulls, ze krijgen geen voet aan de grond. Charttechnisch gezien is dit logisch, want de index bevindt zich immers onder een licht dalende sleepkabel. Bovendien beweegt de RSI onder de 50-lijn. Dit zijn indicaties die duiden op een dalende trendfase, of op z n minst een negatieve ondertoon. Op 8796 ligt een vangnetje voor de bulls, op 9716 ligt een eerste barrière. Dit zijn vooralsnog de kantelpunten die van belang zijn. Hou het kruit droog, wacht op een duidelijk signaal van beer of stier. Onder 8796 portefeuilles beschermen, boven 9716 de eerste aankopen doen, boven additionele aankopen doen. 2

3 Chart Navigator - Intermarket EURODOLLAR - Tijd voor een neerwaartse correctie Er is een mooie uptrend in ontwikkeling die zowel met subjectieve als objectieve argumenten onderbouwd kan worden. Zo is er een proces van hogere toppen en hogere bodems gaande, koersvorming binnen een stijgend trendkanaal, een RSI ruim boven de 50-lijn en een beweging boven de sleepkabel. Echter, de trendkanaallijn is geraakt en zelfs licht overschreden, dus wordt het tijd voor topvorming met aansluitend een gezonde correctie. Zolang de koers onder 1,4150 noteert, is een correctie richting 1,33 zeer aannemelijk. Bodemvorming aldaar zal de uptrend valideren. Korte termijn winsten veiligstellen en wachten op hogere bodemvorming. BRENT OIL - Positief sentiment zwelt aan Vier weken terug is de koers uit het driehoekspatroon gebroken. Hiermee kwam een einde aan een wekenlange kwakkelperiode, er startte een breakoutbeweging die reeds rond 85,00 opdroogde, een magere uitbraak. Vervolgens werd met een zwarte candle een begin gemaakt met de pullback als reactie op de uitbraak. Deze logische stap moet een hogere bodem opleveren boven de driehoek en boven de sleepkabel. Ik zet vooralsnog in op het 78,00 niveau. Bodemvorming aldaar is een mooie springplank voor de bulls om de aanval richting krap 89,00 in te zetten. Wacht op de bodem, dan de bulls gaan helpen richting 85 en GOLD- Flinke correctie in de uptrend De RSI ruikt de OB lijn, dus topvorming is aanstaande met daarna een gezonde correctie. Nu is het wachten op de zwarte weekcandle als eerste indicatie van topvorming, zo schreef ik onlangs. Deze week is de zwarte candle in de maak, zelfs in de gedaante van een Bearish Engulfing patroon, dus de correctie is gestart. De Fibonacci 50% retracementgrens indiceert bodemvorming rond 1265, gelijk aan een recente top. Dat zou een nieuwe hogere bodem opleveren ruim boven de trendlijn en sleepkabel; de uptrend blijft daarmee in tact. Winsten afromen en wachten op hogere bodemvorming. Speculanten gaan zelfs short posities aan met een stop op

4 AEGON - Omschrijving Stieren blijven of het een wel korte proberen headline bij de onderliggende. De Er verandert middellange vooralsnog termijn technische niet veel in conditie technische ziet er conditie nog steeds van goed dit fonds. uit, zij het De de dat vlakke op sleepkabel korte termijn indiceert een correctie dat er aannemelijk een trend is. geen De index sprake bevindt is, de zich bereidheid immers van tegen om overtuigend de bovenkant richting van te het kiezen stijgende is er trendkanaal. niet. Bull bear Dit impliceert houden elkaar topvorming wat dat en weerstand betreft in evenwicht, rond 315. er Een is sprake stap terug van naar een niveaus wapenstilstand. rond 272 Het zou is interessant even niet anders, zijn. Daarmee het is wachten wordt immers op een de overtuigende brede omkeerformatie uitbraak boven afgerond. of onder de Bodemvorming kantelpunten. op De stieren of boven gaan 272 het is wel een proberen, zeer sterk zo blijkt bullish uit het signaal. verloop De van stieren de RSI, zullen die aansluitend inmiddels de 50-lijn weg omhoog is gepasseerd. inzetten Ik richting hou het 350 er op en zelfs dat 4,90 hoger. aangetikt Er start gaat dan worden. immers een nieuwe middellange termijn uptrend. Kleine bewegingen, dicht bij huis, dus Wacht niet teveel op bodemvorming aankopen doen, voor hou additionele posities long maar posities. klein. Korte winsten veilig de stellen. AHOLD - Omschrijving Kritieke steungrens of een houdt korte de headline bulls in bij de de race onderliggende. De Ondanks middellange het feit termijn dat de technische koers boven conditie voortschrijdende ziet er nog gemiddelde steeds goed lijn uit, vertoeft, zij het is de dat de opwaartse korte trend termijn niet een echt correctie sterk. aannemelijk Toch komen is. De de index bulls sterk bevindt terug. zich Ze immers veren tegen op vanaf de het bovenkant afgerond 9,50 van kritieke het stijgende niveau, trendkanaal. zie maar weer Dit eens impliceert hoe mijn sleepkabel topvorming hen en weerstand in de race rond houdt Met Een twee stap witte terug candles naar niveaus op rij ziet rond het 272 er naar zou uit interessant dat een opleving zijn. Daarmee wordt immers de brede omkeerformatie afgerond. Bodemvorming richting 10,28 in het vat zit. Of wordt er binnenkort weer een lagere top geplaatst? op of boven 272 is een zeer sterk bullish signaal. De stieren zullen aansluitend De RSI vertoeft nog niet boven de 50-lijn, dus de bewegingen van de bulls zijn aan de de weg omhoog inzetten richting 350 en magere kant. Even met de nodige argwaan zelfs hoger. Er start dan immers een nieuwe middellange termijn uptrend. volgen. Het eerder gemelde offensieve Wacht op bodemvorming voor additionele long posities. Korte winsten veilig steunscenario houdt stand. Bij topvorming stellen. uitstappen. AIR FRANCE KLM- - Omschrijving Weerstandzone of een in zicht korte headline bij de onderliggende. De Na het middellange uitnemen van termijn de 11,83 technische weerstand conditie zijn de ziet stieren nog rap steeds op weg goed naar uit, de 12,95- zij het dat 13,08 op weerstandzone. korte termijn een Deze correctie week wordt aannemelijk de weerstandsbalk is. De index bevindt aangetikt zich met immers een tegen RSI op de OB bovenkant terrein. Dit duidt van het op mogelijke stijgende trendkanaal. topvorming als Dit inleiding impliceert voor topvorming een rondje en weerstand winstnemingen. rond 315. Of wordt Een stap de zone terug in naar één niveaus keer geslecht? rond 272 Dat zou zou interessant de technische zijn. Daarmee conditie een wordt stevige immers impuls de brede geven. omkeerformatie Anders gezegd, afgerond. het wordt Bodemvorming een draai op of breek of boven situatie. 272 is Komende een zeer week sterk bullish zwarte signaal. candle? De stieren Dan wordt zullen het aansluitend een draai- een de scenario. weg omhoog Even aanzien inzetten dus. richting 350 en zelfs hoger. Er start dan immers een nieuwe Koopconditie middellange raakt termijn lichtelijk uptrend. oververhit. Korte termijn winsten veiligstellen bij het Wacht verschijnen op bodemvorming van een zwarte voor candle. additionele niet, dan long rustig posities. blijven Korte zitten. winsten veilig Zo stellen. 4

5 AKZO NOBEL - Wanneer komen de bulls terug? De stieren respecteren de inmiddels beruchte weerstandzone. Al bijna een jaar ligt deze weerstandzone als balk boven de markt. Ik verwacht niet dat de stieren er direct doorheen kunnen breken. Mocht dit wel het geval zijn, dan krijgt de huidige zwakke uptrendfase een enorme impuls. Aan de onderkant ligt 40,70 als eerste steungrens. Best wel veel ruimte voor corrigerende bewegingen. De beren hebben inmiddels de sleepkabel bereikt en zelfs licht overschreden. Het wachten is nu op bodemvorming als voorbereiding voor hernieuwde aanvallen richting Hou het kruit droog, wacht maar op een duidelijk signaal. ARCELOR MITTAL - Wanneer breken de stieren nu eens uit? Al weken lang zit de koers gevangen in een verkrappende bandbreedte met momenteel 22,00 tot 23,00 als steunbalk en 25,82-26,18 als weerstandzone. Fractioneel boven deze zone ligt de sleepkabel die vooralsnog een uitbraak van de stier tegenhoudt. De RSI kronkelt nog tegen de 50-lijn, hetgeen de bulls ook niet zal helpen. Kortom, de stieren willen wel, maar ze mogen nog niet. Wanneer wel? De vorming van een redelijk lange witte candle in de richting van de 25,82 is een minimale voorwaarde. Zie dat maar als warming-up. Boven 25,82 de eerste aankopen doen, boven 26,18 bijkopen, onder 22,00 portefeuilles beschermen. ASML - Mooie opleving, trendlijn zwaar onder vuur Mijn eerdere commentaar was negatief getint. Logisch, want alle ingrediënten wezen in de richting van de beer. De huidige opleving van ruim 19,00 naar ruim 23,00 is dan ook een mooie opleving, maar nog wel binnen het dalende kanaal. De scherpe randjes van het negatieve scenario vervagen echter. Er wordt namelijk een poging ondernomen om boven de sleepkabel te komen en de RSI prikt door de 50-lijn heen. Toch wel een verbetering van de ondertoon. Maar de zwarte candle van deze week is dan weer jammer. Toch weer topvorming? Ik blijf even aan de zijlijn... Een zijlijnpositie is gerechtvaardigd, de spelers weten even niet te overtuigen. 5

6 BAM - Sterke opmars van de stieren even ten einde Het wachten is nu op een zwarte candle om daarmee topvorming in te luiden, met aansluitend een gezonde correctiebeweging, zo schreef ik vorige week. Welnu, de zwarte candle is er en de RSI keert keurig terug uit OB gebied en bevestigt hiermee topvorming tegen 5,13. De sleepkabel doet ook een duit in het zakje en houdt een uitbraak vooralsnog even tegen. Goed, de bulls zijn moegestreden, ze zullen terugvallen en hopenlijk een hogere bodem gaan plaatsen. Daar is nu het wachten op Winsten verzilveren en wachten op een nieuw signaal. Bij een break boven 5,13 toch maar weer meedoen... BOSKALIS - Uptrendfase wordt sterker Langzaam maar zeker vergroten de bulls hun grip op dit fonds. Na bodemvorming op de sleepkabel rond 27,50 kruipen ze schoorvoetend omhoog in een poging de uptrend nieuw leven in te blazen. Een opleving naar 32 tot 34 sluit ik niet uit. De RSI heeft inmiddels de 50-lijn gekruist en bevestigt hiermee de toenemende trendmatigheid. Er is echter wel een weerstand toegevoegd op afgerond 31,50. Deze hobbel moet genomen worden om de uptrend goed te kunnen vervolgen. Koopconditie houdt aan met 27,50 als kritiek kantelpunt. Boven 31,50 zijn additionele aankopen te overwegen. CORIO - Stieren bijna uitgeraasd De stieren zetten hun opmars bijzonder goed door. Ze lopen weg van de gemiddelde lijn en zijn rap op weg om de top op krap 56,00 te bereiken. Maar pas op, de RSI heeft OB terrein betreden, dus topvorming lijkt aanstaande. Een stevige countertrendbeweging is ook helemaal niet erg. Een extra aanloop om later in de tijd de uptrend weer te vervolgen lijkt thans een logisch scenario. Topvorming wordt bevestigd als er een zwarte candle wordt geplaatst. Dat eerst maar eens zien. Kijk uit naar de zwarte candle, verzilver dan de winst en speel eventueel in op een countertrendbeweging. 6

7 DSM - Positieve ondertoon houdt goed aan Langzaam maar zeker vergroten de stieren hun grip op dit fonds. Zij stuwen de koers naar hogere niveaus, houden een proces van hogere toppen en hogere bodems in stand, trekken daarmee de sleepkabel omhoog en verstevigen daarmee de trendmatigheid. Aan de onderkant heb ik 35,25 toegevoegd als eerste steungrens, de trend draait pas bij koersvorming onder 32,00. Aan de bovenkant ligt op ruim 40,00 een zware horde. Maar eens bezien of de bulls de 40,00 passage kunnen bereiken. Dan sluit ik lichte topvorming niet uit. Koopconditie houdt aan. Koopposities handhaven tot circa 40,00. FUGRO - Grillige uptrend nog intact De stieren verstevigen hun grip op dit fonds. Recent is het proces van hogere toppen en hogere bodems hervat. Ook bevindt de koers zich ruim boven de opkrullende sleepkabel en kruipt de RSI verder weg van de 50-lijn. Stuk voor stuk indicaties die wijzen in de richting van de bulls. Zij kunnen doorstomen naar de ruim 52 weerstand en kantelpunt. Aan de onderkant ligt 42,98 als eerste kantelpunt. De sleepkabel komt daar ook de markt binnen, dus een mogelijke correctie moet daar worden opgevangen. Actieve beleggers opereren aan de koopkant en mogen dit blijven doen zolang de koers boven 42,98 noteert. Winst nemen in de buurt van 52,00... HEINEKEN - Bulls haperen in de uptrend Recent zijn de bulls uit de consolidatiefase tussen 33,50 steun en 37,50 weerstand gebroken, maar daarna vielen ze stil. De uitbraak had een mooie impuls moeten zijn, maar dat hebben de stieren niet opgepikt. Goed, stilstand in de uptrend met ruime kantelpunten, te weten 33,50 steun en krap 39,00 weerstand. De RSI staat op neutraal terrein en dat bevestigt de stilstand van bull en bear. Het wachten is op een nieuw signaal, waaruit blijkt wie als eerste in beweging komt. De indecision candle van deze week geeft nog geen uitsluitsel. Een zijlijnpositie is gerechtvaardigt. Het beeld is te neutraal en te vlak om duidelijk te kiezen. 7

8 ING GROEP - De stieren scheppen ruimte tot 9,80 Het heeft lang geduurd, maar het is eindelijk gelukt om de zware weerstandzone op 7,90/94 te slechten. Dat wil zeggen, de breakoutbeweging is ingezet als eerste ontsnappingspoging. De RSI staat hierdoor al weer dicht bij de OB lijn, dus een forse uitbraak ligt niet in het verschiet. Er zal ongetwijfeld een reactie volgen, waarbij 7,94 als nieuwe steun getest gaat worden. Bodemvorming aldaar, of iets lager op de sleepkabel zal de nieuwe uptrendfase valideren. Dan kan een serie hogere toppen en hogere bodems worden gestart en kan de opmars naar 9,80 worden vervolgd. Bijkopen op zwakke momenten is aantrekkelijk... KPN - De 11,50 passage is een lastige horde Vanaf de 9,80-10,30 steunzone is de koers opgeveerd en is het de bulls gelukt om de gemiddelde lijn te bereiken en zelfs licht te overschrijden. Maar hoe nu verder? Op 11,50 ligt een kantelpunt wat overtuigend uitgenomen moet worden om daadwerkelijk een uptrend te starten. Maar de koers blijft hangen tegen de 11,50 grens, waardoor het beeld vertroebelt. De koers gaat consolideren en kronkelen rond de sleepkabel, in afwachting van een nieuwe significante beweging. Afwachten dus. De bulls drukken niet door, zij haperen rond de 11,50. Hou de posities dan ook maar klein. Bij overtuigende koersvorming boven 11,50 weer aankopen doen. PHILIPS - Opwaartse druk boven de sleepkabel Het blijft spannend rond de sleepkabel, die zijn werk als dynamische trendlijn uitstekend uitvoert. Elke dreun van de beer wordt vooralsnog opgevangen door de gemiddelde lijn, waardoor de bulls dus in de race blijven. Zij ondernemen pogingen om de koers richting het noorden te drukken. Ze zorgen voor wat opwaartse druk boven de sleepkabel. Boven 24,46, een recente top, zijn ze weer los en komt de 27,00 tot 28,00 weerstandzone in beeld. Het moge duidelijk zijn dat bij koersvorming onder afgerond 22,00 de beren de regie overnemen. Posities handhaven en op zwakke momenten uitbreiden, mits 22,00 als steun blijft liggen. 8

9 RANDSTAD - Moeizaam vervolg van de uptrend Tweemaal een mooie witte candle boven de sleepkabel is voldoende bevestiging om het predikaat Vervolg Uptrend af te geven. De bulls zijn inmiddels opgestoomd naar de recente top op 36,42, daarna is er het voornemen om 42,00 op te zoeken. Althans, dit lijkt mij een logische route, die ook wordt onderschreven door het verloop van de indicatoren... zo luidde vorige week mijn commentaar. De zwarte candle van deze week gooit wat roet in het eten. Komende week zie ik graag weer een witte candle, dan zijn de bulls weer terug. Kopen op zwakte mits de koers boven de sleepkabel noteert... REED ELSEVIER - Klein stapje terug in uptrend De stieren houden stand op het turbulente Damrak, maar moeten wel een stapje terug doen. Ze zijn onlangs teruggezakt richting de sleepkabel, die hen wel in de race heeft gehouden. Daarna schuiven ze schoorvoetend weer omhoog richting de 9,93 en 10,18 weerstanden. Kortom, een gematigd positief plaatje met momenteel 9,00 als cruciaal steunniveau en kantelpunt. Grafiek en indicatoren doen echter vermoeden dat er binnenkort hogere niveaus op de borden staan. Voorzichtig wat aankopen doen zolang de koers boven 9,00 noteert. Boven 9,93 en 10,18 natuurlijk fors bijkopen. ROYAL DUTCH SHELL - Moeizame uptrend Als ik de chart bekijk door mijn marktlens dan zie ik een moeizaam plaatje. Ik zie geen mooie serie hogere toppen en hogere bodems, maar wel koersvorming boven de sleepkabel en een RSI boven de 50-lijn. De ondertoon is dus wel positief, maar het komt niet over bij de bulls. Ze schuiven schoorvoetend heen en weer zonder overtuigend richting te kiezen. Zolang echter de koers boven de gemiddelde lijn bweegt, hebben zij de meeste troeven in handen. Noteer 22,76 als eerste kantelpunt aan de bovenkant. Boven 22,76 schuifelen de koopjesjagers verder. Links en rechts wat stukjes opnemen kan geen kwaad. Boven 22,76 verwacht ik meer actie van de stier. Dan bijkopen. 9

10 SBM OFFSHORE - Pas op voor de pullback Boven 13,65 start objectief gezien een positieve trendfase, zo luidde recent mijn commentaar. Inmiddels zijn de stieren de weg richting het noorden goed ingeslagen, de breakoutbeweging is in volle gang. Maar let op, de RSI raakt de OB lijn bijna aan en deze week is een kleine zwarte candle gevormd, dus de opmars hapert. Logisch, want na een breakout volgt een pullback. De koers kan licht terugvallen tot 13,65, gelijk aan de uitbraakgrens. Als de koers binnenkort gaan bodemen rond 13,65 en dus boven de sleepkabel, is dat een uiterst positief signaal. Dan worden de contouren van een uptrend duidelijker. Korte termijn winsten deels verzilveren, na een pullback weer aankopen doen. TNT - Bulls verslappen De twijfelachtige en ook enigszins wankele positie van de stieren houdt aan. De koers beweegt onder de voortschrijdende gemiddelde lijn, terwijl de RSI rap wegzakt onder de 50-lijn. Objectief gezien is er dus sprake van een dalende trend. Nu ligt er op 18,90 nog een klein vangnetje. Wellicht dat de koers opveert vanaf dit niveau. Maar koersvorming onder 18,90 valideert de downtrend, charttechnisch nemen de beren dan het stokje over. Deze week is een kleine witte candle geplaatst. Komen de bulls toch terug? Hou het kruit nog maar even droog. Steunvorming vind ik nog te mager. TOMTOM - Dolle stieren Ik stap voor TomTom nu over op de weekgrafiek. De recente bewegingen rechtvaardigen deze switch... In tijd van vier weken is de koers omhoog gespoten, de stieren waren niet te houden. Ik heb ze laten gaan, ik ren er niet achter aan, met als resultaat een gemiste kans, het zij zo... Inmiddels is de koers aanbeland bij de 6,60 weerstand en staat de RSI logischerwijs ver op OB terrein. Zolang de candles wit zijn, voeren de stieren de regie, maar ik verwacht binnenkort een zwarte candle als inleiding voor een reactiebeweging. Niet achter de stieren aanhobbelen. Wacht op een reactie, nu is het geen Turbo Tijd. 10

11 UNIBAIL RODAMCO - Beren doen hun werk De koers wordt niet gecorrigeerd voor het super dividend, omdat het een return of capital betreft; het aantal aandelen wijzigt niet. Ik herhaal mijn commentaar van vorige week: Bodemvorming rond 143 levert een dubbele bodemformatie op rond de sleepkabel. Dit impliceert dat de kopers niet zijn verjaagd. Sterker nog, zij krijgen de gelegenheid om de koers weer richting het noorden te drukken. De ondertoon kan aanzwellen, de gematigde uptrendfase kan een nieuwe impuls krijgen. Terug naar 167,00 zou ik zeggen... Actieve koopjesjagers hebben goeie zaken gedaan. Blijf maar zitten... UNILEVER - Zwakke technische conditie De koers van Unilever blijft maar hangen onder de sleepkabel en kan als zodanig niet profiteren van het aanzwellende optimisme op het Damrak. De technische conditie blijft hierdoor zwak. Met krap 22,50 als weerstand en een RSI onder de 50-lijn blijft er neerwaartse druk aanwezig. De witte candle van deze week brengt hier geen verandering in. Bij koersvorming boven 22,50 kunnen de bulls weer een vuist maken. Onder de 20,00 slaan de beren genadeloos toe. Al met al een troosteloos plaatje met afgerond 20,00 en 22,50 als kantelpunten. Een zijlijnpositie is gerechtvaardigd. Boven 22,50 is het weer interessant om aankopen te doen. Onder 20,00 gaat een verkoopconditie van start. WERELDHAVE - Stieren bereiken bijna de top Als ik het landschap overzie, dan constateer ik dat er sprake is van een wispelturig koersverloop. Ritjes boven en onder de gemiddelde lijn wisselen elkaar af. In de afgelopen weken hebben de stieren zich flink laten horen. Zij zijn hard op weg naar de 75,00 top. De RSI staat inmiddels op OB gebied, dus topvorming is aanstaande. De serie witte candles is indrukwekkend, zou er komende week een zwarte verschijnen? Dat is dan wel de eerste indicatie dat er een top gevormd gaat worden met aansluitend een gezonde correctiebeweging. Ga alvast wat winsten afromen, bij een zwarte candle uitstappen en wachten op een nieuwe hogere bodem. 11

12 WOLTERS KLUWER - Stieren breken uit Het gaat moeizaam, maar de stieren zijn los. Het lukt hen steeds beter om boven 16,30 te blijven bewegen. Ik heb met een Turbo Tijd Long aanbeveling er op gewezen dat er een einde kan komen aan de brede trading range. De trendmatigheid kan aanzwellen, de contouren van een nieuwe trendfase worden wat duidelijker. Echt overtuigend is het allemaal nog niet, maar de uitbraakpoging ziet er hoopvol ui. Op termijn acht ik koersvorming rond 18,50 aannemelijk. Eerst de rit naar 18,50 maar eens volgen... Turbo Tijd boven 16,30! Aankopen doen als de koers wat terugvalt maar boven de gemiddelde lijn blijft bewegen. Technische Analyse Vraagbaak: Spelregels, Kennisoverdracht, Inzicht en Praktisch gebruik Wat is een goed boek, wat is handige software en welke websites zijn interessant? Zonder uitputtend te zijn geef ik onderstaand enkele suggesties aan met daarbij de uitnodiging om zelf als actieve belegger op nader onderzoek uit te gaan. Tevens vraag ik u aan te geven per (btac@wxs.nl) welke boeken, software en websites uzelf raadpleegt omdat u dat betrouwbare, zinvolle bronnen vindt. Bij voldoende aanmeldingen zal ik een en ander gaan bundelen, zodat iedereen zijn of haar voordeel ermee kan doen. TA boeken: De boeken van John Murphy, Martin Pring en Jack Schwager zijn de klassiekers als het gaat om algehele TA kennis. Het Nederlandstalige boek van Harry Geels Beleggen met technische analyse kan ik u aanbevelen. Bent u geinteresseerd in Swing Trading (korte bewegingen traden) dan is het werk van Linda Raschke, Jeff Cooper en Laurence Connors te raadplegen. Boeken en publicaties van Thomas Bulskowski, de koerspatronenonderzoeker, mogen niet ontbreken. Over het thema Discipline en iets breder gedefinieerd Behavioral Finance is heel veel geschreven. De werken van Michael Douglas, Alexander Elder en Dr. van Tharp zijn aanraders in deze. De vele boeken van Steve Nison, de candlestick kenner bij uitstek en van Joe DiNapoli, de Fibonacci specialist, zijn waardevolle naslagwerken. Dit geldt ook voor Robert Prechter, de Elliott Wave goeroe en Tom DeMark met zijn eigen specifieke indicatoren. Surf eens naar voor een uitgebreide site op het gebied van TA boeken. TA Magazines: Technische en Kwantitatieve Analyse van Beleggers Belangen, meer info op Technical Analysis of Stocks and Commodities, meer info op www. traders.com Active Trader, meer info op TA Software: Ik wil volstaan met een opsomming van TA pakketten waarmee zowel met visuele tools als indicatoren op een verantwoorde wijze TA bedreven kan worden. Deze algemene pakketten zijn TradeStation van Omega Research, Metastock, WallStreet Pro van Keyword en Omnitrader. Voor meer informatie, thema pakketten en ook koppelingen met dataleveranciers verwijs ik u naar de specialist in deze, Louis Witte van Forest Bergen, zijn website is TA websites: mijn TA landingpage binnen de RBS digitale omgeving het intraday handelsplatvorm van RBS algemene en specifieke TA kennisoverdracht www,dft.nl en met name de columns over TA acht ik zinvol, waardevol en aanvullend van Guy Boscart van Royce Tostrams met heel veel achtergrondinformatie over een breed scala aan koerspatronen 12

13 Chart Navigator - Top Selectie DAX index - Bulls zijn lekker los Onlangs werd aan de bovenkant van de markt de afgerond 6385 weerstand uitgenomen, waardoor er een einde kwam aan de wekenlange consolidatiefase. Voorafgaande aan de uitbraak werd tot tweemaal toe steun gevonden op de voortschrijdende gemiddelde lijn, die hiermee zijn functie als dynamische trendlijn uitstekend heeft vervuld. De bulls voeren dus de regie, zij zijn hard op weg naar de 6626 weerstand. Wellicht dat zij zelfs 7231 kunnen bereiken. Dan zal er ongetwijfeld een reactie volgen, waardoor de koers weer wat kan terugvallen. De DAX index is technisch gezien dus een stap verder dan de AEX die immers nog niet is uitgebroken. De technische conditie van de DAX is solieder dan die van de AEX. FTSE100 index - Engeland bereikt de top Het koersverloop ziet er grillig uit, maar per saldo resteert een positieve ondertoon. Ik zie immers een proces van hogere toppen en hogere bodems, ik zie koersvorming boven een stijgende sleepkabel en ik zie een RSI fier boven de 50-lijn bewegen. Stuk voor stuk indicaties die wijzen in de richting van de bulls. Toch plaats ik een waarschuwende opmerking. De bulls bereiken namelijk bijna de 5832 top in april dit jaar. Wat gaan zij doen met deze horde? Wordt er straks getopt rond 5832 met aansluitend een rondje winstnemingen? Of wordt de weerstand zonder problemen geslecht om daarmee de deur te openen voor een verdere stijging naar krap 6400? Even een vinger aan de pols rond 5832, het breek of draai niveau voor actieve beleggers. CAC40 index- Schoorvoetend omhoog De technische conditie van de CAC40 index toont sterke gelijkenis met die van de AEX. Er is sprake van een zwakke positieve ondertoon, de stieren schuiven tergend langzaam op naar fractioneel hogere niveaus. Uit het verloop van de sleepkabel kunt u opmaken dat de trendmatigheid heel laag is, een tendens tot stijgen is nauwelijks zichtbaar. De RSI bevindt zich weliswaar boven de 50-lijn en de index zelf vertoeft fractioneel boven de gemiddelde lijn, maar de stieren overtuigen geenszins. De kantelpunten liggen ruim op dit speelveld. Onder 3414 zal er een downtrend van start gaan, naar boven toe is er ruimte tot aan 4088, gelijk aan een recente top. Kleine koopposities zijn dus wel gerechtvaardigd. 13

14 Chart Navigator - Selectie Midkap AALBERTS- Bullish kantelpunt in het vizier De koers van Aalberts heeft zich de laatste tijd nauwelijks iets aangetrokken van de heftige turbulentie op het Damrak. Recent was er een countertrendbeweging zichtbaar, maar die is keurig opgevangen door de stijgende trendlijn en de sleepkabel. Deze lijnen geven thans aan dat 10,85 een cruciaal steunniveau is. De stieren zetten thans hun tanden in de 12,96 weerstand. Een duidelijke slotkoers boven 12,96 impliceert een vervolg van de uptrend richting 15,00 tot 16,00. Gezien de verbetering van het algemene beursklimaat, lijkt de doorbraak een kwestie van tijd. Boven 12,96 gaat een versterkte koopconditie van kracht. Additionele aankopen doen is dan gerechtvaardigd. CSM- Langzame verbetering van de technische conditie In de laatste paar weken is er eigenlijk niet veel gebeurd met dit fonds. De koers bleef wat hangen rond de sleepkabel na eerdere bodemvorming rond 19,80. Dit niveau is dan ook het cruciale vangnet voor de bulls. Zolang de koers hierboven noteert houden de bulls het voordeel van de twijfel. Maar zij moeten door de 21,89 weerstand breken om goed los te komen. Dan krijgt de nu nog matige uptrend een stevige impuls, dan kunnen we een rally naar 26,50 tegemoet zien. De RSI dreigt met een upcross door de 50-lijn, ter bevestiging van toenemende trendmatigheid. Noteer 21,89 als uitdagend kantelpunt. Hierboven is het weer raadzaam om koopposities in te nemen. IMTECH- Positieve ondertoon houdt aan Het lukt de koopjesjagers om deze week de 24,00 weerstand te breken. Of er ook een weekslotkoers boven 24,00 is neergezet, is op moment van schrijven niet bekend. Niet 24,00, maar 24,60 is echter het cruciale kantelpunt. Bij overtuigende koersvorming boven 24,60 betreedt de koers zogenaamd uncharted territory, de koers is nog nooit zo hoog geweest. Dit zal toch wel een geweldige impuls teweeg brengen en koopjesjagers aanmoedigen om de koers flink op te zwiepen. De indicatoren staan een verdere koersstijging boven 24,60 niet in de weg. Koopconditie blijft gehandhaafd. Boven 24,60 gaat een nieuwe fase in. Dan extra aankopen doen. 14

15 Chart Navigator...achter de schermen Als belegger wilt u weten hoe het beleggingslandschap eruit ziet. U wilt weten, als je het Damrak overziet, hoe de bulls en bears gemutst zijn. U wilt weten waar significante steun- en weerstandpunten liggen, ofwel cruciale navigatieniveaus. Ik noem dit ook wel kantelpunten, potentiële draaipunten in de markt. Vervolgens is het natuurlijk raadzaam om inzicht te hebben in de route die je als belegger kunt afleggen. In mijn wekelijkse nieuwsbrief Chart Navigator omschrijf ik van veel financiële titels de technische conditie, afgeleid van subjectieve en objectieve bevindingen die de weekgrafiek en enkele indicatoren prijsgeven. Ik bekijk de markten en fondsen met een min of meer vaste marktlens, om u als belegger door het financiële landschap te coachen. Naast de informatie in deze nieuwsbrief presenteer ik aanvullende technische bevindingen, tips en suggesties op de website www. rbs.nl/markets. De Chart Navigator vervult ook een rol als vraagbaak. Interessante onderwerpen, uitspraken, patronen, beeldspraken en indicatoren uit de technische analyse passeren de revue. Wie is Nico Bakker? Ik ben technisch analist met visuele analyse ofwel chart reading als specialisatie, waarbij ik op een eigen specifieke wijze naar markten en koersontwikkelingen kijk. Ik doe veel research op dit gebied, geef trainingen en workshops en besteed veel tijd aan kennisoverdracht. Dit laatste doe ik ook middels columns, commentaren en analyses op bekende beleggings-websites. Daarnaast mag ik regelmatig spreken op seminars en congressen en kunt u mij zien op web-tv en zelfs volgen via Twitter. Ik benader de technische analyse vanuit een visionairs oogpunt. Ik probeer het beleggingslandschap in kaart te brengen en actieve beleggers te wijzen op kansen en bedreigingen. Een belegger bepaalt zelf wat hij met mijn informatie doet. Als er dan een mooi rendement gehaald kan worden, is mijn missie geslaagd. Ik speel daarbij niet een rol als trader, maar als coach. In mijn rol als coach staat denken en handelen in termen van waarschijnlijkheden centraal. Anders gezegd, het definiëren van scenario s is de basis voor een verantwoorde beleggingsbeslissing. Visies herzien als de markt daar aanleiding voor geeft is dan ook een discipline die niet mag ontbreken. Naast marktbeelden schetsen en routes uitzetten, gaat mijn belangstelling ook uit naar de Behavioral Finance, ofwel allerlei psychologische valkuilen en vaardigheden die bij beleggen een rol spelen. Met diverse uitspraken en beeldspraken geef ik in presentaties en workshops aan hoe emotie en discipline als rode draad tussen de oren van beleggers loopt. Ik heb mee mogen helpen de technische analyse in Nederland een gezicht te geven en dat geeft mij veel voldoening. Ik probeer nog steeds op eigen wijze vernieuwingen en andere inzichten over het voetlicht te brengen, in de veronderstelling dat u daar als actieve belegger uw voordeel mee kan doen. Kijk op voor Technische Condities, Turbo Tijd suggesties en aanbevelingen en Breaking News, en op twitter.com met naam TheDailyTurbo. Dan verliest u mij geen seconde uit het oog... Chart Navigator abonnement Bent u na het lezen van deze Chart Navigator enthousiast en wilt u een gratis abonnement? Ga naar markets en klik in de carrousel op Turbo tijd met Nico Bakker. In de rechter kantlijn ziet u vervolgens een link naar de Chart Navigator Nieuwsbrief. 15

16 Disclaimer Dit marketing document is niet opgesteld in overeenstemming met de juridische vereisten opgenomen in Europese Richtlijn 2004/39/EC die van toepassing zijn op de promotie van onafhankelijke research. Juridische beperkingen op grond van deze richtlijn zijn derhalve voorafgaand aan de distributie van dit document niet van toepassing op RBS indien handelend in de financiële instrumenten genoemd in dit document. Dit document is opgesteld en uitgebracht door Bakker Technische Analyse Consultancy B.V. (BTAC) en verspreid door RBS. Nico Bakker is bestuurder van BTAC en hij is een onafhankelijk analist. RBS en BTAC zijn een samenwerkingsverband aangegaan waarin BTAC in ruil voor een financiële vergoeding technische analyse verzorgt en bepaalde promotionele activiteiten verricht. De technische analyses van BTAC zijn niet bedoeld als individueel beleggingsadvies of als aanbeveling tot het doen van bepaalde beleggingen. Iedere (potentiële) investering dienen beleggers te toetsen aan hun persoonlijke beleggersprofiel en te bespreken met hun adviseur. De in de technische analyses genoemde standpunten en vooruitzichten zijn door BTAC/Nico Bakker gegeven in zijn hoedanigheid als technisch analist. RBS kan van tijd tot tijd producten uitgeven die dezelfde onderliggende waarden kunnen hebben als de financiële instrumenten besproken in de technische analyses van BTAC. RBS heeft echter geen enkele betrokkenheid bij, op welke manier dan ook, invloed op, zeggenschap over of inspraak in van de totstandkoming van de technische analyses van of namens BTAC of een aan haar gelieerde onderneming of persoon. RBS is niet verantwoordelijk voor de volledigheid, juistheid en geschiktheid voor welke doeleinden dan ook en aanvaardt geen enkele aansprakelijkheid in verband met de technische analyses van BTAC of een aan haar gelieerde onderneming of persoon. The Royal Bank of Scotland plc. Alle rechten, behalve indien expliciet toegekend, worden voorbehouden. Reproductie in welke vorm ook van de inhoud van deze brochure is zonder voorafgaande schriftelijke toestemming verboden tenzij voor persoonlijk gebruik. Alle intellectuele eigendomsrechten met betrekking tot de hier genoemde indices behoren toe aan de relevante Index Sponsoren. De relevante Index Sponsoren zijn op generlei wijze betrokken bij de totstandkoming of verkoop van effecten, noch wordt door hen enig advies tot aankoop van effecten gegeven. Meer informatie? Ga snel naar of bel 0900-MARKETS ( ; lokaal tarief)