Besluit van de directeur-generaal van de Nederlandse mededingingsautoriteit als bedoeld in artikel 37, eerste lid, van de Mededingingswet.

Transcriptie

1 BESLUIT Besluit van de directeur-generaal van de Nederlandse mededingingsautoriteit als bedoeld in artikel 37, eerste lid, van de Mededingingswet. Zaaknummer: 2587/De Lage Landen - KPN Lease I. MELDING 1. Op 11 juli 2001 heeft de directeur-generaal van de Nederlandse mededingingsautoriteit een melding ontvangen van een voorgenomen concentratie in de zin van artikel 34 van de Mededingingswet. Hierin is medegedeeld dat De Lage Landen International B.V. voornemens is zeggenschap te verkrijgen, in de zin van artikel 27, onder b, van de Mededingingswet, over de activiteiten van KPN Lease B.V. Van de melding is mededeling gedaan in Staatscourant 134 van 16 juli Naar aanleiding van de mededeling in de Staatscourant zijn geen zienswijzen van derden naar voren gebracht. II. PARTIJEN 2. De Lage Landen International B.V. (hierna: De Lage Landen) is een besloten vennootschap naar Nederlands recht. De Lage Landen behoort tot de Rabobank Groep. De Lage Landen houdt zich onder andere bezig met de lease van roerende en onroerende kapitaalgoederen en debiteurenbeheer (factoring). De Lage Landen is via haar dochtervennootschap De Lage Landen Vendor Lease B.V. actief op het gebied van de vendor finance (zie ook hierna). Via deze vennootschap verricht De Lage Landen administratieve activiteiten in naam van KPN Lease B.V. 3. KPN Lease B.V. is een besloten vennootschap naar Nederlands recht. KPN Lease B.V. is de leasemaatschappij van Koninklijke KPN N.V. De activiteiten van KPN Lease B.V. hebben betrekking op de lease van telecommunicatie- en datacommunicatieapparatuur in Nederland. III. DE GEMELDE OPERATIE 4. De gemelde operatie is neergelegd in een Letter of Intent van 12 juni 2001 en in door partijen overgelegde concepten van een Asset purchase agreement en een oprichtingsakte. Uit deze stukken blijkt dat De Lage Landen 70% van de aandelen zal houden in een nieuw op te richten vennootschap waaraan activa en passiva van KPN Lease B.V. zullen worden overgedragen en waardoor de onderneming van KPN Lease B.V. (hierna: KPN Lease) zal worden voortgezet. Koninklijke KPN N.V. zal 30% van de aandelen in deze vennootschap houden.

2 IV. TOEPASSELIJKHEID VAN HET CONCENTRATIETOEZICHT 5. Partijen zijn primair van mening dat de uitwerking van de onder punt 4 bedoelde operatie niet resulteert in een concentratie in de zin van artikel 27 van de Mededingingswet. Volgens partijen zal de operatie geen structurele impact op de marktverhoudingen hebben, aangezien De Lage Landen en KPN Lease reeds op nauwe wijze met elkaar samenwerken. 6. Partijen geven aan dat hoewel KPN Lease formeel als contractspartner van de afnemer van KPN optreedt, de materile afhandeling van het contract sinds 1990 geschiedt door De Lage Landen en dat De Lage Landen materieel het contact onderhoudt met de klant van KPN Lease. De operatie heeft volgens partijen slechts een beperkte, formele, invloed op deze marktsituatie.[1] 7. De mening van partijen wordt niet gedeeld. Hoewel De Lage Landen in de huidige situatie reeds de materile afhandeling van de leasecontracten van KPN Lease doet, bepaalt KPN Lease op welke wijze deze afhandeling door De Lage Landen plaatsvindt en is KPN Lease de onderneming waarmee de afnemer het contract sluit. Als gevolg van het verkrijgen van 70% van de aandelen in de nieuw op te richten vennootschap waardoor KPN Lease wordt voortgezet, verschuift de zeggenschap over de wijze waarop de afhandeling plaatsvindt naar De Lage Landen. Dit geldt ook voor de wijze waarop het commercile beleid ten aanzien van KPN Lease wordt ingevuld.[2] 8. De gemelde operatie is derhalve een concentratie in de zin van artikel 27, onder b, van de Mededingingswet. De hierboven, onder punt 4, omschreven transactie leidt er toe dat De Lage Landen uitsluitende zeggenschap verkrijgt over de activiteiten van KPN Lease. 9. Betrokken ondernemingen zijn De Lage Landen en KPN Lease. 10. Uit de bij de melding ter beschikking gestelde omzetgegevens blijkt dat de gemelde concentratie binnen de werkingssfeer van het in hoofdstuk 5 van de Mededingingswet geregelde concentratietoezicht valt. V. BEOORDELING A. Relevante markten Relevante productmarkten 11. Partijen geven aan dat lease een vorm van financiering is en dat de financiering van goederen behalve via lease doorgaans ook plaats kan vinden door financiering met eigen middelen, door verschillende soorten kredieten of door huur. 12. Partijen zetten in hun melding uiteen dat lease-activiteiten vanuit verschillende invalshoeken kunnen worden beschreven: vanuit een indeling naar leaseobject of vanuit indelingen naar type leasecontract (financile of operationele lease) of soort leaseonderneming (vendor finance of bancaire

3 lease). 13. Primair zijn partijen van mening dat de relevante productmarkt bestaat uit de markt voor financiering van kapitaalgoederen onder uitsluiting van automobielen. 14. Subsidiair zijn partijen van mening dat de relevante productmarkt bestaat uit de markt voor lease van computer-, telecommunicatie- en kantoorapparatuur. Hieronder vallen volgens partijen leaseobjecten als ICTapparatuur (computer hardware en software, LAN-hardware[3] en andere datacommunicatiehardware), kopieermachines en telecommunicatieapparatuur. Deze markt omvat volgens partijen zowel operationele als financile lease.[4] 15. Meer subsidiair zijn partijen van mening dat de relevante productmarkt bestaat uit de markt voor lease van telecommunicatie- en datacommunicatieapparatuur. Deze markt omvat volgens partijen zowel operationele als financile lease.[5] 16. Niet voor alle goederen zal gelden, dat een groot deel van de afnemers ervan naast financiering via lease uit verschillende andere wijzen van financiering kan kiezen. In bepaalde gevallen zullen ook operationele en financile lease niet substitueerbaar zijn. 17. Partijen geven aan dat de dienstverlening rondom lease uit grofweg drie componenten bestaat: financiering, administratie en bijkomende diensten en dat een of meerdere van deze activiteiten kunnen worden uitbesteed aan een derde. Hierdoor kunnen producenten of leveranciers van kapitaalgoederen, in de branche vendors genoemd, een leaseoplossing bieden aan afnemers, zonder zelf voor alle onderdelen van de dienstverlening zorg te hoeven dragen. 18. Volgens partijen is sprake van sterke substitutie tussen vendor financelease en bancaire lease omdat afnemers dikwijls tussen lease door de vendor en bancaire lease kunnen kiezen. Volgens partijen zijn de meeste vendor finance-leaseondernemingen tevens actief op het gebied van bancaire lease en maken vendor finance-leaseondernemingen in de regel deel uit van banken. 19. Behalve een contractuele relatie tussen een lessor en een lessee, is in bepaalde gevallen, zoals ook tussen KPN Lease en De Lage Landen, sprake van een relatie tussen een vendor en een leaseonderneming die bepaalde onderdelen van de dienstverlening verricht. Verscheidene leaseondernemingen zijn actief als verlener van leasediensten in opdracht van een vendor. Mogelijk kan worden gesproken van een markt voor vendor finance-diensten of vendor lease-diensten: leasediensten (financiering, administratie en bijkomende diensten) die worden verricht in opdracht van vendors. 20. Speciale kennis van het betreffende leaseobject, op basis waarvan een leasecontract in het vendor finance-segment wordt aangeboden, kan volgens partijen door alle marktpartijen eenvoudig worden vergaard. 21. Het ligt in het kader van de onderhavige beoordeling niet voor de hand een markt voor vendor finance-diensten onder te verdelen naar bijvoorbeeld type leaseobject, of binnen vendor finance-diensten een onderverdeling te maken naar de verschillende activiteiten die hieronder kunnen vallen. Verschillende marktpartijen die op het gebied van vendor finance-diensten actief zijn

4 verlenen de diensten ten aanzien van uiteenlopende leaseobjecten.[6] 22. Voor de beoordeling van de gevolgen van de onderhavige concentratie is het niet noodzakelijk te concluderen wat de relevante productmarkt is waarop de activiteiten van KPN Lease en De Lage Landen dienen te worden beoordeeld. Het is voldoende de door partijen geschetste alternatieven mee te nemen bij de beoordeling en in te gaan op de gevolgen op een leasemarkt inclusief autolease (zie punt 31). Daarnaast zal worden ingegaan op de gevolgen op een mogelijke markt voor vendor finance-diensten (zie punt 32). Relevante geografische markten 23. Partijen definiren de relevante geografische markt voor alle door hun omschreven mogelijke productmarkten als het grondgebied van Nederland. 24. Met partijen kan worden aangenomen dat de geografische dimensie van de relevante markt waarop de activiteiten van partijen dienen te worden beoordeeld ten minste nationaal is. De spelers op de markt bieden hun leaseproducten doorgaans in heel Nederland aan en het is niet aannemelijk dat er belangrijke regionale verschillen bestaan. In het midden kan worden gelaten of de markt ruimer is dan nationaal (zie punt 31). Hetzelfde geldt voor een mogelijke markt voor vendor finance-diensten (zie punt 32). B. Gevolgen van de concentratie 25. Partijen geven aan dat de omvang van de door hun voorgestelde markten (zie de punten 13 tot en met 15) kan worden afgelezen uit de zogenoemde productie in een bepaald jaar: de waarde van totaal aan nieuw afgesloten leasecontracten in het betreffende jaar. Partijen geven aan dat daarnaast de grootheid portfolio gebruikt wordt: de boekwaarde van alle leaseobjecten op enig moment. Cijfers op basis van portfolio zijn echter niet beschikbaar. Volgens partijen geven de cijfers op basis van productie een juist beeld van de positie van de partijen op de markt. Op verzoek hebben partijen cijfers verstrekt voor de afgelopen vijf jaren. De omvang van de markten in productie leiden partijen af uit cijfers van de Nederlandse Vereniging van Leasemaatschappijen.[7] 26. De omvang in productie van een Nederlandse leasemarkt voor kapitaalgoederen onder uitsluiting van automobielen was in 2000 NLG Partijen geven op dat op deze markt De Lage Landen in 2000 een marktaandeel had van [20-30]*% en KPN Lease [0-10]%. 27. De omvang van een Nederlandse leasemarkt voor computer-, telecommunicatie- en kantoorapparatuur was in 2000 NLG Partijen geven op dat op deze markt De Lage Landen in 2000 een marktaandeel had van [10-20]% en KPN Lease [0-10]%. 28. De omvang van een Nederlandse leasemarkt voor telecommunicatie- en datacommunicatieapparatuur was in 2000 ten minste NLG [8] Partijen geven op dat op deze markt KPN Lease in 2000 een marktaandeel had van [40-50]%. De Lage Landen is buiten de activiteiten die worden verricht voor KPN Lease niet actief op deze markt. 29. Er is geen reden om aan de door partijen opgegeven marktaandelen, die zijn gebaseerd op cijfers uit bedrijfsinterne overzichten die partijen hebben

5 verstrekt, op de aldus gedefinieerde markten te twijfelen. Een vergelijking van de cijfers over 2000 met de cijfers over de jaren 1996 tot en met 1999 geeft aan dat de cijfers op basis van productie weliswaar licht variren, maar een constant beeld geven van de marktomvang en de relatieve positie van partijen. 30. Partijen geven aan dat op basis van gegevens van de Vereniging Nederlandse autoleasemaatschappijen[9] het marktaandeel van De Lage Landen op de Nederlandse markt voor autolease [0-10]% is. De beschikbare marktgegevens voor autolease zijn uitgedrukt in aantallen en daarom niet zonder meer toe te voegen aan of te vergelijken met de gegevens op de hiervoor genoemde markten. Gelet op het genoemde marktaandeel op het gebied van autolease is het echter niet aannemelijk dat het gezamenlijke marktaandeel van partijen op een leasemarkt voor kapitaalgoederen inclusief automobielen groter is dan het marktaandeel zoals weergegeven voor een leasemarkt voor kapitaalgoederen onder uitsluiting van automobielen. 31. Behalve partijen is in Nederland een aantal grote en een groot aantal kleinere concurrenten van partijen actief op het gebied van lease van kapitaalgoederen. Wanneer wordt uitgegaan van een markt die groter is dan nationaal, dan is het aannemelijk dat de marktaandelen van partijen niet groter zullen zijn dan op een nationale markt en zijn er meer (grote) concurrenten actief. Gelet hierop en de genoemde marktaandelen, is er geen reden om aan te nemen dat als gevolg van de onderhavige concentratie een economische machtspositie kan ontstaan of worden versterkt. 32. Een mogelijke Nederlandse markt voor vendor finance-diensten wordt door de concentratie in bepaalde mate verticaal benvloed: de voorheen door KPN Lease uitbestede vendor finance-activiteiten worden gentegreerd met de activiteiten van KPN Lease de daadwerkelijke contractspartij van de lessee. Behalve partijen is in Nederland een aantal andere grote marktpartijen actief, zoals Fortis Lease, ING Lease en Amstel Lease (onderdeel van ABN AMRO). Op een markt die groter is dan nationaal zijn er nog meer concurrenten van partijen actief. Omdat het aandeel van KPN Lease in de totale vraag op een dergelijke markt voor vendor finance-diensten niet zeer groot zal zijn, is er geen reden om aan te nemen dat de concentratie marktafsluitende effecten zal hebben. VI. CONCLUSIE 33. Na onderzoek van deze melding is de directeur-generaal van de Nederlandse mededingingsautoriteit tot de conclusie gekomen dat de gemelde operatie binnen de werkingssfeer valt van het in hoofdstuk 5 van de Mededingingswet geregelde concentratietoezicht. Hij heeft geen reden om aan te nemen dat als gevolg van die concentratie een economische machtspositie kan ontstaan of worden versterkt die tot gevolg heeft dat een daadwerkelijke mededinging op de Nederlandse markt of een deel daarvan op significante wijze wordt belemmerd. 34. Gelet op het bovenstaande deelt de directeur-generaal van de Nederlandse mededingingsautoriteit mede dat voor het tot stand brengen van de concentratie waarop de melding betrekking heeft geen vergunning is vereist.

6 Datum: 8 augustus 2001 De directeur-generaal van de Nederlandse mededingingsautoriteit, voor deze: W.g. Mr. W.C.J. de Lange Wnd. directeur Concentratiecontrole Tegen dit besluit kan degene, wiens belang rechtstreeks bij dit besluit is betrokken, binnen zes weken na bekendmaking van dit besluit een gemotiveerd beroepschrift indienen bij de arrondissementsrechtbank te Rotterdam, sector bestuursrecht, Postbus 50951, 3007 BM Rotterdam [1] Partijen verwijzen naar het besluit van 26 maart 1999 in zaak 1259/KPN Telemedia. [2] Uit de door partijen verstrekte concept-oprichtingsakte van de nieuw op te richten vennootschap blijkt dat de relevante besluiten van de algemene vergadering van aandeelhouders worden genomen met een volstrekte meerderheid van de uitgebrachte stemmen. [3] LAN: Local Area Network. [4] Het grootste deel van deze contracten worden volgens partijen gesloten op basis van operationele lease. [5] Zie voetnoot 4. [6] Doorgaans worden aan de onderneming van de vendor en aan de leaseobjecten bepaalde eisen gesteld. [7] Nederlandse Vereniging van Leasemaatschappijen (NVL), jaarverslagen Partijen geven aan dat de werkelijke marktomvang groter is dan in de jaarverslagen weergegeven, aangezien niet alle marktpartijen lid zijn van de NVL. De weergegeven marktaandelen zijn in werkelijkheid derhalve kleiner. * Vertrouwelijke gegevens zijn vervangen door een niet-vertrouwelijke weergave. [8] Partijen weten niet of dit bedrag ook betrekking heeft op datacommunicatieapparatuur. Indien dat niet het geval is, dan is de marktomvang groter en het marktaandeel van KPN Lease derhalve kleiner. [9] Concurrentieanalyse op basis van gegevens van de Vereniging Nederlandse autoleasemaatschappijen (VNA) van juni 2000: aantallen

7 geleaste personenautos, bestelautos en vrachtautos. Aan de inhoud van deze pagina's kunt u geen rechten ontlenen.