Voorkomen, genezen of sederen?
|
|
- Frieda de Backer
- 8 jaren geleden
- Aantal bezoeken:
Transcriptie
1 Terminaal delier: Voorkomen, genezen of sederen? Mark Martens medisch consulent palliatieve zorg, Expertisecentrum Palliatieve Zorg MUMC+ specialist ouderengeneeskunde, Envida Maastricht
2 Delier Bewustzijnsstoornis met verminderd vermogen om aandacht te concentreren, vast te houden of te verplaatsen. Een veranderde cognitieve functie of het optreden van een waarnemingsstoornis. Ontstaan in korte tijd en neigt te fluctueren over de dag. Wordt veroorzaakt door de gevolgen van een somatische aandoening.
3 Delier Bewustzijnsstoornis met verminderd vermogen om aandacht te concentreren, vast te houden of te Verschijningsvormen: verplaatsen. Een veranderde Hyperactief/hyperalert cognitieve functie of het delier optreden van een waarnemingsstoornis. Hypoactief/hypoalert/apathisch/stil delier Ontstaan in korte tijd en neigt te fluctueren over de dag. Gemengd delier Wordt veroorzaakt door de gevolgen van een somatische aandoening.
4 Omkering dag-/nachtritme Prodromen Levendige dromen of nachtmerries Voorbijgaande hallucinaties, illusionaire vervalsingen of wanen Moeilijkheden met concentreren en helder denken, snelle afleidbaarheid Overgevoeligheid voor prikkels Rusteloosheid, angst, irritatie, of juist terugetrokkenheid Emotionele labiliteit Desoriëntatie
5 Delier Eén van de eerste mentale ziektes die door medische schrijvers beschreven wordt ληρος μανια φρενιτις ληθαργος Mentale afwijkingen veroorzaakt door koorts, vergif of hoofdtrauma Relatie tussen fysieke en mentale aandoening Ἱπποκράτης
6 Delier Aulus Cornelius Celsus Rubor, calor, dolor, tumor Cancer Gebruikt als eerste de term delirium delirare (Latijn) = buiten de schreef treden, ontsporen ληρος (Grieks) = wartaal, onzin Waarschijnlijk ook eerste beschrijving van non-febriele oorzaak
7 Delier Latere Romeinse schrijvers Constantinopel, middeleeuwen Phrenitis Rusteloosheid, insomnia, hallucinaties Hyperactief delier Opwinding, agressie, insomnia, roepen, hallucinaties Lethargus Tegenovergestelde Hypoactief delier Comateus, geen notie omgeving Behandeling: zowel fysiologisch als psychologisch
8 Delier 1967: Journal of Nervous and Mental Disease Delirium has been for years the Cinderella of English-language psychiatry: taken for granted, ignored and not considered worthy of study Onterecht, want Verhoogde mortaliteit Slechtere uitkomst herstel Hoge mate van distress voor zowel patiënten als zorgverleners Verstoring van cognitieve functies kan tot een jaar aanhouden Grote impact op gezondheid en kosten in de gezondheidszorg!
9 Terminaal delier 25-45% van de patiënten met kanker in ZH of hospice Mediane overleving na ontwikkelen delier bij gevorderde kanker: dagen 85-90% in laatste uren tot dagen voor overlijden Delier Schrik en uitputting naasten Destructive Triangle Druk op arts à premature sedatie
10 Ontstaan Acetylcholine Dopamine Neurotransmitters
11 Oorzaken Koorts Infecties Medicatie Precipiterend Hypoxie Anemie Electrolytstoornissen Hypo-/hyperglycemie Schildklierfunctiestoornissen Leverfalen, nierfalen Dehydratie Onttrekking Urineretentie Obstipatie Acetylcholine Dopamine Predisponerend Leeftijd >70 jaar Cognitieve stoornis Visus-/gehoorstoornis Stoornissen in ADL Alcohol-/opioïdgebruik
12 Workshop
13 Oorzaken Koorts Infecties Medicatie Precipiterend Hypoxie Anemie Electrolytstoornissen Hypo-/hyperglycemie Schildklierfunctiestoornissen Leverfalen, nierfalen Dehydratie Onttrekking Urineretentie Obstipatie Acetylcholine Dopamine Predisponerend Leeftijd >70 jaar Cognitieve stoornis Visus-/gehoorstoornis Stoornissen in ADL Alcohol-/opioïdgebruik
14 Medicatie Corticosteroïden Ciprofloxacine Anti-dopaminerg Antipsychotica Metoclopramide Opioïden Ketamine Anti-cholinerg TCA Oogdruppels Antihistaminica Spasmolytica Acetylcholine Dopamine Benzodiazepinen/ sedativa Digoxine Chemotherapie Dopaminerg Parkinson-med.
15 Verschillen Opioïden Metabolieten en nierfunctie
16 Verschillen Opioïden Metabolieten en nierfunctie Geen nierfunctiestoornis CL CR < 27 ml/min Al klinisch relevant bij MDRD < 50 Osborne R, Joel S et al. The pharmacokinetics of morphine and morphine glucunorides in kidney failure. Clin Pharmocol Ther 1993; 54:
17 Verschillen Opioïden Metabolieten en nierfunctie Opioid Actieve renaal geklaarde metabolieten Morfine +++ Nee Fentanyl - Ja Oxycodon + (3% oxymorfon à OM3G + OM6G) Hydromorfon + (H3G) Methadon - Ja Buprenorfine + (norbuprenorfine) Gebruiken? Second best??
18 Scopoderm vs. Buscopan Scopolamine Tertiare base Scopolamine-butyl Quartenaire base Door bloed-hersen-barrière Niet door b/h-barrière Verhoogd delier-risico F oraal/rectaal = laag (<1%!!!)
19 Oorzaken Koorts Infecties Medicatie Precipiterend Hypoxie Anemie Electrolytstoornissen Hypo-/hyperglycemie Schildklierfunctiestoornissen Leverfalen, nierfalen Dehydratie Onttrekking Urineretentie Obstipatie Acetylcholine Dopamine Predisponerend Leeftijd >70 jaar Cognitieve stoornis Visus-/gehoorstoornis Stoornissen in ADL Alcohol-/opioïdgebruik
20 Rehydratie? Bruera et al 2013: Mediane overleving: 17 dagen Geen sign. verschil beide groepen Bruera E, Hui D et al. Parenteral Hydration in Patients With Advanced Cancer: A Multicenter, Double-Blind, Placebo-Contr olled Randomized Trial. J Clin Oncol 2012; 31:
21 Oorzaken Koorts Infecties Medicatie Precipiterend Hypoxie Anemie Electrolytstoornissen Hypo-/hyperglycemie Schildklierfunctiestoornissen Leverfalen, nierfalen Dehydratie Onttrekking Urineretentie Obstipatie Acetylcholine Dopamine Predisponerend Leeftijd >70 jaar Cognitieve stoornis Visus-/gehoorstoornis Stoornissen in ADL Alcohol-/opioïdgebruik
22 Als niets helpt
Delier in de palliatieve fase DR. KARIN SCHOTTE MEDISCHE ONCOLOGIE- PALLIATIEF SUPPORTTEAM
Delier in de palliatieve fase DR. KARIN SCHOTTE MEDISCHE ONCOLOGIE- PALLIATIEF SUPPORTTEAM 1. Definitie en voorkomen 2. Pathofysiologie 3. Oorzaken 4. Diagnose 5. Behandeling Definitie en voorkomen: 1.
Nadere informatieCasuïstiek bespreking. delier
Casuïstiek bespreking delier Bernarda Heslinga Huisarts, kaderarts palliatieve zorg, lid consultatieteam palliatieve zorg Helma Mebius Verpleegkundige, lid consultatieteam palliatieve zorg Palliatieve
Nadere informatieDelier in de palliatieve fase. Marlie Spijkers Specialist ouderengeneeskunde Consulent Palliatieve zorg IKZ
Delier in de palliatieve fase Marlie Spijkers Specialist ouderengeneeskunde Consulent Palliatieve zorg IKZ Delier voor de patiënt n droom woar de geen sodemieter van op aan kunt angstdroom nachtmerrie
Nadere informatieDelier in de palliatieve fase
Delier in de palliatieve fase Marlie Spijkers Specialist ouderengeneeskunde Consulent Palliatieve zorg IKZ Delier voor de patiënt n droom woar de geen sodemieter van op aan kunt angstdroom nachtmerrie
Nadere informatiePalliatieve Zorg. Marjolein Kolkman en Ingrid Kienstra. Verpleegkundigen Palliatieve Zorg
Palliatieve Zorg Marjolein Kolkman en Ingrid Kienstra Verpleegkundigen Palliatieve Zorg Wat is het belangrijkste speerpunt van palliatieve zorg? A Genezing B Kwaliteit van leven C Stervensbegeleiding
Nadere informatieDelier 18-04-2011. Sini van den Boomen Anja Manders Marianne de Nobel
Delier 18-04-2011 Sini van den Boomen Anja Manders Marianne de Nobel Welkom Doel: Kennisoverdracht/bewustwording Signalering Verpleegkundige interventies Programma Film Medische aspecten delier Casus in
Nadere informatieDe geriatrische patiënt op de SEH. SEH onderwijsdag Sigrid Wittenberg, aios klinische geriatrie
De geriatrische patiënt op de SEH SEH onderwijsdag Sigrid Wittenberg, aios klinische geriatrie Relevante onderwerpen Delier Symptoomverarming Medicatie op de SEH Duur aanwezigheid patiënt op de SEH Delier
Nadere informatieDELIER IN HET VERPLEEGHUIS
DELIER IN HET VERPLEEGHUIS Weten wat je moet doen en doen wat je weet! UKON symposium 10 april 2018 VOORSTELLEN Expertteam delier UKON: Kim Bergmans, Specialist Ouderengeneeskunde Waalboog Trees Boerakker,
Nadere informatieCongres Kleinschalig zorgen voor ouderen. Workshop Delier, verwardheid en onrust in de palliatieve zorg
Congres Kleinschalig zorgen voor ouderen Workshop Delier, verwardheid en onrust in de palliatieve zorg 2 Work - Shop Paul Vogelaar Verpleegkundig expert palliatieve zorg en pijn Lux Nova, palliatieve zorg
Nadere informatieWorkshop 5: Terminaal delier
Workshop 5: Terminaal delier Johan Lenders specialist ouderengeneeskunde/palliatief consulent BrabantZorg Dagmar Oude Lansink klinisch geriater ziekenhuis Bernhoven Kennistoets Terminaal Delier 1. Delier
Nadere informatieDelier. Marie José Gijsberts Anja Flipsen Palliatieteam Midden Nederland (PTMN)
1 Delier Marie José Gijsberts Anja Flipsen Palliatieteam Midden Nederland (PTMN) 3-4-2014 Diagnose delier DSM-IV-TR criteria: Bewustzijnsstoornis Verandering in cognitieve functie Stoornis ontwikkelt in
Nadere informatieDelier voor de patiënt. Inhoud presentatie delier. Delier. Symptomen. Diagnose delier 21-6-2012. n droom woar de geen sodemieter van op aan kunt
Delier voor de patiënt n droom woar de geen sodemieter van op aan kunt angstdroom nachtmerrie Inhoud presentatie delier Wat is een delier Wat zijn de gevolgen van een delier Wat zijn risicoverhogende en
Nadere informatieDelier voor de patiënt. Workshop Delier in de palliatieve fase. n droom woar ge geen sodemieter van op aan kunt. angstdroom.
Workshop Delier in de palliatieve fase 11 oktober 2012 Hedi ter Braak Monique van den Broek 1 Delier voor de patiënt n droom woar ge geen sodemieter van op aan kunt angstdroom nachtmerrie 1 Inhoud workshop
Nadere informatiePijn en dementie. Inhoud. Introductie! Pijn. Pijn
Inge van Mansom palliatief arts/specialist ouderengeneeskunde Sint Elisabeth Gasthuishof, LUMC en IKNL regio Leiden Maartje Klapwijk specialist ouderengeneeskunde en onderzoeker LUMC Introductie! 22 september
Nadere informatieDelier en Depressie in de terminale fase
Delier en Depressie in de terminale fase Karel Hoffmans huisartsconsulent IKST 06- /07 DELIER in de terminale fase Casus uit de praktijk gegrepen Diagnostiek Behandeling Discussie Uit de praktijk gegrepen
Nadere informatieDe Laatste Zorg. Workshop 7 oktober 2016
De Laatste Zorg Workshop 7 oktober 2016 Disclosurebelangen spreker (potentiële) Belangenverstrengeling Voor bijeenkomst mogelijk relevante relaties met bedrijven Sponsoring of onderzoeksgeld Honorarium
Nadere informatieDelier, benadering vanuit het ziekenhuis. Dhr. A. Lahdidioui Internist ouderengeneeskunde i.o. Donderdag 26 januari 2017
Delier, benadering vanuit het ziekenhuis Dhr. A. Lahdidioui Internist ouderengeneeskunde i.o. Donderdag 26 januari 2017 Diagnose DSM IV criteria: 1. Bewustzijnsstoornis met verminderde aandacht 2. Verandering
Nadere informatieNHG-Leergang Palliatieve Zorg. Module 1: Delier Classien Rebergen, maart 2019
NHG-Leergang Palliatieve Zorg Module 1: Delier Classien Rebergen, maart 2019 Disclosure belangen spreker: (Potentiële) Belangenverstrengeling: Geen Introductie Voorkomen en prognose Definitie Wat zie je
Nadere informatieEen delier en wat nu!!! Wat kunnen we doen bij patiënten met een acute verwardheid (delier)? (deel 3)
Een delier en wat nu!!! Wat kunnen we doen bij patiënten met een acute verwardheid (delier)? (deel 3) In dit artikel wordt beschreven wat er gedaan moet worden wanneer er aanwijzingen zijn dat de patiënt
Nadere informatieDGV FTO-module. Delier in de palliatieve fase. Werkmateriaal voor een FTO-bijeenkomst
DGV FTO-module Delier in de palliatieve fase Werkmateriaal voor een FTO-bijeenkomst Colofon Auteur Marcel Stroo, apotheker Met medewerking van dr. Marjorie Nelissen-Vrancken, apotheker DTP Ellen Wiggemansen
Nadere informatieHet behandelen van symptomen in de palliatieve fase DOORBRAAK PIJN
Het behandelen van symptomen in de palliatieve fase DOORBRAAK PIJN Mw. A. O 68 jaar, gemetastaseerd mammaca., 4 e en 5 e rib re O NRS 3 8 O R/ PCM 3 x 1000 mg diclofenac 3 x 50 mg oxycodon SR 2 x 20 mg
Nadere informatieDe delirante patiënt van vergeetachtig tot verwardheid
De delirante patiënt van vergeetachtig tot verwardheid Marja Jellesma-Eggenkamp Klinische geriatrie Alysis 25 mei 2010 symposium Zevenaar 1 Kwetsbare ouderen inleiding >25% opgenomen patiënten 70+ 10-40%
Nadere informatieCognitieve beperkingen & delier
Cognitieve beperkingen & delier Introductie Uit eerder onderzoek blijkt dat 16-40% van oudere patiënten op de SEH cognitieve beperkingen hebben Oorzaken: Dementie Delier Depressie Klinisch ziek zijn hypoperfusie
Nadere informatieDelier, ontspoord in het verpleeghuis. Miriam Jacobs Nurse Practitioner in opleiding
Delier, ontspoord in het verpleeghuis Miriam Jacobs Nurse Practitioner in opleiding Opzet presentatie Huishoudelijke mededelingen Inleiding Stellingen invullen Uitleg rondom delier Screening delier + Delier
Nadere informatiePalliatieve sedatie 17 maart 2014
Palliatieve sedatie 17 maart 2014 Palliatieve sedatie - programma Welkom De heer P. Polak, cardioloog, voorzitter MEC Presentatie Mevrouw A. Witziers, arts palliatieve zorg Bespreken casuïstiek Mevrouw
Nadere informatieMarlies Peters. Workshop Vermoeidheid
Marlies Peters Workshop Vermoeidheid De ene vermoeidheid is de andere niet Deze vermoeidheid is er plotseling, niet gerelateerd aan geleverde inspanning De vermoeidheid wordt als (zeer) extreem ervaren
Nadere informatieVERANDERING VAN GEDRAG: EEN PROBLEEM OF NIET? Marieke Schuurmans Verpleegkundige & onderzoeker UMC Utrecht/Hogeschool Utrecht
VERANDERING VAN GEDRAG: EEN PROBLEEM OF NIET? Marieke Schuurmans Verpleegkundige & onderzoeker UMC Utrecht/Hogeschool Utrecht GEDRAG: De wijze waarop iemand zich gedraagt, zijn wijze van doen, optreden
Nadere informatieMarijse Koelewijn huisarts
PIJN Marijse Koelewijn huisarts Je hoeft tegenwoordig toch geen pijn meer te lijden Moeilijk behandelbare pijn Om welke pijnen gaat het? Welke therapeutische mogelijkheden zijn er? Opzet workshop: Korte
Nadere informatieDelirium op de IC: het psychiatrisch perspectief. G. E. Jacobs Psychiater-klinisch farmacoloog PCD VUmc 28-1-2015
Delirium op de IC: het psychiatrisch perspectief G. E. Jacobs Psychiater-klinisch farmacoloog PCD VUmc 28-1-2015 1. Kliniek van het delier differentieel diagnose 2. Pathofysiologie 3. Medicatie en delier
Nadere informatieGeriatrische farmacotherapie voor verpleegkundigen. 2 december 2014
Geriatrische farmacotherapie voor verpleegkundigen 2 december 2014 2 welkom 3 programma Inleiding Ken je klassiekers: toedienen en de toedienlijst Casus: Mw. P. Arkinson Casus: Dhr Chr. Hartfalen Casus:
Nadere informatiePitfalls in Oncologische Pijnbehandeling
Pitfalls in Oncologische Pijnbehandeling R.L van Leersum Anesthesioloog / Pijnbehandelaar Bronovo Ziekenhuis Indeling Inleiding Doorbraakpijn Bijwerkingen Opioïden Hyperalgesie Multimodale Aanpak Farmacotherapie
Nadere informatieProgramma. Doorbraakpijn Vera Middel, apotheker. Casuïstiek Onno van der Velde, huisarts
Programma Prevalentie pijn in de palliatieve fase Stappenplan medicamenteuze behandeling Samenwerkingsafspraak meten en registreren van pijn Marlie Spijkers, kaderarts palliatieve zorg specialist ouderengeneeskunde
Nadere informatieDEMENTIEZORG. Chronische en acute verwardheid. Jan Oudenes Verpleegkundig consulent geriatrie Ede, 10 november 2015
DEMENTIEZORG Chronische en acute verwardheid Jan Oudenes Verpleegkundig consulent geriatrie Ede, 10 november 2015 Programma Acute verwardheid/delier Fragment Mieren in de thee Dementie en delier 1 Delier
Nadere informatiePalliatieve internistische zorg
Palliatieve internistische zorg Martine Thijs Internist-oncoloog Huisartsensymposium palliatieve zorg 6 maart 2019 Disclosures spreker (potentiële) belangenverstrengeling Geen Voor bijeenkomst mogelijk
Nadere informatieDelirium Clinical Assessment Protocol (CAP) = 0
Delirium Clinical Assessment Protocol (CAP) = 0 De informatie over deze CAP-code wordt opgesplitst in twee delen: (I) Betekenis: De betekenis van code 0 bij de Delirium-CAP. (II) Richtlijnen: De stappen
Nadere informatieDe 3D,s POH 02-04-2014
De 3D,s POH 02-04-2014 Doelstelling Onderscheid delier, dementie en depressie Vroegtijdig herkennen/signaleren van een delier. Behandeling delier Delier Dementie Depressie Casus Een 70-jarige vrouw wordt
Nadere informatieHersenbeschadiging na sepsis en delier op de IC
Hersenbeschadiging na sepsis en delier op de IC Lange termijn gevolgen van IC behandeling! Mathieu van der Jagt Intensive Care Volwassenen, Erasmus MC Rotterdam m.vanderjagt@erasmusmc.nl Er is meer dan
Nadere informatieDelier in de 1 e lijn 13 december 2012
Delier in de 1 e lijn 13 december 2012 Programma Francesca Thijssen, HA de Besterd Kelly de Bruyn, Psycholoog, Volckaert Coert Koenen, Transmuraal SO, GeriCare, Stellingen 1. Een delier is een voorbijgaande
Nadere informatieMisselijkheid & Braken Jan de Heer Huisartsconsulent Palliatieve Zorg
Misselijkheid & Braken Jan de Heer Huisartsconsulent Palliatieve Zorg Vragen bij de palliatieve helpdesks? Vragen bij de palliatieve helpdesks Pijn 43.5 % Obstipatie 15.1 % Misselijkheid 14.9 % Benauwdheid
Nadere informatieWorkshop Delirium Symposium Palliatieve Zorg, richtlijnen voor de praktijk Utrecht, 12-01-2006
Workshop Delirium Symposium Palliatieve Zorg, richtlijnen voor de praktijk Utrecht, 12-01-2006 Ine Klijn, psychiater, Zorglijn Acute en Consultatieve Psychiatrie Divisie Hersenen, UMCU Rob Krol, adviseur
Nadere informatieRICHTLIJN PEDIATRISCH DELIER
RICHTLIJN PEDIATRISCH DELIER OPBOUW Prevalentie Risicofactoren en oorzaken Presentatie Detectie, screening, diagnose Behandeling DELIRARE / DE LIRA (LATIJN) = ONTSPOORD, VAN HET PAD CEREBRAAL Acuut difuus
Nadere informatiePijn en demen=e. Signaleren en behandelen van pijn. Introduc8e. Inhoud. Pijn. Pijnmodel. Van Wijckerslooth, Oegstgeest. Elisabeth Gasthuishof, Leiden
Introduc8e Signaleren en behandelen van pijn 4 april Ede StudieArena Van Wijckerslooth, Oegstgeest Inge van Mansom palliatief arts/specialist ouderengeneeskunde Sint Elisabeth Gasthuishof, LUMC en IKNL
Nadere informatieBehandeling van pijn bij kanker. Dr. S. De Wulf Anesthesioloog/pijnbestrijder 21/02/2017
Behandeling van pijn bij kanker Dr. S. De Wulf Anesthesioloog/pijnbestrijder 21/02/2017 Oorzaken en karakteristieken van kanker pijn Somatische ( nociceptieve ) pijn Opioiden, NSAID, blokkades Viscerale
Nadere informatieACUTE VERWARDHEID NIET ALTIJD DEMENTIE 10 en 12/11/2015
ACUTE VERWARDHEID NIET ALTIJD DEMENTIE 10 en 12/11/2015 Niet steeds dementie Vraagstelling: 1) Kan elke verwardheid voorkomen worden? 2) Wat kunnen we doen om te voorkomen? 3) Wat kunnen we doen bij acute
Nadere informatiePijn en pijnbehandeling bij Kanker 23-04-2014 Centrum Cabane
Pijn en pijnbehandeling bij Kanker 23-04-2014 Centrum Cabane Drs. A.M. Karsch, anesthesioloog pijnspecialist UMC Utrecht Drs. G. Hesselmann, oncologieverpleegkundige, epidemioloog UMCU Wat is pijn? lichamelijk
Nadere informatieDeze module is gebaseerd op de NHG-Standaard M77 van maart 2003.
Videofragment 4 Zorg na het verbleken van het delier 1. Toelichting op de module Deze module is gebaseerd op de NHG-Standaard M77 van maart 2003. Een delier is een ingrijpend ziektebeeld, zowel voor de
Nadere informatiePijn en Palliatie. Rensia Bouwmeester. Zorgcoordinator, Hospice Bardo, Hoofddorp Consulente, Palliatief Consultteam. 2 February 2007 Post ONS meeting
Pijn en Palliatie Rensia Bouwmeester Zorgcoordinator, Hospice Bardo, Hoofddorp Consulente, Palliatief Consultteam 2 February 2007 Post ONS meeting USA < > Nederland Specialisatie Palliatieve zorg in de
Nadere informatiePS in NL: bij 12,3% van de patiënten in de stervensfase toegepast
Palliatieve sedatie 12 november 2012 Carla Juffermans,kaderhuisarts PZ Palliatieve sedatie Proportionele toepassing van sedativa in de laatste levensfase om ondraaglijke klachten te bestrijden, waarvoor
Nadere informatieGezond ouder worden. Harmke Nijboer
Gezond ouder worden Harmke Nijboer Klinisch i Geriater Ik word vergeetachtig, zijn dit de eerste tekenen van dementie? De diagnose:samenhang g milde geheugenstoornissen en dementie Normale veroudering
Nadere informatieKNMG richtlijn Tijdig praten over het overlijden
KNMG richtlijn Tijdig praten over het overlijden L.Paulides, huisarts S.Vollenberg, maatschappelijk werk JBZ T.Smilde, Internist oncoloog Margot Verkuylen, specialist ouderengnk voorzitter 07 November
Nadere informatieRichtlijn delier NPZ Waardenland Doel van de transmurale multidisciplinaire richtlijn delier 1. Definitie delier 2. Ontstaanswijze / oorzaak delier
Richtlijn delier NPZ Waardenland Op initiatief van het Netwerk Palliatieve Zorg is in 2014 deze regionale richtlijn delier tot stand gekomen. Deze richtlijn is geschreven voor verpleegkundigen en verzorgenden
Nadere informatieCorrecties DSM 5 : Beknopt overzicht van de criteria
Correcties DSM 5 : Beknopt overzicht van de criteria Vierde oplage, juni 2016 In deze lijst zijn de belangrijkste wijzigingen opgenomen t.o.v. de derde oplage (juni 2015). Pagina Stoornis Derde oplage,
Nadere informatie(on)rust op de ICU. Norinda Fennema
(on)rust op de ICU Norinda Fennema disclosure anesthesioloog-intensivist Kennemer Gasthuis Haarlem principal investigator UltiSAFE 2006 ICM MiDEX 2012 JAMA pagina 2 (on)rust op de ICU sedatie slaap DELIER
Nadere informatieVroegsignalering bij dementie
Vroegsignalering bij dementie Docentenhandleiding voor mbo-zorg onderwijs en bijscholing Docentenhandleiding voor mbo-zorg onderwijs en bijscholing Contact: Connie Klingeman, Hogeschool Rotterdam c.a.klingeman@hr.nl
Nadere informatieBijlage bij richtlijn Delier, hoofdstuk Inleiding en begripsbepaling
Bijlage bij richtlijn Delier, hoofdstuk Inleiding en begripsbepaling INLEIDING Een delier kan een uiterst beangstigende ervaring zijn, mogelijk te vergelijken met aanhoudende nachtmerries. Patiënten zullen
Nadere informatieNettie Lensink specialist ouderengeneeskunde Kaderarts voor de eerste lijn
Behandel- en expertisecentrum Nettie Lensink specialist ouderengeneeskunde Kaderarts voor de eerste lijn Nettie.lensink@parago.nl Ketenzorg Arnhem 2 Depressie, dementie, delier Symptomen overlappen Stellen
Nadere informatieInFoP 2. Informatie voor Familieleden omtrent Psychose. Inhoud. Inleiding
Informatie voor Familieleden omtrent Psychose InFoP 2 Inhoud Introductie Module I: Wat is een psychose? Module II: Psychose begrijpen? Module III: Behandeling van psychose de rol van medicatie? Module
Nadere informatieMisselijkheid en braken in de palliatieve fase
Misselijkheid en braken in de palliatieve fase Annemieke Delhaas: oncologie verpleegkundige hospice, consulent PTMN Franca Horstink-Wortel: Specialist ouderengeneeskunde/kaderarts palliatieve zorg, consulent
Nadere informatieOverdracht in de palliatieve zorg Regionale Transmurale Afspraak Zuidoost Brabant
Overdracht in de palliatieve zorg Regionale Transmurale Afspraak Zuidoost Brabant Marlie Spijkers Arts symptoombestrijding en palliatieve zorg Sint Annaziekenhuis Medisch adviseur netwerk palliatieve zorg
Nadere informatieInformatie voor Familieleden omtrent Psychose. InFoP 2. Inhoud
Informatie voor Familieleden omtrent Psychose InFoP 2 Inhoud Introductie Module I: Wat is een psychose? Module II: Psychose begrijpen? Module III: Behandeling van psychose de rol van medicatie? Module
Nadere informatieHerkennen van DEPRESSIE bij ouderen
Herkennen van DEPRESSIE bij ouderen ook in relatie tot dementie en delier Congres depressie bij ouderen, workshop Utrecht, 25 november 2014 Jan Oudenes, verpleegkundig consulent geriatrie Bestaat Sinterklaas?
Nadere informatieDe laatste zorg H E T N A C H T C O N G R E S, J U N I
De laatste zorg H E T N A C H T C O N G R E S, 1 5-1 6 J U N I 2 0 1 7 M A R G OT V E R K U Y L E N S P E C I A L I S T O U D E R E N G E N E E S K U N D E K A D E R A R T S PA L L I AT I E V E Z O R G
Nadere informatieInhoud. Carolien de Croon, Specialist Ouderengeneeskunde/ d Kaderarts GRZ i.o. Sireen Hendriks Franssen, Verpleegkundig Specialist i.o.
Delier in de Geriatrische i Revalidatiezorg Carolien de Croon, Specialist Ouderengeneeskunde/ d Kaderarts GRZ i.o. Sireen Hendriks Franssen, Verpleegkundig Specialist i.o. UKON workshop 7 april 2016 Inhoud
Nadere informatieParkinson en Psychoses
Parkinson en Psychoses Inleiding Mensen met de ziekte van Parkinson kunnen last krijgen van ongewone belevingen die niet overeenkomen met de werkelijkheid. Dit zijn psychotische belevingen die de vorm
Nadere informatiePijn en pijnbestrijding in de palliatieve fase
Pijn en pijnbestrijding in de palliatieve fase JOS KITZEN, ONCOLOOG COBIE VAN BEUZEKOM,VERPLEEGKUNDIG SPECIALIST Inhoud van de presentatie Even voorstellen Definitie palliatieve zorg Definitie pijn Hoe
Nadere informatieInleiding in Pijn Pijnladder
Inleiding in Pijn Pijnladder Patricia Schutte Palliatief en oncologieverpleegkundige 13 november 2018 Definitie pijn Pijn is een onaangename sensorische en emotionele gewaarwording die verband houdt met
Nadere informatiePIJN. Bernarda Heslinga, huisarts, kaderarts palliatieve zorg, palliatief consulent IKNL en palliatief consultteam ZGT
PIJN Bernarda Heslinga, huisarts, kaderarts palliatieve zorg, palliatief consulent IKNL en palliatief consultteam ZGT Wat is pijn? Pijn is een onaangename sensorische of emotionele ervaring samenhangend
Nadere informatieSYMPTOMEN IN DE STERVENSFASE. Lia van Zuylen, internist-oncoloog Expertisecentrum Palliatieve Zorg Rotterdam
SYMPTOMEN IN DE STERVENSFASE Lia van Zuylen, internist-oncoloog Expertisecentrum Palliatieve Zorg Rotterdam SYMPTOMEN IN DE STERVENSFASE Marjan de Gruijter, specialist ouderengeneeskunde Kaderarts Palliatieve
Nadere informatieDit pijnprotocol is gebaseerd op de richtlijn Diagnostiek en behandeling van pijn bij patiënten met kanker 1
Dit pijnprotocol is gebaseerd op de richtlijn Diagnostiek en behandeling van pijn bij patiënten met kanker 1 Algemeen Afnemen pijnscore: De ernst van de pijn (pijnintensiteit) is een aspect van de pijn
Nadere informatieDr. Martine De Laat Palliatieve zorg UZ Gent
Dr. Martine De Laat Palliatieve zorg UZ Gent Richtlijn pijn bij palliatieve patiënten Auteurs Dr. Peter Demeulenaere (huisarts) Dr. Martine De Laat (anesthesist) Mr. Marc Tanghe (verpleegkundige) Mevr.
Nadere informatieDoel. Achtergrond. Hiernaast kunnen (paranoïde) wanen voorkomen (1).
Doel Het geven van informatie over: het herkennen van een delier. het opsporen en behandelen van de lichamelijke oorzaak. medicamenteuze behandeling van de symptomen van een delier. niet-medicamenteuze
Nadere informatieWat als ik niet meer beter word
Wat als ik niet meer beter word moeilijke keuzes & beslissingen rondom levenseinde Manon Boddaert Arts palliatieve geneeskunde Consulent en adviseur IKNL Antoon van Dijck Palliatieve zorg is integrale
Nadere informatieCorrecties DSM 5 : Beknopt overzicht van de criteria
Correcties DSM 5 : Beknopt overzicht van de criteria Vierde oplage, juni 2016 In deze lijst zijn de belangrijkste wijzigingen opgenomen t.o.v. de derde oplage (juni 2015). Pagina Stoornis Derde oplage,
Nadere informatiePalliatieve Zorg. Paul Smit, Specialist Ouderengeneeskunde Kaderarts Palliatieve Zorg. 2012 ParkinsonNet congres
Palliatieve Zorg Paul Smit, Specialist Ouderengeneeskunde Kaderarts Palliatieve Zorg Palliatieve Zorg Palliatieve zorgverlening is aan de orde zodra behandelingen die op genezing gericht zijn niet of niet
Nadere informatieZorg in de laatste levensfase. Agnes van der Heide Afd. Maatschappelijke Gezondheidszorg Erasmus MC
Zorg in de laatste levensfase Agnes van der Heide Afd. Maatschappelijke Gezondheidszorg Erasmus MC Verschillen Nederland buitenland Palliatieve zorg is geen specialisme Palliatieve zorg is in principe
Nadere informatieBehandeling van pijn bij patiënten met kanker
Behandeling van pijn bij patiënten met kanker anesthesioloog Dr. T. C. Besse, Prevalentie van pijn bij patienten met kanker Na curatieve behandeling 33% Tijdens behandeling 59% Bij vergevorderde ziekte
Nadere informatieCasus de heer X. José Jacobs van Leur VS palliatieve zorg UMCN
Casus de heer X José Jacobs van Leur VS palliatieve zorg UMCN Start palliatieve fase Overlijden Ziektegerichte behandeling Klachtengerichte behandeling Ondersteuning in de stervensfase Nazorg rouw PALLIATIEVE
Nadere informatieMANOEUVREREN TUSSEN VITALITEIT EN KWETSBAARHEID
MANOEUVREREN TUSSEN VITALITEIT EN KWETSBAARHEID B E H A N D E L B E S L I S S I N G E N B I J O U D E R E N Hanneke Joosten, internist-ouderengeneeskunde & nefroloog Maastricht Universitair Medisch Centrum
Nadere informatieNeuropsychologisch. Anne M. Buunk Neuropsycholoog UMCG Wetenschappelijk onderzoek gevolgen SAB
Neuropsychologisch onderzoek (NPO) na een SAB Anne M. Buunk Neuropsycholoog UMCG Wetenschappelijk onderzoek gevolgen SAB Waarom? Ik wil graag weer aan het werk! Ik ben erg moe en prikkelbaar. Ik kan slecht
Nadere informatieCASUSSCHETSEN. Patient Hr. P., 75 jaar, is bekend met een prostaatcarcinoom met meerdere botmetastasen.
INTERLINE PALLIATIEVE SEDATIE 20 mei 2008 CASUSSCHETSEN Casusschets 1 Patient Hr. P., 75 jaar, is bekend met een prostaatcarcinoom met meerdere botmetastasen. Hij heeft nog een tijd goed gefunctioneerd
Nadere informatieSignificante Fase III Studies in de Oncologie Wat betekent dit voor de practicus?
Significante Fase III Studies in de Oncologie Wat betekent dit voor de practicus? Dr. L. Dirix Medische Oncologie Behandeling van vaste tumoren Adjuverende therapie Uitgezaaide ziekte Gerandomizeerd onderzoek
Nadere informatieRisicofactoren voor een delirium
3. Risicofactoren voor een delirium 3.1. VRAAGSTELLING In dit hoofdstuk heeft de werkgroep gezocht naar een antwoord op de volgende uitgangsvraag: Wat zijn de omstandigheden die de kans op het optreden
Nadere informatieParkinsonismen Vereniging. Parkinson en Psychose
Parkinsonismen Vereniging Parkinson en Psychose Inhoudsopgave Inleiding 4 Psychose 4 Oorzaak 5 Door de ziekte van Parkinson 5 Door het gebruik van anti-parkinsonmedicatie 5 Door een lichamelijke aandoening
Nadere informatiedeterminanten van agressie bij dementie: mogelijkheden tot preventie?
determinanten van agressie bij dementie: mogelijkheden tot preventie? Lonneke Schuurmans, Stichting de Zorgboog Bakel Interregionaal symposium NVVA, 7 april 2009 Opbouw Agressie bij dementie definitie
Nadere informatieDelier. Zwolle oktober Piet van Leeuwen. Johannes Hospitium Vleuten en Wilnis Palliatief consulent Antonius Ziekenhuis Nieuwegein en Utrecht
Delier Zwolle oktober 2014 Piet van Leeuwen Johannes Hospitium Vleuten en Wilnis Palliatief consulent Antonius Ziekenhuis Nieuwegein en Utrecht Wat is een delier? Delier komt van het Latijnse woord delirium
Nadere informatieClorazepinezuur is geregistreerd voor symptomatische behandeling van angst.(3)
Clorazepinezuur N05BA05, juni 2018 Indicatie Angst. Standpunt Ephor Clorazepinezuur wordt door Ephor niet als middel geadviseerd voor de behandeling van pathologische angst of spanning vanwege de lange
Nadere informatieHet opzettelijk verlagen van het bewustzijn van een patiënt in de laatste levensfase met als doel anderszins onbehandelbaar lijden te verlichten en
Het opzettelijk verlagen van het bewustzijn van een patiënt in de laatste levensfase met als doel anderszins onbehandelbaar lijden te verlichten en niet het leven te bekorten. Op verzoek van de regering
Nadere informatieAan de slag met psychose en bipolaire stoornis
Aan de slag met psychose en bipolaire stoornis Anja Stevens, psychiater, Dimence Charlotte Marchandisse, VS, GGZinGeest Zwolle, 8 december Phrenoscongres Opzet Introductie hypomanie, manie, psychose Rollenspellen
Nadere informatieMedicatie als instrument om onrust en agressie te beheersen? Niet agressief, maar duf? dr. Martin Smalbrugge. Wie ben ik??
Medicatie als instrument om onrust en agressie te beheersen? Niet agressief, maar duf? dr. Martin Smalbrugge Wie ben ik?? Specialist ouderengeneeskunde Hoofd opleidingsinstituut specialisme ouderengeneeskunde
Nadere informatieWat kunnen we doen bij patiënten met een delier (acute verwardheid)?
Wat kunnen we doen bij patiënten met een delier (acute verwardheid)? Voorkomen is beter dan genezen! (deel 1) Delier is een zeer ernstige situatie, preventie kan een hoop ellende voorkomen. In dit artikel
Nadere informatieKlinische verschijnselen en beloop van een delirium
2. Klinische verschijnselen en beloop van een delirium 2.1. Inleiding 3. Zie ook handboeken, zoals Textbook for Consultation-Liaison Psychiatry (Wise & Rundell 2002) en Delirium in old age (Lindesay e.a.
Nadere informatieAcute pijntherapie voor de geriatrische patiënt
Acute pijntherapie voor de geriatrische patiënt Jona Houthuys promotor: Dr. Gert Poortmans Pijn bij de geriatrische patiënt Prevalentie Evaluatie van pijn Complicaties van pijn vertraagd herstel verminderde
Nadere informatieCognitieve stoornissen en delier
Cognitieve stoornissen en delier In de DSM-5 Karel Beenakker Roos van der Mast DSM IV: Delirium, dementie, amnestische en andere cognitieve stoornissen DSM 5: Neurocognitieve stoornissen Normale cognitie?
Nadere informatieMedicatie bij Probleemgedrag
Medicatie bij Probleemgedrag Reehorst 10-6-2016 Dr. Martin Kat psychiater M.C.Alkmaar afd. Klin. Geriatrie/ Amsterdam/ CCE psykat@hetnet.nl inhoud Probleemgedrag en de ouderenpsychiatrie Wat doet medicatie
Nadere informatieAcuut optredende verwardheid
Acuut optredende verwardheid Een delier Bij mensen met een ziekte komt acute verwardheid ofwel delirium (delier) regelmatig voor. Dit is geen onschuldig verschijnsel. Het wijst er meestal op dat er iets
Nadere informatieParkinson en neuropsychiatrie
Parkinson en neuropsychiatrie Rosalie van der Aa- Neuropsycholoog Altrecht Opbouw Onze Hersenen en Parkinson Neuropsychiatrie Adviezen Onze Hersenen en Parkinson de ziekte van Parkinson: 2 de neurodegeneratieve
Nadere informatieBesluitvorming bij ouderen met kanker
Besluitvorming bij ouderen met kanker Floor van Nuenen f.m.van.nuenen@umcg.nl Hanneke van der Wal- Huisman h.van.der.wal-huisman@umcg.nl 1 Disclosure belangen spreker (potentiële) belangenverstrengeling
Nadere informatieMiddelenmisbruik en crisis
Middelenmisbruik en crisis Een lastige combinatie Mike Veereschild Tom Buysse Middelengebonden spoedeisende situaties Intoxicatie van een verslavend middel Onthouding van een verslavend middel Kernsymptomen
Nadere informatiePsychotische stoornissen & Schizofrenie. Rob Lutterman Verpleegkundig consulent psychiatrie Psychiatrie en Medische Psychologie, OLVG
Psychotische stoornissen & Schizofrenie Rob Lutterman Verpleegkundig consulent psychiatrie Psychiatrie en Medische Psychologie, OLVG filmpje niels is psychotisch Inhoud Inleiding Psychose Schizofrenie
Nadere informatieINTERLINE DEVENTER CASUSSCHETSEN PALLIATIEVE SEDATIE
INTERLINE DEVENTER CASUSSCHETSEN PALLIATIEVE SEDATIE S.V.P. hierop geen aantekeningen maken! Februari 2010 INTERLINE DEVENTER PALLIATIEVE SEDATIE 2010 Februari CASUSSCHETSEN Casus 1 Patient Hr. P., 75
Nadere informatie