Nettie Lensink specialist ouderengeneeskunde Kaderarts voor de eerste lijn
|
|
- Karen de Veer
- 5 jaren geleden
- Aantal bezoeken:
Transcriptie
1
2 Behandel- en expertisecentrum Nettie Lensink specialist ouderengeneeskunde Kaderarts voor de eerste lijn Ketenzorg Arnhem 2
3 Depressie, dementie, delier Symptomen overlappen Stellen diagnose lastiger Ketenzorg Arnhem 3
4 Verschillen Delier: Acuut begin/ acute verergering Wisselend beeld Mogelijk acute lichamelijke aandoening Depressie: Sluipend begin in weken tot maanden Aanwezigheid risicofactoren voor depressie Dementie: Sluipend begin in maanden tot jaren Ketenzorg Arnhem 4
5 Hiërarchie van diagnostiek en behandeling delier, depressie en dementie Urgentie Effecten van diagnostiek en behandeling op de korte termijn Behandelbaarheid Ketenzorg Arnhem
6 Delier Acuut toestandsbeeld van verward psychisch functioneren door een verstoring van lichamelijk evenwicht Ketenzorg Arnhem 6
7 Etiologie delier Syndroom van cerebrale insufficiëntie (verminderde aanmaak acetylcholine, rol cytokines en neuronale schade, disbalans neurotransmitters). Predisponerende factoren: >70 jaar, cognitieve stoornis, visus- en gehoorstoornis, stoornis ADL, gebruik alcohol en opiaten. Precipiterende factoren: infectie, koorts, dehydratie, hypoxie, anemie, electrolytstoornisen, leverfalen, nierfalen, obstipatie, verhuizing, laag serumalbumine, urineretentie, polyfarmacie, gebruik van medicatie met psychoactieve werking, hersentumor en meta s, recente chirurgie Ketenzorg Arnhem 7
8 Delier, verschijningsvormen Hyperactieve, onrustige vorm Agitatie, desoriëntatie, bewustzijnsdaling, Bizarre wanen en hallucinaties moeilijk, snel hulp Hypo actieve, apathische, vorm Vooral bewustzijnsdaling, gemakkelijke patiënt Mengvorm Wisselend hyper- en hypoactief, komt bij ouderen veel voor Ketenzorg Arnhem 8
9 Verschijnselen delier Beloop: acuut begin, vaak in de nacht. Wisselend in ernst, symptoomvrije perioden. Kernsymptomen: gestoorde aandachtsconcentratie en verhoogde of verminderde alertheid. Denkstoornis: niet meer helder en logisch kunnen denken en oordelen. Verward, vertraagd of versneld denken. Achterdocht, wanen. Waarnemingsstoornis: hallucinaties, visuele disperceptie. Geheugenstoornis: met name korte termijngeheugen. Confabulaties. Desoriëntatie: tijd, plaats, persoon. Verstoord slaap-waakpatroon: s nachts slapeloosheid, nachtmerries. Overdag suf. Ketenzorg Arnhem 9
10 Diagnostiek (Hetero) anamnese: vraag naar verschijnselen delier, tekenen van infectie, neurologische/cardiale/respiratoire/endocriene problemen, vocht- en voeding intake, slaap, intoxicaties, beloop en fluctuatie verschijnselen, visus en gehoor, pijn, trauma, medische ingreep, urineretentie en obstipatie. Medicatieanamnese, met name recente wijzigingen. Welke medicatie? Onderzoek: lichamelijk -, psychiatrisch -, neurologisch onderzoek. Aanvullend onderzoek: lab (Hb, leuco, crp, nierfunctie en elektrolyten, schildklierfunctie, leverfunctie), urineonderzoek. Gebruik DOS. Ketenzorg Arnhem 10
11 Diagnostische criteria DSM5 A. Stoornissen in het bewustzijn met een verminderd vermogen om de aandacht vast te houden, te richten en te verplaatsen. B. Verandering van de cognitieve functies of het ontstaan van een waarnemingsstoornis, die niet kan worden toegeschreven aan een reeds bestaande of ontwikkelende dementie. Ketenzorg Arnhem 11
12 Diagnostische criteria DSM5 C. De stoornis ontwikkelt zich in een korte periode en neigt tot een fluctuerend verloop over een periode van 24 uur. D. Op basis van anamnese, lichamelijk onderzoek of laboratoriumonderzoek kunnen voor de stoornis de volgende oorzaken worden aangetoond: specifieke lichamelijke ziekte, intoxicatie, onthouding, of multifactoriële oorzaak. Ketenzorg Arnhem 12
13 Oorzakelijk! Delier, behandeling Bestrijden van symptomen en nemen van beschermende (veiligheids) maatregelen. Geven van psychologische adviezen en structureren van de omgeving. Ketenzorg Arnhem 13
14 Niet medicamenteuze maatregelen bij een delier Stel korte, duidelijke vragen, leg uit wie u bent en wat u gaat doen Zorg dat patiënt bril, gebit en gehoorapparaat draagt Check of volle blaas of rectum een oorzaak van onrust zijn Zorg voor normaal dag-nachtritme (indien mogelijk patiënt overdag uit bed en naar buiten, ontspanningstechnieken, massage) Ketenzorg Arnhem
15 Niet medicamenteuze maatregelen bij een delier Geef psycho-educatie Nabijheid familie, naasten bij patiënt (foto s, waken) Oriënteer patiënt in tijd, plaats en persoon (klok, kalender, nachtlampje) Wees empathisch, ga niet mee in waanideeën Reduceer prikkels (bezoek) Zorg voor voldoende vocht en voeding Ketenzorg Arnhem
16 Medicatie bij delier Haldol 0,5-2 mg oraal, elk half uur tot effect optreedt Clozapine 2 dd 12,5 mg (ouderen 2 dd 6,25 mg oraal) of Quetiapine 2 dd 6,25 Lorazepam: 1-4 mg sublinguaal, elke 4 uur. (ouderen 0,5-2 mg oraal, im, iv). Ketenzorg Arnhem 16
17 Depressie Prevalentie van 10-15% onder ouderen, in verpleeghuizen tot 40% Vrouwen hebben op hogere leeftijd meer kans op een depressie vanwege hogere gemiddelde leeftijd Directe relatie: dementie, CVA, M. Parkinson Belangrijke risicofactor: depressie in de voorgeschiedenis Risicofactoren: eenzaamheid, kwetsbaarheid en veroudering (niet: cognitieve achteruitgang) Ketenzorg Arnhem 17
18 DSM 5 criteria Gedurende minstens 2 weken vijf of meer symptomen Sombere stemming bijna dagelijks en een groot deel van de dag Vermindering interesse of plezier in bijna alle activiteiten Gewichtsvermindering of toename Slapeloosheid of te veel slapen Agitatie of remming Moeheid Gevoelens van waardeloosheid, schuldgevoelens Concentratievermindering, besluiteloosheid Terugkerende gedachten rond dood, suïcideplannen of - poging Ketenzorg Arnhem 18
19 Klaaggedrag Depressieve klachten bij ouderen Problemen met geheugen Desoriëntatie Ontkenning van depressie Lichamelijke klachten Angst, onrust Slaapproblemen De stemming is vaak minder somber, eerder gelaten of mat Ketenzorg Arnhem 19
20 Gevolgen Verhoging van morbiditeit en mortaliteit Suïcidaliteit: risico bij oudere vrouwen is stabiel, bij mannen neemt risico op suïcide toe met de leeftijd. Weinig onderzoek naar verricht Ketenzorg Arnhem 20
21 Behandeling Niet-medicamenteus Analyse en aanpak van mogelijke (bijdragende) factoren Psychosociale begeleiding, voor patiënt en omgeving Cognitieve therapie Beweging Daginvulling, sociale contacten, afleiding, etc Ketenzorg Arnhem 21
22 Behandeling Medicamenteus SSRI TCA Iom ouderenpsychiater Lithiumadditie ECT MAO-remmers Anti-psychotica bij psychotische depressie Ketenzorg Arnhem 22
23 Antidepressiva SSRI Citalopram start 10mg, streefdosering 20mg (tevens maximale dosering) Controle Na voor start en na 2 weken TCA Nortilen start 10-25mg, in 2 weken ophogen tot 50-75mg. Na 4 weken spiegelcontrole en evt verder ophogen. ECG vooraf Ketenzorg Arnhem
24 Dementie Aantal patiënten in Nederland > Kans neemt sterk toe met de leeftijd 10% > 65 jaar heeft dementie 40% > 90 jaar heeft dementie < 65 jaar, vaak moeilijker te herkennen Overleving 7,5 jaar (1,5 jaar verpleeghuis) Ketenzorg Arnhem 24
25 Voorkomen in de populatie <65 jr >65 jr Ketenzorg Arnhem 25
26 Pathofysiologie Alzheimer Amyloïde plaques en tangles van Tau-eiwit Al vroeg aantoonbaar in liquor Geen therapeutische consequenties, hooguit diagnostisch Farmagigant Pfizer stopt met onderzoek naar alzheimer en parkinson Pfizer, een van 's werelds grootste medicijnenfabrikanten, stopt met onderzoek naar medicijnen tegen parkinson en alzheimer. Vooral voor het alzheimeronderzoek is dit de zoveelste tegenslag. Trouw 10 januari 2018, 02:00 Ketenzorg Arnhem
27 Multifactorieel Beïnvloedbare factoren Ketenzorg Arnhem
28 Belang van vroegdiagnostiek Patiënt en naaste kan zich instellen op leven met dementie Belasting mantelzorger duidelijk Zorgdiagnostiek Effectieve en doelmatige zorg Begeleiding en behandeling van gevolgen Toegang tot voorzieningen Gedragsverandering begrijpen Uniformiteit in kwaliteit van zorg Wetenschappelijke basis voor handelen Ziekte met medicatie vertragen Ketenzorg Arnhem 28
29 Nadelen (vroeg)diagnostiek Verlenging ziekteduur van dodelijke aandoening Verbod op autorijden Wilsonbekwaam Gedrag onder vergrootglas Angst voor gevolgen Vergroting van de lijdensdruk Ketenzorg Arnhem 29
30 Diagnostische criteria DSM 5 Cognitieve of gedragsmatige (neuropsychiatrische) symptomen die: I. interfereren met dagelijks functioneren; II. duidelijk afgenomen zijn ten opzichte van eerder niveau van functioneren; III. niet verklaard worden door een delier of depressie; IV. gediagnosticeerd zijn op basis van anamnese en hetero-anamnese en een objectieve cognitieve beoordeling (bedside cognitieve screeningstesten of neuropsychologisch onderzoek); V. cognitieve beperking laten zien in tenminste twee van de volgende domeinen: a. vermogen om nieuwe informatie op te slaan en te onthouden; b. redeneren en uitvoeren complexe taken, inschattingsvermogen; c. visuospatiële functies; d. taalfuncties; e. gedrag en persoonlijkheid. Bron: richtlijn diagnostiek en behandeling van dementie, 2014 Ketenzorg Arnhem 30
31 MMSE, kloktekentest, MOCA Kloktekentest filmpje Ketenzorg Arnhem
32 Alzheimer Kenmerken en beloop Gaat langzaam achteruit Vaak geen ziektebesef of inzicht In begin vooral vergeten wat net gebeurd is Later ook van langer geleden, levensboeken Gemiddelde duur 2 jaar voor diagnose, 6 jaar thuis en 1-2 jaar in verpleeghuis Ketenzorg Arnhem 32
33 Klinische kenmerken Geheugenstoornis Stoornissen in gevoel en stemming Veranderingen in persoonlijkheid Medisch drie A s Afasie = woordvindstoornis Apraxie = vergeten hoe iets moet Agnosie = vergeten wat iets is Invloed op dagelijks leven Ketenzorg Arnhem 33
34 Vasculaire dementie Beeldvorming is nodig voor harde diagnose Oorzaak is een stoornis in de bloedvoorziening Hersenbloeding Herseninfarct Aderverkalking Groot = beroerte Klein = micro infarcten Gatenkaas = Gaten in hersenen (klein en groot) Ketenzorg Arnhem 34
35 Kenmerken en beloop Gaat stapsgewijs achteruit Vaak wel ziektebesef Sommige dingen gaan heel goed andere niet, wisselend in tijd Minder voorspelbaar Geheugen is vaak voor een deel intact Beloop is afhankelijk van hoe vaak en waar nieuwe beschadigingen in de hersenen optreden Ketenzorg Arnhem 35
36 Klinische kenmerken Stoornissen in taal, herkenning, uitvoerende functies Spraakstoornissen Slikstoornissen Coördinatiestoornissen Ketenzorg Arnhem 36
37 Frontotemporale dementie of ziekte van Pick Vaak eerst gedacht aan depressie of burn-out Begint op jonge leeftijd (40-60 jaar) Gemiddelde ziekteduur 8 jaar (2-20) Beeldvorming middels MRI of SPECT/PET is nodig voor diagnose FTD is in 30% van de gevallen erfelijk Oorzaak: frontale atrofie Ketenzorg Arnhem 37
38 Klinische verschijnselen Gedragsveranderingen: Ontremming (schelden, uitlachen, stelen, seksuele ontremming, wantrouwen) Rusteloosheid Onverschillig Dwangmatig gedrag Veranderd eetpatroon Zelfverzorging gaat achteruit Minder spontane spraak Geheugen blijft relatief lang gespaard Ketenzorg Arnhem 38
39 Lewy-body-dementie of Parkinson-dementie-complex Oorzaak: Lewy Bodies in hersenen Waarschijnlijk dezelfde oorzaak afhankelijk hoe de ziekte begint Ketenzorg Arnhem 39
40 Kenmerkende trias: Verschijnselen Lewy-body-dementie Fluctuerende cognitieve stoornissen Visuele hallucinaties (cholinesteraseremmers, rivastigmine) Parkinsonistische kenmerken Verslechtering bij gebruik klassieke antipsychotica(haloperidol) Daarnaast verstoring van het algemeen functioneren Ketenzorg Arnhem 40
41 Parkinson-dementie-complex Dementie bij reeds bestaande M. Parkinson Prevalenties variëren, ongeveer 25% van de mensen met M. Parkinson ontwikkelt een dementie Bij hallucinaties, indicatie voor cholinesteraseremmer Rivastigmine is hiervoor geregistreerd, alleen tabletten (FTK): start 1,5-2mg, max 6mg/dag Ketenzorg Arnhem 41
42 Begin Beloop Bewustzijn & aandacht Delier Dementie Depressie acuut (in uren tot dagen) symptomen fluctueren over het etmaal (doorgaans meer uitgesproken in avond en nacht) gedaald bewustzijn met gestoorde aandacht sluipend langzaam progressief in beginstadium: bewustzijn en aandacht ongestoord geleidelijk (meestal in enkele weken) Oriëntatie gestoord gestoord ongestoord Geheugen Hallucinaties en wanen Verschil delier, dementie, depressie Kortetermijngeheugen gestoord doorgaans aanwezig korte- en langetermijngeheugen gestoord doorgaans afwezig in beginstadia dagschommelingen: doorgaans zijn de klachten 's morgens erger dan 's avonds bewustzijn en aandacht ongestoord (interesseverlies kan beoordeling bemoeilijken) geheugen intact; concentratie gestoord bij klein aantal patiënten aanwezig (psychotische depressie) Ketenzorg Arnhem
43 Ketenzorg Arnhem VRAGEN??
44 Pauze Ketenzorg Arnhem 44
Vroegsignalering bij dementie
Vroegsignalering bij dementie Docentenhandleiding voor mbo-zorg onderwijs en bijscholing Docentenhandleiding voor mbo-zorg onderwijs en bijscholing Contact: Connie Klingeman, Hogeschool Rotterdam c.a.klingeman@hr.nl
Nadere informatieDe 3D,s POH 02-04-2014
De 3D,s POH 02-04-2014 Doelstelling Onderscheid delier, dementie en depressie Vroegtijdig herkennen/signaleren van een delier. Behandeling delier Delier Dementie Depressie Casus Een 70-jarige vrouw wordt
Nadere informatieParkinson en Dementie
Parkinson en Dementie Alzheimer Café 4 februari 2019 dr. Arthur G.G.C. Korten neuroloog geheugenpolikliniek Laurentius Ziekenhuis Roermond Inhoud De ziekte van Parkinson Dementie Lewy Body Ziekte en Parkinsondementie
Nadere informatieHerkennen van en omgaan met. Angst en Depressie. Is er vaker sprake van angst en depressie in de palliatieve fase?
Herkennen van en omgaan met Angst en Depressie bij (oudere) mensen met een verstandelijke beperking Is er vaker sprake van angst en depressie in de palliatieve fase? Kennis over angst en depressie Risicofactoren
Nadere informatieDEMENTIEZORG. Chronische en acute verwardheid. Jan Oudenes Verpleegkundig consulent geriatrie Ede, 10 november 2015
DEMENTIEZORG Chronische en acute verwardheid Jan Oudenes Verpleegkundig consulent geriatrie Ede, 10 november 2015 Programma Acute verwardheid/delier Fragment Mieren in de thee Dementie en delier 1 Delier
Nadere informatieDelier 18-04-2011. Sini van den Boomen Anja Manders Marianne de Nobel
Delier 18-04-2011 Sini van den Boomen Anja Manders Marianne de Nobel Welkom Doel: Kennisoverdracht/bewustwording Signalering Verpleegkundige interventies Programma Film Medische aspecten delier Casus in
Nadere informatieDementie in de palliatieve fase
Dementie in de palliatieve fase Wie zijn wij? Marielle Rooijakkers Karin van Mersbergen Dementie Verzamelnaam voor een combinatie van symptomen waarbij de hersenen, informatie niet meer goed kunnen verwerken.
Nadere informatiedelier bij ouderen Delier bij ouderen Videofragment 1 De anamnese bij een delirante patiënt 1. Toelichting op de module
Videofragment 1 De anamnese bij een delirante patiënt 1. Toelichting op de module Deze module is gebaseerd op de NHG-Standaard M77 van maart 2003. Om te kunnen begrijpen hoe de huisarts het beste kan omgaan
Nadere informatie6 e mini symposium Ouderenzorg
6 e mini symposium Ouderenzorg Aanvullende diagnostiek bij dementie in de 1 e lijn Suzanne Boot, specialist ouderengeneeskunde, kaderarts psychogeriatrie i.o. 28-09-2015 Pagina 1 6 e Mini symposium ouderenzorg
Nadere informatieDe geriatrische patiënt op de SEH. SEH onderwijsdag Sigrid Wittenberg, aios klinische geriatrie
De geriatrische patiënt op de SEH SEH onderwijsdag Sigrid Wittenberg, aios klinische geriatrie Relevante onderwerpen Delier Symptoomverarming Medicatie op de SEH Duur aanwezigheid patiënt op de SEH Delier
Nadere informatieOpbouw praatje. Wat is dementie? Vormen van dementie Diagnose dementie Behandeling van dementie De verloop van dementie Conclusie
DEMENTIE Opbouw praatje Wat is dementie? Vormen van dementie Diagnose dementie Behandeling van dementie De verloop van dementie Conclusie Definitie dementie Dementie is een syndromale diagnose, een ziekte
Nadere informatieHerkennen van DEPRESSIE bij ouderen
Herkennen van DEPRESSIE bij ouderen ook in relatie tot dementie en delier Congres depressie bij ouderen, workshop Utrecht, 25 november 2014 Jan Oudenes, verpleegkundig consulent geriatrie Bestaat Sinterklaas?
Nadere informatieLeergang ouderen. Module: dementie en mantelzorgondersteuning Docent: Jacqueline de Groot, specialist ouderengeneeskunde
Leergang ouderen Module: dementie en mantelzorgondersteuning Docent: Jacqueline de Groot, specialist ouderengeneeskunde Inhoud van de scholing Epidemiologie Vormen van dementie Diagnostiek Behandeling
Nadere informatieCasuïstiek bespreking. delier
Casuïstiek bespreking delier Bernarda Heslinga Huisarts, kaderarts palliatieve zorg, lid consultatieteam palliatieve zorg Helma Mebius Verpleegkundige, lid consultatieteam palliatieve zorg Palliatieve
Nadere informatieDe delirante patiënt van vergeetachtig tot verwardheid
De delirante patiënt van vergeetachtig tot verwardheid Marja Jellesma-Eggenkamp Klinische geriatrie Alysis 25 mei 2010 symposium Zevenaar 1 Kwetsbare ouderen inleiding >25% opgenomen patiënten 70+ 10-40%
Nadere informatieDementie, ook u ziet het?! Hanny Bloemen Klinisch Geriater Elkerliek Ziekenhuis Helmond 22 mei 2013
Dementie, ook u ziet het?! Hanny Bloemen Klinisch Geriater Elkerliek Ziekenhuis Helmond 22 mei 2013 Hoeveel mensen in Nederland hebben dementie? 16.5 miljoen Nederlanders; 2.5 miljoen hiervan is 65+ (15%)
Nadere informatieDelier, ontspoord in het verpleeghuis. Miriam Jacobs Nurse Practitioner in opleiding
Delier, ontspoord in het verpleeghuis Miriam Jacobs Nurse Practitioner in opleiding Opzet presentatie Huishoudelijke mededelingen Inleiding Stellingen invullen Uitleg rondom delier Screening delier + Delier
Nadere informatieVERANDERING VAN GEDRAG: EEN PROBLEEM OF NIET? Marieke Schuurmans Verpleegkundige & onderzoeker UMC Utrecht/Hogeschool Utrecht
VERANDERING VAN GEDRAG: EEN PROBLEEM OF NIET? Marieke Schuurmans Verpleegkundige & onderzoeker UMC Utrecht/Hogeschool Utrecht GEDRAG: De wijze waarop iemand zich gedraagt, zijn wijze van doen, optreden
Nadere informatieVerschijningsvormen van dementie op jonge leeftijd, verschillen en overeenkomsten Freek Gillissen
Verschijningsvormen van dementie op jonge leeftijd, verschillen en overeenkomsten Freek Gillissen Verpleegkundig consulent dementie Alzheimercentrum VUMC Herkenning preseniele dementie Vroege verschijnselen:
Nadere informatieDelier in de palliatieve fase DR. KARIN SCHOTTE MEDISCHE ONCOLOGIE- PALLIATIEF SUPPORTTEAM
Delier in de palliatieve fase DR. KARIN SCHOTTE MEDISCHE ONCOLOGIE- PALLIATIEF SUPPORTTEAM 1. Definitie en voorkomen 2. Pathofysiologie 3. Oorzaken 4. Diagnose 5. Behandeling Definitie en voorkomen: 1.
Nadere informatieDelier voor de patiënt. Workshop Delier in de palliatieve fase. n droom woar ge geen sodemieter van op aan kunt. angstdroom.
Workshop Delier in de palliatieve fase 11 oktober 2012 Hedi ter Braak Monique van den Broek 1 Delier voor de patiënt n droom woar ge geen sodemieter van op aan kunt angstdroom nachtmerrie 1 Inhoud workshop
Nadere informatieVergeetachtig of dement?
Dementie Riëtte Oudenaarden, verpleegkundig specialist geriatrie Vergeetachtig of dement? 2 1 Vergeetachtig of dement? 3 Dementie is meer dan vergeten Verstoring op meerdere domeinen. Lichamelijke problemen
Nadere informatieMedicatie bij Probleemgedrag
Medicatie bij Probleemgedrag Reehorst 10-6-2016 Dr. Martin Kat psychiater M.C.Alkmaar afd. Klin. Geriatrie/ Amsterdam/ CCE psykat@hetnet.nl inhoud Probleemgedrag en de ouderenpsychiatrie Wat doet medicatie
Nadere informatieOnderwijsmateriaal voor toetsgroepen
Videofragment 1 de anamnese bij een delirante patiënt 1. Toelichting op de module Deze module is gebaseerd op de NHG-Standaard M77, herziene versie april 2014. Om te kunnen begrijpen hoe de huisarts het
Nadere informatieProbleemgedrag bij ouderen
Probleemgedrag bij ouderen https://www.youtube.com/watch?v=8sbtxdpcndg https://www.youtube.com/watch?v=5tu-1faasp8&t Definitie probleemgedrag Alle gedrag van de patiënt dat door deze patiënt en/of zijn
Nadere informatieIk ben uit de mode. Netwerk Dementie 7 februari 2019 Judith van Tuijn
Ik ben uit de mode Netwerk Dementie 7 februari 2019 Judith van Tuijn (potentiële) belangenverstrengeling Voor bijeenkomst mogelijk relevante relaties met bedrijven Sponsoring of onderzoeksgeld Honorarium
Nadere informatieWelkom. Publiekslezing dementie 17 februari 2015 #pldementie
Welkom Publiekslezing dementie 17 februari 2015 #pldementie R.H. Chabot, neuroloog Beatrixziekenhuis Rivas Zorggroep DEMENTIE DIAGNOSE EN SYMPTOMEN Inhoud Geheugen Wat is dementie? Mogelijke symptomen
Nadere informatieDepressie en angst bij de ziekte van Parkinson Rianne van Gool Verpleegkundig specialist
Depressie en angst bij de ziekte van Parkinson Rianne van Gool Verpleegkundig specialist Dopamine Ziekte van Parkinson: minder dopamine Dopamine is een signaalstof die de communicatie tussen hersencellen
Nadere informatieAntonius College: Dementie
Antonius College: Dementie Sprekers Karel van Wieringen internist ouderengeneeskunde Doetie Visser verpleegkundig specialist geriatrie Polikliniek Klinische Geriatrie Specifiek gericht op ouderen, maar
Nadere informatieDelier in de palliatieve fase. Marlie Spijkers Specialist ouderengeneeskunde Consulent Palliatieve zorg IKZ
Delier in de palliatieve fase Marlie Spijkers Specialist ouderengeneeskunde Consulent Palliatieve zorg IKZ Delier voor de patiënt n droom woar de geen sodemieter van op aan kunt angstdroom nachtmerrie
Nadere informatieDelier in de palliatieve fase
Delier in de palliatieve fase Marlie Spijkers Specialist ouderengeneeskunde Consulent Palliatieve zorg IKZ Delier voor de patiënt n droom woar de geen sodemieter van op aan kunt angstdroom nachtmerrie
Nadere informatieKlinische verschijnselen en beloop van een delirium
2. Klinische verschijnselen en beloop van een delirium 2.1. Inleiding 3. Zie ook handboeken, zoals Textbook for Consultation-Liaison Psychiatry (Wise & Rundell 2002) en Delirium in old age (Lindesay e.a.
Nadere informatieRichtlijn Diagnostiek van dementie in de huisartsenpraktijk
Richtlijn Diagnostiek van dementie in de huisartsenpraktijk Dr. Marlies De Brandt, Dr. Sicco Bakker, Dr. Steven Flerackers, Dr. Thomas Stulens Promotor: Prof. Dr. Jan De Lepeleire Co-promotoren: Dhr. Jurn
Nadere informatieDelier voor de patiënt. Inhoud presentatie delier. Delier. Symptomen. Diagnose delier 21-6-2012. n droom woar de geen sodemieter van op aan kunt
Delier voor de patiënt n droom woar de geen sodemieter van op aan kunt angstdroom nachtmerrie Inhoud presentatie delier Wat is een delier Wat zijn de gevolgen van een delier Wat zijn risicoverhogende en
Nadere informatieDementie na de diagnose
Dementie na de diagnose 1. Beloop en symptomen 2. De rol van het ziekenhuis na de diagnose - Medicatie bij dementie 3. Samenwerking 1 e lijn en ziekenhuis: vragen/opmerkingen - Ziekte van Alzheimer - Vasculaire
Nadere informatieDoel. Achtergrond. Hiernaast kunnen (paranoïde) wanen voorkomen (1).
Doel Het geven van informatie over: het herkennen van een delier. het opsporen en behandelen van de lichamelijke oorzaak. medicamenteuze behandeling van de symptomen van een delier. niet-medicamenteuze
Nadere informatieACUUT OPTREDENDE VERWARDHEID (DELIER) INFORMATIE VOOR PATIENT, FAMILIE EN BETROKKENEN
ACUUT OPTREDENDE VERWARDHEID (DELIER) INFORMATIE VOOR PATIENT, FAMILIE EN BETROKKENEN Inleiding Uw familielid, partner of kennis is in Franciscus Gasthuis & Vlietland opgenomen. Hij of zij is opgenomen
Nadere informatiePalliatieve zorg en Dementie verbinden. Jet van Esch Specialist ouderengeneeskunde
Palliatieve zorg en Dementie verbinden Jet van Esch Specialist ouderengeneeskunde Kennistoets Dementie kan alleen sluipend ontstaan ja/nee Bij dementie is ook het gevoel aangetast ja/nee Palliatieve zorg
Nadere informatieDELIER IN HET VERPLEEGHUIS
DELIER IN HET VERPLEEGHUIS Weten wat je moet doen en doen wat je weet! UKON symposium 10 april 2018 VOORSTELLEN Expertteam delier UKON: Kim Bergmans, Specialist Ouderengeneeskunde Waalboog Trees Boerakker,
Nadere informatieHeeft mevrouw Alzheimer?
Heeft mevrouw Alzheimer? Dementie in de dagelijkse praktijk Marieke Perry, huisarts-onderzoeker Radboudumc Herkennen van dementie in de praktijk Mevr. Hendriks - 84 jaar VG: stabiele AP, wervelkanaal stenose,
Nadere informatieMedicatie bij dementie. Dr. L.K. Pul Huisarts Mw. L.A. Klarenbeek MSc Verpleegkundig specialist
Medicatie bij dementie Dr. L.K. Pul Huisarts Mw. L.A. Klarenbeek MSc Verpleegkundig specialist Inhoud Terug naar de basis De hersenen en de ziekte van Alzheimer Het geheugen Het autonoom zenuwstelsel De
Nadere informatieWorkshop dementie diagnostiek
Workshop dementie diagnostiek Bernard Prins, huisarts Medisch Centrum Gelderlandplein, lid Academisch Huisartsen Netwerk van het Vumc en Coöperatie Huisartsen in Amsterdam Zuid Karel Brühl, specialist
Nadere informatieHandreiking. Dementie
Handreiking Dementie Handreiking Dementie Doelgroep Ouderen met (een verdenking op) geheugen en overige cognitieve stoornissen die van invloed zijn op het dagelijkse leven. Diagnostiek (huisarts, wijkverpleegkundige)
Nadere informatieACUTE VERWARDHEID NIET ALTIJD DEMENTIE 10 en 12/11/2015
ACUTE VERWARDHEID NIET ALTIJD DEMENTIE 10 en 12/11/2015 Niet steeds dementie Vraagstelling: 1) Kan elke verwardheid voorkomen worden? 2) Wat kunnen we doen om te voorkomen? 3) Wat kunnen we doen bij acute
Nadere informatieWie zijn wij? Wie bent u? Waar bent u werkzaam? Welke setting en sector? Wat wilt u leren van deze workshop?
Wat kunt U daarmee? Alwies Hendriks, psychomotorisch therapeut Margje Mahler, ouderenpsycholoog Wie zijn wij? Wie bent u? Waar bent u werkzaam? Welke setting en sector? Wat wilt u leren van deze workshop?
Nadere informatiePalliatieve zorg en dementie
Palliatieve zorg en dementie 17 april 2014 Welkom Lied Leonie Meijer Inleiding op palliatieve zorg bij dementie Door Monique van den Broek Wat is dementie?door Lyan de Roos PAUZE Keten dementie adhveen
Nadere informatieMasterclass DementieNet Vroege signalen dementie. Jan Oudenes 2017
Masterclass DementieNet Vroege signalen dementie Jan Oudenes 2017 Hoe herken ik vroege signalen van dementie? Programma: Welkom en kennismaking Inleiding Doel van de training Waarom is het belangrijk om
Nadere informatieStoornis in praktisch handelen. Dit bemoeilijkt de uitvoering van bijvoorbeeld koken, autorijden of hobby s.
Dementie 2 Dementie in de Nederlandse bevolking Dementie is een aandoening die vooral ouderen treft, maar het kan ook voorkomen op jongere leeftijd. In Nederland zijn er naar schatting ongeveer 300.000
Nadere informatie1 Geheugenstoornissen
1 Geheugenstoornissen Prof. dr. M. Vermeulen 1.1 Zijn er geheugenstoornissen? Over het geheugen wordt veel geklaagd. Bij mensen onder de 65 jaar berusten deze klachten zelden op een hersenziekte. Veelal
Nadere informatieWie zijn wij? Wie bent u? Waar bent u werkzaam? Welke setting en sector? Wat wilt u leren van deze workshop?
Wat kunt U daarmee? Alwies Hendriks, psychomotorisch therapeut Margje Mahler, ouderenpsycholoog Wie zijn wij? Wie bent u? Waar bent u werkzaam? Welke setting en sector? Wat wilt u leren van deze workshop?
Nadere informatieParkinson en Psychoses
Parkinson en Psychoses Inleiding Mensen met de ziekte van Parkinson kunnen last krijgen van ongewone belevingen die niet overeenkomen met de werkelijkheid. Dit zijn psychotische belevingen die de vorm
Nadere informatieDiagnose en classificatie in de psychiatrie
Diagnose en classificatie in de psychiatrie Klinische Validiteit Research Betrouwbaarheid Prof dr Bert van Hemert psychiater en epidemioloog Afdelingshoofd psychiatrie DBC Kosten-baten 2 Diagnosen in de
Nadere informatieDelier en Depressie in de terminale fase
Delier en Depressie in de terminale fase Karel Hoffmans huisartsconsulent IKST 06- /07 DELIER in de terminale fase Casus uit de praktijk gegrepen Diagnostiek Behandeling Discussie Uit de praktijk gegrepen
Nadere informatieORGANISCH-PSYCHIATRISCHE STOORNISSEN ALS OVERLAPPENDE SYNDROMEN: GEVOLGEN VOOR DIAGNOSTIEK EN BEHANDELING
ORGANISCH-PSYCHIATRISCHE STOORNISSEN ALS OVERLAPPENDE SYNDROMEN: GEVOLGEN VOOR DIAGNOSTIEK EN BEHANDELING R.C. van der Mast, H.J.M. Cools Inleiding Organisch-psychiatrische stoornissen zijn psychiatrische
Nadere informatieRegistratierichtlijn. E003 Beroepsgebonden depressie
Nederlands Centrum voor Beroepsziekten Coronel Instituut AMC/UvA Postbus 22660 1100 DD Amsterdam tel. 020 566 5387 e mail: ncvb@amc.nl 2 CAScode: P652 Van deze richtlijn is een achtergronddocument Omschrijving
Nadere informatieDementie Lezing voor SeniorenRaad Best
Dementie Lezing voor SeniorenRaad Best 15 maart 2018 Serge Roufs Specialist Ouderengeneeskunde Kaderarts psychogeriatrie Sociaal Geriater Curriculum Vitae Geboren en getogen in Eindhoven Eckartcollege
Nadere informatieDementie Zorg voor zilver ga voor goud. Wim van den Dool, sociaal geriater 20 november 2012
Dementie Zorg voor zilver ga voor goud Wim van den Dool, sociaal geriater 20 november 2012 Programma Signaleren van cognitieve achteruitgang Geheugenklachten vs dementie Verschillende vormen van dementie
Nadere informatieWerkstuk Biologie Dementie
Werkstuk Biologie Dementie Werkstuk door een scholier 1045 woorden 22 december 2003 5,3 40 keer beoordeeld Vak Biologie Wat is dementie: Vanuit het Latijn vertaald betekent dementie letterlijk ontgeestelijk-zijn.
Nadere informatieAD Vroegtijdige diagnostiek en Immunotherapie. F. Vanhee Neurologie AZG
AD Vroegtijdige diagnostiek en Immunotherapie F. Vanhee Neurologie AZG Epidemiologie Geschat aantal dementerenden 1990:90.000 2010: 170.000 2030: 230.000 Epidemiologie 3 4 5 Economics 6 Neuropathologie
Nadere informatie07-04-15. Herkennen van en omgaan met. Angst en Depressie. Na vanmiddag. bij ouderen met een verstandelijke beperking
Na vanmiddag Herkennen van en omgaan met Angst en Depressie bij ouderen met e Weet u hoe vaak angst en depressie voorkomen, Weet u wie er meer risico heeft om een angststoornis of depressie te ontwikkelen,
Nadere informatieInFoP 2. Informatie voor Familieleden omtrent Psychose. Inhoud. Inleiding
Informatie voor Familieleden omtrent Psychose InFoP 2 Inhoud Introductie Module I: Wat is een psychose? Module II: Psychose begrijpen? Module III: Behandeling van psychose de rol van medicatie? Module
Nadere informatieParkinsonismen Vereniging. Parkinson en Psychose
Parkinsonismen Vereniging Parkinson en Psychose Inhoudsopgave Inleiding 4 Psychose 4 Oorzaak 5 Door de ziekte van Parkinson 5 Door het gebruik van anti-parkinsonmedicatie 5 Door een lichamelijke aandoening
Nadere informatieDepressie na een beroerte
Afdeling: Onderwerp: 6B Neurologie 1 Voor wie is deze folder bedoeld? Deze informatiefolder is bedoeld voor zowel patiënten die in het Ikazia Ziekenhuis zijn opgenomen en/of hun naasten. Door middel van
Nadere informatieNHL symposium. Down & Alzheimer. dr. Alain Dekker Rijksuniversiteit Groningen Universitair Medisch Centrum Groningen
NHL symposium Down & Alzheimer dr. Alain Dekker a.d.dekker@umcg.nl Rijksuniversiteit Groningen Universitair Medisch Centrum Groningen Wat is het verschil tussen dementie en de ziekte van Alzheimer? Dementie
Nadere informatieInformatiefolder delier
Informatiefolder delier Informatiefolder delier Het gedrag en de reactie van uw partner, familielid, vriend(in) of kennis zijn anders dan u gewend bent. Hij of zij is onrustig, begrijpt u niet, geeft vreemde
Nadere informatieOnderwijsmateriaal voor toetsgroepen
Videofragment 2 het psychiatrisch onderzoek 1. Toelichting op de module Deze module is gebaseerd op de NHG-Standaard M77, herziene versie april 2014. Om de diagnose delier te kunnen stellen dient er een
Nadere informatieDilemma s rondom actieve levensbeëindiging bij bejaarden. Paul Beuger, huisarts, Scenarts Jos Verkuyl, geriater
Dilemma s rondom actieve levensbeëindiging bij bejaarden Paul Beuger, huisarts, Scenarts Jos Verkuyl, geriater Programma Inleiding Casuistiek, in groepen Centrale terugkoppeling Inzicht vanuit geriatrisch
Nadere informatieDelier, Depressie en Dementie bij ouderen: een interactieve voordracht
Delier, Depressie en Dementie bij ouderen: een interactieve voordracht Symposium 70+ in 3D Praktijkondersteuners huisartsen Ikazia ziekenhuis Rotterdam, 25 oktober 2016 Opzet presentatie De 3 D s als rode
Nadere informatieDEMENTIE. huisarts in the lead. Duo Dagen 27 28 maart 2014. E. Oelrich, Huisarts H. Ham, Huisarts M.Y.E. Cappetti, Klinisch Geriater
DEMENTIE huisarts in the lead Duo Dagen 27 28 maart 2014 E. Oelrich, Huisarts H. Ham, Huisarts M.Y.E. Cappetti, Klinisch Geriater Toetsvragen Inhoud Korte inleiding over dementie Vroege signalering dementie
Nadere informatieInformatieavond Bipolaire stoornis. Bart van den Bergh, verpleegkundig specialist GGz Ronald Vonk, psychiater
Informatieavond Bart van den Bergh, verpleegkundig specialist GGz Ronald Vonk, psychiater Bipolaire Stoornis Bipolaire Stoornis = Manisch Depressieve Stoornis (MDS) Algemeen Ziekteverschijnselen Beloop
Nadere informatieInformatie voor Familieleden omtrent Psychose. InFoP 2. Inhoud
Informatie voor Familieleden omtrent Psychose InFoP 2 Inhoud Introductie Module I: Wat is een psychose? Module II: Psychose begrijpen? Module III: Behandeling van psychose de rol van medicatie? Module
Nadere informatieAd 2 Een depressie op oudere leeftijd kan schuilgaan achter, maar ook samengaan met somatische comorbiditeit.
Dementie Achtergronden bij casusschets 1 (Cora Ritmeijer) Vraag 1: antwoord 1 is juist Zie werkafspraak differentiele diagnostiek. Ad 1 Stil delier wordt vaak niet herkend. Kenmerken: apathie, bewegingsarmoede,
Nadere informatieCognitieve beperkingen & delier
Cognitieve beperkingen & delier Introductie Uit eerder onderzoek blijkt dat 16-40% van oudere patiënten op de SEH cognitieve beperkingen hebben Oorzaken: Dementie Delier Depressie Klinisch ziek zijn hypoperfusie
Nadere informatiePatiënteninformatie. Acuut optredende verwardheid. (delier) Acuut optredende verwardheid (delier)
Patiënteninformatie Acuut optredende verwardheid (delier) Acuut optredende verwardheid (delier) 1 Acuut optredende verwardheid (delier) Intensive Care, route 3.3 Telefoon (050) 524 6540 Inleiding Uw familielid
Nadere informatieDementie, regeren is vooruit zien. R. Dingenouts, specialist ouderengeneeskunde
Dementie, regeren is vooruit zien R. Dingenouts, specialist ouderengeneeskunde Dementie Dementie is een dodelijke hersenziekte Dementie = zijn geest verliezen 10 % van de bevolking ouder dan 65 jaar heeft
Nadere informatieDe huisarts / de acuut verwarde patiënt. Presentatie2015: Cassandra Kalidien Conny Koffeman
De huisarts / verpleeghuisarts en de acuut verwarde patiënt Presentatie2015: Cassandra Kalidien Conny Koffeman Disclosure belangen spreker (potentiële) belangenverstrengeling Voor bijeenkomst mogelijk
Nadere informatieWat is dementie? Radboud universitair medisch centrum
Wat is dementie? Bij de diagnostiek en behandeling van mensen met dementie werkt het Jeroen Bosch Ziekenhuis nauw samen met het Radboud Alzheimer Centrum in het Radboudumc te Nijmegen. We wisselen voortdurend
Nadere informatiePalliatieve Zorg. Marjolein Kolkman en Ingrid Kienstra. Verpleegkundigen Palliatieve Zorg
Palliatieve Zorg Marjolein Kolkman en Ingrid Kienstra Verpleegkundigen Palliatieve Zorg Wat is het belangrijkste speerpunt van palliatieve zorg? A Genezing B Kwaliteit van leven C Stervensbegeleiding
Nadere informatieDelirium Clinical Assessment Protocol (CAP) = 0
Delirium Clinical Assessment Protocol (CAP) = 0 De informatie over deze CAP-code wordt opgesplitst in twee delen: (I) Betekenis: De betekenis van code 0 bij de Delirium-CAP. (II) Richtlijnen: De stappen
Nadere informatieDementie per leeftijdscategorie 6-1-2010. Dementie Dementiesyndroom. = ontgeesting. Omvang dementie in Nederland. Matthieu Berenbroek
Dementie Dementiesyndroom de-mens = ontgeesting Matthieu Berenbroek Fontys Hogeschool Verpleegkunde Omvang dementie in Nederland 2005 180.000 / 190.000 dementerenden 2050 400.000 dementerenden Bron CBO
Nadere informatieVerwardheid. Consult op zaal: DhrL, 75 jaar. Anamnese
Verwardheid Consult op zaal: DhrL, 75 jaar RvO: Urosepsis met E.coli waarvoor ciproxin RvC: Waarom is patiënt verward? Barbara van Munster Internist / geriater Academisch Medisch Centrum, Amsterdam Hoe
Nadere informatieRode Kruis ziekenhuis. Patiënteninformatie. Delier (acute verwardheid) rkz.nl
Patiënteninformatie Delier (acute verwardheid) rkz.nl Inleiding Uw partner, familielid of iemand uit uw naaste omgeving is opgenomen in het. Zoals u gemerkt heeft, reageert uw naaste niet zoals u gewend
Nadere informatieDepressie. Informatiefolder voor cliënt en naasten. Zorgprogramma Doen bij Depressie UKON. Versie 2013-oktober
Depressie Informatiefolder voor cliënt en naasten Zorgprogramma Doen bij Depressie Versie 2013-oktober Inleiding Deze folder bevat informatie over de klachten die bij een depressie horen en welke oorzaken
Nadere informatiePsychotische stoornissen & Schizofrenie. Rob Lutterman Verpleegkundig consulent psychiatrie Psychiatrie en Medische Psychologie, OLVG
Psychotische stoornissen & Schizofrenie Rob Lutterman Verpleegkundig consulent psychiatrie Psychiatrie en Medische Psychologie, OLVG filmpje niels is psychotisch Inhoud Inleiding Psychose Schizofrenie
Nadere informatieWelke veranderingen in gedrag kun je als diëtiste bij ouderen met Haperende Hersenen tegenkomen
Welke veranderingen in gedrag kun je als diëtiste bij ouderen met Haperende Hersenen tegenkomen Masé Sutterland Rouw- en Verliesbegeleider bij Hartseer Praktijkondersteuner GGZ, Somatiek en Ouderenzorg
Nadere informatieDementie Radboud universitair medisch centrum
Dementie Bij u, uw partner of familielid is dementie vastgesteld. In deze folder kunt u lezen wat dementie is en waar u voor verdere vragen en informatie terecht kunt. Vanwege de leesbaarheid wordt in
Nadere informatieNHG-Leergang Palliatieve Zorg. Module 1: Delier Classien Rebergen, maart 2019
NHG-Leergang Palliatieve Zorg Module 1: Delier Classien Rebergen, maart 2019 Disclosure belangen spreker: (Potentiële) Belangenverstrengeling: Geen Introductie Voorkomen en prognose Definitie Wat zie je
Nadere informatieDementies. Dr. F. Vanhee Neuroloog AZ Groeninge
Dementies Dr. F. Vanhee Neuroloog AZ Groeninge Epidemiologie Geschat aantal dementerenden 1990:90.000 2010: 170.000 2030: 230.000 Etiologie: Alzheimer 50-60% Vasculair (Multi infarct) 20-30% Andere (Lewy
Nadere informatieMedicatie bij dementie
Medicatie bij dementie Dementie Dementie is een ernstige ziekte die de duur van het leven bekort Tijdens beloop kunnen allerlei problemen ontstaan Een behandeling die gericht is op herstel bestaat niet
Nadere informatieDepressie bij verpleeghuiscliënten
Doen bij Depressie zorgprogramma Informatiefolder voor cliënt en naasten Depressie bij verpleeghuiscliënten Folder 3 Inleiding Deze folder bevat informatie over de klachten die bij een depressie horen
Nadere informatieSTAPPENPLAN SLAAPSTOORNIS IN DE EERSTE LIJN
STAPPENPLAN SLAAPSTOORNIS IN DE EERSTE LIJN Herkennen en behandelen van slaapstoornissen bij ouderen. STAP 1: Screenen op slaapstoornis (kruis aan). 1a. Ervaart u problemen met slapen? 1b Heeft u de afgelopen
Nadere informatieTineke Vos, psychiater MCH-Bronovo Den Haag 21 september 2015
Tineke Vos, psychiater MCH-Bronovo Den Haag 21 september 2015 Vijf symptomen > 2 weken Ten minste één van de eerste twee Verandering in functioneren Angst kan symptoom zijn van depressie Verschil rouw
Nadere informatieDepressie bij verpleeghuiscliënten
Doen bij Depressie zorgprogramma Informatiefolder voor afdelingsmedewerkers Depressie bij verpleeghuiscliënten Folder 4 Inleiding Deze folder is bedoeld voor afdelingsmedewerkers die betrokken zijn bij
Nadere informatieEenzaamheid bij ouderen Brede conferentie Transformatie 6 maart Rianne van der Meer, klinisch geriater Groene Hart Ziekenhuis
Eenzaamheid bij ouderen Brede conferentie Transformatie 6 maart 2018 Rianne van der Meer, klinisch geriater Groene Hart Ziekenhuis Eenzaamheid bij ouderen Casus Ouderen en eenzaamheid Eenzaamheid herkennen
Nadere informatieDelier, benadering vanuit het ziekenhuis. Dhr. A. Lahdidioui Internist ouderengeneeskunde i.o. Donderdag 26 januari 2017
Delier, benadering vanuit het ziekenhuis Dhr. A. Lahdidioui Internist ouderengeneeskunde i.o. Donderdag 26 januari 2017 Diagnose DSM IV criteria: 1. Bewustzijnsstoornis met verminderde aandacht 2. Verandering
Nadere informatieVerschil tussen Alzheimer en Dementie
Verschil tussen Alzheimer en Dementie Vaak wordt de vraag gesteld wat precies het verschil is tussen dementie en Alzheimer. Kort gezegd is dementie een verzamelnaam voor een aantal verschijnselen. Deze
Nadere informatieRECHTS TEMPORALE variant FTD
COMMON PRACTICE Patroon? EN ANDERE MIMICS VAN ALZHEIMER Patiënt Gebaseerd op waargebeurde verwijzingen/patiënten E.G.B. Vijverberg, neuroloog, AUMC/BRC Casus 1 Casus 1 Patroon? Patiënt (65Y, M) Geheugenproblemen
Nadere informatieInhoud Dementie: Symptomen en vroegsignalering
Inhoud Dementie: Symptomen en vroegsignalering Marian Maaskant Stg. Pergamijn Universiteit Maastricht / GKC Rianne Meeusen Geestelijke Gezondheidszorg Eindhoven en De Kempen Marian Maaskant Casus Wat is
Nadere informatiePatiënteninformatie. Acuut optredende verwardheid (delier) Acuut optredende verwardheid (delier)
Patiënteninformatie Acuut optredende verwardheid (delier) Acuut optredende verwardheid (delier) 20140024 Delier.indd 1 1 24-01-17 14:02 Acuut optredende verwardheid (delier) Wat is acuut optredende verwardheid
Nadere informatieDelirium of delier (acuut optredende verwardheid)
Delirium of delier (acuut optredende verwardheid) In deze folder leest u wat een delirium is, wat de verschijnselen van een delirium zijn en leest u informatie over de behandeling en tips voor patiënten
Nadere informatie