Tineke Vos, psychiater MCH-Bronovo Den Haag 21 september 2015

Transcriptie

1 Tineke Vos, psychiater MCH-Bronovo Den Haag 21 september 2015

2

3 Vijf symptomen > 2 weken Ten minste één van de eerste twee Verandering in functioneren Angst kan symptoom zijn van depressie Verschil rouw en depressie niet meer opgenomen

4 Symptomen depressie volgens de DSM V Sombere stemming Anhedonie Gewichtsverlies (of toename) Slapeloosheid of hypersomnie Psychomotore agitatie of remming Moeheid, energieverlies Symptomen bij levensbedreigende ziekte Regelmatig Zelden Vaak Vaak Zelden Vaak

5 Symptomen depressie volgens DSM V, vervolg Symptomen levensbedreigende ziekte, vervolg Moeheid, energieverlies Schuldgevoelens Concentratiestoornis of besluiteloosheid Suïcidegedachten Vaak Zelden Soms Soms

6 HADS depressie-subschaal 2. Ik geniet nog steeds van de dingen waar ik vroeger van genoot 4. Ik kan lachen en de dingen van de vrolijke kant zien 6. Ik voel me opgewekt 8. Ik voel me alsof alles moeizamer gaat 10. Ik heb geen interesse meer in mijn uiterlijk 12. Ik verheug me van tevoren al op dingen 14. Ik kan van een goed boek genieten, of van een radio- of televisieprogramma

7 Onduidelijke grenzen: overlap met angst, rouw, demoralisatie en lichamelijke ziekte Lastig concept: grijs gebied: geen biomarkers, subjectief, verborgen (onderdiagnostiek), stigmatisering

8 Hogere prevalentie: t.g.v. biologische en contextuele factoren Spanningsveld: ten onrechte medicaliseren van normaal menselijke emoties vs onderdiagnostiek van depressieve stoornis

9 Voorgeschiedenis Familiaire belasting Somatische oorzaken: Neurologische aandoeningen Endocrien Hypercalciëmie Medicatie: tamoxifen, antiandrogenen, interferon

10 Gesprekstechniek: Rust en aanpassing aan het vertraagde tempo Empathie: voel de leegte en het isolement (niet meegezogen worden!) Contact: vaak afwerend (niet duiden als onwil) Open vragen, met uitleg waarom u ze stelt (b.v.: Hoe voelt u zich s morgens? En hoe voelt u zich s avonds = dagschommelingen)

11 Methylfenidaat (bij korte levensverwachting) Mirtazapine SSRI Tricyclische antidepressiva Corticosteroiden

12 Diagnostiek en behandeling van depressie in de palliatieve setting: Kan veel onnodig leed voorkomen Spanningsveld tussen normale coping en stoornis, verborgen symptomatologie Integrale en multidisciplinaire benadering (psychiater in team) Aandacht voor het systeem

13

14

15 Angst kan een prikkel zijn tot adequaat handelen

16

17 Normaal Reactie op bedreiging Pathologisch wanneer het dagelijks functioneren belemmerd wordt door de angst

18

19 Reactieve angst Angst door een somatische aandoening en/of een middel Angststoornis Existentiële angst

20

21 Depressie Agitatie Pijn Kortademigheid Lichamelijke equivalenten Slaapstoornis Niet altijd mogelijk, vaak complex van verschillende symptomen, dus ook behandeling gericht op het geheel!

22 Pijn Dyspneu Hypercalciëmie Delier Medicatie: theofyline Corticosteroïden Opioïden

23 Een rustig, explorerend gesprek over angst en de onderliggende vragen en zorgen heeft veelal diagnostische en therapeutisch waarde

24

25 U lijkt wat gespannen, maakt u zich zorgen? Waarover maakt u zich zorgen? Bent u veel wakker s nachts? Waar denkt u aan als u wakker ligt?

26 Rust creëren Exploreren Informatie geven Continuïteit bieden Omgeving er bij betrekken Somatische oorzaken zo goed mogelijk bestrijden Niet-medicamenteuze behandelstrategieën Medicatie

27

28 Als de patiënt het wil Bij lijdensdruk Als het functioneren van de patiënt belemmerd wordt

29 Sommige patiënten zijn met praten niet te bereiken, hoe op een andere manier hier mee om te gaan?

30 Sommige patiënten zijn met praten niet te bereiken, hoe op een andere manier hier mee om te gaan? Veiligheid en continuïteit bieden Contactpersonen Goede basiszorg

31 Versterkt angst het risico op delier of depressie?

32 Versterkt angst het risico op delier of depressie? Delier: altijd organisch. Extreme angst kan wel tot psychose leiden Depressie: vaak comorbiditeit met angst

33 Geen evidentie, want zeer weinig studies! Experience based: vooral benzo s, maar ook: mirtazapine Keuze van de benzo s:? Er bestaat geen onderzoek naar onderlinge verschillen!

34 Wat maakt angst in de palliatieve fase voor een hulpverlener anders dan angst in de curatieve fase?

35 Wat maakt angst in de palliatieve fase voor een hulpverlener anders dan angst in de curatieve fase? Accent op verlichting van het lijden, angst in de context van de ongeneeslijke ziekte. Indien medicatie: gewenning/verslaving geen contraindicatie

36

37