Somatische comorbiditeit bij affectieve stoornissen

Transcriptie

1 Somatische comorbiditeit bij affectieve stoornissen Monica Pop, Marleen van Beek & Aart Schene Afdeling Psychiatrie, Radboudumc NijCare Symposium, Nijmegen, 14 juni 2018

2 Hippocratische geschriften - vijfde en vierde eeuw BC - Melancholie: aversie voor voedsel wanhoop/moedeloosheid slapeloosheid prikkelbaarheid rusteloosheid aanhoudend angstig of somber

3 - Depressieve episode - sombere stemming interesseverlies / verminderd plezier significante verandering van eetlust en/of gewicht insomnia / hypersomnia agitatie / remming vermoeidheid / energieverlies zelfdepreciatie / schuldgevoel concentratiestoornissen / besluiteloosheid suicidaliteit

4 - Paniekaanval - hartkloppingen transpireren trillen/beven gevoelens van ademnood/verstikking pijn/onaangenaam gevoel op de borst misselijkheid of maag-/buikklachten duizeligheid, licht in het hoofd koude rillingen of opvliegers verdoofd of tintelend gevoel (paresthesieën) vrees om dood te gaan

5 Somatische ziektes en affectieve stoornissen: relaties Causaliteit I Somatische ziektes Causaliteit II Random Affectieve stoornis Gemeenschappelijke pathofysiologie Gemeenschappelijke risicofactoren

6 Stemmingsstoornis veroorzaakt door een somatische aandoening Zenuwstelsel: ziekte van parkinson multiple sclerose hersentumoren epilepsie CVA dementie Stofwisseling: voedingsdeficiencies Autoimmuun: lupus erythematosus rheumatoide artritis Endocrien: hyper/hypothyreoidie hyper/hypoadrenocorticisme hyperparathyreoidie diabetes mellitus Infecties Hepatitis HIV/AIDS Oncologische oorzaken Cardiovasculair Chronische pijn Prenataal, postnataal, menopauzaal

7 Stemmingsstoornis veroorzaakt door een middel Middelenmisbruik en afhankelijkheid: Alcohol, benzodiazepinen, amfetaminen, cocaïne Onttrekking van middelen nicotine Geneesmiddelen: analgetica, anticholinergica, antihypertensiva, cardiale medicatie, orale anticonceptiva cytostatica benzodiazepinen, antipsychotica Toxicologisch: zware metalen oplosmiddelen

8 Somatische ziektes en affectieve stoornissen: relaties Causaliteit I Somatische ziektes Causaliteit II Random Affectieve stoornis Gemeenschappelijke pathofysiologie Gemeenschappelijke risicofactoren

9 Jaarprevalantie Depressieve stoornis bij lichamelijke ziektes Ziekte van Alzheimer 30-50% Ziekte van Parkinson 10-40% Cardiale aandoeningen 17-27% Cerebrovasculaire aandoeningen 20-38% Diabetes 9-26% Oncologie: 22-25% Obesitas 20-30% Epilepsie (recurrent) 20-55% COPD 25% Chronische pijn 30-54% HIV/AIDS 5-20% Jaarprevalentie Nederland: 5%

10

11 JAMA 2012; 308:

12 Inflammatie

13 Depressie en inflammatie Deel van depressie patiënten: verhoogd risico op autoimmuunziektes depressieve reactie op interferon alfa verhoogde cytokines (C reactive protein, TNF-alfa, IL-6, ) Meta-analyse: 14 RCTs; 6262 volwassenen 10 NSAIDs: 4 RCTs add on bij AD + 6 RCTs: monotherapie 4 cytokine remmers

14 JAMA Psychiatry 2014; 7:

15 Belang somatiek voor affectieve stoornissen Diagnostiek (Causale?) relatie somatische en affectieve aandoening Wederzijdse beïnvloeding van: ernst van de aandoeningen beloop van de aandoeningen prognose van de aandoeningen behandeling van de aandoeningen

16 Programma Stemming en soma: introductie Monica Pop: stemmingsstoornissen en zwangerschap Aart Schene: stemmingsstoornissen en cardiovasculaire ziekten Marleen van Beek: stemmingsstoornissen en Ziekte van Parkinson Vragen en discussie

17

18 Abstract: Affectieve stoornissen en somatische aandoeningen komen vaak samen voor. Stemmingsklachten kunnen een eerste uiting zijn van een somatische aandoening of kunnen tijdens het beloop van een lichamelijke ziekte ontstaan. Een patiënt met een affectieve stoornis kan somatische comorbiditeit ontwikkelen die van invloed is op het beloop en de behandeling van de psychiatrische aandoening. Co morbide klachten kunnen elkaar versterken, met gevolgen voor zowel kwaliteit van leven als eventuele lichamelijke complicaties. Daarom is het belangrijk bij de diagnostiek en (keuze voor) behandeling van affectieve stoornissen rekening te houden met somatische comorbiditeit. In deze workshop staan we uitgebreid stil bij dit thema. We bespreken belangrijke aandachtspunten voor de praktijk. Dit doen we aan de hand van casuïstiek. Denk aan affectieve stoornissen in de zwangerschap, bij cardiovasculaire aandoeningen en bij Morbus Parkinson