NAH EN DEPRESSIE: EEN GORDIAANSE KNOOP? Congressenmetzorg , Ede Hans van Dam, docent en consulent nah

Transcriptie

1 NAH EN DEPRESSIE: EEN GORDIAANSE KNOOP? Congressenmetzorg , Ede Hans van Dam, docent en consulent nah

2 PROGRAMMA NAH en psychiatrie - een mijnenveld? Depressie en NAH de valkuilen. Depressie wel/niet door NAH, maakt het wat uit? Conclusies

3 NAH EN PSYCHIATRIE EEN MIJNENVELD? NAH kan psychiatrisch beeld luxeren NAH kan psychiatrisch beeld doen verbleken NAH kan psychiatrisch beeld tijdelijk domineren vaak miskend! NAH kan, al of niet in combinatie met overbelasting, leiden tot stemmingsstoornissen of wanen/psychosen veroorzaken ( secundaire schizofrenie ).

4 VOORBEELDEN PSYCHIATRISCHE VERSCHIJNSELEN T.G.V. NAH Manische verschijnselen: soms bij rechts frontale CVA, bij rechts frontale hersentumor die (ook) in horizontale richting groeit (Paranoïde) wanen ( secundaire schizofrenie), bij MS (3%), diffuse witte stofziekten (25-50%), gliomen 10-20%, Huntington (5-15%) Ontwrichte hersendynamiek na traumatisch hersenletsel Psychose: bij disconnectie vrij zeldzaam.

5 WAT IS ER AAN DE HAND? Sombere stemming Geen plezier meer ervaren of vasthouden Moeheid Slapeloosheid Verminderde eetlust Verminderde concentratie Vergeetachtigheid Traagheid in denken

6 DEPRESSIE OF Licht traumatisch hersenletsel met schone MRI Traumatisch hersenletsel met contusiehaard links frontaal Beginnende Alzheimer Hersentumor CVA links frontaal Multiple sclerose

7 MAAKT HET WAT UIT? Depressie is depressie Of je nu door de kat of de hond wordt gebeten, het is ellendig en vraagt om hulp. EN DAT IS DUS NIET ZO!

8 CVA LINKS FRONTAAL Komt niet zo vaak voor, maar het gebeurt. Herkenbaar beloop Zelden tot nooit suïcidaal Antidepressiva werken vaak niet. In ongeveer 20% werkt amitriptyline! Leven met de bittere werkelijkheid getroffene vaak na verloop van tijd vervlakt, voor naasten erg moeilijk.

9 DEPRESSIE BIJ MS (1) MS is ziekte van controleverlies en als zodanig uitlokkend tot somberheid en depressie % maakt depressieve episode mee (driemaal gemiddelde bevolking) 35 % MS patiënten depressieve episode binnen vijf jaar na diagnose (vergelijkbaar met Parkinson en dementie)

10 DEPRESSIE BIJ MS (2) Suïciderisico minstens tweemaal zo hoog, sommige studies melden zelfs zeven of veertien maal hoger MAAR NIET DOOR BEHANDELING (interferon)! Depressie vaak al voor andere eerste symptomen! Aanwijzing organische basis idem bij Parkinson en Alzheimer

11 ACHTERGRONDEN DEPRESSIE BIJ MS (1) In vergelijking met achtergronden cognitieve achteruitgang bij MS veel minder direct verband met grijze stofpathologie Wel verband aangetoond met schade in de frontale en temporale gebieden (vooral linkszijdig) sterk verband hersenschade en depressie.

12 ACHTERGRONDEN DEPRESSIE BIJ MS (2) Verhoogde waarden van bepaalde immunologische reacties tgv ontstekingsprocessen vooral cytokinen (mediator immuunsysteem) Zwak tot afwezig verband met behandeling interferon Ernstig ingrijpende karakter van de ziekte. Weinig sociale steun/begrip.

13 ONTWARREN EN ORDENEN (1) Risico over- en onderdiagnostiek Gangbare psychiatrische diagnostiek kan gemakkelijk leiden tot overdiagnostiek depressie (DSM). Veel verschijnselen die aan depressie worden toegeschreven zijn uitingen van MS moeheid (85-90% meldt vermoeidheid!), slapeloosheid, verminderde eetlust, concentratieverlies, vergeetachtigheid.

14 ONTWARREN EN ORDENEN (2) Andersom bestaat het risico dat deze verschijnselen altijd aan MS worden toegeschreven, wat tot onderdiagnostiek leidt. Simpelweg vragen of iemand depressief is, blijkt betrouwbaar: bij ja is dat in 90% waar, bij nee is de betrouwbaarheid minder: 30% heeft toch een depressie (Gedragsneuroloog Klaas Arts).

15 ONTWARREN EN ORDENEN (3) Angst komt vaak voor bij mensen met MS. Ongeveer % ontwikkelt angststoornis. Combinatie moeheid, angst en depressie komt vaak voor! Deze drie factoren voorspellen elkaar beter dan enige andere factor!

16 EN DAN. Gangbare behandeling (SSRI)stelt voor dilemma: werkzaamheid heel vaak gebaseerd op placebo, maar de bijwerkingen zijn er wel en vaak heftiger dan bij mensen zonder MS. Tricyclische AD (bv amitriptyline)werken iets beter, maar ook heftiger bijwerkingen. Goede ervaringen amantadine (symmetrel) versterkt frontale netwerken.

17 CONCLUSIES Goed kijken en uitvragen kan veel verheldering brengen of iemand door de hond, door de kat, of door beide wordt gebeten. In behandeling en bejegening maakt de aanjager van de depressie veel uit. De behoefte aan begrip is eindeloos.