Omgaan met neuropsychologische gevolgen na NAH in de chronische fase. Henry Honné

Transcriptie

1 Omgaan met neuropsychologische gevolgen na NAH in de chronische fase Henry Honné februari/maart 2017 Breincafés Midden-Limburg 1

2 Master Neurorehabilitation and Innovation cum laude, en fysiotherapeut. Maatschapslid praktijk voor fysiotherapie Honné-Hendricks. Initiatiefnemer multidisciplinair gezondheidscentrum Honné. Initiatiefnemer en eerste voorzitter SFML. Oprichter en vrijwilliger Breincafé Horn. Externe assessor HAN Nijmegen. Oud-secretaris en oud-voorzitter Rotaryclub Leudal. De Brainwalk! Uitvinder van de Coachbril voor NAH. Vader en echtgenoot. 2

3 initiatief gedragsregulatie aandacht Een presentatie geven. inzicht geheugen depressie moe waarneming planning en organisatie angst ruimtelijke orientatie 3

4 Wat zijn neuropsychologische gevolgen? Cognitieve gevolgen: geheugen aandacht/initiatief mentale snelheid planning/organisatie/uitvoering Emotionele en gedragsmatige gevolgen: depressie angst verwerkingsproblematiek Maar ook: vermoeidheid verminderde belastbaarheid En ook: problematiek bij naastbetrokkenen 4

5 Wat zijn neuropsychologische gevolgen?..onzichtbaar 5

6 Neuropsychologische problematiek snelheid geheugen aandacht uitvoering 6

7 Stoornissen tot 1 jaar na CVA 7

8 Wat valt hieraan op? Er zijn stoornissen op meerdere domeinen. Deze stoornissen zijn niet zeldzaam: het treft vele patiënten. Vergeetachtigheid en mentale traagheid springt eruit, maar zijn zeker niet het enige. Er zijn duidelijke verbeteringen te zien gedurende het eerste jaar. Maar er blijven ook aanzienlijke percentages patiënten met stoornissen over. 8

9 Cognitieve klachten 10 maanden na CVA Vergeetachtigheid 61 Mentale traagheid 56 Slechte concentratie 55 Geen twee dingen tegelijk 53 Afasie 32 Moeite met schrijven 56 Moeite met lezen 48 Moeite met hoofdrekenen 29 Moeite met telefoneren 26 Moeite met tv kijken 24 9

10 Beleving partners? Vergeetachtigheid Mentale traagheid Slechte concentratie Geen twee dingen tegelijk Afasie Moeite met schrijven Moeite met lezen Moeite met hoofdrekenen Moeite met telefoneren Moeite met tv kijken

11 Hoe worden cognitieve gevolgen gemeten? Neuropsychologisch testonderzoek (klinische) observaties (Hetero)anamnese Vragenlijsten Rapportage van klachten door patiënten Rapportage van klachten door anderen 11

12 Neuropsychologische test 12

13 Bijvoorbeeld 13

14 Dagelijks leven? 14

15 stoornissen beperkingen klachten -Kan de patiënt goed omgaan met de stoornissen in het dagelijks leven? - Worden er strategieën en hulpmiddelen gebruikt in het dagelijks leven? -Is de patiënt ongerust over een mogelijke dementie? 15

16 Behandeling cognitieve problematiek? 16

17 Behandeling chronische cognitieve problematiek Voorlichting aan patiënt en familie Psycho-educatie. Aanleren van strategieën tot vele jaren na het letsel. Gebruik van hulpmiddelen. Aanpassing van de omgeving. Neuropsychotherapie 17

18 Voorbeelden Cognitieve training: waar liggen mijn mogelijkheden en grenzen? hoe los ik problemen op? Sociale vaardigheidstraining: assertiviteit! omgaan met anderen! Psychologische begeleiding: acceptatie verwerking 18

19 Dat ziet er goed uit.. Maar gebeurt trainen wel zo veel? Erkenning van problematiek? Herkenning van problematiek? Verwijzing naar en behandeling door? 19

20 Emotionele en gedragsmatige problematiek 20

21 Emotionele en gedragsmatige klachten 10 maand na CVA Eerder huilen 58 Initiatiefverlies 50 Irritatie 50 Veranderde seksualiteit 49 Persoonlijkheid 48 Afhankelijk gedrag 45 Depressief 45 In zichzelf gekeerd 41 Emotioneel vlak 32 Labiel 31 21

22 Beleving partners? Eerder huilen Initiatiefverlies Irritatie Veranderde seksualiteit Persoonlijkheid Afhankelijk gedrag Depressief In zichzelf gekeerd Emotioneel vlak Labiel

23 Depressie na NAH? 23

24 Wanneer is er sprake van een depressie? definitie 24

25 1. Depressieve stemming gedurende vrijwel de gehele dag, bijna elke dag. 2. Duidelijke vermindering van interesse voor of plezier aan (bijna) alle activiteiten, gedurende vrijwel de gehele dag, bijna elke dag. 3. Onopzettelijk, duidelijk gewichtsverlies of onopzettelijke gewichtstoename, of een af- of toename van de eetlust. 4. Slaapklachten: niet (voldoende) kunnen slapen, te veel moeten slapen, bijna elke dag. 5. Psychomotorische gejaagdheid of geremdheid, bijna elke dag. 6. Vermoeidheid of verlies van energie, bijna elke dag. 7. Gevoelens van waardeloosheid, of ernstige c.q. inadequate schuldgevoelens. 8. Vermindering van het vermogen om te denken, zich te concentreren, of besluiteloosheid. 9. Gevoelens van wanhoop, zelfmoordgedachten, fantasieën over zelfmoord. 25

26 Depressie na CVA mnd 1 jr 3 jr 7 jr 26

27 Risico op depressie na 3 jaar? Soort NAH (infarct) Aanwezigheid factoren 1 jaar na CVA: vermoeidheid ADL afhankelijkheid verminderde motoriek verlaagd activiteitenniveau (hobby, huishouden, sociaal) 27

28 Depressie bij partners mnd 6mnd 1 jaar 28

29 Behandeling depressie? 29

30 Behandeling depressie Medicatie Voorlichting aan patient en familie Cognitieve gedragstherapie? Ontlasten van de situatie Sociale steun zoeken Probleem oplossend gedrag stimuleren Neuropsychotherapie 30

31 Vermoeidheid na NAH? 31

32 Vermoeidheid na CVA opname 6 mnd 1 jr 2 jr 3 jr 32

33 Risico op vermoeidheid na 1 jaar? Vrouwen meer dan mannen Oudere patienten Aanwezigheid van depressie bij opname Externe locus of control: problemen en oplossingen buiten jezelf leggen 33

34 Behandeling vermoeidheid? 34

35 Behandeling vermoeidheid Voorlichting aan patiënt en familie Medicatie: - stimulantia - antidepressiva Stress-management Slaaptherapie Cognitieve gedragstherapie Graded exercise 35

36 Wat moet beter? Neuropsychologische problematiek is verre van zeldzaam. Zorg ervoor dat je deze problemen leert herkennen. Let ook op de impact ervan op de naastbetrokkenen. Geef gerichte voorlichting. Verwijs door voor revalidatie en behandeling. 36

37 zijn er nog vragen? 37

38 Hartelijk dank voor uw aandacht 38