Probleemgedrag bij ouderen

Transcriptie

1

2 Probleemgedrag bij ouderen

3 Definitie probleemgedrag Alle gedrag van de patiënt dat door deze patiënt en/of zijn omgeving als moeilijk hanteerbaar wordt ervaren.

4 Casus 1 Dhr P, 94 jaar, weduwnaar, thuiswonend VG: hypertensie, aantal jaar geleden TIA, artrose. Recente MMSE 21/30 Thuiszorg voor wassen en aankleden Sinds enkele weken: seksuele uitlatingen tegen thuiszorg, één keer iemand bij de borsten gepakt. Thuiszorg vindt gedrag onacceptabel.

5 Hoe werkt ons geheugen?

6 Wat gaat er mis bij Alzheimer? Gestoorde inprenting Gevolgen Desoriëntatie in tijd & in een nieuwe omgeving Dezelfde verhalen vertellen De draad kwijt raken.. Niets nieuws kunnen leren Spullen kwijtraken

7 Gestoorde inprenting Vermijden van contacten Verlies van initiatief (slim) ontwijken van antwoorden Boosheid Somberheid Achterdochtig Lichamelijk onrustig Afhankelijke houding Normale reactie op stress!

8 Wat gaat er mis bij Alzheimer? Oprollend geheugen Gevolgen Vaardigheden verliezen Verlies van geheugen voor gebeurtenissen uit bepaalde levensfases (bijv. pensionering) Woordvindproblemen, verlies van spraak Niet meer herkennen van bekende personen Verlies van zelfzorg

9

10 Probleem en gedrag verheldering 1. Wat zie je? Doelsymptoom 2. In welke situaties? 3. Duur/frequentie/omstandigheden? 4. Provocerende factoren? Wanneer gaat het goed? 5. Gevolgen, probleem van wie? 6. Verklaring: hoe komt het? Oorzaak?

11

12 Aanvullend onderzoek Anamnese / hetero-anamnese / LO Aanvullend lab /urine-onderzoek Observaties probleemgedrag registeren /NPI SO (evt met psycholoog) in consult Tijdstip Omstandig heden voor het incident Reactie dementer ende Eigen reactie Resultaat van mijn actie

13 Neuropsychiatric inventory Vragenlijst om beeld te krijgen van evt psychopathologische verschijnselen bij patiënten met hersenletsel Interview met mantelzorger Kan in ongeveer 5 min afgenomen worden zie onder casuïstiek

14 Soorten probleemgedrag Agitatie Agressie Negativisme Omkering van het dag- en nachtritme Claimend gedrag Prikkelbaarheid Ontremming Zwerfgedrag Verzamelwoede Decorumverlies Apathie Overmatig oninvoelbaar huilen of lachen

15 Indeling probleemgedrag Richtlijn probleemgedrag Verenso (2018) Psychotisch gedrag Depressief gedrag Angstig gedrag Geagiteerd gedrag Apathisch gedrag 15

16 Behandeling Doel behandeling ( accepteren / verminderen..) Niet medicamenteus: Wegnemen van de oorzaak Educatie mantelzorg Belevingsgerichte zorg Medicatie bij: Ouderen zonder dementie Ouderen met dementie

17 Belevingsgerichte zorg

18 Per fase verschillende benadering 18

19 Alternatieven

20 Belangrijk om te beseffen

21 Psychofarmaca bij dementie

22 Psychofarmaca Delier: haldol, lorazepam, clozapine, rivastigmine Psychose: risperidon, quetiapine Depressie: citalopram, nortryptiline Angststoornis: citalopram, lorazepam, oxazepam Slaapstoornis: zolpidem, temazepam, Trazodon

23 Probleemgedrag bij dementie Groep & Middel dosering opmerkingen Anxiolytica oxazepam lorazepam Zo nodig: 5-10 mg p.o.; bij dagelijks gebruik : 3 dd 5-10 mg p.o Zo nodig: 0,5-1 mg p.o.; indien snelle werking vereist is: 1 mg i.m.; bij continu gebruik : 2 dd 0,5 mg p.o. Therapieduur bij dagelijks gebruik van benzodiazepinen: maximaal 2-4 weken. Antidepressiva citalopram Startdosering 1 dd 10 mg p.o ; ophogen tot maximaal 20 mg per dag op geleide symptomen Natrium bepalen voor en na starten. Therapieduur: afbouwen/stoppen bij stabiele situatie gedurende 3 maanden. Bij frontotemporale dementie kan trazodon overwogen worden. Startdosering 1 dd 50 mg p.o ; ophogen tot maximaal 300 mg per dag. Agitatie/agressie Anticonvulsiva carbamazepine Dosering conform de behandeling van epilepsie en stemmingsstoornissen Controles conform de behandeling van epilepsie en stemmingsstoornissen. memantine Startdosering 1dd 5 mg; per week ophogen op geleide symptomen tot maximaal 2 dd 10 mg Antipsychotica haloperidol risperidon Startdosering 2 dd 0,5 mg p.o. ophogen op geleide van symptomen en bijwer- kingen maximaal tot 2dd 3 mg p.o. per dag. Startdosering 2 dd 0,5 mg p.o. ophogen op geleide van symptomen en bijwer- kingen maximaal tot 2 dd 3 mg p.o. per dag. Therapieduur: antipsychotica afbouwen/stoppen bij stabiele situatie gedurende 3 maanden. Bij Lewy Body dementie kunnen quetiapine of olanzapine overwogen worden.

24 Probleemgedrag bij dementie Groep & Middel dosering opmerkingen Hallucinaties/wanen Antipsychotica haloperidol risperidon Startdosering 2 dd 0,5 mg p.o.; ophogen op geleide van symptomen en bijwerkingen tot maximaal 2 dd 3 mg p.o. per dag Startdosering 2 dd 0,5 mg p.o.; ophogen op geleide van symptomen en bijwerkingen tot maximaal 2dd 3 mg p.o. per dag Therapieduur: antipsychotica afbouwen/stoppen bij stabiele situatie gedurende 3 maanden. rivastigmine Startdosering 2 dd 1,5 mg p.o.; ophogen tot maximaal 2 dd 6 mg. Bij Lewy Body dementie en Parkinson dementie. Angst Anxiolytica oxazepam lorazepam Zo nodig: 5-10 mg p.o.; continu gebruik: 3 dd 5-10 mg Zo nodig: 0,5-1 mg p.o.; continu gebruik: 2 dd 0,5 mg Therapieduur bij continu gebruik van benzodiazepinen: maximaal 2-4 weken. depressieve symptomen Antidepressiva citalopram Startdosering 1 dd 10 mg p.o ; ophogen tot maximaal 20 mg per dag Bij frontotemporale dementie kan trazodon overwogen worden. Startdosering 1 dd 50 mg p.o ; ophogen tot maximaal 300 mg per dag. Apathie rivastigmine Startdosering 2 dd 1,5 mg p.o.; ophogen tot maximaal 2 dd 6 mg. Alleen te overwegen bij apathie bij Lewy Body dementie. Roepgedrag Als gei soleerd symptoom bij dementie onvoldoende bewijs aanwezig voor aanbeveling over medicamenteuze behandeling. constant aandacht vragend gedrag Als gei soleerd symptoom bij dementie onvoldoende bewijs aanwezig voor aanbeveling over medicamenteuze behandeling. Seksueel ontremd gedrag Als gei soleerd symptoom bij dementie onvoldoende bewijs aanwezig voor aanbeveling over medicamenteuze behandeling. nachtelijke onrust/ omkering dag-nachtritme risperidon melatonine Startdosering 1 dd 0,5 mg p.o. (a.n.); ophogen op geleide van symptomen en bijwerkingen tot 1dd 3 mg p.o. (a.n.) Start 2,5 mg p.o. (een uur voor het slapen) Therapieduur: afbouwen/stoppen bij stabiele situatie gedurende 3 maanden. Alleen geven als melatonine gecom- bineerd wordt met lichttherapie of versterkt daglicht.

25 Casus 2 Dhr B, 82 jaar M. Alzheimer sinds 6 jaar Woont samen met echtgenote Af en toe delier bij UWI Laatste tijd wat sneller boos, gisteren echtgenote bij de keel gegrepen

26 Ouderenmishandeling ouderen > 65 jaar Opzettelijke mishandeling vs ontspoorde mantelzorg Fysiek, psychisch, verwaarlozing, uitbuiting Overleg met of melden bij Veilig Thuis, tel

27 Take home message Probleemgedrag is geen diagnose, maar een puzzel Medicatie als redmiddel

28 Dank voor jullie aandacht

29 Florijnweg 4 Postbus AB Velp T F E info@onzehuisartsen.nl