Workshop 5: Terminaal delier
|
|
- Melissa Bogaert
- 8 jaren geleden
- Aantal bezoeken:
Transcriptie
1 Workshop 5: Terminaal delier Johan Lenders specialist ouderengeneeskunde/palliatief consulent BrabantZorg Dagmar Oude Lansink klinisch geriater ziekenhuis Bernhoven
2 Kennistoets Terminaal Delier 1. Delier komt voor bij minder dan 25% van de patiënten met een gevorderd stadium van kanker 2. Een van de kenmerken van een delier is dat de stoornis zich in korte tijd (uren tot dagen) ontwikkelt 3. Een delier is in het algemeen een reversibele toestand 4. Bij een delier is er altijd sprake van hyperactiviteit van de patiënt (rusteloosheid, plukken, draaien, wiebelen, wiegen en dergelijke) 5. Een delier gaat vaak gepaard met angst 6. Tricyclische antidepressiva behoren tot de geneesmiddelen, die een delier kunnen veroorzaken 7. Bij een suffe en onrustige terminale patiënt, die een opiaat gebruikt en nauwelijks meer plast en drinkt, kan de dosering van het opiaat worden verhoogd om de onrust tegen te gaan 8. Een urineweginfectie kan bij een terminale patiënt van 60 jaar een delier uitlokken 9. Bij een terminale patiënt met nachtmerries dient men bedacht te zijn op een delier 10. Het is van belang om bij patiënten in de palliatieve fase actief te vragen naar de symptomen van een delier 11. De behandeling van een acuut heftig delier in de palliatieve fase is initieel gericht op het verminderen of wegnemen van een of meerdere oorzakelijke factoren. 12. Bij de behandeling van onrust bij delier in de palliatieve fase zijn benzodiazepinende middelen van eerste keus 13. Bij een delirante patiënt van 74 jaar met vergevorderd mammacarcinoom en M. Parkinsonis behandeling van het delier met haloperidol de eerste keus behandeling Juist of Onjuist
3
4 Definitie delier In korte tijd ontstaan (uren tot dagen) Wisselend gestoord bewustzijn Vaak verwardheid Onrust (hyperactief) of juist apathie en initiatiefverlies (hypoactief/stil) Vaak hallucinaties en/of wanen Symptomen treden vooral s nachts op Per definitie onderliggend somatisch lijden
5 Definitie delier Griekse lêros = gekkenpraat Latijn: delirare of deliradecedere = buiten de schreef treden of ontsporen
6 Belang van herkenning & behandeling terminale fase Patiënt: stressvol en zeer angstig, verlies van controle en autonomie, onveilig, verlies van communicatie Omgeving: nare ervaring, onuitwisbare indruk, beeldvorming van eigen sterven, afscheid wordt moeilijk Behandelaar: verontrustend, gevoel van machteloosheid, gevaar op onenigheid over te volgen beleid, valkuil: meer opioiden voorschrijven, snel inzetten van palliatieve sedatie Destructive triangle
7 Kennistoets vraag 1 Delier komt voor bij minder dan 25% van de patiënten met een gevorderd stadium van kanker.
8 Kennistoets vraag 1 Delier komt voor bij minder dan 25% van de patiënten met een gevorderd stadium van kanker. Onjuist
9 Prevalentie Patiënten met kanker opgenomen in ziekenhuis of hospice: 25-45% Patiënten gedurende de laatste uren tot dagen voorafgaande aan het overlijden: 85-90%(meestal stil delier) Onopgemerkt delier in terminale fase: 22-50%
10 Kennistoets vraag 2 Een van de kenmerken van een delier is dat de stoornis zich in korte tijd (uren tot dagen) ontwikkelt.
11 Kennistoets vraag 2 Een van de kenmerken van een delier is dat de stoornis zich in korte tijd (uren tot dagen) ontwikkelt. Juist
12 DSM-IV-TR A. Bewustzijnsstoornis(dat wil zeggen verminderde helderheid van het besef van de omgeving) met verminderd vermogen om de aandacht te concentreren, vast te houden of te verplaatsen. De stoornis representeert een verandering in functioneren. B. Een verandering in de cognitieve functie(zoals geheugenstoornis, desoriëntatie, taalstoornis) of het optreden van een waarnemingsstoornis die niet is toe te schrijven aan een reeds aanwezige, vastgestelde of zich ontwikkelende dementie. C. De stoornis ontwikkelt zich in korte tijd(meestal uren tot dagen) en neigt ertoe in het verloop van de dag te fluctueren. D. Er zijn aanwijzingen uit de voorgeschiedenis, het lichamelijk onderzoek of het laboratoriumonderzoek dat de stoornis wordt veroorzaakt door de directe fysiologische gevolgen van een algemene somatische aandoening.
13 Differentiaal diagnose Angst en radeloosheid Depressie Dementie Psychose
14 Casus: MwD 46 jaar, gehuwd, 3 kinderen in de puberteit Reden van opname: Rugklachten en verzorgingsproblematiek bij vrouw met gemetastaseerd mammacarcinoom. Voorgeschiedenis: Mammacarcinoom waarvoor operatie, radiotherapie en chemokuren. Medicatie: MS-contin2 dd90 mg, Lactulose2 dd 30 ml
15 Beloop: Casus: MwD Diffuse botmetastasen geconstateerd Geen behandelbare opties In afwachting van hospice Echtgenoot tijdens opname veel aanwezig en slaapt bij haar Hoge dosering morfine: pijnvrij Slaapt overdag veel, is wel wekbaar
16 Casus: MwD Beloop: s nachts is ze wel eens onrustig en geagiteerd, herkent haar man dan niet altijd. Ze denkt vergiftigd te worden. Bij onderzoek is ze gedehydreerd, matig aanspreekbaar en ze heeft een cheynesstokesademhaling. De arts-assistent schat in dat het einde snel in zicht is. In de vroege nacht wordt hij opnieuw gebeld dat ze werkelijk niet te houden is. Ze gilt het uit, klimt over het bedhek en slaat haar man.
17 Casus: MwD Beloop: Haar man en de nachtverpleegkundigen zijn radeloos. Tot 2x toe een diazepamrectioleingebracht zonder het gewenste resultaat. In de vroege ochtend als ze uitgeput is valt ze in slaap, 2 uur later komt ze te overlijden.
18 Casus: MwD Wat is er aan de hand? Wat is je werkdiagnose? Hadden we iets anders kunnen doen?
19 Vervolg Casus: MwD Hadden we iets anders kunnen doen? Aandachtspunten: Wees alert op prodromen / vroege symptomen van een delier vroeg starten met integrale behandeling Gebruik meerdere bronnen bij het stellen van een diagnose Overweeg het verlagen van de opioïden bij tekenen van dehydratie Benzodiazepineszijn niet geïndiceerd als primaire behandeling van een delier (kunnen het zelfs verergeren, alleen als adjuvans gebruiken)
20 Kennistoets vraag 3 Een delier is in het algemeen een reversibele toestand.
21 Kennistoets vraag 3 Een delier is in het algemeen een reversibele toestand. Juist
22 Prognose Een delier is in principe een omkeerbaar toestandsbeeld 50 % van de delierenin de terminale fase is reversibel Toch is een causale behandeling van het delier in de terminale fase niet altijd meer haalbaar, richt je dan op een goede symptomatische behandeling
23 Kennistoets vraag 4 Bij een delier is er altijd sprake van hyperactiviteit van de patiënt (rusteloosheid, plukken, draaien, wiebelen, wiegen en dergelijke).
24 Kennistoets vraag 4 Bij een delier is er altijd sprake van hyperactiviteit van de patiënt (rusteloosheid, plukken, draaien, wiebelen, wiegen en dergelijke). Onjuist
25 Kennistoets vraag 5 Een delier gaat vaak gepaard met angst.
26 Kennistoets vraag 5 Een delier gaat vaak gepaard met angst. Juist
27 Bijkomende verschijnselen Verstoord psychomotoor gedrag: Hyperactief en hyperalert Hypoactief en hypoalert Mengvormen Stoornissen van het denken: incoherentie Verandering van dag- en nachtritme Stoornissen van stemming en affect: angst, depressie, emotioneel labiel, boosheid, agressie
28 Pathofysiologie Acute diffuse cerebrale ontregeling, meestal multifactorieel Disbalans van neurotransmitters: acetylcholine (relatief) dopamine Altijd een onderliggende somatische aandoening of een geneesmiddel effect
29 Etiologie Onderscheid tussen: Predisponerende factoren Precipiterende factoren
30 Predisponerende factoren Leeftijd 70 jaar Preëxistente cognitieve stoornissen zoals bij eendementieof eenicva Visus- en gehoorsstoornissen Stoornissen in de activiteiten van het dagelijks leven(adl) Gebruik van alcohol en opioïden
31 Precipiterende factoren Hersentumoren en metastasen, meningitis carcinomatosa Koorts Pneumonie, urineweginfectie Hypoxie Anemie Elektrolytstoornissen Hypoglykemie, hyperglykemie Schildklierstoornissen Leverfalen, nierfalen Dehydratie Laag serumalbumine Recente chirurgie Medicamenten (zie hierna) Onttrekking van medicamenten, nicotine of alcohol Urineretentie, obstipatie Verandering van verblijfsplaats
32 Medicatie Opioïden Alle medicamenten met een sederendewerking dan wel bijwerking Benzodiazepinen, cave lever- en/of nierfalen Corticosteroïden Anticholinergica en medicamenten met een anticholinerge bijwerking Anti-Parkinsonmiddelen Chemotherapeutica Sommige antibiotica Digoxine, ketamine
33 De meest voorkomende precipiterende factoren Opioïden Metabole afwijkingen Infecties Recente chirurgie Hersentumor of -metastasen
34 Casus: MwV Mw Verhoog, 85 jaar, weduwe, 1 dochter VG: Morbus Alzheimer sinds 5 jaar Artrose en COPD Medicatie: laxans, paracetamol, corticosteroïden, luchtwegverwijders Functioneel: ADL afhankelijk, incontinent, immobiel Sociaal: sinds 2 jaar PG, kleinschalig wonen Beleid: symptoomgerichte palliatie, niet levensverlengend
35 Casus: MwV Sinds een week Ze weigert regelmatig te eten en te drinken, spuugt voeding en drank uit, wordt boos en afwerend. Medicatiegebruik moeizaam, vernevelen gaat niet. Obstipatie. Koorts en hoesten sinds een dag. Misselijk waarvoor start metoclopramide (rectaal). Van meegaand nu rusteloos en angstig afgewisseld met apathie. Bij vlagen erg verdrietig (huilen / kreunen) s Nachts af en toe niet wekbaar.
36 Casus: MwV Heeft ze een delier? Waarom wel/niet? Wat zou er ook aan de hand kunnen zijn?
37 Kennistoets vraag 6 Tricyclische antidepressiva behoren tot de geneesmiddelen, die een delier kunnen veroorzaken.
38 Kennistoets vraag 6 Tricyclische antidepressiva behoren tot de geneesmiddelen, die een delier kunnen veroorzaken. Juist
39 Kennistoets vraag 6 Tricyclische antidepressiva behoren tot de geneesmiddelen, die een delier kunnen veroorzaken. Juist Bij delier dysbalans van neurotransmitters Tekort aan acetylcholine en overschot dopamine TCA heeft anticholinerge(bij-)werking
40 Kennistoets vraag 7 Bij een suffe en onrustige terminale patiënt, die een opiaat gebruikt en nauwelijks meer plast en drinkt, kan de dosering van het opiaat worden verhoogd om de onrust tegen te gaan.
41 Kennistoets vraag 7 Bij een suffe en onrustige terminale patiënt, die een opiaat gebruikt en nauwelijks meer plast en drinkt, kan de dosering van het opiaat worden verhoogd om de onrust tegen te gaan. Onjuist
42 Kennistoets vraag 7 Opiaat: Veroorzaken delier, vooral bij overdosering Geven vaak obstipatie, dit is een precipiterende factor voor een delier Spiegel opiaat stijgt bij dehydratie (verminderde nierfunctie) Onrust is ook een symptoom van een delier (hoeft niet te betekenen dat de patiënt pijn heeft)
43 Kennistoets vraag 8 Een urineweginfectie kan bij een terminale patiënt van 60 jaar een delier uitlokken.
44 Kennistoets vraag 8 Een urineweginfectie kan bij een terminale patiënt van 60 jaar een delier uitlokken. Juist
45 Kennistoets vraag 8 Een urineweginfectie kan bij een terminale patiënt van 60 jaar een delier uitlokken. Juist Wanneer de gevoeligheid voor een delier groot genoeg is (door predisponerende factoren) heb je maar een relatief onschuldige precipiterende factor nodig voor het ontstaan van een delier
46 Kennistoets vraag 9 Bij een terminale patiënt met nachtmerries dient men bedacht te zijn op een delier.
47 Kennistoets vraag 9 Bij een terminale patiënt met nachtmerries dient men bedacht te zijn op een delier. Juist
48 Kennistoets vraag 10 Het is van belang om bij patiënten in de palliatieve fase actief te vragen naar de symptomen van een delier.
49 Kennistoets vraag 10 Het is van belang om bij patiënten in de palliatieve fase actief te vragen naar de symptomen van een delier. Juist
50 Diagnostiek Vroege herkenning en behandeling: Prodromen Observatieschalen: DOS Meerdere bronnenraadplegen op verschillende tijdstippen: Psychiatrisch onderzoek patiënt Informatie verpleging Hetero anamnese familie Altijd somatische oorzaak (vaak 1) opsporen
51 Prodromen Omkering van dag-en-nachtritme Levendige dromen of nachtmerries (of toename hiervan) Voorbijgaande hallucinaties, illusionaire vervalsingen en wanen Moeilijkheden met concentreren en helder denken, snelle afleidbaarheid Overgevoeligheid voor prikkels zoals licht en geluid Rusteloosheid, angst, irritatie of juist teruggetrokkenheid met apathie Emotionele labiliteit Desoriëntatie
52
53 Somatische oorzaak opsporen Lichamelijk onderzoek richten op behandelbare oorzaken van het delier: Pin-point pupillen bij opioïd-intoxicatie Huidturgor voor tekenen van dehydratie Ademfrequentie, auscultatie en percussie van de longen (oorzaken hypoxie) Percussie van de blaas (eventueel bladderscan of catheteriseren) Rectaal toucher (ernstige obstipatie) Indien wenselijk aanvullend onderzoek
54 Kennistoets vraag 11 De behandeling van een acuut heftig delier in de palliatieve fase is initieel gericht op het verminderen of wegnemen van een of meerdere oorzakelijke factoren.
55 Kennistoets vraag 11 De behandeling van een acuut heftig delier in de palliatieve fase is initieel gericht op het verminderen of wegnemen van een of meerdere oorzakelijke factoren. Onjuist
56 Behandeling?
57 Behandeling! Altijd onderliggende somatische aandoeningen behandelen, tenzij. (behandeling onderliggende oorzaak heeft tijd nodig om effect te hebben) Bij acuut heftig delier altijd direct starten met symptomatische behandeling Integrale benadering: Familie betrekken (voorlichting, communicatie, ondersteuning) Niet-medicamenteus Medicamenteus
58 Onderliggende oorzaak Hou rekening met het feit dat: in de palliatieve fase dikwijls meerdere factoren een rol spelen bij het ontstaan en onderhouden van het delier niet alle oorzaken behandelbaar zijn er redenen kunnen zijn om niet alle behandelbare oorzaken daadwerkelijk te behandelen het voor het opklaren van het delier zinvol is om vele kleine' oorzaken tegelijk te behandelen
59 Communicatie Voorlichting van familie en naasten Heb aandacht voor eigen communicatie met de patiënt Overweeg ondersteuning van familie (vrijwilligers) Leg afspraken (schriftelijk) vast Eén of twee aanspreekpunten Beschermende maatregelen overwegen en bespreken
60 Niet-medicamenteuze interventies Afhankelijk van symptomatologie: Desoriëntatie Angst Verhoogde afleidbaarheid / prikkelovergevoeligheid Wanen en hallucinaties Motorische onrust
61 Kennistoets vraag 12 Bij de behandeling van onrust bij delier in de palliatieve fase zijn benzodiazepinende middelen van eerste keus.
62 Kennistoets vraag 12 Bij de behandeling van onrust bij delier in de palliatieve fase zijn benzodiazepinende middelen van eerste keus. Onjuist
63 Medicamenteuze interventies Middel van 1 e keuze: haloperidol Contra-indicaties: Parkinsonisme QTctijd> 500 ms(als dit bekend is; vraag is of dit in de terminale fase relevant is) Toedieningsvormen: tablet 1,5 en 10 mg druppelvloeistof 2 mg/ml (flesje van 15 ml), 1 druppel = 0,1 mg injectievloeistof 5 mg/ml (ampul a 1 ml). Dosering: Startdosering: 0,5-2 mg volgens protocol elk half uur tot effect optreedt, mijn advies: cavestapeling, Tmax2-6 uur, liever a twee uur Start daarna met onderhoudsdosering, afhankelijk van ernst 1-5 mg/24 uur, maximum van 20 mg/24 uur (oraal) of 10 mg/24 uur (parenteraal). Bij ernstige onrust: intramusculair (is pijnlijk!) overweeg lorazepam als alternatief Bijwerkingen: initiatiefverlies en emotionele afvlakking. extrapiramidale verschijnselen zoals parkinsonisme, acute dystonie en akathisie anticholinerge verschijnselen zoals droge mond, visusstoornissen, obstipatie en urineretentie. QTctijd en torsade de pointes met als gevolg hartritmestoornissen
64 Kennistoets vraag 13 Bij een delirante patiënt van 74 jaar met vergevorderd mammacarcinoom en M. Parkinsonis behandeling van het delier met haloperidol de eerste keus behandeling.
65 Kennistoets vraag 13 Bij een delirante patiënt van 74 jaar met vergevorderd mammacarcinoom en M. Parkinsonis behandeling van het delier met haloperidol de eerste keus behandeling. Onjuist
66 Medicamenteuze interventies Bij parkinsonisme: Alternatief: clozapine Protocol: 2 dd12.5 mg Praktijk: start afhankelijk van ernst parkinsonisme en ernst delier met 1 dd6.25 mg Bijwerkingen: agranulocytose(wekelijks bloedbeeld controles), sedatie, hoofdpijn, moeheid, hyprsalivatie.
67 Alternatieven voor haloperidol Risperdal: drank 1mg/ml en (smelt-)tabletten) 2 dd0.5 1 mg po, max2 dd2 mg Quetiapine Tabletten 1-2 dd mg po Olanzapine: (smelt-)tabletten, injectievloeistof 1-2 dd mg po of 1-2 dd2.5 5 mg im Rivastigmine(cholinesterase remmer): Capsules en pleister 2 dd1.5 3 mg po of mg/etmaal transdermaal
68 Benzodiazepines Alleen eerste keuze bij alcohol onttrekkingsdelier Verder alleen in combinatie met antipsychotica: Lorazepam Tablet en injectievloeistof 1-3 dd1-4 mg Midazolam: alleen bij zeer onrustig delier in terminale fase waarbij delier als refractairsymptoom is geduid en er een indicatie bestaat voor palliatieve sedatie
69 Weduwnaar, 83 jaar Voorgeschiedenis: Casus: DhrO Hypertensie, nicotine abusus Hartfalen op basis van langdurige hypertensie en een 2 tal eerdere myocardinfarcten. Benigne Prostaat Hypertrofie Pneumonie, gecompliceerde door delier Nierfunctiestoornissen klaring van 30 ml/min Lichte cognitieve stoornissen
70 Casus: DhrO Sinds 4 maanden coloncarcinoom, patientwil geen OK. Het is niet bekend of er uitzaaiingen zijn. RvO: Sinds paar dagen buikpijn, gewichtsverlies, zwakte en niet meer op de benen kunnen staan. Nachtelijke hallucinaties en onrust met incontinentie van urine. Vraag huisarts: is er nog enige verbetering van kwaliteit van leven mogelijk?
71 Casus: DhrO Medicatie: Ascal, furosemide, Renitec, Paroxetine, detrusitol, metoprolol retard Sinds een paar dagen oxazepama.n. en MS-continivm buikpijn. Sociaal: weduwnaar, woont in aanleunwoning. 2 kinderen, komen dagelijks. 2 ddthuiszorg. Functioneel: Was redelijk zelfredzaam. Voorheen continent van urine en faecesen beperkt buitenshuis mobiel met stok (maximaal 200 m).
72 Casus: DhrO Lichamelijk onderzoek: Zieke man, mager RR 105/60 mmhg, pols 56/min, AF 22/min. Longen: Basaal spoor crepiteren. Cor: syst. Souffle 3/6 PM apex. Abd: bol, spaarzame peristaltiek, drukpijn in mnin onderbuik. RT: harde ontlasting in ampul. Psychiatrisch onderzoek: Verwarde indruk, reageert redelijk adequaat, soms incoherent Aandacht wel te trekken, niet te behouden Desoriëntatie in tijd, niet in plaats. Lab: Hb5.2, MCV 78, leuco s11.4, CRP 58, Na 124, K 4.8 Ureum 20,0 Kreat186, gluc 8,0
73 Casus: DhrO Welke gegeven uit zijn voorgeschiedenis vind je belangrijk Welke medicatie maakt je alert? Waarom is dit een delier? Wat zou de oorzaak kunnen zijn? Wat zou je doen?
74 DhrO s Nachts breekt deze man op zijn 2 persoonskamer de tent af, hij is achterdochtig, zijn buurvrouw is doodsbang en hij heeft het maar over chinezen op zijn kamer. Wat zou je doen?
75 Gevolgen van een delier voor de patiënt Verlies van vertrouwen, achterdocht Hallucinaties en wanen Angst, verdriet Stress Onbegrip, verlies van contrôle Verlies van verbinding met mensen en omgeving Verlies van autonomie en validiteit Motorische onrust, onveiligheid Afscheid moeilijk Onacceptabel sterfbed
76 Gevolgen van een delier voor de naasten Verdriet, angst en stress Afscheid wordt moeilijk Agressie, claimen Onacceptabel sterfbed Risico op verstoorde rouw
77 Gevolgen van een delier voor zorgverleners Gevoel van falen, machteloosheid V&V komen op voor hun patiënt Onenigheid over beleid Verstoorde afstemming Verstoorde communicatie Stress
Casuïstiek bespreking. delier
Casuïstiek bespreking delier Bernarda Heslinga Huisarts, kaderarts palliatieve zorg, lid consultatieteam palliatieve zorg Helma Mebius Verpleegkundige, lid consultatieteam palliatieve zorg Palliatieve
Nadere informatieDelier in de palliatieve fase DR. KARIN SCHOTTE MEDISCHE ONCOLOGIE- PALLIATIEF SUPPORTTEAM
Delier in de palliatieve fase DR. KARIN SCHOTTE MEDISCHE ONCOLOGIE- PALLIATIEF SUPPORTTEAM 1. Definitie en voorkomen 2. Pathofysiologie 3. Oorzaken 4. Diagnose 5. Behandeling Definitie en voorkomen: 1.
Nadere informatieDelier 18-04-2011. Sini van den Boomen Anja Manders Marianne de Nobel
Delier 18-04-2011 Sini van den Boomen Anja Manders Marianne de Nobel Welkom Doel: Kennisoverdracht/bewustwording Signalering Verpleegkundige interventies Programma Film Medische aspecten delier Casus in
Nadere informatieVoorkomen, genezen of sederen?
Terminaal delier: Voorkomen, genezen of sederen? Mark Martens medisch consulent palliatieve zorg, Expertisecentrum Palliatieve Zorg MUMC+ specialist ouderengeneeskunde, Envida Maastricht Delier Bewustzijnsstoornis
Nadere informatieDelier in de palliatieve fase. Marlie Spijkers Specialist ouderengeneeskunde Consulent Palliatieve zorg IKZ
Delier in de palliatieve fase Marlie Spijkers Specialist ouderengeneeskunde Consulent Palliatieve zorg IKZ Delier voor de patiënt n droom woar de geen sodemieter van op aan kunt angstdroom nachtmerrie
Nadere informatieDelier in de palliatieve fase
Delier in de palliatieve fase Marlie Spijkers Specialist ouderengeneeskunde Consulent Palliatieve zorg IKZ Delier voor de patiënt n droom woar de geen sodemieter van op aan kunt angstdroom nachtmerrie
Nadere informatieDelier voor de patiënt. Inhoud presentatie delier. Delier. Symptomen. Diagnose delier 21-6-2012. n droom woar de geen sodemieter van op aan kunt
Delier voor de patiënt n droom woar de geen sodemieter van op aan kunt angstdroom nachtmerrie Inhoud presentatie delier Wat is een delier Wat zijn de gevolgen van een delier Wat zijn risicoverhogende en
Nadere informatieDelier voor de patiënt. Workshop Delier in de palliatieve fase. n droom woar ge geen sodemieter van op aan kunt. angstdroom.
Workshop Delier in de palliatieve fase 11 oktober 2012 Hedi ter Braak Monique van den Broek 1 Delier voor de patiënt n droom woar ge geen sodemieter van op aan kunt angstdroom nachtmerrie 1 Inhoud workshop
Nadere informatieDelier en Depressie in de terminale fase
Delier en Depressie in de terminale fase Karel Hoffmans huisartsconsulent IKST 06- /07 DELIER in de terminale fase Casus uit de praktijk gegrepen Diagnostiek Behandeling Discussie Uit de praktijk gegrepen
Nadere informatieDe 3D,s POH 02-04-2014
De 3D,s POH 02-04-2014 Doelstelling Onderscheid delier, dementie en depressie Vroegtijdig herkennen/signaleren van een delier. Behandeling delier Delier Dementie Depressie Casus Een 70-jarige vrouw wordt
Nadere informatieDGV FTO-module. Delier in de palliatieve fase. Werkmateriaal voor een FTO-bijeenkomst
DGV FTO-module Delier in de palliatieve fase Werkmateriaal voor een FTO-bijeenkomst Colofon Auteur Marcel Stroo, apotheker Met medewerking van dr. Marjorie Nelissen-Vrancken, apotheker DTP Ellen Wiggemansen
Nadere informatieDe geriatrische patiënt op de SEH. SEH onderwijsdag Sigrid Wittenberg, aios klinische geriatrie
De geriatrische patiënt op de SEH SEH onderwijsdag Sigrid Wittenberg, aios klinische geriatrie Relevante onderwerpen Delier Symptoomverarming Medicatie op de SEH Duur aanwezigheid patiënt op de SEH Delier
Nadere informatieCongres Kleinschalig zorgen voor ouderen. Workshop Delier, verwardheid en onrust in de palliatieve zorg
Congres Kleinschalig zorgen voor ouderen Workshop Delier, verwardheid en onrust in de palliatieve zorg 2 Work - Shop Paul Vogelaar Verpleegkundig expert palliatieve zorg en pijn Lux Nova, palliatieve zorg
Nadere informatieVOORBEELDEN VAN OPEN VRAGEN ZOALS DEZE GESTELD GAAN WORDEN IN DE SET VAN LEREN DOKTEREN 5.
VOORBEELDEN VAN OPEN VRAGEN ZOALS DEZE GESTELD GAAN WORDEN IN DE SET VAN LEREN DOKTEREN 5. Let op dit zijn voorbeelden van mogelijke vragen. Vergelijkbare vragen kunnen ook gesteld worden over de andere
Nadere informatieDe delirante patiënt van vergeetachtig tot verwardheid
De delirante patiënt van vergeetachtig tot verwardheid Marja Jellesma-Eggenkamp Klinische geriatrie Alysis 25 mei 2010 symposium Zevenaar 1 Kwetsbare ouderen inleiding >25% opgenomen patiënten 70+ 10-40%
Nadere informatieNHG-Leergang Palliatieve Zorg. Module 1: Delier Classien Rebergen, maart 2019
NHG-Leergang Palliatieve Zorg Module 1: Delier Classien Rebergen, maart 2019 Disclosure belangen spreker: (Potentiële) Belangenverstrengeling: Geen Introductie Voorkomen en prognose Definitie Wat zie je
Nadere informatieProbleemgedrag bij ouderen
Probleemgedrag bij ouderen https://www.youtube.com/watch?v=8sbtxdpcndg https://www.youtube.com/watch?v=5tu-1faasp8&t Definitie probleemgedrag Alle gedrag van de patiënt dat door deze patiënt en/of zijn
Nadere informatieDelier. Marie José Gijsberts Anja Flipsen Palliatieteam Midden Nederland (PTMN)
1 Delier Marie José Gijsberts Anja Flipsen Palliatieteam Midden Nederland (PTMN) 3-4-2014 Diagnose delier DSM-IV-TR criteria: Bewustzijnsstoornis Verandering in cognitieve functie Stoornis ontwikkelt in
Nadere informatiePalliatieve Zorg. Marjolein Kolkman en Ingrid Kienstra. Verpleegkundigen Palliatieve Zorg
Palliatieve Zorg Marjolein Kolkman en Ingrid Kienstra Verpleegkundigen Palliatieve Zorg Wat is het belangrijkste speerpunt van palliatieve zorg? A Genezing B Kwaliteit van leven C Stervensbegeleiding
Nadere informatieInformatiefolder delier
Informatiefolder delier Informatiefolder delier Het gedrag en de reactie van uw partner, familielid, vriend(in) of kennis zijn anders dan u gewend bent. Hij of zij is onrustig, begrijpt u niet, geeft vreemde
Nadere informatieWorkshop Delirium Symposium Palliatieve Zorg, richtlijnen voor de praktijk Utrecht, 12-01-2006
Workshop Delirium Symposium Palliatieve Zorg, richtlijnen voor de praktijk Utrecht, 12-01-2006 Ine Klijn, psychiater, Zorglijn Acute en Consultatieve Psychiatrie Divisie Hersenen, UMCU Rob Krol, adviseur
Nadere informatieINTERLINE DEVENTER CASUSSCHETSEN PALLIATIEVE SEDATIE
INTERLINE DEVENTER CASUSSCHETSEN PALLIATIEVE SEDATIE S.V.P. hierop geen aantekeningen maken! Februari 2010 INTERLINE DEVENTER PALLIATIEVE SEDATIE 2010 Februari CASUSSCHETSEN Casus 1 Patient Hr. P., 75
Nadere informatieDEMENTIEZORG. Chronische en acute verwardheid. Jan Oudenes Verpleegkundig consulent geriatrie Ede, 10 november 2015
DEMENTIEZORG Chronische en acute verwardheid Jan Oudenes Verpleegkundig consulent geriatrie Ede, 10 november 2015 Programma Acute verwardheid/delier Fragment Mieren in de thee Dementie en delier 1 Delier
Nadere informatieHet behandelen van symptomen in de palliatieve fase DOORBRAAK PIJN
Het behandelen van symptomen in de palliatieve fase DOORBRAAK PIJN Mw. A. O 68 jaar, gemetastaseerd mammaca., 4 e en 5 e rib re O NRS 3 8 O R/ PCM 3 x 1000 mg diclofenac 3 x 50 mg oxycodon SR 2 x 20 mg
Nadere informatieDatum Spreker Linda Schreur. (Poly)farmacie bij ouderen
Datum 28-02-2017 Spreker Linda Schreur (Poly)farmacie bij ouderen Een geriatrische patiënt Pt 82 jaar Voorgeschiedenis oa hartinfarct, boezemfibrilleren Woont zelfstandig alleen Langzaam geheugenproblemen
Nadere informatieMisselijkheid & Braken Jan de Heer Huisartsconsulent Palliatieve Zorg
Misselijkheid & Braken Jan de Heer Huisartsconsulent Palliatieve Zorg Vragen bij de palliatieve helpdesks? Vragen bij de palliatieve helpdesks Pijn 43.5 % Obstipatie 15.1 % Misselijkheid 14.9 % Benauwdheid
Nadere informatieDelier, ontspoord in het verpleeghuis. Miriam Jacobs Nurse Practitioner in opleiding
Delier, ontspoord in het verpleeghuis Miriam Jacobs Nurse Practitioner in opleiding Opzet presentatie Huishoudelijke mededelingen Inleiding Stellingen invullen Uitleg rondom delier Screening delier + Delier
Nadere informatiePS in NL: bij 12,3% van de patiënten in de stervensfase toegepast
Palliatieve sedatie 12 november 2012 Carla Juffermans,kaderhuisarts PZ Palliatieve sedatie Proportionele toepassing van sedativa in de laatste levensfase om ondraaglijke klachten te bestrijden, waarvoor
Nadere informatieDELIER IN HET VERPLEEGHUIS
DELIER IN HET VERPLEEGHUIS Weten wat je moet doen en doen wat je weet! UKON symposium 10 april 2018 VOORSTELLEN Expertteam delier UKON: Kim Bergmans, Specialist Ouderengeneeskunde Waalboog Trees Boerakker,
Nadere informatieBesluitvorming in de palliatieve fase
Besluitvorming in de palliatieve fase JEANET VAN NOORD VERPLEEGKUNDIG SPECIALIST PAT LUMC CONSULENT EN COÖRDINATOR CTPZ HM Palliatieve zorg (Kwaliteitskader palliatieve zorg Nederland, 2017) Palliatieve
Nadere informatieBijlage bij richtlijn Delier, hoofdstuk Inleiding en begripsbepaling
Bijlage bij richtlijn Delier, hoofdstuk Inleiding en begripsbepaling INLEIDING Een delier kan een uiterst beangstigende ervaring zijn, mogelijk te vergelijken met aanhoudende nachtmerries. Patiënten zullen
Nadere informatieHandreiking. Dementie
Handreiking Dementie Handreiking Dementie Doelgroep Ouderen met (een verdenking op) geheugen en overige cognitieve stoornissen die van invloed zijn op het dagelijkse leven. Diagnostiek (huisarts, wijkverpleegkundige)
Nadere informatieCASUSSCHETSEN. Patient Hr. P., 75 jaar, is bekend met een prostaatcarcinoom met meerdere botmetastasen.
INTERLINE PALLIATIEVE SEDATIE 20 mei 2008 CASUSSCHETSEN Casusschets 1 Patient Hr. P., 75 jaar, is bekend met een prostaatcarcinoom met meerdere botmetastasen. Hij heeft nog een tijd goed gefunctioneerd
Nadere informatieAcuut optredende verwardheid
Acuut optredende verwardheid Een delier Bij mensen met een ziekte komt acute verwardheid ofwel delirium (delier) regelmatig voor. Dit is geen onschuldig verschijnsel. Het wijst er meestal op dat er iets
Nadere informatieDoel. Achtergrond. Hiernaast kunnen (paranoïde) wanen voorkomen (1).
Doel Het geven van informatie over: het herkennen van een delier. het opsporen en behandelen van de lichamelijke oorzaak. medicamenteuze behandeling van de symptomen van een delier. niet-medicamenteuze
Nadere informatieEen delier en wat nu!!! Wat kunnen we doen bij patiënten met een acute verwardheid (delier)? (deel 3)
Een delier en wat nu!!! Wat kunnen we doen bij patiënten met een acute verwardheid (delier)? (deel 3) In dit artikel wordt beschreven wat er gedaan moet worden wanneer er aanwijzingen zijn dat de patiënt
Nadere informatieDe Laatste Zorg. Workshop 7 oktober 2016
De Laatste Zorg Workshop 7 oktober 2016 Disclosurebelangen spreker (potentiële) Belangenverstrengeling Voor bijeenkomst mogelijk relevante relaties met bedrijven Sponsoring of onderzoeksgeld Honorarium
Nadere informatiePalliatieve sedatie 17 maart 2014
Palliatieve sedatie 17 maart 2014 Palliatieve sedatie - programma Welkom De heer P. Polak, cardioloog, voorzitter MEC Presentatie Mevrouw A. Witziers, arts palliatieve zorg Bespreken casuïstiek Mevrouw
Nadere informatieOpbouw praatje. Wat is dementie? Vormen van dementie Diagnose dementie Behandeling van dementie De verloop van dementie Conclusie
DEMENTIE Opbouw praatje Wat is dementie? Vormen van dementie Diagnose dementie Behandeling van dementie De verloop van dementie Conclusie Definitie dementie Dementie is een syndromale diagnose, een ziekte
Nadere informatieVerpleegkundige Instructie Palliatieve Zorg Misselijkheid
Verpleegkundige Instructie Palliatieve Zorg Misselijkheid 5-Folder misselijk.indd 1 15-07-2008 09:23:15 5-Folder misselijk.indd 2 15-07-2008 09:23:16 1. Hoe herkent u misselijkheid? Misselijkheid is een
Nadere informatieACUTE VERWARDHEID NIET ALTIJD DEMENTIE 10 en 12/11/2015
ACUTE VERWARDHEID NIET ALTIJD DEMENTIE 10 en 12/11/2015 Niet steeds dementie Vraagstelling: 1) Kan elke verwardheid voorkomen worden? 2) Wat kunnen we doen om te voorkomen? 3) Wat kunnen we doen bij acute
Nadere informatieMedicatie bij dementie. Dr. L.K. Pul Huisarts Mw. L.A. Klarenbeek MSc Verpleegkundig specialist
Medicatie bij dementie Dr. L.K. Pul Huisarts Mw. L.A. Klarenbeek MSc Verpleegkundig specialist Inhoud Terug naar de basis De hersenen en de ziekte van Alzheimer Het geheugen Het autonoom zenuwstelsel De
Nadere informatieMETHADON ALS PIJNSTILLER IN DE PALLIATIEVE ZORG
METHADON ALS PIJNSTILLER IN DE PALLIATIEVE ZORG RUBEN VAN COEVORDEN HUISARTS HOSPICE ARTS JHI CONSULENT PALLIATIEVE ZORG WAT KOMT AAN BOD? Indicaties Beschikbare preparaten Farmacokinetiek Farmacodynamiek
Nadere informatieMarijse Koelewijn huisarts
PIJN Marijse Koelewijn huisarts Je hoeft tegenwoordig toch geen pijn meer te lijden Moeilijk behandelbare pijn Om welke pijnen gaat het? Welke therapeutische mogelijkheden zijn er? Opzet workshop: Korte
Nadere informatieKlinische verschijnselen en beloop van een delirium
2. Klinische verschijnselen en beloop van een delirium 2.1. Inleiding 3. Zie ook handboeken, zoals Textbook for Consultation-Liaison Psychiatry (Wise & Rundell 2002) en Delirium in old age (Lindesay e.a.
Nadere informatieDementie na de diagnose
Dementie na de diagnose 1. Beloop en symptomen 2. De rol van het ziekenhuis na de diagnose - Medicatie bij dementie 3. Samenwerking 1 e lijn en ziekenhuis: vragen/opmerkingen - Ziekte van Alzheimer - Vasculaire
Nadere informatieParkinson en Psychoses
Parkinson en Psychoses Inleiding Mensen met de ziekte van Parkinson kunnen last krijgen van ongewone belevingen die niet overeenkomen met de werkelijkheid. Dit zijn psychotische belevingen die de vorm
Nadere informatieMiddelenmisbruik en crisis
Middelenmisbruik en crisis Een lastige combinatie Mike Veereschild Tom Buysse Middelengebonden spoedeisende situaties Intoxicatie van een verslavend middel Onthouding van een verslavend middel Kernsymptomen
Nadere informatieACUUT OPTREDENDE VERWARDHEID (DELIER) INFORMATIE VOOR PATIENT, FAMILIE EN BETROKKENEN
ACUUT OPTREDENDE VERWARDHEID (DELIER) INFORMATIE VOOR PATIENT, FAMILIE EN BETROKKENEN Inleiding Uw familielid, partner of kennis is in Franciscus Gasthuis & Vlietland opgenomen. Hij of zij is opgenomen
Nadere informatieParkinsonismen Vereniging. Parkinson en Psychose
Parkinsonismen Vereniging Parkinson en Psychose Inhoudsopgave Inleiding 4 Psychose 4 Oorzaak 5 Door de ziekte van Parkinson 5 Door het gebruik van anti-parkinsonmedicatie 5 Door een lichamelijke aandoening
Nadere informatieOnderwijsmateriaal voor toetsgroepen
Videofragment 1 de anamnese bij een delirante patiënt 1. Toelichting op de module Deze module is gebaseerd op de NHG-Standaard M77, herziene versie april 2014. Om te kunnen begrijpen hoe de huisarts het
Nadere informatieDeze module is gebaseerd op de NHG-Standaard M77 van maart 2003.
Videofragment 4 Zorg na het verbleken van het delier 1. Toelichting op de module Deze module is gebaseerd op de NHG-Standaard M77 van maart 2003. Een delier is een ingrijpend ziektebeeld, zowel voor de
Nadere informatiePijn en pijnbestrijding in de palliatieve fase
Pijn en pijnbestrijding in de palliatieve fase JOS KITZEN, ONCOLOOG COBIE VAN BEUZEKOM,VERPLEEGKUNDIG SPECIALIST Inhoud van de presentatie Even voorstellen Definitie palliatieve zorg Definitie pijn Hoe
Nadere informatieDelier, benadering vanuit het ziekenhuis. Dhr. A. Lahdidioui Internist ouderengeneeskunde i.o. Donderdag 26 januari 2017
Delier, benadering vanuit het ziekenhuis Dhr. A. Lahdidioui Internist ouderengeneeskunde i.o. Donderdag 26 januari 2017 Diagnose DSM IV criteria: 1. Bewustzijnsstoornis met verminderde aandacht 2. Verandering
Nadere informatieCasus oncologie minisymposium dd. 22-03-2012
Casus oncologie minisymposium dd. 22-03-2012 Dhr. Braakman, 21-10-1933 fictief Medische voorgeschiedenis: Jaren 90 pijn op de borst e.c.i. waarvoor starten Ascal. Geen cardiologische onderliggende ziekte
Nadere informatiePatiënteninformatie. Acuut optredende verwardheid. (delier) Acuut optredende verwardheid (delier)
Patiënteninformatie Acuut optredende verwardheid (delier) Acuut optredende verwardheid (delier) 1 Acuut optredende verwardheid (delier) Intensive Care, route 3.3 Telefoon (050) 524 6540 Inleiding Uw familielid
Nadere informatieZorg voor mensen die bewust afzien van eten en drinken om het levenseinde te bespoedigen: een begaanbare weg
Zorg voor mensen die bewust afzien van eten en drinken om het levenseinde te bespoedigen: een begaanbare weg Jeroen Janssens Specialist Ouderengeneeskunde, commissielid 8-12-2016 Opbouw Workshop 1. Vragen
Nadere informatie08-10-13. Workshop. Ziektebeloop in palliatieve fase. Besluitvorming in de palliatieve fase. 7 oktober 2013. Karel Glastra van Loon (1962-2005)
Congres Palliatieve zorgverlening Besluitvorming in de palliatieve fase 7 oktober 2013 Marjolein van Meggelen, RN, MZO Oncologieverpleegkundige, adviseur IKNL Karel Glastra van Loon (1962-2005) Soms gebeuren
Nadere informatieBESLUITVORMING IN DE PALLIATIEVE FASE
BESLUITVORMING IN DE PALLIATIEVE FASE MARIJ SCHIELKE, PALLIATIEF CONSULENT Marij Schielke, palliatief consulent 1 PRESENTATIE INLEIDING : - PALLIATIEVE ZORG - SYMPTOMEN - BESLUITVORMING IN DE PALLIATIEVE
Nadere informatieDelirium Clinical Assessment Protocol (CAP) = 0
Delirium Clinical Assessment Protocol (CAP) = 0 De informatie over deze CAP-code wordt opgesplitst in twee delen: (I) Betekenis: De betekenis van code 0 bij de Delirium-CAP. (II) Richtlijnen: De stappen
Nadere informatieGeriatrische farmacotherapie voor verpleegkundigen. 2 december 2014
Geriatrische farmacotherapie voor verpleegkundigen 2 december 2014 2 welkom 3 programma Inleiding Ken je klassiekers: toedienen en de toedienlijst Casus: Mw. P. Arkinson Casus: Dhr Chr. Hartfalen Casus:
Nadere informatieOverdracht in de palliatieve zorg Regionale Transmurale Afspraak Zuidoost Brabant
Overdracht in de palliatieve zorg Regionale Transmurale Afspraak Zuidoost Brabant Marlie Spijkers Arts symptoombestrijding en palliatieve zorg Sint Annaziekenhuis Medisch adviseur netwerk palliatieve zorg
Nadere informatieAntipsychotica en monitoren van bijwerkingen
Antipsychotica en monitoren van bijwerkingen Symptomatische behandeling bij psychosen Effectiviteit: 70 a 90% Indicaties Schizofrenie Manie Depressie met psychot. kenm. Waanstoornis Psychose NAO Psycho-org.
Nadere informatieMedicatie bij dementie
Medicatie bij dementie Dementie Dementie is een ernstige ziekte die de duur van het leven bekort Tijdens beloop kunnen allerlei problemen ontstaan Een behandeling die gericht is op herstel bestaat niet
Nadere informatiePalliatieve Zorg bij Parkinson. Presentatie. Ondertitel. Paul Smit, Specialist Ouderengeneeskunde Kaderarts Palliatieve Zorg ParkinsonNet
Palliatieve Zorg bij Parkinson Presentatie Ondertitel Paul Smit, Specialist Ouderengeneeskunde Kaderarts Palliatieve Zorg ParkinsonNet Disclosure belangen spreker (potentiële) belangenverstrengeling Geen
Nadere informatiedelier bij ouderen Delier bij ouderen Videofragment 1 De anamnese bij een delirante patiënt 1. Toelichting op de module
Videofragment 1 De anamnese bij een delirante patiënt 1. Toelichting op de module Deze module is gebaseerd op de NHG-Standaard M77 van maart 2003. Om te kunnen begrijpen hoe de huisarts het beste kan omgaan
Nadere informatieVroegsignalering bij dementie
Vroegsignalering bij dementie Docentenhandleiding voor mbo-zorg onderwijs en bijscholing Docentenhandleiding voor mbo-zorg onderwijs en bijscholing Contact: Connie Klingeman, Hogeschool Rotterdam c.a.klingeman@hr.nl
Nadere informatieTRANSMURAAL PROTOCOL PALLIATIEVE ZORG BIJ ONCOLOGISCHE PATIËNTEN
TRANSMURAAL PROTOCOL PALLIATIEVE ZORG BIJ ONCOLOGISCHE PATIËNTEN Doel Het doel is te zorgen dat kankerpatiënten in de - overgang naar de - pallatieve fase niet tussen wal en schip vallen. Hiertoe worden
Nadere informatieMedicatie als instrument om onrust en agressie te beheersen? Niet agressief, maar duf? dr. Martin Smalbrugge. Wie ben ik??
Medicatie als instrument om onrust en agressie te beheersen? Niet agressief, maar duf? dr. Martin Smalbrugge Wie ben ik?? Specialist ouderengeneeskunde Hoofd opleidingsinstituut specialisme ouderengeneeskunde
Nadere informatieDelirium op de Intensive Care (IC)
Deze folder is bedoeld voor de partners, familieleden, naasten of bekenden van op de Intensive Care (IC) afdeling opgenomen patiënten. Door middel van deze folder willen wij u als familie* uitleg geven
Nadere informatieDelier in de laatste levensfase. Informatie voor naasten van patiënten met een delier in de laatste levensfase
Delier in de laatste levensfase Informatie voor naasten van patiënten met een delier in de laatste levensfase Inhoudsopgave Wat is een delier?... 3 Wat zijn kenmerken van een delier?... 3 Invloed op u
Nadere informatieDyspnoe in palliatieve fase. Marloes van Haandel
Dyspnoe in palliatieve fase Marloes van Haandel Inhoud Epidemiologie Definities van dyspnoe Communicatie Utrechts Symptoom Dagboek Verpleegkundige interventies bij dyspnoe Verpleegkundige diagnoses Angst
Nadere informatieSnappercursus Ouderenzorg. Frailty en delier. Inge Jansen, klinisch geriater Berg en Dal, 8 juni Naar leeftijd. Percentage in totaal
Snappercursus Ouderenzorg Frailty en delier Inge Jansen, klinisch geriater Berg en Dal, 8 juni 2016 Naar leeftijd Percentage in totaal J.polder, RIVM RIVM CBS CBS CBS-statline 1 Veranderingen Verhouding
Nadere informatiePalliatieve zorg aan kwetsbare ouderen
Palliatieve zorg aan kwetsbare ouderen Interactieve workshop over kaders van palliatieve zorg aan kwetsbare ouderen. Niek Olde Bijvank Specialist ouderengeneeskunde, tevens kaderarts Palliatieve Zorg,
Nadere informatieDe huisarts / de acuut verwarde patiënt. Presentatie2015: Cassandra Kalidien Conny Koffeman
De huisarts / verpleeghuisarts en de acuut verwarde patiënt Presentatie2015: Cassandra Kalidien Conny Koffeman Disclosure belangen spreker (potentiële) belangenverstrengeling Voor bijeenkomst mogelijk
Nadere informatieRichtlijn delier NPZ Waardenland Doel van de transmurale multidisciplinaire richtlijn delier 1. Definitie delier 2. Ontstaanswijze / oorzaak delier
Richtlijn delier NPZ Waardenland Op initiatief van het Netwerk Palliatieve Zorg is in 2014 deze regionale richtlijn delier tot stand gekomen. Deze richtlijn is geschreven voor verpleegkundigen en verzorgenden
Nadere informatieGHB: effecten en risico s intoxicatie en onthoudingssyndroom
GHB: effecten en risico s intoxicatie en onthoudingssyndroom Martijn van Noorden Psychiater Leids Universitair Medisch Centrum GHB-studiedag 2013 Inhoud GHB-effecten GHB-intoxicaties GHB-afhankelijkheid
Nadere informatieDelirium of delier (acuut optredende verwardheid)
Delirium of delier (acuut optredende verwardheid) In deze folder leest u wat een delirium is, wat de verschijnselen van een delirium zijn en leest u informatie over de behandeling en tips voor patiënten
Nadere informatieDementie in de palliatieve fase
Dementie in de palliatieve fase Wie zijn wij? Marielle Rooijakkers Karin van Mersbergen Dementie Verzamelnaam voor een combinatie van symptomen waarbij de hersenen, informatie niet meer goed kunnen verwerken.
Nadere informatieScen. Malaga 2014 Petrie van Bracht en Rob van Lier scenartsen
Scen Malaga 2014 Petrie van Bracht en Rob van Lier scenartsen inhoud Inleiding Getallen Zorgvuldigheidscriteria Valkuilen Euthanasie versus palliatieve sedatie De scenarts S: staat voor steun: informatie,
Nadere informatieCognitieve beperkingen & delier
Cognitieve beperkingen & delier Introductie Uit eerder onderzoek blijkt dat 16-40% van oudere patiënten op de SEH cognitieve beperkingen hebben Oorzaken: Dementie Delier Depressie Klinisch ziek zijn hypoperfusie
Nadere informatieInhoud. GHB-effecten. GHB-effecten. GHB-effecten. GHB-effecten 21-3-2013. Intoxicatie en onthouding in het algemeen ziekenhuis.
Inhoud Intoxicatie en onthouding in het algemeen ziekenhuis Dr. Martijn van Noorden Psychiater Leids Universitair Medisch Centrum GHB Monitor 2013 Practice-based richtlijn algemeen ziekenhuis GHB bindt
Nadere informatieOmdat het om mensen gaat...
kor schippers bulletin Fokje Wierdsma - Predikant bij Wijkpastoraat Bloemhof in Rotterdam-Zuid - Supervisor & Begeleider bij Trainingscentrum Kor Schippers kor schippers bulletin Voor rouwen bestaat geen
Nadere informatieEthiek. Wat is ethiek? Moreel beraad
Ethiek Euthanasie en Palliatieve sedatie Wat is ethiek? Een kritische bezinning over het juiste handelen. In algemene zin probeert ethiek de criteria vast te stellen om te kunnen beoordelen of een handeling
Nadere informatiePijn en dementie. Inhoud. Introductie! Pijn. Pijn
Inge van Mansom palliatief arts/specialist ouderengeneeskunde Sint Elisabeth Gasthuishof, LUMC en IKNL regio Leiden Maartje Klapwijk specialist ouderengeneeskunde en onderzoeker LUMC Introductie! 22 september
Nadere informatieTake-home toets klinisch redeneren 2
Take-home toets klinisch redeneren 2 Naam: Sanne Terpstra Studentnummer: 500646500 Klas: 1F2 Datum: 23-01-2012 Deel 1: Casus Mevrouw Alberts is een 81 jarige weduwe. Haar man is 5 maanden geleden overleden
Nadere informatieCasus. Diagnose en behandeling van acute GHB-onthouding in het ziekenhuis. Inhoud. Casus (vervolg) GHB-effecten 30-01-13.
30-01-13 Diagnose en behandeling van acute GHB-onthouding in het ziekenhuis Casus - Mw S, 29 jaar. Presentatie op SEH van het LUMC, uitte zich suïcidaal. Enkele dagen eerder TS met alcohol, GHB en medicatie
Nadere informatieMedicatiegebruik bij mensen met een verstandelijke beperking
Medicatiegebruik bij mensen met een verstandelijke beperking Congres Mind the Body 12 februari 2015 Barber Tinselboer, AVG s Heeren Loo locatie Apeldoorn Inhoud Casus Medicatie en de cliënt met een verstandelijke
Nadere informatieUit de praktijk gegrepen.
Uit de praktijk gegrepen. 4/5 HAP visite aanvraag: Terminale patiënt, is opstandig, verward, boos, en niet meer in bed te houden, ramen moeten open i.v.m. zijn benauwdheid. Bij uw visite om 14.00 treft
Nadere informatieMisselijkheid en braken. Ellen de Nijs, verpleegkundig specialist palliatieve zorg Alexander de Graeff, internist-oncoloog, consulent PTMN
Misselijkheid en braken Ellen de Nijs, verpleegkundig specialist palliatieve zorg Alexander de Graeff, internist-oncoloog, consulent PTMN Voorkomen van misselijkheid en braken bij patiënten met vergevorderde
Nadere informatieWorkshop Medicijnen, werkt t of werk t.. tegen? Els Coyajee-Geselschap apotheker
Workshop Medicijnen, werkt t of werk t.. tegen? Els Coyajee-Geselschap apotheker Inhoud workshop Inventarisatie vragen Waar of niet waar Medicatie en hun bijwerkingen Pijnbestrijding Antidepressiva Benzodiazepinen
Nadere informatieRICHTLIJN PEDIATRISCH DELIER
RICHTLIJN PEDIATRISCH DELIER OPBOUW Prevalentie Risicofactoren en oorzaken Presentatie Detectie, screening, diagnose Behandeling DELIRARE / DE LIRA (LATIJN) = ONTSPOORD, VAN HET PAD CEREBRAAL Acuut difuus
Nadere informatiePalliatieve zorg en Dementie verbinden. Jet van Esch Specialist ouderengeneeskunde
Palliatieve zorg en Dementie verbinden Jet van Esch Specialist ouderengeneeskunde Kennistoets Dementie kan alleen sluipend ontstaan ja/nee Bij dementie is ook het gevoel aangetast ja/nee Palliatieve zorg
Nadere informatieZorgen voor cliënten met gedragsproblemen
Zorgen voor cliënten met gedragsproblemen CineMec Ede 29-5-2015 Dr. Martin Kat (ouderen)psychiater Amsterdam/Alkmaar psykat@hetnet.nl Med. Centrum Alkmaar Afd. Klin. Geriatrie Praktijk Amsterdam Experiment!
Nadere informatiePalliatieve Zorg bij Parkinson. Paul Smit Spec. Ouderengeneeskunde Kaderarts Palliatieve Zorg Hospice-arts Zorggroep Apeldoorn
Palliatieve Zorg bij Parkinson Paul Smit Spec. Ouderengeneeskunde Kaderarts Palliatieve Zorg Hospice-arts Zorggroep Apeldoorn ZvP sinds 20 jaar Hr. A. 82 jr. Eindstadium (Hoehn & Yahr 5) Rolstoel, passief
Nadere informatieDelirium op de IC: het psychiatrisch perspectief. G. E. Jacobs Psychiater-klinisch farmacoloog PCD VUmc 28-1-2015
Delirium op de IC: het psychiatrisch perspectief G. E. Jacobs Psychiater-klinisch farmacoloog PCD VUmc 28-1-2015 1. Kliniek van het delier differentieel diagnose 2. Pathofysiologie 3. Medicatie en delier
Nadere informatieCasus de heer X. José Jacobs van Leur VS palliatieve zorg UMCN
Casus de heer X José Jacobs van Leur VS palliatieve zorg UMCN Start palliatieve fase Overlijden Ziektegerichte behandeling Klachtengerichte behandeling Ondersteuning in de stervensfase Nazorg rouw PALLIATIEVE
Nadere informatieNettie Lensink specialist ouderengeneeskunde Kaderarts voor de eerste lijn
Behandel- en expertisecentrum Nettie Lensink specialist ouderengeneeskunde Kaderarts voor de eerste lijn Nettie.lensink@parago.nl Ketenzorg Arnhem 2 Depressie, dementie, delier Symptomen overlappen Stellen
Nadere informatieDr. Vanclooster ( Huisarts )
CASUS COPD Dr. Vanclooster ( Huisarts ) Dr. Tits ( Pneumoloog) Niet-medische context Man 86 jaar Gehuwd (echtgenote is nog goed) 7 gehuwde kinderen (erg betrokken) Medische voorgeschiedenis CARA patiënt,
Nadere informatiePijn en pijnbehandeling bij Kanker 23-04-2014 Centrum Cabane
Pijn en pijnbehandeling bij Kanker 23-04-2014 Centrum Cabane Drs. A.M. Karsch, anesthesioloog pijnspecialist UMC Utrecht Drs. G. Hesselmann, oncologieverpleegkundige, epidemioloog UMCU Wat is pijn? lichamelijk
Nadere informatie