Verslag lanceringsbijeenkomst Handreiking patiëntenparticipatie van migranten in de gezondheidszorg

Transcriptie

1 Verslag lanceringsbijeenkomst Handreiking patiëntenparticipatie van migranten in de gezondheidszorg CBO en Pharos hebben de handen ineen geslagen om samen met de migranten organisaties SIGN en NOOM een handreiking patiëntenparticipatie van migranten te ontwikkelen. Deze handreiking biedt professionals handvatten om actieve participatie in te zetten en uit te voeren binnen hun organisaties. Tijdens een feestelijke bijeenkomst op 28 mei georganiseerd door CBO en Pharos, is de handreiking patiënten participatie van migranten in onderzoek, kwaliteit en beleid, gepresenteerd en overhandigd aan de aanwezige deelnemers en opdrachtgever ZonMw. De deelnemerslijst is bijgevoegd in de bijlage. De voorzitter van bijeenkomst was Mostafa El Filali, programmamanager programma Migrant als Klant van Pharos. Opening bijeenkomst door Moncia van Berkum, directeur van Pharos Monica van Berkum heeft alle aanwezigen welkom geheten op de bijeenkomst. Zij benadrukte dat er degelijk werk aan vooraf is gegaan. Er zijn veel gesprekken gevoerd met migranten in het deskundigenpanel van het project. Ook is er een stevige literatuurstudie verricht om na te gaan wat er op dit gebied in andere landen en in Nederland al ontwikkeld is en wat we daarvan kunnen leren. Verder is er een landelijke inventarisatie naar toegepaste participatiemethoden gedaan. Dat heeft geresulteerd in een voor het veld zeer bruikbaar participatie- instrument. Monica van Berkum bedankte ZonMw voor het financieren van het project. Zij heeft ook haar waardering uitgesproken voor het feit dat CBO een aantal werkzaamheden en medewerkers, van de oorspronkelijke partner NIGZ, overnam waardoor het project door kon gaan. Benadrukt werd dat patiëntenparticipatie een belangrijk thema is. De mede-sturing van patiënten in ons zorgsysteem wordt gezien als een manier om de zorg effectiever te maken, gepaste zorg te bieden, de 1

2 zorg betaalbaar en toch van hoge kwaliteit te houden en iedereen goed gebruik te laten maken van ons zorgstelsel. Participatie is voor sommigen nog een eufemisme. De patiënt moet niet alleen participeren, maar eigenlijk meer voor op de wagen komen, zeggen velen, onder wie de RvZ. In de zorg aan migranten richt Pharos zich al geruime tijd op 2 groepen: Professionals, zodat de gewone, reguliere zorg cultuur sensitiever wordt en goed inspeelt op de diversiteit van de bevolking Migrantencliënten, zodat ook zij in ons gezondheidszorgsysteem hun weg vinden, invloed uit kunnen oefenen en mede sturing kunnen geven aan de kwaliteit ervan Een aantal jaren geleden heeft Pharos het programma Migrant als Klant (MAK) opgezet. Dit programma is gericht op het versterken van de rol en zeggenschap van migranten cliënten. Binnen dit programma zijn een aantal belangrijke resultaten geboekt: Met CBO is deze Handreiking patiëntenparticipatie ontwikkeld Met NPCF wordt gewerkt aan het thema zelfmanagement Met PGO support is een traject voor patiëntenorganisaties opgezet ( PGO s bekennen kleur ) Met een aantal partners en migranten zijn veel kwaliteitsrichtlijnen/standaarden aangevuld Met NIVEL is het Consumentenpanel aangevuld Pharos brengt binnenkort de publicatie Migratie en Gezondheid - feiten en cijfers 2013 uit, speciaal gewijd aan het onderwerp patiëntenparticipatie Naast het ontwikkelen van methodieken en materialen zorgt Pharos voor een goede implementatie. Pharos zal samen met CBO een training patiëntenparticipatie van migranten aanbieden ter ondersteuning van de implementatie van de Handreiking. De training zal aangeboden worden aan onderzoekers, beleidsmakers, kwaliteitsfunctionarissen en andere professionals in de zorg. Ten slotte heeft Monica van Berkum, Annemiek van Dorgelo (CBO), Sarah Pos (CBO) en Helena Kosec (Pharos) gefeliciteerd met het mooie product. Presentatie Handreiking Patiëntenparticipatie van migranten in de gezondheidszorg door Sarah Pos Na de opening van Monica van Berkum leidde Sarah Pops (CBO) de aanwezigen door het proces van de totstandkoming van de handreiking en presenteerde zij een aantal opvallende resultaten. Een van die resultaten is dat er relatief weinig effectieve methodieken van migranten patiëntenparticipatie voor handen zijn, maar wel veel werkbare factoren en praktijkvoorbeelden. In grote lijnen gezien bevindt de patiëntenparticipatie van migranten zich nog in de kinderschoenen. Vaak participeren deze groepen op een laag niveau en ad hoc. Voor een effectieve participatie is het van belang dat migranten vanaf de start van een activiteit, actief betrokken worden, dat men hen kent en investeert in hun netwerken, dat 2

3 participerende migranten als gelijken worden gezien en waar nodig ondersteunt worden. Bovendien is het van belang dat de organisaties in de zorg op dit punt beleid hebben en dat het management en de medewerkers gecommitteerd zijn aan participatie van migranten. De handreiking bevat drie onderdelen en is tot stand gekomen in drie fasen. In de eerste fase is er een literatuuronderzoek gedaan naar effectieve methoden van niet westerse patiëntenparticipatie in beleid, kwaliteit en onderzoek en de factoren die van belang zijn om deze methodieken te laten slagen. In de tweede fase is een inventarisatie gedaan naar goede voorbeelden in Nederland en in de laatste fase is de handreiking opgesteld. In de handreiking is naast de resultaten van het literatuuronderzoek, ook een checklist opgenomen waarmee organisaties kunnen meten hoe zij ervoor staan wat betreft patiëntenparticipatie van migranten. Tevens biedt de handreiking een stappenplan om te komen tot actieve participatie van migranten binnen de zorg. Vragen en opmerkingen n.a.v. de presentatie Freddy May van NOOM geeft aan dat participatie vooraf gegaan dient te worden door emancipatie. Migranten moeten eerst emanciperen zodat zij meer zelfvertrouwen krijgen, pas daarna zijn zij in staat actief te participeren. Monica Moreno Diniz van Lize voegt toe dat bij participatie de focus moet liggen op gelijkwaardigheid. Nu worden migranten vaak later in het proces betrokken, zij participeren doorgaans op een laag niveau en hun ervaringsdeskundigheid wordt minder gewaardeerd, dan professionele kennis. Boy Da Costa Gomez van Stomavereniging Nederland vraagt wat wordt verstaan onder migrant? Helena Kosec geeft aan dat dé migrant niet bestaat. Bij patiënten participatie is het van belang te kijken naar individuele ervaringsdeskundigheid. Verder wordt vaak de definitie van de CBS gebruikt: allochtonen zijn mensen die in het buitenland zijn geboren of waarvan tenminste een ouder in het buitenland is geboren. Boy Da Costa Gomez geeft aan dat het belangrijk is om de doelgroep verder te specificeren. De eerste generatie kan vaak niet goed lezen en schrijven, laaggeletterdheid. Inventarisatie van de wensen en behoeften ten aanzien van de training patiënten participatie van migranten door Helena Kosec Cliëntenbelang Amsterdam is geïnteresseerd in de implementatie van de Handreiking De Hart en Vaatgroep heeft behoefte aan kennis over het bereiken en betrekken van migranten: weten wat de do s en dont s zijn, welke taal spreek je met elkaar, hoe hou je rekening met de culturele achtergronden van migranten? VGN, Long Fonds en een aantal migranten organisaties willen weten hoe je om gaat met diversiteit en patiënten participatie van migranten in de brede zin van het woord. 3

4 De Nederlandse Stomavereniging heeft behoeften op het gebeid van belangenbehartiging en kwaliteitsverbetering, bijvoorbeeld hoe ervoor te zorgen dat de patiënt met een migranten achtergrond zich thuis- en veilig voelt in een ziekenhuis. Prommising practice 1: Participatie van migranten bij onderzoek CQI meetinstrumenten, door Herman Sixma (Nivel) De bijeenkomst werd tevens opgeluisterd door de presentatie van twee praktijkvoorbeelden. Herman Sixma (Nivel) verzorgde de presentatie Participatie van migranten bij onderzoek CQI meetinstrumenten. Hij vertelde op inspirerende wijze over de aanpak en de resultaten van twee deelonderzoeken, die zijn gericht op het aanpassen van de vier CQI vragenlijsten. Het eerste onderzoek bestond uit groepsgesprekken en het tweede uit cognitieve interviews. Op basis hiervan zijn de CQ lijsten uitgebreid met nieuwe vragen en met aspecten die migranten belangrijker vinden dan niet-migranten. De deelonderzoeken zijn verricht in het kader van het project Kwaliteit van zorg uit het perspectief van migranten en vluchtelingen; validatie van vier CQI meetinstrumenten en implementatie in de zorgpraktijk van Kwaliteitsinstituut (CKZ), Nivel en Pharos. De presentatie vindt u in de bijlage. Prommising practice 2: Experience-based co-design, door Peggy den Hartog (Sint Lucas Andreas Ziekenhuis) Peggy den Hartog van het Sint Lucas Andreas Ziekenhuis presenteerde haar ervaringen met de participatie van migranten binnen de methode Experience-based co-design een Engelse methode die door het CBO naar de Nederlandse situatie is vertaald. De manier waarop Den Hartog deze methode in haar dagelijkse praktijk had ingezet, maakte diepe indruk op de aanwezigen. De manier waarop allochtone patiënten en zorgverleners samen werken aan oplossingen in de verbetering van kwaliteit van zorg laat zien dat participatie van migranten zeer goed mogelijk is. De presentatie is bijgevoegd in de bijlage. 4

5 Uitreiking Handreiking Na de presentaties en het inventariseren van de behoeften voor de Masterclass is de eerste Handreiking officieel uitgereikt aan Maartje Sander, Programme officer van ZonMw. Dit is gedaan door Mohamed Boulaksil, lid van het deskundigenpanel. Meer informatie De handreiking is verkrijgbaar bij Pharos via: en gratis te downloaden op de websites van Pharos en CBO. Meer informatie over de handreiking is beschikbaar bij CBO: Sarah Pos en Annemiek Dorgelo en Pharos: Helena Kosec Bijlagen: Uitnodiging Deelnemerslijst PowerPoint Sarah Pos PowerPoint Herman Sixma PowerPoint Peggy den Hartog Digitale Handreiking patiënten participatie van migranten 5